Hoàn thiện quá trình lập & phát hành báo cáo kiểm toán BCTT ở Cty Kiểm toán & Kế toán Hà Nội – CPA Hà Nội

Mục lục
Mục lục ............................................................................................................................................1
Lời nói đầu........................................................................................................................................4
Chơng 1.............................................................................................................................................6
Lý luận chung về báo cáo kiểm toán.................................................................................................6
báo cáo tài chính..............................................................................................................................6
1.1 Mục đích của kiểm toán báo cáo tài chính..............................................................................6
1.1.1Khái niệm kiểm toán báo cáo tài chính.............................................................................6
1.1.2Chủ thể kiểm toán báo cáo tài chính.................................................................................6
1.1.2.1Kiểm toán viên Nhà nớc.............................................................................................7
1.1.2.2Kiểm toán viên nội bộ................................................................................................7
1.1.2.3Kiểm toán viên độc lập...............................................................................................7
1.1.3Mục đích kiểm toán báo cáo tài chính..............................................................................8
1.1.3.1 Rủi ro thông tin tài chính và các biện pháp khắc phục..............................................8
1.1.3.2Mục đích của kiểm toán báo cáo tài chính...............................................................10
1.2Lý luận chung về báo cáo kiểm toán báo cáo tài chính..........................................................10
1.2.1Định nghĩa báo cáo kiểm toán.........................................................................................10
1.2.2Nội dung báo cáo kiểm toán báo cáo tài chính...............................................................11
1.2.2.1Các yếu tố của một báo cáo kiểm toán báo cáo cáo tài chính..................................11
1.2.2.2Các nội dung cơ bản của một báo cáo kiểm toán báo cáo tài chính.........................11
1.2.3Các loại báo cáo kiểm toán.............................................................................................15
1.2.3.1ý kiến nhận xét hoàn hảo ( báo cáo chấp nhận toàn phần )......................................15
1.2.3.2 ý kiến chấp nhận từng phần (Báo cáo chấp nhận từng phần )................................17
1.2.3.3 ý kiến nhận xét từ bỏ(Báo cáo kiểm toán từ chối bày tỏ ý kiến )......................18
1.2.3.4 ý kiến trái ngợc ( Báo cáo kiểm toán có ý kiến trái ngợc ).................................19
1.3 Quy trình kiểm toán.......................................................................................................19
1.3.1 Lập kế hoạch kiểm toán.............................................................................................20
Kế hoạch kiểm toán.....................................................................................................................21
Chơng trình kiểm toán.................................................................................................................21
1.3.2 Thực hiện kiểm toán...................................................................................................24
1.3.3 Hoàn thành kiểm toán và công bố báo cáo kiểm toán...............................................25

Chơng 2...........................................................................................................................................30
2.1 Khái quát chung về Công ty Kiểm toán và Kế toán Hà nội (cpa Hanoi ).............................31
2.1.2 Sự hình thành và phát triển của Công ty Kiểm toán và Kế toán Hà nội ........................31
2.1.2 Phạm vi hoạt động của CPA Hanoi...............................................................................32
2.1.2.1 Dịch vụ kiểm toán...................................................................................................33
2.1.2.2 Dịch vụ t vấn...........................................................................................................33
2.1.3 Cơ cấu tổ chức của CPA Hanoi.....................................................................................33
2.1.3.2 Ban giám đốc...........................................................................................................35
2.1.3.3 Ban kiểm soát.........................................................................................................36
2.1.3.5 Các phòng nghiệp vụ ..............................................................................................37
2.1.4 Đặc điểm tổ chức công tác kế toán của CPA Hanoi......................................................39
2.1.4.1 Đặc điểm tổ chức công tác kế toán và hình thức kế toán áp dụng .........................39
2.1.4.2 Niên độ kế toán......................................................................................................41
2.1.4.3 Đồng tiền hạch toán...............................................................................................41
2.1.5 Chính sách kế toán và thuế áp dụng ở công ty..............................................................41
1
2.1.5.1 Tài sản cố định và khấu hao tài sản cố định............................................................41
2.1.5.2 Hạch toán doanh thu...............................................................................................42
2.1.5.3 Nghĩa vụ thuế.........................................................................................................42
2.2 Thực trạng lập và phát hành báo cáo kiểm toán về báo cáo tài chính tại Công ty Kiểm toán
và Kế toán Hà Nội (CPA HANOI)..............................................................................................42
2.2.1 Khái quát về việc lập và phát hành báo cáo kiểm toán về báo cáo tài chính ở CPA
Hanoi.......................................................................................................................................42
2.2.2 Quy trình tiến hành một cuộc kiểm toán báo cáo tài chính ở CPA HANOI.................43
2.2.2.1 Tiếp cận khách hàng................................................................................................43
2.2.2.2 Lập kế hoạch kiểm toán..........................................................................................44
2.2.2.3 Thực hiện kiểm toán................................................................................................46
2.2.2.4 Hoàn thành cuộc kiểm toán....................................................................................47
2.2.3 Các công việc trong giai đoạn hoàn thành cuộc kiểm toán...........................................47
2.2.3.1 Tổng hợp và đánh giá lại kết quả kiểm toán ...........................................................48

Cty TNHH ABC..................................................................................................................53
Tổng hợp các bút toán điều chỉnh...............................................................................................53
STT......................................................................................................................................54
Nội dung..............................................................................................................................54
TK Nợ..................................................................................................................................54
TK Có..................................................................................................................................54
Số tiền..................................................................................................................................54
1...........................................................................................................................................54
Trình bày lại khoản thuế VAT thanh lý xe do công ty hạch toán nhẩm.............................54
333.......................................................................................................................................54
333.......................................................................................................................................54
12.380.952...........................................................................................................................54
2...........................................................................................................................................54
Sửa lại VAT khấu trừ tháng 5 do hạch toán sai...................................................................54
133.......................................................................................................................................54
333.......................................................................................................................................54
(92.890.819)........................................................................................................................54
3...........................................................................................................................................54
Điều chỉnh lại khoản VAT khấu trừ lớn hơn mức cho phép................................................54
333.......................................................................................................................................54
133.......................................................................................................................................54
(452.868.646)......................................................................................................................54
4...........................................................................................................................................54
Bổ sung khoản VAT nhập khẩu hạch toán thiếu.................................................................54
133.......................................................................................................................................54
333.......................................................................................................................................54
31.108.151...........................................................................................................................54
5...........................................................................................................................................54
Thuế nhập khẩu hạch toán thiếu của dầu cọ .......................................................................54
152.......................................................................................................................................54

333.......................................................................................................................................54
18.506.292...........................................................................................................................54
6...........................................................................................................................................54
Thuế nhập khẩu hạch toán thiếu của dầu cọ .......................................................................54
632.......................................................................................................................................54
333.......................................................................................................................................54
48.733.605...........................................................................................................................54
2
7...........................................................................................................................................54
Bổ sung khoản nhập khẩu lọ công ty cha hạch toán............................................................54
152.......................................................................................................................................54
331.......................................................................................................................................54
132.384.616.........................................................................................................................54
8...........................................................................................................................................54
Bổ sung khoản nhập khẩu lọ công ty cha hạch toán............................................................54
152.......................................................................................................................................54
333.......................................................................................................................................54
26.811.382...........................................................................................................................54
9...........................................................................................................................................54
Thuế nhập khẩu đợc thanh khoản........................................................................................54
333.......................................................................................................................................54
721.......................................................................................................................................54
168.425.713.........................................................................................................................54
10.........................................................................................................................................54
Thuế VAT đợc thanh khoản................................................................................................54
333.......................................................................................................................................54
133.......................................................................................................................................54
94.448.080...........................................................................................................................54
11.........................................................................................................................................54
Kết chuyển thuế môn bài.....................................................................................................54

642.......................................................................................................................................54
333.......................................................................................................................................54
850.000................................................................................................................................54
12.........................................................................................................................................54
Phân loại tăng TSCĐ...........................................................................................................54
211.......................................................................................................................................54
152.......................................................................................................................................54
114.611.384.........................................................................................................................54
13.........................................................................................................................................54
Phân loại lại do hạch toán một số loại không đủ điều kiện trở thành TSCĐ.......................54
142.......................................................................................................................................54
211.......................................................................................................................................54
23.603.161...........................................................................................................................54
14.........................................................................................................................................54
Điều chỉnh số khấu hao.......................................................................................................54
214.......................................................................................................................................54
632.......................................................................................................................................54
101.878.637.........................................................................................................................54
15.........................................................................................................................................54
Lơng Ban giám đốc trích thiếu............................................................................................54
642.......................................................................................................................................54
334.......................................................................................................................................54
19.500.000...........................................................................................................................54
16.........................................................................................................................................54
Xử lý tiền lơng năm 2000 do không phải trả ......................................................................54
334.......................................................................................................................................54
721.......................................................................................................................................54
19.500.000...........................................................................................................................54
17.........................................................................................................................................54
3

Bổ sung giá trị vật liệu thừa trong kiểm kê.........................................................................54
152.......................................................................................................................................54
721.......................................................................................................................................54
495.600................................................................................................................................54
18.........................................................................................................................................54
Giá vốn hàng bán bị trả lại, công ty cha hạch toán.............................................................54
155.......................................................................................................................................54
632.......................................................................................................................................54
36.540.206...........................................................................................................................54
Bảng cân đối kế toán...........................................................................................................54
Tại ngày 31/12/2001...................................................................................................................54
Báo cáo kết quả kinh doanh................................................................................................55
Từ ngày 01/01/2001 đến ngày 31/12/2001..................................................................................55
....................................................................................................................................................55
2.2.3.2 Lập dự thảo báo cáo và th quản lý (nếu có) ............................................................56
2.2.3.3 Soát xét dự thảo báo cáo kiểm toán và hồ sơ kiểm toán..........................................58
2.2.3.4 Đánh giá tổng quát..................................................................................................61
2.2.3.5 Thảo luận lại với khách hàng và phát hành báo cáo kiểm toán ..............................64
Chơng 3...........................................................................................................................................65
3.1 Đánh giá, nhận xét thực trạng lập và phát hành báo cáo kiểm toán báo cáo tài chính ở CPA
Hà nội..........................................................................................................................................65
3.1.1 Những u điểm................................................................................................................65
1.1.2Những vấn đề cần hoàn thiện..........................................................................................66
Mức độ trọng yếu của cuộc kiểm toán đợc kiểm toán viên xác định theo công thức:................67
3.3 Một số ý kiến đề xuất nhằm hoàn thiện chuẩn mực kiểm toán Việt Nam ...........................71
Kết luận.......................................................................................................................................74
Lời nói đầu
Để từng bớc hoà nhập với kinh tế khu vực và Thế giới, Đảng và Nhà nớc ta đã
chủ trơng chuyển đổi từ nền kinh tế tập trung quan liêu bao cấp sang nền kinh tế thị
trờng định hớng XHCN . Sự phát triển nhanh chóng và bền vững của nền kinh tế thị

trờng đòi hỏi phải đợc cung cấp thông tin tài chính hoàn hảo có độ tin cậy cao với sự
kiểm tra và xác nhận của kiểm toán độc lập. Hoạt động kiểm toán nói chung và kiểm
toán độc lập nói riêng đã và đang khẳng định đợc vai trò tích cực trong quản lý, điều
hành nền kinh tế vĩ mô và vi mô. Do nhận thức đợc tầm quan trọng của hoạt động
kiểm toán độc lập nên em đã chọn thực tập tại công ty Kiểm toán và Kế toán Hà Nội
(CPA Hà Nội ).
Sau một thời gian ngắn thực tập tại Công ty, em đã có những hiểu biết ban đầu
về quy trình thực hiện cũng nh các giai đoạn cụ thể một cuộc kiểm toán báo cáo tài
4
chính. Nhận thức đợc tầm quan trọng của quá trình lập và phát hành báo cáo kiểm
toán báo cáo tài chính đối với một cuộc kiểm toán cũng nh những u điểm và tồn tại
của Công ty trong giai đoạn này, em đã lựa chọn đề tài: Hoàn thiện quá trình lập
và phát hành báo cáo kiểm toán báo cáo tài chính ở Công ty Kiểm toán và Kế toán
Hà Nội- CPA Hanoi.
Nội dung của luận văn bao gồm :
Chơng 1:Lý luận chung về báo cáo kiểm toán báo cáo tài chính
Chơng 2: Thực trạng lập và phát hành báo cáo kiểm toán báo cáo tài chính
ở Công ty Kiểm toán và Kế toán Hà nội
Chơng 3: Hoàn thiện quá trình lập và phát hành cáo kiểm toán báo cáo tài
chính
Vì thời gian và trình độ còn hạn chế nên những thiếu sót là không thể tránh
khỏi. Tuy nhiên đợc sự giúp đỡ, chỉ bảo tận tình của Giám đốc Công ty cũng nh các
phòng nghiệp vụ và đặc biệt là thầy Vơng Đình Huệ đã giúp em hoàn thành luận văn
tốt nghiệp này.
5
Chơng 1
Lý luận chung về báo cáo kiểm toán
báo cáo tài chính
1.1 Mục đích của kiểm toán báo cáo tài chính
1.1.1 Khái niệm kiểm toán báo cáo tài chính

Kiểm toán báo cáo tài chính (Audit of Financial Statements ) là sự kiểm tra và
trình bày ý kiến nhận xét của kiểm toán viên về tính trung thực hợp lý, tính hợp thức
và tính hợp pháp của các báo cáo tài chính.
- Tính trung thực và hợp lý:
+ Trung thực: Là các thông tin tài chính phản ánh đúng nội dung, bản chất và
thực trạng các nghiệp vụ kinh tế phát sinh.
+ Hợp lý: Là các thông tin tài chính trên báo cáo tài chính đảm bảo độ tin cậy
cần thiết, không có các sai phạm xét trên các khía cạnh trọng yếu.
Do tính chủ quan của kế toán nên không thể có các thông tin tài chính phản
ánh tuyệt đối chính xác tình hình tài chính của đơn vị. Vì vậy, khi nhận xét về độ tin
cậy của các thông tin tài chính, kiểm toán viên không thể sử dụng thuật ngữ chính
xác, mà sử dụng thuật ngữ hợp lý.
- Tính hợp thức: Một báo cáo tài chính đợc coi là hợp thể thức khi đợc lập phù hợp và
tuân thủ các chuẩn mực và chế độ kế toán hiện hành ( hoặc đợc chấp nhận ).
- Tính hợp pháp : các báo cáo tài chính đảm bảo hợp lệ theo các quy định hiện hành và
các thông tin tài chính đảm bảo tuân thủ các quy định pháp luật có liên quan.
1.1.2 Chủ thể kiểm toán báo cáo tài chính
Chủ thể của kiểm toán báo cáo tài chính có thể là kiểm toán viên Nhà nớc,
kiểm toán viên nội bộ hoặc kiểm toán viên độc lập.
6
1.1.2.1Kiểm toán viên Nhà nớc
Kiểm toán viên là công việc kiểm toán do các cơ quan quản lý chức năng của
Nhà nớc (Tài chính, Thuế ) và các cơ quan kiểm toán Nhà n ớc chuyên trách tiến
hành. Kiểm toán viên thờng tiến hành các cuộc kiểm toán tuân thủ, xem xét việc chấp
hành các chính sách, luật lệ và chế độ của Nhà nớc tại các đơn vị có sử dụng vốn là
kinh phí của Nhà nớc. Ngoài ra, kiểm toán viên Nhà nớc còn thực hiện kiểm toán hoạt
động để đánh tính hiệu lực và hiệu quả trong hoạt động của các đơn vị nói trên.
1.1.2.2Kiểm toán viên nội bộ
Chức năng quan trọng và chủ yếu nhất của kiểm toán viên nội bộ là thực hiện
các cuộc kiểm toán hoạt động trong đơn vị. Tuy vậy, kiểm toán hoạt động cũng có thể

tiến hành cùng với kiểm toán báo cáo tài chính.
Khác với kiểm toán bên ngoài, trong khi kiểm toán báo cáo tài chính,
kiểm toán viên nội bộ còn kiểm toán cả các báo cáo kế toán quản trị và báo cáo kế
toán tài chính của các đơn vị thành viên trực thuộc. Mục đích kiểm toán báo cáo tài
chính của kiểm toán viên nội bộ là giúp chủ doanh nghiệp ( hoặc thủ trởng đơn vị ) ký
duyệt các báo cáo tài chính. Do tính độc lập của kiểm toán viên nội bộ bị hạn chế nên
về nguyên tắc, kiểm toán nội bộ các báo cáo tài chính không thể thay thế cho các kiểm
toán viên ở bên ngoài (kiểm toán Nhà nớc và kiểm toán độc lập )
1.1.2.3Kiểm toán viên độc lập
Nhu cầu kiểm tra, xác nhận báo cáo tài chính đã làm nảy sinh kiểm toán độc
lập. Kiểm toán độc lập chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực kiểm toán báo cáo tài chính.
Ngoài ra, tuỳ thuộc vào yêu cầu của khách hàng, kiểm toán viên độc lập còn có thể
thực hiện kiểm toán hoạt động, kiểm toán tuân thủ hoặc tiến hành các dịch vụ t vấn tài
chính kế toán khác.
ở các nớc có nền kinh tế thị trờng phát triển, kiểm toán báo cáo tài chính
do các kiểm toán viên độc lập của các tổ chức kiểm toán chuyên nghiệp thực hiện là
7
hoạt động mang tính thông lệ phổ biến. Doanh thu từ kiểm toán báo cáo tài chính th-
ờng chiếm trên 50% tổng doanh thu của các công ty kiểm toán hàng đầu Thế giới.
1.1.3 Mục đích kiểm toán báo cáo tài chính
1.1.3.1 Rủi ro thông tin tài chính và các biện pháp khắc phục
a. Rủi ro thông tin tài chính
Các thông tin đợc trình bày trên báo cáo tài chính có thể bị sai lệch so với thực tế
do một số nguyên nhân khách quan và chủ quan. Chẳng hạn:
- Sự xuyên tạc, bóp méo các thông tin tài chính theo động cơ của ngời cung cấp thông
tin. Trên thực tế, có rất nhiều đối tợng quan tâm đến tình hình tài chính của doanh
nghiệp. Trong nhiều trờng hợp, tuỳ thuộc vào đối tợng quan tâm cũng nh mục đích của
doanh nghiệp, mà kế toán phải lập và cung cấp các báo cáo tài chính. Các đối tợng
quan tâm đến hoạt động doanh nghiệp có thể kể tới: ngân hàng, cơ quan thuế, ngời lao
động, nhà đầu t..

+ Ngân hàng: Cạnh tranh là một nét đặc trng trong nền kinh tế thị trờng.
Để nâng cao sức mạnh cạnh tranh, đòi hỏi các doanh nghiệp phải từng bớc hiện đại
hoá sản xuất nhằm giảm thiểu chi phí, hạ giá thành sản phẩm. Muốn vậy, các doanh
nghiệp phải có vốn đầu t vào trang thiết bị công nghệ, mở rộng quy mô sản xuất
Tuy nhiên, các doanh nghiệp không thể chỉ dựa vào nguồn vốn tự có, mà cần phải vay
vốn ngân hàng. Để vay vốn, doanh nghiệp cần phải lập và gửi báo cáo tài chính tới
ngân hàng cũng nh chứng minh rằng doanh nghiệp hoạt động có hiệu quả và kinh tế.
Chính vì những điều kiện nêu trên, mà các thông tin tài chính sẽ đợc trình bày theo h-
ớng tối đa hoá lợi nhuận nhằm phụ vụ mục đích vay vốn của doanh nghiệp.
+ Nhà đầu t: Trong cơ chế thị trờng, do tính đa phơng hoá đầu t và đa
dạng hoá các thành phần kinh tế nên trong một doanh nghiệp có thể có nhiều nhà đầu
t. Để thu hút đầu t, doanh nghiệp cũng cần chứng minh rằng hoạt động của mình có
hiệu quả và kinh tế. Do vậy, báo cáo tài chính gửi tới các nhà đầu t cũng đợc trình bày
theo hớng tối đa hoá lợi nhuận.
8
+ Các cơ quan thuế: Tất cả các doanh nghiệp đều phải thực hiện nghĩa vụ
thuế đối với Nhà nớc. Tuy nhiên, doanh nghiệp luôn muốn giảm thiểu phần nghĩa vụ
thuế phải đóng góp cho Nhà nớc. Vì vậy, các báo cáo tài chính đợc gửi cho các cơ
quan thuế sẽ đợc trình bày theo hớng tối thiểu hoá lợi nhuận.
- Tính phức tạp và quy mô của công ty: Để tồn tại và phát triển trong nền kinh tế thị tr-
ờng, đòi hỏi các doanh nghiệp phải có mối quan hệ rộng cũng nh chịu sự tác động từ
nhiều phía. Vì vậy, các nghiệp vụ kinh tế phát sinh trong doanh nghiệp ngày càng
nhiều và mới mẻ, dẫn đến việc hệ thống kế toán và hệ thống kiểm soát nội bộ của
doanh nghiệp cha đáp ứng kịp thời. Từ đó, có thể gây ra rủi ro thông tin tài chính.
- Ngoài ra, sự cách trở của thông tin từ ngời cung cấp đến những ngời sử dụng cũng
dẫn đến các rủi ro thông tin.
Chính vì một số các nguyên nhân nêu trên mà các thông tin trên báo cáo tài
chính có thể bị trình bày sai lệch so với thực tế và do đó, cần có các biện pháp hạn chế
rủi ro thông tin tài chính.
b. Các biện pháp khắc phục rủi ro thông tin

- Những ngời sử dụng thông tin trực tiếp thẩm định lại độ tin cậy của các thông tin đợc
trình bày trên báo cáo tài chính. Tuy nhiên, biện pháp này khó thực hiện trên thực tế và
cũng không kinh tế. Cho dù những ngời sử dụng thông tin trực tiếp thẩm định lại thông
tin thì các sai sót trọng yếu vẫn có khả năng xảy ra.
- Pháp luật có thể chia sẻ các rủi ro thông tin với ngời sử dụng bằng cách đa ra các quy
định, các chế tài xử phạt vi phạm kế toán của ngời cung cấp thông tin. Tuy nhiên,
trong thực tế, biện pháp này cũng cha hữu hiệu và cha thực sự bảo vệ đợc lợi ích của
những ngời sử dụng thông tin.
- Báo cáo tài chính trớc khi đợc công khai phải đợc kiểm toán một cách độc lập và
khách quan bởi một bên thứ ba. Biện pháp này sẽ khắc phục đợc những nhợc điểm của
các giải pháp nêu trên cũng nh đảm bảo đợc tính kinh tế, tính hiệu lực và tính hiệu
quả. Chính vì vậy, kiểm toán nói chung và kiểm toán báo các tài chính nói riêng đã ra
đời và ngày càng phát triển.
9
1.1.3.2Mục đích của kiểm toán báo cáo tài chính
Chúng ta đều biết rằng, các báo cáo tài chính hàng năm do các doanh nghiệp
lập ra là đối tợng quan tâm của nhiều ngời: các chủ doanh nghiệp, các cổ đông, các
thành viên Hội đồng quản trị, các doanh nghiệp bạn, ngân hàng và chủ đầu t Luật
thuế, luật lao động, luật bảo vệ môi trờng cũng cho thấy sự quan tâm của Chính phủ,
ngời tiêu dùng, công nhân của doanh nghiệp cũng nh xã hội nói chung đối với báo cáo
tài chính của doanh nghiệp.Tuy mỗi đối tợng quan tâm đến báo cáo tài chính của
doanh nghiệp ở mỗi góc độ khác nhau nhng tất cả đều cần một báo cáo tài chính có
độ tin cậy cao, chính xác và trung thực. Do đó cần phải có một bên thứ ba, độc lập và
khách quan, có kiến thức nghề nghiệp, uy tín và trách nhiệm pháp lý để kiểm tra, xem
xét và đa kết luận là báo cáo tài chính đó có đợc lập phù hợp với các nguyên tắc, chuẩn
mực và phơng pháp kế toán hay không, có phản ánh trung thực và hợp lý tình hình tài
chính của doanh nghiệp hay không. Đó chính là công việc của kiểm toán viên độc lập
thuộc các công ty kiểm toán chuyên nghiệp. Luật pháp ở nhiều nớc đã quy định rằng,
chỉ có những báo cáo tài chính đã đợc xem xét và có chữ ký xác nhận của kiểm toán
viên mới đợc coi là hợp pháp để làm cơ sở cho Nhà nứoc tính thuế cũng nh các bên

quan tân giải quyết các mối quan hệ kinh tế khác đối với doanh nghiệp.
Nh vậy, mục đích của kiểm toán báo cáo tài chính là nhằm xác nhận độ tin cậy
của các thông tin trong báo cáo tài chính để thoả mãn nhu cầu của các đối tợng sử
dụng thông tin.
1.2Lý luận chung về báo cáo kiểm toán báo cáo tài chính
1.2.1 Định nghĩa báo cáo kiểm toán
Theo chuẩn mực kiểm toán Quốc tế cũng nh chuẩn mực kiểm toán Việt nam,
báo cáo kiểm toán về báo cáo tài chính đợc định nghĩa nh sau :
Báo cáo kiểm toán là loại báo cáo bằng văn bản do kiểm toán viên và công ty
kiểm toán lập và công bố để nêu rõ ý kiến chính thức của mình về báo cáo tài chính
của một đơn vị đã đợc kiểm toán.(Chuẩn mực kiểm toán Việt nam số 700)
10
1.2.2 Nội dung báo cáo kiểm toán báo cáo tài chính
1.2.2.1Các yếu tố của một báo cáo kiểm toán báo cáo cáo tài chính
Báo cáo kiểm toán phải đợc trình bày nhất quán về hình thức và kết cấu để ngời
đọc hiểu thống nhất và nhận biết khi có tình huống bất thờng xảy ra. Các yếu tố cơ bản
của một báo cáo kiểm toán, bao gồm:
a . Tên và địa chỉ công ty kiểm toán
b . Số hiệu báo cáo kiểm toán về báo cáo tài chính
c . Tiêu đề báo cáo kiểm toán về báo cáo tài chính
d. Ngời nhận báo cáo kiểm toán về báo cáo tài chính
e . Mở đầu báo cáo kiểm toán báo cáo tài chính
. Nêu rõ đối tợng của cuộc kiểm toán
. Nêu trách nhiệm của Giám đốc ( hoặc ngời đứng đầu ) đơn vị đợc kiểm toán và
trách nhiệm của kiểm toán viên cùng công ty kiểm toán
f. Phạm vi và căn cứ thực hiện cuộc kiểm toán
. Nêu chuẩn mực kiểm toán đã áp dụng để thực hiện cuộc kiểm toán
. Nêu những công việc và thủ tục mà kiểm toán viên đã thực hiện
g . ý kiến của kiểm toán viên và công ty kiểm toán về báo cáo tài chính đã đợc kiểm
toán

h. Địa điểm và thời gian lập báo cáo kiểm toán
i. Chữ ký và đóng dấu
1.2.2.2Các nội dung cơ bản của một báo cáo kiểm toán báo cáo tài chính
- Tên và địa chỉ công ty kiểm toán :
Trong báo cáo kiểm toán báo cáo tài chính cần nêu rõ tên,biểu tợng, địa chỉ
giao dịch, số điện thoại, số fax và các số hiệu liên lạc khác của công ty kiểm
toán( hoặc chi nhánh ) phát hành báo cáo kiểm toán.
Trờng hợp có từ hai công ty kiểm toán trở lên cùng thực hiện một cuộc
kiểm toán thì phải ghi đầy đủ các thông tin nêu trên của các công ty cùng ký vào báo
cáo kiểm toán.
11
- Số hiệu báo cáo kiểm toán :
Báo cáo kiểm toán phải ghi rõ số hiệu phát hành báo cáo kiểm toán của công ty
hoặc chi nhánh công ty kiểm toán theo từng năm ( số hiệu đăng ký chính thức trong hệ
thống văn bản của công ty hoặc chi nhánh công ty kiểm toán ).
- Tiêu đề báo cáo kiểm toán :
Báo cáo kiểm toán phải có tiêu đề rõ ràng và thích hợp để phân biệt với báo cáo
do ngời khác lập. Chuẩn mực kiểm toán quốc tế quy định, báo cáo kiểm toán phải có
từ độc lập. Quy định tiêu đề phải có từ độc lập nhằm mục đích thông báo cho ng-
ời sử dụng biết là cuộc kiểm toán đợc tiến hành vô t trên mọi phơng diện.
- Ngời nhận báo cáo kiểm toán :
Báo cáo kiểm toán phải ghi rõ ngời đợc nhận báo cáo kiểm toán phù hợp với
hợp đồng kiểm toán. Ngời nhận báo cáo có thể là Hội đồng quản trị, Giám đốc hoặc cổ
đông đơn vị đợc kiểm toán. Ví dụ : kính gửi Hội đồng quản trị và Tổng giám đốc
Tổng công ty ...
Báo cáo kiểm toán phải đợc đính kèm với báo cáo tài chính đợc kiểm toán.
- Mở đầu của báo cáo kiểm toán, bao gồm :
+ Báo cáo kiểm toán phải nêu rõ các báo cáo tài chính bao gồm bảng cân đối
kế toán, báo cáo kết quả kinh doanh, báo cáo lu chuyển tiền tệ... là đối tợng của cuộc
kiểm toán cũng nh ghi rõ ngày lập và phạm vi niên độ tài chính mà báo cáo tài chính

đó phản ánh.
+ Báo cáo kiểm toán phải khẳng định rõ ràng việc lập báo cáo tài chính là
thuộc trách nhiệm của giám đốc (hoặc ngời đứng đầu) đơn vị đợc kiểm toán. Trách
nhiệm của kiểm toán viên và công ty kiểm toán là đa ra ý kiến về các báo cáo tài chính
dựa trên kết quả kiểm toán của mình.
Báo cáo tài chính phản ánh các thông tin kinh tế tài chính của doanh nghiệp.
Việc lập báo cáo tài chính đòi hỏi Giám đốc (hoặc ngời đứng đầu ) đơn vị phải tuân
thủ chuẩn mực và chế độ kế toán hiện hành hoặc đợc chấp nhận; phải lựa chọn các
nguyên tắc và phơng pháp kế toán cũng nh phải đa ra các ớc tính kế toán và các xét
12
đoán thích hợp. Ngợc lại, trách nhiệm của kiểm toán viên và công ty kiểm toán là
kiểm tra các thông tin trên báo cáo tài chính và đa ra ý kiến về các báo cáo này.
- Phạm vi và căn cứ thực hiện cuộc kiểm toán
Báo cáo kiểm toán phải nêu rõ phạm vi và căn cứ thực hiện cuộc kiểm toán
bằng cách khẳng định rằng công việc kiểm toán đã đợc thực hiện theo chuẩn mực
kiểm toán Việt Nam, hoặc chuẩn mực kiểm toán Quốc tế đợc chấp nhận. Điều đó chỉ
khả năng của kiểm toán viên thực hiện các thủ tục kiểm toán xét thấy cần thiết tuỳ
theo từng tình huống cụ thể. Thủ tục này là cần thiết để đảm bảo cho ngời đọc báo cáo
kiểm toán hiểu rằng cuộc kiểm toán đã đợc thực hiện theo các chuẩn mực và thông lệ
đợc thừa nhận. Trong trờng hợp riêng biệt, kiểm toán viên đã thực hiện các thủ tục
kiểm toán khác thì cần phải ghi rõ trong báo cáo kiểm toán.
Báo cáo kiểm toán phải ghi rõ là công việc kiểm toán đã đợc lập kế hoạch và
thực hiện để có sự đảm bảo hợp lý là các báo cáo tài chính không còn chứa đựng các
sai sót trọng yếu.
Báo cáo kiểm toán phải nêu rõ các công việc thực hiện , bao gồm :
+ Các phơng pháp kiểm toán (chọn mẫu, thử nghiệm cơ bản,...) những
bằng chứng kiểm toán đủ để xác minh đợc các thông tin trong báo cáo tài chính
+ Đánh giá việc tuân thủ chuẩn mực và chế độ kế toán hiện hành (hoặc đ-
ợc chấp nhận ), các nguyên tắc và phơng pháp kế toán đợc áp dụng để lập báo cáo tài
chính

+ Đánh giá các ớc tính kế toán và xét đoán quan trọng đã đợc Giám đốc (
hoặc ngòi đứng đầu ) đơn vị đợc kiểm toán thực hiện khi lập báo cáo tài chính.
+ Đánh giá việc trình bày toàn bộ tình hình tài chính trên các báo cáo tài
chính. Báo cáo kiểm toán phải nêu rõ là cuộc kiểm toán đã cung cấp những cơ sở hợp
lý để làm căn cứ cho ý kiến của kiểm toán viên.
- ý kiến của kiểm toán viên và công ty kiểm toán về báo cáo tài chính đợc kiểm toán
Báo cáo kiểm toán phải nêu rõ ý kiến của kiểm toán viên và công ty kiểm toán
về các báo cáo tài chính trên phơng diện phản ánh (hoặc trình bày) trung thực và hợp
lý trên các khía cạnh trọng yếu, trên phơng diện tuân thủ các chuẩn mực và chế độ kế
13
toán hiện hành (hoặc đợc chấp nhận), và việc tuân thủ các quy định pháp lý có liên
quan.
- Địa điểm và thời gian lập báo cáo kiểm toán
Báo cáo kiểm toán phải ghi rõ ngày, tháng, năm kết thúc toàn bộ công việc
kiểm toán. Điều này cho phép ngời sử dụng báo cáo tài chính biết rằng kiểm toán viên
đã xem xét đến các sự kiện (nếu có) ảnh hởng tới báo cáo tài chính hoặc báo cáo kiểm
toán cho đến tận ngày ký báo cáo kiểm toán.
Báo cáo kiểm toán phải ghi rõ địa điểm (tỉnh, thành phố) của công ty hoặc chi
nhánh công ty kiểm toán chịu trách nhiệm phát hành báo cáo kiểm toán.
Ngày ký báo cáo kiểm toán không đựơc ghi trớc ngày Giám đốc (hoặc ngời
đứng đầu ) đơn vị ký báo cáo tài chính. Trờng hợp báo cáo tài chính đợc điều chỉnh và
lập lại trong quá trình kiểm toán thì ngày ký báo cáo kiểm toán đợc phép ghi cùng
ngày ký báo cáo tài chính.
- Chữ ký và đóng dấu
Báo cáo kiểm toán phải ký rõ tên của kiểm toán viên đã đăng ký hành nghề
kiểm toán ở Việt Nam - ngời chịu trách nhiệm kiểm toán và ký rõ tên của Giám đốc
(hoặc ngời đợc uỷ quyền ) của công ty hoặc chi nhánh công ty kiểm toán chịu trách
nhiệm phát hành báo cáo kiểm toán.
Dới mỗi chữ ký nói trên phải ghi rõ họ và tên, số hiệu giấy đăng ký hành nghề
kiểm toán ở Việt Nam. Trên chữ ký của Giám đốc ( hoặc ngời đợc uỷ quyền) phải

đóng dấu của công ty (hoặc chi nhánh công ty ) kiểm toán chịu trách nhiệm phát hành
báo cáo kiểm toán. Giữa các trang của báo cáo kiểm toán và báo cáo tài chính đã đợc
kiểm toán phải đóng dấu giáp lai.
Phù hợp với thông lệ chung của Quốc tế, Giám đốc (hoặc ngời đợc uỷ quyền)
đợc phép ký bằng tên của công ty kiểm toán thay cho chữ ký tên của mình, nhng vẫn
phải ghi rõ họ và tên, số hiệu giấy phép hành nghề kiểm toán ở Việt Nam của chính
mình và đóng dấu công ty kiểm toán.
Trờng hợp có từ hai công ty kiểm toán cùng thực hiện một cuộc kiểm toán thì
báo cáo kiểm toán phải đợc ký bởi Giám đốc của đủ các công ty kiểm toán theo đúng
14
thủ tục. Trờng hợp này kiểm toán viên chịu trách nhiệm kiểm toán không phải ký tên
trên báo cáo kiểm toán.
1.2.3 Các loại báo cáo kiểm toán
Để hình thành ý kiến nhận xét của kiểm toán viên trong các báo cáo kiểm toán,
các kiểm toán viên phải soát xét, đánh giá các kết luận rút ra từ các bằng chứng thu
thập đợc để hình thành các kết luận toàn diện về các khía cạnh sau :
a. Các báo cáo tài chính lập ra có phù hợp với các thông lệ, nguyên tắc và chuẩn mực
kế toán hay không.
b.Các thông tin tài chính có phù hợp với các quy định hiện hành và các yêu cầu của
pháp luật hay không.
c. Các thông tin tài chính của doanh nghiệp có nhất quán với các hiểu biết của kiểm
toán viên về hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp không.
d. Các thông tin tài chính có thể hiện thoả đáng mọi vấn đề trọng yếu và có đảm bảo
trung thực và hợp lý không.
Báo cáo kiểm toán sẽ thể hiện chi tiết, rõ ràng ý kiến của kiểm toán viên về các báo
cáo tài chính của doanh nghiệp, tuỳ thuộc vào kết quả của từng cuộc kiểm toán cụ
thể. Căn cứ vào các loại ý kiến nhận xét, báo cáo kiểm toán đợc chia thành 4 loại cụ
thể sau :
1.2.3.1ý kiến nhận xét hoàn hảo ( báo cáo chấp nhận toàn phần )
Báo cáo kiểm toán đa ra ý kiến nhận xét hoàn hảo đợc trình bày trong trờng hợp

kiểm toán viên và công ty kiểm toán cho rằng báo cáo tài chính phản ánh trung thực
và hợp lý trên các khía cạnh trọng yếu về tình hình tài chính của đơn vị đợc kiểm
toán, phù hợp với chuẩn mực và chế độ kế toán Việt Nam ( hoặc đợc chấp nhận). ý
kiến chấp nhận toàn phần cũng có hàm ý rằng tất cả các thay đổi về nguyên tắc kế
toán và các tác động của chúng đã đợc xem xét, đánh giá một cách đầy đủ và đã đợc
đơn vị nêu rõ trong phần thuyết minh báo cáo tài chính. Chẳng hạn: Theo ý kiến của
chúng tôi, báo cáo tài chính đã phản ánh trung thực và hợp lý trên các khía cạnh trọng
yếu về tình hình tài chính của công ty ABC vào ngày 31/12/X, cũng nh kết quả kinh
15
doanh và các luồng lu chuyển tiền tệ trong năm tài chính kết thúc vào ngày31/12/X,
phù hợp với các chuẩn mực và chế độ kế toán Việt Nam hiện hành và các quy định
pháp lý có liên quan.
- ý kiến chấp nhận toàn phần đợc áp dụng cho cả trờng hợp báo cáo tài
chínhđợc kiểm toán có những sai sót nhng đã đợc kiểm toán viên phát hiện và đơn vị
đã điều chỉnh theo ý kiến của kiểm toán viên. Báo cáo tài chính sau khi điều chỉnh đã
đợc kiểm toán viên chấp nhận. Chẳng hạn: Theo ý kiến của chúng tôi, báo cáo tài
chính sau khi đã đợc điều chỉnh theo ý kiến của kiểm toán viên, đã phản ánh trung
thực và hợp lý trên các khía cạnh trọng yếu...
- ý kiến chấp nhận toàn phần còn đợc áp dụng cho cả trờng hợp báo cáo
kiểm toán có một đoạn nhận xét để làm sáng tỏ một số yếu tố ảnh hởng không trọng
yếu đến báo cáo tài chính, nhng không có ảnh hởng đến báo cáo kiểm toán. Đoạn
nhận xét này thờng đặt sau đoạn đa ra ý kiến nhằm giúp ngời đọc đánh giá ảnh hởng
của các yếu tố ảnh hởng đến báo cáo tài chính. Ví dụ: Theo ý kiến của chúng
tôi,báo cáo tài chính đã phản ánh trung thực và hợp lý trên các khía cạnh trọng yếu
tình hình tài chính của công ty ABC tại ngày 31/12/ X, cũng nh kết quả kinh doanh và
các luồng lu chuyển tiền tệ trong năm tài chính kết thúc vào ngaỳ 31/12/X, phù hợp
với chế độ và chuẩn mực kế toán Việt Nam hiện hành và các quy định pháp lý có liên
quan.
ở đây chúng tôi không phủ nhận ý kiến chấp nhận toàn phần nh trên, mà chỉ
muốn lu ý ngời đọc báo cáo tài chính đến điểm X trong phần thuyết minh báo cáo tài

chính: Công ty ABC đã đa vào sử dụng công trình xây dựng có giá trị XX VND, 3
tháng trớc ngày kết thúc niên độ tài chính, nhng cha ghi tăng tài sản cố định, cha tính
khấu hao và cũng cha lập dự phòng. Điều này cần đợc thuyết minh rõ ràng trong báo
cáo tài chính...
ý kiến chấp nhận toàn phần không có nghĩa là báo cáo tài chính đợc kiểm toán là
hoàn toàn đúng, mà có thể có sai sót nhng sai sót đó là không trọng yếu.
16
1.2.3.2 ý kiến chấp nhận từng phần (Báo cáo chấp nhận từng phần )
ý kiến chấp nhận từng phần là loại ý kiến nhận xét khi kiểm toán viên thấy không
thể chấp nhận toàn bộ đợc, vì còn nhiều điểm cha xác nhận đợc hoặc không đồng ý
với doanh nghiệp. ý kiến chấp nhận từng phần có 2 dạnh là ý kiến Tuỳ thuộc vào
các nguyên nhân dẫn đến nhận xét không hoàn hảo hoặc ý kiến Ngoại trừ những
trờng hợp có bất đồng với quản lý doanh nghiệp về từng bộ phận của báo cáo tài
chính.
a. Trờng hợp nhận xét ngoại trừ
Nhận xét này đợc đa ra trong trờng hợp, kiểm toán viên cho rằng không thể đa ra ý
kiến chấp nhận toàn phần, và những phần không chấp nhận do không đồng ý với
Giám đốc hay do công việc kiểm toán bị giới hạn là quan trọng nhng không liên quan
đến một số lợng lớn các khoản mục tới mức có thể dẫn đến ý kiến từ chối hoặc ý
kiến không chấp nhận.
Sau đây là một đoạn nhận xét ngoại trừ trong trờng hợp kiểm toán viên không
thể tham gia kiểm kê hàng tồn kho:
Chúng tôi không thể tham gia kiểm kê hàng tồn kho vào ngày 31/12/X, vì tại
thời điểm đó chúng tôi cha đợc bổ nhiểm làm kiểm toán viên. Với những tài liệu hiện
có ở đơn vị, chúng tôi không thể kiểm tra đợc đúng đắn số lợng hàng tồn kho tại thời
điểm trên bằng các thủ tục kiểm toán khác.
Theo ý kiến của chúng tôi, ngoại trừ những ảnh hởng (nếu có) đến báo cáo tài
chính vì lý do nêu trên, báo cáo tài chính đã phản ánh trung thực và hợp lý trên các
khía cạnh trọng yếu đến tình hình tài chính của Công ty ABC vào ngày 31/12/X, cũng
nh kết quả kinh doanh và các luồng lu chuyển tiền tệ trong năm tài chính kết thúc vào

ngày 31/12/X, phù hợp với chuẩn mực và chế độ kế toán Việt Nam hiện hành và các
quy định pháp lý có liên quan.
b. Trờng hợp nhận xét tuỳ thuộc vào
Kiểm toán viên và công ty kiểm toán cho rằng báo cáo tài chính chỉ phản ánh
trung thực và hợp lý trên các khía cạnh trọng yếu đến tình hình tài chính của đơn vị,
nếu không bị ảnh hởng bởi yếu tố tuỳ thuộc mà kiểm toán viên đã nêu ra trong báo
17
cáo kiểm toán. Điều này cũng có nghĩa là nếu các yếu tố mà kiểm toán viên nêu ra
trong báo cáo kiểm toán có ảnh hởng trọng yếu đến báo cáo tài chính thì báo cáo tài
chính đó đã không phản ánh trung thực và hợp lý trên các khía cạnh trọng yếu
Yếu tố tuỳ thuộc là yếu tố trọng yếu nhng không chắc chắn, nh các vấn đề liên
quan đến tính liên tục hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, hoặc một khoản
doanh thu không đợc công nhận làm ảnh hởng đến kết qủa kinh doanh của đơn vị.
Yếu tố tuỳ thuộc do kiểm toán viên nêu ra thờng liên quan đến các sự kiện xảy ra
trong tơng lai, nằm ngoài khả năng kiểm soát của đơn vị và của kiểm toán viên. Việc
đa ra yếu tố tuỳ thuộc cho phép kiểm toán viên hoàn thành trách nhiệm kiểm toán của
mình nhng cũng làm cho ngời đọc báo cáo tài chính phải lu ý và tiếp tục theo dõi khi
sự kiện xảy ra.
Ví dụ về báo cáo kiểm toán có yếu tố tuỳ thuộc:
Theo ý kiến của chúng tôi, báo cáo tài chính đã phản ánh trung thực và hợp lý trên
các khía cạnh trọng yếu về tình hình tài chính của công ty ABC vào ngày 31/12/X,
cũng nh kết quả hoạt động kinh doanh và các luồng lu chuyển tiền tệ trong năm tài
chính kết thúc vào ngày 31/12/X, phù hợp với chuẩn mực và chế độ kế toán Việt Nam
hiện hành và cá quy định pháp lý có liên quan, tuỳ thuộc vào:
- Khoản doanh thu XX VND đợc chấp nhận.
- Khoản chi XY VND đợc Hội đồng quản trị thông qua.
1.2.3.3 ý kiến nhận xét từ bỏ (Báo cáo kiểm toán từ chối bày tỏ ý kiến )
ý kiến từ bỏ (hoặc ý kiến không thể đa ra ý kiến) đợc đa ra trong trờng hợp
phạm vi kiểm toán bị giới hạn nghiêm trọng hoặc thiếu thông tin liên quan đến một số
lợng lớn các khoản mục tới mức mà kiểm toán viên không thể thu thập đợc đầy đủ và

thích hợp các bằng chứng kiểm toán để có thể cho ý kiến về báo cáo tài chính, bằng
mẫu câu: Theo ý kiến của chúng tôi, vì các lý do nêu trên, chúng tôi không thể đa ra
ý kiến về báo cáo tài chính...
Ví dụ về báo cáo tài chính có ý kiến từ chối:
18
Do những hạn chế từ phía đơn vị mà chúng tôi không thể kiểm tra đợc toàn bộ
doanh thu, cũng không nhận đủ các bản xác nhận nợ phải thu từ khách hàng, và vì
tính trọng yếu của các sự kiện này, chúng tôi từ chối đa ra ý kiến của mình về báo cáo
tài chính của đơn vị.
1.2.3.4 ý kiến trái ng ợc ( Báo cáo kiểm toán có ý kiến trái ng ợc )
ý kiến trái ngợc đợc đa ra trong trờng hợp các vấn đề không thống nhất với
Giám đốc đơn vị là quan trọng hoặc liên quan đến một số lợng lớn các khoản mục
đến mức độ mà kiểm toán viên cho rằng ý kiến chấp nhận từng phần là cha đủ để thể
hiện tính chất và mức độ sai sót trọng yếu của báo cáo tài chính, bằng câu: Theo ý
kiến của chúng tôi, vì ảnh hởng trọng yếu của các vấn đề nêu trên, báo cáo tài chính
phản ánh không trung thực và hợp lý trên các khía cạnh trọng yếu...
Kiểm toán viên không thể đồng ý với các nhà quản trị doanh nghiệp về: sự thích hợp
của chế độ kế toán mà doanh nghiệp sử dụng; phơng pháp áp dụng chế độ kế toán; sự
thể hiện trung thực hợp lý trong báo cáo tài chính; sự phù hợp của báo cáo tài chính
với các yêu cầu pháp lý tơng ứng..
1.3 Quy trình kiểm toán
Để đảm bảo tính hiệu quả, tính kinh tế của từng cuộc kiểm toán cũng nh để thu
thập bằng chứng kiểm toán đầy đủ và có giá trị làm căn cứ cho kết luận của kiểm toán
viên , cuộc kiểm toán thờng đợc tiến hành theo quy trình gồm 3 giai đoạn. Quy trình
kiểm toán đợc thể hiện khái quát theo sơ đồ sau:
19
1.3.1 Lập kế hoạch kiểm toán
Lập kế hoạch kiểm toán là giai đoạn đầu tiên cần thiết cho một cuộc kiểm toán.
Nguyên tắc kiểm toán Quốc tế thứ 3- các nguyên tắc cơ bản xuyên suốt một cuộc kiểm
toán do IAPC (Uỷ ban thực hành kiểm toán Quốc tế ) phê duyệt tháng 6/1980 và ban

hành tháng 10/1980 nêu rõ:
Kiểm toán viên phải lập kế hoạch kiểm toán để trợ giúp cho công việc kiểm toán tiến
hành có hiệu quả, đúng thời gian. Kế hoạch kiểm toán phải đợc tiến hành trên cơ sở
các hiểu biết về đặc điểm hoạt động kinh doanh của khách hàng.
Để đảm bảo cho cuộc kiểm toán đạt hiệu quả cao, trong mọi cuộc kiểm toán, kiểm
toán viên đều phải lập kế hoạch kiểm toán. Lập kế hoạch kiểm toán thích hợp sẽ tạo
điều kiện giúp cho kiểm toán viên đạt đợc những bằng chứng kiểm toán đầy đủ thích
hợp làm cơ sở cho nhận xét của kiểm toán viên trong báo cáo kiểm toán; duy trì chi
phí kiểm toán ở mức hợp lý và tránh đợc những bất đồng với khách hàng. Trong đó ,
đạt đợc những bằng chứng kiểm toán đầy đủ thích hợp là điều tối quan trọng đối với
công ty kiểm toán bởi nó có thể giúp công ty giảm thiểu tối đa trách nhiệm pháp lý và
giữ vững danh tiếng trong cộnh đồng nghề nghiệp. Giữ chi phí ở mức hợp lý giúp công
20
Giai đoạn I
Lập kế hoạch kiểm toán
Giai đoạn II
Thực hiện kiểm toán
Giai đoạn III
Hoàn thành kiểm toán và công bố báo cáo kiểm toán
ty duy trì sức cạnh tranh và do vậy có thể giữ và mở rộng khách hàng. Tránh những
hiểu lầm của khách hàng cũng là điều quan trọng trong mối quan hệ với khách hàng,
nó giúp kiểm toán viên thực hiện cuộc kiểm toán có chất lợng cao và chi phí thấp.
Ngoài các vấn đề khác, kế hoạch kiểm toán phải bao gồm các nội dung sau:
a. Đạt đợc sự hiểu biết về hệ thống kế toán, chế độ kế toán và các quy chế kiểm soát
nội bộ của khách hàng.
b. Xác định độ tin cậy dự kiến vào kiểm soát nội bộ.
c. Lập chơng trình và xác định nội dung, thời gian và phạm vi của các
biện pháp kiểm toán sẽ đợc thực hiện.
d. Tổ chức phối hợp các bớc công việc.
Giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán bao gồm: chiến lợc kiểm toán, kế hoạch kiểm toán,

chơng trình kiểm toán.
Trình tự tiến hành có thể đợc minh họa bằng sơ đồ sau:
a. Chiến lợc kiểm toán: là quá trình đa ra phơng hớng, đờng lối cho
hoạt động kiểm toán trên cơ sở hiểu biết của kiểm toán viên về tình hình hoạt động
kinh doanh của khách hàng.
Chiến lợc kiểm toán đợc lập ra trong trờng hợp công ty kiểm toán đã ký đợc
hợp đồng cho nhiều năm kiểm toán hoặc áp dụng cho nhiều cuộc kiểm toán. Để lập
đợc chiến lợc kiểm toán, đòi hỏi kiểm toán viên phải tiếp xúc với khách hàng để tìm
hiểu tình hình, thu thập đợc những thông tin cần thiết về hoạt động kinh doanh trên
21
Chiến lợc kiểm toán
Kế hoạch kiểm toán
Chơng trình kiểm toán
những nét đặc trng cơ bản sau: Quy mô và phạm vi hoạt động kinh doanh; tổ chức sản
xuất và quy trình công nghệ sản xuất kinh doanh chủ yếu và các rủi ro tiềm tàng; tình
trạng tài chính và các mối quan hệ kinh tế chủ yếu của khách hàng; tổ chức quản lý
kinh doanh; tổ chức bộ máy và công việc kế toán tài chính thống kê.; tổ chức kiểm
toán nội bộ; những thuận lợi và khó khăn chủ yếu trong sản suất kinh doanh, trong
quản lý và kế toán..
Sự hiểu biết về đặc thù kinh doanh của khách hàng sẽ giúp cho kiểm toán viên xác
định đợc các sự kiện, các nghiệp vụ có ảnh hởng nhiều đến thông tin tài chính. Kiểm
toán viên có thể thu thập các thông tin này từ các nguồn:
- Báo cáo hàng năm trớc cổ đông của doanh nghiệp.
- Các biên bản Hội nghị cổ đông, hội nghị ban giám đốc và các hội nghị quan
trọng khác.
- Các báo cáo tài chính nội bộ năm nay và năm trớc.
- Các ghi chép kiểm toán của năm trớc và các tài liệu quan trọng khác.
- Những thông tin về các vấn đề có thể ảnh hởng tới kiểm toán do các cán bộ
có trách nhiệm của các đơn vị có quan hệ với doanh nghiệp cung cấp.
- Thảo luận trực tiếp với các nhà quản lý và các cán bộ nghiệp vụ của doanh nghiệp.

- Các quy định nội bộ của doanh nghiệp.
- Các sổ nhật ký kinh doanh, các tạp chí chuyên ngành.
- Các cơ chế, chính sách và tình tình kinh tế xã hội, ảnh hởng của nó tới hoạt
động kinh doanh của khách hàng.
Những hiểu biết về hoạt động kinh doanh của khách hàng không chỉ có lợi ích cho
việc xây dựng kế hoạch kiểm toán mà còn giúp kiểm toán viên nhanh chóng xác định
đợc các điểm trọng tâm cần chú ý đặc biệt khi làm kiểm toán cũng nh đánh giá tính
hợp lý của các thông tin tài chính và những giải trình của các nhà quản lý.
b. Kế hoạch kiểm toán
Kế hoạch kiểm toán là quá trình đa ra phơng pháp, nội dung, cách thức và thời
gian để thực hiện mội cuộc kiểm toán trên cơ sở chiến lợc kiểm toán.
22
Kế hoạch kiểm toán chỉ đợc lập khi công ty kiểm toán ký đợc hợp đồng kiểm toán
với doanh nghiệp. Kế hoạch kiểm toán do chủ nhiệm kiểm toán lập và đợc phê duyệt
bởi Giám đốc hoặc Ban giám đốc công ty kiểm toán. Khi kế hoạch kiểm toán đợc phê
duyệt sẽ đợc thông báo cho nhóm kiểm toán để chuẩn bị cuộc kiểm toán.
Nội dung của kế hoạch kiểm toán thờng phải bao gồm:
- Thực hiện những thủ tục kiểm toán để hỗ trợ trong quá trình lập kế hoạch .
- Xác định mục tiêu các bộ phận cần kiểm toán.
- Những công việc phải làm, các phơng pháp kiểm toán phải thực hiện.
- Trình tự thực hiện từng công việc và thời hạn hoàn thành.
- Thông báo kế hoạch làm việc với các chuyên gia.
- Dự trù kinh phí cho kiểm toán.
c. Chơng trình kiểm toán
Trên cơ sở kế hoạch kiểm toán đã đợc phê duyệt, từng kiểm toán viên đợc phân
công tham gia kiểm toán sẽ soạn thảo chơng trình kiểm toán cụ thể cho từng bộ phận,
từng phần việc mình phải thực hiện để hoàn thành tốt kế hoạch.
Xây dựng chơng trình kiểm toán là bộ phận công việc quan trọng cuối cùng trong
giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán, thực hiện tất cả các bớc từ xử lý th mời kiểm toán
và ký hợp đồng kiểm toán đến tìm hiểu hệ thống kiểm soát nội bộ và đánh giá rủi ro

kiểm soát của cuộc kiểm toán giúp cho kiểm toán viên có căn cứ để thiết kế chơng
trình kiểm toán. Chơng trình kiểm toán có thể bao gồm mục đích kiểm toán của từng
bộ phận, các bớc công việc chi tiết cần thực hiện, các thủ pháp kiểm toán thích hợp sẽ
áp dụng, sự phối hợp các trợ lý một cách hữu hiệu để thực thi công việc đạt chất lợng
cao. Xây dựng chơng trình kiểm toán phù hợp sẽ giúp kiểm toán viên liệt kê và thấy
đầy đủ các công việc cần thực hiện và các thủ pháp cần thiết để thực hiện các công
việc ấy. Chơng trình kiểm toán còn là căn cứ để phối hợp các công việc, giám sát và
kiểm tra cuộc kiểm toán. Đồng thời, chơng trình kiểm toán còn đợc kiểm toán viên sử
dụng để ghi chép những công việc đã thực hiện trong quá trình thực hiện kiểm toán
làm căn cứ kiểm soát chất lợng công tác kiểm toán.
23
1.3.2 Thực hiện kiểm toán
Thực hiện kiểm toán là giai đoạn kiểm toán viên triển khai các công việc đã ghi
trong kế hoạch kiểm toán và chơng trình kiểm toán nhằm đa ra những ý kiến xác thực
về mức độ trung trực và hợp lý của báo cáo tài chính trên cơ sở những bằng chứng
kiểm toán đầy đủ và tin cậy.
Giai đoạn thực hiện kiểm toán gồm các công việc sau:
- Nghiên cứu đánh giá hệ thống kế toán và các quy chế kiểm soát nội bộ.
- Kiểm tra các bộ phận của báo cáo tài chính
- Phân tích đánh giá
a. Đánh giá hệ thống kế toán và các quy chế kiểm soát nội bộ
Việc xem xét, đánh giá hệ thống kế toán và hệ thống kiểm soát nội bộ giúp cho
kiểm toán viên xác định đợc sự đầy đủ và hữu hiệu của những quy chế kiểm soát nội
bộ mà kiểm toán viên định dựa vào đó làm cơ sở cho việc kiểm toán.
Nghiên cứu các quy chế kiểm soát nội bộ bao gồm:
- Thẩm định lại các nhân viên ở các bộ phận khác nhau của doanh nghiệp.
- Tham khảo các tài liệu mô tả các phơng pháp công việc và sơ đồ lu
chuyển.
- Thu thập các hiểu biết về những quy định mà kiểm toán viên xác định là
quan trọng đối với công việc kiểm toán.

Công việc kiểm tra hệ thống kế toán thờng bao gồm:
- Việc tổ chức công tác và tổ chức bộ máy kế toán
- Việc lập, lu chuyển, xử lý và bảo quản chứng từ kế toán
- Việc tổ chức hệ thống sổ và phơng pháp ghi sổ kế toán
- Việc sử dụng các tài khoản kế toán
- Việc lập và gửi báo cáo kế toán
b. Kiểm tra các bộ phận của báo cáo tài chính
Báo cáo tài chính của doanh nghiệp bao gồm nhiều bộ phận thông tin phản ánh
tình tình và kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Những số liệu ghi trong
24
từng bộ phận của các báo cáo tài chính là những thông tin đã đợc thu thập, xử lý, ghi
chép, tổng hợp từ các phần nghiệp vụ kế toán có liên quan. Vì vậy, kiểm toán những
thông tin của các bộ phận báo cáo tài chính phải thông qua việc kiểm tra, xem xét các
nghiệp vụ kế toán cụ thể theo từng phần hành.
c. Phân tích đánh giá
Trong quá trình kiểm tra thu thập các bằng chứng kiểm toán và nhất là khi kết
thúc việc kiểm tra các nghiệp vụ kế toán có liên quan đến các bộ phận của báo cáo
tài chính, kiểm toán viên phải tiến hành phân tích đánh giá các thông tin tài chính thu
thập đợc.
Việc phân tích đánh giá một cách khoa học, toàn diện và tỷ mỷ sẽ giúp cho kiểm
toán viên nhìn nhận doanh nghiệp một cách đầy đủ khách quan và giúp cho việc lập
báo cáo kiểm toán đợc xác đáng.
1.3.3 Hoàn thành kiểm toán và công bố báo cáo kiểm toán
Trong giai đoạn này, kiểm toán viên phải làm những công việc cuối cùng để hoàn
tất cuộc kiểm toán theo hợp đồng kiểm toán. Các công việc còn phải làm trong giai
đoạn này gồm:
- Bình luận nợ ngoài ý muốn
- Xem xét các sự kiện xảy ra sau ngày lập báo cáo tài chính và trớc ngày
phát hành báo cáo kiểm toán
- Đánh giá lại kết quả kiểm toán, thực hiện các cuộc kiểm tra lại nếu cần

- Phát hành báo cáo kiểm toán
- Xem xét các sự kiện xảy ra sau ngày công bố báo cáo kiểm toán
a. Bình luận nợ ngoài ý muốn
Nợ ngoài ý muốn là những khoản nợ tiềm năng có thể xảy ra trong tơng lai, sẽ làm
giảm sút giá trị tài sản trên các báo cáo tài chính mà doanh nghiệp chuẩn bị công khai
Nợ ngoài ý muốn bao gồm:
- Các vụ kiện đang chờ xét xử
- Các tranh cãi về thuế
25