ĐỔI mới PHƯƠNG THỨC LÃNH đạo của ĐẢNG CỘNG sản VIỆT NAM TRONG TÌNH HÌNH mới

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH
VIỆN XÂY DỰNG ĐẢNG


BÀI THU HOẠCH
MÔN: XÂY DỰNG ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM

ĐỔI MỚI PHƯƠNG THỨC LÃNH ĐẠO CỦA ĐẢNG
CỘNG SẢN VIỆT NAM TRONG ĐIỀU KIỆN MỚI

Học viên:
Mã số học viên: .................
Lớp: Hoàn chỉnh CCLLCT

HÀ NỘI - 2020


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU...............................................................................................................1
NỘI DUNG...........................................................................................................3
1. Khái niệm phương thức lãnh đạo của Đảng......................................................3
2. Thành tựu trong đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam
trong thời gian qua.................................................................................................5
3. Định hướng tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng trong thời kỳ
mới.........................................................................................................................9
KẾT LUẬN.........................................................................................................13
TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................................14


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn vấn đề nghiên cứu

Đảng Cộng sản Việt Nam là chủ thể lãnh đạo Nhà nước và xã hội. Đảng
lãnh đạo Nhà nước và các tổ chức trong hệ thống chính trị (Mặt trận Tổ quốc
và các tổ chức chính trị - xã hội); lãnh đạo các giai cấp, tầng lớp, lực lượng
trong xã hội; lãnh đạo các lĩnh vực chính trị, tư tưởng, kinh tế, xã hội, văn
hóa, qn sự, quốc phịng, an ninh, đối ngoại, lãnh đạo xây dựng phát triển
đất nước, tổ chức cuộc sống về mọi mặt của nhân dân.
Sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng luôn là nhân tố hàng đầu quyết định
thắng lợi của cách mạng Việt Nam. Theo đó, để bảo đảm sự lãnh đạo đúng
đắn của Đảng phải hết sức coi trọng xây dựng Đảng vững mạnh về mọi mặt.
Trong những năm đổi mới, Đảng Cộng sản Việt Nam ngày càng nhận thức
sâu sắc vai trò, tầm quan trọng của phương thức lãnh đạo và yêu cầu phải đổi
mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hệ thống chính trị.
Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng là một trong 10 nhiệm vụ về
xây dựng Đảng, được Đảng ta xác định trong Báo cáo chính trị Đại hội XII.
Nội dung đổi mới phương thức lãnh đạo được Đảng tập trung vào 5 vấn đề
cơ bản, gồm: Nâng cao hiệu lực, hiệu quả thực hiện và tiếp tục đổi mới
phương thức lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và hệ
thống chính trị; tiếp tục cụ thể hóa phương thức lãnh đạo của Đảng được xác
định trong Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa
xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011); coi trọng xây dựng văn hóa trong các
tổ chức Đảng, hệ thống chính trị; nâng cao chất lượng việc xây dựng và ban
hành nghị quyết của Đảng, pháp luật Nhà nước; nâng cao chất lượng việc
tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận về hoạt động lãnh đạo của Đảng và
công tác xây dựng Đảng.

1


Nội dung bài thu hoạch nghiên cứu những nội dung về chủ trương, nghị
quyết của Đảng về vấn đề đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng trong giai

đoạn hiện nay.
Ngoài phần mở đầu, Kết luận và danh mục Tài liệu tham khảo, bài thu
hoạch được kết cấu thành 3 phần:
1) Khái niệm phương thức lãnh đạo của Đảng.
2) Thành tựu trong đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng Cộng sản
Việt Nam trong thời gian qua.
3) Định hướng tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng trong
thời kỳ mới.

2


NỘI DUNG
1. Khái niệm phương thức lãnh đạo của Đảng
Khái niệm “Phương thức lãnh đạo của Đảng” được dùng chính thức lần
đầu tiên tại Hội nghị Trung ương 6, khóa VI (tháng 3-1989), cùng với khái
niệm “hệ thống chính trị”. Sau đó, khái niệm này được đề cập trong Thơng
báo số 172 của Bộ Chính trị khóa VI (tháng 11-1989) và Cương lĩnh xây dựng
đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (tháng 6-1991). Từ sau Đại
hội VII trở đi, trong các văn kiện của Đảng và Nhà nước Việt Nam, khái niệm
“phương thức lãnh đạo của Đảng” được dùng phổ biến và trở thành quen
thuộc.
“Phương thức lãnh đạo” là hệ thống các hình thức, các phương pháp,
quy trình… mà Đảng vận dụng để tác động vào hệ thống chính trị - xã hội
nhằm đạt mục tiêu nội dung lãnh đạo của Đảng. “Phương thức lãnh đạo”
khơng hồn tồn đồng nhất với “phương thức hoạt động”, nhưng nó là một
nội dung chủ yếu của phương thức hoạt động của Đảng trong điều kiện đảng
cầm quyền. Khi nói phương thức lãnh đạo thì khơng tách rời nội dung lãnh
đạo và được đặt trong mối quan hệ biện chứng với tổ chức bộ máy, cơ chế vận
hành, phong cách công tác và lề lối làm việc của hệ thống tổ chức, của mỗi

người cán bộ, đảng viên, công chức. Một phương thức lãnh đạo đúng sẽ bảo
đảm thực hiện đúng định hướng chính trị, vừa phát huy được tính chủ động,
sáng tạo và nhân lên thành sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị như
Chủ tịch Hồ Chí Minh từng dạy: “Muốn cho mọi người làm trịn nhiệm vụ,
cán bộ Đảng và chính quyền cần biết lãnh đạo”1.
Phương thức lãnh đạo và phương thức cầm quyền của Đảng có những
điểm giống nhau và khác nhau. Điểm giống nhau chủ yếu ở chỗ: Sự lãnh đạo
và sự cầm quyền của Đảng đối với Nhà nước và sự lãnh đạo của Đảng đối với
1 Hồ Chí Minh: Tồn tập, t. 3, Nxb.Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, tr. 564, 566.

3


toàn xã hội đều nhằm hướng tới thực hiện Cương lĩnh, đường lối, chính sách,
mục tiêu do Đảng đề ra. Điểm khác nhau chủ yếu ở chỗ: Phương thức lãnh
đạo của Đảng tập trung chủ yếu ở việc xác định đúng đắn đường lối, mục tiêu
thể hiện trong Cương lĩnh, chủ trương, chính sách, nghị quyết của Đảng; ở
tính thuyết phục của công tác tư tưởng, tuyên truyền, giáo dục để nhân dân tin
tưởng, tự nguyện làm theo, thực hiện thắng lợi đường lối, mục tiêu của Đảng.
Còn phương thức cầm quyền của Đảng tập trung chủ yếu ở thông qua các tổ
chức đảng và đảng viên hoạt động trong các cơ quan nhà nước để cụ thể hóa,
thể chế hóa đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng thành pháp luật, thể
chế, cơ chế của Nhà nước và lãnh đạo - chỉ đạo tổ chức thực hiện bằng hệ
thống pháp luật nhà nước nhằm thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách
mục tiêu của Đảng đề ra. Như vậy, khi Đảng cầm quyền, phương thức cầm
quyền của Đảng phải là sự kế tiếp, gắn kết hữu cơ - biện chứng với phương
thức lãnh đạo. Là một tổ chức nằm trong hệ thống chính trị, hơn nữa lại là hạt
nhân lãnh đạo của hệ thống chính trị, Đảng có quyền lực chính trị, nhưng
Đảng khơng trực tiếp có quyền lực Nhà nước. Do đó, khơng được lẫn lộn giữa
“quyền lực” của Đảng và quyền lực Nhà nước. Sự khác nhau giữa “quyền

lực” của Đảng và quyền lực Nhà nước trước hết và chủ yếu bắt nguồn từ sự
khác nhau về chức năng của Đảng và chức năng của Nhà nước. Đảng là lực
lượng lãnh đạo chính trị đối với Nhà nước và xã hội, còn Nhà nước là bộ máy
quản lý xã hội theo Hiến pháp và pháp luật. Do đó, “quyền lực” của Đảng chủ
yếu dựa trên uy tín chính trị mang lại, cịn quyền lực của Nhà nước chủ yếu
dựa trên pháp luật, bộ máy cưỡng chế, quản lý - quản trị xã hội, bộ máy hành
chính cơng quyền. Nhận thức đúng chức năng lãnh đạo và chức năng cầm
quyền của Đảng, mối quan hệ giữa Đảng và Nhà nước là cơ sở để xác lập
phương thức lãnh đạo và phương thức cần quyền đúng đắn của Đảng, trong
đó có vấn đề xây dựng Nhà nước pháp quyền và xây dựng hệ thống pháp luât
ở nước ta trong giai đoạn mới.
4


2. Thành tựu trong đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng Cộng
sản Việt Nam trong thời gian qua
- Về mặt nhận thức: Trong thời kỳ đổi mới, Đảng rất coi trọng việc đổi
mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hệ thống chính trị mà trọng tâm
là với Nhà nước. Đảng đã ban hành nhiều nghị quyết về đổi mới phương thức
lãnh đạo của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5 khóa X.
Thời kỳ đổi mới từ sau năm 1986, với việc chuyển sang nền kinh tế
nhiều thành phần, vận hành theo cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa, có sự quản lý của Nhà nước và mở cửa hội nhập với nền kinh tế thế
giới, hệ thống chính trị đã có bước phát triển mới. Từ sau Đại hội VI, Đảng ta
đã từng bước nhận thức và đổi mới về phương thức lãnh đạo, bảo đảm vừa
nâng cao chất lượng lãnh đạo của Đảng, vừa tăng cường hiệu lực quản lý của
Nhà nước, phát huy sức mạnh tổng hợp của hệ thống chính trị. Đảng ta xác
định rõ được mối quan hệ và lề lối làm việc giữa Đảng, Nhà nước và các đoàn
thể, với phương thức lãnh đạo theo hướng “Đảng cầm quyền, xây dựng Nhà
nước pháp quyền, Nhà nước của dân, do dân và vì dân”. Cương lĩnh xây dựng

đất nước thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội do Đại hội VII của Đảng thông
qua, Nghị quyết Trung ương 2, Trung ương 8 (khóa VII), Trung ương 3,
Trung ương 7 (khóa VIII) và Đại hội IX đều thể hiện tư tưởng, quan điểm đổi
mới của Đảng và hoàn thiện hơn về phương thức lãnh đạo. Đảng ta ngày càng
coi trọng, quan tâm và xem đổi mới phương thức lãnh đạo là một yêu cầu cơ
bản, cấp bách của đổi mới, chỉnh đốn Đảng cho phù hợp với tình hình cụ thể.
Trong quá trình đổi mới, trên cơ sở đổi mới tư duy và cùng với đổi mới
kinh tế, hệ thống chính trị, văn hóa - xã hội, phương thức lãnh đạo của Đảng
ta cũng không ngừng được hoàn thiện với những bước tiến khác xa so với
thời kỳ chiến tranh và thời kỳ tập trung bao cấp. Phương thức lãnh đạo của
Đảng ta đối với Nhà nước và xã hội được thay đổi theo hướng mở rộng dân

5


chủ và công khai. Cương lĩnh (bổ sung, phát triển năm 2011) của Đảng cũng
đã chỉ rõ: “Đảng lãnh đạo bằng cương lĩnh, chiến lược, các định hướng về
chính sách và chủ trương lớn; bằng công tác tuyên truyền, thuyết phục, vận
động, tổ chức, kiểm tra, giám sát và bằng hành động gương mẫu của đảng
viên;… Đảng thường xuyên nâng cao năng lực cầm quyền và hiệu quả lãnh
đạo, đồng thời phát huy mạnh mẽ vai trị, tính chủ động, sáng tạo và trách
nhiệm của các tổ chức khác trong hệ thống chính trị”2.
Đảng ta đã cử cán bộ, đảng viên của mình giữ những cương vị chủ chốt
trong bộ máy chính quyền các cấp, nhất thể hóa chức danh lãnh đạo, nhờ đó,
giữ vững được sự lãnh đạo tồn diện và tuyệt đối của Đảng đối với hệ thống
chính trị. Quá trình xây dựng và ban hành Nghị quyết của Đảng đã được cải
tiến, đã quan tâm đến công tác tham mưu, tư vấn chuyên gia, làm thí điểm.
Việc phổ biến nghị quyết cũng đã giảm bớt hình thức, tăng tính thiết thực,
ngắn gọn, gắn với chương trình hành động cụ thể.
Khái niệm “phương thức lãnh đạo” và “đổi mới phương thức lãnh đạo”

được nhận thức ngày càng rõ hơn, thể hiện tập trung qua Cương lĩnh xây
dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (năm 1991) và
Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ
sung, phát triển năm 2011). Văn kiện các Đại hội của Đảng đều đề cập đến
nhiệm vụ, yêu cầu đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng. Chẳng hạn, Văn
kiện Đại hội XII khẳng định “Nâng cao hiệu quả thực hiện và tiếp tục đổi mới
mạnh mẽ phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hệ thống chính trị, đặc biệt
là với Nhà nước”; đã ngày càng nhận thức rõ hơn mối quan hệ giữa Đảng và
Nhà nước, giữa Đảng với các tổ chức chính trị - xã hội, xác định rõ hơn thẩm
quyền, trách nhiệm của Đảng và thẩm quyền, trách nhiệm của Nhà nước.

2 Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb. Chính trị quốc gia - Sự
thật, Hà Nội, 2011, tr. 88 - 89.

6


- Về mặt thực tiễn: Chúng ta đã đạt được những thành tựu quan trọng
trong đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với Quốc hội, Chính phủ,
các cơ quan tư pháp, với chính quyền địa phương các cấp; vừa giữ vững vai
trò lãnh đạo của Đảng vừa phát huy được vai trị, tính chủ động sáng tạo, chức
năng nhiệm vụ các tổ chức này, giảm bớt được sự chồng chéo, “lấn sân” giữa
các tổ chức đảng với các tổ chức của Nhà nước.
Phương thức lãnh đạo của Đảng được xác lập phù hợp với đặc điểm,
chức năng, nhiệm vụ của từng nhánh quyền lực (lập pháp - hành pháp - tư
pháp), phù hợp với các cấp chính quyền (Trung ương - địa phương); phù hợp
với nguyên tắc hiệp thương dân chủ của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.
Phương thức lãnh đạo của Đảng được đổi mới theo hướng dân chủ và
pháp quyền, nghĩa là Đảng tôn trọng các cơ quan nhà nước, các đồn thể
chính trị - xã hội, tôn trọng Hiến pháp và pháp luật. Đảng lãnh đạo nhưng

không áp đặt mà trên cơ sở dân chủ, phát huy dân chủ trong thảo luận, trao
đổi nhằm tạo ra sự thống nhất chung. Đảng lãnh đạo trong khuôn khổ Hiến
pháp, pháp luật, như quy định của Điều 4, Hiến pháp năm 2013 “Các tổ chức
đảng và đảng viên hoạt động trong khuôn khổ của Hiến pháp, pháp luật”.
Đảng xây dựng và ban hành quy chế làm việc của Ban Chấp hành
Trung ương, của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, của các cấp ủy; ban hành nhiều
quy chế, quy định về quan hệ giữa cấp ủy, các tổ chức đảng, cơ quan đảng với
các tổ chức, cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội. Xây dựng, tổ chức
ký kết quy chế phối hợp giữa các tổ chức trong hệ thống chính trị.
Đảng coi trọng, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát các tổ chức
đảng và đảng viên trong hệ thống chính trị nhằm chống tiêu cực, quan liêu,
tham nhũng, “lợi ích nhóm”, suy thối về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối
sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ.

7


Đảng xác định ngày càng rõ hơn trách nhiệm tập thể và cá nhân trong
lãnh đạo, nhất là trách nhiệm người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng và các cơ
quan nhà nước, đoàn thể.
Đảng coi trọng xây dựng văn hóa trong các tổ chức đảng, cơ quan nhà
nước, hệ thống chính trị, tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng,
đạo đức và phong cách Hồ Chí Minh; đổi mới phương pháp, phong cách, lề
lối làm việc của các cơ quan đảng, đẩy mạnh cải cách hành chính trong Đảng.
Tóm lại, trong thời gian qua, phương thức lãnh đạo của Đảng đối với
hệ thống chính trị mà trọng tâm là đối với Nhà nước đã có những đổi mới
quan trọng. Thông qua các nghị quyết của Trung ương cũng như thông qua
các tổ chức đảng (Đảng đồn, Ban Cán sự, cấp ủy) và thơng qua các đảng
viên hoạt động trong các tổ chức đó, Ban Chấp hành Trung ương, Bộ chính
trị, Ban Bí thư, các cấp ủy đã lãnh đạo các tổ chức Nhà nước và đồn thể

chính trị - xã hội hoạt động theo đúng cương lĩnh, đường lối của Đảng, chính
sách và pháp luật của Nhà nước, phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của từng
tổ chức. Hoạt động của Quốc hội ngày càng đổi mới, ngày càng dân chủ, thực
quyền hơn, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của Quốc hội và đại
biểu Quốc hội trong việc thực hiện quyền lập hiến, lập pháp, giám sát và
quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, thu hút sự quan tâm rộng rãi
của dư luận xã hội. Hoạt động của Chính phủ ngày càng năng động, hiệu lực
quản lý, điều hành của Chính phủ ngày càng được nâng cao, phát huy vai trị
của một Chính phủ hành động phục vụ nhân dân, kiến tạo phát triển, giảm bớt
tình trạng bao biện, làm thay, “lấn sân” giữa Đảng và Chính phủ. Hoạt động
của Tòa án nhân dân và Viện Kiểm sát nhân dân có nhiều đổi mới; góp phần
bảo đảm cho các cơ quan tư pháp thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ theo quy
định của pháp luật nhằm phát huy quyền làm chủ của nhân dân, bảo vệ lợi ích
chính đáng và hợp pháp của người dân, bảo vệ quyền con người, bảo đảm

8


pháp luật được thực thi nghiêm chỉnh và thống nhất. Hoạt động của Mặt trận
Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội ngày càng đa dạng, năng động, tăng
cường công tác tuyên truyền, vận động, thuyết phục nhân dân nhằm tăng
cường khối đại đoàn kết toàn dân, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của hội
viên, đoàn viên, tăng cường đồng thuận xã hội, phát huy chức năng giám sát
và phản biện xã hội.
Những thành tựu nêu trên bắt nguồn từ đường lối đổi mới đúng đắn của
Đảng, từ những thành tựu trong công cuộc đổi mới đất nước. Đó chính là cơ
sở lý luận và thực tiễn vững chắc bảo đảm cho quá trình đổi mới đúng hướng,
hiệu quả phương thức lãnh đạo của Đảng. Thành tựu đạt được gắn liền với tư
duy sáng tạo, quyết tâm chính trị cao, nhãn quan chính trị sắc bén của Đảng,
trực tiếp là Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị.

3. Định hướng tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng
trong thời kỳ mới
Dự báo trong những năm tới tình hình thế giới vẫn tiếp tục diễn biến
nhanh chóng, phức tạp, khó lường với nhiều xu hướng và mâu thuẫn mới,
nhiều vấn đề mới nảy sinh. Sự nổi lên của chủ nghĩa dân túy, chủ nghĩa dân
tộc cực đoan, chủ nghĩa bảo hộ, chủ nghĩa thực dụng, chủ nghĩa cường quyền
áp đặt trong quan hệ quốc tế. Cục diện thế giới có nhiều thay đổi, quan hệ
giữa các nước lớn có nhiều biểu hiện mới, những xung đột vũ trang, những
điểm nóng trên thế giới chưa được hạ nhiệt. Trong thời gian gần đây, tình hình
thế giới rất khó dự báo, khó đốn định, gây nhiều bất ổn, lo âu cho các nước;
tranh chấp chủ quyền Biển Đơng vẫn diễn biến phức tạp. Kinh tế tồn cầu
phát triển không ổn định gặp nhiều rủi ro, thị trường tài chính - tiền tệ biến
động khó lường, xu hướng bảo hộ mậu dịch tăng lên. Cuộc cách mạng công
nghiệp lần thứ 4 được đẩy mạnh, kinh tế tri thức, công nghệ - thông tin tiếp
tục phát triển mạnh mẽ.

9


Ở trong nước, từ sau Đại hội XII của Đảng với sự nỗ lực phấn đấu của
toàn Đảng, toàn quân, tồn dân, tình hình kinh tế - xã hội có nhiều chuyển
biến tích cực, kinh tế vĩ mơ tiếp tục ổn định, an ninh chính trị được giữ vững,
cơng tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng được tăng cường. Tuy nhiên, bên cạnh đó,
kinh tế - xã hội cịn nhiều khó khăn, tình trạng tham nhũng, tiêu cực, lãng phí
vẫn cịn nghiêm trọng, tình trạng suy thối về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối
sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ chưa được đẩy lùi. Cùng
với đó, những diễn biến phức tạp của thời tiết, biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi
trường... đã ảnh hưởng lớn đến sản xuất và đời sống của nhân dân.
Tình hình quốc tế và trong nước tạo ra cả thời cơ, thuận lợi và thách
thức, khó khăn tác động đan xen nhau đến sự phát triển đất nước, đến công

tác xây dựng Đảng và phương thức lãnh đạo của Đảng. Tình hình đó đòi hỏi
Đảng phải đổi mới mạnh mẽ phương thức lãnh đạo của Đảng để nắm bắt thời
cơ, vượt qua khó khăn, thách thức, đẩy mạnh tồn diện, đồng bộ cơng cuộc
đổi mới, đưa đất nước phát triển nhanh và bền vững.
Để hiện thực được yêu cầu đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng
hiện nay, thứ nhất, cần đầu tư hơn nữa về thời gian và trí tuệ cho cơng tác lý
luận cũng như tổng kết thực tiễn hoạt động lãnh đạo và công tác xây dựng
Đảng, nhất là ở vào những thời điểm có tính chất bước ngoặt như hiện nay.
Đồng thời, tiếp tục nghiên cứu những vấn đề có tính lý luận về mối quan hệ
giữa Đảng, Nhà nước và cả hệ thống chính trị. Chỉ có như vậy mới bảo đảm
đầy đủ cơ sở khoa học để xây dựng đường lối đúng đắn, nâng cao chất lượng
xây dựng và ban hành nghị quyết của Đảng. Vì vậy, các cấp ủy đảng phải tập
trung thời gian, sức lực vào lãnh đạo nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn,
nắm bắt những vấn đề mới nảy sinh, bám sát các sự kiện đang vận động, hiểu
rõ tâm tư, nguyện vọng của nhân dân, dự báo chiều hướng phát triển của tình
hình để rút ra những kết luận cần thiết; coi trọng xây dựng văn hóa trong các

10


tổ chức Đảng, hệ thống chính trị; nâng cao hiệu lực, hiệu quả thực hiện đổi
mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước và các đoàn thể; tiếp
tục cụ thể hóa phương thức lãnh đạo đã xác định trong Cương lĩnh xây dựng
đất nước thời kỳ quá độ (phát triển, bổ sung năm 2011), như Đại hội XII đã đề
ra. Đổi mới phương thức lãnh đạo, trước nhất phải “đổi mới mơ hình tổ chức,
phương thức hoạt động, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của cơ
quan nghiên cứu lý luận của Đảng”3.
Thứ hai, phương thức lãnh đạo mới địi hỏi phải có đội ngũ cán bộ có
tư duy mới và kỹ năng lãnh đạo mới, đề cao trách nhiệm của đảng viên, coi
đó là nhiệm vụ trọng tâm của công tác xây dựng Đảng. Bởi, trên thực tế, mọi

công việc của Đảng đều do đảng viên làm, mọi nghị quyết của Đảng đều do
đảng viên chấp hành, mọi chính sách của Đảng đều do đảng viên mà thấu đến
quần chúng, mọi khẩu hiệu, kế hoạch của Đảng đều do Đảng viên cố gắng
thực hiện. Do đó, việc nâng cao chất lượng, phát huy vai trò tiên phong gương
mẫu của đảng viên là nền tảng, uy tín, năng lực lãnh đạo của Đảng, là yêu cầu
khách quan, bắt nguồn từ vị trí, vai trị, sứ mệnh lịch sử của Đảng. Đặc biệt,
trong giai đoạn hiện nay, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”
trong nội bộ Đảng diễn ra hết sức phức tạp và nguy hiểm, nguy cơ lớn đối với
sự tồn vong của Đảng, Nhà nước và chế độ. Bài học từ sự sụp đổ của mơ hình
chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô và các nước Đông Âu, mà nguyên nhân chủ yếu
là do “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” nội bộ vẫn cịn nóng hổi. Do đó, việc
tiếp tục kiên trì, kiên quyết thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) về
“Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thối về tư
tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển
hóa” trong nội bộ” là vấn đề hết sức cần thiết và cấp bách hiện nay.

3 Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn phòng Trung ương Đảng,
Hà Nội, 2016, tr. 201.

11


Thứ ba, phương thức lãnh đạo mới cần phải xây dựng hệ thống chính
trị tinh gọn; bộ máy hành chính trong sạch, vững mạnh, hoạt động có hiệu
lực, hiệu quả là một trong những nhiệm vụ, mục tiêu hướng tới, là cơ sở xây
dựng một xã hội hiện đại, tiến bộ, thượng tôn pháp luật. Hướng tới xây dựng
bộ máy hành chính chuyên nghiệp, kỷ cương, thủ tục hành chính đơn giản,
thuận tiện, đội ngũ cán bộ, cơng chức có năng lực đáp ứng tốt u cầu cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Đại hội XII của Đảng đặt ra yêu cầu “tiếp
tục đổi mới bộ máy của Đảng và hệ thống chính trị theo hướng tinh gọn, nâng

cao hiệu lực, hiệu quả lãnh đạo, chỉ đạo điều hành. Đổi mới kiện toàn tổ chức
bộ máy phải gắn với chức năng, nhiệm vụ, nâng cao chất lượng đội ngũ cán
bộ công chức”4. Để thực hiện tốt việc tinh gọn bộ máy hiệu quả, cần phải
nghiên cứu, rà soát tổng thể về tổ chức, tiếp tục hoàn thiện chức năng, nhiệm
vụ, quyền hạn, mối quan hệ công tác. Trên cơ sở đó, sắp xếp, tổ chức bộ máy
các cơ quan nhà nước từ Trung ương tới địa phương theo hướng tinh gọn, có
lộ trình, phương pháp; thực hiện hợp nhất tổ chức, nhất thể hóa các chức danh
bảo đảm bộ máy nhà nước hoạt động hiệu lực, hiệu quả, góp phần bảo đảm
thành công việc đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng hiện nay

4 Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn phòng Trung ương Đảng,
Hà Nội, 2016, tr. 203.

12


KẾT LUẬN
Tuy đã có nhiều cố gắng trong đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng
đối với Nhà nước và hệ thống chính trị, song như Văn kiện Đại hội XII của
Đảng đã nhận định: “Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với Nhà
nước, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội cịn chậm..., phương
thức lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước có những nội dung cịn lúng túng.
Chưa xác định rõ nội dung và phương thức cầm quyền”. Vẫn cịn tình trạng
cấp ủy bao biện làm thay hoặc buông lỏng lãnh đạo đối với hoạt động của hệ
thống chính trị trên một số lĩnh vực. Một số nội dung cơ bản về phương thức
lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các đồn thể chính
trị - xã hội; về mối quan hệ công tác giữa các tổ chức trong hệ thống chính trị,
về quyền làm chủ của nhân dân, nhất là quyền làm chủ trực tiếp... cịn chậm
được ban hành, cụ thể hóa, thể chế hóa và tổ chức thực hiện.
Nhận thức rõ những hạn chế, tồn tại và vai trò của phương thức lãnh

đạo, từng tổ chức đảng và đảng viên càng nhận thấy rõ yêu cầu của đổi mới
phương thức lãnh đạo của Đảng trong tình hình mới để có thêm quyết tâm
“vượt qua chính mình”, đưa hoạt động lãnh đạo của Đảng, của cấp ủy các cấp
ngang tầm nhiệm vụ; đồng thời Đảng ta hiện thực hóa các mục tiêu đề ra
trong Nghị quyết Đại hội XII, góp phần hồn thành sứ mệnh lịch sử vẻ vang
của Đảng trong giai đoạn hiện nay./.

13


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI,
Nxb. Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội, 2011.
2. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu tồn quốc lần thứ
XII, Văn phịng Trung ương Đảng, Hà Nội, 2016.
3. Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Giáo trình cao cấp Lý luận
chính trị, Xây dựng Đảng, Nhà xuất bản Lý luận chính trị, Hà Nội, 2018.
4. Hồ Chí Minh: Tồn tập, t. 3, Nxb.Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995.
5. Hồ Chí Minh: Tồn tập, t. 7, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000.
6. http//www.tapchicongsan.org.vn.

14