ProjectGutenberg'sLevicomtedeBragelonne,TomeIV.,byAlexandreDumas
ThiseBookisfortheuseofanyoneanywhereatnocostandwithalmostno
restrictionswhatsoever.Youmaycopyit,giveitawayorre-useitunderthe
termsoftheProjectGutenbergLicenseincludedwiththiseBookoronlineat
www.gutenberg.net
Title:LevicomtedeBragelonne,TomeIV.
Author:AlexandreDumas
ReleaseDate:November4,2004[EBook#13950]
Language:French
***STARTOFTHISPROJECTGUTENBERGEBOOKLEVICOMTEDE
BRAGELONNE,TOMEIV.***
ThisEtextwaspreparedbyEbookslibresetgratuitsandisavailableat
inWordformat,MobipocketReaderformat,
eReaderformatandAcrobatReaderformat.
AlexandreDumas
LEVICOMTEDEBRAGELONNE
TOMEIV
(1848—1850)
Tabledesmatières
ChapitreCXCVII—Roietnoblesse
ChapitreCXCVIII—Suited'orage
ChapitreCXCIX—Heu!miser!
ChapitreCC—Blessuressurblessures
ChapitreCCI—Cequ'avaitdevinéRaoul
ChapitreCCII—Troisconvivesétonnésdesouperensemble
ChapitreCCIII—CequisepassaitauLouvrependantlesouperde
laBastille
ChapitreCCIV—Rivauxpolitiques
ChapitreCCV—OùPorthosestconvaincusansavoircompris
ChapitreCCVI—LasociétédeM.deBaisemeaux
ChapitreCCVII—Prisonnier
ChapitreCCVIII—CommentMoustonavaitengraissésansen
prévenirPorthos,etdesdésagrémentsquienétaientrésultéspour
cedignegentilhomme
ChapitreCCIX—Cequec'étaitquemessireJeanPercerin
ChapitreCCX—Leséchantillons
ChapitreCCXI—OùMolièrepritpeut-êtresapremièreidéedu
Bourgeoisgentilhomme
ChapitreCCXII—Laruche,lesabeillesetlemiel
ChapitreCCXIII—EncoreunsouperàlaBastille
ChapitreCCXIV—Legénéraldel'ordre
ChapitreCCXV—Letentateur
ChapitreCCXVI—Couronneettiare
ChapitreCCXVII—LechâteaudeVaux-le-Vicomte
ChapitreCCXVIII—LevindeMelun
ChapitreCCXIX—Nectaretambroisie
ChapitreCCXX—ÀGascon,Gasconetdemi
ChapitreCCXXI—Colbert
ChapitreCCXXII—Jalousie
ChapitreCCXXIII—Lèse-majesté
ChapitreCCXXIV—UnenuitàlaBastille
ChapitreCCXXV—L'ombredeM.Fouquet
ChapitreCCXXVI—Lematin
ChapitreCCXXVII—L'amiduroi
ChapitreCCXXVIII—Commentlaconsigneétaitrespectéeàla
Bastille
ChapitreCCXXIX—Lareconnaissanceduroi
ChapitreCCXXX—Lefauxroi
ChapitreCCXXXI—Porthoscroitcouriraprèsunduché
ChapitreCCXXXII—Lesderniersadieux
ChapitreCCXXXIII—M.deBeaufort
ChapitreCCXXXIV—Préparatifsdedépart
ChapitreCCXXXV—L'inventairedePlanchet
ChapitreCCXXXVI—L'inventairedeM.deBeaufort
ChapitreCCXXXVII—Leplatd'argent
ChapitreCCXXXVIII—Captifetgliers
ChapitreCCXXXIX—Lespromesses
ChapitreCCXL—Entrefemmes
ChapitreCCXLI—Lacène
ChapitreCCXLII—DanslecarrossedeM.Colbert
ChapitreCCXLIII—Lesdeuxgabares
ChapitreCCXLIV—Conseilsd'ami
ChapitreCCXLV—CommentleroiLouisXIVjouasonpetitrơle
ChapitreCCXLVI—Lechevalblancetlechevalnoir
ChapitreCCXLVII—l'écureuiltombe,ólacouleuvrevole
ChapitreCCXLVIII—Belle-Ỵle-en-Mer
ChapitreCCXLIX—Lesexplicationsd'Aramis
ChapitreCCL—Suitedesidéesduroietdesidéesde
M.d'Artagnan
ChapitreCCLI—LesạeuxdePorthos
ChapitreCCLII—LefilsdeBiscarrat
ChapitreCCLIII—LagrottedeLocmaria
ChapitreCCLIV—Lagrotte
ChapitreCCLV—Unchantd'Homère
ChapitreCCLVI—Lamortd'untitan
ChapitreCCLVII—L'épitaphedePorthos
ChapitreCCLVIII—LarondedeM.deGesvres
ChapitreCCLIX—LeroiLouisXIV
ChapitreCCLX—LesamisdeM.Fouquet
ChapitreCCLXI—LetestamentdePorthos
ChapitreCCLXII—Lavieillessed'Athos
ChapitreCCLXIII—Visiond'Athos
ChapitreCCLXIV—L'angedelamort
ChapitreCCLXV—Bulletin
ChapitreCCLXVI—Ledernierchantdupme
ChapitreCCLXVII—Épilogue
ChapitreCCLXVIII—LamortdeM.d'Artagnan
ChapitreCXCVII—Roietnoblesse
LouisseremitaussitơtpourfaireunbonvisageàM.deLaFère.Ilprévoyait
bienquelecomten'arrivaitpointparhasard.Ilsentaitvaguementl'importance
decettevisite;maisàunhommedutond'Athos,àunespritaussidisting,la
premièrevuenedevaitrienoffrirdedésagréableoudemalordonné.
Quandlejeuneroifutassuréd'êtrecalmeenapparence,ildonnaordreaux
huissiersd'introduirelecomte.
Quelquesminutesaprès,Athos,enhabitdecérémonie,revêtudesordresque
seulilavaitledroitdeporteràlaCourdeFrance,Athosseprésentad'unairsi
graveetsisolennel,queleroiputjuger,dupremiercoup,s'ils'étaitounon
trompédanssespressentiments.
Louisfitunpasverslecomteetluitenditavecunsourireunemainsurlaquelle
Athoss'inclinapleinderespect.
—MonsieurlecomtedeLaFère,ditleroirapidement,vousêtessirarechez
moi,quec'estunetrèsbonnefortunedevousyvoir.
Athoss'inclinaetrépondit:
—Jevoudraisavoirlebonheurd'êtretoujoursauprèsdeVotre
Majesté.
Cetteréponse,faitesurceton,signifiaitmanifestement:«Jevoudraispouvoir
êtreundesconseillersduroipourluiépargnerdesfautes.»
Leroilesentit,et,décidédevantcethommeàconserverl'avantageducalme
avecl'avantagedurang:
—Jevoisquevousavezquelquechoseàmedire,fit-il.
—Jenemeseraispas,sanscela,permisdemeprésenterchez
VotreMajesté.
—Ditesvite,monsieur,j'aihâtedevoussatisfaire.
Lerois'assit.
—Jesuispersuadé,répliquaAthosd'untonlégèrementému,que
VotreMajestémedonneratoutesatisfaction.
—Ah!ditleroiavecunecertainehauteur,c'estuneplaintequevousvenez
formulerici?
—Ceneseraituneplainte,repritAthos,quesiVotreMajesté…Mais,veuillez
m'excuser,Sire,jevaisreprendrel'entretienàsondébut.
—J'attends.
—Leroisesouvientqu'àl'époquedudépartdeM.deBuckingham,j'aieu
l'honneurdel'entretenir.
—Àcetteépoque,àpeuprès…Oui,jemelerappelle;seulement,lesujetde
l'entretien…jel'aioublié.
Athostressaillit.
—J'aurail'honneurdelerappelerauroi,dit-il.Ils'agissaitd'unedemandequeje
venaisadresseràVotreMajesté,touchantlemariagequevoulaitcontracterM.
deBragelonneavecMlledeLaVallière.
—Nousyvoici,pensaleroi.Jemesouviens,dit-iltouthaut.
—Àcetteépoque,poursuivitAthos,leroifutsibonetsigénéreuxenversmoiet
M.deBragelonne,quepasundesmotsprononcésparSaMajesténem'estsorti
delamémoire.
—Et?…fitleroi.
—Etleroi,àquijedemandaisMlledeLaVallièrepour
M.deBragelonne,merefusa.
—C'estvrai,ditsèchementLouis.
Enallộguant,sehõtadedireAthos,quelafiancộen'avaitpasd'ộtatdansle
monde.
Louissecontraignitpourộcouterpatiemment.
QueajoutaAthos,elleavaitpeudefortune.
Lerois'enfonỗadanssonfauteuil.
Peudenaissance.
Nouvelleimpatienceduroi.
Etpeudebeautộ,ajoutaencoreimpitoyablementAthos.
Cederniertrait,enfoncộdanslecoeurdel'amantlefitbondirhorsmesure.
Monsieur,dit-il,voilunebienbonnemộmoire!
C'esttoujourscequim'arrivequandj'ail'honneursigrandd'unentretienavec
leroi,repartitlecomtesanssetroubler.
Enfin,j'aidittoutcela,soit!
Etj'enaibeaucoupremerciộVotreMajestộ,Sire,parcequecesparoles
tộmoignaientd'unintộrờtbienhonorablepourM.deBragelonne.
Vousvousrappelezaussi,ditleroienpesantsurcesparoles,quevousaviez
pourcemariageunegranderộpugnance?
C'estvrai,Sire.
Etquevousfaisiezlademandecontrecoeur?
Oui,VotreMajestộ.
Enfin,jemerappelleaussi,carj'aiunemộmoirepresqueaussibonnequela
vụtre,jemerappelle,dis-je,quevousavezditcesparoles:ôJenecroispas
l'amourdeMlledeLaValliốrepourM.deBragelonne.ằEst-cevrai?
Athossentitlecoup,ilnereculapas.
—Sire,dit-il,j'enaidéjàdemandépardonàVotreMajesté,maisilestcertaines
chosesdanscetentretienquineserontintelligiblesqu'audénouement.
—Voyonsledénouement,alors.
—Levoici.VotreMajestéavaitditqu'elledifféraitlemariagepourlebiendeM.
deBragelonne.
Leroisetut.
—Aujourd'hui,M.deBragelonneesttellementmalheureux,qu'ilnepeut
différerpluslongtempsdedemanderunesolutionàVotreMajesté.
Leroipâlit.Athosleregardafixement.
—Etque…demande-t-il…M.deBragelonne?ditleroiavechésitation.
—Absolumentcequejevenaisdemanderauroidansladernièreentrevue:le
consentementdeVotreMajestéàsonmariage.
Leroisetut.
—Lesquestionsrelativesauxobstaclessontaplaniespournous,continuaAthos.
MlledeLaVallière,sansfortune,sansnaissanceetsansbeauté,n'enestpas
moinsleseulbeaupartidumondepourM.deBragelonne,puisqu'ilaimecette
jeunefille.
Leroiserrasesmainsl'unecontrel'autre.
—Leroihésite?demandalecomtesansrienperdredesafermeténidesa
politesse.
—Jen'hésitepas…jerefuse,répliqualeroi.
Athosserecueillitunmoment.
—J'aieul'honneur,dit-ild'unevoixdouce,defaireobserverauroiquenul
obstaclen'arrêtaitlesaffectionsdeM.deBragelonne,etquesadétermination
semblaitinvariable.
—Ilyamavolonté;c'estunobstacle,jecrois?
—C'estleplussérieuxdetous,ripostaAthos.
—Ah!
—Maintenant,qu'ilnoussoitpermisdedemanderhumblementà
VotreMajestélaraisondecerefus.
—Laraison?…Unequestion?s'écrialeroi.
—Unedemande,Sire.
Leroi,s'appuyantsurlatableaveclesdeuxpoings:
—Vousavezperdul'usagedelaCour,monsieurdeLaFère,dit-ild'unevoix
concentrée.ÀlaCour,onnequestionnepasleroi.
—C'estvrai,Sire;mais,sil'onnequestionnepas,onsuppose.
—Onsuppose!queveutdirecela?
—Presquetoujourslasuppositiondusujetimpliquelafranchiseduroi…
—Monsieur!
—Etlemanquedeconfiancedusujet,poursuivitintrépidement
Athos.
—Jecroisquevousvousméprenez,ditlemonarqueentrnémalgréluiàla
colère.
—Sire,jesuisforcédechercherailleurscequejecroyaistrouverenVotre
Majesté.Aulieud'avoiruneréponsedevous,jesuisforcédem'enfaireuneà
moi-même.
—Monsieurlecomte,dit-il,jevousaidonnétoutletempsquej'avaisdelibre.
—Sire,réponditlecomte,jen'aipaseuletempsdedireauroicequej'étais
venuluidire,etjevoissirarementleroi,quejedoissaisirl'occasion.
—Vousenétiezàdessuppositions;vousallezpasserauxoffenses.
Oh!Sire,offenserleroi,moi?Jamais!J'aitoutemaviesoutenuquelesrois
sontau-dessusdesautreshommes,nonseulementparlerangetlapuissance
maisparlanoblesseducoeuretlavaleurdel'esprit.Jenemeferaijamaiscroire
quemonroi,celuiquim'adituneparole,cachaitaveccetteparoleunearriốrepensộe.
Qu'est-cedire?quellearriốre-pensộe?
Jem'explique,ditfroidementAthos.Si,enrefusantlamaindeMlledeLa
ValliốreM.deBragelonne,VotreMajestộavaitunautrebutquelebonheuret
lafortuneduvicomte
Vousvoyezbien,monsieur,quevousm'offensez.
Si,endemandantundộlaiauvicomte,VotreMajestộavaitvouluộloigner
seulementlefiancộdeMlledeLaValliốre
Monsieur!Monsieur!
C'estquejel'aiouùdirepartout,Sire.Partoutl'onparledel'amourdeVotre
MajestộpourMlledeLaValliốre.
Leroidộchirasesgants,que,parcontenance,ilmordillaitdepuisquelques
minutes.
Malheur!s'ộcria-t-il,ceuxquisemờlentdemesaffaires!
J'aiprisunparti:jebriseraitouslesobstacles.
Quelsobstacles?ditAthos.
Lerois'arrờtacourt,commeunchevalemportộquilemorsbriselepalaisense
retournantdanssabouche.
J'aimeMlledeLaValliốre,dit-ilsoudainavecautantdenoblesseque
d'emportement.
Mais,interrompitAthos,celan'empờchepasVotreMajestộdemarierM.de
BragelonneavecMlledeLaValliốre.Lesacrificeestdigned'unroi;ilestmộritộ
parM.deBragelonne,quiadộjrendudesservicesetquipeutpasserpourun
bravehomme.Ainsidonc,leroi,enrenonỗantsonamour,faitpreuvelafois
degénérosité,dereconnaissanceetdebonnepolitique.
—MlledeLaVallière,ditsourdementleroi,n'aimepas
M.deBragelonne.
—Leroilesait?demandaAthosavecunregardprofond.
—Jelesais.
—Depuispeu,alors;sansquoi,sileroilesavaitlorsdemapremièredemande,
SaMajestéeûtprislapeinedemeledire.
—Depuispeu.
Athosgardaunmomentlesilence.
—Jenecomprendspointalors,dit-il,queleroiaitenvoyéM.deBragelonneà
Londres.Cetexilsurprendàbondroitceuxquiaimentl'honneurduroi.
—Quiparledel'honneurduroi,monsieurdeLaFère?
—L'honneurduroi,Sire,estfaitdel'honneurdetoutesanoblesse.Quandleroi
offenseundesesgentilshommes,c'est-à-direquandilluiprendunmorceaude
sonhonneur,c'estàlui-même,auroi,quecettepartd'honneurestdérobée.
—MonsieurdeLaFère!
—Sire,vousavezenvoyéàLondreslevicomtedeBragelonneavantd'être
l'amantdeMlledeLaVallière,oudepuisquevousêtessonamant?
Leroi,irrité,surtoutparcequ'ilsesentaitdominé,voulutcongédierAthosparun
geste.
—Sire,jevousdiraitout,répliqualecomte;jenesortiraid'iciquesatisfaitpar
VotreMajestéouparmoi-même.Satisfaitsivousm'avezprouvéquevousavez
raison;satisfaitsijevousaiprouvéquevousaveztort.Oh!vousm'écouterez,
Sire.Jesuisvieux,etjetiensàtoutcequ'ilyadevraimentgrandetdevraiment
fortdansleroyaume.Jesuisungentilhommequiaversésonsangpourvotre
pèreetpourvous,sansjamaisavoirriendemandéniàvousniàvotrepère.Je
n'aifaitdetortàpersonneencemonde,etj'aiobligédesrois!Vousm'écouterez!
Jeviensvousdemandercomptedel'honneurd'undevosserviteursquevous
avezabuséparunmensongeoutrahiparunefaiblesse.Jesaisquecesmots
irritentVotreMajesté;maislesfaitsnoustuent,nousautres;jesaisquevous
cherchezquelchâtimentvousferezsubiràmafranchise;maisjesais,moi,quel
châtimentjedemanderaiàDieudevousinfliger,quandjeluiraconteraivotre
parjureetlemalheurdemonfils.
Leroisepromenaitàgrandspas,lamainsurlapoitrine,latêteroidie,l'oeil
flamboyant.
—Monsieur,s'écria-t-iltoutàcoup,sij'étaispourvousleroi,vousseriezdéjà
puni;maisjenesuisqu'unhomme,etj'ailedroitd'aimersurlaterreceuxqui
m'aiment,bonheursirare!
—Vousn'avezpaspluscedroitcommehommequecommeroi;ou,sivous
vouliezleprendreloyalement,ilfallaitprévenirM.deBragelonneaulieude
l'exiler.
—Jecroisquejediscute,envérité!interrompitLouisXIVaveccettemajesté
queluiseulsavaittrouveràunpointsiremarquabledansleregardetdansla
voix.
—J'espéraisquevousmerépondriez,ditlecomte.
—Voussaureztantơtmaréponse,monsieur.
—Voussavezmapensée,répliquaM.deLaFère.
—Vousavezoubliéquevousparliezauroi,monsieur;c'estuncrime!
—Vousavezoubliéquevousbrisiezlaviededeuxhommes;c'estunpéché
mortel,Sire!
—Sortez,maintenant!
—Pasavantdevousavoirdit:FilsdeLouisXIII,vouscommencezmalvotre
règne,carvouslecommencezparleraptetladéloyauté!Maraceetmoi,nous
sommesdégagésenversvousdetoutecetteaffectionetdetoutcerespectque
j'avaisfaitjureràmonfilsdanslescaveauxdeSaint-Denis,enprésencedes
restesdevosnoblesạeux.Vousêtesdevenunotreennemi,Sire,etnousn'avons
plusaffairedésormaisqu'àDieu,notreseulmtre.Prenez-ygarde!
—Vousmenacez?
—Oh!non,dittristementAthos,etjen'aipasplusdebravadequedepeurdans
l'âme.Dieu,dontjevousparle,Sire,m'entendparler;ilsaitque,pourl'intégrité,
pourl'honneurdevotrecouronne,jeverseraisencoreàprésenttoutcequem'ont
laissédesangvingtannéesdeguerrecivileetétrangère.Jepuisdoncvous
assurerquejenemenacepasleroiplusquejenemenacel'homme;maisjevous
dis,àvous:Vousperdezdeuxserviteurspouravoirtlafoidanslecoeurdu
pèreetl'amourdanslecoeurdufils.L'unnecroitplusàlaparoleroyale,l'autre
necroitplusàlaloyautédeshommes,niàlapuretédesfemmes.L'unestmort
aurespectetl'autreàl'obéissance.Adieu!
Celadit,Athosbrisasonépéesursongenou,endéposalentementlesdeux
morceauxsurleparquet,et,saluantleroi,quiétouffaitderageetdehonte,il
sortitducabinet.
Louis,abỵmésursatable,passaquelquesminutesàseremettre,et,serelevant
soudain,ilsonnaviolemment.
—Qu'onappelleM.d'Artagnan!dit-ilauxhuissiersépouvantés.
ChapitreCXCVIII—Suited'orage
SansdoutenoslecteurssesontdéjàdemandécommentAthoss'étaitsibienà
pointtrouvéchezleroi,luidontilsn'avaientpointentenduparlerdepuisunlong
temps.Notreprétention,commeromancier,étantsurtoutd'enchnerles
événementslesunsauxautresavecunelogiquepresquefatale,nousnous
tenionsprêtàrépondreetnousrépondonsàcettequestion.
Porthos,fidèleàsondevoird'arrangeurd'affairesavait,enquittantlePalaisRoyal,étérejoindreRaoulauxMinimesduboisdeVincennes,etluiavait
raconté,danssesmoindresdétails,sonentretienavecM.deSaint-Aignan;puisil
avaitterminéendisantquelemessageduroiàsonfavorin'amènerait,
probablement,qu'unretardmomentané,etqu'enquittantleroideSaint-Aignan
s'empresseraitdeserendreàl'appelqueluiavaitfaitRaoul.
MaisRaoul,moinscrộdulequesonvieilami,avaitconclu,durộcitdePorthos,
que,sideSaint-Aignanallaitchezleroi,deSaint-Aignanconteraittoutauroiet
que,sideSaint-Aignancontaittoutauroi,leroidộfendraitdeSaint-Aignande
seprộsentersurleterrain.Ilavaitdonc,enconsộquencedecetterộflexion,laissộ
Porthosgarderlaplace,aucas,fortpeuprobable,oựdeSaint-Aignanviendrait,
etencoreavait-ilbienengagộPorthosnepasrestersurleprộplusd'uneheure
ouuneheureetdemie.CequoiPorthoss'ộtaitformellementrefusộ,s'installant,
bienaucontraire,auxMinimes,commepouryprendreracine,faisantpromettre
Raoulderevenirdechezsonpốrechezlui,Raoul,afinquelelaquaisde
PorthossỷtoựletrouversiM.deSaint-Aignanvenaitaurendez-vous.
BragelonneavaitquittộVincennesets'ộtaitacheminộtoutdroitchezAthos,qui,
depuisdeuxjours,ộtaitParis.
Lecomteộtaitdộjprộvenuparunelettreded'Artagnan.
Raoularrivaitdoncsurabondammentchezsonpốre,qui,aprốsluiavoirtendula
mainetl'avoirembrassộ,luifitsignedes'asseoir.
Jesaisquevousvenezmoicommeonvientunami,vicomte,quandon
pleureetquandonsouffre;dites-moiquellecausevousamốne.
Lejeunehommes'inclinaetcommenỗasonrộcit.Plusd'unefois,danslecours
decerộcit,leslarmescoupốrentsavoixetunsanglotộtranglộdanssagorge
suspenditlanarration.Cependantilacheva.
Athossavaitprobablementdộjquois'entenir,puisquenousavonsditque
d'Artagnanluiavaitộcrit;mais,tenantgarderjusqu'auboutcecalmeetcette
sộrộnitộquifaisaientlecụtộpresquesurhumaindesoncaractốre,ilrộpondit:
Raoul,jenecroisriendecequel'ondit;jenecroisriendecequevous
craignez,nonpasquedespersonnesdignesdefoinem'aientpasdộjentretenu
decetteaventure,maisparceque,dansmonõmeetdansmaconscience,jecrois
impossiblequeleroiaitoutragộungentilhomme.Jegarantisdoncleroi,etvais
vousrapporterlapreuvedecequejedis.
Raoul,flottantcommeunhommeivreentrecequ'ilavaitvudesespropresyeux
etcetteimperturbablefoiqu'ilavaitdansunhommequin'avaitjamaismenti,
s'inclinaetsecontentaderộpondre:
—Allezdonc,monsieurlecomte;j'attendrai.
Etils'assit,latêtecachéedanssesdeuxmains.Athoss'habillaetpartit.Chezle
roi,ilfitcequenousvenonsderaconterànoslecteurs,quil'ontvuentrerchez
SaMajestéetquil'ontvuensortir.
Quandilrentrachezlui,Raoul,pâleetmornen'avaitpasquittésaposition
désespérée.Cependantaubruitdesportesquis'ouvraient,aubruitdespasdeson
pèrequis'approchaitdelui,lejeunehommerelevalatête.
Athosétaitpâle,découvert,grave;ilremitsonmanteauetsonchapeauau
laquais,lecongédiadugesteets'assitprèsdeRaoul.
—Ehbien!monsieur,demandalejeunehommeenhochanttristementlatêtede
hautenbas,êtes-vousbienconvaincu,àprésent?
—Jelesuis,Raoul;leroiaimeMlledeLaVallière.
—Ainsi,ilavoue?s'écriaRaoul.
—Absolument,ditAthos.
—Etelle?
—Jenel'aipasvue.
—Non;maisleroivousenaparlé.Quedit-ild'elle?
—Ilditqu'ellel'aime.
—Oh!vousvoyez!vousvoyez,monsieur!
Etlejeunehommefitungestededésespoir.
—Raoul,repritlecomte,j'aiditauroi,croyez-lebien,toutcequevouseussiez
puluidirevous-même,etjecroisleluiavoirditentermesconvenables,mais
fermes.
—Etqueluiavez-vousdit,monsieur?
—J'aidit,Raoul,quetoutétaitfinientreluietnous,quevousneseriezplusrien
poursonservice;j'aiditque,moi-même,jedemeureraisàl'écart.Ilnemereste
plusqu'àsavoirunechose.
—Laquelle,monsieur?
—Sivousavezprisvotreparti.
—Monparti?Àquelsujet?
—Touchantl'amouret…
—Achevez,monsieur.
—Ettouchantlavengeance;carj'aipeurquevousnesongiezàvousvenger.
—Oh!monsieur,l'amour…peut-êtreunjour,plustard,réussirai-jeàl'arracher
demoncoeur.J'ycompte,avecl'aidedeDieuetlesecoursdevossages
exhortations.Lavengeance,jen'yavaissongéquesousl'empired'unepensée
mauvaise,carcen'étaitpointduvraicoupablequejepouvaismevenger;j'ai
doncdéjàrenoncéàlavengeance.
—Ainsi,vousnesongezplusàchercherunequerelleà
M.deSaintAignan?
—Non,monsieur.Undéfiaétéfait;siM.deSaint-Aignanl'accepte,jele
soutiendrai;s'ilnelerelèvepas,jelelaisseraiàterre.
—EtdeLaVallière?
—Monsieurlecomten'apassérieusementcruquejesongeraisàmevenger
d'unefemme,réponditRaoulavecunsouriresitriste,qu'ilattiraunelarmeaux
bordsdespaupièresdecethommequis'étaittantdefoispenchésursesdouleurs
etsurlesdouleursdesautres.
IltenditsamainàRaoul,Raoullasaisitvivement.
—Ainsi,monsieurlecomte,vousêtesbienassuréquelemalestsansremède?
demandalejeunehomme.
Athossecoualatêteàsontour.
Pauvreenfant!murmura-t-il.
Vouspensezquej'espốreencore,ditRaoul,etvousmeplaignez.Oh!c'est
qu'ilm'encoỷtehorriblement,voyez-vous,pourmộpriser,commejeledois,
cellequej'aitantaimộe.Quen'ai-jequelquetortenverselle,jeseraisheureuxet
jeluipardonnerais.
Athosregardatristementsonfils.Cesquelquesmotsquevenaitdeprononcer
Raoulsemblaientờtresortisdesonproprecoeur.Encemoment,lelaquais
annonỗaM.d'Artagnan.Cenomretentit,d'unefaỗonbiendiffộrente,auxoreilles
d'AthosetdeRaoul.
Lemousquetaireannoncộfitsonentrộeavecunvaguesouriresurleslốvres.
Raouls'arrờta;Athosmarchaverssonamiavecuneexpressiondevisagequi
n'ộchappapointBragelonne.D'ArtagnanrộponditAthosparunsimple
clignementdel'oeil;puis,s'avanỗantversRaouletluiprenantlamain:
Ehbien!dit-ils'adressantlafoisaupốreetaufils,nousconsolonsl'enfant,
cequ'ilparaợt?
Etvous,toujoursbon,ditAthos,vousvenezm'aidercettetõchedifficile.
Et,cedisant,Athosserraentresesdeuxmainslamainded'Artagnan.Raoulcrut
remarquerquecettepressionavaitunsensparticulierpartceluidesparoles.
Oui,rộponditlemousquetaireensegrattantlamoustachedelamainqu'Athos
luilaissaitlibre,oui,jeviensaussi
Soyezlebienvenu,monsieurlechevalier,nonpourlaconsolationquevous
apportez,maispourvous-mờme.Jesuisconsolộ.
Etilessayad'unsourireplustristequ'aucunedeslarmesqued'Artagnaneỷt
jamaisvurộpandre.
labonneheure!fitd'Artagnan.
Seulement,continuaRaoul,vousờtesarrivộcommeM.lecomteallaitme
donnerlesdộtailsdesonentrevueavecleroi.Vouspermettez,n'est-cepas,que
M.lecomtecontinue?
Etlesyeuxdujeunehommesemblaientvouloirlirejusqu'aufondducoeurdu
mousquetaire.
—Sonentrevueavecleroi?fitd'Artagnand'untonsinaturel,qu'iln'yavaitpas
moyendedouterdesonétonnement.Vousavezdoncvuleroi,Athos?
Athossourit.
—Oui,dit-il,jel'aivu.
—Ah!vraiment,vousignoriezquelecomteeûtvuSaMajesté?demandaRaoul
àdemirassuré.
—Mafoi,oui!toutàfait.
—Alors,mevoilàplustranquille,ditRaoul.
—Tranquille,etsurquoi?demandaAthos.
—Monsieur,ditRaoul,pardonnez-moi;mais,connaissantl'amitiéquevousme
faitesl'honneurdemeporter,jecraignaisquevousn'eussiezunpeuvivement
expriméàSaMajestémadouleuretvotreindignation,etqu'alorsleroi…
—Etqu'alorsleroi?répétad'Artagnan.Voyons,achevez,Raoul.
—Excusez-moiàvotretour,monsieurd'Artagnan,ditRaoul.Uninstantj'ai
tremblé,jel'avoue,quevousnevinssiezpasicicommeM.d'Artagnan,mais
commecapitainedemousquetaires.
—Vousêtesfou,monpauvreRaoul,s'écriad'Artagnanavecunéclatderire
danslequelunexactobservateureûtpeut-êtredésiréplusdefranchise.
—Tantmieux!ditRaoul.
—Oui,fou,etsavez-vouscequejevousconseille?
—Dites,monsieur;venantdevous,l'avisdoitêtrebon.
—Ehbien!jevousconseille,aprèsvotrevoyage,aprèsvotrevisitechezM.de
Guiche,aprèsvotrevisitechezMadame,aprèsvotrevisitechezPorthos,après
votrevoyageàVincennes,jevousconseilledeprendrequelquerepos;couchez-
vous,dormezdouzeheures,et,votrerộveil,fatiguez-moiunboncheval.
Et,l'attirantlui,ill'embrassacommeileỷtfaitdesonpropreenfant.Athosen
fitautant;seulement,ilộtaitvisiblequelebaiserộtaitplustendreetlapression
plusforteencorechezlepốrequechezl'ami.
Lejeunehommeregardadenouveaucesdeuxhommes,enappliquantles
pộnộtrertouteslesforcesdesonintelligence.Maissonregards'ộmoussasurla
physionomieriantedumousquetaireetsurlafigurecalmeetdouceducomtede
LaFốre.
Etoựallez-vous,Raoul?demandacedernier,voyantque
Bragelonnes'apprờtaitsortir.
Chezmoi,monsieur,rộponditcelui-cidesavoixdouceettriste.
C'estdonclqu'onvoustrouvera,vicomte,sil'onaquelquechosevous
dire?
Oui,monsieur.Est-cequevousprộvoyezavoirquelquechosemedire?
Quesais-je!ditAthos.
Oui,denouvellesconsolations,ditd'Artagnanenpoussanttoutdoucement
Raoulverslaporte.
Raoul,voyantcettesộrộnitộdanschaquegestedesdeuxamis,sortitdechezle
comte,n'emportantavecluiquel'uniquesentimentdesadouleurparticuliốre.
Dieusoitlouộ,dit-il,jepuisdoncnepluspenserqu'moi.
Et,s'enveloppantdesonmanteau,demaniốrecacherauxpassantssonvisage
attristộ,ilsortitpourserendresonproprelogement,commeill'avaitpromis
Porthos.
Lesdeuxamisavaientvulejeunehommes'ộloigneravecunsentimentpareilde
commisộration.
Seulement,chacund'euxl'avaitexprimộd'unefaỗondiffộrente.
—PauvreRaoul!avaitditAthosenlaissantéchapperunsoupir.
—PauvreRaoul!avaitditd'Artagnanenhaussantlesépaules.
ChapitreCXCIX—Heu!miser!
«PauvreRaoul!»avaitditAthos.«PauvreRaoul!»avaitditd'Artagnan.Eneffet,
plaintparcesdeuxhommessiforts,Raouldevaitêtreunhommebien
malheureux.
Aussi,lorsqu'ilsetrouvaseulenfacedelui-même,laissantderrièreluil'ami
intrépideetlepèreindulgent,lorsqu'ilserappelal'aveufaitparleroidecette
tendressequiluivolaitsabien-aiméeLouisedeLaVallière,ilsentitsoncoeurse
briser,commechacundenousl'asentisebriserunefoisàlapremièreillusion
détruite,aupremieramourtrahi.
—Oh!murmura-t-il,c'enestdoncfait!Plusriendanslavie!Rienàattendre,
rienàespérer!Guichemel'adit,monpèremel'adit,M.d'Artagnanmel'adit.
Toutestdoncunrêveencemonde!C'étaitunrêvequecetavenirpoursuivi
depuisdixans!Cetteuniondenoscoeurs,c'étaitunrêve!Cettevietoute
d'amouretdebonheur,c'étaitunrêve!
Pauvrefouderêverainsitouthautetpubliquement,enfacedemesamisetde
mesennemis,afinquemesamiss'attristentdemespeinesetquemesennemis
rientdemesdouleurs!…
Ainsi,monmalheurvadevenirunedisgrâceéclatante,unscandalepublic.Ainsi,
demain,jeseraimontréhonteusementaudoigt!
Et,malgrélecalmepromisàsonpèreetàd'Artagnan,Raoulfitentendre
quelquesparolesdesourdemenace.
—Etcependant,continua-t-il,sijem'appelaisdeWardes,etquej'eusseàlafois
lasouplesseetlavigueurdeM.d'Artagnan,jeriraisavecleslèvres,je
convaincraislesfemmesquecetteperfide,honoréedemonamour,nemelaisse
qu'unregret,celuid'avoirétéabuséparsessemblantsd'honnêteté;quelques
railleursflagorneraientleroiàmesdépens;jememettraisàl'affûtsurlechemin
desrailleurs,j'enchâtieraisquelques-uns.Leshommesmeredouteraientet,au
troisiốmequej'auraiscouchộmespieds,jeseraisadorộparlesfemmes.
Oui,voilunpartiprendre,etlecomtedeLaFốrelui-mờmen'yrộpugnerait
pas.N'a-t-ilpasộtộộprouvộ,luiaussi,aumilieudesajeunesse,commejeviens
del'ờtre?N'a-t-ilpasremplacộl'amourparl'ivresse?Ilmel'aditsouvent.
Pourquoi,moi,neremplacerais-jepasl'amourparleplaisir?
Ilavaitsouffertautantquejesouffre,pluspeut-ờtre!L'histoired'unhommeest
doncl'histoiredetousleshommes?uneộpreuveplusoumoinslongueplusou
moinsdouloureuse?Lavoixdel'humanitộtoutentiốren'estqu'unlongcri.
Maisqu'importeladouleurdesautresceluiquisouffre?Laplaieouvertedans
uneautrepoitrineadoucit-ellelaplaiebộantesurlanụtre?Lesangquicoule
cụtộdenoustarit-ilnotresang?Cetteangoisseuniversellediminue-t-elle
l'angoisseparticuliốre?Non,chacunsouffrepoursoi,chacunlutteavecsa
douleur,chacunpleuresespropreslarmes.
Et,d'ailleurs,qu'aộtộlaviepourmoijusqu'prộsent?Unearốnefroideetstộrile
oựj'aicombattupourlesautrestoujours,pourmoijamais.
Tantụtpourunroi,tantụtpourunefemme.
Leroim'atrahi,lafemmem'adộdaignộ.
Oh!malheureux!Lesfemmes!Nepourrais-jedoncfaireexpiertoutesle
crimedel'uned'elles?
Quefaut-ilpourcela?N'avoirplusdecoeur,ououblierqu'onenaun;ờtre
fort,mờmecontrelafaiblesse;appuyertoujours,mờmelorsquel'onsentrompre.
Quefaut-ilpourenarriverl?ấtrejeune,beau,fort,vaillant,riche.Jesuisouje
seraitoutcela.
Maisl'honneur?Qu'est-cequel'honneur?Unethộoriequechacuncomprendsa
faỗon.Monpốremedisait:ôL'honneur,c'estlerespectdecequel'ondoitaux
autres,etsurtoutdecequ'onsedoitsoi-mờme.ằMaisdeGuiche,mais
Manicamp,maisdeSaint-Aignansurtoutmediraient:ôL'honneurconsiste
servirlespassionsetlesplaisirsdesonroi.ằCethonneur-lestfacileet
productif.Aveccethonneur-l,jepuisgardermonpostelaCour,devenir
gentilhommedelaChambre,avoirunbeauetbonrộgimentmoi.Aveccet
honneur-là,jepuisêtreducetpair.
Latachequevientdem'imprimercettefemme,cettedouleuraveclaquelleelle
vientdebrisermoncoeur,àmoi,Raoul,sonamid'enfance,netoucheenrienM.
deBragelonne,bonofficier,bravecapitainequisecouvriradegloireàla
premièrerencontre,etquideviendracentfoisplusquen'estaujourd'huiMllede
LaVallière,lamtresseduroi;carleroin'épouserapasMlledeLaVallière,et
plusilladéclarerapubliquementsamtresse,plusilépaissiralebandeaude
hontequ'illuijetteaufrontenguisedecouronne,et,àmesurequ'onlaméprisera
commejelaméprise,moi,jemeglorifierai.
Hélas!nousavionsmarchéensemble,elleetmoi,pendantlepremier,pendantle
plusbeautiersdenotrevie,noustenantparlamainlelongdusentiercharmant
etpleindefleursdelajeunesse,etvoilàquenousarrivonsàuncarrefouróelle
seséparedemoi,ónousallonssuivreuneroutedifférentequiiranousécartant
toujoursdavantagel'undel'autre;et,pouratteindreleboutdecechemin,
Seigneur,jesuisseul,jesuisdésespéré,jesuisanéanti!
Ơmalheureux!…
Raoulenétaitlàdesesréflexionssinistres,quandsonpiedseposa
machinalementsurleseuildesamaison.Ilétaitarrivélàsansvoirlesruespar
lesquellesilpassait,sanssavoircommentilétaitvenu;ilpoussalaporte,
continuad'avanceretgravitl'escalier.
Commedanslaplupartdesmaisonsdecetteépoque,l'escalierétaitsombreetles
paliersétaientobscurs.Raoullogeaitaupremierétage;ils'arrêtapoursonner.
Olivainparut,luipritdesmainsl'épéeetlemanteau.Raoulouvritlui-mêmela
portequi,del'antichambre,donnaitdansunpetitsalonassezrichementmeublé
pourunsalondejeunehomme,ettoutgarnidefleursparOlivain,qui,
connaissantlesgỏtsdesonmtre,s'étaitempresséd'ysatisfaire,sans
s'inquiéters'ils'apercevraitounes'apercevraitpasdecetteattention.
IlyavaitdanslesalonunportraitdeLaVallièrequeLaVallièreelle-mêmeavait
dessinéetavaitdonnéàRaoul.Ceportrait,accrochéau-dessusd'unegrande
chaiselonguerecouvertededamasdecouleursombre,futlepremierpointvers
lequelRaoulsedirigea,lepremierobjetsurlequelilfixalesyeux.Aureste,
Raoulcédaitàsonhabitude;c'était,chaquefoisqu'ilrentraitchezlui,ceportrait
qui,avanttoutechose,attiraitsesyeux.Cettefois,commetoujours,ilalladonc
droitauportrait,posasesgenouxsurlachaiselongue,ets'arrờtaleregarder
tristement.
Ilavaitlesbrascroisộssurlapoitrine,latờtedoucementlevộe,l'oeilcalmeet
voilộ,laboucheplissộeparunsourireamer.
Ilregardal'imageadorộe;puistoutcequ'ilavaitditrepassadanssonesprit,tout
cequ'ilavaitsouffertassaillitsoncoeur,et,aprốsunlongsilence:
ễmalheureuxdit-ilpourlatroisiốmefois.
peineavait-ilprononcộcesdeuxmots,qu'unsoupiretuneplaintesefirent
entendrederriốrelui.
Ilseretournavivement,et,dansl'angledusalon,ilaperỗut,debout,courbộe,
voilộe,unefemmequ'enentrantilavaitcachộederriốreledộplacementdela
porte,etquedepuisiln'avaitpasvue,nes'ộtantpasretournộ.
Ils'avanỗaverscettefemme,dontpersonneneluiavaitannoncộlaprộsence,
saluantets'informantlafois,quandtoutcouplatờtebaissộesereleva,le
voileộcartộlaissavoirlevisage,etunefigureblancheettristeluiapparut.
Raoulserecula,commeileỷtfaitdevantunfantụme.
Louise!s'ộcria-t-ilavecunaccentsidộsespộrộ,qu'onn'eỷtpascruquelavoix
humainepỷtjeterunpareilcrisansquesebrisassenttouteslesfibresducoeur.
Voulez-vousmefairelagrõcedevousasseoiretdem'ộcouter?ditLouise,
l'interrompantavecsaplusdoucevoix.
Bragelonnelaregardauninstant;puis,secouanttristementlatờte,ils'assitou
plutụttombasurunechaise.
Parlez,dit-il.
Ellejetaunregardladộrobộeautourd'elle.Ceregardộtaitunepriốreet
demandaitbienmieuxlesecretqu'uninstantauparavantnel'avaientfaitses
paroles.
Raoulsereleva,et,allantlaportequ'ilouvrit:
—Olivain,dit-il,jen'ysuispourpersonne.
Puis,seretournantversLaVallière:
—C'estcelaquevousdésirez?dit-il.
Riennepeutrendrel'effetquefitsurLouisecetteparolequisignifiait:«Vous
voyezquejevouscomprendsencore,moi.»
Ellepassasonmouchoirsursesyeuxpourépongerunelarmerebelle;puis,
s'étantrecueillieuninstant:
—Raoul,dit-elle,nedétournezpointdemoivotreregardsibonetsifranc;vous
n'êtespasundeceshommesquiméprisentunefemmeparcequ'elleadonnéson
coeur,dûtcetamourfaireleurmalheuroulesblesserdansleurorgueil.
Raoulneréponditpoint.
—Hélas!continuaLaVallière,cen'estquetropvrai;macauseestmauvaise,et
jenesaisparquellephrasecommencer.Tenez,jeferaimieux,jecrois,devous
racontertoutsimplementcequim'arrive.Commejedirailavérité,jetrouverai
toujoursmondroitchemin,dansl'obscurité,dansl'hésitation,danslesobstacles
quej'aiàbraver,poursoulagermoncoeurquidébordeetveutserépandreàvos
pieds.
Raoulcontinuadegarderlesilence.
LaVallièreleregardaitd'unairquivoulaitdire:«Encouragez-moi!parpitié,un
mot!»
MaisRaoulsetutetlajeunefilledutcontinuer.
ChapitreCC—Blessuressurblessures
MlledeLaVallière,carc'étaitbienelle,fitunpasenavant.
—Oui,Louise,murmura-t-elle.
Maisdanscetintervalle,sicourtqu'ilfût,Raoulavaiteuletempsdeseremettre.
Vous,mademoiselle?dit-il.
Puis,avecunaccentindộfinissable:
Vousici?ajouta-t-il.
Oui,Raoul,rộpộtalajeunefille;oui,moi,quivousattendais.
Pardon;lorsquejesuisrentrộ,j'ignorais
Oui,etj'avaisrecommandộOlivaindevouslaisserignorer
Ellehộsita;et,commeRaoulnesepressaitpasdeluirộpondre,ilsefitun
silenced'uninstant,silencependantlequeloneỷtpuentendrelebruitdeces
deuxcoeursquibattaient,nonplusl'unissonl'undel'autre,maisaussi
violemmentl'unquel'autre.
C'ộtaitLouisedeparler.Ellefituneffort.
J'avaisvousparler,dit-elle;ilfallaitabsolumentquejevousvissemoimờmeseuleJen'aipointreculộdevantunedộmarchequidoitrestersecrốte;
carpersonne,exceptộvous,nelacomprendrait,monsieurdeBragelonne.
Eneffet,mademoiselle,balbutiaRaoul,touteffarộ,touthaletant,etmoi
mờme,malgrộlabonneopinionquevousavezdemoi,j'avoue
Toutl'heure,dit-elle,M.deSaint-Aignanestvenuchezmoidelapartdu
roi.
Ellebaissalesyeux.
Desoncụtộ,Raouldộtournalessienspournerienvoir.
M.deSaint-Aignanestvenuchezmoidelapartduroi,rộpộta-t-elle,etilm'a
ditquevoussavieztout.
Etelleessayaderegarderenfaceceluiquirecevaitcetteblessureaprốstant
d'autresblessures;maisilluifutimpossiblederencontrerlesyeuxdeRaoul.
Ilm'aditquevousaviezconỗucontremoiunelộgitimecolốre.
Cettefois,Raoulregardalajeunefille,etunsouriredộdaigneuxretroussases
lốvres.
Oh!continua-t-elle,jevousensupplie,neditespasquevousavezressenti
contremoiautrechosequedelacolốre.Raoul,attendezquejevousaietoutdit,
attendezquejevousaieparlộjusqu'lafin.
LefrontdeRaoulserassộrộnaparlaforcedesavolontộ;leplidesabouche
s'effaỗa.
Etd'abord,ditLaValliốre,d'abord,lesmainsjointes,lefrontcourbộ,jevous
demandepardoncommeauplusgộnộreux,commeauplusnobledeshommes.Si
jevousailaissộignorercequisepassaitenmoi,jamaisdumoinsjen'eusse
consentivoustromper.Oh!jevousensupplie,Raoul,jevousledemande
genoux,rộpondez-moi,fỷt-ceuneinjure.J'aimemieuxuneinjuredevoslốvres
qu'unsoupỗondevotrecoeur.
J'admirevotresublimitộ,mademoiselle,ditRaoulenfaisantuneffortsurluimờmepourrestercalme.Laisserignorerquel'ontrompe,c'estloyal;mais
tromper,ilparaợtqueceseraitmal,etvousneleferiezpoint.
Monsieur,longtemps,j'aicruquejevousaimaisavanttoutechose,et,tant
quej'aicrumonamourpourvous,jevousaiditquejevousaimais.Blois,je
vousaimais.LeroipassaBlois;jecrusquejevousaimaisencore.Jel'eusse
jurộsurunautel;maisunjourestvenuquim'adộtrompộe.
Ehbien!cejour-l,mademoiselle,voyantquejevousaimaistoujours,moi,la
loyautộdevaitvousordonnerdemedirequevousnem'aimiezplus.
Cejour-l,Raoul,lejouroựj'ailujusqu'aufonddemoncoeurlejouroựje
mesuisavouộmoi-mờmequevousneremplissiezpastoutemapensộe,lejour
oựj'aivuunautreavenirqueceluid'ờtrevotreamie,votreamante,votreộpouse,
cejour-l,Raoul,hộlas!vousn'ộtiezplusprốsdemoi.
Voussaviezoựj'ộtais,mademoiselle;ilfallaitộcrire.
Raoul,jen'aipointosộ.Raoul,j'aiộtộlõche.Quevoulez-vous,Raoul!je
vousconnaissaissibien,jesavaissibienquevousm'aimiez,quej'aitremblộla
seuleidộedeladouleurquej'allaisvousfaire;etcelaestsivrai,Raoul,qu'ence
momentoựjevousparle,courbộedevantvous,lecoeurserrộ,dessoupirsplein