Bài giảng gggggf

TẾ BÀO GỐC
ỨNG DỤNG VÀ TRIỂN VỌNG
ThS.Lê Thúy Qun
Đại Học Y Dược TP. Hồ Chí Minh
Khoa Khoa học cơ bản
Bộ môn Sinh Học
Môn Di truyền học
TB GỐC LÀ GÌ ?
•
Là những TB nguyên thủy chưa biệt
hóa, có khả năng tự duy trì và tự tái
sinh vô hạn.
•
Trong những điều kiện thích hợp,
chúng có thể biệt hóa thành các kiểu
TB chức năng trong cơ thể như TB cơ
tim, TB da, TB não, TB sinh dục…
LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU TẾ BÀO GỐC
•
Vào đầu những năm 1900, giới khoa
học châu Âu nhận ra rằng mọi tế bào
máu bắt nguồn từ một nguyên thủy đặc
thù -> '‘Tế bào gốc''
•
1940, các nhà n/c phát hiện các dòng tb
gốc phôi ở chuột -> có tiềm năng sinh
sản và phát triển không giới hạn -> tb
cơ, gan , xương…
LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU TẾ BÀO GỐC
•
1981, Gail Martin- ĐH California,

San Francisco và Martin Evans -
ĐH Cambridge, lần đầu tiên tách
được TBG từ phôi chuột.
•
1997, nhóm Ian Wilmut công bố
nhân bản thành công động vật có
vú đầu tiên → cừu Dolly.
LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU TẾ BÀO GỐC
•
1997, nhóm Ian Wilnust công bố nhân bản
thành công động vật có vú đầu tiên →
cừu Dolly → cột mốc cho N/c tế bào gốc.
•
1998, Jame.Thomson, Madison và John
Gearhart ( Mỹ) nuôi cấy thành công TBG
người.
LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU TẾ BÀO GỐC
•
1999 - 2000, các nhà khoa học phát
hiện -> Việc điều khiển các mô của
chuột trưởng thành có thể khiến chúng
cung cấp những loại tế bào nhất định:
- Một số tế bào gốc của tuỷ xương
có thể biến thành tế bào thần kinh hoặc
gan.
- Tế bào gốc trong não dường như
có khả năng hình thành nên các loại tế
bào khác.
LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU TẾ BÀO GỐC
•

2001, Các nhà khoa học tại
Advanced Cell Technology đã nhân bản
phôi người thành công đầu tiên (giai đoạn
4-6 tế bào) nhằm mục đích khai thác tế
bào gốc phôi.
•
2005, Các nhà nghiên cứu ở Đại học
Kingston (Anh) đã tuyên bố phát hiện một
loại tế bào gốc giống tế bào gốc phôi
được thu nhận trong máu cuống rốn
-> biệt hóa thành các tế bào trưởng thành.
LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU TẾ BÀO GỐC
•
Tháng 10/2007, Mario Capecchi, Martin Evans
và Oliver Smithies đã nhận giải thưởng
Nobel Y học về các khám phá nền tảng liên
quan đến tế bào gốc phôi chuột .
-> một kĩ thuật ưu việt - "định hướng gen" ở
chuột (gene targeting) được ứng dụng trong
hầu hết các lĩnh vực của y sinh học.
-> tạo ra hầu hết các loại biến đổi DNA ở hệ
gen chuột -> cho phép các nhà khoa học xác
định vai trò của từng gen riêng lẻ đối với
bệnh tật và sức khỏe.
Ba nhà khoa học đoạt giải Nobel
Mario R. Capecchi (người Mỹ gốc Italia), Martin J. Evans
(Anh), Oliver Smithies (Mỹ) (ảnh - từ trái sang phải)
Tổng Thống George W. Bush phủ quyết dự luật
cho phép nghiên cứu tế bào gốc lấy từ phôi (2006).
TẾ BÀO GỐC PHÂN LẬP TỪ ĐÂU?

TB gốc được phân lập từ nhiều nguồn:

Phôi thai: Phôi nuôi cấy, mô trong bào thai,
phôi thai còn thừa trong quá trình thụ tinh
trong ống nghiệm (IVF).

Mô trưởng thành: tủy xương, máu ngoại vi,
máu cuống rốn, da.
⇒
Có 2 loại chính TBG phôi
TBG trưởng thành
Embryonic
stem cell(ES)
Embryonic Germ
(EG)