Bài soạn LUẬT CHƠI CỜ VUA

Mục lục:
Chương 1: Khai cuộc là gì
Phần 1: Các qui tắc chung
Phần2: Các khái niệm đặc biệt
Chương 2: Các nước đi khởi đầu của Trắng
Phần 1: Các nước đi hoàn hảo
Phần 2: Các nước đi trung bình
Phần 3: Các nước đi kém
Chương 3: Các nước đi khởi đầu cho Đen
Phần 1: Các nước đi hoàn hảo
Phần 2: Các nước đi trung bình
Phần 3: Các nước đi kém
Chương 4: Đánh giá nước đi (Evaluation of Moves: The Practical Approach)
Chương 5: Phòng thủ Sicilian: Các khái niệm cơ bản
Phần 1: Giới thiệu
Phần 2: Các khái niệm cơ bản
Chương 6: Phòng thủ Sicilian nâng cao
Chương 7: Queen''''s Gambit Declined: Các khái niệm cơ bản
Chương 8: Queen''''s Gambit Declined nâng cao
Chương 9: Những nước đi tồi và làm thế nào để không đi chúng
Chương 10: Nhập thành: sớm hay muộn
Chương 11: Tốt: Trung tâm, đội hình và các điểm yếu.
=========================================
Chương 1
Khai cuộc là gì ?
Phần 1. Những qui tắc chung
Phần mở đầu của một ván cờ được gọi là khai cuộc. Tầm quan trọng của nó so với trung cuộc và
tàn cuộc như thế nào ?
Câu hỏi này đã được tranh cãi từ nhiều góc độ nhưng chưa có một câu trả lời dứt khoát nào -
người chơi cờ cần nhắm tới khả năng chơi tốt ở cả ba giai đoạn. Tuy nhiên, ta có thể nói rằng bạn
nên nghiên cứu khai cuộc đầu tiên. Một thành ngữ Đức cho rằng "Khai cuộc tốt có nghĩa là bạn đã

thắng nửa ván cờ". Có được lợi thế sớm không chỉ có giá trị thực tế mà còn có ảnh hưởng lớn đến
tâm lý. Biết rằng bạn ở vị trí có lợ sẽ giúp bạn tự tin trong trận chiến sắp tới. Ngược lại, đối thủ
nhận thấy mìn ở vị trí bất lợi có thể sẽ không đủ bình tĩnh để đối mặt với trận chiến trung cuộc. Do
đó, lợi thế khai cuộc có thể dẫn đến một thắng lợi dễ dàng ở trung cuộc.
Những kỳ thủ hàng đầu trong lịch sử cờ Vua mong có được gì ở khai cuộc ? J.R. Capablanca cho
rằng nguyên tắc cơ bản là "phát triển nhanh và hiệu quả" với kết quả là khi các quân tham chiến
chúng sẽ ở những "vị trí có lợi". Ông cũng đưa ra những lời khuyên bổ ích trong trường hợp đối
phương đi một nước bất ngờ - vấn đè mà ai cũng đã từng gặp phải nhiều lần! "Hãy đi như bình
thường" ("Play what you might call the common-senes move"). Ý Capablanca là hãy theo những
nguyên tắc cơ bản nói trên. Dù cho nước bạn đi không phải là nước tốt nhất (thường thì cần có
phân tích kỹ lưỡng để tìm ra nước đi tốt nhất), kế hoạch khai triển quân nhanh chóng và đến các vị
trí an toàn sẽ tạo ra những nước đi rất tốt trong hầu hết các trường hợp.
Larry Evans đưa ra một định nghĩa theo kỹ thuật hiện đại khi nói "Khai cuộc là một cuộc chiến cho
không gian, thời gian và lực lượng". ("The opening is a fight for space, time and force"). Svetozar
Gligoric nhấn mạnh đến nhân tố thời gian; thời gian có nghĩa là tốc độ các quân cờ tham gia vào
trận đánh. Theo ông, "Việc sử dụng thời gian một cách hiệu quả trong khai cuộc thường đòi hỏi
mỗi nước đi sẽ phát triển một quân mới." Lajos Portisch nêu ra một quan điểm triết học hơn,
"Nhiệm vụ duy nhất của bạn trong khai cuộc là đạt đến trung cuộc với một thế trận không đến nỗi
tệ." ("Your only task in the opening is to reach a playable middlegame."). Những ván cờ của
Anatoly Karpop cho thấy về cơ bản ông đồng ý với quan điểm của Portisch. Cách tiếp cận khai
cuộc của Robert. J. Fischer rất khắt khe, ông ưa thích quét sạch đối thủ khỏi bàn cờ ngay từ lúc
bắt đầu.
Tất nhiên, mục tiêu cho Trắng và Đen là khác nhau. Thành công trong khai cuộc với Trắng có
nghĩa là ít nhất bạn cũng có một lợi thế nhỏ. Mặt khác, Đen có thể hoàn toàn thoả mãn nếu có một
thế cờ cân bằng sau khai cuộc. Cả Fischer và Karpov đều rất thành công trong việc giữ được một
số lợi thế tự nhiên của quân Trắng. Chơi quân Đen khi đối đầu với họ luôn là một nhiệm vụ khó
chịu. Mục đích khi chơi quân Đen của Karpov đã thay đổi đáng kể khi ông trở thành Vô địch thế
giới vào năm 1975. Trước đó, khi thi đấu với những kiện tướng quốc tế, ông bằng lòng với thế trận
an toàn, bình đẳng và kết quả hoà. Nhưng khi trở thành Vô địch thế giới, ông muốn thắng tất cả
các ván cờ do đó khai cuộc của Karpov trở nên linh động hơn rất nhiều.

Với Fischer, các thế cờ linh động là quy luật không đổi. Đó là lý do vũ khí chính của ông khi chơi
quân Đen luôn là Najdorf Sicilian chống lại 1 e4 và King''''s Indian và Grunfeld chống lại 1 d4.
Những khai cuộc này đòi hỏi độ chính xác cực cao trong các nước đi của Trắng để thế chủ động
không rơi vào tay Đen. Fischer ưa thích những tình huống như vậy và luôn nắm ngay bất cứ cơ
hội nào. Nếu Trắng chơi hoàn hảo, ông nhận ra rằng sẽ cần có thời gian để tạo thế cân bằng. Rất
ít khi ta thấy những đợt tấn công không có lợi trong các ván cờ của Fischer. Robert Byrne kể rằng
khi họ cùng phân tích các ván cờ vào cuối những năm 1960, Fischer xem qua một số ván cờ của
Bryne và tỏ ra rất ngạc nhiên khi thấy Bryne tấn công với quân Đen. (jumping the gun in playing
attack with the Black pieces). Không tán thành, Fischer khuyên: "Khi chơi quân Đen bạn cần đạt
được thế cờ ngang bằng trước khi chuyển sang tấn công".
Nói chung, Trắng nên nhắm đến mục tiêu có được một số lợi thế nhỏ sau khai cuộc trong khi Đen
nên nhắm đến một thế trận cân bằng. Tuỳ theo mục đích chính của Đen là cần thắng hay hoà, Đen
sẽ nhắm đến thế trận linh động hay thế trận an toàn, cân bằng. Liệu điều này có nghĩa là không có
nước nào khác, ngoài những nước được ghi nhận trong các lý thuyết khai cuộc, có thể được coi là
tốt nhất ? Tất nhiên là không - những nước đi hoặc kế hoạch khác có thể hợp lý khi có lý do tâm lý
hay thực tế. Ví dụ, với đối thủ chơi không tốt khi khai cuộc không nằm trong lý thuyết, một nước đi
bất ngờ với đối thủ này có thể tạo ra lợi thế rất lớn. Hay một người chơi biết, hiểu và thích thú với
một loại khai cuộc nhưng những nhà lý thuyết cho rằng loại khai cuộc này sẽ gây bất lợi. Không
sao cả. Mọi kỳ thủ nên chơi loại khai cuộc mà mình thấy thích và hiểu rõ nhất.
Một điểm khác cũng quan trọng là bạn cần có cái nhìn logic với cách chơi khai cuộc của bạn. Nếu
Trắng <i>tự nguyện</i> chọn khai cuộc - nếu Đen chơi chính xác - sẽ đưa lợi thế cho đối phương
thì quả là một sự dại dột. Các nước đi thử nghiệm với Trắng cần được giới hạn ở những nước mà
trong trường hợp tồi tệ nhất cũng dẫn tới thế cờ cân bằng. Đen không nên liều chọn khai cuộc mà
nếu Trắng chơi chính xác, Đen sẽ rơi vào tình thế bất lợi đến mức khả năng hồi phục là rất thấp.
Các nước đi thử nghiệm với Đen cần được giới hạn ở những nước chỉ cho Trắng một lợi thế rất
nhỏ, tối đa là bất lợi hơn một chút so với lý thuyết.
Khai cuộc kéo dài bao lâu ? Ranh giới giữa khai cuộc và trung cuộc là không rõ ràng. Rất nhiều
sách về khai cuộc hiện nay thường xuyên phân tích tới nước 20 và hơn nữa. Trong trường hợp
này, ván cờ đã đến giai đoạn trung cuộc. Một cách đơn giản, khai cuộc kết thúc khi các quân đã
được phát triển xong.Thường thì điều này diễn ra trong vòng 10-15 nước. Một cách khác, chúng ta

có thể nói khai cuộc kết thúc khi ít nhất một trong hai đấu thủ đạt được mục tiêu trong khai cuộc.
Những mục tiêu này là gì chúng ta sẽ bàn tới ở phần tiếp theo.
Nguyên tắc cơ bản để thành công trong cờ Vua là nhận thức. Do đó dù bạn cần một số hiểu biết
nhất định về khai cuộc, khả năng nhận thức những nước đi tốt trong khai cuộc có giá trị hơn nhiều
so với việc nhớ hàng loạt những biến thể phức tạp của các loại khai cuộc. Capablanca công nhận
rằng ông không phải là một chuyên gia trong lĩnh vực khai cuộc. Năm 1919, trận đấu giữa ông và
kiện tướng người Serbia Kostic, người được công nhận về khả năng ghi nhớ các loại khai cuộc,
được tổ chức ở Havana. Capablanca miêu tả đối thủ: "Kostic nhớ như in tất cả các ván cờ của các
kiện tướng trong vòng 20 năm trở lại đây và rất nhiều các ván cờ khác trước đó." Mặc dù vậy,
Capablanca không nản lòng chút nào và với nhận thức sâu hơn, giành chiến thắng trong năm ván
đầu tiên. Mặc dù với hiểu biết đáng kính nể về khai cuộc, Kostic sau đó xin thua.
<P><A href=" | <A
href=" cờ hay</A> | <A
href=" puzzle</A></P>
Được otdo sửa chữa / chuyển vào 11:32 ngày 30/12/2003
Gửi lúc 19:25, 20/12/03
ID bài viết: 15749379
Chương 2
Các nước đi khởi đầu của Trắng
Phần 1. Những nước đi hoàn hảo
Tại sao lại không phải những nước đi tốt nhất ?
Theo hiểu biết về cờ hiện tại, Trắng có 5 nước đi đầu tiên hoàn hảo và không có lý do gì để không
chọn một trong năm nước đi đó để bắt đầu. Mặc dù những nước đi này là bình đẳng về chất
lượng, các thế cờ khác nhau sẽ diễn ra khi bạn chọn các nước đi khác nhau bạn có thể chọn bất
kỳ nước nào trong "5 nước hoàn hảo" này để phù hợp với phong cách cá nhân của bạn.
Năm nước đi hoàn hảo được trình bày bằng những mũi tên ở hình 3. Xếp theo thứ tự tích cực
nhất trước là:
thằng ttvn lại bị dở hơi nên em không upload hình được
1. e4
Nước đi tích cực nhất. Trắng đưa tốt vào ô e4 đồng thời tạo sức ép lên d5. Các đường chéo được

mở cho Hậu và Tượng cánh Vua và nhờ đó Tượng cánh Vua có thể được phát triển nhanh chóng.
Phát triển Tượng và Mã cánh Vua giúp cho Trắng có thể nhanh chóng nhập thành cánh Vua. Tính
chất đặc trưng của các loại khai cuộc bắt đầu với 1. e4 là tương đối mở và linh hoạt. Nước đi này
đạt được cả ba mục đích của khai cuộc.
1. d4
Nước đi này có thể được coi là nước đi tương ứng với 1. e4 bên cánh Hậu. Trắng đưa tốt vào ô
d4 đồng thời tạo sức ép lên e5. Đường chéo được mở cho Tượng cánh Hậu và một phần cột d
được mở cho Hậu. Những nước đi tiếp theo 1. d4 thường liên quan tới khu trung tâm và cánh
Hậu. Nước đi này đạt được hai trong số 3 mục tiêu của khai cuộc. Chiến lược là tính chất chủ yếu
của khai cuộc bắt đầu với 1. d4.
1. c4 (English opening - khai cuộc kiểu Anh)
Nhìn qua nước đi này dường như không có ích gì vì nó chỉ mở đường phát triển cho Hậu. Giá trị
chủ yếu của nó là nó tạo áp lực lên d5, sẽ được tiếp viện với nước đi lôgíc tiếp theo 2. Nc3. Khi đó
Mã cánh Hậu có thể tạo sức ép tối đa lên khu trung tâm khi tốt cột c đã được đưa lên với cùng
nhiệm vụ. Khi tính cả nước đi tiếp theo 2. Nc3, chúng ta có thể thấy 1. c4 đạt được hai mục đích
của khai cuộc. Khai cuộc kiểu Anh thường phát triển cánh Hậu với Hậu sử dụng các ô a4, b3, c2.
Khai cuộc kiểu Anh là một khai cuộc chiến lược khá tích cực (fairly active strategic opening).
1. Nf3
Đây là nước đi lý tưởng theo các khái niệm khai cuộc vì nó đạt được cả ba mục tiêu. Trừ khi định
chuyển sang một loại khai cuộc khác, Trắng sẽ tiếp tục với 2. g3, 3. Bg2 và 4. O-O. Chỉ trong 4
nước, Trắng đã nhập thành, tạo sức ép lên khu trung tâm với Mã cánh Vua và sức ép tiềm tàng từ
với Tượng cánh Vua. Phải thừa nhận rằng đây không phải là một kết hoạch thụ động. Mặc dù vậy
nó hoàn toàn phù hợp với các khái niệm khai cuộc hiện đại. Thường thi các ván cờ bắt đầu với 1.
Nf3 sẽ chuyển sang các dạng khác: tiếp tục với 2. d4 sẽ là các khai cuộc với tốt cột d và 2. d4 dẫn
tới khai cuộc kiểu Anh.
1. g3
Mặc dù nước đi này có vẻ thụ động nhưng nó giúp Trắng đạt được cả ba mục đích. Sau 2. Bg2
(sự phát triển của Tượng ở cánh được gọi là fianchetto), Tượng Trắng kiểm soát 2 ô trung tâm
quan trọng e4 và d5. Trong các nước đi tiếp theo, Trắng có thể tăng cường sức ép lên d5 bằng
cách đi 3. c4 và 4. Nc3 hoặc hoàn thiện phát triển cánh Vua với 3. Nc3 và 4. O-O. Ta có thể thấy

mặc 1. g3 là một nước đi rất linh hoạt, dù không tích cực lắm, nhưng vẫn hoàn hảo.
Có một nước đi khởi đầu khác cũng gần như hoàn hảo và chỉ kém hơn 5 nước đi khởi đầu trên
một chút. Đó là 1. b3, nước đi tương ứng với 1. g3 của cánh Hậu. Sau 1. b3 Trắng sẽ tạo sức ép
lên d4 và e5 với 2. Bb2. Cuối thập kỷ 60 và đầu thập kỷ 70, Bent Larsen đã rất thành công với 1.
b3 và khai cuộc loại này được mang tên ông. Tuy nhiên, các nghiên cứu lý thuyết cho thấy 1. b3
kém hơn 1. g3 vì hai lý do sau:
1. Nó không tăng cường an toàn cho Vua vì không giúp gì cho việc chuẩn bị để nhập thành cánh
Vua (nhập thành cánh Hậu không hấp dẫn cho loại khai cuộc này).
2. Khó có thể tăng thêm sức ép lên e5 vì f4 sẽ làm yếu vị trí nhập thành của Vua.
Được ucbu sửa chữa / chuyển vào 18:01 ngày 29/12/2003
Câu lạc bộ Khiêu vũ Thanh niên Hà nội -
www.myhyec.com
Gửi lúc 17:59, 29/12/03
ID bài viết: 15730542
Vẫn chưa upload hình được nhưng em cứ để đại cái link đến hình. Lúc nào em upload được nó sẽ
hiện ra.
Happy new year
Phần 2: Những nước đi trung bình
Nếu người chơi không muốn đi những nước hoàn hảo, tối thiểu anh ta cũng nên chọn một trong
ba khả nước đi gần hoàn hảo. Mỗi nước đó đều có điểm mạnh riêng nhưng cũng có khiếm khuyết
nên chúng chỉ xếp loại trung bình. Ba nước đó được trình bày trong hình 4
1. b4
Với ý định đi 2. Bb2, nhắm tới kiểm soát ô d4 và e5. Thêm vào đó tốt cột b sẽ kiểm soát c5. Tuy
nhiên nó không được bảo vệ và sau những nước trả lời bình thường của Đen như 1. ... e6 hay
1. ... e5 Trắng sẽ phải mất thời gian để đi a3. Chú ý rằng với cùng mục đích kiểm soát trung tâm,
1. b3 có tác dụng tương tự mà không bị một chút bất lợi nào.
1. Nc3
Mã cánh Hậu được đưa vào ô tốt nhất. Nhưng nó lại chặn đường lên trung tâm của tốt cột c và
Trắng sẽ gặp khó khăn khi muốn phối hợp hài hoà giữa chiếm trung tâm và phát triển quân. Còn
quá sớm để nói rằng "Tôi sẽ không sử dụng tốt cột c".

1. f4
Nước đi này không giúp gì cho việc phát triển quân và làm yếu cánh vua đi một chút. Bù lại nó tạo
sức ép lên ô trung tâm e5.
Phần 3: Những nước đi kém
Tất cả những nước đi còn lại là kém. Đừng đi chúng. Một lời bình luận ngắn gọn cho mỗi nước đi
kém là đủ.
1. a3, 1. a4 - những nước đi này phí phạm thời gian
1. Na3, 1. Nh3 - cả hai nước đi này đều phát triển Mã xa khỏi khu trung tâm
1. h3, 1. h4 - vừa phí thời gian vừa làm yếu cánh Vua
1. f3 - nước đi này không có tác dụng gì cho phát triển quân và làm yếu cánh Vua.
1. g4 - làm cánh Vua suy yếu nghiêm trọng
1. c3, 1. e3, 1.d3 - thụ động một cách không cần thiết. Những nước như thế có thể dùng cho Đen
nhưng không cho Trắng.
Vì tôi không muốn các bạn đi những nước đi kém nên tôi không trình bày chúng trong hình nào cả.