Tải bản đầy đủ (.pdf) (664 trang)

Le vicomte de bragelonne tome IV

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.66 MB, 664 trang )

ProjectGutenberg'sLevicomtedeBragelonne,TomeIV.,byAlexandreDumas
ThiseBookisfortheuseofanyoneanywhereatnocostandwithalmostno
restrictionswhatsoever.Youmaycopyit,giveitawayorre-useitunderthe
termsoftheProjectGutenbergLicenseincludedwiththiseBookoronlineat
www.gutenberg.net
Title:LevicomtedeBragelonne,TomeIV.
Author:AlexandreDumas
ReleaseDate:November4,2004[EBook#13950]
Language:French
***STARTOFTHISPROJECTGUTENBERGEBOOKLEVICOMTEDE
BRAGELONNE,TOMEIV.***

ThisEtextwaspreparedbyEbookslibresetgratuitsandisavailableat
inWordformat,MobipocketReaderformat,
eReaderformatandAcrobatReaderformat.

AlexandreDumas
LEVICOMTEDEBRAGELONNE

TOMEIV
(1848—1850)


Tabledesmatières
ChapitreCXCVII—Roietnoblesse
ChapitreCXCVIII—Suited'orage
ChapitreCXCIX—Heu!miser!
ChapitreCC—Blessuressurblessures
ChapitreCCI—Cequ'avaitdevinéRaoul
ChapitreCCII—Troisconvivesétonnésdesouperensemble
ChapitreCCIII—CequisepassaitauLouvrependantlesouperde


laBastille
ChapitreCCIV—Rivauxpolitiques
ChapitreCCV—OùPorthosestconvaincusansavoircompris
ChapitreCCVI—LasociétédeM.deBaisemeaux
ChapitreCCVII—Prisonnier
ChapitreCCVIII—CommentMoustonavaitengraissésansen
prévenirPorthos,etdesdésagrémentsquienétaientrésultéspour
cedignegentilhomme
ChapitreCCIX—Cequec'étaitquemessireJeanPercerin
ChapitreCCX—Leséchantillons
ChapitreCCXI—OùMolièrepritpeut-êtresapremièreidéedu
Bourgeoisgentilhomme
ChapitreCCXII—Laruche,lesabeillesetlemiel
ChapitreCCXIII—EncoreunsouperàlaBastille
ChapitreCCXIV—Legénéraldel'ordre
ChapitreCCXV—Letentateur
ChapitreCCXVI—Couronneettiare
ChapitreCCXVII—LechâteaudeVaux-le-Vicomte
ChapitreCCXVIII—LevindeMelun
ChapitreCCXIX—Nectaretambroisie
ChapitreCCXX—ÀGascon,Gasconetdemi
ChapitreCCXXI—Colbert
ChapitreCCXXII—Jalousie
ChapitreCCXXIII—Lèse-majesté
ChapitreCCXXIV—UnenuitàlaBastille
ChapitreCCXXV—L'ombredeM.Fouquet
ChapitreCCXXVI—Lematin
ChapitreCCXXVII—L'amiduroi
ChapitreCCXXVIII—Commentlaconsigneétaitrespectéeàla
Bastille



ChapitreCCXXIX—Lareconnaissanceduroi
ChapitreCCXXX—Lefauxroi
ChapitreCCXXXI—Porthoscroitcouriraprèsunduché
ChapitreCCXXXII—Lesderniersadieux
ChapitreCCXXXIII—M.deBeaufort
ChapitreCCXXXIV—Préparatifsdedépart
ChapitreCCXXXV—L'inventairedePlanchet
ChapitreCCXXXVI—L'inventairedeM.deBeaufort
ChapitreCCXXXVII—Leplatd'argent
ChapitreCCXXXVIII—Captifetgliers
ChapitreCCXXXIX—Lespromesses
ChapitreCCXL—Entrefemmes
ChapitreCCXLI—Lacène
ChapitreCCXLII—DanslecarrossedeM.Colbert
ChapitreCCXLIII—Lesdeuxgabares
ChapitreCCXLIV—Conseilsd'ami
ChapitreCCXLV—CommentleroiLouisXIVjouasonpetitrơle
ChapitreCCXLVI—Lechevalblancetlechevalnoir
ChapitreCCXLVII—l'écureuiltombe,ólacouleuvrevole
ChapitreCCXLVIII—Belle-Ỵle-en-Mer
ChapitreCCXLIX—Lesexplicationsd'Aramis
ChapitreCCL—Suitedesidéesduroietdesidéesde
M.d'Artagnan
ChapitreCCLI—LesạeuxdePorthos
ChapitreCCLII—LefilsdeBiscarrat
ChapitreCCLIII—LagrottedeLocmaria
ChapitreCCLIV—Lagrotte
ChapitreCCLV—Unchantd'Homère

ChapitreCCLVI—Lamortd'untitan
ChapitreCCLVII—L'épitaphedePorthos
ChapitreCCLVIII—LarondedeM.deGesvres
ChapitreCCLIX—LeroiLouisXIV
ChapitreCCLX—LesamisdeM.Fouquet
ChapitreCCLXI—LetestamentdePorthos
ChapitreCCLXII—Lavieillessed'Athos
ChapitreCCLXIII—Visiond'Athos
ChapitreCCLXIV—L'angedelamort
ChapitreCCLXV—Bulletin
ChapitreCCLXVI—Ledernierchantdupme


ChapitreCCLXVII—Épilogue
ChapitreCCLXVIII—LamortdeM.d'Artagnan

ChapitreCXCVII—Roietnoblesse
LouisseremitaussitơtpourfaireunbonvisageàM.deLaFère.Ilprévoyait
bienquelecomten'arrivaitpointparhasard.Ilsentaitvaguementl'importance
decettevisite;maisàunhommedutond'Athos,àunespritaussidisting,la
premièrevuenedevaitrienoffrirdedésagréableoudemalordonné.
Quandlejeuneroifutassuréd'êtrecalmeenapparence,ildonnaordreaux
huissiersd'introduirelecomte.
Quelquesminutesaprès,Athos,enhabitdecérémonie,revêtudesordresque
seulilavaitledroitdeporteràlaCourdeFrance,Athosseprésentad'unairsi
graveetsisolennel,queleroiputjuger,dupremiercoup,s'ils'étaitounon
trompédanssespressentiments.
Louisfitunpasverslecomteetluitenditavecunsourireunemainsurlaquelle
Athoss'inclinapleinderespect.
—MonsieurlecomtedeLaFère,ditleroirapidement,vousêtessirarechez

moi,quec'estunetrèsbonnefortunedevousyvoir.
Athoss'inclinaetrépondit:
—Jevoudraisavoirlebonheurd'êtretoujoursauprèsdeVotre
Majesté.
Cetteréponse,faitesurceton,signifiaitmanifestement:«Jevoudraispouvoir
êtreundesconseillersduroipourluiépargnerdesfautes.»
Leroilesentit,et,décidédevantcethommeàconserverl'avantageducalme
avecl'avantagedurang:
—Jevoisquevousavezquelquechoseàmedire,fit-il.
—Jenemeseraispas,sanscela,permisdemeprésenterchez


VotreMajesté.
—Ditesvite,monsieur,j'aihâtedevoussatisfaire.
Lerois'assit.
—Jesuispersuadé,répliquaAthosd'untonlégèrementému,que
VotreMajestémedonneratoutesatisfaction.
—Ah!ditleroiavecunecertainehauteur,c'estuneplaintequevousvenez
formulerici?
—Ceneseraituneplainte,repritAthos,quesiVotreMajesté…Mais,veuillez
m'excuser,Sire,jevaisreprendrel'entretienàsondébut.
—J'attends.
—Leroisesouvientqu'àl'époquedudépartdeM.deBuckingham,j'aieu
l'honneurdel'entretenir.
—Àcetteépoque,àpeuprès…Oui,jemelerappelle;seulement,lesujetde
l'entretien…jel'aioublié.
Athostressaillit.
—J'aurail'honneurdelerappelerauroi,dit-il.Ils'agissaitd'unedemandequeje
venaisadresseràVotreMajesté,touchantlemariagequevoulaitcontracterM.
deBragelonneavecMlledeLaVallière.

—Nousyvoici,pensaleroi.Jemesouviens,dit-iltouthaut.
—Àcetteépoque,poursuivitAthos,leroifutsibonetsigénéreuxenversmoiet
M.deBragelonne,quepasundesmotsprononcésparSaMajesténem'estsorti
delamémoire.
—Et?…fitleroi.
—Etleroi,àquijedemandaisMlledeLaVallièrepour
M.deBragelonne,merefusa.
—C'estvrai,ditsèchementLouis.


Enallộguant,sehõtadedireAthos,quelafiancộen'avaitpasd'ộtatdansle
monde.
Louissecontraignitpourộcouterpatiemment.
QueajoutaAthos,elleavaitpeudefortune.
Lerois'enfonỗadanssonfauteuil.
Peudenaissance.
Nouvelleimpatienceduroi.
Etpeudebeautộ,ajoutaencoreimpitoyablementAthos.
Cederniertrait,enfoncộdanslecoeurdel'amantlefitbondirhorsmesure.
Monsieur,dit-il,voilunebienbonnemộmoire!
C'esttoujourscequim'arrivequandj'ail'honneursigrandd'unentretienavec
leroi,repartitlecomtesanssetroubler.
Enfin,j'aidittoutcela,soit!
Etj'enaibeaucoupremerciộVotreMajestộ,Sire,parcequecesparoles
tộmoignaientd'unintộrờtbienhonorablepourM.deBragelonne.
Vousvousrappelezaussi,ditleroienpesantsurcesparoles,quevousaviez
pourcemariageunegranderộpugnance?
C'estvrai,Sire.
Etquevousfaisiezlademandecontrecoeur?
Oui,VotreMajestộ.

Enfin,jemerappelleaussi,carj'aiunemộmoirepresqueaussibonnequela
vụtre,jemerappelle,dis-je,quevousavezditcesparoles:ôJenecroispas
l'amourdeMlledeLaValliốrepourM.deBragelonne.ằEst-cevrai?
Athossentitlecoup,ilnereculapas.


—Sire,dit-il,j'enaidéjàdemandépardonàVotreMajesté,maisilestcertaines
chosesdanscetentretienquineserontintelligiblesqu'audénouement.
—Voyonsledénouement,alors.
—Levoici.VotreMajestéavaitditqu'elledifféraitlemariagepourlebiendeM.
deBragelonne.
Leroisetut.
—Aujourd'hui,M.deBragelonneesttellementmalheureux,qu'ilnepeut
différerpluslongtempsdedemanderunesolutionàVotreMajesté.
Leroipâlit.Athosleregardafixement.
—Etque…demande-t-il…M.deBragelonne?ditleroiavechésitation.
—Absolumentcequejevenaisdemanderauroidansladernièreentrevue:le
consentementdeVotreMajestéàsonmariage.
Leroisetut.
—Lesquestionsrelativesauxobstaclessontaplaniespournous,continuaAthos.
MlledeLaVallière,sansfortune,sansnaissanceetsansbeauté,n'enestpas
moinsleseulbeaupartidumondepourM.deBragelonne,puisqu'ilaimecette
jeunefille.
Leroiserrasesmainsl'unecontrel'autre.
—Leroihésite?demandalecomtesansrienperdredesafermeténidesa
politesse.
—Jen'hésitepas…jerefuse,répliqualeroi.
Athosserecueillitunmoment.
—J'aieul'honneur,dit-ild'unevoixdouce,defaireobserverauroiquenul
obstaclen'arrêtaitlesaffectionsdeM.deBragelonne,etquesadétermination

semblaitinvariable.
—Ilyamavolonté;c'estunobstacle,jecrois?


—C'estleplussérieuxdetous,ripostaAthos.
—Ah!
—Maintenant,qu'ilnoussoitpermisdedemanderhumblementà
VotreMajestélaraisondecerefus.
—Laraison?…Unequestion?s'écrialeroi.
—Unedemande,Sire.
Leroi,s'appuyantsurlatableaveclesdeuxpoings:
—Vousavezperdul'usagedelaCour,monsieurdeLaFère,dit-ild'unevoix
concentrée.ÀlaCour,onnequestionnepasleroi.
—C'estvrai,Sire;mais,sil'onnequestionnepas,onsuppose.
—Onsuppose!queveutdirecela?
—Presquetoujourslasuppositiondusujetimpliquelafranchiseduroi…
—Monsieur!
—Etlemanquedeconfiancedusujet,poursuivitintrépidement
Athos.
—Jecroisquevousvousméprenez,ditlemonarqueentrnémalgréluiàla
colère.
—Sire,jesuisforcédechercherailleurscequejecroyaistrouverenVotre
Majesté.Aulieud'avoiruneréponsedevous,jesuisforcédem'enfaireuneà
moi-même.
—Monsieurlecomte,dit-il,jevousaidonnétoutletempsquej'avaisdelibre.
—Sire,réponditlecomte,jen'aipaseuletempsdedireauroicequej'étais
venuluidire,etjevoissirarementleroi,quejedoissaisirl'occasion.
—Vousenétiezàdessuppositions;vousallezpasserauxoffenses.



Oh!Sire,offenserleroi,moi?Jamais!J'aitoutemaviesoutenuquelesrois
sontau-dessusdesautreshommes,nonseulementparlerangetlapuissance
maisparlanoblesseducoeuretlavaleurdel'esprit.Jenemeferaijamaiscroire
quemonroi,celuiquim'adituneparole,cachaitaveccetteparoleunearriốrepensộe.
Qu'est-cedire?quellearriốre-pensộe?
Jem'explique,ditfroidementAthos.Si,enrefusantlamaindeMlledeLa
ValliốreM.deBragelonne,VotreMajestộavaitunautrebutquelebonheuret
lafortuneduvicomte
Vousvoyezbien,monsieur,quevousm'offensez.
Si,endemandantundộlaiauvicomte,VotreMajestộavaitvouluộloigner
seulementlefiancộdeMlledeLaValliốre
Monsieur!Monsieur!
C'estquejel'aiouùdirepartout,Sire.Partoutl'onparledel'amourdeVotre
MajestộpourMlledeLaValliốre.
Leroidộchirasesgants,que,parcontenance,ilmordillaitdepuisquelques
minutes.
Malheur!s'ộcria-t-il,ceuxquisemờlentdemesaffaires!
J'aiprisunparti:jebriseraitouslesobstacles.
Quelsobstacles?ditAthos.
Lerois'arrờtacourt,commeunchevalemportộquilemorsbriselepalaisense
retournantdanssabouche.
J'aimeMlledeLaValliốre,dit-ilsoudainavecautantdenoblesseque
d'emportement.
Mais,interrompitAthos,celan'empờchepasVotreMajestộdemarierM.de
BragelonneavecMlledeLaValliốre.Lesacrificeestdigned'unroi;ilestmộritộ
parM.deBragelonne,quiadộjrendudesservicesetquipeutpasserpourun
bravehomme.Ainsidonc,leroi,enrenonỗantsonamour,faitpreuvelafois


degénérosité,dereconnaissanceetdebonnepolitique.

—MlledeLaVallière,ditsourdementleroi,n'aimepas
M.deBragelonne.
—Leroilesait?demandaAthosavecunregardprofond.
—Jelesais.
—Depuispeu,alors;sansquoi,sileroilesavaitlorsdemapremièredemande,
SaMajestéeûtprislapeinedemeledire.
—Depuispeu.
Athosgardaunmomentlesilence.
—Jenecomprendspointalors,dit-il,queleroiaitenvoyéM.deBragelonneà
Londres.Cetexilsurprendàbondroitceuxquiaimentl'honneurduroi.
—Quiparledel'honneurduroi,monsieurdeLaFère?
—L'honneurduroi,Sire,estfaitdel'honneurdetoutesanoblesse.Quandleroi
offenseundesesgentilshommes,c'est-à-direquandilluiprendunmorceaude
sonhonneur,c'estàlui-même,auroi,quecettepartd'honneurestdérobée.
—MonsieurdeLaFère!
—Sire,vousavezenvoyéàLondreslevicomtedeBragelonneavantd'être
l'amantdeMlledeLaVallière,oudepuisquevousêtessonamant?
Leroi,irrité,surtoutparcequ'ilsesentaitdominé,voulutcongédierAthosparun
geste.
—Sire,jevousdiraitout,répliqualecomte;jenesortiraid'iciquesatisfaitpar
VotreMajestéouparmoi-même.Satisfaitsivousm'avezprouvéquevousavez
raison;satisfaitsijevousaiprouvéquevousaveztort.Oh!vousm'écouterez,
Sire.Jesuisvieux,etjetiensàtoutcequ'ilyadevraimentgrandetdevraiment
fortdansleroyaume.Jesuisungentilhommequiaversésonsangpourvotre
pèreetpourvous,sansjamaisavoirriendemandéniàvousniàvotrepère.Je
n'aifaitdetortàpersonneencemonde,etj'aiobligédesrois!Vousm'écouterez!


Jeviensvousdemandercomptedel'honneurd'undevosserviteursquevous
avezabuséparunmensongeoutrahiparunefaiblesse.Jesaisquecesmots

irritentVotreMajesté;maislesfaitsnoustuent,nousautres;jesaisquevous
cherchezquelchâtimentvousferezsubiràmafranchise;maisjesais,moi,quel
châtimentjedemanderaiàDieudevousinfliger,quandjeluiraconteraivotre
parjureetlemalheurdemonfils.
Leroisepromenaitàgrandspas,lamainsurlapoitrine,latêteroidie,l'oeil
flamboyant.
—Monsieur,s'écria-t-iltoutàcoup,sij'étaispourvousleroi,vousseriezdéjà
puni;maisjenesuisqu'unhomme,etj'ailedroitd'aimersurlaterreceuxqui
m'aiment,bonheursirare!
—Vousn'avezpaspluscedroitcommehommequecommeroi;ou,sivous
vouliezleprendreloyalement,ilfallaitprévenirM.deBragelonneaulieude
l'exiler.
—Jecroisquejediscute,envérité!interrompitLouisXIVaveccettemajesté
queluiseulsavaittrouveràunpointsiremarquabledansleregardetdansla
voix.
—J'espéraisquevousmerépondriez,ditlecomte.
—Voussaureztantơtmaréponse,monsieur.
—Voussavezmapensée,répliquaM.deLaFère.
—Vousavezoubliéquevousparliezauroi,monsieur;c'estuncrime!
—Vousavezoubliéquevousbrisiezlaviededeuxhommes;c'estunpéché
mortel,Sire!
—Sortez,maintenant!
—Pasavantdevousavoirdit:FilsdeLouisXIII,vouscommencezmalvotre
règne,carvouslecommencezparleraptetladéloyauté!Maraceetmoi,nous
sommesdégagésenversvousdetoutecetteaffectionetdetoutcerespectque
j'avaisfaitjureràmonfilsdanslescaveauxdeSaint-Denis,enprésencedes
restesdevosnoblesạeux.Vousêtesdevenunotreennemi,Sire,etnousn'avons


plusaffairedésormaisqu'àDieu,notreseulmtre.Prenez-ygarde!

—Vousmenacez?
—Oh!non,dittristementAthos,etjen'aipasplusdebravadequedepeurdans
l'âme.Dieu,dontjevousparle,Sire,m'entendparler;ilsaitque,pourl'intégrité,
pourl'honneurdevotrecouronne,jeverseraisencoreàprésenttoutcequem'ont
laissédesangvingtannéesdeguerrecivileetétrangère.Jepuisdoncvous
assurerquejenemenacepasleroiplusquejenemenacel'homme;maisjevous
dis,àvous:Vousperdezdeuxserviteurspouravoirtlafoidanslecoeurdu
pèreetl'amourdanslecoeurdufils.L'unnecroitplusàlaparoleroyale,l'autre
necroitplusàlaloyautédeshommes,niàlapuretédesfemmes.L'unestmort
aurespectetl'autreàl'obéissance.Adieu!
Celadit,Athosbrisasonépéesursongenou,endéposalentementlesdeux
morceauxsurleparquet,et,saluantleroi,quiétouffaitderageetdehonte,il
sortitducabinet.
Louis,abỵmésursatable,passaquelquesminutesàseremettre,et,serelevant
soudain,ilsonnaviolemment.
—Qu'onappelleM.d'Artagnan!dit-ilauxhuissiersépouvantés.
ChapitreCXCVIII—Suited'orage
SansdoutenoslecteurssesontdéjàdemandécommentAthoss'étaitsibienà
pointtrouvéchezleroi,luidontilsn'avaientpointentenduparlerdepuisunlong
temps.Notreprétention,commeromancier,étantsurtoutd'enchnerles
événementslesunsauxautresavecunelogiquepresquefatale,nousnous
tenionsprêtàrépondreetnousrépondonsàcettequestion.
Porthos,fidèleàsondevoird'arrangeurd'affairesavait,enquittantlePalaisRoyal,étérejoindreRaoulauxMinimesduboisdeVincennes,etluiavait
raconté,danssesmoindresdétails,sonentretienavecM.deSaint-Aignan;puisil
avaitterminéendisantquelemessageduroiàsonfavorin'amènerait,
probablement,qu'unretardmomentané,etqu'enquittantleroideSaint-Aignan
s'empresseraitdeserendreàl'appelqueluiavaitfaitRaoul.


MaisRaoul,moinscrộdulequesonvieilami,avaitconclu,durộcitdePorthos,

que,sideSaint-Aignanallaitchezleroi,deSaint-Aignanconteraittoutauroiet
que,sideSaint-Aignancontaittoutauroi,leroidộfendraitdeSaint-Aignande
seprộsentersurleterrain.Ilavaitdonc,enconsộquencedecetterộflexion,laissộ
Porthosgarderlaplace,aucas,fortpeuprobable,oựdeSaint-Aignanviendrait,
etencoreavait-ilbienengagộPorthosnepasrestersurleprộplusd'uneheure
ouuneheureetdemie.CequoiPorthoss'ộtaitformellementrefusộ,s'installant,
bienaucontraire,auxMinimes,commepouryprendreracine,faisantpromettre
Raoulderevenirdechezsonpốrechezlui,Raoul,afinquelelaquaisde
PorthossỷtoựletrouversiM.deSaint-Aignanvenaitaurendez-vous.
BragelonneavaitquittộVincennesets'ộtaitacheminộtoutdroitchezAthos,qui,
depuisdeuxjours,ộtaitParis.
Lecomteộtaitdộjprộvenuparunelettreded'Artagnan.
Raoularrivaitdoncsurabondammentchezsonpốre,qui,aprốsluiavoirtendula
mainetl'avoirembrassộ,luifitsignedes'asseoir.
Jesaisquevousvenezmoicommeonvientunami,vicomte,quandon
pleureetquandonsouffre;dites-moiquellecausevousamốne.
Lejeunehommes'inclinaetcommenỗasonrộcit.Plusd'unefois,danslecours
decerộcit,leslarmescoupốrentsavoixetunsanglotộtranglộdanssagorge
suspenditlanarration.Cependantilacheva.
Athossavaitprobablementdộjquois'entenir,puisquenousavonsditque
d'Artagnanluiavaitộcrit;mais,tenantgarderjusqu'auboutcecalmeetcette
sộrộnitộquifaisaientlecụtộpresquesurhumaindesoncaractốre,ilrộpondit:
Raoul,jenecroisriendecequel'ondit;jenecroisriendecequevous
craignez,nonpasquedespersonnesdignesdefoinem'aientpasdộjentretenu
decetteaventure,maisparceque,dansmonõmeetdansmaconscience,jecrois
impossiblequeleroiaitoutragộungentilhomme.Jegarantisdoncleroi,etvais
vousrapporterlapreuvedecequejedis.
Raoul,flottantcommeunhommeivreentrecequ'ilavaitvudesespropresyeux
etcetteimperturbablefoiqu'ilavaitdansunhommequin'avaitjamaismenti,
s'inclinaetsecontentaderộpondre:



—Allezdonc,monsieurlecomte;j'attendrai.
Etils'assit,latêtecachéedanssesdeuxmains.Athoss'habillaetpartit.Chezle
roi,ilfitcequenousvenonsderaconterànoslecteurs,quil'ontvuentrerchez
SaMajestéetquil'ontvuensortir.
Quandilrentrachezlui,Raoul,pâleetmornen'avaitpasquittésaposition
désespérée.Cependantaubruitdesportesquis'ouvraient,aubruitdespasdeson
pèrequis'approchaitdelui,lejeunehommerelevalatête.
Athosétaitpâle,découvert,grave;ilremitsonmanteauetsonchapeauau
laquais,lecongédiadugesteets'assitprèsdeRaoul.
—Ehbien!monsieur,demandalejeunehommeenhochanttristementlatêtede
hautenbas,êtes-vousbienconvaincu,àprésent?
—Jelesuis,Raoul;leroiaimeMlledeLaVallière.
—Ainsi,ilavoue?s'écriaRaoul.
—Absolument,ditAthos.
—Etelle?
—Jenel'aipasvue.
—Non;maisleroivousenaparlé.Quedit-ild'elle?
—Ilditqu'ellel'aime.
—Oh!vousvoyez!vousvoyez,monsieur!
Etlejeunehommefitungestededésespoir.
—Raoul,repritlecomte,j'aiditauroi,croyez-lebien,toutcequevouseussiez
puluidirevous-même,etjecroisleluiavoirditentermesconvenables,mais
fermes.
—Etqueluiavez-vousdit,monsieur?
—J'aidit,Raoul,quetoutétaitfinientreluietnous,quevousneseriezplusrien


poursonservice;j'aiditque,moi-même,jedemeureraisàl'écart.Ilnemereste

plusqu'àsavoirunechose.
—Laquelle,monsieur?
—Sivousavezprisvotreparti.
—Monparti?Àquelsujet?
—Touchantl'amouret…
—Achevez,monsieur.
—Ettouchantlavengeance;carj'aipeurquevousnesongiezàvousvenger.
—Oh!monsieur,l'amour…peut-êtreunjour,plustard,réussirai-jeàl'arracher
demoncoeur.J'ycompte,avecl'aidedeDieuetlesecoursdevossages
exhortations.Lavengeance,jen'yavaissongéquesousl'empired'unepensée
mauvaise,carcen'étaitpointduvraicoupablequejepouvaismevenger;j'ai
doncdéjàrenoncéàlavengeance.
—Ainsi,vousnesongezplusàchercherunequerelleà
M.deSaintAignan?
—Non,monsieur.Undéfiaétéfait;siM.deSaint-Aignanl'accepte,jele
soutiendrai;s'ilnelerelèvepas,jelelaisseraiàterre.
—EtdeLaVallière?
—Monsieurlecomten'apassérieusementcruquejesongeraisàmevenger
d'unefemme,réponditRaoulavecunsouriresitriste,qu'ilattiraunelarmeaux
bordsdespaupièresdecethommequis'étaittantdefoispenchésursesdouleurs
etsurlesdouleursdesautres.
IltenditsamainàRaoul,Raoullasaisitvivement.
—Ainsi,monsieurlecomte,vousêtesbienassuréquelemalestsansremède?
demandalejeunehomme.
Athossecoualatêteàsontour.


Pauvreenfant!murmura-t-il.
Vouspensezquej'espốreencore,ditRaoul,etvousmeplaignez.Oh!c'est
qu'ilm'encoỷtehorriblement,voyez-vous,pourmộpriser,commejeledois,

cellequej'aitantaimộe.Quen'ai-jequelquetortenverselle,jeseraisheureuxet
jeluipardonnerais.
Athosregardatristementsonfils.Cesquelquesmotsquevenaitdeprononcer
Raoulsemblaientờtresortisdesonproprecoeur.Encemoment,lelaquais
annonỗaM.d'Artagnan.Cenomretentit,d'unefaỗonbiendiffộrente,auxoreilles
d'AthosetdeRaoul.
Lemousquetaireannoncộfitsonentrộeavecunvaguesouriresurleslốvres.
Raouls'arrờta;Athosmarchaverssonamiavecuneexpressiondevisagequi
n'ộchappapointBragelonne.D'ArtagnanrộponditAthosparunsimple
clignementdel'oeil;puis,s'avanỗantversRaouletluiprenantlamain:
Ehbien!dit-ils'adressantlafoisaupốreetaufils,nousconsolonsl'enfant,
cequ'ilparaợt?
Etvous,toujoursbon,ditAthos,vousvenezm'aidercettetõchedifficile.
Et,cedisant,Athosserraentresesdeuxmainslamainded'Artagnan.Raoulcrut
remarquerquecettepressionavaitunsensparticulierpartceluidesparoles.
Oui,rộponditlemousquetaireensegrattantlamoustachedelamainqu'Athos
luilaissaitlibre,oui,jeviensaussi
Soyezlebienvenu,monsieurlechevalier,nonpourlaconsolationquevous
apportez,maispourvous-mờme.Jesuisconsolộ.
Etilessayad'unsourireplustristequ'aucunedeslarmesqued'Artagnaneỷt
jamaisvurộpandre.
labonneheure!fitd'Artagnan.
Seulement,continuaRaoul,vousờtesarrivộcommeM.lecomteallaitme
donnerlesdộtailsdesonentrevueavecleroi.Vouspermettez,n'est-cepas,que
M.lecomtecontinue?


Etlesyeuxdujeunehommesemblaientvouloirlirejusqu'aufondducoeurdu
mousquetaire.
—Sonentrevueavecleroi?fitd'Artagnand'untonsinaturel,qu'iln'yavaitpas

moyendedouterdesonétonnement.Vousavezdoncvuleroi,Athos?
Athossourit.
—Oui,dit-il,jel'aivu.
—Ah!vraiment,vousignoriezquelecomteeûtvuSaMajesté?demandaRaoul
àdemirassuré.
—Mafoi,oui!toutàfait.
—Alors,mevoilàplustranquille,ditRaoul.
—Tranquille,etsurquoi?demandaAthos.
—Monsieur,ditRaoul,pardonnez-moi;mais,connaissantl'amitiéquevousme
faitesl'honneurdemeporter,jecraignaisquevousn'eussiezunpeuvivement
expriméàSaMajestémadouleuretvotreindignation,etqu'alorsleroi…
—Etqu'alorsleroi?répétad'Artagnan.Voyons,achevez,Raoul.
—Excusez-moiàvotretour,monsieurd'Artagnan,ditRaoul.Uninstantj'ai
tremblé,jel'avoue,quevousnevinssiezpasicicommeM.d'Artagnan,mais
commecapitainedemousquetaires.
—Vousêtesfou,monpauvreRaoul,s'écriad'Artagnanavecunéclatderire
danslequelunexactobservateureûtpeut-êtredésiréplusdefranchise.
—Tantmieux!ditRaoul.
—Oui,fou,etsavez-vouscequejevousconseille?
—Dites,monsieur;venantdevous,l'avisdoitêtrebon.
—Ehbien!jevousconseille,aprèsvotrevoyage,aprèsvotrevisitechezM.de
Guiche,aprèsvotrevisitechezMadame,aprèsvotrevisitechezPorthos,après
votrevoyageàVincennes,jevousconseilledeprendrequelquerepos;couchez-


vous,dormezdouzeheures,et,votrerộveil,fatiguez-moiunboncheval.
Et,l'attirantlui,ill'embrassacommeileỷtfaitdesonpropreenfant.Athosen
fitautant;seulement,ilộtaitvisiblequelebaiserộtaitplustendreetlapression
plusforteencorechezlepốrequechezl'ami.
Lejeunehommeregardadenouveaucesdeuxhommes,enappliquantles

pộnộtrertouteslesforcesdesonintelligence.Maissonregards'ộmoussasurla
physionomieriantedumousquetaireetsurlafigurecalmeetdouceducomtede
LaFốre.
Etoựallez-vous,Raoul?demandacedernier,voyantque
Bragelonnes'apprờtaitsortir.
Chezmoi,monsieur,rộponditcelui-cidesavoixdouceettriste.
C'estdonclqu'onvoustrouvera,vicomte,sil'onaquelquechosevous
dire?
Oui,monsieur.Est-cequevousprộvoyezavoirquelquechosemedire?
Quesais-je!ditAthos.
Oui,denouvellesconsolations,ditd'Artagnanenpoussanttoutdoucement
Raoulverslaporte.
Raoul,voyantcettesộrộnitộdanschaquegestedesdeuxamis,sortitdechezle
comte,n'emportantavecluiquel'uniquesentimentdesadouleurparticuliốre.
Dieusoitlouộ,dit-il,jepuisdoncnepluspenserqu'moi.
Et,s'enveloppantdesonmanteau,demaniốrecacherauxpassantssonvisage
attristộ,ilsortitpourserendresonproprelogement,commeill'avaitpromis
Porthos.
Lesdeuxamisavaientvulejeunehommes'ộloigneravecunsentimentpareilde
commisộration.
Seulement,chacund'euxl'avaitexprimộd'unefaỗondiffộrente.


—PauvreRaoul!avaitditAthosenlaissantéchapperunsoupir.
—PauvreRaoul!avaitditd'Artagnanenhaussantlesépaules.
ChapitreCXCIX—Heu!miser!
«PauvreRaoul!»avaitditAthos.«PauvreRaoul!»avaitditd'Artagnan.Eneffet,
plaintparcesdeuxhommessiforts,Raouldevaitêtreunhommebien
malheureux.
Aussi,lorsqu'ilsetrouvaseulenfacedelui-même,laissantderrièreluil'ami

intrépideetlepèreindulgent,lorsqu'ilserappelal'aveufaitparleroidecette
tendressequiluivolaitsabien-aiméeLouisedeLaVallière,ilsentitsoncoeurse
briser,commechacundenousl'asentisebriserunefoisàlapremièreillusion
détruite,aupremieramourtrahi.
—Oh!murmura-t-il,c'enestdoncfait!Plusriendanslavie!Rienàattendre,
rienàespérer!Guichemel'adit,monpèremel'adit,M.d'Artagnanmel'adit.
Toutestdoncunrêveencemonde!C'étaitunrêvequecetavenirpoursuivi
depuisdixans!Cetteuniondenoscoeurs,c'étaitunrêve!Cettevietoute
d'amouretdebonheur,c'étaitunrêve!
Pauvrefouderêverainsitouthautetpubliquement,enfacedemesamisetde
mesennemis,afinquemesamiss'attristentdemespeinesetquemesennemis
rientdemesdouleurs!…
Ainsi,monmalheurvadevenirunedisgrâceéclatante,unscandalepublic.Ainsi,
demain,jeseraimontréhonteusementaudoigt!
Et,malgrélecalmepromisàsonpèreetàd'Artagnan,Raoulfitentendre
quelquesparolesdesourdemenace.
—Etcependant,continua-t-il,sijem'appelaisdeWardes,etquej'eusseàlafois
lasouplesseetlavigueurdeM.d'Artagnan,jeriraisavecleslèvres,je
convaincraislesfemmesquecetteperfide,honoréedemonamour,nemelaisse
qu'unregret,celuid'avoirétéabuséparsessemblantsd'honnêteté;quelques
railleursflagorneraientleroiàmesdépens;jememettraisàl'affûtsurlechemin
desrailleurs,j'enchâtieraisquelques-uns.Leshommesmeredouteraientet,au


troisiốmequej'auraiscouchộmespieds,jeseraisadorộparlesfemmes.
Oui,voilunpartiprendre,etlecomtedeLaFốrelui-mờmen'yrộpugnerait
pas.N'a-t-ilpasộtộộprouvộ,luiaussi,aumilieudesajeunesse,commejeviens
del'ờtre?N'a-t-ilpasremplacộl'amourparl'ivresse?Ilmel'aditsouvent.
Pourquoi,moi,neremplacerais-jepasl'amourparleplaisir?
Ilavaitsouffertautantquejesouffre,pluspeut-ờtre!L'histoired'unhommeest

doncl'histoiredetousleshommes?uneộpreuveplusoumoinslongueplusou
moinsdouloureuse?Lavoixdel'humanitộtoutentiốren'estqu'unlongcri.
Maisqu'importeladouleurdesautresceluiquisouffre?Laplaieouvertedans
uneautrepoitrineadoucit-ellelaplaiebộantesurlanụtre?Lesangquicoule
cụtộdenoustarit-ilnotresang?Cetteangoisseuniversellediminue-t-elle
l'angoisseparticuliốre?Non,chacunsouffrepoursoi,chacunlutteavecsa
douleur,chacunpleuresespropreslarmes.
Et,d'ailleurs,qu'aộtộlaviepourmoijusqu'prộsent?Unearốnefroideetstộrile
oựj'aicombattupourlesautrestoujours,pourmoijamais.
Tantụtpourunroi,tantụtpourunefemme.
Leroim'atrahi,lafemmem'adộdaignộ.
Oh!malheureux!Lesfemmes!Nepourrais-jedoncfaireexpiertoutesle
crimedel'uned'elles?
Quefaut-ilpourcela?N'avoirplusdecoeur,ououblierqu'onenaun;ờtre
fort,mờmecontrelafaiblesse;appuyertoujours,mờmelorsquel'onsentrompre.
Quefaut-ilpourenarriverl?ấtrejeune,beau,fort,vaillant,riche.Jesuisouje
seraitoutcela.
Maisl'honneur?Qu'est-cequel'honneur?Unethộoriequechacuncomprendsa
faỗon.Monpốremedisait:ôL'honneur,c'estlerespectdecequel'ondoitaux
autres,etsurtoutdecequ'onsedoitsoi-mờme.ằMaisdeGuiche,mais
Manicamp,maisdeSaint-Aignansurtoutmediraient:ôL'honneurconsiste
servirlespassionsetlesplaisirsdesonroi.ằCethonneur-lestfacileet
productif.Aveccethonneur-l,jepuisgardermonpostelaCour,devenir
gentilhommedelaChambre,avoirunbeauetbonrộgimentmoi.Aveccet


honneur-là,jepuisêtreducetpair.
Latachequevientdem'imprimercettefemme,cettedouleuraveclaquelleelle
vientdebrisermoncoeur,àmoi,Raoul,sonamid'enfance,netoucheenrienM.
deBragelonne,bonofficier,bravecapitainequisecouvriradegloireàla

premièrerencontre,etquideviendracentfoisplusquen'estaujourd'huiMllede
LaVallière,lamtresseduroi;carleroin'épouserapasMlledeLaVallière,et
plusilladéclarerapubliquementsamtresse,plusilépaissiralebandeaude
hontequ'illuijetteaufrontenguisedecouronne,et,àmesurequ'onlaméprisera
commejelaméprise,moi,jemeglorifierai.
Hélas!nousavionsmarchéensemble,elleetmoi,pendantlepremier,pendantle
plusbeautiersdenotrevie,noustenantparlamainlelongdusentiercharmant
etpleindefleursdelajeunesse,etvoilàquenousarrivonsàuncarrefouróelle
seséparedemoi,ónousallonssuivreuneroutedifférentequiiranousécartant
toujoursdavantagel'undel'autre;et,pouratteindreleboutdecechemin,
Seigneur,jesuisseul,jesuisdésespéré,jesuisanéanti!
Ơmalheureux!…
Raoulenétaitlàdesesréflexionssinistres,quandsonpiedseposa
machinalementsurleseuildesamaison.Ilétaitarrivélàsansvoirlesruespar
lesquellesilpassait,sanssavoircommentilétaitvenu;ilpoussalaporte,
continuad'avanceretgravitl'escalier.
Commedanslaplupartdesmaisonsdecetteépoque,l'escalierétaitsombreetles
paliersétaientobscurs.Raoullogeaitaupremierétage;ils'arrêtapoursonner.
Olivainparut,luipritdesmainsl'épéeetlemanteau.Raoulouvritlui-mêmela
portequi,del'antichambre,donnaitdansunpetitsalonassezrichementmeublé
pourunsalondejeunehomme,ettoutgarnidefleursparOlivain,qui,
connaissantlesgỏtsdesonmtre,s'étaitempresséd'ysatisfaire,sans
s'inquiéters'ils'apercevraitounes'apercevraitpasdecetteattention.
IlyavaitdanslesalonunportraitdeLaVallièrequeLaVallièreelle-mêmeavait
dessinéetavaitdonnéàRaoul.Ceportrait,accrochéau-dessusd'unegrande
chaiselonguerecouvertededamasdecouleursombre,futlepremierpointvers
lequelRaoulsedirigea,lepremierobjetsurlequelilfixalesyeux.Aureste,
Raoulcédaitàsonhabitude;c'était,chaquefoisqu'ilrentraitchezlui,ceportrait
qui,avanttoutechose,attiraitsesyeux.Cettefois,commetoujours,ilalladonc



droitauportrait,posasesgenouxsurlachaiselongue,ets'arrờtaleregarder
tristement.
Ilavaitlesbrascroisộssurlapoitrine,latờtedoucementlevộe,l'oeilcalmeet
voilộ,laboucheplissộeparunsourireamer.
Ilregardal'imageadorộe;puistoutcequ'ilavaitditrepassadanssonesprit,tout
cequ'ilavaitsouffertassaillitsoncoeur,et,aprốsunlongsilence:
ễmalheureuxdit-ilpourlatroisiốmefois.
peineavait-ilprononcộcesdeuxmots,qu'unsoupiretuneplaintesefirent
entendrederriốrelui.
Ilseretournavivement,et,dansl'angledusalon,ilaperỗut,debout,courbộe,
voilộe,unefemmequ'enentrantilavaitcachộederriốreledộplacementdela
porte,etquedepuisiln'avaitpasvue,nes'ộtantpasretournộ.
Ils'avanỗaverscettefemme,dontpersonneneluiavaitannoncộlaprộsence,
saluantets'informantlafois,quandtoutcouplatờtebaissộesereleva,le
voileộcartộlaissavoirlevisage,etunefigureblancheettristeluiapparut.
Raoulserecula,commeileỷtfaitdevantunfantụme.
Louise!s'ộcria-t-ilavecunaccentsidộsespộrộ,qu'onn'eỷtpascruquelavoix
humainepỷtjeterunpareilcrisansquesebrisassenttouteslesfibresducoeur.
Voulez-vousmefairelagrõcedevousasseoiretdem'ộcouter?ditLouise,
l'interrompantavecsaplusdoucevoix.
Bragelonnelaregardauninstant;puis,secouanttristementlatờte,ils'assitou
plutụttombasurunechaise.
Parlez,dit-il.
Ellejetaunregardladộrobộeautourd'elle.Ceregardộtaitunepriốreet
demandaitbienmieuxlesecretqu'uninstantauparavantnel'avaientfaitses
paroles.
Raoulsereleva,et,allantlaportequ'ilouvrit:



—Olivain,dit-il,jen'ysuispourpersonne.
Puis,seretournantversLaVallière:
—C'estcelaquevousdésirez?dit-il.
Riennepeutrendrel'effetquefitsurLouisecetteparolequisignifiait:«Vous
voyezquejevouscomprendsencore,moi.»
Ellepassasonmouchoirsursesyeuxpourépongerunelarmerebelle;puis,
s'étantrecueillieuninstant:
—Raoul,dit-elle,nedétournezpointdemoivotreregardsibonetsifranc;vous
n'êtespasundeceshommesquiméprisentunefemmeparcequ'elleadonnéson
coeur,dûtcetamourfaireleurmalheuroulesblesserdansleurorgueil.
Raoulneréponditpoint.
—Hélas!continuaLaVallière,cen'estquetropvrai;macauseestmauvaise,et
jenesaisparquellephrasecommencer.Tenez,jeferaimieux,jecrois,devous
racontertoutsimplementcequim'arrive.Commejedirailavérité,jetrouverai
toujoursmondroitchemin,dansl'obscurité,dansl'hésitation,danslesobstacles
quej'aiàbraver,poursoulagermoncoeurquidébordeetveutserépandreàvos
pieds.
Raoulcontinuadegarderlesilence.
LaVallièreleregardaitd'unairquivoulaitdire:«Encouragez-moi!parpitié,un
mot!»
MaisRaoulsetutetlajeunefilledutcontinuer.
ChapitreCC—Blessuressurblessures
MlledeLaVallière,carc'étaitbienelle,fitunpasenavant.
—Oui,Louise,murmura-t-elle.
Maisdanscetintervalle,sicourtqu'ilfût,Raoulavaiteuletempsdeseremettre.


Vous,mademoiselle?dit-il.
Puis,avecunaccentindộfinissable:
Vousici?ajouta-t-il.

Oui,Raoul,rộpộtalajeunefille;oui,moi,quivousattendais.
Pardon;lorsquejesuisrentrộ,j'ignorais
Oui,etj'avaisrecommandộOlivaindevouslaisserignorer
Ellehộsita;et,commeRaoulnesepressaitpasdeluirộpondre,ilsefitun
silenced'uninstant,silencependantlequeloneỷtpuentendrelebruitdeces
deuxcoeursquibattaient,nonplusl'unissonl'undel'autre,maisaussi
violemmentl'unquel'autre.
C'ộtaitLouisedeparler.Ellefituneffort.
J'avaisvousparler,dit-elle;ilfallaitabsolumentquejevousvissemoimờmeseuleJen'aipointreculộdevantunedộmarchequidoitrestersecrốte;
carpersonne,exceptộvous,nelacomprendrait,monsieurdeBragelonne.
Eneffet,mademoiselle,balbutiaRaoul,touteffarộ,touthaletant,etmoi
mờme,malgrộlabonneopinionquevousavezdemoi,j'avoue
Toutl'heure,dit-elle,M.deSaint-Aignanestvenuchezmoidelapartdu
roi.
Ellebaissalesyeux.
Desoncụtộ,Raouldộtournalessienspournerienvoir.
M.deSaint-Aignanestvenuchezmoidelapartduroi,rộpộta-t-elle,etilm'a
ditquevoussavieztout.
Etelleessayaderegarderenfaceceluiquirecevaitcetteblessureaprốstant
d'autresblessures;maisilluifutimpossiblederencontrerlesyeuxdeRaoul.
Ilm'aditquevousaviezconỗucontremoiunelộgitimecolốre.


Cettefois,Raoulregardalajeunefille,etunsouriredộdaigneuxretroussases
lốvres.
Oh!continua-t-elle,jevousensupplie,neditespasquevousavezressenti
contremoiautrechosequedelacolốre.Raoul,attendezquejevousaietoutdit,
attendezquejevousaieparlộjusqu'lafin.
LefrontdeRaoulserassộrộnaparlaforcedesavolontộ;leplidesabouche
s'effaỗa.

Etd'abord,ditLaValliốre,d'abord,lesmainsjointes,lefrontcourbộ,jevous
demandepardoncommeauplusgộnộreux,commeauplusnobledeshommes.Si
jevousailaissộignorercequisepassaitenmoi,jamaisdumoinsjen'eusse
consentivoustromper.Oh!jevousensupplie,Raoul,jevousledemande
genoux,rộpondez-moi,fỷt-ceuneinjure.J'aimemieuxuneinjuredevoslốvres
qu'unsoupỗondevotrecoeur.
J'admirevotresublimitộ,mademoiselle,ditRaoulenfaisantuneffortsurluimờmepourrestercalme.Laisserignorerquel'ontrompe,c'estloyal;mais
tromper,ilparaợtqueceseraitmal,etvousneleferiezpoint.
Monsieur,longtemps,j'aicruquejevousaimaisavanttoutechose,et,tant
quej'aicrumonamourpourvous,jevousaiditquejevousaimais.Blois,je
vousaimais.LeroipassaBlois;jecrusquejevousaimaisencore.Jel'eusse
jurộsurunautel;maisunjourestvenuquim'adộtrompộe.
Ehbien!cejour-l,mademoiselle,voyantquejevousaimaistoujours,moi,la
loyautộdevaitvousordonnerdemedirequevousnem'aimiezplus.
Cejour-l,Raoul,lejouroựj'ailujusqu'aufonddemoncoeurlejouroựje
mesuisavouộmoi-mờmequevousneremplissiezpastoutemapensộe,lejour
oựj'aivuunautreavenirqueceluid'ờtrevotreamie,votreamante,votreộpouse,
cejour-l,Raoul,hộlas!vousn'ộtiezplusprốsdemoi.
Voussaviezoựj'ộtais,mademoiselle;ilfallaitộcrire.
Raoul,jen'aipointosộ.Raoul,j'aiộtộlõche.Quevoulez-vous,Raoul!je
vousconnaissaissibien,jesavaissibienquevousm'aimiez,quej'aitremblộla
seuleidộedeladouleurquej'allaisvousfaire;etcelaestsivrai,Raoul,qu'ence
momentoựjevousparle,courbộedevantvous,lecoeurserrộ,dessoupirsplein


×