Quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy trên địa bàn huyện đông anh, thành phố hà nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NỘI VỤ

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

LÊ DUY TUYẾN

QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ PHỊNG CHÁY, CHỮA CHÁY
TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐÔNG ANH,
THÀNH PHỐ HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG

HÀ NỘI – Năm 2019


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NỘI VỤ

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

LÊ DUY TUYẾN

QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ PHỊNG CHÁY, CHỮA CHÁY
TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐÔNG ANH,
THÀNH PHỐ HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG

Chuyên ngành: Quản lý công
Mã số: 8 34 04 03

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN VIẾT ĐỊNH

HÀ NỘI – Năm 2019


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tơi. Luận văn
được hồn thành dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Nguyễn Viết Định. Các
số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và
được trích dẫn theo quy định.
Hà Nội, ngày tháng năm 2019
TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Lê Duy Tuyến


LỜI CẢM ƠN
Trong thời gian học tập và nghiên cứu tại Học viện Hành chính Quốc
gia, tơi đã nhận được sự quan tâm, tận tình giúp đỡ của các thầy cô giáo bộ
môn trong khoa và các giảng viên thuộc các khoa khác của Học viện.
Tôi trân trọng cảm ơn Ban Giám đốc Học viện Hành chính Quốc gia,
Khoa Sau đại học và Khoa Quản lý nhà nước về xã hội đã giúp đỡ tơi hồn
thành luận văn cao học chuyên ngành Quản lý công.
Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với TS. Nguyễn Viết
Định, người đã tận tình hướng dẫn em hồn thành luận văn tốt nghiệp này.
Tôi cũng xin chân thành cảm ơn các đồng chí lãnh đạo huyện Đơng
Anh, cùng các ban, ngành, đoàn thể, Ủy ban nhân dân các xã, thị trấn thuộc

huyện Đông Anh, nơi em thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học cũng như các
tổ chức, cá nhân, bạn bè, đã quan tâm, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tơi tìm
hiểu, nghiên cứu để hồn thành luận văn tốt nghiệp này.
Xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè và các đồng nghiệp đã cổ vũ,
động viên và giúp đỡ tơi trong q trình học tập, nghiên cứu.

Hà Nội, ngày tháng

năm 2019

Học viên

Lê Duy Tuyến


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

PCCC

: Phòng cháy chữa cháy

UBND

: Ủy ban nhân dân


DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Thống kê số vụ cháy và thiệt hại do cháy gây ra trên địa bàn
huyện ............................................................................................................... 51

Bảng 2.2. Công tác tuyên truyền và huấn luyện nghiệp vụ PCCC trên địa bàn
huyện Đông Anh (2014 – 2018). .................................................................... 61
Bảng 2.3. Hiểu biết của người dân một số địa phương về Luật Phòng cháy và
chữa cháy (Nguồn: Cảnh sát PCCC số 5) ...................................................... 75


MỤC LỤC

MỤC LỤC ............................................................................................... Trang
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài luận văn ............................................................................ 1
2. Tình hình nghiên cứu đề tài .......................................................................... 3
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................ 6
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu................................................................. 6
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu ................................................... 7
6. Những đóng góp mới về khoa học của đề tài ............................................... 7
7. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài .......................................................... 8
8. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 8
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN TRONG QUẢN LÝ NHÀ
NƢỚC VỀ PHÒNG CHÁY, CHỮA CHÁY ................................................. 9
1.1. Một số vấn đề cơ bản về phòng cháy, chữa cháy .................................. 9
1.1.1. Khái niệm phòng cháy, chữa cháy .......................................................... 9
1.1.2. Nguyên tắc phòng cháy, chữa cháy ...................................................... 11
1.1.3. Tính chất của hoạt động phịng cháy, chữa cháy .................................. 13
1.1.4. u cầu của cơng tác phịng cháy, chữa cháy ...................................... 14
1.2. Quản lý nhà nƣớc về phòng cháy, chữa cháy ...................................... 18
1.2.1. Khái niệm quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy ...................... 18
1.2.2.Vai trò của quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy ...................... 21
1.2.3. Nguyên tắc và phương pháp quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa
cháy………………………………………………………………………….25

1.2.4. Nội dung quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy ........................ 27


1.3. Các yếu tố tác động đến hoạt động quản lý nhà nƣớc về phòng cháy,
chữa cháy ........................................................................................................ 36
1.3.1. Mức độ hồn thiện hệ thống pháp luật về phịng cháy, chữa cháy ......... 36
1.3.2. Sự lãnh đạo, chỉ đạo đối với hoạt động quản lý nhà nước về phòng cháy,
chữa cháy ......................................................................................................... 37
1.3.3. Tổ chức bộ máy và đội ngũ cán bộ làm cơng tác phịng cháy, chữa
cháy…………………………………………………………………………..37
1.3.4. Nguồn lực tài chính và trang bị phương tiện cho lực lượng phòng cháy,
chữa cháy ......................................................................................................... 38
1.3.5. Ý thức xã hội và tổ chức, cá nhân có trách nhiệm thực hiện pháp luật về
phòng cháy, chữa cháy..................................................................................... 38
1.3.6. Các yếu tố về điều kiện tự nhiên và kinh tế - xã hội .............................. 39
1.4. Kinh nghiệm quản lý nhà nƣớc về phòng cháy, chữa cháy trên thế
giới và một số địa phƣơng ............................................................................ 40
1.4.1. Kinh nghiệm phòng cháy, chữa cháy của một số quốc gia trên thế
giới………....................................................................................................... 40
1.4.2. Kinh nghiệm phòng cháy, chữa cháy tại một số địa phương trong
nước…. ....................................................................................................... ….42
1.4.3. Bài học kinh nghiệm cho huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội ........... 43
Tiểu kết chương 1............................................................................................ 45
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ PHÒNG CHÁY,
CHỮA CHÁY TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐÔNG ANH, THÀNH PHỐ
HÀ NỘI .......................................................................................................... 46
2.1. Tổng quan về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội huyện Đông Anh,
thành phố Hà Nội .......................................................................................... 46
2.1.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội
………………………………………………………………...…………46

2.1.2. Ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên và kinh tế - xã hội của địa phương
đến hoạt động quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy .......................... 48
2.2. Phân tích thực trạng quản lý nhà nƣớc về phịng cháy, chữa cháy
trên địa bàn huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội ..................................... 51
2.2.1. Cơng tác phịng cháy, chữa cháy trên địa bàn huyện Đông Anh .......... 51
2.2.2. Quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy trên địa bàn huyện Đông
Anh, thành phố Hà Nội ................................................................................... 55
2.3. Đánh giá thực trạng quản lý nhà nƣớc về phòng cháy, chữa cháy trên
địa bàn huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội ............................................. 70
2.3.1. Những kết quả đạt được ........................................................................ 70
2.3.2. Những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân ................................................ 72
Tiểu kết chương 2............................................................................................ 80
Chƣơng 3: GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ
PHÒNG CHÁY, CHỮA CHÁY TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐÔNG ANH,
THÀNH PHỐ HÀ NỘI ................................................................................. 81
3.1. Quan điểm và mục tiêu tăng cƣờng quản lý nhà nƣớc về phòng cháy,
chữa cháy trên địa bàn huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội trong thời
gian tới ............................................................................................................ 81
3.1.1. Quan điểm ............................................................................................. 81
3.1.2. Mục tiêu................................................................................................. 84
3.2. Một số giải pháp nhằm tăng cƣờng quản lý nhà nƣớc về phòng cháy,
chữa cháy trên địa bàn huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội trong thời
gian tới ............................................................................................................ 86
3.2.1. Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của lãnh đạo huyện, đảng ủy cơ quan
và các đơn vị liên quan đối với cơng tác phịng cháy, chữa cháy ................... 86
3.2.2. Tiếp tục hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về phòng
cháy, chữa cháy ............................................................................................... 88

3.2.3. Kiện toàn tổ chức bộ máy và nâng cao chất lượng lực lượng làm công
tác quản lý nhà nước về phịng cháy chữa cháy.............................................. 88
3.2.4. Đẩy mạnh cơng tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật và kiến thức về
phòng cháy, chữa cháy .................................................................................... 91
3.2.5. Tăng cường sự phối hợp giữa các lực lượng tham gia hoạt động phòng
cháy, chữa cháy ............................................................................................... 93
3.2.6. Tăng cường cơ sở vật chất và ứng dụng khoa học cơng nghệ về phịng
cháy, chữa cháy ............................................................................................... 95
3.2.7. Đẩy mạnh công tác giám sát, thanh tra, kiểm tra đối với cơng tác phịng
cháy, chữa cháy ............................................................................................... 98
3.2.8. Thực hiện tốt công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý vi phạm
hành chính trong quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy .................... 100
Tiểu kết chương 3.......................................................................................... 103
KẾT LUẬN .................................................................................................. 104
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 106


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài luận văn
Phòng cháy và chữa cháy là một vấn đề cấp thiết mang tính tồn cầu, là
một trong những mục tiêu quan trọng của mỗi quốc gia, nhất là các quốc gia
đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Hiện nay, cùng với sự phát triển kinh
tế - xã hội, trên cả nước ngày càng xuất hiện nhiều khu công nghiệp, khu chế
xuất, khu công nghệ cao, các khu kinh tế tập trung với quy mô ngày càng lớn,
dây truyền công nghệ ngày càng hiện đại, đắt tiền, khối lượng hàng hóa, vật
tư của các cơ sở tập trung ngày càng nhiều. Tính chất cháy của nhiều thiết bị,
dây truyền công nghệ, vật liệu mới cũng phức tạp và nguy hiểm hơn trước.
Bên cạnh đó, tốc độ đơ thị hóa tăng nhanh, nhiều khu dân cư, tổ hợp
nhà cao tầng được xây dựng, nhiều loại vật liệu dễ cháy được sử dụng để xây

dựng các cơng trình này. Điều đó đồng nghĩa với nguy cơ cháy, nhất là cháy
lớn, cháy gây thiệt hại nghiêm trọng cũng ngày càng gia tăng. Nhiều vụ cháy
đã để lại hậu quả nặng nề cho con người, tác động xấu đến môi trường, ảnh
hưởng đến trật tự, an tồn xã hội.
Nhận thức được hậu quả vơ cùng nghiêm trọng do cháy gây ra, trong
những năm vừa qua, Đảng, Nhà nước và các tổ chức xã hội, đoàn thể đã có
nhiều nỗ lực trong cơng tác thực hiện các hoạt động phòng cháy, chữa cháy:
Chỉ thị 47-CT/TW ngày 25/6/2015 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tăng
cường sự lãnh đạo của Đảng đối với cơng tác phịng cháy, chữa cháy, qua đó
huy động cả hệ thống chính trị tham gia cơng tác phịng cháy, chữa cháy và
cứu nạn cứu hộ. Chỉ thị cũng nhấn mạnh: “Kiện toàn tổ chức bộ máy, nâng
cao năng lực thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa
cháy ở các cấp. Phát huy trách nhiệm của cơ quan quản lý các cấp trong việc
phối hợp với các bộ, ban ngành thực hiện cơng tác phịng cháy, chữa cháy…”.

1


Trước đó, ngày 29 tháng 6 năm 2001, tại kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa X đã
thơng qua Luật PCCC, có hiệu lực thi hành ngày 04/10/2001. Tiếp đó tại kỳ
họp thứ 6 Quốc hội khóa XIII ngày 22/11/2013 đã thông qua Luật sửa đổi, bổ
sung một số điều của Luật PCCC. Các luật khác như Bộ luật Hình sự, Luật
dân sự, Luật Xây dựng,…cũng đều có các quy định về hoạt động phịng cháy,
chữa cháy. Ngồi ra, nhiều thơng tư, nghị định về phịng cháy, chữa cháy
cũng được ban hành như: Nghị định 79/2014/NĐ-CP “Quy định chi tiết thi
hành một số điều của Luật PCCC và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của
Luật PCCC”, Thông tư số 66/2014/TT-BCA ngày 16/12/2014 hướng dẫn thi
hành Nghị định79/2014/NĐ-CP, Nghị định số 167/2013/NĐ-CP quy định xử
phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội, chống
tệ nạn xã hội; phòng cháy và chữa cháy; phịng chống bạo lực gia đình,v.v…

Trên cơ sở các quy định pháp luật, các cấp, các ngành ngày càng nhận
thức rõ hơn và thực hiện đầy đủ hơn nhiệm vụ, quyền hạn của mình, có trách
nhiệm trong thực hiện chức năng quản lý nhà nước về PCCC; nhận thức về
công tác PCCC trong cơ quan, doanh nghiệp và cộng đồng dân cư được nâng
lên. Mặc dù vậy, tình trạng cháy vẫn khơng hề suy giảm, thậm chí có chiều
hướng gia tăng và ngày càng phức tạp bởi sự đa dạng về hình thức mà nghiêm
trọng về mức độ, điều này gây ra nhiều lo lắng, bức xúc cho người dân và trở
thành dư luận khơng tốt trong xã hội.
Phịng cháy và chữa cháy không chỉ là hoạt động của các cơ quan nhà
nước mà là trác nhiệm của mỗi cá nhân, tổ chức và của toàn xã hội. Do vậy,
các hoạt động phòng ngừa, giảm thiểu và thực hiện các hoạt động chữa cháy,
xử lý các hành vi vi phạm quy định về PCCC nhất thiết phải có sự quản lý
nhà nước thông qua việc ban hành và thực hiện nghiêm minh luật pháp, các
quy định về phòng cháy, chữa cháy; nhà nước cần có cơ chế theo dõi, thanh
tra, giám sát việc thi hành pháp luật các quy định nói trên. Điều này địi hỏi

2


các cơ quan quản lý nhà nước về PCCC ở các cấp, từ Trung ương đến cơ sở
phải có trách nhiệm bảo đảm sự ứng phó tồn diện, mang tính phối hợp và
linh hoạt đối với cơng tác phịng cháy và chữa cháy.
Huyện Đông Anh là một huyện ngoại thành Hà Nội khơng nằm ngồi
thực trạng cháy đang có những diễn biến phức tạp, khó lường. Tuy nhiên,
nhiều năm nay, cơng tác phịng cháy, chữa cháy chưa được cấp lãnh đạo thực
sự quan tâm chỉ đạo, hoạt động quản lý, phối hợp triển khai thực hiện nhiệm
vụ giữa các cơ quan chức năng cịn gặp nhiều khó khăn, lúng túng, nhất là khi
gặp các tình huống phức tạp, mới phát sinh; đồng thời, ý thức của tổ chức, cá
nhân về cơng tác PCCC chưa cao, cịn chủ quan, lơ là, không lường hết được
những hậu quả nghiêm trọng khi xảy ra cháy.

Để khắc phục những hạn chế, yếu kém nêu trên, việc nghiên cứu, tổng
kết, đánh giá đúng thực trạng, chỉ rõ nguyên nhân và rút ra bài học kinh
nghiệm từ đó đề ra các giải pháp chủ yếu nâng cao hơn nữa hiệu lực quản lý
nhà nước về PCCC trên địa bàn huyện nhằm đáp ứng đòi hỏi bức thiết của
thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa là một yêu cầu tất yếu khách
quan, có ý nghĩa sâu sát cả về lý luận và thực tiễn. Đây không chỉ là nhiệm vụ
cần thiết, cấp bách trước mắt mà còn là nhiệm vụ chiến lược lâu dài nhằm
thực hiện thắng lợi mục tiêu phát triển kinh tế xã hội bền vững của huyện.
Từ thực tiễn trên, tác giả chọn đề tài: “Quản lý nhà nước về phòng
cháy, chữa cháy trên địa bàn huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội” làm
luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lý cơng nhằm góp phần đưa ra các giải
pháp nhằm tăng cường quản lý nhà nước về PCCC trên địa bàn huyện.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Vấn đề quản lý nhà nước về PCCC đã được một số tác giả đề cập trong
một số nghiên cứu khoa học như:
-

Đề tài khoa học của các tác giả: Nguyễn Ngọc Sơn, Nguyễn Thế

Từ, Kiều Hồng Mai: “Một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động PCCC
3


trong các cơ sở sản xuất công nghiệp ở nước ta hiện nay”.Hà Nội, 2004. Đề
tài khoa học đã đánh giá thực trạng hoạt động phòng cháy, chữa cháy trong
các cơ sở sản xuất công nghiệp ở nước ta hiện nay và đưa ra quan điểm, giải
pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động phòng cháy, chữa cháy trong
các cơ sở sản xuất công nghiệp.
-

TS. Đào Hữu Dân, năm 2001: “Nghiên cứu chức năng quản lý Nhà

nước trong lĩnh vực PCCC của lực lượng Cảnh sát PCCC trước yêu cầu đòi
hỏi của sự nghiệp đổi mới đất nước hiện nay”.Đề tài khoa học cấp cơ sở đã
hệ thống hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn về chức năng quản lý nhà
nước trong lĩnh vực phòng cháy, chữa cháy của lực lượng Cảnh sát phòng
cháy, chữa cháy, từ đó chỉ ra những yêu cầu, những nội dung mà lực lượng
Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy cần phải làm để thể hiện rõ vai trị, trách
nhiệm của mình nhằm đáp ứng những địi hỏi trong sự nghiệp cơng nghiệp
hóa, hiện đại hóa đất nước.
-

Giáo trình của tác giả TS. Đào Hữu Dân - Trường Đại học PCCC:

“Quản lý nhà nước về phịng cháy, chữa cháy”- NXB Giao thơng vận tải, Hà
Nội-2012. Tác giả đã làm rõ chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và
Đảng cộng sản Việt Nam trong hoạt động quản lý nhà nước về phòng cháy,
chữa cháy; tìm hiểu cụ thể về ngun tắc, tính chất của cơng tác phịng cháy
chữa cháy, những nội dung của hoạt động quản lý nhà nước về phòng cháy,
chữa cháy.
-

Luận văn thạc sĩ kinh tế chính trị của tác giả Nguyễn Thị Hương

Giang: “Tăng cường vai trò quản lý nhà nước đối với dịch vụ PCCC trong
doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài ở Việt Nam”.Tác giả đã
đánh giá thực trạngquản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy trong các
doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài ở Việt Nam và đưa ra quan
điểm, giải pháp chủ yếu nhằm tăng cường vai trò quản lý nhà nước đối với
dịch vụ phòng cháy, chữa cháy trong các doanh nghiệp này.

4


-

Luận văn thạc sĩ Luật hành chính của tác giả Trần Đình Chung:

“Quản lý nhà nước về PCCC từ thực tiễn thành phố Đà Nẵng”. Đà Nẵng,
năm 2014. Tác giả đã đánh giá thực trạngquản lý nhà nước về phòng cháy,
chữa cháy trên địa bàn thành phố Đà Nẵng và đưa ra những kiến nghị, giải
pháp nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật, nâng cao hiệu quả quản lý nhà
nước về phòng cháy, chữa cháy trên cả nước.
-

Luận văn thạc sĩ của tác giả Trần Nguyễn Tuấn Sơn: “Quản lý nhà

nước về phòng cháy, chữa cháy trên địa àn t nh Thừa Thiên

uế”, năm

2015. Tác giả đã đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa
cháy trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế và đề xuất những phương hướng, giải
pháp nhằm nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy trên
địa bàn tỉnh.
-

Luận văn thạc sĩ của tác giả Ngô Văn Nam: “Nâng cao hiệu quả

quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy đối với khu phức hợp Royal

City, thành phố Hà Nội”, năm 2015. Tác giả đã đánh giá thực trạng quản lý
nhà nước về phòng cháy, chữa cháy tại khu phức hợp Royal City, thành phố
Hà Nội và đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về
phòng cháy, chữa cháy tại khu phức hợp này.
-

Nguyễn Mạnh Tuấn, luận văn thạc sĩ, năm 2015, “Giải pháp nâng

cao hiệu lực quản lý nhà nước về phòng cháy chữa cháy của Ủy ban nhân
dân phường trên địa bàn quận Hoàn Kiếm”. Tác giả đã đánh giá thực trạng
quản lý nhà nước về phòng cháy chữa cháy trên địa bàn quận Hoàn Kiếm và
đưa ra những giải pháp nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước về phịng cháy,
chữa cháy của ủy ban nhân dân các phường.
Ngồi ra, trên Tạp chí Khoa học PCCC cịn có một số bài viết, bài
nghiên cứu của một số tác giả đề cập đến nội dung quản lý nhà nước về
phòng cháy, chữa cháy.

5


Các cơng trình nghiên cứu trên đều có liên quan đến đề tài, ở mức độ
nhất định đã đề cập đến những khía cạnh khác nhau của hoạt động quản lý
nhà nước về PCCC trong các cơ sở, đơn vị, địa bàn khác nhau, nhưng chưa có
đề tài nghiên cứu trực tiếp quản lý nhà nước về PCCC trên địa bàn huyện
Đông Anh, thành phố Hà Nội. Tuy nhiên, kết quả nghiên cứu từ các cơng
trình nghiên cứu khoa học là rất quan trọng để tác giả thực hiện luận văn này.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở hệ thống hóa một số lý luận quản lý nhà nước về phòng
cháy, chữa cháy; phân tích thực trạng quản lý nhà nước về phịng cháy, chữa

cháy trên địa bàn huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội hiện nay; luận văn đề
xuất các giải pháp nhằm tăng cường quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa
cháy trên địa bàn huyện Đông Anh trong thời gian tới.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục đích trên, luận văn thực hiện các nhiệm vụ như sau:
- Nghiên cứu một số vấn đề lý luận và thực tiễn về hoạt động quản lý
nhà nước về PCCC. Xác định các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả của hoạt
động quản lý nhà nước về PCCC.
- Đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về PCCC, chỉ ra những khó
khăn, hạn chế và phân tích nguyên nhân của những hạn chế trong các hoạt
động quản lý nhà nước về PCCC trên địa bàn huyện Đông Anh, thành phố Hà
Nội hiện nay.
- Đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường quản lý nhà nước về
PCCC trên địa bàn huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội trong thời gian tới.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
4.1.

Đối tượng nghiên cứu

- Hoạt động quản lý nhà nước về PCCC.

6


4.2.

Phạm vi nghiên cứu

- Phạm vi không gian: Luận văn nghiên cứu hoạt động quản lý nhà nước
về phòng cháy chữa cháy trên địa bàn huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội.

- Phạm vi thời gian: Luận văn nghiên cứu hoạt động quản lý nhà nước
về phòng cháy chữa cháy trên địa bàn huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội từ
năm 2014 đến 2018 và định hướng đến 2025.
5. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu
5.1.

Cơ sở lý luận

Luận văn được thực hiện dựa trên quan điểm của Chủ nghĩa MácLênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, chủ trương, đường lối, chính sách
của Đảng, pháp luật của Nhà nước về cơng tác phịng cháy chữa cháy.
5.2.
-

Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu lý thuyết: thu thập thông tin, hệ thống văn
bản, tài liệu.

-

Phương pháp thực tiễn: thống kê, phân tích, so sánh, tổng hợp, đối
chiếu.

-

Phương pháp xử lý thơng tin, số liệu, tài liệu, bảng biểu hóa

-

Phương pháp kế thừa, tổng kết kinh nghiệm

6. Những đóng góp mới về khoa học của đề tài
- Đề tài đã hệ thống hóa một số lý luận và thực tiễn trong quản lý nhà nước
về PCCC.
- Đề tài đã phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động quản lý nhà nước về
PCCC trên địa bàn huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội. Chỉ ra những kết quả đã
đạt được, hạn chế; nguyên nhân của những kết quả đã đạt được và những hạn chế,
từ đó làm cơ sở để tăng cường hoạt động quản lý nhà nước về PCCC trên địa bàn
huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội trong thời gian tới.

7


- Đề tài đã đề xuất một số giải pháp cụ thể, sát thực và phù hợp với tình
hình thực tiễn nhằm tăng cường hoạt động quản lý nhà nước về PCCC trên địa
bàn huyện Đông Anh , thành phố Hà Nội trong thời gian tới.
7. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài
7.1.

Ý nghĩa lý luận

Trên cơ sở vận dụng quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh và tư tưởng, quan điểm của Đảng ta về hoạt động quản lý nhà nước
về PCCC, luận văn góp phần làm rõ những luận cứ khoa học về công tác quản
lý nhà nước về PCCC trên địa bàn huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội trong giai
đoạn hiện nay. Đồng thời, luận văn đề xuất một số giải pháp có tính khả thi có
thể áp dụng nhằm tăng cường hoạt động quản lý nhà nước về PCCC trên địa
bàn huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội trong thời gian tới.
7.2. Ý nghĩa thực tiễn
Luận văn có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo trong nghiên cứu
khoa học và trong quá trình xây dựng kế hoạch quản lý nhà nước về PCCC ở

các cơ quan, đơn vị nói chung, trên địa bàn các quận, huyện nói riêng và cho
những người có nhu cầu nghiên cứu các vấn đề liên quan đến Luận văn.
8. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung
của luận văn bao gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn trong quản lý nhà nước về phòng
cháy, chữa cháy
Chương 2: Thực trạng quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy trên
địa bàn huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội
Chương 3: Giải pháp nhằm tăng cường quản lý nhà nước về phịng cháy,
chữa cháy trên địa bàn huyện Đơng Anh, thành phố Hà Nội.

8


Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN TRONG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC
VỀ PHÒNG CHÁY, CHỮA CHÁY
1.1. Một số vấn đề cơ bản về phòng cháy, chữa cháy
1.1.1. Khái niệm phòng cháy, chữa cháy
1.1.1.1. Khái niệm cháy
Theo Từ điển Bách khoa Công an nhân dân Việt Nam năm 2005,
“cháy” được hiểu là: “Phản ứng ơxy hóa có kèm theo tỏa nhiệt và phát sáng.
Cháy chỉ xảy ra khi có sự kết hợp giữa chất cháy, chất ơxi hóa (thường là ôxi
trong không khí) và nguồn gây cháy. Thiếu một trong ba yếu tố đó thì khơng
có cháy” [31]. Trong Tiêu chuẩn Việt Nam 5303:1990 (An toàn cháy - thuật
ngữ và định nghĩa), cũng nêu rõ: “Cháy là phản ứng ôxy hóa, tỏa nhiệt và
phát sáng”. Như vậy, về bản chất, cháy là một phản ứng hóa học giữa các chất
cháy với ơxy của khơng khí hoặc với một chất ơxy hóa khác kèm theo sự tỏa
nhiệt và phát sáng. Cháy chỉ có thể xảy ra khi có sự kết hợp trong những điều

kiện nhất định giữa chất cháy (hơi, khí, bụi cháy) với chất ơxy hóa có tác
động của nguồn gây cháy. Các yêu tố cần cho sự cháy bao gồm: chất cháy,
nguồn gây cháy và chất ơxy hóa, thiếu một trong ba yếu tố trên thì khơng có
sự cháy xảy ra. Tuy nhiên, khơng phải lúc nào cứ có đủ 3 yếu tố đó là sự cháy
xảy ra mà phải có sự kết hợp các yếu tố trong những điều kiện nhất định. Các
điều kiện gây cháy ở đây có thể là thời gian tiếp xúc, khoảng cách giữa các
chất cháy với nguồn gây cháy; giới hạn nồng độ bốc cháy của chất cháy;
cường độ nguồn gây cháy, nhiệt độ mơi trường v.v…Vì vậy, trong lĩnh vực
PCCC phải nghiên cứu các nguyên nhân và điều kiện gây cháy để phục vụ
cơng tác phịng cháy cũng như dập tắt đám cháy.

9


Việc nghiên cứu xác định bản chất, quy luật hình thành sự cháy có ý nghĩa
quan trọng khơng chỉ trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học PCCC mà cịn có ý
nghĩa tích cực trong quản lý nhà nước về PCCC. Tuy nhiên giữa nghiên cứu
khoa học PCCC với quản lý nhà nước về PCCC không đồng nhất với nhau về
khái niệm “cháy”. Theo khoản 1 Điều 3 Luật PCCC, cháy được hiểu là: “Trường
hợp xảy ra cháy khơng kiểm sốt được có thể gây thiệt hại về người, tài sản và
ảnh hưởng môi trường”. Như vậy, phạm vi điều chỉnh của Luật PCCC là phạm
vi quản lý nhà nước về PCCC không tác động đến mọi trường hợp gây cháy nói
chung mà chỉ giới hạn trong trường hợp cháy xảy ra nhưng khơng kiểm sốt
được (đám cháy). Quan niệm về cháy như vậy là tiền đề để xem xét các hoạt
động của con người trong phòng ngừa cháy cũng như trong hoạt động chữa cháy
và các hoạt động khác có liên quan đến cơng tác PCCC.
1.1.1.2. Khái niệm phịng cháy
Theo Tiêu chuẩn Việt Nam 5303:1990 (An toàn cháy, thuật ngữ và
định nghĩa) đã nêu rõ: “An tồn cháy là tình trạng hoặc tính chất của các sản
phẩm, các phương pháp, phương tiện sản xuất và các khu vực đảm bảo loại

trừ được khả năng phát sinh cháy và hạn chế được hậu quả khi cháy xảy ra
nhờ các biện pháp tổ chức, các giải pháp kỹ thuật và công nghệ”. Hoạt động
đó có thể là sự tác động tích cực từ phía Nhà nước (bằng việc ban hành các
quy định bảo đảm u cầu phịng cháy; tổ chức cơng tác kiểm tra, tuyên
truyền, xử lý vi phạm…) và sự tự giác thực hiện của cơ quan, tổ chức, hộ gia
đình, cá nhân và của tồn xã hội. Theo đó, trên quan điểm phịng ngừa tích
cực, phịng ngừa chủ động, có thể chỉ ra rằng: Phòng cháy là hệ thống các
iện pháp, giải pháp về tổ chức, kỹ thuật nhằm loại trừ hoặc hạn chế các điều
kiện và nguyên nhân gây cháy, tạo điều kiện thuận lợi cho việc cứu người,
cứu tài sản, chống cháy lan khi xảy ra cháy và cho việc tổ chức dập tắt đám
cháy [17, tr.34].

10


1.1.1.3. Khái niệm chữa cháy
Từ sự cháy (trong phạm vi kiểm soát) phát sinh và phát triển thành đám
cháy là một q trình có thể do ngun nhân khách quan và chủ quan, trong
đó có những nguyên nhân do sơ xuất bất cẩn hoặc ngồi sự kiểm sốt của con
người đã và sẽ tiếp tục tồn tại, gây nên những đám cháy có thể gây tổn hại lớn
về người và tài sản. Vì vậy, việc phịng ngừa cháy phải đi đôi với chữa cháy,
hoạt động chữa cháy tồn tại như là một tất yếu trong các hoạt động chung của
xã hội. Điều 3 Luật PCCC năm 2001, quy định: “Chữa cháy ao gồm các
công việc huy động, triển khai lực lượng, phương tiện chữa cháy, cắt điện, tổ
chức thoát nạn, cứu người, cứu tài sản, chống cháy lan, dập tắt đám cháy và
các hoạt động khác có liên quan đến chữa cháy”.
Hoạt động phòng cháy và hoạt động chữa cháy tuy là hai khái niệm có
nội hàm khác nhau nhưng lại có quan hệ chặt chẽ với nhau, tạo nên một thể
thống nhất trong chủ động phòng ngừa cháy và sẵn sàng dập tắt đám cháy. Vì
vậy, trong cuốn Giáo trình Quản lý nhà nước về phịng cháy, chữa cháy đã

khái quát như sau: Phòng cháy chữa cháy là tổng hợp các iện pháp, giải
pháp về tổ chức, chiến thuật và kỹ thuật nhằm loại trừ hoặc hạn chế nguyên
nhân, điều kiện gây cháy; tạo điều kiện thuận lợi cho việc chủ động cứu
người, cứu tài sản, chống cháy lan và chữa cháy kịp thời, có hiệu quả khi có
cháy xảy ra [30, tr.30].
1.1.2. Nguyên tắc phòng cháy, chữa cháy
Đúc rút từ kinh nghiệm và hoạt động thực tiễn, Luật PCCC năm 2001
đã rút ra 4 nguyên tắc của hoạt động phòng cháy, chữa cháy như sau:
Một là, huy động sức mạnh tổng hợp của tồn dân. Phịng cháy, chữa
cháy là hoạt động mang tính chất xã hội rộng lớn, vì vậy phải coi đây là sự
nghiệp của tồn dân, là nghĩa vụ và trách nhiệm của mỗi cơ quan, tổ chức, cơ
sở, hộ gia đình và mỗi cá nhân, có như vậy cơng tác phịng cháy, chữa cháy

11


mới đạt được hiệu quả cao. Phải tổ chức phát động thành phong trào để dân
biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra mọi hoạt động phòng cháy, chữa cháy.
Hai là, trong hoạt động phòng cháy và chữa cháy lấy phịng ngừa là
chính, phải tích cực và chủ động phịng ngừa, hạn chế đến mức thấp nhất các
vụ cháy xảy ra và thiệt hai do cháy gây ra.
Phòng cháy và chữa cháy là hai nhiệm vụ không thể tách rời nhau,
chúng ln có mối quan hệ mật thiết trong hoạt động phịng cháy và chữa
cháy, cơng tác phịng ngừa đi trước, phải tổ chức cơng tác phịng ngừa triệt
để, hiệu quả để làm giảm đến mức thấp nhất số vụ cháy xảy ra.
Ba là, phải chuẩn bị sẵn sàng lực lượng, phương tiện, phương án và các
điều kiện khác để khi có xảy ra cháy thì chữa cháy kịp thời, có hiệu quả.
Trong cơng tác phịng cháy và chữa cháy ln phải coi phịng ngừa là
chính nhưng khơng vì thế mà coi nhẹ cơng tác chữa cháy, bởi vì cháy xảy ra
do nhiều nguyên nhân khác nhau cho nên dù có là tốt cơng tác phịng ngừa

đến đâu cũng vẫn có thể xảy ra cháy. Do vậy phải chuẩn bị sẵn sàng để chữa
cháy kịp thời và có hiệu quả.
Bốn là, mỗi hoạt động phòng cháy, chữa cháy trước hết phải được thực
hiện và giải quyết bằng phương tiện và lực lượng tại chỗ.
Thông thường, khi đám cháy mới xảy ra thường là cháy nhỏ nếu
được phát hiện kịp thời và có lực lượng phương tiện tại chỗ thì việc dập tắt
đám cháy rất nhanh và đơn giản, nhưng nếu khơng phát hiện kịp thời thì
đám cháy sẽ phát triển rất lớn, việc tổ chức chữa cháy sẽ rất khó khăn,
phức tạp và dẫn đến thiệt hại rất nghiêm trọng. Do đó, cần phải chủ động
chuẩn bị lực lượng và phương tiện tại chỗ trong đó mỗi cơ quan, tổ chức,
cơ sở, khu dân cư phải thành lập lực lượng dân phòng và lực lượng phòng
cháy, chữa cháy để làm lực lượng nịng cốt trong phong trào tồn dân tham
gia phòng cháy, chữa cháy.

12


1.1.3. Tính chất của hoạt động phịng cháy, chữa cháy
Tính chất cơ bản của hoạt động phòng cháy, chữa cháy được thể hiện:
Một là, tính quần chúng. Tính chất này xuất phát từ thực tế là cháy có
thể xảy ra ở bất cứ đâu và bất cứ thời gian nào có khi có đủ điều kiện phát
sinh trong khi đó nguyên nhân gây cháy chủ yếu do sự bất cẩn của con người
trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, trong sinh hoạt gây ra. Mặt khác, việc
phát hiện cứu chữa các vụ cháy trên chủ yếu do cá nhân và các thành viên tại
cơ sở xảy ra cháy thực hiện.
Trong hoạt động hàng ngày tại nơi làm việc và nơi cơ trú thường xuyên
tồn tại lửa, các thiết bị sinh lửa, sinh nhiệt và các loại chất cháy như vậy ở đâu
cũng có đủ các điều kiện gây cháy. Theo thống kê cho thấy nguyên nhân gây
cháy chủ yếu do con người thiếu ý thức hoặc kiến thức gây ra, nhưng cũng chính
con người lại phát hiện cháy và tổ chức chữa cháy. Do đó cơng tác phịng cháy

và chữa cháy mang tính chất quần chúng rất sâu sắc và tính xã hội cao.
Hai là, tính pháp chế. Hiện nay, hệ thống các văn bản quy phạm pháp
luật về phòng cháy, chữa cháy đang ngày càng được hoàn thiện cho phù hợp
với tình hình phát triển của xã hội như ban hành Luật Phòng cháy, chữa cháy
năm 2001, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng cháy, chữa cháy
năm 2013 và nhiều các thông tư, nghị định có liên quan. Tính chất pháp chế
trong hoạt động phịng cháy và chữa cháy thể hiện những hoạt động trong các
lĩnh vực của đời sống xã hội có liên quan đến phòng cháy và chữa cháy phải
triệt để tuân thủ những quy định trong pháp luật về phòng cháy và chữa cháy.
Các tổ chức, cơ quan, hộ gia đình và cá nhân trong hoạt động của mình bắt
buộc phải chấp hành đầy đủ và thường xuyên những quy định của pháp luật
về phịng cháy chữa cháy thì mới đem lại hiệu quả.
Để ngăn ngừa cháy xảy ra, đòi hỏi mọi cơ quan tổ chức hộ gia đình và
các cá nhân phải chấp hành triệt để các quy định về an tồn phịng cháy, chữa

13


cháy, phải xác định việc phòng cháy và chữa cháy là trách nhiệm của chính
mình, nhưng trong thực tiễn thì ý thức phòng cháy, chữa cháy của nhiều
người còn chưa cao. Do đó song song với các biện pháp tuyên truyền, vận
động giáo dục, thuyết phục phải thực hiện phương pháp cưỡng chế để bắt
buộc mọi người phải tuân thủ các văn bản quy định pháp luật về phòng cháy,
chữa cháy.
Ba là, tính khoa học. Hoạt động phịng cháy và chữa cháy là hoạt động
mang tính khoa học kỹ thuật. Tính chất khoa học kỹ thuật xuất phát từ việc
xây dựng và tổ chức thực hiện các giải pháp, biện pháp về phòng cháy, chữa
cháy phải dựa trên cơ sở nghiên cứu bản chất, các quy trình phát sinh, phát
triển và dập tắt đám cháy. Các biện pháp phòng ngừa và chống cháy lan cũng
như biện pháp chữa cháy và điều kiện đảm bảo việc thực hiện phải dự trên cơ

sở tính khoa học, khơng thể tùy tiện.
Bản chất của sự cháy là phản ứng hóa học kèm theo tỏa nhiệt và phát ra
ánh sáng. Để sự cháy không biến thành đám cháy gây thiệt hại cho con người
và để dập tắt đám cháy cần phải áp dụng bộ môn khoa học tự nhiên và xã hội .
Bốn là, tính chiến đấu. Cháy có thể xảy ra bất cứ lúc nào. Để chữa cháy
kịp thời và có hiệu quả phải tổ chức việc thường trực sẵn sằng chữa cháy
24/24 giờ với tinh thần sẵn sàng chiến đấu cao.
Trong việc chữa cháy rất nguy hiểm, vì các cơng trình có thể sụp đổ,
đám cháy có nhiệt độ cao, khói độc, đơi khi cịn có nhiều chất nổ, chất độc do
đó địi hỏi người chữa cháy phải mưu trí, dũng cảm, có kỹ thuật cao, nghiêm
chỉnh chấp hành mệnh lệnh chỉ huy, có kỹ thuật thành thạo, áp dụng chiến
thuật chữa cháy đúng đắn, linh hoạt.
1.1.4. u cầu của cơng tác phịng cháy, chữa cháy
Đối với từng đối tượng khác nhau mà đưa ra từng yêu cầu cụ thể để
đảm bảo cho hoạt động phòng cháy, chữa cháy đạt hiệu quả:

14


1.1.4.1. Những yêu cầu phòng cháy, chữa cháy đối với cơ sở sản xuất,
kinh doanh
Theo quy định tại Luật Phòng cháy và chữa cháy năm 2001, cơ sở được
bố trí trên một phạm vi nhất định, có người quản lý, hoạt động và cần thiết có
phương án phịng cháy và chữa cháy độc lập phải thực hiện các yêu cầu cơ
bản sau đây:
- Có quy định, nội quy về an tồn phịng cháy và chữa cháy;
- Có các biện pháp về phịng cháy;
- Có hệ thống báo cháy, chữa cháy, ngăn cháy phù hợp với tính chất
hoạt động của cơ sở;
- Có lực lượng, phương tiện và các điều kiện khác đáp ứng yêu cầu về

phòng cháy và chữa cháy;
- Có phương án chữa cháy, thốt nạn, cứu người, cứu tài sản và chống
cháy lan;
- Bố trí kinh phí cho hoạt động phịng cháy và chữa cháy;
- Có hồ sơ theo dõi, quản lý hoạt động phòng cháy và chữa cháy.
Theo Khoản 1 Điều 7 Nghị định 79/2014/NĐ-CP hướng dẫn Luật
Phòng cháy và chữa cháy và Luật Phòng cháy và chữa cháy sửa đổi thì các cơ
sở phải đảm bảo các điều kiện sau:
- Có quy định, nội quy, biển cấm, biển báo, sơ đồ hoặc biển chỉ dẫn về
phòng cháy và chữa cháy, thoát nạn phù hợp với đặc điểm và tính chất hoạt
động của cơ sở.
- Có quy định và phân cơng chức trách, nhiệm vụ phịng cháy và chữa
cháy trong cơ sở.
- Hệ thống điện, chống sét, chống tĩnh điện; thiết bị sử dụng điện, sinh
lửa, sinh nhiệt; việc sử dụng nguồn lửa, nguồn nhiệt phải bảo đảm an tồn về
phịng cháy và chữa cháy.

15