Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp giảm thiểu rủi ro trong các dự án đầu tư xây dựng công trên địa bàn huyện Châu Đức, Tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÀ RỊA-VŨNG TÀU

---------------------------

NGÔ ĐỨC AN

MỘT SỐ GIẢI PHÁP GIẢM THIỂU RỦI RO
TRONG CÁC DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CÔNG
TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CHÂU ĐỨC,
TỈNH BÀ RỊA – VŨNG TÀU

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Bà Rịa-Vũng Tàu, tháng 6 năm 2020


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÀ RỊA-VŨNG TÀU

---------------------------

NGÔ ĐỨC AN

MỘT SỐ GIẢI PHÁP GIẢM THIỂU RỦI RO
TRONG CÁC DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CÔNG
TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CHÂU ĐỨC,
TỈNH BÀ RỊA – VŨNG TÀU
Chuyên ngành: QUẢN TRỊ KINH DOANH
Mã số ngành: 8340101
CÁN BỘ HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

TS. AO THU HOÀI

Bà Rịa-Vũng Tàu, tháng 6 năm 2020


TRƯỜNG ĐH BÀ RỊA-VŨNG TÀU
VIỆN ĐÀO TẠO QUỐC TẾ VÀ
SAU ĐẠI HỌC

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
Bà Rịa-Vũng Tàu, ngày 18 tháng 6 năm 2020

NHIỆM VỤ LUẬN VĂN THẠC SĨ
Họ tên học viên: Ngơ Đức An

Giới tính: Nam

Ngày, tháng, năm sinh: 01/9/1985

Nơi sinh: Đồng Nai

Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh

MSHV: 17110094

I- Tên đề tài:
Giải pháp giảm thiểu rủi ro trong các dự án đầu tư xây dựng công trên địa bàn
huyện Châu Đức, Tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu
II- Nhiệm vụ và nội dung:

Nghiên cứu đóng góp và củng cố lý thuyết về quản trị rủi ro trong các dự án đầu
tư xây dựng tạo điều kiện thuận lợi cho các nghiên cứu sâu hơn. Kết quả nghiên cứu sẽ
giúp cho lãnh đạo huyện Châu Đức nhìn nhận được thực trạng rủi ro trong các dự án
đầu tư công trong lĩnh vực xây dựng trên địa bàn. Từ đó, đề tài đề xuất những giải pháp
thích hợp nhằm giảm thiểu rủi ro trong các dự án đầu tư xây dựng công trên địa bàn
huyện Châu Đức, Tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu.
III- Ngày giao nhiệm vụ: 20/11/2019
IV- Ngày hoàn thành nhiệm vụ: 18/6/2020
V- Cán bộ hướng dẫn: TS. Ao Thu Hoài.

CÁN BỘ HƯỚNG DẪN
(Họ tên và chữ ký)

TS. Ao Thu Hoài

VIỆN ĐÀO TẠO QUỐC TẾ VÀ SAU ĐẠI HỌC
(Họ tên và chữ ký)


1

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn “Giải pháp giảm thiểu rủi ro trong các dự án đầu tư
xây dựng công trên địa bàn huyện Châu Đức, Tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu” là cơng trình
nghiên cứu do tơi thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học nhiệt tình của TS. Ao Thu
Hoài. Các số liệu, kết quả nêu trong Luận văn là trung thực và chưa từng được ai
cơng bố trong bất kỳ cơng trình nào khác.
Mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện Luận văn này đã được cảm ơn và các thơng tin
trích dẫn trong Luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc.
Bà Rịa - Vũng Tàu, ngày 18 tháng 6 năm 2020

Người thực hiện luận văn

Ngô Đức An


2

LỜI CÁM ƠN
Để có thể hồn thành đề tài luận văn thạc sĩ một cách hoàn chỉnh, xin chân thành
cảm ơn sự hỗ trợ nhiệt tình của q Thầy Cơ lảm việc tại Viện Sau đại học Đại học
Bà Rịa – Vũng Tàu. Xin trân trọng bày tỏ lòng biết ơn đến TS. Ao Thu Hồi, người
đã nhiệt tình hướng dẫn và tạo mọi điều kiện tốt nhất cho tôi hồn thành luận văn
này.
Xin chân thành bày tỏ lịng biết ơn đến lãnh đạo huyện Châu Đức và các cán bộ
trên địa bàn huyện đã luôn quan tâm, động viên và tạo điều kiện cho tơi trong q
trình nghiên cứu.
Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn đến người thân, các đồng nghiệp đã ủng
hộ cho tôi rất nhiều về cả tinh thần và vật chất trong quá trình học tập, nghiên cứu
của mình.
Người thực hiện

Ngơ Đức An


3

TÓM TẮT
Nền kinh tế - xã hội của một đất nước càng phát triển thì nhu cầu cải thiện và
nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân ngày càng cao. Ngồi nhu cầu có nơi
ở ổn định, người dân cũng có những mong muốn thiết thực khác như hệ thống giao

thông trong khu vực nơi ở được cải thiện, hoặc được kết nối với các cơ sở phục vụ
cho đời sống như nhà văn hóa, các trường học, v.v… Những nhu cầu đó phù hợp với
các định hướng phát triển của các địa bàn trên khắp cả nước, dẫn đến số lượng dự án
đầu tư công và lĩnh vực xây dựng ngày càng tăng.
Để tài đã trình bày cơ sở lý luận về quản trị dự án đầu tư, đặc biệt là trong lĩnh
vực xây dựng và thực trạng những rủi ro trong các dự án đầu tư công xây dựng trên
địa bàn huyện Châu Đức. Kết quả việc đánh giá mức độ rủi ro trong các dự án đầu tư
công trong lĩnh vực xây dựng trên địa bàn thơng qua các nhóm nhân tố: Chủ đầu tư;
Tư vấn xây dựng; Nhà thầu thi công; Nhà thầu phụ, nhà cung ứng; Cộng đồng địa
phương và Hệ thống văn bản pháp luật của Nhà nước. Căn cứ vào kết quả đánh giá
thực trạng rủi ro trong các dự án đầu tư xây dựng công và định hướng hoạt động của
huyện Châu Đức, tác giả đề xuất các nhóm giải pháp giảm thiểu rủi ro trong các dự
án đầu tư xây dựng công trên địa bàn huyện Châu Đức, Tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu.


4

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ......................................................................................................1
LỜI CÁM ƠN ............................................................................................................2
TÓM TẮT ..................................................................................................................3
MỤC LỤC ..................................................................................................................4
DANH MỤC VIẾT TẮT ..........................................................................................7
DANH MỤC HÌNH ...................................................................................................8
DANH MỤC BẢNG ..................................................................................................9
LỜI MỞ ĐẦU ..........................................................................................................10
1. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................................10
2. Mục tiêu nghiên cứu..............................................................................................11
3. Câu hỏi nghiên cứu ...............................................................................................12

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn: ..................................................12
5. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................................12
6. Tổng quan về lĩnh vực nghiên cứu ........................................................................13
7. Ý nghĩa của nghiên cứu.........................................................................................14
8. Cấu trúc luận văn ..................................................................................................14
CHƯƠNG 1: MỘT SỐ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ RỦI RO TRONG DỰ ÁN ĐẦU
TƯ XÂY DỰNG ......................................................................................................16
1.1 Dự án đầu tư xây dựng ........................................................................................16
1.1.1 Khái niệm dự án ...............................................................................................16
1.1.2 Khái niệm dự án đầu tư xây dựng ....................................................................17
1.1.3 Đặc điểm của dự án đầu tư xây dựng ...............................................................17
1.1.4 Phân loại dự án đầu tư xây dựng ......................................................................19
1.2 Quản lý dự án đầu tư xây dựng ...........................................................................19
1.2.1 Khái niệm quản lý dự án ..................................................................................19
1.2.2 Khái niệm quản lý dự án đầu tư xây dựng .......................................................21


5

1.2.3 Nội dung của quản lý dự án đầu tư xây dựng ..................................................21
1.3 Rủi ro trong dự án đầu tư xây dựng ....................................................................23
1.3.1 Khái niệm rủi ro ...............................................................................................23
1.3.2 Khái niệm rủi ro trong dự án đầu tư xây dựng .................................................25
1.3.3 Phân loại rủi ro trong dự án đầu tư xây dựng ..................................................25
TÓM TẮT CHƯƠNG 1 ..........................................................................................31
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG RỦI RO TRONG CÁC DỰ ÁN ĐẦU TƯ CÔNG
TRONG LĨNH VỰC XÂY DỰNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CHÂU ĐỨC,
TỈNH BÀ RỊA – VŨNG TÀU ................................................................................32
2.1 Tổng quan về huyện Châu Đức ...........................................................................32
2.2 Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trên địa bàn huyện Châu Đức ..................34

2.2.1 Quy trình thực hiện các dự án đầu tư xây dựng công trên địa bàn huyện Châu
Đức ............................................................................................................................35
2.2.2 Mơ hình quản lý dự án đầu tư xây dựng công trên địa bàn huyện Châu Đức .38
2.3 Thực trạng rủi ro trong các dự án đầu tư xây dựng công trên địa bàn huyện Châu
Đức, Tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu ..................................................................................39
2.3.1 Kết quả nghiên cứu dữ liệu thứ cấp .................................................................39
2.3.2 Kết quả nghiên cứu dữ liệu sơ cấp ...................................................................42
2.3.3 Phân tích một số rủi ro thực tế trong một số dự án đầu tư xây dựng công trên
địa bàn huyện Châu Đức ...........................................................................................58
2.4 Đánh giá chung về rủi ro trong các dự án đầu tư công trong lĩnh vực xây dựng
trên địa bàn huyện Châu Đức ....................................................................................61
2.4.1 Kết quả đạt được ..............................................................................................62
2.4.2 Tồn tại ..............................................................................................................63
2.4.3 Nguyên nhân của những tồn tại .......................................................................63
TÓM TẮT CHƯƠNG 2 ..........................................................................................65
CHƯƠNG 3. GIẢI PHÁP GIẢM THIỂU RỦI RO TRONG CÁC DỰ ÁN ĐẦU
TƯ XÂY DỰNG CÔNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CHÂU ĐỨC .....................66
3.1 Định hướng trong đầu tư xây dựng công của huyện Châu Đức .........................66


6

3.2 Đề xuất giải pháp giảm thiểu rủi ro trong các dự án đầu tư xây dựng công trên địa
bàn huyện Châu Đức .................................................................................................68
3.2.1 Giải pháp giảm thiểu rủi ro nhóm Chủ đầu tư .................................................68
3.2.2 Giải pháp giảm thiểu rủi ro nhóm Tư vấn xây dựng ........................................72
3.2.3 Giải pháp giảm thiểu rủi ro nhóm Nhà thầu thi cơng ......................................76
3.2.4 Giải pháp giảm thiểu rủi ro nhóm Thầu phụ, nhà cung ứng ............................79
3.2.5 Giải pháp giảm thiểu rủi ro nhóm Cộng đồng địa phương ..............................82
3.2.6 Giải pháp giảm thiểu rủi ro nhóm Hệ thống văn bản Nhà nước ......................85

3.2.7 Một số giải pháp khác ......................................................................................86
TÓM TẮT CHƯƠNG 3 ..........................................................................................89
KẾT LUẬN ..............................................................................................................90
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................93
PHỤ LỤC 1: THỐNG KÊ MẪU NGHIÊN CỨU ..................................................1
PHỤ LỤC 2: KIỂM ĐỊNH ĐỘ TIN CẬY THANG ĐO CRONBACH’S ALPHA
.....................................................................................................................................3
PHỤ LỤC 3: KẾT QUẢ TRUNG BÌNH ................................................................6
PHỤ LỤC 4: BẢNG KHẢO SÁT ............................................................................8


7

DANH MỤC VIẾT TẮT
BRVT

: Bà Rịa - Vũng Tàu

UBND

: Ủy ban nhân dân


8

DANH MỤC HÌNH
Hình 1. 1 Nội dung quản lý dự án đầu tư xây dựng ..............................................22
Hình 2. 1 Bản đồ hành chính huyện Châu Đức ....................................................34
Hình 2. 2 Quy trình thực hiện dự án đầu tư xây dựng ..........................................35
Hình 2. 3 Quy trình quy hoạch dự án đầu tư xây dựng .........................................36

Hình 2. 4 Sơ đồ mơ hình chủ đầu tư trực tiếp quản lý dự án ................................38
Hình 2. 5 Sơ đồ mơ hình Ban quản lý dự án ..........................................................39
Hình 2. 6 Tỷ lệ đầu tư công về xây dựng cho các lĩnh vực kinh tế - xã hội của
huyện Châu Đức ......................................................................................................42
Hình 2. 7 Quy trình nghiên cứu ..............................................................................43
Hình 2. 8 Biều đồ đánh giá yếu tố rủi ro Chủ đầu tư ............................................48
Hình 2. 9 Biều đồ đánh giá yếu tố rủi ro Tư vấn xây dựng ...................................50
Hình 2. 10 Biều đồ đánh giá yếu tố rủi ro Nhà thầu thi cơng ...............................52
Hình 2. 11 Biều đồ đánh giá yếu tố rủi ro Thầu phụ, nhà cung ứng....................54
Hình 2. 12 Đánh giá yếu tố rủi ro Cộng đồng địa phương ....................................56
Hình 2. 13 Biều đồ đánh giá yếu tố rủi ro Hệ thống văn bản của Nhà nước .......57


9

DANH MỤC BẢNG
Bảng 1. 1 Nhóm rủi ro trong quản trị dự án đầu tư xây dựng ..............................27
Bảng 2. 1 Kết quả thực hiện các dự án đầu tư xây dựng công giai đoạn 2016 –
2018 ...........................................................................................................................40
Bảng 2. 2 Kết quả thực hiện các cơng trình cơng theo lĩnh vực giai đoạn 2018 –
2020 ...........................................................................................................................41
Bảng 2. 3 Thông tin chung về đối tượng được khảo sát ........................................44
Bảng 2. 4 Kết quả nghiên cứu thông qua độ tin cậy Cronbach’s Alpha ...............46
Bảng 2. 5 Đánh giá yếu tố rủi ro Chủ đầu tư .........................................................48
Bảng 2. 6 Đánh giá yếu tố rủi ro Tư vấn xây dựng ................................................50
Bảng 2. 7 Đánh giá yếu tố rủi ro Nhà thầu thi công ..............................................52
Bảng 2. 8 Đánh giá yếu tố rủi ro Thầu phụ, nhà cung ứng ..................................54
Bảng 2. 9 Đánh giá yếu tố rủi ro Cộng đồng địa phương ......................................55
Bảng 2. 10 Đánh giá yếu tố rủi ro Hệ thống văn bản của Nhà nước....................57
Bảng 2. 11 Nguyên nhân chậm tiến độ một số dự án đầu tư xây dựng công UBND

Huyện Châu Đức làm chủ đầu tư giai đoạn 2017 – 2019 ......................................60
Bảng 3. 1 Danh mục dự án đầu tư xây dựng dự kiến tại huyện Châu Đức năm
2020 ...........................................................................................................................67
Bảng 3. 2 Trình độ chun mơn tối thiểu của nhân lực tư vấn giám sát ..............74
Bảng 3. 3 Kinh nghiệm làm việc của nhân lực tư vấn giám sát ............................75
Bảng 3. 4 Bảng kê khai thiết bị ...............................................................................79


10

LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Việt Nam đang bước vào thời kỳ hội nhập sâu rộng với khu vực và quốc tế và
đang trở thành điểm đến hấp dẫn cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Chính điều
này đã thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ về cơ sở hạ tầng kỹ thuật, hệ thống giao thông
vận tải, điện tử, viễn thông, Nhà nước ngày càng chú trọng đầu tư và phát triển cơ sở
hạ tầng nhằm phục vụ cho đời sống của người dân cũng như thúc đẩy cho sự phát
triển của nền kinh tế nước nhà.
Là một địa phương được quy hoạch để trở thành trung tâm về dầu khí, cảng
biển hàng đầu của cả nước, cùng với sự đột phá trong phát triển hạ tầng, Bà Rịa –
Vũng Tàu (BRVT) đang trở thành điểm “nóng” thu hút các nhà đầu tư, đặc biệt là
trong lĩnh vực xây dựng và bất động sản. Từ đó, các dự án đầu tư xây dựng cơng trình
nhằm kết nối trung tâm Thành phố Vũng Tàu và Thành phố Bà Rịa với các huyện lân
cận cũng được chú trọng phát triển để phát huy thế mạnh về du lịch, ngành “cơng
nghiệp khơng khói” của các khu vực này. Huyện Châu Đức, tỉnh BRVT cũng khơng
nằm ngồi chủ trương phát triển đó. Tuy nhiên, với mục đích thực hiện các mục tiêu
đầu tư, phát triển, tạo cơ sở vật chất cho xã hội nên các dự án đầu tư xây dựng cơng
trình thường có thời gian hoạt động dài, chịu tác động trực tiếp từ nhiều yếu tố của
mơi trường xung quanh như chính trị, tự nhiên, kinh tế, xã hội, luật pháp, công nghệ
v.v… Những ảnh hưởng này dẫn tới việc phải thay đổi nhiều tiêu chí cơ bản ban đầu

của dự án, thậm chí ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư của dự án. Đây chính là rủi ro
tiềm ẩn đối với các dự án xây dựng. Vì vậy, vấn đề quản trị rủi ro trong các dự án đầu
tư xây dựng cần được quan tâm một cách đúng mức nhằm đảm bảo được mục tiêu
dự án đầu tư xây dựng cả về hiệu quả kinh tế và hiệu quả xã hội. Hiện nay ở Việt
Nam, đề tài về quản trị rủi ro cũng đã và đang được các nhà tác giả khoa học quan
tâm nghiên cứu. Tuy nhiên, phần lớn các tài liệu nghiên cứu ở Việt Nam chủ yếu tập
trung nghiên cứu nội dung quản trị rủi ro nói chung hoặc liên quan đến các ngành hay
lĩnh vực mang tính chất đặc biệt như ngân hàng hay bảo hiểm. Riêng lĩnh vực xây


11

dựng thì số nghiên cứu chưa nhiều và cịn thiếu cụ thể. Vì vậy cơng tác quản lý rủi ro
trong dự án đầu tư xây dựng vẫn chưa được sự quan tâm đúng mức. Việc sơ sài, chủ
quan trong công tác quản trị rủi ro các dự án đầu tư xây dựng dẫn tới việc hàng loạt
sai phạm, sự cố tương tự nhau liên tục tái diễn. Thậm chí có những dự án có thể đốn
trước được các rủi ro có thể xảy ra nhưng vẫn khơng có biện pháp ngăn ngừa hoặc
hạn chế tổn thất. Do đó, việc nhận dạng, xác định nguồn gốc rủi ro trong các dự án
đầu tư xây dựng sẽ cho cái nhìn tổng quát hơn về nguyên nhân thường thấy của rủi
ro, từ đó căn cứ vào việc phân tích, đánh giá mức độ tác động của các rủi ro mà các
nhà quản trị có thể lựa chọn giải pháp thích hợp, đảm bảo an toàn và đem lại hiệu quả
cho các dự án.
Với tầm quan trọng của công tác quản lý rủi ro trong lĩnh vực xây dựng như đã
đề cập ở trên, tôi chọn đề tài “Giải pháp giảm thiểu rủi ro trong các dự án đầu tư
xây dựng công trên địa bàn huyện Châu Đức, Tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu” cho luận
văn tốt nghiệp chương trình Thạc sỹ Quản trị kinh doanh của mình.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu tổng quát
Mục tiêu nghiên cứu chung là tác giả xác định và đánh giá các yếu tố rủi ro, từ
đó đề xuất giải pháp nhằm giảm thiểu rủi ro trong các dự án đầu tư công trong lĩnh

vực xây dựng trên địa bàn huyện Châu Đức.
Mục tiêu cụ thể
Để đạt được mục tiêu chung trên, đề tài nghiên cứu này được thực hiện nhằm
giải quyết ba mục tiêu cụ thể. Thứ nhất, tác giả hệ thống hóa những lý luận về rủi ro
và quản trị rủi ro trong dự án đầu tư, đặc biệt là các dự án trong lĩnh vực xây dựng.
Thứ hai, tác giả tiến hành xác định thực trạng việc xác định các yếu tố rủi ro trong
các dự án đầu tư công trong lĩnh vực xây dựng trên địa bàn huyện Châu Đức thông
qua các số liệu sơ cấp và thứ cấp. Cuối cùng là việc tìm ra các giải pháp giảm thiểu
rủi ro trong các dự án đầu tư công trong lĩnh vực xây dựng trên địa bàn huyện Châu
Đức.


12

3. Câu hỏi nghiên cứu
Để đạt được các mục tiêu ở trên, nghiên cứu sẽ trả lời các câu hỏi sau:
Câu hỏi 1: Thực trạng rủi ro trong các dự án đầu tư công trong lĩnh vực xây
dựng trên địa bàn huyện Châu Đức như thế nào?
Câu hỏi 2: Có các yếu tố rủi ro trong các dự án đầu tư công trong lĩnh vực xây
dựng trên địa bàn huyện Châu Đức, Tỉnh BRVT?
Câu hỏi 3: Những giải pháp nào để giảm thiểu rủi ro trong các dự án đầu tư
công trong lĩnh vực xây dựng trên địa bàn huyện Châu Đức là gì?
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn:
Đối tượng nghiên cứu: Rủi ro trong các dự án đầu tư công trong lĩnh vực xây
dựng trên địa bàn huyện Châu Đức, Tỉnh BRVT.
Đối tượng khảo sát: Đối tượng phỏng vấn là lãnh đạo và nhân viên làm việc
tại các phịng ban có liên quan trực tiếp đến các dự án đầu tư công trong lĩnh vực xây
dựng trên địa bàn huyện, bao gồm: Trưởng phòng, phó phịng và các chun viên các
phịng, ban chức năng của huyện, có nhiều kinh nghiệm làm việc trong lĩnh vực quản
lý dự án đầu tư xây dựng công.

Không gian nghiên cứu: Việc nghiên cứu được thực hiện trong phạm vi huyện
Châu Đức, Tỉnh BRVT. Phạm vi nội dung tập trung vào quản trị nhằm giảm thiểu rủi
ro các dự án đầu tư xây dựng công tại huyện Châu Đức, BRVT.
Các kết quả, tư liệu nghiên cứu về các dự án đầu tư công trong lĩnh vực xây
dựng trên địa bàn huyện Châu Đức, Tỉnh BRVT sẽ được lấy từ năm 2016 đến năm
2019 để phục vụ cho nghiên cứu này.
5. Phương pháp nghiên cứu
Một mặt, đề tài nghiên cứu các lý thuyết về quản lý, mặt khác đề tài nghiên cứu
được thực hiện dựa trên cơ sở thu thập và phân tích các số liệu, báo cáo của huyện
Châu Đức, thông qua kết quả khảo sát từ các cán bộ cơng tác tại các phịng ban của
huyện, từ đó đối chiếu, so sánh, đánh giá rút ra kết luận làm tiền đề cho việc đề xuất


13

các giải pháp nhằm giảm thiểu rủi ro trong các dự án đầu tư công về lĩnh vực xây
dựng tại huyện Châu Đức.
Các phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong đề tài này bao gồm có:
- Phương pháp định tính: Tác giả sử dụng phương pháp chuyên gia để có được
các ý kiến, đánh giá khách quan về rủi ro trong các dự án đầu tư xây dựng công tại
huyện Châu Đức, các ý kiến tư vấn về các giải pháp giảm thiểu rủi ro trong các dự án
đầu tư công về lĩnh vực xây dựng.
- Phương pháp định lượng: Trong quá trình khảo sát, tác giả đã đề xuất các
phiếu điều tra các cán bộ đang làm việc tại các phòng, ban liên quan đến các dự án
đầu tư xây dựng để có được các đánh giá và ý kiến của khách quan về rủi ro trong
các dự án đầu tư công lĩnh vực xây dựng trên địa bàn huyện Châu Đức.
- Phương pháp so sánh: Tác giả thực hiện việc so sánh để làm rõ sự khác biệt
hay những đặc trưng riêng có của đối tượng nghiên cứu giúp cho các đối tượng quan
tâm có căn cứ và đề ra quyết định lựa chọn, nên trong đề tài tác giả đã so sánh để làm
nổi bật yêu cầu của giai đoạn hiện nay về việc hạn chế rủi ro trong các dự án đầu tư

công lĩnh vực xây dựng.
- Phương pháp thống kê: được sử dụng trong việc phân tích các dữ liệu thu thập
được từ các phiếu điều tra thu thập được, bao gồm các tiến trình liên quan đến việc
thu thập số liệu, tóm tắt, trình bày, tính tốn các đặc trưng khác nhau để phản ánh một
cách tổng quan đối tượng nghiên cứu.
6. Tổng quan về lĩnh vực nghiên cứu
Ehsan và cộng sự (2010) đã liệt kê các nguồn rủi ro phổ biến trong lĩnh vực xây
dựng như: Thay đổi về phạm vi và yêu cầu của dự án; lỗi liên quan đến thiết kế; sự
thiếu kỹ năng của công nhân xây dựng; sự không chắc chắn về mối quan hệ giữa
những người tham gia dự án; công nghệ mới hoặc các trường hợp bất khả kháng.


14

Gajewska và Ropel (2011) đã tổng hợp các nhóm rủi ro trong quản trị dự án đầu
tư xây dựng như trong Bảng 1.1.
Nguyễn Thị Thúy và Đinh Tuấn Hải (2018) trong bài viết “Xác định rủi ro trong
các dự án đầu tư phát triển đô thị” đã sử dụng phương pháp biểu đồ xương cá để xác
định rủi ro gắn với nội dung quản lý thi công xây dựng công trình dự án đầu tư phát
triển đơ thị. Các nội dung này gồm: chất lượng, tiến độ, chi phí, khối lượng, bảo vệ
mơi trường, an tồn lao động và hợp đồng. Trong đó:
Các rủi ro tiềm ẩn gắn với yêu cầu tiến độ bao gồm: Kế hoạch công việc không
chi tiết; Chậm trễ cung cấp vật tư, vật liệu; Nhà thầu không đủ nhân lực thi công; Đội
ngũ cán bộ không đủ chuyên môn kỹ thuật; Công nhân không đáp ứng chuyên môn,
tay nghề; Không thực hiện hoặc thực hiện không tốt việc giám sát tiến độ công việc;
Chậm trễ cung cấp máy móc, thiết bị; Yêu cầu tiến độ bàn giao cơng tình của chủ đầu
tư khắt khe; Quy mơ cơng trình khơng rõ ràng; Thay đổi của chủ đầu tư trong q
trình thi cơng.
Trần Quang Phú (2016) đã xác định các yếu tố rủi ro ảnh hưởng đến sự hồn
thành các dự án đầu tư xây dựng nơng thơn mới tại TP. Hồ Chí Minh bao gồm: Chủ

đầu tư; Tư vấn xây dựng; Nhà thầu thi công; Thầu phụ, nhà cung ứng; Cộng đồng địa
phương. Đây cũng là cơ sở để tác giả xác định các yếu tố rủi ro trong dự án đầu tư
công trong lĩnh vực xây dựng tại huyện Châu Đức, Tỉnh BRVT.
7. Ý nghĩa của nghiên cứu
Về mặt lý thuyết, nghiên cứu sẽ đóng góp và củng cố lý thuyết về quản trị rủi
ro các dự án đầu tư xây dựng, tạo điều kiện cho các nghiên cứu sâu hơn.
Về mặt thực tiễn, kết quả nghiên cứu sẽ giúp cho các nhà quản lý nhận diện
được những rủi ro có thể gặp phải trong từng giai đoạn của các dự án đầu tư xây dựng
và nguyên nhân gây nên các rủi ro đó, từ đó xem xét và lựa chọn giải pháp thích hợp.
8. Cấu trúc luận văn


15

Với mục đích và đối tượng, phạm vi, phương pháp nghiên cứu đã được xác
định, luận văn này dự kiến được thiết kế thành 3 chương, đi từ lý thuyết đến thực tiễn,
cụ thể như sau:
Phần mở đầu
Chương 1: Một số lý luận cơ bản về rủi ro trong dự án đầu tư xây dựng. Chương
này trình bày các khái niệm và các nghiên cứu có liên quan đến rủi ro trong các dự
án đầu tư xây dựng. Các lý thuyết này sẽ làm cơ sở cho việc nghiên cứu thực trạng
rủi ro trong các dự án đầu tư xây dựng công trên địa bàn huyện Châu Đức, Tỉnh Bà
Rịa – Vũng Tàu.
Chương 2: Thực trạng rủi ro các dự án đầu công trong lĩnh vực xây dựng trên
địa bàn huyện Châu Đức, Tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. Chương này trình bày thực trạng
rủi ro trong các dự án đầu tư xây dựng công trên địa bàn huyện Châu Đức thơng qua
việc khảo sát, thu thập và phân tích số liệu. Đây là cơ sở cho việc đề xuất giải pháp
giảm thiểu rủi ro trong các dự án đầu tư xây dựng công trên địa bàn huyện Châu Đức,
Tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu.
Chương 3: Một số giải pháp giảm thiểu rủi ro ro các dự án đầu tư xây dựng

công trên địa bàn huyện Châu Đức, Tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. Chương này trình bày
định hướng trong đầu tư công các dự án xây dựng của huyện Châu Đức. Đồng thời
từ kết quả phân tích thực trạng rủi ro trong chương 2, tác giả đề xuất một số giải pháp
giảm thiểu rủi ro trong các dự án đầu tư công trong lĩnh vực xây dựng trên địa bàn
huyện Châu Đức, Tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu.
Phần kết luận


16

CHƯƠNG 1: MỘT SỐ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ RỦI RO
TRONG DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG
Chương 1 của luận văn trình bày các khái niệm và các nghiên cứu có liên quan
đến rủi ro trong các dự án đầu tư xây dựng. Các lý thuyết này sẽ làm cơ sở cho việc
nghiên cứu thực trạng rủi ro trong các dự án đầu tư xây dựng công trên địa bàn huyện
Châu Đức, Tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu.
1.1 Dự án đầu tư xây dựng
1.1.1 Khái niệm dự án
Có nhiều định nghĩa khác nhau về dự án.
Tổ chức quốc tế về tiêu chuẩn hóa ISO trong tiêu chuẩn ISO 9000:2000 định
nghĩa dự án là “Một quá trình đơn nhất, gồm một tập hợp các hoạt động có phối hợp
và được kiểm sốt, có thời hạn bắt đầu và kết thúc, được tiến hành để đạt được một
mục tiêu phù hợp với các yêu cầu quy định, bao gồm các ràng buộc về thời gian, chi
phí và nguồn lực”.
Theo Luật Đầu tư (2005) thì “Dự án đầu tư là tập hợp các đề xuất bỏ vốn trung
và dài hạn để tiến hành các hoạt động đầu tư trên địa bàn cụ thể, trong khoảng thời
gian xác định”.
Obinero (2004) cho rằng dự án là sự nỗ lực tạm thời được tiến hành để tạo ra
một sản phẩm hoặc dịch vụ duy nhất. Nói “tạm thời” vì nó có thời gian bắt đầu và kết
thúc, nói “duy nhất” vì các sản phẩm hay dịch vụ đều khác nhau.

Như vậy, dù có nhiều cách hiểu khác nhau nhưng nhìn chung đều chỉ ra những
điểm chính của dự án như: (1) các dự án đều được thực hiện bởi con người, bị ràng
buộc bởi các nguồn lực hạn chế (con người, tài nguyên, v.v…) và (2) được hoạch
định, được thực hiện và được kiểm soát.


17

Theo Luật Đầu tư công Việt Nam năm 2019 của Việt Nam thì “Dự án đầu tư
cơng là dự án sử dụng toàn bộ hoặc một phần vốn đầu tư cơng”, trong đó vốn đầu tư
cơng bao gồm: Vốn ngân sách Nhà nước; Vốn từ nguồn thu hợp pháp của các cơ
quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập dành để đầu tư theo quy định của pháp
luật.
1.1.2 Khái niệm dự án đầu tư xây dựng
Trong luận văn này, dự án đầu tư xây dựng được hiểu là “Tập hợp các đề xuất
có liên quan đến việc sử dụng vốn để tiến hành hoạt động xây dựng để xây dựng mới,
sửa chữa, cải tạo cơng trình xây dựng nhằm phát triển, duy trì, nâng cao chất lượng
cơng trình hoặc sản phẩm, dịch vụ trong thời hạn và chi phí xác định.” (Luật Xây
dựng, 2014)
Như vậy có thể hiểu dự án đầu tư xây dựng bao gồm hai nội dung là đầu tư và
hoạt động xây dựng. Nhưng các dự án xây dựng địi hỏi phải có một diện tích đất
nhất định, ở một địa điểm nhất định (bao gồm đất, khoảng không, địa chất, v.v…).
Đây là yếu tố vật chất vơ cùng quan trọng. Đất ngồi các giá trị về địa chất, cịn có
giá trị về vị trí, địa lý, kinh tế, mơi trường, xã hội, v.v… Do đó, việc quy hoạch, khai
thác và sử dụng đất cho các dự án xây dựng có những đặc điểm và yêu cầu riêng, cần
hết sức lưu ý khi thực hiện dự án xây dựng.
Tổng hợp khái niệm về dự án đầu tư công và dự án đầu tư xây dựng, tác giả
khái niệm: “Dự án đầu tư xây dựng công là dự án sử dụng toàn bộ hoặc một phần vốn
ngân sách Nhà nước; Vốn từ nguồn thu hợp pháp của các cơ quan Nhà nước để tiến
hành hoạt động xây dựng để xây dựng mới, sửa chữa, cải tạo công trình xây dựng”.

Như vậy dự án đầu tư xây dựng công mang đầy đủ những đặc điểm của một dự án
đầu tư xây dựng, chỉ khác biệt về nguồn vốn sử dụng và cách phân bổ nguồn vốn.
1.1.3 Đặc điểm của dự án đầu tư xây dựng
Trong tài liệu “Quản lý dự án đầu tư xây dựng cơng trình”, Lê Văn Thịnh (2008)


18

đã chỉ ra một số đặc điểm chính của dự án đầu tư xây dựng. Cụ thể như sau:
Một là, mục tiêu của dự án đầu tư được xác định cụ thể và rõ ràng ngay từ khi
bắt đầu dự án (Ví dụ: bê tơng hóa bao nhiêu kilomet đường, thực hiện trong thời gian
bao lâu). Căn cứ vào mục tiêu này, các bên liên quan đến dự án thực hiện việc lập kế
hoạch, phân bổ các nguồn lực một cách hợp lý để tránh lãng phí mà vẫn đạt được kết
quả như mong đợi.
Hai là, dự án đầu tư xây dựng có chu kì phát triển riêng và có thời gian tồn tại
hữu hạn, nghĩa là mỗi dự án đều có một thời hạn nhất định, tức là có thời điểm bắt
đầu và thời điểm kết thúc.
Ba là, dự án đầu tư xây dựng được xem là một chuỗi các hoạt động nhất thời.
Một tổ chức được thành lập để quản lý dự án chỉ tồn tại đến khi đạt được mục tiêu
của dự án. Sau khi dự án hoàn thành, tổ chức này sẽ được giải tán hoặc thay đổi nhiệm
vụ khác.
Bốn là, có sự khác nhau về sản phẩm hoặc kết quả giữa các dự án đầu tư xây
dựng. Sự khác biệt về vị trí địa lý, địa hình nơi xây dựng hay tâm lý khách hàng làm
cho mỗi sản phẩm của một dự án xây dựng mang tính độc quyền riêng.
Năm là, dự án đầu tư xây dựng liên quan đến nhiều chủ thể khác nhau như chủ
đầu tư, đơn vị thiết kế, đơn vị thi công, đơn vị giám sát, nhà cung ứng, v.v… Do đó,
trong q trình thực hiện dự án đầu tư xây dựng rất dễ xảy ra xung đột về lợi ích giữa
các bên, làm kéo dài tiến độ thi công dự án.
Sáu là, dự án đầu tư xây dựng luôn bị giới hạn về thời gian thực hiện trong khi
lại bị hạn chế về nguồn vốn, từ đó kéo theo các áp lực về nhân lực, công nghệ, kỹ

thuật, vật tư thiết bị, v.v…
Cuối cùng là, thời gian thực hiện dự án đầu tư xây dựng thường kéo dài nên rất
dễ chịu ảnh hưởng từ các yếu tố bên ngoài như nền kinh tế hay điều kiện thời tiết. Do


19

đó, các dự án đầu tư xây dựng có tính bất định và độ rủi ro cao.
1.1.4 Phân loại dự án đầu tư xây dựng
Theo quy mơ và tính chất: Dự án quan trọng quốc gia do Quốc hội xem xét,
quyết định về chủ trương đầu tư, các dự án cịn lại được phân thành 3 nhóm A, B, và
C (Nghị định 59/2015/NĐ-CP).
Căn cứ vào nguồn vốn đầu tư thì dự án đầu tư xây dựng được phân loại như sau:
+ Dự án sử dụng vốn ngân sách Nhà nước: Nhà nước quản lý tồn bộ q trình
đầu tư xây dựng từ việc xác định chủ trương đầu tư, lập dự án, quyết định đầu tư, lập
thiết kế, dự toán, lựa chọn nhà thầu, thi công đến khi nghiệm thu, bàn giao cơng trình
đưa vào sử dụng và khai thác;
+ Dự án sử dụng vốn tín dụng do Nhà nước bảo lãnh, vốn tín dụng đầu tư phát
triển của Nhà nước;
+ Dự án sử dụng vốn đầu tư phát triển của doanh nghiệp Nhà nước;
+ Dự án sử dụng vốn khác bao gồm cả vốn tư nhân hoặc sử dụng hỗn hợp nhiều
nguồn vốn: Các bên góp vốn thỏa thuận về phương thức quản lý hoặc quản lý theo
quy định đối với nguồn vốn có tỷ lệ % lớn nhất trong tổng mức đầu tư của dự án
(Nghị định 59/2015/NĐ-CP).
Nếu dựa vào lĩnh vực hoạt động thì dự án đầu tư xây dựng được phân loại thành
các nhóm sau: Nhóm các dự án đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng; Nhóm các dự án đầu
tư xây dựng cơ bản; Nhóm các dự án đầu tư dịch vụ và kinh doanh; Nhóm các dự án
đầu tư trực tiếp nước ngồi; Nhóm các dự án đầu tư hỗ trợ tài chính; Nhóm các dự án
đầu tư hỗ trợ kỹ thuật; và Các nhóm khác (Nghị định 59/2015/NĐ-CP).
1.2 Quản lý dự án đầu tư xây dựng

1.2.1 Khái niệm quản lý dự án


20

Quản lý dự án là hoạt động quan trọng, có tính chất quyết định sự thành cơng
của dự án. Có nhiều cách quan điểm khác nhau về quản lý dự án:
Theo Nguyễn Văn Đáng (2002), quản lý dự án là việc điều phối và tổ chức các
bên khác nhau tham gia vào dự án, nhằm hồn thành dự án đó theo những hạn chế
được áp đặt bởi: Chất lượng, thời gian, chi phí.
Theo Lê Văn Thịnh (2008), quản lý dự án là sự vận dụng lý luận, phương pháp,
quan điểm có tính hệ thống để tiến hành quản lý có hiệu quả tồn bộ cơng việc liên
quan tới dự án dưới sự ràng buộc về nguồn lực có hạn. Để thực hiện mục tiêu dự án,
các nhà đầu tư phải lên kế hoạch tổ chức, chỉ đạo, phối hợp, điều hành, khống chế và
định giá tồn bộ q trình từ lúc bắt đầu đến lúc kết thúc dự án.
Như vậy, quản lý dự án là tập hợp các hành động nhằm quản lý tất cả các khía
cạnh của một dự án từ khi bắt đầu đến khi kết thúc. Nó bao gồm lập kế hoạch, điều
phối thực hiện, giám sát quá trình thực hiện và đánh giá sau triển khai. Trong quá
trình thực hiện người quản lý dự án và đội ngũ của mình ln hướng tới đạt được
mục tiêu đồng thời đảm bảo tiến độ, chi phí cũng như nguồn lực dự án. Quản lý dự
án thông qua các công cụ đảm bảo sự truyền đạt tốt tới những người có liên quan để
xử lý cơng việc trong khoảng thời gian và ngân sách cho phép.
Quá trình quản lý dự án có thể được chia làm 5 nhóm cơng việc khác nhau bao
gồm khởi tạo, lên kế hoạch, thực hiện, theo dõi kiểm soát, và cuối cùng là quy trình
đóng dự án. Khởi tạo dự án là quy trình mà nhà quản lý bắt đầu dự án và đặt nền
móng đầu tiên cho thành cơng sau này. Lên kế hoạch là q trình nhà quản lý chia
nhỏ cơng việc ra rồi lên kế hoạch cho dự án và cuối cùng là thời gian biểu cho toàn
dự án; Nhà quản lý sẽ giao việc cho từng cá nhân, cân bằng khối lượng công việc cho
họ và chuyển sang thực hiện quy trình kế tiếp. Việc thực hiện dự án là lúc các công
việc cụ thể được thực hiện theo kế hoạch. Quy trình theo dõi và điều khiển bao gồm

trong tất cả các giai đoạn của dự án. Đây là quy trình giúp nhà quản lý kiểm tra và
xem lại tiến độ công việc của dự án, theo dõi các rủi ro, vấn đề trong dự án và đảm


21

bảo bạn vẫn đang kiểm soát dự án. Cuối cùng là quy trình đóng dự án, phần sẽ giúp
dự án đầu tư xây dựng hạ cánh an toàn. Ở giai đoạn này, nhà quản lý sẽ xem lại các
kinh nghiệm, bàn giao các nguồn lực đang có (nhân lực, máy móc, v.v…), phân tích
mức độ hài lịng của khách hàng và chuẩn bị cho dự án kế tiếp.
1.2.2 Khái niệm quản lý dự án đầu tư xây dựng
Theo Nguyễn Văn Đáng (2005), quản lý dự án xây dựng là hành động lập kế
hoạch, tổ chức và giám sát các nhiệm vụ khác nhau liên quan đến một dự án xây
dựng. Nó được thực hiện bởi các cá nhân được gọi là người quản lý dự án, người đại
diện cho người xây dựng hoặc nhà thầu được thuê để thực hiện cơng việc. Nó nhằm
mục đích đáp ứng u cầu của khách hàng để tạo ra một dự án khả thi về mặt tài
chính và chức năng. Việc quản lý các dự án xây dựng đòi hỏi kiến thức về các nguyên
tắc quản lý hiện đại cũng như hiểu biết về quy trình thiết kế và xây dựng.
Mặc dù các định nghĩa có vẻ khác nhau nhưng cơng tác quản lý dự án nói chung
và quản lý dự án đầu tư xây dựng nói riêng đều có bốn yếu tố chung như sau (Phạm
Phú Cường, 2016):
1) Muốn quản lý dự án đầu tư xây dựng cần phải có một chương trình, một kế
hoạch định trước;
2) Việc quản lý dự án đầu tư xây dựng địi hỏi phải có các cơng cụ, các phương
tiện thích hợp;
3) Việc quản lý dự án đầu tư xây dựng phải phù hợp với các quy định liên quan
đến ngành xây dựng và đáp ứng các nguyên tắc quản trị;
4) Quản lý dự án đầu tư đòi hỏi người quản lý phải có đủ năng lực về chuyên
môn để vận hành bộ máy quản lý.
1.2.3 Nội dung của quản lý dự án đầu tư xây dựng

22

Theo viện nghiên cứu quản lý dự án quốc tế PMI, quản lý dự án bao gồm 9 nội
dung chính cần được xem xét như trong Hình 1.1. (PMI, 2004)
Quản lý tổng thể: Là q trình chi tiết hóa các mục tiêu của dự án xây dựng
thành những nhiệm vụ cụ thể và lập kế hoạch thực hiện những nhiệm vụ đó nhằm
đảm bảo các lĩnh vực quản lý khác nhau của dự án xây dựng được phối hợp với nhau
một cách chính xác và đầy đủ.
Quản lý phạm vi: Là việc xác định công việc nào thuộc phạm vi dự án xây dựng,
công việc nào không thuộc phạm vi của dự án để tránh lãng phí nguồn lực.

Hình 1. 1 Nội dung quản lý dự án đầu tư xây dựng
(Nguồn: Từ Quang Phương, 2005)
Quản lý thời gian: Là việc lập kế hoạch, phân phối và giám sát tiến độ thực hiện
dự án nhằm đảm dự án hoàn thành đúng thời hạn trong kế hoạch. Để quản lý tốt nội
dung này đòi hỏi nhà quản lý phải nêu rõ thời gian tối đa để hòa thành mỗi hạng mục
của dự án, thời điểm bắt đầu và kết thúc của mỗi công việc.