Đánh giá tác động môi trường của hoạt động chôn lấp chất thải rắn đô thị trên địa bàn tp HCM

Báo cáo

ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI
TRƯỜNG CỦA HOẠT ĐỘNG
CHÔN LẤP CHẤT THẢI RẮN ĐÔ
THỊ TRÊN ĐỊA BÀN TP. HCM


MỤC LỤC
CHƯƠNG 1:
MỞ ĐẦU................................................................................................................1
I. TÍNH CẤP THIẾT CỦA VIỆC LẬP BÁO CÁO ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MƠI
TRƯỜNG.............................................................................................................................................1
II. MỤC ĐÍCH LẬP BÁO CÁO ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG.............................2
III. CƠ SỞ PHÁP LÝ, CƠ SỞ DỮ LIỆU VÀ TÀI LIỆU KỸ THUẬT ĐỂ LẬP BÁO CÁO
ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG......................................................................................2
1. Cơ Sở Pháp Lý................................................................................................................................2
2. Các Tài Liệu Khác..........................................................................................................................3
IV. ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI VÀ NỘI DUNG CỦA BÁO CÁO ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG
MÔI TRƯỜNG...................................................................................................................................4
1. Đối tượng và phạm vi của báo cáo đánh giá tác động môi trường.............................................4
2. Nội Dung Của Báo Cáo..................................................................................................................4
2.1. Xác Định Các Số Liệu Ban Đầu...............................................................................................4
2.2. Phân Tích Và Đánh Giá Tác Động Mơi Trường.....................................................................5
2.3. Các Biện Pháp Giải Quyết và Phịng Chống Ơ Nhiễm...........................................................5
IV. PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG................................................6
CHƯƠNG 2: HIỆN TRẠNG QUẢN LÝ CHẤT THẢI RẮN ĐƠ THỊ TẠI THÀNH PHỐ
HỒ CHÍ MINH...................................................................................................................................7
I. GIỚI THIỆU....................................................................................................................................7
II. KHỐI LƯỢNG CHẤT THẢI RẮN ĐÔ THỊ............................................................................7
III. Thành phần chất thải rắn đô thị................................................................................................8

IV. Hệ thống quản lý chất thải rắn đô thị........................................................................................9
1. Sơ đồ tổng quát hệ thống quản lý CTRĐT Tp.HCM................................................................9
2. Sơ đồ thu gom và vận chuyển CTRĐT Tp.HCM.......................................................................9
3. Phân loại, tái sinh, tái chế............................................................................................................10
4. Xử lý...............................................................................................................................................10
CHƯƠNG 3 HIỆN TRẠNG MÔI TRƯỜNG TẠI MỘT SỐ BÃI CHÔN LẤP TRÊN ĐỊA
BÀN TP.HCM...................................................................................................................................12
I. GIỚI THIỆU CHUNG.................................................................................................................12
II. BÃI CHƠN LẤP ĐƠNG THẠNH – HĨC MƠN....................................................................14
1. Hiện trạng hoạt động...................................................................................................................14
2. Các tác nhân ô nhiễm quan trọng tại BCL...............................................................................15
2.1. Nước rỉ rác.............................................................................................................................15
2.1.1. Thành phần nước rỉ rác của BCL Đông Thạnh khi đang hoạt động...............................15
2.1.2. Thành phần nước rỉ rác của BCL Đơng Thạnh sau khi đóng bãi:..................................18
2.2. Khí phát sinh từ bãi chơn lấp...............................................................................................19
III. BÃI CHƠN LẤP GỊ CÁT – BÌNH CHÁNH........................................................................20
1. Hiện trạng hoạt động...................................................................................................................20
1.1. Giới thiệu................................................................................................................................20
1.2. Quy trình kỹ thuật xử lý rác.................................................................................................21
1.2.1. Cơng tác chôn lấp rác:........................................................................................................21
1.2.2. Vệ sinh công trường............................................................................................................21
1.2.3. Công tác xử lý mùi hôi........................................................................................................22
1.2.4. Công tác xử lý cháy nổ........................................................................................................22
1.2.5. Công tác xử lý nước rỉ rác..................................................................................................22
1.2.6. Kiểm soát mầm bệnh...........................................................................................................22
1.2.7. Duy tu bảo dưỡng................................................................................................................23
1.2.8. Quan trắc môi trường.........................................................................................................23
2. Hiện trạng môi trường trước khi BCL đi vào hoạt động.......................................................24

2.1. Hiện trạng mơi trường khơng khí khu vực BCL................................................................24
2.1.1. Điều kiện vi khí hậu mơi trường khu vực BCL Gị Cát.....................................................25
2.1.2. Chất lượng khơng khí.........................................................................................................25
2.2. Hiện Trạng Chất Lượng Nước Của Khu Vực.....................................................................27
2.2.1. Hiện Trạng Chất Lượng Nước Ngầm................................................................................27
2.2.2. Hiện Trạng Chất Lượng Nước Mặt....................................................................................30
2.3. Hiện Trạng Hệ Sinh Thái Tự Nhiên.....................................................................................32
3. Các tác nhân ô nhiễm quan trọng trong q trình vận hành BCL.......................................33
3.1. Nước rỉ rác.............................................................................................................................33
3.2. Khí phát sinh từ bãi chơn lấp...............................................................................................34
IV. BÃI CHƠN LẤP PHƯỚC HIỆP – CỦ CHI...........................................................................34
1. Hiện trạng hoạt động...................................................................................................................34
1.1. Giới thiệu................................................................................................................................34
1.2. Quy trình kỹ thuật xử lý rác.................................................................................................35
1.2.1. Cơng tác chơn lấp rác:........................................................................................................35
1.2.2. Vệ sinh công trường............................................................................................................36
1.2.3. Công tác xử lý mùi hôi........................................................................................................36
1.2.4. Công tác xử lý cháy nổ........................................................................................................37
1.2.5. Công tác xử lý nước rỉ rác..................................................................................................37
1.2.6. Kiểm soát mầm bệnh...........................................................................................................37
1.2.7. Duy tu bảo dưỡng................................................................................................................37
1.2.8. Quan trắc môi trường.........................................................................................................38
2. Hiện trạng môi trường trước khi BCL đi vào hoạt động.......................................................39
2.1. Hiện trạng mơi trường khơng khí khu vực BCL................................................................39
2.2. Hiện trạng mơi trường nước khu vực BCL.......................................................................40
2.2.1. Hiện trạng môi trường nước mặt.......................................................................................40
2.2.2. Hiện trạng môi trường nước ngầm....................................................................................41
2.3. Hiện trạng tài nguyên sinh vật.............................................................................................42
3. Các tác nhân ô nhiễm quan trọng trong q trình vận hành BCL.......................................42
3.1. Nước rỉ rác.............................................................................................................................42

3.2. Khí phát sinh từ bãi chôn lấp...............................................................................................43
V. SO SÁNH HIỆN TRẠNG MÔI TRƯỜNG CỦA HOẠT ĐỘNG CHÔN LẤP CHẤT
THẢI RẮN ĐÔ THỊ TẠI CÁC BCL TRÊN ĐỊA BÀN TPHCM..............................................44
1. Thành phần nước rỉ rác tại các BCL.........................................................................................44
2. Thành phần các chất gây ơ nhiễm khơng khí tại các BCL trên địa bàn thành phố...........47


CHƯƠNG 4 ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG CỦA HOẠT ĐỘNG CHÔN LẤP
CHẤT THẢI RẮN ĐÔ THỊ............................................................................................................48
I. NGUỒN PHÁT SINH CHẤT THẢI..........................................................................................48
1. Giai đoạn chuẩn bị mặt bằng xây dựng BCL...........................................................................48
2. Giai đoạn xây dựng BCL.............................................................................................................49
2.1. Khí thải..................................................................................................................................49
2.2. Chất Thải Rắn.......................................................................................................................49
2.3. Nước Thải..............................................................................................................................49
2.4. Các Tác Động Khác...............................................................................................................49
3. Giai đoạn vận hành BCL.............................................................................................................50
3.1. Nước thải................................................................................................................................50
3.2. Khí Thải..................................................................................................................................50
3.3. Chất Thải Rắn.......................................................................................................................50
3.4. Các Tác Động Khác..............................................................................................................51
4. Giai đoạn đóng cửa BCL.............................................................................................................51
4.1. Nước thải................................................................................................................................51
4.2. Khí Thải..................................................................................................................................51
4.3. Các Tác Động Khác...............................................................................................................51
II. TÁC ĐỘNG ĐẾN MƠI TRƯỜNG NƯỚC.............................................................................52
1. Giai đoạn xây dựng......................................................................................................................52
1.1. Nước Thải Sinh Hoạt Của Công Nhân Xây Dựng..............................................................52
1.2. Nước Rửa Xe..........................................................................................................................56
2. Giai đoạn vận hành......................................................................................................................56

2.1. Nước rỉ rc từ BCL.................................................................................................................56
2.2. Nước rỉ rác từ khu vực bô đổ rác tạm thời và xe vận chuyển rác....................................59
2.3. Nước rửa xe vận chuyển trước khi ra khỏi BCL................................................................60
2.4. Nước Thải Sinh Hoạt............................................................................................................60
2.5. Nước Rỉ Rác Đã Xử Lý.........................................................................................................60
2.6. Nước Mưa Từ Các Hố Chôn Lấp Đang Xây Dựng............................................................60
2.7. Nước mưa chảy tràn..............................................................................................................61
3. Giai đoạn đóng cửa BCL.............................................................................................................61
4. Tác hại của các chất ơ nhiễm có trong nước thải đối với môi trường..................................61
4.1. Tác động của các chất hữu cơ..............................................................................................61
4.2. Tác động của chất rắn lơ lửng..............................................................................................62
4.3. Tác động của chất dinh dưỡng (N, P)..................................................................................62
III. TÁC ĐỘNG ĐẾN MƠI TRƯỜNG KHƠNG KHÍ...............................................................62
1. Giai đoạn xây dựng BCL.............................................................................................................62
1.1. Bụi do đào đắp và vận chuyển đất đá..................................................................................62
1.2. Khí thải và tiếng ồn từ các xe vận chuyển và thiết bị thi cơng..........................................62
1.3. Các loại khí thải từ BCL.......................................................................................................63
2. Giai đoạn vận hành......................................................................................................................64
2.1. Khí Bãi Chơn Lấp.................................................................................................................64
2.1.1. Q trình hình thành các chất khí vi lượng......................................................................64
2.1.2. Q trình hình thành các khí chủ yếu...............................................................................64
2.1.3. Q trình thốt khí trong BCL...........................................................................................67
2.2. Khí Thải Từ Trạm Phát Điện...............................................................................................68
2.3. Khí Thải Từ Bô Đổ Rác Tạm Thời (Sàn trung chuyển, phân loại rác)............................68
2.4. Khí thải và tiếng ồn do xe chở rác và các loại máy vận hành...........................................68
2.5. Bụi và Chất Thải Rắn Cuốn Theo Gió................................................................................69
3. Giai đoạn đóng cửa BCL.............................................................................................................69
4. Tác động của các yếu tố gây ô nhiễm không khí tới mơi trường...........................................69
4.1. Tác hại của H2S......................................................................................................................69
4.2. Tác hại của CH4 và CO2........................................................................................................70

4.3. Tác hại của các khí axit (SOX, NOX)....................................................................................70
4.4. Tác hại của các hợp chất hydrocarbons..............................................................................71
4.5. Mùi hôi...................................................................................................................................72
IV. TÁC ĐỘNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG MÔI TRƯỜNG ĐẤT...................................................73
1. Tác động chung do hoạt động chôn lấp CTR...........................................................................73
2. Tác động do chất thải rắn...........................................................................................................74
2.1. Giai đoạn xây dựng BCL......................................................................................................74
2.1.1. Đất đá, xà bần, đất nguyên thủy và bùn ao hồ...................................................................74
2.1.2. Rác từ cây cối, cỏ dại, … trong khu vực thi công..............................................................74
2.1.3. Chất thải rắn sinh hoạt.......................................................................................................74
2.2. Giai đoạn vận hành...............................................................................................................74
V. TÁC ĐỘNG ĐẾN MÔI TRƯỜNG SINH THÁI.....................................................................75
1. Giai đoạn xây dựng và vận hành................................................................................................75
2. Giai đoạn đóng cửa BCL.............................................................................................................75
2.1. Khí độc hại đối với rễ cây.......................................................................................................75
2.2. Hàm lượng oxy trong đất thấp...............................................................................................76
2.3. Khả năng trao đổi ion kém.....................................................................................................76
VI. TÁC ĐỘNG ĐẾN MÔI TRƯỜNG KINH TẾ XÃ HỘI.......................................................76
1. Các vấn đề xã hội đối với người nhặt rác.................................................................................76
2. Anh hưởng đến khu vực dân cư xung quanh do tăng mật độ giao thông, gây bụi, ồn và
nguy cơ gây tai nạn...........................................................................................................................77
3. Anh hưởng đến sức khỏe cộng đồng do tạo môi trường sinh trưởng ruồi nhặng và
những sinh vật gây bệnh..................................................................................................................77
4. O nhiễm môi trường khi xảy ra các sự cố về thiên tai như lũ lụt, động đất,…...................79
VII. CÁC TÁC ĐỘNG KHÁC.......................................................................................................79
1. An tồn lao động cho cơng nhân................................................................................................79
2. Ảnh Hưởng Giao Thông..............................................................................................................79
3. Nguy Cơ Nứt Lớp Che Phủ và Cháy Nổ...................................................................................80

4. Sự Sụt Lún Bãi Chôn Lấp...........................................................................................................80
VIII. KẾT LUẬN VỀ TÁC ĐỘNG CỦA HOẠT ĐỘNG CHƠN LẤP CTRĐT......................80
1. Tác động tích cực..........................................................................................................................80
2. Tác động tiêu cực..........................................................................................................................80
3. Ma trận Nguy hại – Địa điểm tại các BCL CTRĐT................................................................81
4. Ma trận các tác động đến môi trường của hoạt động chôn lấp.............................................82


CHƯƠNG 5 ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP CẢI THIỆN.....................................................84
I. CÁC BIỆN PHÁP KỸ THUẬT VÀ CÔNG NGHỆ.................................................................85
1. Các biện pháp kiểm soát nước thải............................................................................................85
1.1. Nước rỉ rác.............................................................................................................................85
1.1.1. Kiểm soát việc di chuyển của nước rỉ rác...........................................................................85
1.1.2. Các phương án quản lý nước rỉ rác...................................................................................86
1.1.3. Xây dựng hệ thống xử lý nước rò rỉ...................................................................................87
1.2. Nước Thải Sinh Hoạt............................................................................................................92
1.3. Nước Rửa Xe..........................................................................................................................93
2. Các Biện Pháp Khống Chế Ơ Nhiễm Khơng Khí....................................................................94
2.1. Khí thải từ BCL.....................................................................................................................94
2.2. Khí thải do các phương tiện cơ khí vận chuyển và phương tiện thi cơng cơ giới...........96
2.3. Các biện pháp giảm thiểu mùi hôi.......................................................................................97
2.3.1. Khống chế mùi hơi bằng biện pháp thu gom khí...............................................................97
2.3.2. Chuyển thành những thành phần không gây mùi............................................................97
2.4. Chế phẩm vi sinh vật hữu hiệu (EM – Effective Microorganism)....................................98
2.4.1. Giới thiệu.............................................................................................................................98
2.4.2. Cơ chế tác động...................................................................................................................98
2.4.3. Vai trò của các VSV trong chế phẩm EM trong việc giảm mùi hôi..................................98
3. Các biện pháp chống ồn và rung................................................................................................99
4. Biện pháp can thiệp tác hại do vật chủ và vi sinh vật gây bệnh cho người.........................99
II. CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ..................................................................................................100

1. Tổng quan các biệp pháp kiểm sốt ơ nhiễm.........................................................................100
2. Thiết lập các qui định dịch vụ tiêu hủy chất thải..................................................................101
3. Thành lập đơn vị chuyên trách quản lý chất thải rắn sinh hoạt.........................................102
4. Biện pháp quản lý chất thải rắn sinh hoạt..............................................................................102
4.1. Những nguyên tắc chung....................................................................................................102
4.2. Những điểm đặc biệt cần lưu ý...........................................................................................102
4.2.1. Tăng cường sự tham gia, ủng hộ của nhân dân trong các cơng tác thực hiện dự án...103
4.2.2. Vai trị của các cơ quan chủ quản....................................................................................103
4.3. Quản lý thông qua các văn bản luật – “Công cụ điều hành và kiểm sốt” (CAC).......103
4.4. Quản lý bằng cơng cụ kinh tế (EIs)...................................................................................105
4.4.1. Các EIs đang được áp dụng trong lĩnh vực quản lý CTRĐT..........................................105
4.4.2. Phí mơi trường..................................................................................................................106
4.4.3. Đặt cọc hồn trả................................................................................................................106
4.4.4. Quỹ môi trường.................................................................................................................107
4.4.5. Một số kiến nghị................................................................................................................107
III. CÁC BIỆN PHÁP HỖ TRỢ...................................................................................................109
1. Các biện pháp hỗ trợ trước mắt...............................................................................................109
2. Các biện pháp hỗ trợ dài hạn...................................................................................................109
2.1. Hoàn thiện khung thể chế và năng lực thể chế.................................................................109
2.2. Thể hiện rõ hơn vai trị của cộng đồng..............................................................................112
2.3. Tăng cường nguồn tài chính cho hoạt động quản lý CTRĐT.........................................113
2.4. Giáo dục, nâng cao nhận thức cộng đồng..........................................................................113
CHƯƠNG 6 CHƯƠNG TRÌNH GIÁM SÁT CHẤT LƯỢNG MƠI TRƯỜNG TRONG
Q TRÌNH VẬN HÀNH VÀ ĐĨNG CỬA BÃI CHƠN LẤP...............................................114
I. CHƯƠNG TRÌNH GIÁM SÁT CHẤT LƯỢNG MƠI TRƯỜNG.....................................114
1. Mục Tiêu......................................................................................................................................117
2. Nội Dung......................................................................................................................................117
3. Cơ Sở Giám Sát Chất Lượng Mơi Trường.............................................................................117
II. GIÁM SÁT CHẤT LƯỢNG KHƠNG KHÍ..........................................................................118
1. Mục tiêu của giám sát chất lượng khơng khí..........................................................................118

2. Mạng Lưới Giám Sát Chất Lượng Khơng Khí......................................................................118
2.1. Vị trí giám sát chất lượng khơng khí bên trong khu vực BCL: điểm E1, E2, E3, E4...118
2.2. Vị trí giám sát chất lượng khơng khí khu vực xung quanh: điểm A1, A2, A3, A4, A5,
A6.................................................................................................................................................118
3. Các thông số giám sát.................................................................................................................119
4. Qui định quan trắc và phân tích mẫu....................................................................................120
III. GIÁM SÁT CHẤT LƯỢNG NƯỚC.....................................................................................120
1. Mạng Lưới Giám Sát Chất Lượng Môi Trường Nước.........................................................120
1.1. Giám sát chất lượng nước ngầm...........................................................................................120
1.2. Giám sát chất lượng nước mặt..............................................................................................121
2. Các Thông Số Giám Sát.............................................................................................................122
3. Phương Pháp Giám Sát.............................................................................................................123
IV. CÔNG TÁC BẢO HỘ LAO ĐỘNG VÀ SỨC KHỎE CƠNG NHÂN.............................123
V. CHI PHÍ GIÁM SÁT.................................................................................................................123
VI. TRANG THIẾT BỊ CHO CÔNG TÁC GIÁM SÁT MÔI TRƯỜNG..............................123
VII. ĐÀO TẠO................................................................................................................................125
CHƯƠNG 7 KẾT LUẬN...............................................................................................................126
Hình ảnh về hoạt động phủ đỉnh BCL sẽ được thực hiện tại BCL Đông Thạnh..................127
TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................................................129


TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
CAO HỌC
KHĨA 15
KHOA MƠI TRƯỜNG
CHUN NGÀNH QUẢN LÝ MƠI
TRƯỜNG

CHƯƠNG 1:

MỞ ĐẦU
I. TÍNH CẤP THIẾT CỦA VIỆC LẬP BÁO CÁO ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI
TRƯỜNG
Thành phố Hồ Chí Minh là trung tâm kinh tế, thương mại, du lịch và công nghiệp
lớn nhất nước ta. Với tốc độ phát triển kinh tế nhanh, q trình đơ thị hóa diễn ra mạnh
mẽ, nhu cầu khai thác và tiêu dùng tài nguyên thiên nhiên của con người cũng không
ngừng tăng lên, làm nảy sinh hàng lọat các vấn đề mơi trường, một trong số đó là vấn đề
chất thải rắn.
Có thể nói rằng, hiện nay, chất thải rắn là một trong những vấn đề đang được quan
tâm nhất ở những nước phát triển cũng như đang phát triển, trong đó có Việt Nam.
Đặc biệt, sự phát triển vượt bậc của khoa học kỹ thuật đã ngày càng đáp ứng và
nâng cao đời sống của con người, đồng thời càng đẩy nhanh tốc độ đơ thị hóa. Đây cũng
là nguyên nhân chính làm sản sinh ngày càng nhiều chất thải, kéo theo đó là việc giải
quyết hàng nghìn tấn chất thải rắn mỗi ngày.
Để quản lý khối lượng chất thải rắn khổng lồ với mức tăng 10 -15%/năm, TPHCM
đã hình thành hệ thống quản lý chất thải rắn đơ thị với sự tham gia của gần 30 công ty nhà
nước, 3 - 5 công ty TNHH, 1 hợp tác xã, hàng trăm cơ sở tái sinh tái chế tư nhân, hàng
ngàn tổ dân lập và khoảng 30.000 người họat động trong lĩnh vực này (trong đó, hơn
6.000 người hoạt động trong hệ thống thu gom, vận chuyển, chôn lấp; hơn 20.000 người
hoạt động trong lĩnh vực phân loại, thu gom, mua bán phế liệu).
Điểm “tập kết” cuối cùng của mọi hoạt động trong hệ thống quả lý kỹ thuật
CTRĐT từ khâu thu gom, vận chuyển đến xử lý và tiêu hủy đều là bãi chơn lấp. Nói như
vậy để thấy rằng, việc xử lý bằng cách chôn lấp một lượng lớn chất thải rắn hàng ngày tất
yếu sẽ gây những tác động tiêu cực đến môi trường sống cũng như sức khỏe của người
dân. Do đó, đề tài “Đánh giá tác động môi trường của hoạt động chôn lấp chất thải rắn
đô thị trên địa bàn TpHCM” được thực hiện nhằm tìm ra những giải pháp để nâng cao
hiệu quả của họat động xử lý chất thải rắn, đồng thời hạn chế đến mức thấp nhất những
tác động tiêu cực mà họat động này gây nên.

Đánh giá tác động môi trường của hoạt động chôn lấp chất thải rắn đô thị
trên địa bàn TPHCM
LÊ NGỌC TUẤN

1


TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
CAO HỌC
KHĨA 15
KHOA MƠI TRƯỜNG
CHUN NGÀNH QUẢN LÝ MƠI
TRƯỜNG

II. MỤC ĐÍCH LẬP BÁO CÁO ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MƠI TRƯỜNG
Đánh Giá Tác Động Mơi Trường ĐTM (Environmental Impact Assessment - EIA) là
sự nhận dạng hệ thống và đánh giá các ảnh hưởng có khả năng xảy ra của các dự án, các
nhà máy, các chương trình, các hoạt động đến các thành phần hóa lý, sinh học, văn hóa, kinh
tế - xã hội của môi trường tổng thể (Canter, 1977), nhằm đề ra các biện pháp kỹ thuật và
quản lý để giảm đến mức thấp nhất các ảnh hưởng xấu và phát huy cao nhất các ảnh hưởng
tốt. Một hệ thống ĐTM lý tưởng phải được áp dụng cho tất cả các dự án có ảnh hưởng đáng
kể đến mơi trường và xác định rõ ảnh hưởng nào là nghiêm trọng nhất.
Như vậy, kết hợp chặt chẽ với chương trình giám sát, báo cáo ĐTM là công cụ khoa
học phục vụ đắc lực cho việc quản lý và kiểm soát cũng như kế hoạch hóa để bảo vệ mơi
trường
Báo cáo ĐTM được thực hiện nhằm mục đích:
-

Xác định hiện trạng mơi trường tại khu vực xây dựng các BCL và các vùng lân

cận;

-

Đánh giá tác động môi trường do các hoạt động chôn lấp CTR đối với môi trường;

-

Đề xuất các biện pháp công nghệ để xử lý ô nhiễm;

-

Đề xuất các biện pháp quản lý phục vụ cho công tác bảo vệ môi trường;

-

Lập chương trình giám sát ơ nhiễm cho hoạt động chôn lấp trong khi xây dựng, trong
giai đoạn vận hành và sau khi BCL đóng cửa.
III. CƠ SỞ PHÁP LÝ, CƠ SỞ DỮ LIỆU VÀ TÀI LIỆU KỸ THUẬT ĐỂ LẬP
BÁO CÁO ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG
1. Cơ Sở Pháp Lý

Báo cáo “Đánh giá tác động môi trường của hoạt động chôn lấp chất thải rắn đô
thị trên địa bàn TpHCM” được thực hiện dựa trên các cơ sở pháp lý sau:
-Luật Bảo vệ môi trường ở Việt Nam (năm 2005) có hiệu lực ngày 01/07/2006 đã
tạo được cơ sở pháp lý cho công tác quản lý chất thải, tạo tiền đề cho việc ban hành các
văn bản pháp lý khác liên quan đến việc cụ thể hoá các quy định, quy chế, tiêu chuẩn,
hướng dẫn,….
- Thông tư số 490/1998/TT – BKHCNMT ngày 29 tháng 4 năm 1998 của Bộ Khoa
Học, Công Nghệ Và Môi Trường, về Hướng dẫn lập và thẩm định “Báo cáo đánh giá tác

động môi trường đối với các dự án đầu tư”.
- Qui định về việc thực hiện báo cáo đánh giá tác động môi trường cho dự án.
- Các qui định thi công cơ sở hạ tầng của thành phố Hồ Chí Minh.
- Nghị định số 121/2004/NĐ-CP của chính phủ ngày 12/5/2004 quy định về xử
phạt vi phạm hành chính trong bảo vệ môi trường.
Đánh giá tác động môi trường của hoạt động chôn lấp chất thải rắn đô thị
trên địa bàn TPHCM
LÊ NGỌC TUẤN

2


TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
CAO HỌC
KHĨA 15
KHOA MƠI TRƯỜNG
CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ MÔI
TRƯỜNG

- Nghị định số 256/2003/QĐ-TTg của Thủ tướng chính phủ ban hành ngày
2/4/2003 về việc phê duyệt Chiến lược bảo vệ môi trường quốc gia đến năm 2010 và định
hướng đến năm 2020.
- Chỉ thị số 199/TTg ngày 3/4/1997 của Thủ tướng chính phủ về những biện pháp
cấp bách trong công tác quản lý CTR ở các đô thị và khu công nghiệp.
- Thông tư liên tịch số 1590/1997/TTLB-KHCNMT-XD của Bộ Khoa học công
nghệ và môi trường và Bộ Xây dựng ban hành ngày 17/10/1999 hướng dẫn thi hành chỉ
thị số 199/TTg ngày 3/4/1997 của Thủ tướng chính phủ về những biện pháp cấp bách
trong cơng tác quản lý CTR ở các đô thị và khu công nghiệp.
- Quyết định số 152/1999/QĐ-TTg ngày 10/7/1999 của Thủ tướng chính phủ về
việc phê duyệt Chiến lược quản lý CTR tại các đô thị và khu công nghiệp Việt Nam đến

năm 2020.
- Thông tư liên tịch số 01/2001/TTLT-BKHCNMT-BXD ngày 18/1/2001 hướng
dẫn các quy định về bảo vệ môi trường đối với việc lựa chọn địa điểm xây dựng và vận
hành bãi chôn lấp CTR.
- TCVN 6696-2000 – Bãi chôn lấp hợp vệ sinh – Yêu cầu về bảo vệ môi trường.
- TCVN 6705-2000 – Chất thải rắn không nguy hại – Phân loại.
- TCXDVN 261-2001 – Bãi chôn lấp – Tiêu chuẩn thiết kế.
- Việt Nam đã tham gia ký kết Công ước quốc tế về Nghị định thư Kyoto (2002) và
đang xây dựng Chiến lược quốc gia về Cơ chế phát triển sạch (CDM) cho phép các nước
công nghiệp hoá được phép mua “Chứng chỉ Carbon” từ các chỉ tiêu của các nước đang
phát triển và coi như đã giảm lượng khí thải ra theo cam kết của mình. Việc thu gom và
sử dụng khí methane từ các BCL là một trong những công nghệ mang lại những lợi ích về
mặt tài chính nhất khi thực hiện CDM, tỷ lệ quay vịng tài chính nội tại từ các dự án này
có thể tăng lên từ 5% đến 10%.
2. Các Tài Liệu Khác
Các tài liệu khác được sử dụng trong việc chuẩn bị báo cáo ĐTM:
-

Luận chứng tiền khả thi dự án “Đầu Tư Nâng Cấp Chất Lượng Công Trường Xử Lý
Rác Gị Cát” của Xí nghiệp phân tổng hợp Hóc Mơn thuộc Sở GTCC Tp.Hồ Chí Minh.
Dự án “Đầu Tư Nâng Cấp Chất Lượng Công Trường Xử Lý Rác Gò Cát”;

-

Báo cáo nghiên cứu khả thi dự án “Xây dựng bãi chôn lấp số 2 – khu liên hợp xử
lý chất thải rắn Tây Bắc Thành phố”

-

Dự án “Xây dựng và vận hành khu liên hợp xử lý chất thải rắn Đa Phước – Thành

phố Hồ Chí Minh”

-

Báo cáo ĐTM của dự án “Cải Tạo Hệ Thống Kênh Rạch và Phát Triển Hệ Thống
Thoát Nước Lưu Vực Kênh Nhiêu Lộc – Thị Nghè” (JICA);

Đánh giá tác động môi trường của hoạt động chôn lấp chất thải rắn đô thị
trên địa bàn TPHCM
LÊ NGỌC TUẤN

3


TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
CAO HỌC
KHĨA 15
KHOA MƠI TRƯỜNG
CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ MÔI
TRƯỜNG

-

Phương án Giải Tỏa Di Dời và Tái Định Cư cho các dự án cải tạo cơ sở hạ tầng
của thành phố Hồ Chí Minh;
Báo cáo Giám Sát Chất Lượng Môi Trường của thành phố Hồ Chí Minh.
Các tài liệu tham khảo cơng nghệ xử lý các chất thải (nước, khơng khí và chất thải
rắn) của nước ngoài và trong nước;
IV. ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI VÀ NỘI DUNG CỦA BÁO CÁO ĐÁNH GIÁ TÁC
ĐỘNG MÔI TRƯỜNG

1. Đối tượng và phạm vi của báo cáo đánh giá tác động môi trường

Với đặc thù là báo cáo nghiên cứu công đoạn xử lý cuối cùng trong hệ thống quản lý
kỹ thuật CTRĐT nên đối tượng của báo cáo ĐTM này là hoạt động chơn lấp CTRĐT nói
chung trên toàn địa bàn thành phố.
Phạm vi nghiên cứu của báo cáo là 3 bãi chơn lấp điển hình cho 3 trạng thái hoạt
động khác nhau, 3 thời điểm xây dựng khác nhau:
+ BCL Đơng Thạnh – Hóc Mơn
+ BCL Gị Cát – Bình Chánh
+ BCL Phước Hiệp – Củ Chi
2. Nội Dung Của Báo Cáo
Để thực hiện các mục đích trên, những nội dung sau được triển khai:
2.1. Xác Định Các Số Liệu Ban Đầu
- Sưu tầm tài liệu và khảo sát thực tế hiện trạng môi trường khu vực dự án
- Sưu tầm tài liệu và khảo sát thực tế các điều kiện tự nhiên
- Sưu tầm tài liệu và khảo sát thực tế các điều kiện kinh tế xã hội
- Sưu tầm tài liệu và khảo sát các cơ sở hạ tầng
- Xác định các nguồn ô nhiễm
+ Thành phần nước rị rỉ từ các BCL;
+ Nguồn ơ nhiễm khơng khí từ BCL và giao thơng trong vùng;
+ Thành phần đất;
+ Thành phần chất thải rắn.
2.2. Phân Tích Và Đánh Giá Tác Động Mơi Trường
-

Phân tích, đánh giá cơng nghệ xử lý rác

- Phân tích và đánh giá các nguồn chất thải và khả năng gây ô nhiễm đến môi trường
+ Nước thải;
Đánh giá tác động môi trường của hoạt động chôn lấp chất thải rắn đô thị

trên địa bàn TPHCM
LÊ NGỌC TUẤN

4


TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
CAO HỌC
KHĨA 15
KHOA MƠI TRƯỜNG
CHUN NGÀNH QUẢN LÝ MƠI
TRƯỜNG

+ Khí thải;
+ Chất thải rắn;
-

Đánh giá ảnh hưởng đến môi trường của từng nguồn ô nhiễm;

-

Đánh giá hiện trạng môi trường các nguồn nước, không khí và chất thải rắn;
2.3. Các Biện Pháp Giải Quyết và Phịng Chống Ơ Nhiễm

- Xử lý các nguồn ơ nhiễm:
+ Nước rị rỉ;
+ Khí thải;
+ Chất thải rắn.
- Đưa ra các biện pháp kỹ thuật và quản lý để giải quyết các vấn đề còn tồn tại;
- Giải quyết các vấn đề dân cư, kinh tế xã hội;

Báo cáo ĐTM được trình bày trong 7 chương với các biểu đồ, bảng biểu và hình
ảnh minh họa.
Chương 1 Mở đầu
Chương 2 Hiện trạng quản lý chất thải rắn đô thị tại Thành Phố Hồ Chí Minh
Chương 3 Hiện trạng mơi trường tại một số bãi chôn lấp trên địa bàn TP.HCM
Chương 4 Đánh giá tác động môi trường của hoạt động chôn lấp CTRĐT
Chương 5 Đề xuất một số giải pháp cải thiện
Chương 6 Chương trình giám sát chất lượng mơi trường trong q trình vận hành
và đóng cửa bãi chôn lấp
Chương 7: Kết luận và kiến nghị

Đánh giá tác động môi trường của hoạt động chôn lấp chất thải rắn đô thị
trên địa bàn TPHCM
LÊ NGỌC TUẤN

5


TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
CAO HỌC
KHĨA 15
KHOA MƠI TRƯỜNG
CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ MÔI
TRƯỜNG

IV. PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MƠI TRƯỜNG
Phương pháp đánh giá tác động mơi trường có thể được phân loại như sau:
+ Nhận dạng
-

Mơ tả hiện trạng của hệ thống môi trường

-

Xác định tất cả các thành phần của dự án
+ Dự đoán

-

Xác định những sự thay đổi đáng kể của mơi trường

-

Dự đốn về khối lượng và không gian của sự thay đổi đã xác định ở trên

-

Đánh giá khả năng các ảnh hưởng sẽ xảy ra theo thời gian
+ Đánh giá

-

Xác định mức độ thiệt hại và lợi ích của các nhóm và cộng đồng dân cư bị ảnh hưởng
bởi hoạt động của dự án;

-

Xác định và so sánh về lợi ích giữa các phương án.

Phương pháp đánh giá tác động môi trường được sử dụng trong báo cáo ĐTM này

chủ yếu là dựa vào "Hướng Dẫn Về Thực Hiện Báo Cáo Đánh Giá Tác Động Môi
Trường" do Cục Môi Trường - Bộ Khoa Học Công Nghệ & Môi Trường ban hành trên cơ
sở phù hợp với hoàn cảnh nước ta, hoàn cảnh khu vực đang xét và phù hợp với các số liệu
điều tra được:
+

Phương pháp liệt kê (Check list):

-

Liệt kê các tác động đến môi trường do hoạt động xây dựng BCL;

-

Liệt kê các tác động đến môi trường do dự án gây ra, bao gồm các nhân tố gây ô
nhiễm mơi trường: nước thải, khí thải, chất thải rắn, an tồn lao động, cháy nổ, vệ
sinh mơi trường khu vực sản xuất,...

Phương pháp liệt kê là phương pháp tương đối đơn giản, cho phép phân tích một
cách sâu sắc các tác động của nhiều hoạt động khác nhau lên cùng một nhân tố.
+

Phương pháp đánh giá nhanh và mơ hình hóa mơi trường:

Phương pháp này được sử dụng khi đánh giá tải lượng ơ nhiễm nước, khí,... do các
hoạt động của dự án và dự báo mức độ tác động do lan truyền nước thải vào nguồn nước
và khí thải vào vùng khơng khí ở phạm vi nào đó và các sự cố môi trường khác.

Đánh giá tác động môi trường của hoạt động chôn lấp chất thải rắn đô thị
trên địa bàn TPHCM

LÊ NGỌC TUẤN

6


TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
CAO HỌC
KHĨA 15
KHOA MƠI TRƯỜNG
CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ MÔI
TRƯỜNG

CHƯƠNG 2:

HIỆN TRẠNG QUẢN LÝ CHẤT THẢI RẮN ĐƠ THỊ
TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
I. GIỚI THIỆU
Thành phố Hồ Chí Minh kéo dài theo hướng Tây Bắc – Đông Nam, nằm trong tọa
độ địa lý 10038’ – 11010’ vĩ Bắc và 106022’ – 106055’kinh Đơng, phía Bắc giáp tỉnh Tây
Ninh và Bình Dương, phía Đơng giáp Đồng Nai và Biển Đơng, phía Nam và Tây Nam
giáp Long An. Chiều dài của thành phố là 150km từ Củ Chi đến Duyên Hải, chiều rộng
là 50km từ Thủ Đức đến Bình Chánh. Diện tích tồn thành phố Hồ Chí Minh là 2095,24
km2, trong đó nội thành chiếm 140,3 km 2. Dân số toàn thành phố 5.547.900 người (thống
kê năm 2002), với mật độ trung bình 2.468 người/km 2 và được dự đoán đến năm 2010
dân số sẽ lên đến 7,5 – 7,7 triệu người.
Với tốc độ đô thị hóa và cơng nghiệp hóa cao, số lượng dân cư và các khu dân cư,
số lượng các nhà máy và các khu cơng nghiệp tăng nhanh chóng, thành phố Hồ Chí Minh
đang chịu một sức ép về lượng chất thải rắn đổ ra mỗi ngày từ hơn 1 triệu hộ dân cư sống
tại 24 quận huyện, từ hơn 8000 nhà máy, cơ sở sản xuất vừa và nhỏ, 12 khu công nghiệp,
03 khu chế xuất và 01 khu công nghệ cao, 59 bệnh viện, gần 400 trung tâm chuyên khoa,

trung tâm y tế và hơn 5.000 phòng khám tư nhân…
II. KHỐI LƯỢNG CHẤT THẢI RẮN ĐÔ THỊ
Khối lượng CTRĐT ngày càng tăng nhanh chóng theo tốc độ gia
tăng dân số và phát triển kinh tế xã hội. Dưới đây là khối lượng
CTRĐT Tp.HCM tính đến năm 2004.

Năm
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004

Rác
Tấn/năm Tấn/ngày
1005417
978084
993377
943996
899568
1019914
1172956
1369359
1568477

1731387
1764019

2755
2680
2722
2586
2465
2794
3214
3752
4297
4744
4833

Xà bần
Tấn/năm Tấn/ngày
280753
329534
347918
190122
246857
306008
311007
345014
358762
479594
339859

769

903
953
521
676
838
852
945
983
1314
931

Tổng lượng CTR
Tấn/năm
Tấn/ngày
1286170
1307618
1341295
1134117
1146425
1325922
1483963
1714373
1927239
2210981
2103878

3524
3583
3675
3107

3141
3633
4066
4697
5280
6057
5764

Nguồn: Công ty môi trường đô thị Tp.HCM

Đánh giá tác động môi trường của hoạt động chôn lấp chất thải rắn đô thị
trên địa bàn TPHCM
LÊ NGỌC TUẤN

7


TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
CAO HỌC KHÓA 15
KHOA MÔI TRƯỜNG
CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ MÔI TRƯỜNG

III. Thành phần chất thải rắn đô thị
TT
1
2
3
4
5
6

7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23

THÀNH PHẦN
Thực phẩm
Nylon
Nhựa
Vải
Cao su mềm
Cao su cứng
Gỗ
Mốp xốp
Giấy
Thủy tinh
Kim loại

Da
Xà bần
Sành sứ
Carton
Lon đồ hộp
Pin
Bơng gịn
Tre, rơm rạ, lá cây
Vỏ sò, xương Đ.vật
Bã sơn
Thùng đựng sơn
Mica

K.lượng (%)
61-96,6
KĐK-13
0-10
0-14,2
0-KĐK
0-2,8
0-7,2
0-1,3
0-14,2
4-25
0,9-3,3
0
0-10,5
0-3,6
0-4,6
0-10,2

0
0-2
0-25
0-9
0
0
0

HỘ GIA ĐÌNH
Độ ẩm (%) Độ tro (%)
60,2-89,6
3,5-47
5,7-52,8
0
3,1-20,1
0
7,4-20,7
11,7-26,2
5,7-10
17,7-51,5
1-13,6
20
-

TRẠM TRUNG CHUYỂN
K.lượng (%)
Độ ẩm (%)
Độ tro (%)
72-94
58,7-85,2

3,4-12,3
1,6-9,6
11,6-60,5
0
0,5-5,8
2,5-8,8
0
0-13
1,6-41,9
7-7,5
04,5
2,3-5,3
0-1,6
3,1-4,2
0-5,8
2,7-16,2
KĐK-1,2
3,2-40,9
2,4-2,6
KĐK-5,5
10,1-55,6
4,7-9,1
0-5,6
0-0,5
0-1,9
0,8
0-5,5
0-0,8
8-9,2
0-6,5

20,2-66,7
12,5-13
0-4,3
0-1
0
0-0,9
10
0
0-3
0-KĐK
0-KĐK
-

K.lượng (%)
68,9-75,6
12,6-45,4
1-8
1,5-13,3
KĐK-1,8
0
2,5-4,5
0-1
0-5,4
0-2
0-2
0-1
0-KĐK
0-KĐK
0-2,5
0

0-KĐK
0
-

BCL GÒ CÁT
Độ ẩm (%)
56,4-86
12,6-45,4
1-16,5
11,6-15,2
1-5,1
3,4-18,2
12,6-22,5
2,6-15,6
-

Ghi chú: Độ tro (% trọng lượng khô) ; KĐK: Không đáng kể khi % theo khối lượng ướt < 0,5%

Đánh giá tác động môi trường của hoạt động chôn lấp chất thải rắn đô thị trên địa bàn TPHCM
LÊ NGỌC TUẤN
8

Độ tro (%)
25,2-56,2
0
0
3,3-5,6
4,2-18,4
-

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
CAO
HỌC KHĨA 15
KHOA MƠI TRƯỜNG
CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ MÔI
TRƯỜNG

IV. Hệ thống quản lý chất thải rắn đô thị
1. Sơ đồ tổng quát hệ thống quản lý CTRĐT Tp.HCM
Nguồn phát
sinh
Tồn trữ tại
nguồn
Thu gom

Trung chuyển
và vận
chuyển

Tái sinh, tái
chế
và tái sử
dụng
Bãi chôn lấp

2. Sơ đồ thu gom và vận chuyển CTRĐT Tp.HCM

Đánh giá tác động môi trường của hoạt động chôn lấp chất thải rắn đô thị
trên địa bàn TPHCM

LÊ NGỌC TUẤN

9


TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
CAO
HỌC KHĨA 15
KHOA MƠI TRƯỜNG
CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ MÔI
TRƯỜNG

Nguồn thải
rác sinh hoạt
thường

Điểm hẹn
thu gom

Rác sinh hoạt
từ bệnh viện,
cơng nghiệp

Trạm
trung
chuyển

Bơ ép kín

Nguồn thải

rác xây dựng

BCL
chất
thải
rắn
sinh
hoạt
BCL
chất
thải
rắn xà
bần

Trạm trung
chuyển

Vận chuyển trực
tiếp
Thu gom lần 1
Thu gom lần 2

Hiện nay Công ty Môi trường Đô thị đang chịu trách nhiệm chuyên chở 53% khối
lượng CTRĐT của TpHCM, Hợp tác xã Cơng Nơng chun chở 17%, phần cịn lại 30%
do các Cơng ty Dịch vu Cơng ích các quận huyện chuyên chở.
3. Phân loại, tái sinh, tái chế
Phế
liệu

Người thu

mua ve chai

Hộ gia đình,
cơng sở, nhà
hàng, chợ

Vựa thu mua
phế liệu quy
mơ nhỏ
Vựa thu mua phế
liệu quy mơ trung
bình - lớn

Sản phẩm từ
nguyên liệu tái
chế

Các cơ sở tái
chế

Bãi chôn lấp

4. Xử lý
Đánh giá tác động môi trường của hoạt động chôn lấp chất thải rắn đô thị
trên địa bàn TPHCM
LÊ NGỌC TUẤN

10

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
CAO
HỌC KHĨA 15
KHOA MƠI TRƯỜNG
CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ MÔI
TRƯỜNG

Hiện nay, Tp.HCM chủ yếu đang áp dụng biệp pháp chôn lấp để xử lý CTRĐT.
Trong tương lai không xa, song song với họat động tại các BCL, Tp.HCM sẽ tiến hành
xây dựng các hạng mục xử lý CTRĐT bằng công nghệ mới nhằm nâng cao hiệu quả của
hoạt động quản lý CTR trên địa bàn thành phố nói chung.
Theo Sở Tài ngun – Mơi trường TpHCM, thành phố đang tiến hành thực hiện
14 dự án xử lý CTR. Trong đó, Cty Mơi trường Đơ thị đang làm chủ đầu tư thực hiện 4
dự án: (1) Dự án chôn lấp rác hợp vệ sinh với công suất 3000 tấn/ngày; (2) xây dựng nhà
máy xử lý rác thải sinh hoạt 500 tấn/ngày thành compost bằng công nghệ thủy phân dưới
áp suất và nhiệt độ cao; (3) xây dựng trạm xử lý chất thải công nghiệp nguy hại (rác y tế)
bằng cơng nghệ đốt thùng quay có cơng suất 21 tấn/này; (4) xây dựng nhà máy xử lý
CTRSH Đa Phước có cơng suất 800 tấn/ngày (200 tấn bùn hầm cầu và 600 tấn CTRSH),
xử lý bằng phương pháp vi sinh, sản xuất compost. Tất cả các dự án này có tổng vốn đầu
tư gần 883 tỷ đồng và sẽ đưa vào hoạt động năm 2006.
10 dự án xử lý CTR bằng công nghệ mới hiện đại theo chủ trương xã hội hố
cơng tác xử lý CTR: (1) Dự án xây dựng nhà máy liên hiệp xử lý toàn diện CTRĐT
Lemna tại TpHCM do Cty Vietstar (Hoa Kỳ) đầu tư 19 triệu USD; (2) Xử lý rác thành
compost do Cty liên doanh Sài Gòn – Earthcare (Hoa Kỳ) đầu tư 12 triệu USD; (3) xây
dựng lò đốt rác y tế, chất thải cơng nghiệp do Cty Dung Ích (Đài Loan) đầu tư trên 8
triệu USD; (4) Xây dựng khu liên hợp CTR Đa Phước do Cty California Waste
Solutions, Inc (Hoa Kỳ) đầu tư 107 triệu USD; (5) Khu liên hợp xử lý CTR W2E do Cty
Waste to Energy Pte Ltd (Singapore) đầu tư 9,5 triệu USD: (6) Đốt rác thải kết hợp phát
điện tại TpHCM do Cty Fluid Tech (Australia) đầu tư 105 triệu USD; (7) Đốt rác phát
điện tại TpHCM do Cty Keppel (Singapore) đầu tư 120 triệu USD; (8) Xây dựng nhà

máy xử lý rác bằng phương pháp nhiệt phân Entropic do Liên doanh giữa Cty Đại Lâm
và Cty Entropic Energy (Hoa Kỳ) đầu tư 100 triệu USD; (9) Nhà máy xử lý rác thải sản
xuất phân bón hữu cơ vi sinh và các sản phẩm từ rác thải do Cty Nam Thành – Ninh
Thuận đầu tư 98 tỷ đồng; (10) Đốt rác sản xuất điện do Cty Naanovo (Canada) đầu tư.
Trong 10 dự án nêu trên, hiện có 3 dự án (do Cty Vietstar, Cty Dung Ích, Cty Liên
Doanh Sài Gòn – Earthcare đầu tư) đã được nhà nước cấp giấy phép đầu tư, dự kiến có
thể đưa vào hoạt động trong năm 2006 và 2007.

Đánh giá tác động môi trường của hoạt động chôn lấp chất thải rắn đô thị
trên địa bàn TPHCM
LÊ NGỌC TUẤN

11


TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
CAO
HỌC KHĨA 15
KHOA MƠI TRƯỜNG
CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ MÔI
TRƯỜNG

CHƯƠNG 3

HIỆN TRẠNG MÔI TRƯỜNG TẠI MỘT SỐ
BÃI CHÔN LẤP TRÊN ĐỊA BÀN TP.HCM
I. GIỚI THIỆU CHUNG
Hiện nay, TpHCM phát sinh một lượng CTR ước tính khoảng 5000 – 6000
tấn/ngày. Hầu hết lượng CTR trên được thu gom và vận chuyển lên các BCL, kể cả chất
thải nguy hại. Một phần CTRCN được thu gom, xử lý và tái sinh tái chế tại một số công

ty tư nhân và cơ sở nhỏ. CTR y tế được thu gom và xử lý bằng phương pháp đốt ở Bình
Hưng Hịa.
Chơn lấp là cơng nghệ duy nhất cho đến nay được sử dụng để
xử lý CTRĐT tại TpHCM. Các BCL đã, đang và sẽ đưa vào hoạt động
tại TpHCM được trình bày trong bảng sau:

TT

TÊN BCL

ĐỊA ĐIỂM

1

Đa Phước

Xã Đa Phước,
Bình Chánh

2

Gị Cát

3

Phước Hiệp
(Tam Tân)*

Xã Bình Trị
Đơng,

Bình Chánh
Củ Chi

4
5
6
7
8

Thủ Thừa
Nhơn Đức
Trường Thạnh
Cần Giờ
Đơng Thạnh

Long An
Nhà Bè
Quận 9
Cần Giờ
Hóc Mơn

DIỆN
TÍCH (ha)
73

25
45

1760
100

50
1
45

Ghi chú
- Đang xây dựng
- Thời gian hoạt động: từ
01/2005
- Tổng công suất tiếp nhận:
909.940 tấn
- Công suất: 2000 – 3000
tấn/ngày
Sẽ đóng cửa cuối 2006
Bãi số 1 đang tiếp nhận (sắp
đóng cửa). Bãi 1A đang xây
dựng. (khu LHXLCTR: xử
lý cả CTRCN & CTRĐT)

Chỉ tiếp nhận xà bần

Trong đó, các BCL đang hoạt động là Gị Cát, Phước Hiệp, Đơng Thạnh.
Chơn lấp được xem là giải pháp ít tốn kém trong xử lý CTRĐT. Tuy nhiên, nguy
cơ gây ô nhiễm môi trường là rất cao. Trong những năm gần đây, các BCL đã bộc lộ

Đánh giá tác động môi trường của hoạt động chôn lấp chất thải rắn đô thị
trên địa bàn TPHCM
LÊ NGỌC TUẤN

12

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
CAO
HỌC KHĨA 15
KHOA MƠI TRƯỜNG
CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ MÔI
TRƯỜNG

nhiều nhược điểm, ảnh hưởng đến sức khỏe con người và môi trường xung quanh cả khi
đang vận hành và còn tác động một thời gian dài sau khi đóng bãi.
Một trong những nguồn ơ nhiễm lớn nhất sinh ra từ các BCL tại TpHCM là nước
rỉ rác. Với diện tích chơn lấp từ 16 – 25 ha, mỗi BCL có thể phát sinh một lượng nước rỉ
rác trên dưới 1000m3/ngđ với nồng độ các chất nhiễm bẩn khá cao. Các kết quả phân tích
nước rỉ rác ở 3 BCL đang vận hành cho thấy COD = 39.614 – 59.750 mg/L, BOD =
41.456-56.250 mg/L. Trong BCL đã xuất hiện các hoạt động phân hủy kỵ khí nên pH
thấp và nồng độ các chất béo bay hơi VFA khá cao: VFA-COD = 20.216 – 21.611 mg/L.
Nồng độ các hợp chất chứa Nitơ khá cao: hàm lượng nitơ hữu cơ Org-N = 336 – 678
mg/L, N-NH3 = 297 – 790 mg/L, N-NO 2- và N-NO3- không phát hiện (do điều kiện kỵ
khí). Khi thời gian lưu trữ càng cao, nồng độ N-NH 3 sẽ càng cao (có thể đến 2.044
mg/L) do các hợp chất hữu cơ chứa Nitơ phân hủy và chuyển hoá thành. Độ cứng cao:
Htc= 5.833 – 9.667 mgCaCO3/L và Ca2+= 1.122 – 2.739 mg/L. Lượng nước rỉ rác với
nồng độ chất ô nhiễm cao như thế đã gây ô nhiễm nặng nề môi trường sống, đặc biệt là
ảnh hưởng đến đất, nước ngầm, nước mặt của các vùng xung quanh. (TLTK: “Phương
án xây dựng hệ thống quan trắc và giám sát chất lượng môi trường các BCL TpHCM” –
UBND TPHCM – Sở Tài nguyên và Môi trường – tháng 08/2004)
Nguồn ô nhiễm đáng kể thứ hai là khí và mùi phát sinh từ BCL. Khí thải từ
BCL chủ yếu là CH4 và CO2 phát sinh với khối lượng lớn từ quá trình vận hành BCL.
Đây là các loại khí gây hiệu ứng nhà kính, đặc biệt CH 4 có khả năng gây hiệu ứng nhà
kính gấp 20 lần CO2. Nếu lượng khí này khơng được thu gom và xử lý hoặc tái sử dụng,
chúng sẽ góp phần ảnh hưởng đến sự nóng

lên của khí hậu tồn cầu. Ngồi ra, mùi phát
sinh từ BCL rất khó chịu, chủ yếu sinh ra từ
hồ chứa nước rò rỉ và sàn phân loại, có khả
năng ảnh hưởng trên phạm vi nhiều km xung
quanh BCL, ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt và
sức khoẻ người dân sinh sống quanh đây.
Bên cạnh đó, địa điểm xây dựng BCL
cịn nhiều bất hợp lý. Chỉ có BCL Đơng
Thạnh và Gị Cát là nằm trên vùng đất cao,
còn BCL Phước Hiệp và các BCL đã được
chọn địa điểm sẽ xây dựng trong thời gian tới (Phước Hiệp giai đoạn 2 – 88ha, Đa Phước
– 73ha, Thủ Thừa – 1.760ha) đều nằm trong vùng đất yếu và ngập nước. Các báo cáo địa
chất và thủy văn cho thấy, ở các vùng đất này lớp đất bùn bề mặt có thể dày 14-18m,
thậm chí cịn dày hơn. Vào mùa lũ, mực nước khu vực này thường cao hơn mặt đất từ
1,0 – 1,5m. Đây là các vùng nhạy cảm về môi trường, được khuyến cáo không nên xây
dựng BCL (theo “Hướng dẫn kỹ thuật về quy hoạch, thiết kế và vận hành các bãi chôn
lấp chất thải rắn ở các nước thu nhập vừa và thấp” – Rushbrook & Pugh, 1999 – World
Bank). Nhưng do điều kiện về đất đai, TpHCM khơng thể tìm được các địa điểm khác,
bắt buộc phải lựa chọn và xây dựng các BCL trên các vùng đất yếu và ngập nước.

Đánh giá tác động môi trường của hoạt động chôn lấp chất thải rắn đô thị
trên địa bàn TPHCM
LÊ NGỌC TUẤN

13


TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
CAO
HỌC KHĨA 15

KHOA MƠI TRƯỜNG
CHUN NGÀNH QUẢN LÝ MƠI
TRƯỜNG

Ngồi ra cịn kể đến độ sụt lún của BCL sau một thời gian hoạt động nhất định.
Ước tính sau 5 năm, độ sụt lún của BCL khoảng 20 – 40%. Kế hoạch giám sát, kiểm tra
độ sụt lún của BCL rất quan trọng quyết định tuổi thọ khi đổ thêm rác, đất vào BCL.
Cho đến nay, các BCL hợp vệ sinh đều có lớp lót đáy, hệ thống thu gom và xử lý
nước rỉ rác và hệ thống thu gom khí thải. Tuy nhiên vẫn chưa xử lý triệt để do nồng độ
các chất hữu cơ, vô cơ thay đổi rất khác biệt trong thời gian hoạt động, gây ô nhiễm môi
trường cũng như sinh hoạt và sức khoẻ của cư dân sinh sống quanh khu vực BCL.
II. BÃI CHƠN LẤP ĐƠNG THẠNH – HĨC MÔN
1. Hiện trạng hoạt động
- Thời gian hoạt động: 1991 – 2002
- Diện tích: 45 ha
- Tổng cơng suất tiếp nhận: 10.800.000 tấn
- Hiện nay không tiếp nhận CTRSH, chỉ tiếp nhận xà bần (1000 tấn/ngày)
Bãi chôn lấp Đông Thạnh được hình thành tự phát từ năm 1991 và là bãi đổ
CTRSH lớn nhất tại TpHCM trong thời gian đó với công suất lên đến 2.000-2.500
tấn/ngày. Cho đến cuối năm 2002, BCL Đông Thạnh đã chôn lấp được hơn 10 triệu tấn
rác. Đây là BCL không vệ sinh nên không có hệ thống lớp lót đáy, hệ thống thu gom
nước rị rỉ, khí bãi chơn lấp và hệ thống xử lý nước rỉ rác. Nước rỉ rác chảy tràn ra ngồi
tại bất cứ vị trí nào trong BCL có vết nứt. Một phần nước rỉ rác được thu gom tại mương
hở bao xung quanh dưới chân BCL và dẫn về các hồ chứa.

Đánh giá tác động môi trường của hoạt động chôn lấp chất thải rắn đô thị
trên địa bàn TPHCM
LÊ NGỌC TUẤN

14

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
CAO
HỌC KHĨA 15
KHOA MƠI TRƯỜNG
CHUN NGÀNH QUẢN LÝ MƠI
TRƯỜNG

2. Các tác nhân ơ nhiễm quan trọng tại BCL
2.1. Nước rỉ rác
Thành phần nước rỉ rác của BCL Đơng Thạnh khi cịn hoạt động và sau khi đóng
bãi thay đổi rất lớn và rất đa dạng
2.1.1. Thành phần nước rỉ rác của BCL Đông Thạnh khi đang hoạt động
Thành phần nước rỉ rác BCL Đông Thạnh – lấy mẫu mùa khô
(2002):

Thành phần
Ph
TDS
BOD5
COD
SS
VSS
N-NO3N-NH3
Org-N
Phosphorus
Htc(mgCaCO3/L)
Ca2+
Mg2+

Fe tổng

M1
M2
6
7,32
15000 15900
56250 33571
65333 38500
1280
3270
770
2220
2,9
2,5
1445
2044
470
196
14,9
21,5
6067
4467
1844
1122
356
405
710
173

Giá trị, mg/L (trừ pH)
M3
M4
M5
M6
M7
8,11
7,99
7,89
8,24
8,17
15800 15350 15250 14250 13850
4400 17867 21000 2241 2794
10000 24286 26666 8600 7400
2,1
3
2,4
2,3
2374
2570
2195
1602
319
231
258
202
42,2
29,3
17,5
26,6

867
1533
2300 1233
667
214
187
527
240
200
81
259
239
154
40
100
-

M8
8,16
11150
2507
243
227
4,8
1977
230
9,6
1867
134
373

89

(Nguồn: Các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm từ các BCL cũ và tái sử dụng sản
phẩm phân hủy cho nông nghiệp – Trung tâm công nghệ và quản lý môi trường –
CENTEMA – Tháng 12/2003)
Ghi chú:
M1: lấy cách đỉnh của ô che phủ I 5m theo chiều cao
M2: lấy cách đỉnh của ô che phủ I 10m theo chiều cao
M3: lấy cách đỉnh của ô che phủ I 15m theo chiều cao
M4: lấy cách đỉnh của ô che phủ I 20m theo chiều cao
M5: lấy cách đỉnh của ô che phủ I 25m theo chiều cao, mẫu gộp chung của
nhiều dòng nước rỉ rác
M6,M7: lấy cách đỉnh của ô che phủ II 20m theo chiều cao
M8: lấy trong hồ chứa số 7 tồn đọng lâu ngày.

Đánh giá tác động môi trường của hoạt động chôn lấp chất thải rắn đô thị
trên địa bàn TPHCM
LÊ NGỌC TUẤN

15


TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
CAO
HỌC KHĨA 15
KHOA MƠI TRƯỜNG
CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ MÔI
TRƯỜNG

Nhận xét:

Mẫu được lấy từ nhiều độ cao khác nhau trên ô chôn lấp. Kết quả phân tích nước
rỉ rác cho thấy:
Với ơ chơn lấp số I, hầu như theo khoảng cách càng xa đỉnh theo chiều xuống
mặt đất của ơ đang chơn lấp rác thì nồng độ chất hữu cơ càng giảm, COD giảm từ 65.335
ppm xuống 10.000 ppm. Do ô chôn lấp được thực hiện chôn lấp từ dưới lên trên nên
càng gần đỉnh nước rò rỉ càng mới, mức độ nhiễm bẩn càng cao. Tương ứng tỉ số
BOD/COD giảm từ 86% xuống 73,6% và 44% (tỉ số 44% xuất hiện ngẫu nhiên 1 mẫu
trên xác suất 5 mẫu). Ngược lại giá trị pH tăng dần từ 6 đến 8,2. Hiện tượng nồng độ
chất hữu cơ giảm dần, tỷ lệ BOD/COD giảm dần, pH tăng dần theo chiều từ đỉnh ô chôn
lấp trở xuống là do bản thân BCL cũng là một thiết bị xử lý sinh học tự nhiên, những hợp
chất hữu cơ nào có khả năng phân hủy sinh học đã tự phân hủy theo thời gian chôn lấp.
Nồng độ các hợp chất chứa nitơ khá cao, nếu xét theo chiều như trên thì hàm lượng nitơ
hữu cơ giảm từ 470 ppm xuống 202 ppm; N-NH 3 tăng từ 1445 ppm lên 2570 ppm và NNO3- không đáng kể so với nitơ hữu cơ và N-NH3. Khi thời gian lưu trữ càng lâu nồng độ
N-NH3 càng cao, nitơ hữu cơ càng thấp do nitơ hũu cơ bị thủy phân và chuyển hóa thành
N-NH3. Cũng xét cùng chiều như trên, thành phần độ cứng tổng cộng và Ca 2+ của mẫu rò
rỉ mới nhất là cao nhất do pH tăng lên 7,3-8,2 và CO 2 sinh ra trong quá trình phân hủy tự
nhiên là mơi trường thích hợp để các cation hóa trị II (gây nên độ cứng) kết tủa, phần
nào bám dính lại trên vật liệu phủ. Bên cạnh độ cứng cao, hàm lượng TDS cao dao động
15.000-15.900 ppm thì nồng độ các hợp chất chứa phospho thấp gây khó khăn cho quá
trình thẩm thấu của các chất qua màng tế bào trong q trình trao đổi chất.
Với ơ chơn lấp số II, vào thời điểm lấy mẫu BCL Đông Thạnh vẫn đang chơn
lấp rác mới nhưng khơng có nước rị rỉ mới từ các vị trí ở gần đỉnh mà chỉ có rất ít nước
rị rỉ từ dịng bên dưới cách đỉnh khoảng 20m. Do vậy nước rò rỉ thuộc loại cũ có nồng
độ COD là 7400-8600 ppm, tỷ số BOD/COD thấp (từ 26-38%) rất khó xử lý theo
phương pháp sinh học. Với nước rò rỉ rất cũ bị tồn đọng lâu ngày trong hồ thì hầu như
các chỉ tiêu phân tích cũng tăng giảm tương tự như so sánh trên (giữa nước rò rỉ cũ và
mới), đặc biệt nồng độ COD giảm chỉ còn 2507 ppm. Hàm lượng độ cứng tổng cộng và
Ca2+ nhỏ hơn đáng kể so với nước rị rỉ mới vì một phần các ion gây độ cứng và Ca 2+ tạo
kết tủa bị giữ lại trên đường đi và lắng xuống đáy hồ.

Đánh giá tác động môi trường của hoạt động chôn lấp chất thải rắn đô thị
trên địa bàn TPHCM
LÊ NGỌC TUẤN

16


TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
CAO
HỌC KHĨA 15
KHOA MƠI TRƯỜNG
CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ MÔI
TRƯỜNG

Thành phần nước rỉ rác BCL Đông Thạnh – lấy mẫu đầu mùa
Thành phần
Giá trị, mg/L (trừ pH)
M.I
M.II M.III M.IV M.V
pH
8,22
8,17
8,26
8,04
7,79
TDS
15000 15200 13350 13250 15800
BOD5
7500
2639

5000 12750
COD
7818 14072 7036
8469 22932
SS
447
793
700
VSS
445
413
440
N-NO3
N-NH3
1683
2094
2346
Org-N
162
291
Phosphorus
23
18,8
20,2
Htc(mgCaCO3/L)
400
1350
267
2533
500

2+
Ca
94
140
40
454
107
2+
Mg
40
242
41
340
57
Fe tổng
117
95
134

mưa (2002):

M.VI
8,21
15100
5227
11335
700
80
121
-

(Nguồn: Các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm từ các BCL cũ và tái sử dụng sản
phẩm phân hủy cho nông nghiệp – Trung tâm công nghệ và quản lý môi trường –
CENTEMA – Tháng 12/2003)
Ghi chú:
M.I, M.II, M.III, M.IV: lấy theo hướng dòng chảy
M.V: cùng vị trí của M2
M.VI: lấy trên dịng chảy nhập chung từ hai nhánh thuộc hai hướng của ô chôn
lấp I
Nhận xét:
Các mẫu nước rò rỉ lấy lần 2 vào đầu mùa mưa, do vậy đã bị pha loãng với nước
mưa nên nồng độ chất hữu cơ không quá cao (COD=7.036-22.932 ppm), tương ứng tỷ số
BOD/COD= 37,5-59%. Do lấy mẫu theo dòng chảy nên mẫu nước rò rỉ thực chất là
nước rị rỉ củ và mới nhập chung. Điều đó giải thích vì sao tỷ số BOD/COD khơng cao.
Các chỉ tiêu khác cũng dao động tương tự như mẫu lấy lần 1.
Nhìn chung, kết quả phân tích của cả hai lần lấy mẫu (mùa khô và đầu mùa mưa)
cho thấy, nồng độ các chất ô nhiễm trong nước rỉ rác là rất cao. Rõ ràng rằng, nếu lượng
nước rò rỉ này khơng được thu gom và xử lý triệt để thì đây là mối nguy hại rất lớn cho
môi trường, đặc biệt là môi trường nước tại đây.

Đánh giá tác động môi trường của hoạt động chôn lấp chất thải rắn đô thị
trên địa bàn TPHCM
LÊ NGỌC TUẤN

17


TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
CAO
HỌC KHĨA 15

KHOA MƠI TRƯỜNG
CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ MÔI
TRƯỜNG

2.1.2. Thành phần nước rỉ rác của BCL Đơng Thạnh sau khi đóng bãi:
Thành phần
pH
TDS
Htc
Ca2+
SS
COD
BOD
Humic (mgC/L)
Lignin
Dầu tổng
Phenol
Chất hoạt động bề mặt
Tetrachlorethylen
Trichlorethylen

Giá trị
mg/L (trừ pH)
8-8,2
9100-11100
1520-1860
134-140
169-240
916-1702
243-615

317-378
36,2-52,6
40-460
0,32-0,6
0,17-0,24
KPH
KPH

Thành phần
Phospho tổng
Nitơ tổng
N-NH3
Fe tổng
Zn
Cr tổng
Cu
Pb
Cd
Mn
Ni
Hg
As
Sn

Giá trị, mg/L
4,7-9,5
600-2190
520-1970
64-120
4,4-4,8

0-0,05
1,41-1,8
0,2-0,25
0-0,02
0,66-0,73
0,65-1,18
0,01-0,04
0,01-0,022
2,2-2,5

(Nguồn: CENTEMA 2003)
Nhận xét:
Thành phần nước rỉ rác biến đổi rất nhiều theo thời gian ngay cả khi BCL đang
hoạt động, đặc biệt là nồng độ các hợp chất hữu cơ (COD) giảm dần theo thời gian.
Trong thời gian CTR vừa được chôn lấp, nước rỉ rác sinh ra có nồng độ các chất bẩn cao
(COD=25610-63333 ppm, BOD=23750-56250 ppm). Khi BCL ở giai đoạn hoạt động ổn
định, nước rỉ rác có nồng độ các chất bẩn giảm đáng kể (COD = 1079-2507 ppm, BOD =
235-735 ppm). Hiện nay, BCL Đơng Thạnh đã đóng cửa, nước rỉ rác có hàm lượng COD
dao động từ 916-1702 ppm, BOD dao động từ 243-615 ppm. Trong đó hàm lượng chất
hữu cơ có khả năng phân hủy sinh học BOD chiếm khoảng 27-36% so với COD. Tỷ lệ
BOD/COD thấp, điều này cho thấy rằng nước rị rỉ có chứa các hợp chất hữu cơ khó
phân hủy sinh học mà đặc biệt là lignin và humic. Hàm lượng humic dao động từ 317378 mgC/L và lignin dao động từ 36,2-52,6 ppm, tương ứng chiếm khoảng 22,2-34,6%
và 3,1-4% so với COD.
Đối với nước rỉ rác mới, COD dao động từ 50574-57325 mg/L thì humic là
1150-1933 mgC/L và lignin là 1083-1420 ppm, tương ứng humic chiếm khoảng 2,8 –
3,8% và lignin chiếm khoảng 2- 2,5% so với COD. Điều này cho thấy rằng với nước rị
rỉ càng cũ thì COD thấp nhưng tỷ lệ các hợp chất hữu cơ khó phân hủy sinh học như
humic và lignin càng cao. Tỷ lệ này càng cao là do quá trình tự phân hủy sinh học xảy ra
trong BCL theo thời gian đã tích tạo ra một số các sản phẩm cuối khó phân hủy sinh học.
Hàm lượng nitơ của nước rò rỉ cao (600-2190 ppm) và đây cũng là một thành phần cần

Đánh giá tác động môi trường của hoạt động chôn lấp chất thải rắn đô thị
trên địa bàn TPHCM
LÊ NGỌC TUẤN

18