CHIEU TOI HO CHI MINH

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

Bài giảng

<b>CHIỀU TỐI</b>

(MỘ)

Hồ Chí Minh

<b>A. Mục tiêu bài học:</b>
<b>1.Kiến thức:</b>

- Qua bức tranh thiên nhiên và sinh hoạt thấy được vẻ đẹp tâm hồn
của Hồ Chí Minh trong hồn cảnh khắc nghiệt vẫn luôn hướng tới sự
sống và ánh sáng

- Nghệ thuật: Thấy được bút pháp tả cảnh ngụ tình, sự đan xen giữ
tính chất cổ điển và hiện đại trong bài thơ.

<b>2. Kĩ năng : </b>

- Biết cách đọc và phân tích một bài thơ Thất ngơn tứ tuyệt
- Đối chiếu và so sánh

- Rèn luyện và nâng cao kĩ năng tư duy

<b>3. Thái độ:</b>

Bồi dưỡng cho học sinh lịng kính u đối với Bác Hồ
<b> B. Phương pháp tiến hành:</b>

- Đọc diễn cảm
- Đàm thoại gợi mở
- Giảng bình

- So sánh

<b>C. Phương tiện thực hiện</b>

- Sách giáo khoa
- Sách giáo viên
- Phấn, bảng

<b>D. Tiến trình lên lớp</b>

<b> 1. kiểm tra sỉ số, trang phục</b>

<b> 2. Kiểm tra bài cũ:</b>

- Đọc diễn cảm bài thơ “Đây thôn Vĩ Dạ” và nêu cảm nhận của em về
nghệ thuật miêu tả cảnh vật của nhà thơ Hàn Mạc Tử trong bài thơ
này?

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

<b> 2. Dạy bài mới</b>
<b> Lời vào bài:</b>

<b>Hoạt động của GV và HS</b> <b>Nội dung cần đạt</b>
<b>I. Tìm hiểu chung:</b>

<b> 1. Tập “Nhật kí trong tù”</b>
( GV giới thiệu đơi nét về tập
“Nhật kí trong tù” )

a. Hoàn cảnh ra đời
b. Thể loại

c. Số lượng

<b> 2. Bài thơ “Chiều tối”.</b>

a. Hoàn cảnh sáng tác

- Dựa vào SGK em nào có thể cho
cơ biết hồn cảnh sáng tác của bài
thơ?

b. Thể loại

- Bài thơ được viết theo thể loại
nào?

c. Bố cục

- Theo em, bố cục của bài thơ nên
chia như thế nào?

<b>II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN</b>
<b> 1. Đọc</b>

( Một học sinh đọc diễn cảm bài
thơ )

<b> 2. Tìm hiểu bài thơ</b>

2.1. Bức tranh thiên nhiên
- Điểm nhìn của nhà thơ ở hai câu
thơ đầu là ở đâu?

<b>I. Tìm hiểu chung : </b>

<b> 1. Tập “Nhật kí trong tù”</b>
a. Hoàn cảnh ra đời:

Tập thơ được sáng tác từ tháng 8/1942 đến
tháng 9/1943 khi Bác bị giam cầm tại Trung
Quốc.

b. Thể loại: Nhật kí bằng thơ.

c. Số lượng: 134 bài bằng chữ Hán
<b> 2. Bài thơ “ Chiều tối”.</b>

a. Hoàn cảnh sáng tác:

- Trên đường chuyển lao từ Tỉnh Tây đến
Thiên Bảo cuối năm 1942, vào thời điểm cuối
ngày.

- Là bài thơ thứ 31 trong tập “Nhật kí trong
tù”.

b. Thể loại:
Thất ngôn tứ tuyệt.

c. Bố cục:

- Hai câu đầu: Bức tranh thiên nhiên.
- Hai câu cuối: Bức tranh sinh hoạt.

<b>II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN</b>

<b> 1. Đọc</b>

( SGK, trang 41 )
<b> 2. Tìm hiểu bài thơ</b>

2.1. Bức tranh thiên nhiên

Cánh chim
 Bầu trời

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

- Từ điểm nhìn ấy chúng ta thấy
xuất hiện những ảnh nào?

- em thấy có sự tương đồng nào
qua hình ảnh cánh chim mỏi mệt
và người tù trên đường chuyển lao
khơng?

- Hình ảnh chịm mây lẻ loi, trơi

chậm có ý nghĩa tượng trưng như
thế nào?

(GV có thể lấy ví dụ hoặc u cầu
HS tìm một số câu thơ hoặc bài
thơ trong thơ xưa để so sánh với
hình ảnh thiên nhiên trong thơ
Bác)

- Qua hình ảnh cánh chim và chịm
mây. Em có cảm nhận gì về tâm
hồn của Bác trước thiên nhiên?

2.2. Bức tranh sinh hoạt

- Ở hai câu cuối, tác giả chuyển
điểm nhìn như thế nào?

- Từ điểm nhìn đó, tác giả đã nhìn
thấy những hình ảnh nào?

 Hình ảnh:

Sự mỏi mệt sau một ngày vất
vả kiếm sống
- Cánh chim

Tâm trạng mỏi mệt sau một
ngày bị đày ải
Sự hịa hợp, cảm thơng sâu sắc giữa tâm

hồn nhà thơ và cảnh vật thiên nhiên

- Chòm mây Mở ra không gian cao rộng,
êm ả
Sự ung dung thư thái của
tâm hồn

Hình ảnh thơ vừa biểu hiện khơng gian
vừa biểu hiện tâm trạng.

 <b>Tiểu kết : Bằng vài nét chấm phá, tác </b>
giả vừa ghi lại bức tranh thiên nhiên cao
rộng , êm ả của cảnh trời chiều vừa thể hiện
tâm hồn giàu cảm xúc của nhà thơ trước thiên
nhiên dù trong hoàn cảnh khắc nghiệt.

2.2. Bức tranh sinh hoạt

Cô gái xay ngô
 Mặt đất

Lị than rực hồng
 Hình ảnh:

Sự liên nhẫn, đời sống vất vả
của cô gái lao động
- Cô gái xay ngô Con người lao động khỏe

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

- Em có nhận xét gì về điệp từ
“ma bao túc” và “bao túc ma”? và
hình ảnh cơ gái xóm núi gợi cho
em những suy nghĩ gì?

- Em có cảm nhận gì về hình ảnh “
Lò than rực hồng” ?

- Đáng lẽ ra mở đầu bài thơ là
chiều xuống thì kết thúc bài thơ
phải là bóng tối lạnh lẽo. Vậy mà ở
đây lại là ánh “ hồng”, là hơi ấm,
ánh sáng. Em có suy nghĩ gì về
hiện tượng này?

- Em có nhận xét gì về mạch

hướng vận động của hình ảnh thơ,
tứ thơ?

- Tình cảm của Bác thể hiện như
thế nào ở hai câu cuối?

- Chất thép được thể hiện như thế
nào trong bài thơ?

( GV có thể đưa ra một vài ví dụ
hoặc u cầu HS để làm rõ “ Chất
thép trong thơ Bác )

2.3. Nghệ thuật

- Thơng qua việc tìm hiểu bài, em
hãy nêu đặc sắc nghệ thuật của
bài thơ?

- em hãy nêu những biểu hiện cụ

khoắn, đầy sức sống
Mang lại niềm vui cho thi

nhân

Sự vận động của thời gian

- Lò than rực hồng Cảm giác đầm ấm của

cảnh sinh hoạt
Khơng khí ấm áp xua tan

cái cơ quạnh, hoang
vắng nơi sơn dã
Nhãn tự

- “ hồng”

Ánh sáng, sự ấm áp

Sự sáng tạo độc đáo. Bác đã dùng từ “

hồng để tả bóng tối, xua tan bóng tối

 Tâm hồn của người cộng sản, của nhà

thơ luôn hướng về tương lai tươi sáng.

 <b>Tiểu kết : Bài thơ vận động từ hình ảnh </b>

buổi chiều âm u, tăm tối đến ánh lửa rực
hồng, ấm áp; từ nỗi buồn đến niềm vui. Đó là
tình cảm lạc quan, yêu đời và tình yêu

thương nhân dân, nâng niu tất cả chỉ quên
mình của người tù vĩ đại. Sự hài hịa giữa
chất thép và chất trữ tình.

2.3. Nghệ thuật:

Bút pháp cổ điển Tinh thần hiện đại
- thể thơ thất ngôn tứ

tuyệt đường luật
- bút pháp gợi nhiều
hơn tả

- Nhân vật trữ tình là
trung tâm của cảnh
thơ

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

thể của bút pháp cổ điển và tinh

thần hiện đại trong bài thơ?

<b>III. GHI NHỚ</b>

( Một em đọc phần ghi nhớ trong
SGK trang 42 )

-

- Lấy cái hữu hạn tả
cái vô hạn

- Lấy sáng tả tối
- Thơ xưa mượn
cảnh ngụ tình
- Chất trữ tình

hướng về sự sống,
ánh sáng, niềm vui
-Nhân vật trữ tình
ln lạc quan
- Chất thép

<b>III. GHI NHỚ</b>

( SGK, trang 42 )

<b> 4. Củng cố</b>

4.1. Qua việc tìm hiểu bài thơ, em rút ra được kết luận gì về mạch vận

động của cảnh vật và tâm trạng của nhà thơ ?

<i> Gợi ý: Sự vận động của cảnh vật và sự vận động của tâm trạng con </i>
người ở hai câu đầu và hai câu cuối có gì khác nhau? Theo chiều
hướng nào?

4.2. theo em, hình ảnh nào thể hiện tập trung vẻ đẹp tâm hồn của Hồ
Chí Minh ?

4.3. Qua bức tranh thiên nhiên em hiểu thêm được những điều gì về
con người của Hồ Chí Minh?

<i> Gợi ý: </i>

+ Nhạy cảm, đồng cảm với thiên nhiên

+ Ý chí kiên cường vượt lên khó khăn, gian khổ để hướng tới
sự sống bằng sự lạc quan, yêu thương.

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

+ Về học thuộc lòng bài thơ ( phiên âm, dịch nghĩa )

+Vận dụng kĩ năng phân tích bài thơ trữ tình, bám sát phần dịch
nghĩa

</div>

<!--links-->