Thực trạng hoạt động tư vấn dinh dưỡng của điều dưỡng viên cho người nhà người bệnh điều trị nội trú tại bệnh viện tâm thần trung ương 1 năm 2020 và một số yếu tố liên quan

B
TR

GIÁO D CăVĨă ĨOăT O
NGă

I H CăTH NGăLONG

ÁNH QUYÊN- C01394

TH C TR NG HO Tă
I UăD

NGăT ăV NăDINHăD

NG VIÊN CHOăNG

IăNHĨăNG

NG C A

I B NHă I U

TR N I TRÚ T I B NH VI N TÂM TH NăTRUNGă
N Mă2020ăVĨăM T S

Y UT

LIÊN QUAN

LU N V NăTH C S Y T CÔNG C NG

Hà N i n m 2020

NGă1ă


B
TR

GIÁO D CăVĨă ĨOăT O
NGă

I H CăTH NGăLONG

KHOA KHOA H C S C KH E
B MÔN Y T CÔNG C NG

ÁNH QUYÊN

TH C TR NG HO Tă
NGăT ăV NăDINHăD
NG
C Aă I UăD
NG VIÊN CHOăNG
IăNHĨăNG
I
B NHă I U TR N I TRÚ T I B NH VI N
TÂM TH NăTRUNGă
NGă1ăN Mă2020ăVĨăM T S
Y U T LIÊN QUAN

CHUYÊN NGÀNH: Y t công c ng
MÃ S
: 8 72 07 01

LU NăV NăTH CăS ăYăT CÔNG C NG
NG

IăH

NG D N KHOA H C:ăPGS.TSă ĨOăXUỂNăVINH

Hà N i, n m 2020

L I C Mă N

Thang Long University Library


Trong quá trình h c t p và nghiên c u hồn thành lu năv năt t nghi p tơi
đưănh năđ

c s quanătơm,ăgiúpăđ c a các th y cô, b năbè,ăđ ng nghi p và gia

đình.ă
Tr

c h t tơi xin bày t lịng kính tr ng và bi tă năsơuăs c t iăPGS.TSă Ơoă

XuơnăVinhălƠăng

iăđưătr c ti păh

ng d năvƠăgiúpăđ tôi trong su t quá trình

h c t p, nghiên c u và hồn thành lu năv nănƠy
Tơi xin g i l i c mă năsơuăs c t i: Ban Giám hi u,ăphịngăđƠoăt oăSauăđ i
h c, b mơn Y t cơng c ng,ăth ăvi n và các phòng ban cùng các th y cô giáo
c a tr

ng đ i h căTh ngăLongăHƠăN iăđưăh t lòng gi ng d y, ch b oăvƠăđóngă

góp nh ng ý ki n quý báu, t o m iăđi u ki n thu n l i giúp tơi hồn thành lu n
v nănƠy.ă
Tơiăc ngăxinăc mă năBanăLưnhăđ o,ăkhoaăDinhăd
vƠă cácăđi uăd

ng c a B nh vi n Tâm th nătrungă

ng, các khoa Lâm sàng

ngă1,ăth ăvi nătr

ngă

i

H c Y Hà N iăđưăt oăđi u ki n thu n l i cho tơi trong q trình h c t p, thu th p
s li u, nghiên c u và hoàn thành lu năv n
Cu i cùng tơi xin bày t lịng bi tă năt i t t c nh ngăng

i thân trong gia

đình,ăb n bè,ăđ ng nghi păđưăđ ng viên, chia s khóăkh năv i tơi trong su t q
trình h c t p và nghiên c u.
Tôi xin trân tr ng c mă n!
Hà N i,ăngƠyă08ăthángă09ăn mă2020

Ánh Quyên

L I CAM OAN


TơiăxinăcamăđoanăđơyălƠăcơngătrìnhănghiênăc u c a riêng tơi, do chính b n
thân tôi th c hi n. T t c các s li u trong lu năv nănƠyălƠătrungăth c, khách quan
vƠăch aăt ngăđ

c cơng b trong b t k cơng trình nghiên c u nào khác. N u có

đi u gì sai trái tơi xin hồn tồn ch u trách nhi m v iăcamăđoanătrên.
Hà N i,ăngƠyă18ăthángă09ăn mă2020
Tác gi lu năv n

Ánh Quyên

Thang Long University Library


DANH M C CÁC CH
MNA

B ngă đánhă giáă dinhă d

VI T T T

ng gi nă l

c (Mini Nutrion

Assessment)
BHYT

B o hi m y t

BMI

Ch s kh iăc ăth (Body Mass Index)

DV

i uăd

ng viên

DE

H s thi t k (Design Effect)

NB

Ng

SGA

i b nh

ánhă giáă t ng th
Assessment)

HS

H c sinh

SV

Sinh viên

VCNN

Viên ch cănhƠăn

c

đ iă t

ng (Subject Global


M CL C
T V Nă

CH

....................................................................................................... 1

NGă1.ăT NG QUAN TÀI LI U ............................................................... 4

1.1.ăT ăv nădinhăd

ng ......................................................................................... 4

1.1.1. Khái ni m v dinhăd

ng ............................................................................ 4

1.1.2. Khái ni m v s c kh e ................................................................................ 4
1.1.3. M i liên quan gi aădinhăd

ng và s c kh e ............................................... 4

1.1.4. Khái ni m v t ăv nădinhăd

ng: ................................................................ 5

1.1.5. T m quan tr ng c aăt ăv nădinhăd

ngăchoăng

1.1.6.ă

ng: ..................................................... 6

iăt

ng c năđ

1.2.ă i uăd

căt ăv n dinh d

ng, vai trò và nhi m v c aăđi uăd

i b nh ............................ 5

ngăviênătrongăch măsócăng

i

b nh n i trú ............................................................................................................ 6
1.2.1. Khái ni m v đi uăd
1.2.2. Vai trò c aăđi uăd

ng ............................................................................ 6
ng ................................................................................ 7

1.2.3. Nhi m v c aăđi uăd
1.2.4. Ho tăđ ngădinhăd

ngătrongăch măsócăng

i b nh n i trú ................... 8

ng, ti t ch trong b nh vi n: ...................................... 11

1.3. M t s nghiên c u trên th gi i và Vi t Nam v t ă v nă dinhă d
ng

ng cho

i b nh ........................................................................................................... 14

1.3.1. Nghiên c u trên th gi i ............................................................................ 14
1.3.2 Nghiên c u t i Vi t Nam............................................................................ 16
1.4. Y u t liênăquanăđ n ho tăđ ngăt ăv nădinhăd
1.5. Gi i thi u v B nh vi n Tâm Th năTrungă

ng. .................................... 18
ngă1 ...................................... 20

1.6.ăKhungălýăthuy tănghiênăc u ......................................................................... 23
CH

NGă2.ă

2.1.ă

iăt

2.1.1.ă

IăT

NGăVÀăPH

NGăPHÁPăNGHIÊNăC U .................. 24

ng,ăđ aăđi m và th i gian nghiên c u:.............................................. 24

iăt

ng nghiên c u ................................................................................ 24

2.1.2.ă aăđi m nghiên c u: ................................................................................ 24
2.1.3. Th i gian nghiên c u................................................................................. 25
2.2.ăPh

ngăphápănghiênăc u: ............................................................................. 25

Thang Long University Library


2.2.1 Thi t k nghiên c u: ................................................................................... 25
2.2.2. C m uăvƠăph

ngăphápăch n m u ........................................................... 25

2.3. Bi n s , ch s nghiên c u và tiêu chu năđánhăgiá: ..................................... 26
2.3.1. Các bi n s và ch s nghiên c u .............................................................. 26
2.3.2. Tiêu chu năđánhăgiá .................................................................................. 31
2.4.ăPh

ngăphápăthuăth p thông tin ................................................................... 34

2.4.1. Công c thu th p thông tin ........................................................................ 34
2.4.2. K thu t thu th p thông tin ........................................................................ 34
2.4.3. Qui trình thu th păthơngătinăvƠăs ăđ nghiên c u...................................... 35
2.5. X lý và phân tích s li u ............................................................................. 36
2.6. Sai s có th g p trong nghiên c u và cách kh c ph c ................................ 37
2.6.1. Sai s ......................................................................................................... 37
2.6.2. Bi n pháp kh c ph c: ................................................................................ 37
2.7.ă

oăđ c trong nghiên c u ............................................................................ 38

2.8. H n ch c a nghiên c u ............................................................................... 38
CH

NGă3.ăK T QU NGHIÊN C U………………………………………39

3.1. Thông tin chung v đ iăt

ng tham gia nghiên c u .................................... 39

3.2. Th c tr ng ho tă đ ngă t ă v n c aă đi uă d
d

ng viên v các ki n th c dinh

ng ................................................................................................................... 43

3.3. M t s y u t liênăquanăđ n th c tr ngăt ăv nădinhăd

ng c aăđi uăd

ng ...

…………………………………………………………………………………..51
CH

NGă4.ăBÀNăLU N .................................................................................. 58

4.1. V th c tr ngăt ăv nădinhăd
t i B nh vi n tâm th nătrungă

ng c aăđi uăd

ngăchoăng

ngă1ăn mă2020. ................................................. 59

4.2. V m t s y u t liênăquanăđ n th c tr ngăt ăv nădinhăd
choăng

iănhƠăNBăđi u tr
ng c aăđi uăd

ng

i nhà NB................................................................................................ 68

K T LU N ......................................................................................................... 74

1. Th c tr ngăt ăv nădinhăd

ng c aăđi uăd

tr t i B nh vi n tâm th nătrungă

ngăchoăng

iănhƠăng

i b nhăđi u

ngă1 n mă2020. ............................................ 74


2. M t s y u t liênăquanăđ n th c tr ngăt ăv nădinhăd
ng

iănhƠăng

ng c aăđi uăd

ng cho

i b nh. ......................................................................................... 74

KHUY N NGH ................................................................................................. 76
TÀI LI U THAM KH O ................................................................................... 77
Ph l c 1 .............................................................................................................. 82

Thang Long University Library


DANH M C B NG
B ng 2.1. Bi n s và ch s nghiên c u .............................................................. 26
B ng 3.1. Tu i c aăăđi uăd

ng viên tham gia nghiên c u .............................. 39

B ngă3.2.ăTrìnhăđ chun mơn c aăđ iăt
B ng 3.3. Lo iăhìnhălaoăđ ng c aăđ iăt
B ng 3.4. V trí cơng tác c aăđ iăt
B ng 3.5. Ki n th cădinhăd

ng nghiên c u ............................... 40
ng nghiên c u ................................... 41

ng nghiên c u .......................................... 41

ng t ng h c c aăđ iăt

B ng 3.6. Th i gian làm vi c c aăđ iăt

ng nghiên c u ................................... 42

B ng 3.7. S bu i tr c hàng tháng c aăđ iăt
B ng 3.8. S ng

i b nhăđ iăt

ng nghiên c u ............... 42

ng nghiên c u ........................... 43

ng nghiên c u ch măsócă................................. 43

B ng 3.9. Th c tr ngăt ăv n v ch đ

năc aăng

i b nh theo l a tu i .......... 43

B ng 3.10. B ngăđánhăgiáăchungăcácăti u m c v th c tr ngăt ăv nădinhăd
c aăđi uăd

ngăviênăchoăng

i nhà NB . ............................................................ 44

B ng 3.11.ă ánhăgiáăth c tr ngăt ăv năchoăng
d

ng

ng khi nh p vi n c aăđi uăd

i nhà NB, sàng l căs ăb v dinh

ng viên ........................................................ 47

B ng 3.12.ă ánhă giáă th c tr ngă t ă v nă dinhă d

ng c aă đi uă d

ng viên trong

24hăđ u nh p vi n ............................................................................................... 47
B ng 3.13.ă ánhăgiáăth c tr ngăt ăv nădinhăd

ng c aăđi uăd

ng viên trong quá

trìnhăđi u tr ........................................................................................................ 48
B ng 3.14.ă ánhăgiáăt ăv n c aăđi uăd

ng viên v ch đ

năc ăb n c aăng

i

b nh .................................................................................................................... 50
B ng 3.15.ă ánhăgiáăt ăv n c aăđi uăd

ng v dinhăd

ng và ch đ

nătheo l a

tu i ....................................................................................................................... 51
B ng 3.16. M i liên quan gi a tu i v i th c tr ngă t ă v nă dinhă d
t

ng nghiên c u ................................................................................................ 51

B ng 3.17. M i liên quan gi a gi i tính v i th c tr ngăt ăv nădinhăd
t

ng c aăđ i

ng nghiên c u ................................................................................................ 52

B ng 3.18. M i liên quan gi a h c v n v i th c tr ngăt ăv nădinhăd
t

ng c aă đ i

ng c aăđ i

ng nghiên c u ................................................................................................ 53


B ng 3.19. M i liên quan gi a thâm niên công tác v i th c tr ngă t ă v n dinh
d

ng c aăđ iăt

ng nghiên c u ........................................................................ 53

B ng 3.20. M i liên quan gi a lo iă hìnhă laoă đ ng v i th c tr ngă t ă v n dinh
d

ng c aăđ iăt

ng nghiên c u ........................................................................ 54

B ng 3.21. M i liên quan gi a v trí cơng tác v i th c tr ngăt v nădinhăd
c aăđ iăt

ng nghiên c u ................................................................................... 54

B ng 3.22. M i liên quan gi a s l n t p hu nădinhăd
dinhăd

ng

ng c aăđ iăt

ng nghiên c u ................................................................ 55

B ng 3.23. M i liên quan gi a ki n th cădinhăd
v nădinhăd

ng v i th c tr ng t ăv n

ng c aăđ iăt

ngăđ

c h c v i th c tr ngăt ă

ng nghiên c u ......................................................... 55

B ng 3.24. M i liên quan gi a th i gian làm vi c v i th c tr ngă t ă v n dinh
d

ng c aăđ iăt

ng nghiên c u ........................................................................ 56

B ng 3.25. M i liên quan gi a s bu i tr c v i th c tr ngăt ăv nădinhăd
đ iăt

ng c a

ng nghiên c u .......................................................................................... 56

B ng 3.26. Th c tr ngăt ăv n sàng l c dinh d

ng khi nh p vi nă…………….87

B ng 3.27. Th c tr ng t ăv nădinhăd

ngătrongă24hăđ u nh p vi nă…………..87

B ng 3.28. Th c tr ngăt ăv nădinhăd

ngătrongăquáătrìnhăđi u tr …………….88

B ng 3.29. Th c tr ngăt ăv n v ch đ

năc ăb n c aăng

i b nhă……………90

Thang Long University Library


DANH M C BI Uă
Bi uăđ 3.1. Gi i tính c aăđ iăt

ng nghiên c u ............................................... 39

Bi uăđ 3.2. Thâm niên công tác c aăđ iăt

ng nghiên c u .............................. 40

Bi uă đ 3.3. S l n tham gia t p hu nă dinhă d

ngă trongă n mă c aă đ iă t

ng

nghiên c u .......................................................................................................... 41
Bi uăđ 3.4. Th c tr ngă chungăt ă v n v dinhăd

ng c aă DVă choăng

i nhà

NB ....................................................................................................................... 45
Bi uăđ 3.5. Th c tr ngăt ăv nădinhăd

ngăchoăng

iănhƠăNBătheoăl nhăv c .. 46


1

T V Nă
Dinhăd

ng là m t nhu c u không th thi u c a cu c s ng, v năđ nƠyăđ

coi là y u t s ng còn c aăconăng

i nói riêng và tồn nhân lo i nói chung, nh có

nău ng mà nhân lo i m i có th s ng và t n t i.ăNh ngădinhăd
haiăl

i, nhi u v năđ s c kh e có th đ

ch đ

c

nău ng kh e m nh, m t ch đ

ngănh ăconădaoă

c c i thi n ho căng năng a n u có m t

năkhơngăkhoaăh c thì l iălƠmăt ngănguyăc ă

m c các b nh t t. Dù trong hoàn c nh nào thì vi c cung c pădinhăd

ngăc ngăr t

c n thi tădùăđóălƠăkh e m nh, măđauăhay b nh t t.ăVƠăđ c bi t, vi c cung c p dinh
d

ng choăđ iăt

ng NB là vô cùng quan tr ng,ăđi u này s tácăđ ng tr c ti păđ n

vi căđi u tr b nh cho NB,ăkhiăđóă năkhơngăch đ gi s c kh eămƠăcònălƠăph
ti năđi u tr b nh [20]. Dinhăd
làm gi m nguyăc ăsuyădinhăd

ngă

ngăđ yăđ và h p lý cho NB đi u tr n i trú giúp
ng, tránh m c thêm các b nh nhi mătrùng,ăt ngăkh

n ngăh i ph c, gi m th i gian n m vi n, c i thi năchiăphíăđi u tr , quá t i và n m
ghép trong b nh vi n, t đóăgiúpănơngăcaoăch tăl

ng d ch v khám ch a b nh và

t ngăs hài lòng c a NB [17].
Trong nh ngăn mă90,ădoăchuy n sang n n kinh t th tr
d

ng, các khoa dinh

ng trong b nh vi n h u h t b gi i th , thay th vƠoăđóălƠăcácăd ch v

thôngăth

nău ng

ng. H u qu là b aă năc a NB không nh ngăkhôngăđ m b oădinhăd

và v sinh th c ph m mà cịnăkhơngăđ m b o ch đ

nătheoăb nh lý, nhăh

ng
ng

không t t t i hi u qu đi u tr [9][14][41].
T i các b nh vi n,ă đi uă d

ngă đ

că đánhă giáă lƠă l că l

ng chính tr c ti p

ch măsócăNB,ăđóngăvaiătrịăquanătr ng trong q trình h i ph c c a NB. Theo quy
đ nh t iăthôngăt ăs 07/2011/TT-BYT c a B Y t ngƠyă26ăthángă01ăn mă2011ăv
h

ng d năcơngătácăđi uăd

t ăs 08/2011/TT-BYTăh

ngăvƠăch măsócăNB trong b nh vi n,ăđ ng th i thông
ng d n v côngătácădinhăd

ng, ti t ch trong b nh vi n

Thang Long University Library


2
đưănêuărõ nhi m v t ăv n và ch măsócădinhăd
nh p vi n, NB c năđ
s m càng t t,ăđ
tr ngădinhăd

ng c aăđi uăd

c t măsoátănguyăc ădinhăd

căkhámăt ăv n v dinhăd

ng [2], [3]. Khi

ng, cung c pădinhăd

ng càng

ngăđ ng th iătheoădõiăđánhăgiáătìnhă

ng c a NB n i trú trong quáătrìnhăđi u tr ,ăđi u tr b ng ch đ

b nh lý cho NB n i trú. Vì v y ho tăđ ngăt ăv nădinhăd

ng c aă đi uăd

m t ph n quan trong vi c c i thi n, phòng ng a và ki măsoátădinhăd

nă

ng là

ng cho NB

t i b nh vi n [42].
B nh vi n Tâm Th nă Trungă

ngă 1ă đ

c thành l p theo Quy tă đ nh s

519/BYT-Q ăngƠyă07ăthángă06ăn mă1963.ăLƠăchuyênăkhoaăđ u ngành ti p nh n và
đi u tr các b nh nhân tâm th n n ng
sócălƠăng

i b nh tâm th n,ăng

tuy năd

i chuy năđ n.ă

iăt

ngăch mă

i b nh gi m kh n ngănh n th c, ln có nhi u

hành vi nguy hi măgơyăraăkhóăkh nătrongăđi u tr ,ăch măsócă[32].ăNh ngăgiaăđìnhă
cóăng

i thân b b nh tâm th n v a chán n nătrongăch măsóc,ăkinhăt ki t qu , l i

lƠăc năb nh không ch a kh i,ăth

ng ph i ch p nh năch măsócăsu tăđ i d năđ n

ch quanătơmă đ n ch a b nh khơng cịn kiên nh n và thi u v t ch tăđ quan tâm
đ nădinhăd
ng

ngăchoăng

i b nh [32]. Ch đ

i b nh là y u t quan tr ng nhăh

lo n tâm th n [52]. Cơngătácăđi uăd
lnăđ

nău ng và tình tr ngădinhăd

ngăđ n s c kh e tâm th n và phát tri n r i
ng c a B nh vi n Tâm Th năTrungă

căđánhăgiáăcaoătrongăch măsócăvƠăh i ph căng

m t nghiên c uănƠoăđánhăgiáăho tăđ ngăt ăv nădinhăd
ng

i b nh. Câu h iăđ tăraălƠăđi uăd

đưăth c hi năt ăv nădinhăd

ng c a

i b nh,ătuyănhiênăch aăcóă
ng c aăđi uăd

ngăđ i v i

ng t i B nh vi n Tâm Th năTrungă

ngăc ăb năchoăng

iănhƠăng

nh ng y u t nƠoăđưăliênăquanăđ năt ăv nădinhăd

ngă1ă

ngă1ă

i b nhănh ăth nào? Có

ng c aăđi uăd

ng t iăđơy?ăXu t

phát t th c t trên chúng tôi ti n hành nghiên c uăđ tài: “Th c tr ng ho t đ ng
t v n dinh d

ng c a đi u d

ng cho ng

i nhà ng

i b nh đi u tr t i B nh


3

vi n Tâm Th n Trung

ng 1 n m 2020 và m t s y u t liên quan” v i 2 m c

tiêu:
1. Mô t th c tr ng ho tăđ ngăt ăv nădinhăd
nhƠăng

ng c aăđi uăd

i b nhăđi u tr n i trú t i B nh vi n Tâm Th năTrungă

ng choăng

ngă1ăn mă2020

2. Phân tích m t s y u t liênăquanăđ n ho tăđ ngăt ăv nădinhăd
đ iăt

i

ng nghiên c u

Thang Long University Library

ng c a


4

CH

NGă1.ăT NG QUAN TÀI LI U

1.1.ăT ăv n dinh d

ng

1.1.1. Khái ni m v dinh d
Dinhăd

ng

ng là vi c cung c p các ch t c n thi t (theo d ng th că n)ăchoăcácă

t bào và các sinh v tăđ h tr s s ng. Nó bao g m các ho tăđ ngă nău ng; h p
thu, v n chuy n và s d ng các ch tădinhăd

ng; bài ti t các ch t th i [44].

ng là nh m cung c p các ch t c n thi tăchoăc ăth s ng,

Quá trình dinhăd

giúp các t bƠoătrongăc ăth có kh n ngăho tăđ ngăđ

c [10].

1.1.2. Khái ni m v s c kh e
Theo T ch c Y t th gi iă(WHO),ă“S c kh e là tr ng thái lành m nh v

th ch t, tho i mái v tinh th n vƠăđ yăđ v phúc l i xã h i, ch khôngăđ năthu n
ch là không b nh t t”.ăNg
phát tri n th ch tăbìnhăth

i có s c kh e ph iălƠăng

i có ch đ dinhăd

ng kh e m nh, và tinh th năluônăđ

ng t t,

c tho i mái không

lo l ng bu n phi n [10].
1.1.3. M i liên quan gi a dinh d
T x aăđ nănay,ăconăng

ng và s c kh e

i luôn bi t r ng gi aădinhăd

có m i liên quan ch t ch v iănhau.ăCóădinhăd
có th s ng và ho tăđ ngăbìnhăth
Ch đ dinhăd

ng t t, h p lý: thành ph nădinhăd

ng g m các ch t protid,

c, không th a không thi u [10].

ngălƠmăchoăc ăth ch m phát tri n, gi m s căđ kháng, làm

t ngănguyăc ăm c các b nh nhi mătrùng.ă
d

ng thì các t bƠoătrongăc ăth m i

ng, vƠălúcăđóăc ăth m i kh e m nh.

glucid, lipid, các vitamin, khoáng ch tăvƠăn
Thi uădinhăd

ng và s c kh e luôn

i v iăng

i b nh n m vi n, suy dinh

ngălƠmăt ngăt l bi n ch ng và t vong, th i gian n m vi năkéoădƠi,ădoăđóăchiă

phíăđi u tr t ng.


5
Th aădinhăd

ng là m t trong nh ng y u t nguyăc ăgơyăb nh m nătínhănh ă

t ngăhuy t áp, r i lo n m máu,ăđáiătháoăđ
1.1.4. Khái ni m v t v n dinh d
T ăv n là m tăph

ng, th a cân, béo phì …ă[31].
ng:

ngăphápălƠmăvi c v iăng

i khác nh măgiúpăđ h quy t

đ nh ph iălƠmăđi u gì t t nh t phù h p v i hoàn c nh c th [27].
T ă v n dinh d
ki n th c v dinhăd

ng là nh ng ho tă đ ng trao đ i, chia s nh ng thông tin,
ng v iăcácănhómăđ iăt

hành vi c aăcácănhómăđ iăt
ch măsócăđúngăv dinhăd

ng nh măthayăđ i nh n th c,ătháiăđ ,

ng. Khuy năkhíchăđ ngăviênăgiúpăđ h th c hành

ng [27].

1.1.5. T m quan tr ng c a t v n dinh d
T ăv nădinhăd
T ăv nădinhăd

ng th iă t ă v nă dinhă d

b nhă trongă phòngă vƠă đi u tr các b nhă th
d

i b nh v dinhăd

ngă giúpă choă ng

i

ng g p, truy n thông giáo d c cho

ng h p lý [32]. L i ích quan tr ng nh t c aă t ă v n dinh

ng là c i thi n s c kh e choăng
- Th c tr ngăng

i b nh bi t áp d ng nh ng ki n th c

ng vào vi că nă u ng hàng ngƠy,ă thayă đ i nh ng t p quán,

nh ng kiêng c khơngă đúngă [47].ă
ng

i b nh

ng có m t v trí r t quan tr ngătrongăphịngăvƠăđi u tr b nh.

ng ch y uălƠăgiúpăchoăng

hi nă đ i v dinhă d

ng cho ng

i b nh [27].

i b nh hi nănayăch aătuơnăth đúngăcácăh

b y t nênă năkhơngăh pălýănh ă năqănhi u,ă năqăít,ă năđ l

ng d n c a cán
ngănh ngăkhôngă

năđ ch tăđ u phát sinh ra các b nh có liên quan đ nă nău ng [27].
- Giúpăng

i b nh hi u m t ch đ

mau chóng bình ph c, gi m ho cătránhăđ

năđ yăđ , h p lý s giúpăchoăng

i b nh

c các bi n ch ng, tái phát ho c chuy n

sangăgiaiăđo n m n tính [1].

Thang Long University Library


6
- Trong m t s tr

ng h pă nău ng có vai trị phịng b nh khi b nh cịn

giaiăđo n ti mătƠngădoăđóăr t c n s h tr th
- T ăv n ch đ

ng xuyên c a cán b t ăv n [27].

nău ng h pălýăchoăng

i b nh nh măgiúpăđ ng

i b nh

nh ng ki n th c và k n ngăc n thi tăđ h tr thayăđ iăhƠnhăviă nău ng b n v ng
[27].
it

1.1.6.
- Các ng

ng c n đ

c t v n dinh d

ng:

i b nhăcóănguyăc ăcaoăm c các b nhăliênăquanăđ nădinhăd

nh ă b nh tim m ch, ti uă đ

ng,ă ungă th ,ă béoă phì,ă suyă dinhă d

ng

ng, tâm th n…ă

[27].
- Ng

i b nh đưăm c các b nh m nătínhănh ăt ngăhuy t áp, tim m ch, các

b nh v th n,ăđáiătháoăđ

- Tr em và ph n :ăt ăv nădinhăd
d

ng theo l a tu i,ăt ăv n các r i lo n dinh

ng (bi ngă n,ăr i lo nătơmălýă nău ng,ăsuyădinhăd
1.2.ă i uăd

sócăng

ng th că n…ă[27].

ng, gút, các b nh gan m t, d

ng…)ă[27].

ng, vai trò và nhi m v c aăđi uăd

ng viên trongăch mă

i b nh n i trú

1.2.1. Khái ni m v đi u d

ng

Trìnhăđ và s phát tri n c aăngƠnhăđi uăd

ng

cácăn

c r t khác nhau, vì

v yăchoăđ nănayăch aăcóăs th ng nh t v m tăđ nhăngh aăchungăchoăngƠnhăđi u
d

ng.ăD

iăđơyălƠăm t s đ nhăngh aăđư đ

Theo Florence Nightingale ậ ng
trên th gi i thì: “đi uăd

căđaăs cácăn

i thành l pă tr

t nhiên [2].

ngă đi uă d

ng là ngh thu t s d ngămôiătr

h tr s ph c h i c a h ”. Vai trò tr ng tâm c aăng
các y u t môiătr

c công nh n:

ng xung quanh ng

ng c aăng

iăđi uăd

ngă đ u tiên
i b nhăđ

ng là gi i quy t

i b nh đ h ph c h i s c kh e m t cách

7
Theo T ch c Y t th gi i (WHO):

i ud

m iăn

trong ch m sóc y t , là tr c t c a h th ng y t .
l

ng y t ph i chú tr ngăđ n nâng cao ch tăl

ng là m t b ph n quan tr ng
c, mu n nâng cao ch t

ngăđ iăng ăđi uăd

ng. Theo T

ch c Y t th gi i (WHO) khuy n cáo nên xây d ng và phát tri năđi uăd
cácăđ nhăh

ng:ă i uăd

m t ngành h c;ăđi uăd

ng là khoa h c v ch măsócăng

ng theo

i b nh;ăđi uăd

ng là m t ngh chuyên nghi p;ăđi uăd

ng là

ng là m t ngh

mang tính khoa h c, ngh thu t [32].
Theo H iă đ ngă đi uă d
“ i uăd

ng Qu c t (Internaltional Council of Nurses):

ng là m t ph n không th tách r i c a h th ngăch măsócăs c kh e, bao

g m vi căthúcăđ y s c kh e, phòng ng a b nh t tăvƠăch măsócăng
tàn t t

m i l a tu i,

i b nh,ăng

i

c cácăc ăs y t và c ngăđ ng”.ăNgoƠiăra,ăvi c nghiên c u,

tham gia xây d ng chính sách y t , qu n lý h th ng y t ng

s c kh e c ng là nh ng vai trò quan tr ng c aăđi uăd
Theo H iă i uăd

i b nh và giáo d c

ng [18].

ng Hoa K (AmericanăNursesăAssociation):ă“đi uăd

có th mơ t nh ăs k t h p gi a ngh thu t và khoa h c”.ă i uăd

ng

ng là s b o

v , nâng cao s c kh e và kh n ngă d phòng b nh, xoa d u n iăđau,ă ch năđoán,
đi u tr ,ăt ăv n và giáo d c s c kh e,ăch măsócăcácăcáănhơn,ăgiaăđình,ăc ngăđ ng và
xã h i [42].
1.2.2. Vai trò c a đi u d
i uăd

ngălƠăng

đápă ng nhu c uă choă ng

ng

i th căhƠnhăch măsóc:ăÁpăd ngăquyătrìnhăđi uăd

i b nh; bi t l p k h achă ch mă sóc và th c hi n k

h ach theo m că tiêuă đ ra; giao ti pă đ
quanăđ n vi c l p k h achăch măsócăng
quanăđ năng

i b nh,ăng

ngăđ

c v iă ng

i b nh và nh ngă ng

i liên

i b nh; c ng tác v i nh ngăng

i liên

i b nh và v iăđ ng nghi păđ k h achăch măsócăđ t

hi u qu h nă[35].

Thang Long University Library


8
i uăd

ngălƠăng

i qu n lý: Áp d ng nh ng kh n ngăgiaoăti păvƠăsuyăngh ă

lý lu n c a mình cho nh ng b nh nhân m c các b nh m n tính, nh ngăng
trongăgiaiăđ an c p c u, nh ngăng

i b nh

i b nh trong c ngăđ ng,…m t cách khéo léo

vƠăđ t hi u qu cao [35].
i uăd

ng là nhà giáo d c: s d ngăph

ngăphápăd y và h căchoăđ iăng ă

k th a các ki n th c, k n ngăvƠăđ oăđ căđi uăd
d c s c kh e cho m iăng

i [35].

1.2.3. Nhi m v c a đi u d

ng trong ch m sóc ng

- Theoă thơngă t ă s : 07/2011/TT-BYTă h
ch măsócăng

ng; th c hi n t t công tác giáo

i b nh n i trú

ng d nă côngă tácă đi uă d

i b nh trong b nh vi n [6], nhi m v c aăđi uăd

i u 4. T ăv n,ăh

ng v

ng là:

ng d n giáo d c s c kh e

1. B nh vi n có quyăđ nh và t ch c các hình th căt ăv n,ăh

ng d n giáo

d c s c kh e phù h p.
2.ăNg
s c kh e,ăh

i b nh n m vi năđ

căđi uăd

ng viên, h sinhăviênăt ăv n, giáo d c

ng d n t ch măsóc,ătheoădõi,ăphịngăb nh trong th i gian n m vi n

và sau khi ra vi n.
i u 5. Ch măsócăv tinh th n
1.ăNg

i b nh đ

căđi uăd

ng viên, h sinhăviênăvƠăng

i hành ngh khám

b nh, ch a b nhăkhácăch măsóc,ăgiaoăti p v iătháiăđ ân c n và thông c m.
2.ă Ng

i b nh,ăng

ph i h p v iăng

iă nhƠă ng

i b nhă đ

că đ ngăviênă yênătơmă đi u tr và

i hành ngh khám b nh, ch a b nhătrongăquáă trìnhăđi u tr và

ch măsóc.
3.ă Ng

i b nh,ă ng

iă nhƠă ng

i b nhă đ

c gi iă đápă k p th i nh ngă b nă

kho n,ăth c m cătrongăquáătrìnhăđi u tr vƠăch măsóc.


9
4. B oăđ măanăninh,ăanătoƠnăvƠăyênăt nh,ătránhă nhăh
th n c aăng

ngăđ n tâm lý và tinh

i b nh.

i u 6. Ch măsóc v sinh cá nhân
1.ăCh măsóc v sinhăcáănhơnăchoăng

i b nh h ng ngày g m v sinhăr ngă

mi ng, v sinh thân th , h tr đ i ti n, ti u ti năvƠăthayăđ iăđ v i.
2. Trách nhi măch măsóc v sinh cá nhân:
a)ăNg

i b nh c năch măsóc c păIădoăđi uăd

ng viên, h sinh viên và h lý

th c hi n;
b)ăNg

i b nh c năch măsóc c p II và c p III t th c hi năd

d n c aăđi uăd

ng viên, h sinhăviênăvƠăđ

i u 7. Ch măsócădinhăd
1.ă i u d
tr ngădinhăd

3.ăNg
đi u tr vƠăđ

ng

c h tr ch măsócăkhiăc n thi t.

ng

ng viên, h sinh viên ph i h p v iăbácăs ăđi u tr đ đánh giá tình

ng và nhu c uădinhăd

2. H ngăngƠy,ăng

b ng ch đ

is h

i b nhăđ

ng c aăng

i b nh.

căbácăs ăđi u tr ch đ nh ch đ nuôiăd

ng

năphùăh p v i b nh lý.
i b nh có ch đ

năb nhălýăđ

c cung c p su tă năb nh lý t i khoa

c theo dõi ghi k t qu th c hi n ch đ

năb nh lý vào phi uăch mă

sóc.
4.ăNg

i b nhăđ

c h tr

nău ng khi c n thi t.ă

đ nhă năquaă ng thơng ph iădoăđi uăd

i v iăng

i b nh có ch

ng viên, h sinh viên tr c ti p th c hi n.

i u 8. Ch măsóc ph c h i ch căn ng

Thang Long University Library


10
1.ăNg

i b nhăđ

căđi uăd

ng viên, h sinhăviênăh

ng d n, h tr luy n

t p và ph c h i ch căn ngăs m đ đ phòng các bi n ch ng và ph c h i các ch c
n ng c aăc ăth .

2. Ph i h p khoa lâm sàng và khoa V t lý tr li u - Ph c h i ch căn ngăđ
đánh giá,ăt ăv n,ăh

ng d n vƠ th c hi n luy n t p, ph c h i ch căn ngăchoăng

i

b nh.
i u 9. Ch măsócăng
1.ăNg

i b nhăđ

hi n chu n b tr

i b nh có ch đ nh ph u thu t, th thu t

căđi uăd

ng viên, h sinhăviênăh

ng d n và h tr th c

c ph u thu t, th thu t theo yêu c u c a chuyên khoa và c a bác

s ăđi u tr .
2.ăTr

căkhiăđ aăng

i b nhăđiăph u thu t, th thu t,ăđi uăd

ng viên, h

sinh viên ph i:
a) HoƠn thi n th t c hành chính;
b) Ki m tra l i công tác chu n b ng

i b nhăđưăđ

c th c hi n theo yêu c u

c a ph u thu t, th thu t;
c)ă ánhăgiáăd u hi u sinh t n, tình tr ng ng
s ăđi u tr n uăng
3.ă i uăd

i b nh có di n bi n b tăth

i b nh và báo cáo l i cho bác

ng.

ng viên ho c h sinh viên ho c h lý chuy năng

làm ph u thu t, th thu tăvƠăbƠnăgiaoăng

i b nhăđ năn iă

i b nh, h s ăb nhăánăchoăng

iăđ

phân công ch u trách nhi m ti p nh n c aă đ nă v th c hi n ph u thu t ho c th
thu t.
i u 10. Dùng thu c vƠ theo dõi dùng thu căchoăng
Khi dùng thu căchoăng

i b nh,ăđi uăd

i b nh

ng viên, h sinh viên ph i:

1. Dùng thu căđúng theo ch đ nh c a bác s đi u tr .

c


11
2. Chu n b đ và phù h păcácăph
dùng thu c quaăđ

ngăti n choăng

i b nh dùng thu c; khi

ng tiêm ph i chu n b s n sàng h p thu c c p c uăvƠăphácăđ

ch ng s c, chu n b đúngăvƠăđ dungămôiătheoăquyăđ nh c a nhà s n xu t.

3. Ki m tra thu c (tên thu c, n ngăđ /hƠmăl

ng, li u dùng m t l n, s l n

dùng thu c trong 24 gi , kho ng cách gi a các l n dùng thu c, th iă đi m dùng
thu căvƠăđ

ng dùng thu c so v i y l nh). Ki m tra h n s d ng và ch tăl

ng c a

thu c b ng c m quan: màu s c, mùi, s nguyên v n c a viên thu c, ng ho c l
thu c.
4.ăH

ng d n, gi i thích choăng

i b nh tuân th đi u tr .

5. Th c hi nă5ăđúng khi dùng thu căchoăng
thu c,ăđúngăli uăl

ng,ăđúngăđ

6. B oă đ m ng
ki n c aăđi uăd

i b nh:ăđúngăng

i b nh,ăđúngă

ngădùng,ăđúngăth i gian dùng thu c.

i b nh u ng thu c ngay t iă gi

ng b nhă tr

c s ch ng

ng viên, h sinh viên.

7. Theo dõi, phát hi n các tác d ng không mong mu n c a thu c, tai bi n
sau dùng thu c và báo cáo k p th i cho bác s đi u tr .
8. Ghi ho căđánhăd u thu căđưădùngăchoăng

i b nh và th c hi n các hình

th c cơng khai thu c phù h pătheoăquyăđ nh c a b nh vi n.
9. Ph i h p gi a các bác s ,ă d

c s ,ă đi uă d

ng viên, h sinh viên trong

dùng thu c nh mă t ngă hi u qu đi u tr b ng thu c và h n ch sai sót trong ch
đ nh vƠ s d ng thu căchoăng
1.2.4. Ho t đ ng dinh d

i b nh.
ng, ti t ch trong b nh vi n:

Theoă thôngă t ă s 08/2011/TT-BYTă ngƠyă 26ă thángă 1ă n mă 2011ă [3] h
d n v côngătácădinhăd

ng, ti t ch trong b nh vi nănh ăsau:ă

i uă1. Khám,ăt ăv năv ădinhăd

ngăchoăng

iăb nhăngo iătrú

Thang Long University Library

ng


12
1.ăT ăch căkhám,ăđánhăgiáătìnhătr ngădinhăd
ng

ngăvƠăt ăv nădinhăd

ngăchoă

iăb nhăngo iătrú.
2.ăGhiăch ăđ ă năb nhălýăchoăng

iăb nhăc năđi uătr ăb ngăch ăđ ă năvƠoăyă

b ăho căđ năthu căđi uătr ăngo iătrú.
i uă 2. Theoă dõi,ă đánhă giáă tìnhă tr ngă dinhă d

ngă c aă ng

iă b nhă n iă trúă

trongăquáătrìnhăđi uătr
1.ăNg

iăb nhăvƠoăvi năph iăđ

căđoăchi uăcao,ăcơnăn ngăvƠăghiăvƠoăh ăs ă

b nhăán.ăCácăchunăkhoaăc năc ăvƠoănhuăc uăchunămơnăcóăth ăquyăđ nhăthêmă
cácăch ăs ăkhácăđ ăđánhăgiáătìnhătr ngădinhăd

ng.

2.ăT ăch căh iăch năgi aăcánăb ăkhoaăDinhăd
v ăch ăđ ă năđ iăv iănh ngătr

ng,ăti tăch ăv iăbácăs ăđi uătr ă

ngăh păb nhăđ căbi tăcó liênăquanăđ nădinhăd

i uă3. i uătr ăb ngăch ăđ ă năb nhălýăchoăng

ng.

iăb nhăn iătrú

1.ăBácăs ăđi u tr đánhăgiáăvƠăghiănh n xét tình tr ngădinhăd

ng c aăng

i

b nh lúc nh p vi năvƠătrongăquáătrìnhăđi u tr .
2.ăBácăs ăch đ nh ch đ
ghi mã s ch đ

năh ng ngày phù h p v i b nh c aăng

nătheoăquyăđ nh c a B tr

i b nh và

ng B Y t vào phi uăđi u tr trong

h s ăb nh án.
3. L p k ho ch can thi pădinhăd
ng

i b nh c n h tr dinhăd

năphùăh p v i b nh lý c aăng

năb nhălýătheoăquyăđ nh c a B tr

i u 4. T ch c ph c v dinhăd
1.ăNg

i b nhăđ

t i bu ng b nh.

i b nhăsuyădinhăd

ng ho c

ng.

4. Xây d ng th căđ năvà ch đ
áp d ng ch đ

ngăchoăng

i b nh và

ng B Y t .

ng, ti t ch

căbácăs ăch đ nh ch đ

năb nhălýăđ

c cung c p su tă nă

13
2. Cung c p ch đ

năchoăng

i b nh t i b nh vi n.

3. B o qu n, ch bi n, v n chuy n su tă năb oăđ m an toàn th c ph m.
i u 5. T ch c th c hi n và ki m tra vi c th c hi nă cácă quyă đ nh v an
toàn th c ph m trong b nh vi n
1. Th c hi năcácăquyăđ nh c a pháp lu t v an toàn th c ph m t iăc ăs kinh
doanh ph c v

n,ău ng trong b nh vi n.

2. Ki m tra vi c th c hi năcácăquyăđ nh v an toàn th c ph m t iăc ăs kinh
doanh ph c v

n,ău ng trong b nh vi n.

i u 6. Giáo d c truy n thông v dinhăd

ng, ti t ch

1. Xây d ng các tài li u truy n thông v dinhăd
ph m và ph bi năchoăng

i b nh,ăng

iănhƠăng

ng, ti t ch , an toàn th c

i b nh và nhân viên y t trong

b nh vi n.
2. T ch c giáo d c s c kh eă vƠă h
ng

i b nh th c hi n ch đ

ng d nă choă ng

i b nh,ă ng

i nhà

năb nh lý và an toàn th c ph m.

i u 7. Ơoăt o, ch đ o tuy n và nghiên c u khoa h c
1. T ch căđƠoăt oăchoăbácăs ,ăđi uăd
dinhăd

ng viên, h sinh viên b nh vi n v

ng, ti t ch .
2. Th c hi n nghiên c u khoa h c và ng d ng k t qu nghiên c u vào công

tác dinhăd

ng, ti t ch .

3.ăThamăgiaăđƠoăt o h c sinh, sinh viên v dinhăd
tuy năkhiăđ

ng, ti t ch và ch đ o

c phân công.

Thang Long University Library


14
1.3. M t s nghiên c u trên th gi i và Vi t Nam v t ăv nădinhăd
choăng

ng

i b nh

1.3.1. Nghiên c u trên th gi i
*Vào cu i th k 20, th gi iăđưăquanătơmăđ n vi c cung c pădinhăd
ng

i b nh khi vào vi n,ăvƠoăn mă1999ăAllisonăSPăđưănêuătrongăbáoăcáoăc a mình

v th c tr ng c aăng
ng

i b nh t i b nh vi n,ăôngăđưăvi t trong b nh vi n có t i 40%

i l n và 15% tr em trong tình tr ngăsuyădinhăd

này là do ch đ
niăd

ngăng

cóă1200ăgi

ng và nguyên nhân c a vi c

năc a b nh vi n cung c p, ph n ánh s b t c p trong quá trình
i b nh t i b nh vi n [30].

M t nghiên c uăđ

c th c hi năn mă2005ăt i m t b nh vi nătr

ngăđ i h c

ng b nh v vi c dùng th căđ năc a b nhăviênăcóăđápă ngăđ

c u t i thi u c aăcácăng

ng c a

i b nh.ăTuyănhiên,ăcóăh nă40%ăth c ph m b nh vi n b lưngăphí,ăđi u này c n

cóăchínhăsáchă nă b nh vi n phù h p v i nhu c u c aăng
M t nghiên c uăđ
2006)ăđ đánhăgiáăch tăl

i b nh [30].

c th c hi n trong th i gian 5ăn mă(t n mă2002ăđ năn mă
ng c a các d ch v

nău ng và hi u qu c a quá trình c i

ti n, cu c kh o sát ti n hành nghiên c u 572 b aă năvƠăphịngăv nă591ăng
M ts l
ng

c nhu

i b nh hay khơng thì k t qu ch th y m i th c đ năb nh

vi n cung c pă h nă 2000ă kcal/ngày và có th đápă ng nhu c uă dinhă d
ng

ng cho

ng nh ng thi uăsótăđưăđ

i b nh.

c tìm ra khi có s thi u tơn tr ng s thích c a

i b nh vào các th iăđi m cung c păcácă xeă đ y th că n.ăNh ngătrongă5ăn mă

nghiên c u thì m că đ hƠiă lịngă đưă thayă đ i vì s thayă đ i th că đ n,ă kh u ph n
c ngănh ăch tăl

ng n uăđưăc i thi n theo th i gian, ý ki n tích c căđóăthayăđ i t

18%ăvƠoăn mă2002ăđ nă48,3%ăvƠoăn mă2006ă[25].
Theoăđi u tra v nh n th c c aăng
u ng c a b nh vi n t i m t qu n

i b nh v th c ph m và các d ch v

nă

Ohioă (n mă 2001),ă đưă côngă b h nă 65%ă choă