Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Phát triển đội ngũ giảng viên của Trường Cao đẳng Kinh tế - Tài chính Thái Nguyên
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.88 MB, 140 trang )
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH
NGUYỄN THỊ PHƢƠNG LIÊN
PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN
CỦA TRƢỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ - TÀI CHÍNH
THÁI NGUYÊN
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ
THÁI NGUYÊN - 2015
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH
NGUYỄN THỊ PHƢƠNG LIÊN
PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN
CỦA TRƢỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ - TÀI CHÍNH
THÁI NGUYÊN
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 60.34.04.10
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. NGÔ ĐỨC CÁT
THÁI NGUYÊN - 2015
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
i
LỜI CAM ĐOAN
Tác giả xin cam đoan luận văn: “Phát triển đội ngũ giảng viên của Trường
Cao đẳng Kinh tế - Tài chính Thái Ngun” là cơng trình nghiên cứu độc lập của
bản thân tác giả. Các kết quả và thông tin trong luận văn là do tác giả thu thập từ
các tài liệu thứ cấp và điều tra thực tế tại Trường Cao đẳng Kinh tế - Tài chính Thái
Nguyên bằng bộ câu hỏi soạn sẵn có trong phiếu điều tra. Các kết quả nghiên cứu
của luận văn không trùng lặp với bất kỳ cơng trình nghiên cứu nào khác.
Thái Nguyên, tháng 11 năm 2015
Tác giả luận văn
Nguyễn Thị Phƣơng Liên
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
ii
LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập và thực hiện đề tài, tôi đã nhận được sự giúp đỡ quý
báu của tập thể và các cá nhân. Nhân đây tôi xin bày tỏ lịng cảm ơn của mình:
Trước hết tơi xin bày tỏ lòng biết ơn giảng viên hướng dẫn khoa học: PGS.
TS Ngơ Đức Cát đã rất tận tình hướng dẫn, chỉ bảo cho tôi trong suốt thời gian thực
hiện luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn tới Ban giám hiệu Nhà trường cùng các thầy, cô
giáo trong Khoa Kinh tế, Phòng Quản lý đào tạo Sau Đại học Trường Đại học Kinh tế
& Quản trị Kinh doanh, Đại học Thái Nguyên đã giúp đỡ, dạy bảo tôi trong q trình
học tập.
Tơi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ và tạo điều kiện của cán bộ công nhân
viên Trường Cao đẳng Kinh tế - Tài chính Thái Nguyên để tơi có thể hồn thành luận
văn này.
Cuối cùng tơi xin cảm ơn gia đình, bạn bè đã cổ vũ động viên và tạo điều
kiện để tơi hồn thành tốt đề tài luận văn này.
Tôi xin trân trọng cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 11 năm 2015
Tác giả luận văn
Nguyễn Thị Phƣơng Liên
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................ ii
MỤC LỤC............................................................................................................. iii
DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT ................................................................ vi
DANH MỤC BẢNG ............................................................................................ vii
DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ ........................................................................ viii
MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ....................................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................ 2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................ 3
4. Ý nghĩa khoa học của luận văn và đóng góp mới của luận văn ............................ 3
5. Bố cục của luận văn ............................................................................................. 3
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ
GIẢNG VIÊN CỦA CÁC CƠ SỞ GIÁO DỤC - ĐÀO TẠO VIỆT NAM .......... 4
1.1. Giảng viên và phát triển đội ngũ giảng viên ...................................................... 5
1.1.1. Khái niệm, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và vai trò của giảng viên ........... 5
1.1.2. Đội ngũ giảng viên và phát triển đội ngũ giảng viên ...................................... 8
1.1.3. Tiêu chuẩn các ngạch giảng viên và một số tiêu thức đánh giá trình độ, năng
lực của giảng viên.................................................................................................. 20
1.2. Phát triển đội ngũ giảng viên của các cơ sở giáo dục - đào tạo ........................ 25
1.2.1. Phát triển đội ngũ giảng viên đủ về số lượng và có kết cấu hợp lý phù hợp với
yêu cầu mục tiêu, nhiệm vụ của cơ sở giáo dục - đào tạo ....................................... 25
1.2.2. Có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ giỏi ...................................................... 26
1.2.3. Phát triển kỹ năng của đội ngũ giảng viên .................................................... 26
1.2.4. Nâng cao nhận thức của đội ngũ giảng viên ................................................. 26
1.2.5. Tạo động cơ thúc đẩy đội ngũ giảng viên ..................................................... 27
1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến việc phát triển đội ngũ giảng viên ........................ 30
1.3.1. Các nhân tố thuộc môi trường vĩ mơ ............................................................ 30
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
iv
1.3.2. Các nhân tố thuộc môi trường vi mô ............................................................ 31
1.4. Kinh nghiệm về phát triển đội ngũ giảng viên tại một số cơ sở đào tạo ........... 34
1.4.1. Trên thế giới ................................................................................................ 34
1.4.2. Ở Việt Nam ................................................................................................. 35
Chƣơng 2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU..................................................... 38
2.1. Câu hỏi nghiên cứu ......................................................................................... 38
2.2. Các phương pháp nghiên cứu cụ thể ............................................................... 38
2.2.1. Phương pháp chọn điểm nghiên cứu ............................................................ 38
2.2.2. Phương pháp thu thập thông tin ................................................................... 38
2.2.3. Phương pháp tổng hợp thơng tin .................................................................. 43
2.3.4. Phương pháp phân tích thơng tin .................................................................. 43
2.3. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu về phát triển đội ngũ giảng viên .................. 45
2.3.1. Về công tác tuyển dụng................................................................................ 45
2.3.2. Về công tác sử dụng và đãi ngộ giảng viên .................................................. 46
2.3.3. Đánh giá chất lượng giảng viên.................................................................... 47
Chƣơng 3. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG
VIÊN CỦA TRƢỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ TÀI CHÍNH THÁI NGUYÊN52
3.1. Tổng quan trường Cao đẳng Kinh tế Tài chính Thái Ngun .......................... 52
3.1.1. Q trình hình thành và phát triển ................................................................ 52
3.1.2. Tổ chức bộ máy quản lý............................................................................... 54
3.1.3. Quy chế hoạt động của nhà trường về phát triển đội ngũ giảng viên............. 57
3.2. Thực trạng phát triển đội ngũ giảng viên tại trường Cao đẳng Kinh tế Tài chính
Thái Nguyên .......................................................................................................... 57
3.2.1. Thực trạng nhân lực của trường Cao đẳng Kinh tế Tài chính Thái Nguyên ...... 57
3.2.2. Thực trạng phát triển đội ngũ giảng viên của trường Cao đẳng Kinh tế - Tài
chính Thái Nguyên ................................................................................................ 63
3.3. Đánh giá hoạt động phát triển đội ngũ giảng viên trường CĐ Kinh tế - Tài
chính Thái Nguyên .............................................................................................. 101
3.3.1. Ưu điểm trong công tác phát triển đội ngũ giảng viên ................................ 101
3.3.2. Những hạn chế còn tồn tại ......................................................................... 102
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
v
3.3.3. Nguyên nhân những tồn tại hạn chế ........................................................... 102
Chƣơng 4. NHỮNG GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM HỒN THIỆN CƠNG
TÁC PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN CỦA TRƢỜNG CAO ĐẲNG
KINH TẾ - TÀI CHÍNH THÁI NGUYÊN ....................................................... 105
4.1. Những định hướng phát triển của nhà trường về phát triển đội ngũ giảng viên
của Trường Cao đẳng Kinh tế -Tài chính Thái Nguyên ........................................ 105
4.2. Giải pháp chủ yếu nhằm phát triển đội ngũ giảng viên của trường Cao đẳng
Kinh tế - Tài chính Thái Nguyên ......................................................................... 107
4.2.1. Giải pháp trong công tác tuyển dụng .......................................................... 107
4.2.2. Giải pháp trong công tác đào tạo, bồi dưỡng .............................................. 108
4.2.3. Giải pháp trong công tác sử dụng đội ngũ giảng viên ................................. 111
4.2.4. Giải pháp trong công tác đánh giá .............................................................. 112
4.2.5. Giải pháp trong công tác đãi ngộ đội ngũ giảng viên .................................. 113
4.3. Kiến nghị ...................................................................................................... 116
4.3.1. Với Ủy ban nhân dân tỉnh Thái Nguyên ..................................................... 116
4.3.2. Đối với Trường Cao đẳng Kinh tế - Tài chính Thái Nguyên ...................... 116
4.3.3. Với đội ngũ giảng viên và CBQL Trường Cao đẳng Kinh tế - Tài chính
Thái Nguyên ....................................................................................................... 116
KẾT LUẬN ........................................................................................................ 118
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................. 119
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
vi
DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT
BHTN
: Bảo hiểm tư nhân
BHXH
: Bảo hiểm xã hội
BHYT
: Bảo hiểm y tế
BM
: Bộ môn
CBQL
: Cán bộ quản lý
CĐ
: Cao đẳng
CHLB
: Cộng hòa liên bang
CNTT
: Công nghệ thông tin
ĐBCL
: Đảm bảo chất lượng
ĐH
: Đại học
GD - ĐT
: Giáo dục - đào tạo
GDTC
: Giáo dục thể chất
GV
: Giảng viên
GVKC
: Giảng viên kiêm chức
HSSV
: Học sinh sinh viên
KH
: Khách hàng
NCKH
: Nghiên cứu khoa học
NV
: Nhân viên
QHQT
: Quan hệ quốc tế
QL
: Quản lý
QTKD
: Quản trị kinh doanh
THPT
: Trung học phổ thơng
TNCS
: Thanh niên cộng sản
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
vii
DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1. Tháp nhu cầu của Maslow trong tổ chức ........................................ 27
Bảng 3.1: Số học sinh - sinh viên các hệ qua 3 năm ....................................... 53
Bảng 3.2: Số lượng nhân sự toàn Trường giai đoạn 2012- 2014 ..................... 58
Bảng 3.3: Cơ cấu nguồn nhân lực Trường Cao đẳng Kinh tế - tài chính Thái
Nguyên theo độ tuổi năm 2014 ...................................................... 59
Bảng 3.4: Cơ cấu nguồn nhân lực Trường Cao đẳng Kinh tế - tài chính Thái
Nguyên theo giới tính năm 2014 .................................................... 61
Bảng 3.5: Cơ cấu nguồn nhân lực Trường Cao đẳng Kinh tế - tài chính Thái
Nguyên theo theo thâm niên công tác năm 2014 ............................ 62
Bảng 3.6: Tổng hợp trình độ chun mơn của cán bộ, giảng viên trường Cao
đẳng Kinh Tế - Tài Chính Thái Nguyên năm 2014 ......................... 62
Bảng 3.7: Số lượng giảng viên được đào tạo từ năm 2012 - 2014 ................... 67
Bảng 3.8: Số lượng giảng viên tham gia các khóa bồi dưỡng từ năm 2012 - 2014 ......... 68
Bảng 3.9: Hiện trạng cán bộ giảng viên ở các khoa năm 2014 ........................ 70
Bảng 3.10: Tổng hợp kết quả đánh giá về năng lực chuyên môn của đội ngũ
giảng viên Trường Cao đẳng Kinh Tế - Tài Chính Thái Nguyên ..... 73
Bảng 3.11: Thực trạng nâng cao trình độ chun mơn đội ngũ giảng viên trường Cao
đẳng Kinh tế - Tài chính Thái Nguyên giai đoạn 2012 - 2014...................... 75
Bảng 3.12: Tổng hợp kết quả đánh giá về năng lực giảng dạy của đội ngũ giảng
viên Trường Cao đẳng Kinh tế - Tài Chính Thái Ngun ............... 78
Bảng 3.13: Tở ng hơ ̣p kế t quả đánh giá của SV
- HS về chấ t lươ ̣ng công tác ... 80
của đ ội ngũ giảng viên Trường Cao đẳng Kinh tế - Tài Chính Thái Nguyên ... 80
Bảng 3.14: Tổng hợp kết quả đánh giá về năng lực nghiên cứu khoa học của đội ngũ
giảng viên Trường Cao đẳng Kinh tế - Tài Chính Thái Nguyên ............ 85
Bảng 3.15: Tổng hợp kết quả đánh giá của đội ngũ giảng viên về mức độ hài
lịng đối với lương ......................................................................... 91
Bảng 3.16: Kinh phí đào tạo và phát triển giảng viên giai đoạn 2012- 2014 ... 94
Bảng 3.17: Bảng thống kê cơ sở vật chất của Nhà trường .............................. 97
Bảng 3.18: Tổng hợp đánh giá về điều kiện làm việc trường Cao đẳng Kinh tế Tài chính Thái Ngun .................................................................. 98
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
viii
DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ
BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 3.1: Tổng hợp trình độ chun mơn của cán bộ, giảng viên trường Cao
đẳng Kinh Tế - Tài Chính Thái Nguyên năm 2014 ............................... 72
SƠ ĐỒ
Sơ đồ 3.1: Tổ chức bộ máy quản lý Nhà trường ..................................................... 57
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong bối cảnh tồn cầu hóa và sự bùng nổ tri thức hiện nay, hệ thống giáo
dục của các quốc gia trên thế giới đang bị đặt vào tình trạng khủng hoảng. Đổi mới
giáo dục và đào tạo là chiến lược sống còn trong chiến lược phát triển nền kinh tế tri
thức của các quốc gia, chỉ có giáo dục đào tạo mới có thể biến gánh nặng dân số
thành lợi thế. Đào tạo và phát triển đội ngũ giảng viên có chất lượng cao là một
chiến lược được quan tâm hàng đầu trong chiến lược đổi mới giáo dục đào tạo của
các trường cao đẳng, đại học.
Với bối cảnh của thế giới thì Việt nam cũng khơng nằm ngồi xu thế phải đổi
mới hệ thống giáo dục đại học và cao đẳng. Chương trình cải cách giáo dục đến
năm 2020 sẽ phát triển lớn hơn ba đến bốn lần so với hiện nay, được quản lý, hội
nhập tốt hơn, công bằng hơn, có khả năng tự chủ tài chính, định hướng cho hoạt
động nghiên cứu nhiều hơn, tiếp cận được với những tiêu chuẩn chất lượng của
quốc tế. Mục tiêu đặt ra cho giáo dục Việt Nam là đến năm 2020 có ít nhất 60%
giảng viên đạt trình độ thạc sĩ và 35% đạt trình độ tiến sĩ; Xây dựng được một đội
ngũ giảng viên đủ về số lượng, trình độ chuyên mơn cao, có phong cách giảng dạy
và quản lý tiên tiến, có phẩm chất đạo đức và lương tâm nghề nghiệp.
Vấn đề đặt ra rất cấp bách là phải nhanh chóng đào tạo và phát triển đội ngũ
giảng viên đủ về số lượng và chất lượng. Bộ giáo dục đào tạo và các cấp, ban ngành
liên quan đang khẩn trương đưa ra các giải pháp tích cực để nền giáo dục đại học,
cao đẳng Việt nam phát triển, tiến kịp đến nền giáo dục của các nước trong khu vực
và thế giới.
Chiến lược phát triển hệ thống giáo dục đại học, cao đẳng của Việt Nam đến
năm 2020 có thực hiện được hay không phụ thuộc rất lớn vào đội ngũ giảng viên.
Đội ngũ giảng viên cần phải đủ về số lượng và được đào tạo, phát triển mạnh về
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
2
chất lượng. Phát triển đội ngũ giảng viên phải được coi là cơng việc thường xun,
liên tục của tồn hệ thống, từng trường, từng giảng viên.
Trong những năm qua, được sự quan tâm đầu tư của Ủy ban Nhân dân tỉnh
Thái Nguyên, Trường Cao đẳng Kinh tế - Tài chính Thái Nguyên đã đạt được
những thành tựu đáng kể trong việc thực hiện sứ mệnh, nhiệm vụ được giao, khẳng
định được chức năng đào tạo, nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ cho
tỉnh Thái Nguyên và một số tỉnh khác. Định hướng trong những năm tiếp theo:
Trường phấn đấu xây dựng, phát triển trở thành một trường Đại học đa cấp, đa
ngành đào đạo nguồn nhân lực có kiến thức và năng lực thực hành nghề nghiệp cao
đáp ứng nhu cầu xây dựng, phát triển kinh tế trong khu vực và tồn quốc. Trên cơ
sở mục tiêu đó, Nhà trường xác định nhiệm vụ trọng tâm là tập trung mọi nguồn
lực, không ngừng nâng cao chất lượng giảng viên, chất lượng đào tạo. Tuy nhiên
trong thực tế hiện nay, đội ngũ giảng viên của trường còn chưa đáp ứng được vì:
- Số lượng giảng viên của trường có trình độ cao cịn thiếu, chưa đáp ứng
được mục tiêu của Nhà trường đề ra trong tương lai.
- Trình độ giảng viên không đồng đều, khả năng nghiên cứu khoa học, khả
năng tự học, tự bồi dưỡng của đội ngũ giảng viên mặc dù đã có nhiều cố gắng
nhưng chưa đạt được mức cao.
Đứng trước yêu cầu của công tác phát triển đội ngũ giảng viên hiện nay thì
trường Cao đẳng Kinh tế - Tài chính Thái Ngun cần có những giải pháp gì để
nâng cao chất lượng đào tạo của mình một cách thiết thực nhất? Vì vậy, dưới sự
hướng dẫn của PGS.TS Ngô Đức Cát, sự đồng ý của khoa sau đại học tôi đã chọn
đề tài: “Phát triển đội ngũ giảng viên của trường Cao đẳng Kinh tế - Tài chính
Thái Nguyên” nhằm nâng cao năng lực của đội ngũ giảng viên, đáp ứng đòi hỏi của
nền kinh tế thị trường hiện nay.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của đề tài là nhằm xây dựng các căn cứ khoa học cho
việc xác lập các hệ thống các chỉ tiêu đánh giá công tác phát triển đội ngũ giảng
viên trong các cơ sở giáo dục – đào tạo. Đồng thời, phản ánh thực trạng công tác
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
3
phát triển đội ngũ giảng viên của trường Cao đẳng Kinh tế - Tài chính Thái Nguyên,
chỉ ra những ưu, nhược điểm của công tác phát triển đội ngũ giảng viên trong nhà
trường, từ đó đề ra giải pháp nhằm phát triển đội ngũ giảng viên của trường, và
nâng cao chất lượng đào tạo của nhà trường.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu là đội ngũ giảng viên tại trường Cao đẳng Kinh tế Tài chính Thái Nguyên.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về không gian: Nghiên cứu trong phạm vi trường Cao đẳng Kinh tế - Tài
chính Thái Ngun, có liên hệ với tình hình chung trong hệ thống các trường cao
đẳng ở Việt Nam.
- Về thời gian: Nghiên cứu từ năm 2012 đến năm 2014 và các giải pháp phát
triển nguồn nhân lực định hướng đến năm 2020.
- Về nội dung: Nghiên cứu những vấn đề liên quan đến phát triển đội ngũ
giảng viên tại trường Cao đẳng Kinh tế Tài chính Thái Nguyên
4. Ý nghĩa khoa học của luận văn và đóng góp mới của luận văn
- Hệ thống hóa được vấn đề lý luận và thực tiễn về công tác phát triển đội
ngũ giảng viên trong các cơ sở giáo dục - đào tạo Việt Nam.
- Phân tích được thực trạng về công tác phát triển đội ngũ giảng viên của
trường Cao đẳng Kinh tế - Tài chính Thái Ngun.
- Đề xuất những giải pháp nhằm hồn thiện cơng tác phát triển đội ngũ giảng
viên của trường Cao đẳng Kinh tế - Tài chính Thái Nguyên.
5. Bố cục của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và tài liệu tham khảo đề tài gồm 4 chương:
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển đội ngũ giảng viên của
các cơ sở giáo dục - đào tạo Việt Nam
Chƣơng 2: Phương pháp nghiên cứu
Chƣơng 3: Thực trạng của công tác phát triển đội ngũ giảng viên của trường
Cao đẳng Kinh tế - Tài chính Thái Nguyên.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
4
Chƣơng 4: Những giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện công tác phát triển đội
ngũ giảng viên của trường Cao đẳng Kinh tế - Tài chính Thái Ngun.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
5
Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ
GIẢNG VIÊN CỦA CÁC CƠ SỞ GIÁO DỤC - ĐÀO TẠO VIỆT NAM
1.1. Giảng viên và phát triển đội ngũ giảng viên
1.1.1. Khái niệm, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và vai trò của giảng viên
a. Khái niệm
* Nhà giáo
Theo Điều 70, Luật Giáo dục của nước Cộng hịa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
được Quốc hội thơng qua ngày 14/6/2005 (gọi tắt là Luật giáo dục 2005): "Nhà giáo
là người làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục trong nhà trường hoặc cơ sở giáo dục
khác. Nhà giáo giảng dạy ở cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục
nghề nghiệp gọi là giáo viên; ở cơ sở giáo dục đại học gọi là giảng viên".(Luật giáo
dục, 2005).
Nhà giáo trở thành người quyết định tương lai của dân tộc, vì sản phẩm mà
họ đào tạo ra sẽ là chủ nhân tương lai của đất nước.
* Giảng viên
Cũng theo luật giáo dục 2005 thì giảng viên là một bộ phận của khái niệm
nhà giáo, giảng viên được hiểu là nhà giáo trực tiếp tham gia vào hệ thống giáo dục
đại học (ĐH) với vai trò truyền đạt và hướng dẫn. Giảng viên là những nhà giáo
giảng dạy trong các trường ĐH, cao đẳng (CĐ), cả lý thuyết và thực hành được
hiệu trưởng công nhận chức vụ và phân công công tác giảng dạy hoặc những cán
bộ khoa học kỹ thuật làm việc trong hay ngoài trường, tham gia giảng dạy theo chế
độ kiêm nhiệm (Đặng Văn Doanh, 2008).
Tiêu chuẩn các ngạch công chức bậc đại học (Ban hành kèm theo Quyết định số
538/TCCT -BCTL ngày 18/12/1995 của Ban Tổ chức - Cán bộ chính phủ) đã quy định
chức trách, yêu cầu, hiểu biết và trình độ của giảng viên, giảng viên chính, giảng viên
cao cấp, trong đó ghi rõ: Giảng viên là cơng chức chun mơn đảm nhận việc giảng
dạy và đào tạo của trường ĐH, CĐ thuộc một chuyên ngành đào tạo của ĐHCĐ.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
6
Giảng viên phải là những nhà giáo có đầy đủ các yêu cầu về phẩm chất đạo
đức, năng lực giảng dạy, trình độ chun mơn và các u cầu khác đảm bảo được
nhiệm vụ đào tạo ở bậc ĐH, CĐ.
Đội ngũ giảng viên và cán bộ quản lý giáo dục là một trong những lực lượng
đông đảo trong đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức của Nhà nước.
Giảng viên là viên chức chuyên môn đảm nhiệm việc giảng dạy và đào tạo ở
bậc ĐH thuộc một chuyên ngành đào tạo của trường ĐH hoặc CĐ.
b. Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của giảng viên
* Chức năng, nhiệm vụ của giảng viên
Giảng viên có hai chức năng cơ bản là giảng dạy và nghiên cứu khoa học.
Điều 72 Luật giáo dục 2005, quy định nhiệm vụ của giảng viên:
1. Giáo dục, giảng dạy theo mục tiêu, nguyên lý giáo dục, thực hiện đầy đủ
và có chất lượng chương trình giáo dục;
2. Gương mẫu thực hiện nghĩa vụ công dân, các quy định của pháp luật và
điều lệ nhà trường;
3. Giữ gìn phẩm chất, uy tín, danh dự của nhà giáo; tôn trọng nhân cách của
người học, đối xử công bằng với người học, bảo vệ các quyền, lợi ích chính đáng
của người học;
4. Không ngừng học tập, rèn luyện để nâng cao phẩm chất đạo đức, trình độ
chính trị, chun môn, nghiệp vụ, đổi mới phương pháp giảng dạy, nêu gương tốt
cho người học;
5. Các nhiệm vụ khác theo quy định của pháp luật.
* Quyền hạn của giảng viên
Điều 73 Luật giáo dục hiện hành thì nhà giáo có những quyền sau đây:
“1. Được giảng dạy theo chuyên ngành đào tạo;
2. Được đào tạo nâng cao trình độ, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ;
3. Được hợp đồng thỉnh giảng và nghiên cứu khoa học tại các trường, cơ sở
giáo dục khác và cơ sở nghiên cứu khoa học với điều kiện bảo đảm thực hiện đầy
đủ nghĩa vụ nơi mình cơng tác;
4. Được bảo vệ nhân phẩm, danh dự;
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
7
5. Được nghỉ hè, nghỉ Tết âm lịch, nghỉ học kỳ theo quy định của Bộ trưởng
Bộ Giáo dục và Đào tạo và các ngày nghỉ khác theo quy định của Bộ luật Lao
động”. (Luật giáo dục, 2005)
* Vai trò của giảng viên
Trong các trường ĐH, CĐ giảng viên là bộ phận quan trọng của đội ngũ cán
bộ viên chức. Đó là lực lượng lao động trực tiếp tham gia vào quá trình đào tạo.
Chất lượng giảng dạy của giảng viên là một trong những nhân tố quyết định đến
chất lượng đào tạo những kiến thức kỹ năng nghề nghiệp và thái độ mà sinh viên có
được khi tốt nghiệp ra trường.
Giảng viên là lực lượng chủ yếu quyết định chất lượng đào tạo trong nhà trường.
Giảng viên là yếu tố cấu thành cơ bản, là một trong những nhân tố quyết
định chất lượng đào tạo nguồn lực con người, tạo ra lực lượng lao động mới, đáp
ứng yêu cầu ngày càng cao về chất lượng nguồn nhân lực. Trong lịch sử phát triển
đi lên của xã hội, nguồn lực con người ln đóng vai trị quyết định. Nguồn nhân
lực có chất lượng cao là động lực cho một xã hội phát triển.
Giảng viên là người trực tiếp tham gia vào quá trình đào tạo ĐH và sau ĐH,
chuẩn bị nguồn nhân lực có trình độ từ cao đẳng trở lên, đáp ứng yêu cầu ngày càng
cao của sự phát triển kinh tế và xã hội.
Vai trò của giảng viên cịn được thể hiện ở sự góp phần nâng cao dân trí,
phát triển nhân tài cho đất nước, tạo ra lớp những trí thức tài năng thơng qua việc
truyền đạt những kiến thức tiên tiến của văn minh nhân loại.
Giảng viên có vai trị nâng cao tiềm lực khoa học công nghệ quốc gia thông
qua hoạt động nghiên cứu cơ bản, nghiên cứu triển khai. Đảm nhận vai trò này,
giảng viên đã, đang và sẽ góp phần nâng cao năng lực khoa học cơng nghệ của quốc
gia. Đây cũng chính là một nội dung quan trọng trong nhiệm vụ của giảng viên.
Thực tế đã minh chứng cho đóng góp to lớn của đội ngũ GV trong lĩnh vực này.
Giảng viên ĐH cịn có vai trị tham gia phát triển kinh tế đất nước. Theo
nghĩa đơn giản nhất, mỗi giảng viên là một cơng dân hoạt động đóng góp vào q
trình phát triển kinh tế quốc gia. Hơn thế, mỗi giảng viên có trách nhiệm phát huy
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
8
lượng kiến thức của mình bằng việc xây dựng, đề xuất các mơ hình phát triển kinh
tế, tham gia tư vấn cho Chính phủ về các vấn đề kinh tế, xã hội khác nhau.
Giảng viên ĐH là người có kiến thức sâu rộng trong lĩnh vực chuyên môn
nhất định và hầu hết các ngành khoa học của quốc gia, có nhiệm vụ “đi trước một
bước” trong việc chuẩn bị nhân lực cho tất cả các lĩnh vực của nền kinh tế, xã hội.
Nói giảng viên có nhiệm vụ “đi trước một bước” trong việc chuẩn bị nhân lực cho
đất nước là bởi vì số lượng và chất lượng của đội ngũ trí thức mà quốc gia cần trong
1 đến 5 năm nữa đã và đang được các giảng viên đào tạo tại các trường ĐH, CĐ.
Sau khi hồn thành khóa học, đội ngũ trí thức này chính là nguồn cung kịp thời cho
nhu cầu nhân lực trong tất cả các lĩnh vực của nền kinh tế quốc dân.
Giảng viên ĐH vừa là nhà giáo vừa là nhà khoa học. Họ hội tụ đủ cả năng
lực, phẩm chất của nhà giáo lẫn nhà khoa học. Họ vừa giảng dạy, vừa tham gia
nghiên cứu khoa học (NCKH). Đó là lý do mà người ta gọi giảng viên là “bộ phận
đặc thù của trí thức Việt Nam”. Đó là những cán bộ giảng dạy, cán bộ nghiên cứu,
cán bộ quản lý tham gia trực tiếp vào quá trình giáo dục đại học nhằm đào tạo
nguồn nhân lực có trình độ cao, bồi dưỡng và phát triển nhân tài cho đất nước.
Tóm lại, giảng viên có vai trị rất quan trọng đối với hoạt động của các
trường ĐH, CĐ nói riêng và đất nước nói chung.
1.1.2. Đội ngũ giảng viên và phát triển đội ngũ giảng viên
a. Khái niệm
* Đội ngũ giảng viên
Đội ngũ giảng viên là tập hợp những nhà giáo làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo
dục trong các nhà trường đại học và cao đẳng, họ gắn kết với nhau nhằm thực hiện
mục tiêu chung của ngành GD - ĐT và hoàn thành mục tiêu của các nhà trường đại
học, cao đẳng nơi họ công tác. Lao động của đội ngũ giảng viên là lao động trí óc,
lao động khoa học, lao động đặc thù nhằm tạo ra sản phẩm đặc biệt là con người đã
được giáo dục và đào tạo.
Đội ngũ giảng viên có vai trị nịng cốt trong sự phát triển của nhà trường,
quyết định chất lượng sản phẩm tạo ra, là uy tín của trường đối với xã hội.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
9
Đội ngũ giảng viên là một tập thể bao gồm những giảng viên và cán bộ quản
lý giáo dục ở bậc đại học (đại học và cao đẳng), được tổ chức thành một lực lượng,
có chung nhiệm vụ thực hiện các mục tiêu giáo dục đã đặt ra cho nhà trường hoặc
cơ sở giáo dục - đào tạo đó.
Đội ngũ giảng viên Việt Nam là những người lao động trí tuệ sáng tạo, có
tinh thần yêu nước, ý thức dân tộc cao, cần cù, thông minh, năng động và nhạy bén
với sự phát triển của thời đại. Đồng thời đây cũng là lực lượng nghiên cứu khoa học
hùng hậu. Chính từ lực lượng này đã xuất hiện nhiều nhà khoa học lớn, các chuyên
gia đầu ngành. Họ có khả năng và thực tế đã có nhiều đóng góp tích cực và to lớn ở
cả hai phương diện: Đào tạo những tài năng trẻ, bồi dưỡng đội ngũ trí thức, đồng
thời nghiên cứu phát triển và ứng dụng khoa học công nghệ, kỹ thuật, khoa học
quản lý, văn hoá, nghệ thuật, phát triển kinh tế - xã hội, góp phần đẩy nhanh q
trình xây dựng đất nước cơng nghiệp hố, hiện đại hoá.
* Phát triển đội ngũ giảng viên
Theo từ điển tiếng Việt khái niệm phát triển được hiểu là: “Biến đổi hoặc
làm biến đổi từ ít đến nhiều, hẹp đến rộng, thấp đến cao, đơn giản đến phức tạp”.
Như vậy, mọi sự vật, hiện tượng, con người, xã hội có sự gia tăng về lượng,
biến đổi về chất, làm cho số lượng và chất lượng vận động theo hướng đi lên trong
mối quan hệ bổ sung cho nhau tạo nên giá trị mới trong một thể thống nhất đều có
thể coi là phát triển.
Để phát triển đội ngũ giảng viên trong các cơ sở giáo dục - đào tạo, trước tiên
cần xây dựng đội ngũ giảng viên. Xây dựng đội ngũ giảng viên là quá trình tuyển
dụng, đào tạo, bồi dưỡng và thực hiện các chính sách, chế độ có liên quan để có được
một đội ngũ giảng viên đủ về số lượng, tốt về chất lượng và hợp lý về cơ cấu ngành
nghề đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng và hiệu quả đào tạo nguồn nhân lực cho
xã hội, hoàn thành mục tiêu sứ mệnh của trường và phát triển nhà trường.
Có thể nói “xây dựng đội ngũ GV là phạm trù chỉ sự tăng tiến, chuyển biến
theo chiều hướng tích cực của đội ngũ giảng viên trong việc hoàn thành mục tiêu
giáo dục - đào tạo của trường đại học. Xây dựng và phát triển đội ngũ GV là quá
trình chuẩn bị lực lượng để đáp ứng sự phát triển của Nhà trường.” (Đặng Văn
Doanh, 2008).
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
10
Yêu cầu của việc phát triển đội ngũ giảng viên là phải tạo ra được một đội
ngũ giảng viên đủ về số lượng, tốt về chất lượng (cả về trình độ chuyên môn nghiệp
vụ và phẩm chất đạo đức nhà giáo) và hợp lý về cơ cấu.
Phát triển đội ngũ giảng viên góp phần làm giàu kiến thức, kỹ năng, thái độ
để giảng viên vững vàng về nhân cách nghề nghiệp. Phát triển đội ngũ giảng viên có
sự cân đối về số lượng, chất lượng và cơ cấu, sẽ góp phần thực hiện có hiệu quả
nhiệm vụ giáo dục đào tạo trong giai đoạn hiện nay.
Tuỳ theo mục đích, yêu cầu, nhiệm vụ và cách thức thực hiện của nhà
trường, cơ sở đào tạo mà việc xây dựng và phát triển đội ngũ GV có thể theo 3
hướng khác nhau:
- Lấy việc xây dựng và phát triển cá nhân người giảng viên làm trọng tâm.
Đó là việc tạo ra sự chuyển biến tích cực của các giảng viên trên cơ sở nhu cầu mà
họ đặt ra. Điều đó nhằm khuyến khích tài năng, mở rộng hiểu biết, nâng cao trình
độ và như vậy là thúc đẩy sự phát triển nghề nghiệp, chuyên môn nghiệp vụ. Hướng
này thường áp dụng trong trường hợp số lượng giảng viên đầy đủ và cơ cấu tương
đối hợp lý.
- Lấy sự xây dựng và phát triển nhà trường làm trọng tâm. Theo đó, mục tiêu
của nhà trường là cơ sở cho việc xây dựng và phát triển đội ngũ giảng viên. Điều
này thường tạo ra suy nghĩ cho rằng: xây dựng và phát triển đội ngũ giảng viên là
công việc của nhà trường, là việc thực hiện mục tiêu của nhà trường với tư cách là
thực hiện một nhiệm vụ do cấp trên (lãnh đạo nhà trường) giao cho mà người giảng
viên phải thực hiện chứ không phải là nhu cầu của giảng viên. Do đó, đã tạo ra một
sức ỳ đáng kể, hạn chế sự tích cực, sáng tạo của đội ngũ giảng viên, dẫn tới hiệu
quả công tác phát triển đội ngũ giảng viên về chất lượng thường không cao.
- Phát triển đội ngũ giảng viên trên cơ sở xây dựng và phát triển cá nhân
giảng viên đồng thời với việc thực hiện mục tiêu nhà trường. Theo hướng này thì
xây dựng và phát triển đội ngũ giảng viên được xem như một q trình mà trong đó
nhà trường và cá nhân giảng viên được đồng thời coi là trọng tâm. Đây là quan
điểm mang tính hợp tác, vì cho rằng: Các nhu cầu của giảng viên là các điều kiện để
phát triển cũng như nhu cầu về vật chất cho cuộc sống hàng ngày, nhưng bên cạnh
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
11
đó nhu cầu của nhà trường địi hỏi giảng viên phải có sự cống hiến cho nhà trường,
việc đãi ngộ của nhà trường cũng nhiều khi chưa được cao vì do điều kiện tài chính
của trường, vì vậy cả 2 loại nhu cầu đều cần phải cân nhắc, nhu cầu xây dựng và
phát triển của nhà trường cũng quan trọng như các nhu cầu phát triển về vật chất
cho cuộc sống hàng ngày, vì vậy cần phải kết hợp hài hịa và cân bằng với nhau thì
cơng tác xây dựng đội ngũ giảng viên mới đạt kết quả tốt.
Vấn đề đặt ra là mỗi nhà trường cần xem xét vận dụng trên cơ sở thực trạng
của tổ chức để có bước đi thích hợp, sao cho mỗi giảng viên khi tiếp cận nhu cầu
nhà trường đều thấy có nhu cầu của mình trong đó, tạo cho họ sự hứng thú, say mê
và n tâm cơng tác, có tư tưởng gắn bó với nghề nghiệp.
Thuật ngữ “Phát triển đội ngũ giảng viên’" được hiểu là một khái niệm tổng
hợp bao gồm cả việc bồi dưỡng đội ngũ giảng viên và phát triển nghề nghiệp của
họ. Nếu như phạm vi bồi dưỡng bao gồm những gì mà người giảng viên cần phải
biết, phạm vi phát triển nghề nghiệp đội ngũ giảng viên bao gồm những gì họ nên
biết, thì phát triển đội ngũ giảng viên là bao quát tất cả những gì mà người giảng
viên có thể trau dồi phát triển để đạt các mục tiêu cơ bản cho bản thân, cho nhà
trường. Đó là con đường để người giảng viên phát triển toàn diện nội lực của bản
thân để hài hoà phù hợp với thoả đáng trong sự phát triển chung của nhà trường.
b. Phương pháp phát triển đội ngũ giảng viên
* Công tác tuyển dụng
Tuyển chọn nhân lực là quá trình lựa chọn những ứng viên phù hợp với yêu
cầu của công việc trong số những người dự tuyển.
+ Nội dung
- Xác định nhu cầu tuyển dụng
Xác định chính xác số lượng giảng viên cần tuyển dụng là một khâu quan
trọng trong q trình tuyển dụng. Nó giúp cho việc tuyển dụng có mục tiêu, quy mơ
rõ ràng, tiết kiệm chi phí. Các cơ sở, căn cứ xác định nhu cầu giảng viên là:
+ Các mục tiêu và chủ trương phát triển đào tạo trong chiến lược.
+ Các chỉ tiêu kế hoạch đào tạo .
+ Hệ thống định mức giảng dạy.
+ Nhu cầu thay thế cho số giáo viên nghỉ hưu, chuyển cơng tác.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
12
Nhu cầu tuyển dụng thêm GV được xác định trên cơ sở so sánh nhu cầu về số
lượng, chất lượng giảng viên cần có với số lượng giảng viên hiện có của cơ sở đào tạo.
- Xác định mục tiêu tuyển dụng
Xác định mục tiêu tuyển dụng là xác định kết quả cần đạt được của quá trình
tuyển dụng bao gồm số lượng giảng viên cần tuyển dụng theo từng ngành nghề đào
tạo, từng môn học và chất lượng cần có theo mục tiêu đó, thường được thể hiện qua
các chỉ tiêu cụ thể như chỉ tiêu số lượng, trình độ, năng lực chuyên môn, đạo đức,
sức khỏe.
- Đối tượng và nguồn tuyển dụng: Bao gồm đối tượng và nguồn bên trong và
ngồi đơn vị
- Dự tính chi phí tuyển dụng
Chi phí tuyển dụng quyết định việc lựa chọn các phương án tuyển dụng, bao
gồm các chi phí cho việc thơng báo tuyển dụng, chi phí cho việc tổ chức tuyển
dụng. Việc dự tính chi phí tuyển dụng bao gồm việc xác định nguồn quỹ và mức chi
cho từng hoạt động tuyển dụng
+ Các bước và cách thức tiến hành tuyển dụng
Các bước tiến hành tuyển dụng:
- Thông báo tuyển dụng
“Cơ quan, đơn vị có thẩm quyền tuyển dụng viên chức phải thông báo công
khai trên phương tiện thông tin đại chúng, trang thông tin điện tử của cơ quan, đơn
vị (nếu có) và niêm yết cơng khai tại trụ sở làm việc về tiêu chuẩn, điều kiện, số
lượng cần tuyển, thời hạn và địa điểm tiếp nhận hồ sơ của người đăng ký dự tuyển.”
(Nghị định số 29/2012/NĐ-CP, 2012)
- Tổ chức tuyển dụng viên chức
+ Người đúng đầu cơ quan có thẩm quyền tuyển dụng viên chức quyết định
thành lập Hội đồng tuyển dụng để thực hiện việc thi tuyển hoặc xét tuyển.
+ Hội đồng tuyển dụng viên chức thành lập và phân công cụ thể cho bộ phận
giúp việc thực hiện cho quá trình tổ chức tuyển dụng.
Cách thức tiến hành tuyển dụng: Bao gồm thi tuyển và xét tuyển.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
13
Tại điều 7 mục 2 của Nghị định 29 của Chính phủ có quy định về nội dung
thi tuyển và hình thức thi tuyển viên chức
Người dự thi tuyển viên chức phải thực hiện các bài thi sau: Thi kiến thức
chung và thi chuyên môn, nghiệp vụ chuyên ngành. Việc thi tin học văn phòng và
ngoại ngữ đối với người dự thi tuyển viên chức thực hiện theo tiêu chuẩn chức danh
nghề nghiệp và yêu cầu của vị trí việc làm.
Xét tuyển viên chức, việc xét tuyển dựa trên:
1. Xét kết quả học tập bao gồm điểm học tập và điểm tốt nghiệp của người
dự tuyển.
2. Kiểm tra, sát hạch thông qua phỏng vấn hoặc thực hành về năng lực, trình
độ chun mơn, nghiệp vụ của người dự tuyển.
Kết quả tuyển dụng tốt hay chưa tốt đều có ảnh hưởng đến chi phí, uy tín và
chất lượng đội ngũ của đơn vị. Cụ thể:
Về chi phí tài chính, nếu việc tuyển dụng được những giảng viên có chất
lượng đầu vào tốt sẽ giảm được chi phí đào tạo, huấn luyện, tuyển dụng lại và
những chi phí khác do năng lực làm việc yếu kém của họ. Ngồi ra khơng mất chi
phí cơ hội do giảng viên mới khơng hồn thành nhiệm vụ và cơ sở đào tạo phải
tuyển dụng đào tạo lại người khác. Nếu tuyển dụng những giảng viên có chất lượng
đầu vào thấp sẽ làm tăng chi phí kể cả chi phí cơ hội của cơ sở đào tạo.
Về chất lượng đội ngũ và uy tín của cơ sở đào tạo, nếu tuyển được những giảng
viên có chất lượng đầu vào cao sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc huấn luyện nâng cao
chất lượng đội ngũ giảng viên, nâng cao uy tín của cơ sở đào tạo và ngược lại.
* Công tác đào tạo, bồi dưỡng
+ Nội dung
- Xác định nhu cầu đào tạo
Xác định nhu cầu đào tạo là xác định khi nào, ở bộ phận nào cần phải đào
tạo, đào tạo những cái gì, cho loại lao động nào và bao nhiêu người. Nhu cầu đào
tạo được xác định dựa trên phân tích nhu cầu lao động của tổ chức, các yêu cầu về
kiến thức, kỹ năng cần thiết cho việc thực hiện công việc và phân tích trình độ, kiến
thức, kỹ năng hiện có của người lao động.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
14
- Xác định mục tiêu đào tạo
Xác định mục tiêu đào tạo là xác định kết quả cần đạt được của chương trình
đào tạo bao gồm những kiến thức, kỹ năng cần được đào tạo và trình độ đạt được
sau đào tạo, số lượng và cơ cấu học viên, thời gian đào tạo. Việc xác định mục tiêu
đào tạo sẽ được thực hiện dựa trên cơ sở đánh giá nhu cầu đã đề cập ở trên. Ngoài
ra, việc xác định mục tiêu đào tạo - phát triển cũng phải đảm bảo nguyên tắc
SMART đối với xác định mục tiêu nói chung được tóm gọn trong 5 chữ bao
gồm:Cụ thể (Specific), đo lường được (Measurable), khả thi (Achievable), hợp lý
(Relevant) và có hạn định thời gian (Timebound).
- Lựa chọn đối tượng đào tạo
Là lựa chọn người cụ thể để đào tạo, dựa trên nghiên cứu và xác định nhu
cầu, động cơ đào tạo của người lao động, tác dụng của đào tạo đối với người lao
động và khả năng nghề nghiệp của từng người. Việc đào tạo - phát triển tuy được
thực hiện theo nhu cầu của tổ chức nhưng phải kết hợp với nguyện vọng cá nhân thì
mới mang lại hiệu quả cao trong đào tạo.
- Xây dựng chương trình và lựa chọn phương pháp đào tạo
Chương trình đào tạo là một hệ thống các môn học và bài học được dạy, cho
thấy những kiến thức nào, kỹ năng nào cần được dạy và dạy trong bao lâu. Chương
trình đào tạo được xác định dựa trên nhu cầu, mục tiêu và đối tượng được đào tạo.
Sau đó, những căn cứ trên kết hợp chương trình đào tạo sẽ là cơ sở để lựa chọn
phương pháp đào tạo phù hợp.
- Dự tính chi phí đào tạo
Chi phí đào tạo quyết định việc lựa chọn các phương án đào tạo, bao
gồm các chi phí cho việc học, chi phí cho việc giảng dạy. Việc dự tính chi phí
đào tạo bao gồm việc xác định nguồn quỹ và mức chi cho từng hoạt động đào
tạo - phát triển.
- Phương pháp
Để đào tạo và phát triển nguồn nhân lực, người ta có thể thực hiện nhiều
phương pháp khác nhau song không phải phương pháp nào cũng thích hợp đối với
giảng viên
- Đào tạo trong cơng việc:
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
15
Đào tạo trong công việc là các phương pháp đào tạo trực tiếp tại nơi là việc,
trong đó người học sẽ học được những kiến thức và kỹ năng cần thiết cho công việc
thông qua thực tế thực hiện công việc và thường là dưới sự hướng dẫn của những
người lao động lành nghề hơn. Trong các phương pháp thuộc nhóm này, tác giả cho
rằng chỉ có cách kèm cặp và chỉ bảo là phù hợp hơn với đối tượng là giảng viên,
nhất là giảng viên tập sự. Theo đó, các giảng viên trẻ sẽ được những giảng viên có
thâm niên và trình độ cao hơn kèm cặp, chỉ bảo, hướng dẫn cả về chuyên môn lẫn
nghiệp vụ sư phạm trong quá trình tham gia trợ giảng hoặc ngay cả khi đã bắt đầu
trực tiếp đứng lớp.
- Đào tạo ngoài cơng việc
Đào tạo ngồi cơng việc là phương pháp đào tạo trong đó người học được
tách ra khỏi sự thực hiện các công việc thực tế. Do đặc thù công việc của giảng viên
khơng phải thường xun có mặt tại trường nên việc áp dụng các phương pháp
ngồi cơng việc để đào tạo và phát triển rất thuận lợi. Một số phương pháp có thể
được sử dụng là:
+ Mở các khoá bồi dưỡng ngắn hạn hoặc dài hạn: Việc bồi dưỡng ngắn hạn
thường được áp dụng để đào tạo các kỹ năng, nghiệp vụ cịn bồi dưỡng dài hạn nhìn
chung rất ít được dùng đến, nếu có thường chỉ áp dụng đối với lĩnh vực ngoại ngữ.
+ Cử đi học Thạc sỹ và Tiến sỹ
Đây là hình thức đào tạo tập trung, hiệu quả cao và mang lại bằng cấp nên rất
được giảng viên ưa chuộng.
+ Tổ chức thường cử cán bộ, giảng viên đi tham gia các hội nghị, hội thảo
Phương pháp này thường được sử dụng để bồi dưỡng chun mơn cho giảng
viên. Nó giúp giảng viên cập nhật thơng tin rất dễ dàng và việc bố trí cho giảng viên
tham gia hội nghị, hội thảo cũng rất thuận lợi do thời gian dành cho việc này rất ít
so với nhiều phương pháp đào tạo khác.
+ Tổ chức những buổi trao đổi, sinh hoạt chuyên môn, toạ đàm khoa học
Phương pháp này có nhiều ưu điểm song việc tổ chức được nó thì khơng đơn
giản do quy mơ lớn, thường phải hội tụ nhiều người, từ nhiều đơn vị trong và ngồi
trường tham gia.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
