Bài soạn Đại số 9 chương II

***** Giáo án Đại số 9 ***** Trang - 1 -
Tuần : 10
Tiết : 19
CHƯƠNG II- HÀM SỐ BẬC NHẤT
§1. NHẮC LẠI VÀ BỔ SUNG CÁC KHÁI NIỆM VỀ HÀM SỐ
Soạn :
Giảng:
I/MỤC TIÊU : Qua bài này học sinh cần :
- Nắm các khái niệm về "hàm số". "biến số", cách cho một hàm số bằng bảng và công thức, cách
viết một hàm số, giá trị của hàm số y = f(x) tại x
0
được ký hiệu f(x
0
)
- Đồ thị hàm số y = f(x) là tập hợp tất cả các điểm biểu diễn các cặp giá trị tương ứng (x; f(x))
trên mặt phẳng toạ độ .
- Bước đầu nắm được khái niệm hàm số đồng biến, nghịch biến trên R
- HS tính thành thạo các giá trị của hàm số khi cho trước biến số, biết biểu diễn các cặp số (x;y)
trên mặt phẳng toạ độ , biết vẽ thành thạo đồ thị hàm số y = ax .
II/CHUẨN BỊ :
- GV chuẩn bị bảng phụ có ghi trước hệ trục toạ độ Oxy , bảng số liệu như ?3 SGK
III/NỘI DUNG VÀ CÁC HOẠT ĐỘNG TRÊN LỚP :
Hoạt động 1 : Kiểm tra nề nếp tổ chức lớp và sự chuẩn bị học tập của học sinh .
Hoạt động 2 : Kiểm tra bài cũ
Câu hỏi : Hãy phát biểu lại khái niệm hàm số mà các em đó học ở lớp 7.
PHẦN HƯỚNG DẪN CỦA THẦY GIÁO
VÀ HOẠT ĐỘNG HỌC SINH
PHẦN NỘI DUNG
CẦN GHI NHỚ
Hoạt động 3 : Khái niệm hàm số
* Mục tiêu: Học sinh nắm được các khái niệm hàm số và các tính chất của hàm số.

GV cho HS ôn tập lại các khái niệm về hàm số bằng
cách đặt các câu hỏi sau:
- Khi nào đại lượng y được gọi là hàm số của đại lượng
thay đổi x ?
-Em hiểu như thế nào về các ký hiệu y = f(x), y = g(x) ?
- Hàm số có thể cho bằng những cách nào ?
- HS nghiên cứu ví dụ 1a; 1b SGK tr 42
- GV giới thiệu ở ví dụ 1a ; y là hàm số của x được cho
bằng bảng , ở ví dụ 1b hàm số được cho bằng công thức
- VD 1b biểu thức 2x xác định với mọi giá trị của x
Hàm số y=2x+3 biến số x có thể lấy các giá trị tùy ý, vì
sao?
Hàm số y=
x
4
biến số x có thể lấy các giá trị nào ?
vì sao ? Hỏi tương tự với hàm số y=
1−x
?
- GV :công thức y=2x còn có thể viết y= f(x) = 2x
- Thế nào là hàm hằng ? cho ví dụ
- Các ký hiệu f(0), f(-1), ...,f(a) nói lên điều gì ?
HS làm ?1 Làm thế nào để tính giá trị của hàm số y= f(x)
tại một điểm cho trước .
1-Khái niệm về hàm số:
(SGK)
Hàm số có thể được cho bằng bảng
hoặc công thức .
x 1 2 3 4
y 2 4 6 8

- y = 2x
- Khi hàm số được cho bằng công
thức y = f(x) ta hiểu rằng biến số x
chỉ lấy những giá trị mà tại đó f(x)
xác định
VD: Hàm số y =2x+3 xác định với
mọi giá trị của biến x
Khi x thay đổi mà y luôn nhận một
giá trị không đổi thì hàm số y được
gọi là hàm hằng.
Hoạt động 4 : Đồ thị hàm số:
* Mục tiêu: Học sinh nắm được đồ thị của hàm số và biết cách vẽ các đồ thị hàm số đơn giản.
-GV dựng bảng phụ đó chuẩn bị để cho HS làm bài tập ?
2
- Gọi 2 HS lên bảng, mỗi học sinh làm một câu, các HS
còn lại làm bài vào vở.
- GV giới thiệu khái niệm đồ thị của hàm số y = f(x) sau
khi đó sửa bài tập và lấy kết quả bài tập ?2 để minh
2) Đồ thị của hàm số
Đồ thị của hàm số y = f(x) là tập hợp
tất cả các điểm biểu diễn các cặp giá
trị tương ứng (x; f(x)) trên mặt phẳng
tọa độ
**** Lê Đức Mai - Trường THCS Nguyễn Bỉnh Khiêm *****

***** Giáo án Đại số 9 ***** Trang - 2 -
hoạ ?
Hoạt động 5 : Hàm số đồng biến , nghịch biến
*Mục tiêu: Học sinh nắm được tính biến thiên của hàm số.
*GV dựng bảng kẻ sẵn đó chuẩn bị để HS làm bài tập ?3

và trả lời các câu hỏi sau:
- Biểu thức 2x+1 xác định với những giá trị nào của x ?
- Hãy nhận xét : Khi x tăng dần thì các giá trị tương ứng
của y = 2x+1 tăng hay giảm ? GV giới thiệu hàm số
y = 2x+1 đồng biến trên tập R.
- Tương tự câu hỏi trên với hàm số y = -2x+1. GV giới
thiệu hàm số y = -2x+1 nghịch biến trong R
- GV cho HS đọc phần tổng quát trang 44 SGK và bày
cách nhớ bằng hình ảnh khái niệm này.
3) Hàm số đồng biến, nghịch biến. :
(SGK)
Hoạt động 6 : Củng cố - Dặn dò
- Học sinh làm bài tập 1 theo nhóm trong lúc giáo viên chuẩn bị bảng ở bài tập 2 để học sinh tính
toán các giá trị tương ứng và giải tiếp bài tập 2.
- Đồ thị hàm số y = ax là gì ? Cách vẽ như thế nào ?
Hoạt động 7 : Dặn dò
- GV hướng dẫn về nhà làm bài tập 3.
- HS tự làm các bài tập 4,5,6/SGK.
*Rút kinh nghiệm …………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………
*********************
**** Lê Đức Mai - Trường THCS Nguyễn Bỉnh Khiêm *****

***** Giáo án Đại số 9 ***** Trang - 3 -
Tuần : 10
Tiết : 20
§ 2 . HÀM SỐ BẬC NHẤT Soạn :
Giảng:
I/ MỤC TIÊU : Qua bài này học sinh cần:
- Nắm vững kiến thức về hàm số bậc nhất là hàm số có dạng y = ax + b(a

≠
0), hàm số bậc nhất
được xác định với mọi giá trị thực của x và nắm được tính chất biến thiên của h/số bậc nhất.
- Hiểu được cách chứng minh hàm số bậc nhất cụ thể đồng biến, nghịch biến.
II/CHUẨN BỊ :- GV chuẩn bị hai bảng phụ : một bảng ghi đề bài bài toán, một bảng ghi các số
liệu cần thiết để tính kết quả ở bài tập ?2
III/NỘI DUNG VÀ CÁC HOẠT ĐỘNG TRÊN LỚP :
Hoạt động 1 : Kiểm tra nề nếp tổ chức lớp và sự chuẩn bị học tập của học sinh .
Hoạt động 2 : Kiểm tra bài cũ:
Câu hỏi 1 : Nêu khái niệm hàm số. Hãy cho 1 ví dụ về hàm số được cho bởi công thức ?
Câu hỏi 2 : Hãy điền vào chỗ (.........) để được một mệnh đề đúng .
Cho hàm số y=f(x) xác định với mọi x thuộc R, với mọi x
1
,x
2
bất kì thuộc R.
- Nếu x
1
< x
2
mà f(x
1
) < f(x
2
) thì hàm số y = f(x)........... trên R
- Nếu x
1
< x
2
mà f(x

1
) > f(x
2
) thì hàm số y = f(x)........... trên R
PHẦN HƯỚNG DẪN CỦA THẦY GIÁO
VÀ HOẠT ĐỘNG HỌC SINH
PHẦN NỘI DUNG
CẦN GHI NHỚ
Hoạt động 3 : Khái niệm về hàm số bậc nhất
* Mục tiêu: Học sinh nắm được khái niệm hàm số bậc nhất, điều kiện để tồn tại hàm số bậc nhất,
xác định đúng các hệ số a, b.
- GV cho học sinh đọc bài toán đó chuẩn bị
trên bảng phụ.
- GV vẽ sơ đồ chuyển động như SGK và
hướng dẫn học sinh ?1
- Điền vào chỗ trống (....) cho đúng .
- Sau một giờ ô tô đi được :.......
- Sau t giờ ô tô đi được :.......
- Sau t giờ ô tô cách trung tâm Hà Nội là: S
=......
- Học sinh làm ?2
- GV gọi học sinh đọc kết quả, GV ghi kết
quả lên bảng phụ đó chuẩn bị sẵn.
- HS giải thích vì sao đại lượng S là hàm số
của t ?
- Nếu thay S bằng chữ y, t bởi chữ x ta có
công thức hàm số quen thuộc y = 50 x+8.
- Nếu thay 50 bởi a và 8 bởi b thì ta có y =
ax+b (a
≠

0) là hàm số bậc nhất.
- HS nêu định nghĩa hàm số bậc nhất ?
- Các hàm số sau có phải là hàm số bậc nhất
không ? Vì sao ?
a) y=1-5x b) y=
x
1
+ 4 c) y=
2
1
x
d) y=2x
2
+ 3 e) y= mx+2 f) y=0x +7
1) Khái niệm về hàm số bậc nhất :
TTHN BXe

8km Huế
b) Định nghĩa : Hàm số bậc nhất là hàm số
được cho bởi công thức y = ax +b, trong đó a,b
là các số cho trước và a ≠ 0
*Chú ý : Khi b = 0 hàm số có dạng: y =ax
Ví dụ : y=1-5x ,y =
x
2
1
là các hàm số bậc nhất .
Hoạt động 4 : Tính chất
* Mục tiêu: Học sinh nắm được các tính chất của hàm số bậc nhất.
**** Lê Đức Mai - Trường THCS Nguyễn Bỉnh Khiêm *****


***** Giáo án Đại số 9 ***** Trang - 4 -
- GV hướng dẫn HS xét ví dụ nêu ở SGK
- Hàm số y= -3x+1 có phải là hàm số bậc nhất
không? Vì sao? Nó được xác định với những
giá trị nào của x ?
- Tương tự bài tập 7, GV hướng dẫn HS chứng
minh hàm số y = -3x+1 nghịch biến trên R
- HS làm ?3 bằng cách sửa lại bài giải của ví
dụ.
- Có chú ý gì về dấu của hệ số a với tính biến
thiên của các hàm số đã nêu .
- HS nêu tổng quát về tính biến thiên của hàm
số bậc nhất
- HS làm bài tập ?4. Thử hỏi tính biến thiên
của các hàm số bậc nhất trong phần cuối hoạt
động 3.
2) Tính chất : ( SGK )
Hoạt động 5 : Củng cố
- HS làm bài tập 8 theo nhóm rồi đối chiếu kết quả lẫn nhau .
- HS làm bài tập số 9 ( chú ý đến điều kiện a ≠0)
Hoạt động 6 : Dặn dò
- Nắm vững định nghĩa , tính chất hàm số bậc nhất
- Bài tập về nhà 10,11,12,13,14
- Tiết sau : “Luyện tập”
*Rút kinh nghiệm ……………………………………………………………………………..........
………………………………………………………………………………………………............
.
***************************
**** Lê Đức Mai - Trường THCS Nguyễn Bỉnh Khiêm *****


***** Giáo án Đại số 9 ***** Trang - 5 -
Tuần : 11
Tiết : 21
LUYỆN TẬP 1 & 2 Soạn :
Giảng:
I/ MỤC TIÊU : Qua bài này học sinh cần :
- Rèn kỹ năng tính toán giá trị của hàm số, củng cố định nghĩa và tính chất của hàm số bậc nhất
Củng cố các khái niệm hàm số, đồ thị của hàm số, hàm số đồng biến, nghịch biến trên R
- Rèn kỹ năng nhận dạng hàm số bậc nhất, xác định các hệ số a và b, kỹ năng áp dụng tính chất
hàm số bậc nhất và biểu diễn điểm trên mặt phẳng tọa độ, kỹ năng vẽ đồ thị hàm số y =ax, kỹ
năng đọc đồ thị
- Rèn tính cẩn thận trong tính toán cũng như vẽ đồ thị hàm số.
II/ CHUẨN BỊ :
- GV chuẩn bị các bảng phụ (có ô lưới) và kẻ sẵn các hệ trục toạ độ Oxy .
- GV chuẩn bị bảng phụ đó vẽ trước Hình 4 SGK và số liệu trong bài tập số 6
III/ NỘI DUNG VÀ CÁC HOẠT ĐỘNG TRÊN LỚP :
Hoạt động 1 : Kiểm tra nề nếp tổ chức lớp và sự chuẩn bị học tập của học sinh .
Hoạt động 2 : Kiểm tra bài cũ
Câu hỏi 1 : Hãy nêu khái niệm hàm số, cho một ví dụ về hàm số cho bằng một công thức.
Giải bài tập số 3 SGK
PHẦN HƯỚNG DẪN CỦA THẦY GIÁO
VÀ HOẠT ĐỘNG HỌC SINH
PHẦN NỘI DUNG
CẦN GHI NHỚ
Hoạt động 3 : Luyện tập xác định giá trị của hàm số:
* Mục tiêu: Học sinh biết cách xác định hàm số bậc nhất và tính giá trị của một hàm số.
*Bài tập 12/sgk:
- Muốn tìm a ta làm như thế nào ? GV hướng
dẫn cho HS thế các giá trị của x và y vào hàm

số để tìm a
*Bài tập 13/sgk :
- GV hướng dẫn HS biến đổi để mỗi hàm số có
dạng y = ax + b, xác định hệ số a và b rồi tìm
điều kiện để a ≠ 0 và chú ý thêm điều kiện để
các hệ số đó có nghĩa .
Bài tập 12/sgk :
-Thay x = 1;y = 2,5 vào hàm số y = ax+3 ta
được :
2,5 = a.1+3
⇔
a = -0.5
Bài tập 13 :
a) Ta có
( )
m5xm51xm5y −−−=−−=

nên để hàm số này là hàm số bậc nhất thì
m5 −
≠0 và 5-m≥0 tức là m < 5
b) Để
5,3x
1m
1m
y +
−
+
=
là hàm số bậc nhất thì
m+1≠ 0 và m-1≠ 0 tức là m ≠ ±1

Hoạt động 4 :Luyện tập tính giá trị của hàm số, xét tính biến thiên:
* Mục tiêu: Học sinh tính được các giá trị của hàm số, xác định tính biến thiên của hàm số.
a/ Bài tập 6 : Muốn tính giá trị của hàm số y=f(x)
tại điểm x = a ta làm như thế nào ? GV dùng bảng
số liệu đặt sẵn và yêu cầu HS tính theo nhóm (mỗi
nhóm 3 cột). Một HS khá giỏi lên bảng tính và các
nhóm đối chiếu kết quả.
- HS nhận xét giá trị tương ứng của hai hàm số khi
x lấy cùng một giá trị. (có thể cho HS làm phép
trừ nếu không phát hiện được)
b/Bài tập 7 : Muốn nhận biết một hàm số là đồng
biến hay nghịch biến trong R ta chứng minh như thế
nào ? GV hướng dẫn HS làm bài tập 7 SGK
Bài tập 6 :
a) Học sinh lập bảng giá trị.
b) Khi biến x lấy cùng một giá trị thì giá trị
tương ứng của hàm số y=0,5x + 2 luôn lớn
hơn giá trị tương ứng của hàm số y=
0,5x+2
Bài tập 7 :
Ta có f(x
1
)-f(x
2
) = 3x
1
- 3x
2
=3(x
1

- x
2
)
Mà x
1
< x
2
hay x
1
- x
2
< 0 nên f(x
1
)-f(x
2
)
<0
Do đó hàm số y = f(x) = 3x đồng biến trên
R
Hoạt động 5 : Luyện tập biểu diễn các điểm trên MPTĐ và vẽ đồ thị
* Mục tiêu: Học sinh biết biểu diễn một điểm trên mặt phẳng tọa độ và vẽ đồ thị hàm số y =ax
**** Lê Đức Mai - Trường THCS Nguyễn Bỉnh Khiêm *****

***** Giáo án Đại số 9 ***** Trang - 6 -
Bài tập 11 :
- GV hướng dẫn HS biểu diễn các điểm đó cho
trên mặt phẳng toạ độ và lưu ý các trường
hợp hoành độ bằng 0, tung độ bằng 0,
- HS nhận xét vị trí của các điểm có hoành độ
bằng 0, tung độ bằng 0, hoành độ bằng nhau,

tung độ bằng nhau
Bài tập 5 : (hình 5 SGK)
- Đồ thị hàm số y = ax có dạng gì ? đặc điểm ?
Muốn vẽ đồ thị hàm số dạng y = ax ta làm
như thế nào ?
- Các điểm A và B có tung độ bằng mấy? Làm
thế nào để tính được hoành độ tương ứng của
A và B ?
Bài tập 11 :
Bài tập 5 : (Hình 5 SGK)
a) HS tự giải
b) y
A
= y
B
= 4 ( vì A và B nằm trên đt y =
4) . Vì A nằm trên đt y = 2x nên
2
2
y
x
A
A
==
. Do đó A (2;4). Tương tự
B(4;4)
Ta tính được AB = 2; OA=
20
;OB=
32

nên
chu vi ∆OAB bằng 2+
20
+
32
≈12,13 cm và
diện tích ∆OAB bằng
)cm(44.2.
2
1
2
=
Hoạt động 6 : Củng cố & Dặn dò:
- HS ôn lại các khái niệm về hàm số, tính biến thiên của hàm số trên R, cách vẽ đồ thị hàm số y
= ax, cách tính f(a) của hàm số y =f(x).
- Hoàn thiện các bài tập đã hướng dẫn.
- HS nắm vững định nghĩa và tính chất của hàm số bậc nhất và tìm được điều kiện của tham số
để có được một hàm số bậc nhất.
- Hướng dẫn bài tập 14 :
a) So sánh
51−
với 0 b) và c) Thế các giá trị đó cho vào hàm số tính giá trị còn lại.
- Chuẩn bị bài sau : “Đồ thị của hàm số y = ax + b (a ≠0)”
*Rút kinh nghiệm ……………………………………………………………………………..........
………………………………………………………………………………………………............
.
***************************

**** Lê Đức Mai - Trường THCS Nguyễn Bỉnh Khiêm *****


***** Giáo án Đại số 9 ***** Trang - 7 -
Tuần : 11
Tiết : 22
§ 3 - ĐỒ THỊ HÀM SỐ y = ax + b (a ≠ 0)
Soạn :
Giảng:
I/MỤC TIÊU : Qua bài này học sinh cần :
- Hiểu được đồ thị hàm số y = ax + b (a ≠ 0) là một đường thẳng luôn luôn cắt trục tung tại điểm
có tung độ bằng b, song song với đường thẳng y = ax nếu b ≠ 0 hoặc trùng với đường thẳng y =
ax nếu b = 0.
- Kỹ năng vẽ đồ thị hàm số y = ax + b bằng cách xác định 2 điểm thuộc đồ thị.
II/CHUẨN BỊ :
- GV chuẩn bị trước bảng phụ có vẽ sẵn Hình 6;7/SGK và bảng giá trị hai hàm số y = 2x và y
= 2x +3
III/NỘI DUNG VÀ CÁC HOẠT ĐỘNG TRÊN LỚP :
Hoạt động 1 : Kiểm tra nề nếp tổ chức lớp và sự chuẩn bị học tập của học sinh .
Hoạt động 2 : Kiểm tra bài cũ.
Câu hỏi : Thế nào là đồ thị hàm số y = f(x) ?
Đồ thị hàm số y=ax (a
≠
0) là gì? Nêu cách vẽ đồ thị hàm số y = ax (a
≠
0)
PHẦN HƯỚNG DẪN CỦA THẦY GIÁO
VÀ HOẠT ĐỘNG HỌC SINH
PHẦN NỘI DUNG
CẦN GHI NHỚ
Hoạt động 3 : Đồ thị hàm số y=ax+b(a
≠
0)

* Mục tiêu: HS nắm được tính chất đồ thị của hàm số y = ax + b (b≠0)
**** Lê Đức Mai - Trường THCS Nguyễn Bỉnh Khiêm *****

***** Giáo án Đại số 9 ***** Trang - 8 -
- GV cho học sinh làm ?1 theo nhóm.
- GV dùng bảng phụ đó vẽ sẵn hình 6 SGK để
cho học sinh đối chiếu kết quả bài làm.
- Có nhận xét gì về toạ độ ( hoành độ và tung
độ ) của các điểm A và A', B và B', C và C'.
- Có nhận xét gì về vị trí các điểm A, B, C so
với vị trí các điểm A', B', C' ?
- Các tứ giác AA'BB' và BB'CC' là các hình gì?
và nếu A, B, C thẳng hàng thì ta có thể suy ra
được A', B', C' thẳng hàng không ?
- Từ các nhận xét trên ta có thể suy ra được
điều gì ?
- HS làm ?2 theo nhóm. GV dùng bảng phụ đó
chuẩn bị sẵn để HS đối chiếu kết quả ?
- Với cùng một giá trị của biến x, giá trị tương
ứng của hàm số y = 2x và y = 2x+3 như thế
nào ?
- Cùng hoành độ x, tung độ của các điểm trên
đồ thị của hai hàm số y = 2x và y = 2x+3 có
gì khác ?
- Đồ thị hàm số y = 2x là gì ? Ta suy ra được
đồ thị của hàm số y = 2x+3 là gì ?
- Đường thẳng y=2x+3 cắt trục tung ở điểm có
tung độ bằng mấy ?
- GV dùng bảng phụ H7 để minh họa và cho
HS phát biểu tổng quát trong SGK

- GV nêu và cho HS ghi chú ý trong SGK .
- GV đặt vấn đề cho hoạt động 4 vẽ đồ thị hàm
số dạng y = ax + b
1/Đồ thị hàm số y=ax+b(a
≠
0)
Nếu A, B, C ∈ (d) thì A', B', C'∈(d')với (d)//
(d')
?2
a/ Tổng quát : (SGK )
b/ Chú ý: ( SGK )
Hoạt động 4 : Cách vẽ đồ thị hàm số y = ax+b (a
≠
0)
* Mục tiêu: HS nắm được các bước vẽ đồ thị của hàm số số y = ax+b (a
≠
0)
- Muốn vẽ đồ thị hàm số y = ax + b ta làm như
thế nào ? Dựa vào phần tổng quát, GV hướng
dẫn HS xét thành hai trường hợp b= 0 và b ≠
0
- Khi b = 0 thì hàm số có dạng gì ? (y = ax)
Nhắc lại cách vẽ đồ thị hàm số dạng này ?
Hãy vẽ đồ thị hàm số y = x.
- Khi b
≠
0, để vẽ đồ thị hàm số y = ax+b ta
làm như thế nào ? GV gợi ý xác định giao
điểm đồ thị với 2 trục tọa độ và cách xác định
hai giao điểm này.

- HS ghi các bước vẽ và GV minh hoạ bằng đồ
thị hàm số y = x - 2
2/ Cách vẽ đồ thị hàm số y = ax+b (a
≠
0)
- Trường hợp : b = 0 : Đường thẳng y = ax đi
qua O(0;0) và A(1;a)
- Trường hợp : b
≠
0 :
Các bước vẽ : ( SGK )
-Ví dụ: Vẽ đồ thị hàm số y = x-2
Cho x = 0 => y = -2 => B(0;-2)
Cho y = 0 => x = 2 => A(2;0)
* Đồ thị hàm số y = x - 2 là đường thẳng đi
qua hai điểm A;B

**** Lê Đức Mai - Trường THCS Nguyễn Bỉnh Khiêm *****

y
x
2
6
9
7
4
1
2 3
5
O

C'
B'
A'
C
B
A
2
1
-2
-1
1
-1,5
O
A
-2
2
A
B