SKKN ứng dụng công nghệ thông tin để phát huy tính sáng tạo của học sinh trong dạy học môn âm nhạc lớp 4; 5

1. MỞ ĐẦU
1.1- Lí do chọn đề tài:
Chúng ta đều biết con người dùng rất nhiều cách để thể hiện chính mình. Đối
với trẻ em thì sao? Làm thế nào để trẻ có thể thể hiện được cá tính của mình? Một
cách thú vị nhất, đấy chính là âm nhạc. Âm nhạc đem đến cho mọi người niềm vui,
giúp mọi người bày tỏ những sắc thái tình cảm khác nhau trong cuộc sống. Ở lứa
tuổi thiếu niên và nhi đồng, học sinh được vui chơi, được ca hát, được trải nghiệm
qua các hoạt động thực tiễn, được tham gia vào các Câu lạc bộ theo sở thích của
riêng mình. Chính những hoạt động mang tính bề nổi đó sẽ giúp cho các em học
sinh tiểu học phát triển một cách tồn diện, có được một đời sống tâm hồn phong
phú, hướng tới cái đẹp và đặc biệt là làm giảm căng thẳng sau những giờ học.
Âm nhạc ở trường Tiểu học là mơn học có vai trị quan trọng trong việc trang bị
cho học sinh những kiến thức đơn giản, cốt lõi về âm nhạc. Nó khơng nhằm đào tạo
các em thành những nhạc sĩ, ca sĩ hay nhạc công vì: Đối tượng ở đây là những học
sinh có năng khiếu hay khơng có năng khiếu, u thích hay khơng yêu thích âm
nhạc. Trong trường Tiểu học, âm nhạc là một nhu cầu không thể thiếu trong đời
sống tinh thần của trẻ. Trẻ em tham gia ca hát là được tham gia các hoạt động để
nhận thức thế giới xung quanh và bản thân mình. Những hình tượng âm thanh của
bài hát, của bản nhạc tác động vào cảm xúc của các em, giúp cho việc phát triển trí
tuệ, óc tưởng tượng và có tác dụng giáo dục tình cảm, đạo đức của các em rất hiệu
quả. Chính vì thế, môn học âm nhạc hiện nay trong nhà trường đã là một trong
những môn học chủ yếu để thực hiện nhiệm vụ giáo dục thẫm mĩ - giáo dục những
cái hay, cái đẹp trong đời sống tinh thần của học sinh.
Trước đây, mơn học này chưa được coi trọng vì chưa có giáo viên dạy mơn
âm nhạc mà chỉ có giáo viên đứng lớp kiêm nhiệm nên việc dạy học cịn bị xem
nhẹ và mang tính hình thức. Giáo viên chưa sử dụng hệ thống phương pháp dạy
học thích hợp theo hướng “Tích cực hố nhận thức của học sinh” mà chủ yếu sử
dụng phương pháp truyền thống như giảng giải, thuyết trình nên giáo viên làm việc
nhiều... Điều đó làm hạn chế việc phát huy tính tích cực hoạt động nhận thức của
học sinh. Vì vậy việc dạy học chưa mang lại kết quả cao. Ngày nay, môn âm nhạc
được quan tâm nhiều hơn, thể hiện ở việc đã có giáo viên dạy âm nhạc chuyên sâu,

đã mở nhiều lớp chuyên đề đổi mới phương pháp dạy học, tập huấn đàn oorgan,
đàn piano, cho giáo viên để cùng nhau trao đổi, nghiên cứu tìm ra phương pháp dạy
học mới, có hiệu quả cao. Trong các loại hình hoạt động Âm nhạc thì ca hát là loại
hình phổ biến nhất, hoạt động ca hát ảnh hưởng trực tiếp đến con người bằng tác
động của giai điệu và lời ca, có ảnh hưởng sâu sắc đến tư tưởng, tình cảm xúc của
con người. Hiếm có loại hình nghệ thuật nào có khả năng truyền bá phổ cập nhanh
chóng và sâu rộng như Âm nhạc.

1


Vì hoạt động ca hát chiếm một vị trí vơ cùng quan trọng trong các trường học
nói chung và ở cấp Tiểu học nói riêng. Là một giáo viên dạy Âm nhạc nhiều năm
dạy ở trường Tiểu học ............. bản thân tôi đã không ngừng học hỏi, cải tiến
phương pháp nhằm cải thiện và nâng cao chất lượng cho các giờ dạy học Âm nhạc
trong nhà trường đạt hiệu quả. Ngày nay, khi công nghệ thông thông tin càng phát
triển thì việc ứng dụng cơng nghệ thơng tin vào tất cả các lĩnh vực trong cuộc sống
là một điều tất yếu. Đặc biệt trong công tác giảng dạy các bộ mơn tại các nhà
trường. Đối với mơn Âm nhạc thì đây lại là một lợi thế rất lớn để cho giáo viên
khai thác giảng dạy và học sinh học tập, nó sẽ giúp cho các giáo viên dạy Âm nhạc
vững vàng hơn khi lên lớp, tạo cho giờ học sôi nổi, học sinh tiếp thu bài tốt. Một
giờ học trên lớp, các em được lắng nghe, được quan sát, được vận động, được phát
huy khả năng ca hát bẩm sinh nhờ những phần mềm ứng dụng mà công nghệ thông
tin mang lại. Khi học những bài dân ca, học sinh được trải nghiệm du lịch qua
những hình ảnh thực tế tại các vùng miền, trong nước cũng như thế giới bằng
những thước phim được chiếu trên màn hình. Từ chính những thuận lợi trên, trong
năm học mới này tôi đã mạnh dạn chọn đề tài:“ Ứng dụng công nghệ thông tin để
phát huy tính sáng tạo của học sinh trong dạy học môn âm nhạc lớp 4; 5 ”
1.2. Mục đích nghiên cứu:
Thơng qua việc ứng dụng cơng nghệ thơng tin vào dạy học mơn âm nhạc nhằm:

- Hình thành va phát triển năng lực cảm thụ âm nhạc của HS, tạo cho các em có
trình độ văn hố âm nhạc nhất định góp phần giáo dục tồn diện và hài hoà nhân
cách của các em
- Tạo điều kiện cho học sinh hăng hái phát huy tính sáng tạo, tạo niềm vui và hứng
thú khi học hát. Giáo dục năng lực cảm thụ âm nhạc, kích thích tiềm năng nghệ
thuật, làm cho đời sống tinh thần của trẻ thêm phong phú. Phát triển trí tuệ, bồi
dưỡng tình cảm trong sáng, lành mạnh hướng tới Chân- Thiện- Mĩ góp phần làm
thư giãn đầu óc, làm cân bằng các nội dung khác ở bậc tiểu học.
- Khích lệ học sinh hăng hái tham gia vào các hoạt động âm nhạc, làm cho đời
sống tinh thần phong phú, tạo điều kiện cho các em bộc lộ và phát triển năng khiếu
âm nhạc
1.3. Đối tượng nghiên cứu:
- Các phần mềm ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy làm tăng khả năng
phát huy tính sáng tạo của học sinh như: PowerPoint; Encore,
- Cách ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy môn âm nhạc trường Tiểu học.
1.4. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp khảo sát thực tế.
- Phương pháp thuyết trình, diễn giải
- Phương pháp thực hành - luyện tập.
- Phương pháp kiểm tra - đánh giá.

2


2. NỘI DUNG

2.1. Cơ sở lí luận.
Hiện nay, hầu hết tất cả các nhà trường đều đã kết nối mạng, có phịng máy tính,
và tiến tới sẽ xây dựng một số phịng chức năng đạt chuẩn trong đó có phịng Âm
nhạc. Điều đó sẽ rất thuận lợi cho việc học các bộ mơn văn hóa nói chung và mơn

Âm nhạc nói riêng. Bởi học sinh tiểu học thích khám phá, thích tiếp xúc với những
điều mới lạ. Nhiều tiết học trên lớp đã sử dụng phương pháp dạy học tích hợp,
trong đó giáo viên tổ chức, hướng dẫn học sinh biết huy động tổng hợp kiến thức,
kĩ năng nhằm giải quyết các nhiệm vụ học tập. Lồng ghép các trò chơi dân gian
trong các tiết ôn tập, trong các tiết hoạt động ngoài giờ lên lớp tại các nhà
trường...Tất cả các yếu tố đó địi hỏi các giáo viên trong giờ lên lớp nếu không đổi
mới phương pháp dạy học chắc chắn sẽ không theo kịp với sự phát triển của thời
đại, nhất là với trình độ nhận thức và cảm nhận âm thanh của học sinh ngày càng
được nâng cao. Việc sử dụng giáo án điện tử trong các tiết học giờ đây khơng cịn
là một khái niệm xa lạ đối với các giáo viên, đặc biệt là giáo viên Âm nhạc. Những
phần mềm hỗ trợ như: PowerPoint; Encore, và một số các phần mềm khác sẽ là
những tiện ích hỗ trợ đắc lực cho các giáo viên khi lên lớp giảng dạy. Giáo viên lên
lớp giảng dạy Âm nhạc trước kia chỉ có mỗi cây đàn, mà những chiếc đàn hiện
đang sử dụng rất hạn chế về chức năng, nên giáo viên có muốn khai thác và phát
huy năng lực học sinh cũng rất khó. Nhưng ngày nay, nhờ có cơng nghệ thơng tin
trong đời sống xã hội mang lại, nếu ta biết vận dụng để soạn giảng giáo án điện tử
và thực hành vào trong các bài giảng trên lớp thì sẽ truyền tài và tạo cho các em
học sinh những giờ học thực sự sôi nổi và có hiệu quả.
Nhờ cơng nghệ thơng tin mà những hình ảnh minh họa cho bài hát rất sinh
động, âm thanh rõ ràng, tiện lợi cho những hoạt động của giáo viên và học sinh, giờ
học sẽ thu hút được học sinh ngay khi bước vào bài mới. Những hình ảnh âm thanh
giáo viên sưu tầm để phục vụ cho tiết dạy được sử dụng trên máy trình chiếu, sẽ
thay thế được những tranh ảnh đen trắng minh họa cho nội dung bài học, đặc biệt
những hình ảnh giới thiệu về các nhạc sĩ, hoặc giới thiệu về dân ca các vùng miền,
giới thiệu về các nhạc cụ, kể chuyện âm nhạc.v.v... Nay, nhờ cơng nghệ thơng tin,
những hình ảnh đó sẽ sinh động hơn rất nhiều. Nó giải quyết cho người giáo viên
đỡ mất thời gian trên lớp, học sinh ln chăm chú vào những hình ảnh được giới
thiệu, từ đó giáo viên có thể khai thác được những tư duy sáng tạo của học sinh
trong giờ học.
Một điểm mới khi ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy mơn Âm

nhạc đó chính là phần vận động phụ họa theo bài hát. Nếu như trước kia giáo viên
thường quan tâm nhiều đến khả năng ghi nhớ kiến thức và thực hành kỹ năng vận
dụng, thì nay chú trọng đặc biệt đến phát triển năng lực sáng tạo của học sinh,
chính những lúc các em được quan sát, được lắng nghe giai điệu, những âm thanh
ấy sẽ kích thích sự sáng tạo, niềm đam mê và chứng minh bản thân mình, để từ đó
3


các em sẽ giải quyết được những sự việc tưởng như rất khó khăn e dè đối với
những học sinh tiểu học. Nhờ quan sát mà các em đã nghĩ ra được những động tác
phụ họa cho bài hát, từng tổ, từng nhóm đều có thể nghĩ ra được những động tác
đơn giản để giới thiệu cho các bạn trong lớp của mình. Một bài hát mới trước kia
học sinh chỉ nghe đàn và giáo viên hát mẫu, thì nay nhờ cơng nghệ thơng tin, chúng
ta có thể cho các em nghe và cảm nhận những giai điệu ấy bằng phần mềm nghe
nhạc sẵn có. Phần lớn các bài hát trong chương trình tiểu học đều đã có trên
youtube, hình ảnh và âm thanh rất rõ ràng và sinh động, rất hiệu quả khi vận dụng
và đem vào giảng dạy cho các em. Các thầy cơ giáo có thể chọn lựa và hệ thống
một danh sách các bài hát có trong chương trình để phục vụ cho việc dạy học của
mình.
Mục tiêu chính của các tiết Âm nhạc khi ứng dụng cơng nghệ thơng tin là
phát huy tính sáng tạo của học sinh thơng qua đó sẽ nâng cao hơn một bước so với
những phương pháp dạy học âm nhạc truyền thống ở các nhà trường, vì học sinh
được tiếp cận với những hình ảnh mới lạ, thiết thực, sống động qua đó khắc sâu
hơn về kiến thức của bài học.
Tuy áp dụng công nghệ thông tin vào để khai thác và giảng dạy âm nhạc vẫn còn là
một điều khó khăn đối với một số đội ngũ giáo viên cịn chưa thành thạo vi tính.
Cơ sở vật chất của các nhà trường vẫn là một điều nan giải, nên các phương tiện hỗ
trợ cho việc giảng dạy nói chung và mơn âm nhạc nói riêng vẫn cịn thiếu như máy
chiếu, đàn phím điện tử, âm thanh, loa máy và một số các phương tiện hỗ trợ khác.
2.2. Thực trạng của việc dạy học âm nhạc ở trường Tiểu học Thịnh Lộc

a. Đặc điểm tình hình.
- ............... là một xã nhỏ dân cư ít nhất của huyện, nhân dân ở đây chủ yếu
làm nghề nông và buôn bán nhỏ lẻ.
- Năm học .............. trường Tiểu học ............có ...................lớp học và tôi
được phân công trực tiếp dạy môn Âm nhạc cho tất cả các lớp với tổng
số ...................... học sinh trong tồn trường. Với những đặc điểm tình hình đó bản
thâm tơi có những thuận lợi và khó khăn như sau:
*Thuận lợi.
- Được sự quan tâm của Ban giám hiệu, lãnh đạo địa phương và các cấp các
ngành nên đã trang bị tương đối đầy đủ các trang thiết bị và cơ sở vật chất phục vụ
cho việc dạy và học nói chung và dạy mơn Âm nhạc nói riêng một cách tốt nhất,
khơng gian lớp học thống mát, ánh sáng đảm bảo có tương đối đầy đủ các trang
thiết bị phụ vụ cho việc dạy và học
- Học sinh rất yêu thích và phấn khởi khi học Âm nhạc.
- Phong trào văn nghệ được quan tâm và hoạt động tích cực, thường xuyên.
* Khó khăn.
- Với đặc điểm là một trường học ở vùng quê thuần tuý nông nghiệp, xã hội
ngày càng phát triển khiến người dân phải bươn trải cuộc sống thì phần lớn bố, mẹ
4


các em phải đi làm ăn xa quê để các em ở với ông bà nên sự quan tâm từ phía gia
đình đến các em là chưa nhiều, chưa sát sao.
- Một số em còn rụt rè chưa tự tin khi thể hiện bài hát một mình.
- Hát theo thói quen, hát tự do, không đúng nhịp, phách, phát âm không rõ lời.
b. Thành công- hạn chế
*Thành công:
Trong những năm học qua tôi được giao nhiệm vụ giảng dạy âm nhạc. Mỗi
lần lên lớp, tơi đều sử dụng đàn phím điện tử và khai thác những tính năng hiện có
trên cây đàn. Đặc biệt khi sử dụng âm sắc, tiết tấu đều làm cho các em hưng phấn

và giờ học rất sôi nổi. Phần dạy bài hát mới, tôi đã thay đổi cách dạy như: các em
được nghe đĩa tiếng thay vì giáo viên hát mẫu, phần nghe nhạc, các em được nghe
những giai điệu tha thiết từ chính những bản nhạc được khai thác từ mạng Internet,
điều đó cũng thấy sự khác biệt với lối dạy cũ. Chỉ một thay đổi nhỏ so với lối dạy
trước kia cũng giúp cho các em yêu thích hơn với những giờ học âm nhạc. Nếu
được áp dụng các phương pháp giảng dạy và có một mơi trường học âm nhạc ứng
dụng cơng nghệ hiện đại, chắc chắn các em học sinh sẽ tiếp thu bài tốt và giáo viên
có thể khai thác được nhiều những học sinh có năng khiếu để bồi dưỡng và bổ sung
cho các hoạt động văn hóa văn nghệ của lớp và của trường.
* Hạn chế:
Trình độ học sinh có trong trường khơng đồng đều, nhiều học sinh vẫn chưa có ý
thức trong học tập, vẫn xem nhẹ những mơn nghệ thuật, những mơn ít giờ. Bên
cạnh đó nhiều gia đình cũng khơng quan tâm đến việc học của con em mình, cịn
phó mặc cho nhà trường và lo bận tâm vào làm kinh tế.
Từ thực trạng trên là một giáo viên phụ trách dạy Âm nhạc trong nhà trường nhiều
năm, bản thân tôi luôn suy nghĩ cố gắng tìm tịi cải tiến phương pháp nhằm: phát
huy tính sáng tao của học sinh thông qua ứng dụng công nghệ thông tin vào việc
nâng cao chất lượng dạy và học Âm nhạc trong nhà trường.
Để có cơ sở cho việc nghiên cứu sáng kiến kinh nghiệm, năm học ............., Qua
việc đánh giá cuối kỳ I của năm học trước, kết quả chất lượng môn âm nhạc lớp
như sau:
Năm học

Khối

Tổng HS

HT

TL

CHT

TL

Qua kiểm tra chất lượng cho thấy số học sinh hoàn thành tốt những yêu cầu
của giáo viên cũng như yêu cầu của chương trình bài học đề ra là còn rất khiêm tốn,
thể hiện bài hát, bài tập đọc nhạc cịn rụt rè, phát âm khơng rõ lời. cao độ, cịn
chênh hát khơng thể hiện được các nốt luyến. Từ những hạn chế như vậy tôi mạnh
dạn đưa ra các giải pháp như sau .
5


2.3. Các giải pháp đã sử dụng để ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy
âm nhạc:
2.3.1. Tham mưu với nhà trường chuẩn bị đầy đủ cơ sở vật chất, trang thiết bị
dạy học trong việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học âm nhạc.
Ngay từ đầu năm học, tơi đã tích cực tham mưu với Ban giám hiệu chuẩn bị
đầy đủ cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học môn âm nhạc. Và được sự quan tâm
của Ban giám hiệu, lãnh đạo địa phương và các cấp các ngành nên nhà trường đã
trang bị tương đối các trang thiết bị và cơ sở vật chất phục vụ cho việc dạy và học
nói chung và dạy mơn Âm nhạc nói riêng một cách tốt nhất
- Nhà trường phải có phịng dạy học âm nhạc riêng, khơng gian lớp học
thống mát, ánh sáng đảm bảo có tương đối đầy đủ các trang thiết bị phụ vụ cho
việc dạy và học âm nhạc như: đàn piano, đàn oocgan điện tử, máy chiểu, loa máy,
tranh ảnh, các nhạc cụ gõ,….
* Đây chính là những điều kiện cần và đủ để việc ứng dụng công nghệ thông
tin vào giảng dạy có hiệu quả.
2.3.2. Ứng dụng cơng nghệ thơng tin vào dạy học mơn âm nhạc để phát huy
tính sáng tạo của học sinh:

* Ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học hát:
Thực tế dạy hát ở các nhà trường hiện nay đều dạy theo lối truyền khẩu, giáo
viên hát trước, học sinh bắt trước lại. Để phát huy tính sáng tạo của học sinh, giáo
viên có thể đàn giai điệu, thay vì hát mẫu sau đó học sinh lắng nghe và hát lại câu
hát. Bên cạnh đó, giáo viên có thể dùng những hình ảnh sinh động của bài hát như
là một công cụ trực quan để học sinh quan sát và trả lời câu hỏi trước khi vào học
bài mới.
Ví dụ: Đối với bài hát mới giáo viên có thể cho học sinh lắng nghe phần trình
bày từ băng mẫu sau đó đặt câu hỏi như: Em hãy nêu cảm nhận của mình về bài
hát, những ca từ trong bài nói lên điều gì? Vì sao em thích. v.v …Tuy nhiên để sự
sáng tạo của học sinh đạt hiệu quả, giáo viên cần phải cho học sinh có thời gian từ
tiết trước, nhất là đối với các bài hát có phần vận động phụ họa. Với tiết học phần
lời ca có liên hệ đến những trị chơi dân gian như: Tiết 6 âm nhạc 5 học hát bài “
Con chim hay hót” nhạc Phan Huỳnh Điểu – lời theo đồng giao. Học sinh chưa
biết đồng giao là gì? Để hiểu được ý nghĩa ấy, giáo viên dùng những hình ảnh với
những trị chơi quen thuộc của các em như: Chơi chuyền, chơi rồng rắn lên mây để
giới thiệu về đồng dao sau đó giáo viên kết luận: “Đồng dao là thơ ca dân gian
truyền miệng của trẻ em Việt Nam. Đồng dao bao gồm nhiều loại: các bài hát, câu
hát trẻ em, lời hát trong các trò chơi, bài hát ru em... Thường gặp nhất là các bài
đồng dao gắn liền với các trò chơi trẻ em.

6


Trong những tiết ơn tập: Ví dụ: Tiết 8 ơn tập hai bài hát “Reo vang bình
minh; Hãy giữ cho em bầu trời xanh; Nghe nhạc”. Giáo viên cần xác định đây là
một tiết học có tới hai nội dung. Trong đó phần ơn tập hai bài hát khá dài. Để phát
huy tính sáng tạo của học sinh trong cách mở bài, giáo viên có thể cho học sinh
chơi trị chơi: “Ghép chữ đúng tên bài hát” hoặc quan sát hình ảnh của các nhạc sĩ?
Giáo viên đặt câu hỏi: Nhạc sĩ nào đã sáng tác ra bài hát mà em đã học.v.v

Nhạc sĩ: Phan Huỳnh Điểu
Nhạc sĩ: Lưu Hữu Phước

Nhạc sĩ: Nguyễn Đức Toàn
Nhạc sĩ: Huy Trân

7


Trong các phần gõ đệm cho bài hát: Thay vì làm mẫu, giáo viên cho học sinh
quan sát cách đánh dấu trong câu hát sau đó học sinh thực hành – giáo viên nhận
xét và kết luận.

Kết hợp với phần trình bày ở trên bảng, khi giáo viên cho học sinh hát và
thực hành cách gõ đệm với bài hát viết ở nhịp 3/4 hoặc 3/8 giáo viên chọn cho học
sinh cách gõ theo phách là phù hợp thông qua 2 cách gõ sau để giữ vững phách.
Ví dụ : bài "Tre ngà bên lăng Bác"
Giáo viên luyện cho học sinh cách gõ thứ nhất.
Giáo viên giải thích: Đây là bài hát được viết ở nhịp 3/8 nên mỗi phách được
tính bằng một nốt móc đơn.
Tiếng "bên" hai tay vỗ vào nhau ở phách 1, tiếng "lăng", 'bác" hai tay vỗ nhẹ
lên mặt bàn ở phách 2 và 3 cứ như vậy cho đến hết bài.
Cách gõ thứ 2 :
Hai học sinh ngồi gần nhau quay mặt vào nhau hát và gõ phách 1 hai tay
mình tự vỗ vào nhau, phách 2 và 3 hai tay của hai bạn sẽ chạm vào nhau (giáo viên
làm mẫu một lần) sau đó học sinh hát và vỗ phách đến hết bài, thực hiện đều đặn
như vậy sẽ giữ vững được cao độ, trường độ bài hát và không bị hát sai giai điệu.
Với phần rèn luyện các kỹ năng như vận động phụ họa hoặc tập biểu diễn,
tùy thuộc vào nội dung từng bài hát cụ thể mà người giáo viên có thể lồng ghép các

video clip được chọn lựa, sau đó cho học sinh xem và các em tự tìm cách vận động
phụ họa hay biểu diễn một cách hoàn toàn chủ động và sáng tạo. Cũng chính trong
lúc này, giáo viên có thể quan sát và đánh giá ngay được những học sinh nào có
năng khiếu, học sinh nào mạnh dạn, học sinh nào cịn nhút nhát để từ đó có những
biện pháp và giải pháp thích hợp để giúp đỡ các em.
* Ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy tập đọc nhạc
Đối với học sinh lớp 4, lớp 5. Phần tập đọc nhạc là rất khó đối với các em,
mặc dù các bài tập đọc nhạc chỉ là trích đoạn, hoặc mỗi bài tập đọc nhạc chỉ dài

8


khoảng 8 ô nhịp. Các bài tập đọc nhạc được viết ở nhịp nhịp

;

dựa trên thang

5 âm hoặc thang 7 âm. Về hình nốt, các em được tiếp cận với những nốt trắng, nốt
đen, nốt móc đơn. Ngay từ đầu năm học, khi được tiếp xúc với các em. Việc đầu
tiên là dạy cho các em cách nhớ tên nốt nhạc dựa trên trị chơi “khng nhạc bàn
tay”. Chỉ cần một thời gian ngắn là học sinh có thể nhớ ngay được vị trí các nốt
nhạc trên khng, tránh tình trạng học sinh tiểu học hay ghi chữ xuống bên dưới
các nốt nhạc. Ngoài ra, giáo viên kết hợp sử dụng phần mềm chép nhạc để trình
chiếu cũng giúp cho các em ghi nhớ về tên nốt và hình nốt. Cách đọc tên nốt nhạc
theo tiết tấu cũng rất hay, tôi thường xuyên sử dụng phương pháp này cũng giúp
cho các em đọc tốt hơn đối với những bài tập đọc nhạc. Việc giúp cho học sinh đọc
được một bài tập đọc nhạc, nhất thiết giáo viên không được bỏ qua các tiến trình
như: Luyện tập cao độ, luyện tập tiết tấu. Làm tốt được 2 tiến trình trên là các em
có thể đọc được 80% bài tập đọc nhạc. Cho các em đọc lại cao độ của các nốt nhạc

khơng chỉ giúp các em khởi động giọng mà cịn giúp cho các em nhớ được vị trí
các nốt trên khuông nhạc và cảm nhận về cao độ giữa các nốt với nhau.
Muốn các em thực hiện tốt bài tập đọc nhạc, giáo viên phải đưa ra yêu
cầu để các em tìm hiểu, nhận xét bài tập đọc nhạc. Giáo viên đặt ra các câu hỏi
như: Bài tập đọc nhạc được viết ở nhịp bao nhiêu; có mấy ơ nhịp ? gồm có
những hình nốt gì?. Phần luyện tập cao độ giáo viên dùng que chỉ nốt, để cho
học sinh đọc cao độ, sau khi học sinh đã nhớ được cao độ của từng nốt giáo
viên cũng có thể hốn đổi vị trí cao độ của các nốt để kiểm tra tai nghe của các
em. Phần gõ đệm, giáo viên cho các em sử dụng các nhạc cụ gõ tự chế như: ,
thanh phách bằng tre, nứa, trống làm bằng ống bơ để gõ đệm cho bài học cũng
gây hứng thú cho học sinh. Đặc biệt đây lại là những dụng cụ mà học sinh làm
ra để vận dụng vào bài học của mình. Phần ghép lời ca, giáo viên nên chia làm
hai dãy: Một dãy đọc nhạc, một dãy ghép lời ca. Trong cách này, sẽ giúp cho
các em phân biệt được giữa cách đọc nhạc và ghép lời ca cần phải ăn khớp với
nhau?. Sau mỗi câu hỏi giáo viên đặt ra và học sinh trả lời, cần phải nhận xét
và động viên khích lệ các em. Chính những lời động viên khen ngợi của giáo
viên sẽ giúp cho học sinh thể hiện vào bài học được tốt hơn.

9


* Ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy nội dung giới thiệu nhạc cụ:
Trong chương trình âm nhạc lớp 4 và 5 ngoài việc học hát, tập đọc nhạc học sinh
còn được giới thiệu một vài nhạc cụ dân tộc Việt Nam và nhạc cụ nước ngoài, được
nghe kể chuyện về một số nhạc sĩ nổi tiếng trên thế giới…Với dạng bài dạy này
nếu giáo viên chỉ sử dụng một vài bức tranh minh họa thì hiệu quả của tiết học sẽ
khơng cao, học sinh sẽ có ấn tượng mờ nhạt sau tiết học. Ngược lại nếu khai thác
tốt thì đây là một dạng bài học sinh rất hứng thú bởi tính tị mị, muốn tìm hiểu thế
giới xung quanh là đặc điểm của lứa tuổi. Thực tế đã chứng minh rằng trong các
tiết học mà mọi thông tin cũng như các kiến thức liên quan mà giáo viên biết khai

thác trên mạng Internet sẽ đem đến hiệu quả rất cao trong việc tạo ấn tượng và gây
được sự hứng thú cao trong học tập của học sinh.
Phần mở đầu đối với tiết này, giáo viên cho học sinh quan sát trên màn hình với
một dàn nhạc giao hưởng đang biểu diễn, sau khi quan sát và lắng nghe xong, giáo
viên có thể đặt câu hỏi liên quan đến kiến thức âm nhạc lớp 4 về các nhạc cụ dân
tộc. Học sinh sẽ suy nghĩ và trả lời để từ đó giáo viên vào bài. Ví dụ như: “Ở Lớp
4, các em đã được giới thiệu một số nhạc cụ dân tộc, em nào có thể nhớ và kể tên
lại các nhạc cụ đó? Học sinh sẽ kể lại sau đó giáo viên kết luận và tuyên dương
những học sinh vừa hoàn thành tốt câu trả lời. Giáo viên liên hệ ngay sang bài học
mới hơm nay, đó chính là : “Giới thiệu một vài nhạc cụ nước ngoài” có trong dàn
nhạc giao hưởng mà các em vừa được quan sát.
Đặc biệt các em được quan sát những hình ảnh và những âm sắc thật của các
nhạc cụ, được xem các nghệ sĩ trình diễn các bản nhạc khơng lời bằng những nhạc
cụ mà các em vừa được giới thiệu trong bài học, thay vì chỉ nghe và nhìn bằng
những âm sắc giả và những bức ảnh đen trắng về các nhạc cụ đó. Trong một số tiết
học tơi có liên hệ và mượn một số nhạc cụ từ đội nhạc kèn đồng của giáo xứ để
cho các em quan sát bằng vật thật. Và cho các em xem đoạn video có hình ảnh các
nhạc cụ đang sử dụng biểu diễn trong dàn nhac. Sự thay đổi bằng dụng cụ trực
quan cũng giúp cho các em được tận mắt nhìn và hiểu rõ hơn về các nhạc cụ được
giới thiệu trong bài học.
Hình ảnh một số nhạc cụ dân tộc giáo viên trình chiếu và giới thiệu cho học sinh
quan sát:
10


Đàn nguyệt

Đàn bầu

Đàn tranh.

2.4. Ứng dụng công nghệ thông tin trong việc dạy kể chuyện âm nhạc, giới thiệu
nhạc sĩ, nghe nhạc…
Giáo viên có thể chọn lựa những bức tranh phù hợp với câu chuyện để kể
cho các em nghe: Ví dụ như: Tiết 15 âm nhạc lớp 5 có phần kể chuyện âm nhạc với
câu chuyện: Nghệ sĩ Cao Văn Lầu. Giáo viên dùng những bức tranh đã vẽ kết hợp
với phần mềm trình chiếu để kể cho học sinh nghe, thay vì cho một vài các em
11


đọc.. sau khi học sinh lắng nghe xong, giáo viên chỉ việc đặt câu hỏi và học sinh trả
lời qua các bức tranh. Các em sẽ kể tóm tắt và nhớ rất lâu cốt chuyện thơng qua
những hình ảnh mà các em vừa được quan sát. Ví dụ: về bức tranh kể chuyện
“Nghệ sĩ Cao Văn Lầu” dưới đây.

Cũng tương tự như các tiết dạy và giới thiệu về các nhạc sĩ nước ngồi. Khi kết
hợp giữa hình ảnh, âm thanh học sinh rất thích thú và lắng nghe những bản nhạc
không lời, những giai điệu ấy sẽ thúc
Để phát huy được tính sáng tạo của học sinh nhất thiết mỗi nhà trường phải trang
bị một phòng học âm nhạc đạt chuẩn. Có đầy đủ các phương tiện hỗ trợ cho bộ
mơn như: máy chiếu, laptop, màn hình, đàn organ, âm thanh v.v...
Người ta thống kê rằng: nếu chỉ có đọc thì người học chỉ nhớ được 10%, chỉ có
nghe thơi thì khả năng tiếp thu được 20%, cả nghe và nhìn tiếp thu được 50%, nếu
được trình bày thì khả năng nhớ có thể lên đến 70%. Đặc biệt, nếu được kết hợp cả
nghe, đọc, nghiên cứu, tự trình bày thì mức độ nhớ lên đến 90%. Chỉ riêng điều đó
thơi cũng nói lên sự địi hỏi phải áp dụng các phương tiện nghe nhìn vào việc giảng
bài là cần thiết. Bên cạnh đó giáo viên âm nhạc phải sử dụng thành thạo vi tính,
soạn giảng giáo án điện tử, khơng ngừng tìm tịi và khai thác những tài nguyên trên
mạng Internet để phục vụ cho bài giảng của mình. Thường xuyên đổi mới phương
pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh, ln coi
trọng việc động viên, khuyến khích sự cố gắng trong học tập, rèn luyện của học

sinh; giúp học sinh phát huy nhiều nhất khả năng của mình.
Trong tiết dạy âm nhạc, nếu biết áp dụng công nghệ thông tin để khai thác tiềm
năng của các em sẽ cho chúng ta thấy học sinh rất hứng thú, tiếp thu bài tốt Đa
phần các em đều mong muốn được tiếp cận với những phương tiện hiện đại trong
những tiết âm nhạc. Thông qua những phương tiện hỗ trợ này, học sinh nhanh
thuộc được lời ca, khắc sâu được kiến thức của bài học, nhiều em học sinh mạnh
dạn tự tin khi tham gia vào các hoạt động ngoại khóa của nhà trường. Thông qua
12


một số các video clip mẫu trong khi học hát, các em có thể bắt chước và dùng để
biểu diễn trong các buổi văn nghệ của nhà trường. Giáo viên cũng dễ nhận ra
những học sinh có năng khiếu, có giọng hát để bổ sung cho đội văn nghệ, tham gia
các cuộc thi do ngành và của địa phương. Giờ học áp dụng các phương tiện hỗ trợ
vào giảng bài sẽ tạo cho giáo viên giảm bớt được rất nhiều các thao tác khi trình
bày trên bảng đen truyền thống. Giáo viên năng động hơn học sinh học say sưa
hơn, u thích bộ mơn, góp phần làm cho mơi trường giáo dục trong nhà trường
ngày càng được nâng cao rõ rệt. Đặc biệt sẽ giúp cho các em thực sự mỗi ngày đến
trường là một ngày vui.
3. Định hướng cho học sinh có năng khiếu tham gia các mơ hình, câu lạc bộ
âm nhạc của nhà trường.
- Nhằm tạo ra một sân chơi giải trí, có ích cũng như tạo điều kiện cho các em học
sinh có năng khiếu phát triển hết khả năng của mình. Hiện tại trường tơi đang thành
lập câu lạc bộ: ” em yêu ca hát” để sinh hoạt vào chiều thứ 7 hàng tuần. Do vậy
trong quá trình dạy âm nhạc, đối với học sinh có năng khiếu, tơi khuyến khích các
em tham gia vào câu lac bộ đồng thời tạo điều kiện để học sinh tham gia các phong
phào văn nghệ của nhà trường, địa phương bằng cách phối hợp cùng nhà trường,
các đoàn thể tổ chức các hoạt động văn nghệ chào mừng các ngày lễ lớn trong năm,
tham gia tích cực vào các hoạt động do các cấp tổ chức

13


2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
Hiện nay, nhà trường đã có phịng học âm nhạc riêng, nên các em đều rất
thích và mong đến giờ được học âm nhạc. 100% trong các giờ lên lớp tôi đều sử
dụng đàn phím điện tử, các phương tiện hỗ trợ như : Băng tiếng, các nhạc cụ gõ
đệm. Một số giờ dạy tôi khai thác và nhận thấy sự tiến bộ rõ rệt của các em, cuối
học kỳ I năm học 2016 – 2017 kết quả đánh giá môn âm nhạc như sau:
Năm học

2016 - 2017

Khối

Tổng

HTT

TL

HT

TL

CHT

TL

4

5

HS
45
40

15
12

33%
30%

30
28

67%
70%

0
0

0
0

Trong những năm học vừa qua, để các em phát huy khả năng ca hát của mình
thơng qua các tiết dạy sử dụng cơng nghệ hiện đại vào để giảng bài, giờ học rất sôi
nổi, phần lớn các em đều thi đua lên biểu diễn trước lớp, nhiều em đã mạnh dạn lên
múa và vận động theo giai điệu và lời ca của bài hát mà mình vừa học xong. Hầu
hết các em khơng cịn e dè như trước, từng nhóm, từng tổ đều thi đua và hăng hái
phát biểu xây dựng bài giúp cho giờ học đạt kết quả tốt. Nhờ có sự tiến bộ rõ rệt

khi áp dụng những phương tiện hỗ trợ cho việc giảng dạy môn âm nhạc nên các câu
14


lạc bộ trong nhà trường cũng dần được hình thành và đi vào hoạt động có hiệu quả.
Từ đó phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu cho các em, giúp các em mạnh dạn tham
gia vào các hoạt động ngoại khóa của nhà trường và của địa phương.

3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
15


- Kết luận
- Đời sống vật chất con người ngày càng được nâng cao, đặc biệt những thiết
bị nghe nhìn kỹ thuật số khơng cịn xa lạ đối với con người. Để phát huy được
những sáng tạo của học sinh khơng gì khác đó chính là thay đổi phương pháp dạy
học, trong đó sử dụng và ứng dụng cơng nghệ thông tin để phục vụ cho việc giảng
dạy của giáo viên khi lên lớp là một phương pháp rất cần thiết và có hiệu quả rõ rệt.
Nó cũng rất phù hợp với yêu cầu của nền giáo dục nước ta theo tinh thần nghị
quyết số 29 về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng u cầu
cơng nghiệp hóa hiện đại hóa. mà cụ thể là : “Đối với giáo dục phổ thông, tập trung
phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và
bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh. Nâng cao chất lượng
giáo dục toàn diện, trú trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống đạo đức lối sống,
ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực
tiễn. Phát triển khả năng sáng tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời...”(trích
NQ số 29). Những giờ lên lớp thực sự có hiệu quả hay khơng, học sinh có thích học
bộ mơn hay khơng chính là sự chuẩn bị của người giáo viên có ý tưởng khi sọan bài
và giảng bài bằng bằng giáo án điện tử. Công nghệ thông tin với các công cụ đa
phương tiện như văn bản, hình ảnh, âm thanh, video, giáo viên sẽ dễ dàng xây dựng

các bài giảng một cách sinh động, hấp dẫn, khai thác và thu hút được sự tập trung
chú ý của học sinh, thúc đẩy và phát huy được tính tích cực chủ động sáng tạo của
học sinh trong từng tiết dạy.
- Để đạt được kết quả như mong muốn bản thân người giáo viên phải luôn
học hỏi tìm tịi sáng tạo thâu tóm được nội dung chương trình.
- Âm nhạc là một mơn học mang tính nghệ thuật, việc giảng dạy cho học sinh
cấp tiểu học đòi hỏi phải có những phương pháp đặc thù riêng. Hơn nữa người giáo
viên còn phải biết lựa chọn và nắm được tâm sinh lý lứa tuổi và hoàn cảnh gia đình
để áp dụng các phương pháp sao cho phù hợp với từng đối tượng học sinh. Về phía
bản thân, với một số kinh nghiệm nêu trên, qua thực tế giảng day tại trường, tơi
nhận thấy nó đem lại hiệu quả khá cao. Điều đó được thể hiên rõ qua thực tế kiểm
tra chất lượng bộ môn cuối năm cùng với các phong trào văn hoá văn nghệ ngày
càng phát triển và thu được kết quả cao. Tuy nhiên, khi vận dụng những phương
pháp này, giáo viên có thể tuỳ cơ ứng biến sao cho phù hợp vói từng hồn cảnh,
từng đối tượng cụ thể để thu được kết quả tốt nhất. Và điều quan trọng là chúng ta
cùng nhau xây dựng nên những phương pháp giảng dạy hay nhất, phù hợp nhất đối
với bộ môn Âm nhạc.

- Kiến nghị:
Để nâng cao chất lượng học tập của bộ môn Âm nhạc cho học sinh Tiểu học tôi
xin mạnh dạn đưa ra một số kiến nghị như sau:
+ Kiến nghị với nhà trường:
16


- Tăng cường các hoạt động về văn hoá văn nghệ, tạo cơ hội để các em có
thêm điều kiện giao lưu, học hỏi thể hiện mình trong lĩnh vực nghệ thuật.
- Tạo điều kiện, động viên, khen thưởng kịp thời, trong các hoạt động văn hoá
văn nghệ, đặc biệt là các em có năng khiếu nổi trội.
+ Với phịng giáo dục.

Tăng cường tổ chức lác lớp tập huấn giao lưu cho các giáo viên dạy Âm nhạc trong
cụm, huyện để giáo viên thường xuyên được cập nhật và học hỏi thêm ở đồng
nghiệp những kỹ năng hay, bổ ích.
Đối với các giáo viên trong huyện cần soạn giảng và thống nhất một bộ giáo
án điện tử cho các khối lớp, tham gia các buổi sinh hoạt chuyên môn, cùng trao đổi
và bàn về các phương pháp giảng dạy môn âm nhạc tại các nhà trường sau từng học
kỳ. Những thuận lợi và khó khăn trong từng tiết dạy giáo án điện tử. Trau dồi cho
bản thân về lĩnh vực công nghệ thông tin, sử dụng các phần mềm ứng dụng cho
phân mơn của mình.
Trên đây là một số kinh nghiệm khi tôi áp dụng công nghệ thông tin vào
dạy học môn Âm nhạc tại trường Tiểu học ..............., trong q trình thực hiện sẽ
khơng tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót rất mong nhận được sự góp ý chân
thành của các cấp lãnh đạo, bạn bè động nghiệp để sáng kiến kimh nghiệm của tơi
ngày một hồn thiện hơn.
Tơi xin chân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG
ĐƠN VỊ

.............. ngày ................

MỤC LỤC

17


TT
1
1.1
1.2
1.3

1.4
2
2.1
2.2
2.3
2.3.1

Nội dung

Trang

MỞ ĐẦU :
Lí do chọn đề tài.
Mục đích nghiên cứu.
Đối tượng nghiên cứu.
Phương pháp nghiên cứu.
NỘI DUNG SÁNG KIẾN:
Cơ sở lí luận.
Thực trạng vấn đề.
Các giải pháp thực hiện.
Tham mưu với nhà trường Chuẩn bị đầy đủ cơ sở vật chất, trang

1
1
2
2
2
3
3
4

6
6

thiết bị dạy học trong việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy
học âm nhạc.
2.3.2 Ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học môn âm nhạc phỏt

6

huy tớnh sỏng to ca hc sinh
2.3.3 Định hớng cho học sinh có năng khiếu tham gia các

12

2.4
3

mô hình, câu lạc bộ âm nhạc của nhà trờng.
Hiu qu.
KT LUN VÀ KIẾN NGHỊ:
Kết luận
Kiến nghị

13
14
14
15

18

19