Bài giảng kinh tế chính trị mác lênin phần 3

CHƯƠNG 3
SẢN XUẤT HÀNG HOÁ VÀ CÁC
QUI LUẬT KINH TẾ CỦA SẢN
XUẤT HÀNG HOÁ


KHÁI QUÁT CHUNG
I. Điều kiện ra đời, tồn tại, đặc trưng và ưu thế của
sản xuất hàng hoá
II. Hàng hoá
III. Tiền tệ
IV. Qui luật giá trị, cạnh tranh và cung cầu
V. Thị trường


I.Điều kiện ra đời, tồn tại và ưu thế của SXHH
1. Khái niệm kinh tế tự nhiên, kinh tế hàng hoá
SO SÁNH KINH TẾ TỰ NHIÊN VỚI KINH TẾ HÀNG HỐ
Những đặc trưng

Kinh tế tự nhiên

Kinh tế hàng hố

Mục đích sx

Thoả mãn nhu cầu tiêu
dùng của chính người sx

Để trao đổi mua bán, thoả
mãn nhu cầu của xã hội

Tính chất, mơi
Khơng có cạnh tranh, sx
trường của sản xuất mang tính chất khép kín

Cạnh tranh, sản xuất
mang tính chất “mở”

Trình độ kỹ thuật

Kỹ thuật thủ cơng, lạc
hậu

Kỹ thuật cơ khí, hiện đại

Tính chất của sản
phẩm

Mang tính hiện vật

Mang tính hàng hố

Lịch sử xã hội lồi người có mấy kiểu tổ chức kinh tế cơ bản?


2. Điều kiện ra đời, tồn tại của sản xuất hàng hố

Sản xuất hàng hóa là sản
xuất ra sản phẩm để bán

HAI ĐIỀU KIỆN RA ĐỜI
VÀ TỒN TẠI CỦA
SẢN XUẤT HÀNG HỐ

Có sự phân cơng
lao động xã hội

Có sự tách biệt tương
đối về KT giữa những
người sản xuất HH

Tại sao phân công LĐXH và sự tách biệt
tương đối về KT giữa những người SXHH là
điều kiện cần và đủ để cho nền SXHH phát triển?


Phân cơng
lao động xã hội

Sự chun mơn hố
SX, phân chia LĐXH vào
các ngành, các lĩnh
vực SX khác nhau

Vì sao PCLĐ xã hội là cơ sở, tiền đề của sản xuất hàng hóa?


Có sự tách biệt tương
đối về KT giữa những
người sản xuất HH

 

Là những người sản xuất
có tư cách pháp nhân
để quyết định SX cái gi`?
SX như thế nào? SX cho ai?

Tại sao sản xuất hàng hoá là một phạm trù lịch sử?

    
    
    
    
    
    
    
    
    
    
    
    

Sản xuất gốm xây dựng tại
VIGLACERA

Quá trình dệt vải


4. Đặc trưng của sản xuất hàng hoá

Đặc trưng

SX HH là SX để trao
đổi, mua bán

Lắp ráp ô tô

Lao động của người SX HH
vừa mang tính tư nhân vừa
mang tính XH

Mua bán trong siêu thị


4. Ưu thế của sản xuất hàng hố
Thúc
Thúcđẩy
đẩy
phân
phâncơng
cơng
lao
laođộng
động
XH
XHphát
pháttriển.
triển.
Giao
Giaolưu

lưu
kinh
kinhtếtếgiữa
giữa
các
cácvùng,
vùng,
đời
đờisống
sốngvật
vật
chất,
chất,tinh
tinhthần
thần
được
đượcnâng
nângcao
cao

Ưu
Ưuthế
thếcủa
của
sx
sxhàng
hànghố
hố

Mơi

Mơitrường
trường
cạnh
cạnhtranh,
tranh,các
các
quy
quyluật
luậtKT
KTtác
tác
động
độnglàlàđộng
động
lực
lựccải
cảitiến
tiến
kỹkỹtht
tht

Quy
Quymơ
mơSX
SXmở
mở
rộng
rộngdựa
dựatrên
trên

nhu
nhucầu,
cầu,
nguồn
nguồn
lực
lựcXH,
XH,
thúc
thúcđẩy
đẩy
SX
SXphát
pháttriển.
triển.


II. Hàng hố
1. Hàng hố và hai thuộc tính của hàng hố
HÀNG HỐ

Là sản phẩm của lao
GIÁ TRỊ SỬ DỤNG:
GIÁ TRỊ
động, có thể thoả mãn
Là cơng dụng của hàng
Là lao động xã hội của
nhu cầu nào đó của
hố để thoả mãn nhu
con người thông qua người SX HH kết tinh trong

cầu nào đó của con người.
hàng hố
trao đổi mua bán

-Do thuộc tính tự nhiên của vật
phẩm quyết định
- Có 1 hoặc nhiều GTSD
-Được phát hiện dần qua sự phát
triển của KH-KT và LLSX
-Số lượng, chất lượng, chủng loại
GTSD phụ thuộc trình độ phát triển
của LLSX
-Là giá trị sử dụng cho xã hội, là
vật mang GIÁ TRỊ TRAO ĐỔI

GIÁ TRỊ TRAO ĐỔI:
Là quan hệ tỉ lệ về
lượng trao đổi giữa
các GTSD khác nhau,
Ví dụ: 1m vải = 5kg thóc
2h

2h


MỐI
QUAN
HỆ

THỐNG

NHẤT

Cùng tồn tại trong một hàng hố

GIỮA
HAI
THUỘC
TÍNH
CỦA

MÂU

HÀNG

THUẪN

HỐ

Với tư cách là GTSD, các HH không đồng
nhất về chất, nhưng với tư cách GT,
các HH đều là sự kết tinh của lao động
Quá trình thực hiện GTSD và GT
tách rời nhau cả về không gian và thời gian

Nếu giá trị của hàng hố khơng được thực hiện sẽ
dẫn đến khủng hoảng sản xuất thừa


Thúc đẩy phân công lao động xã hội phát triển.
Mở rộng qui mô SX trên cơ sở nhu cầu,

nguồn lực XH
ƯU
THẾ

KINH

Tạo môi trường kinh tế năng động, cạnh tranh,
thúc đẩy cải tiến kỹ thuật, hợp lý hoá SX
Nâng cao đời sống vật chất, tinh thần
cho con người

TẾ
HÀNG

Phân hố giàu nghèo

HỐ
KHUYẾT
TẬT

Tiềm ẩn khả năng khủng hoảng, phá hoại
môi trường sinh thái, xã hội…




2.Tính chất hai mặt của lao động sản xuất hàng hố

LĐ CỤ THỂ

LAO
ĐỘNG SX
HH

-Là LĐ có ích dưới một hình thức
cụ thể của những nghề nghiệp
chuyên môn nhất định.
- Tạo ra GTSD của hàng hoá

LĐ TRỪU TƯỢNG

- Là sự tiêu hao sức LĐ của
người sx hàng hoá
- Tạo ra giá trị của hàng hóa

TÍNH CHẤT TƯ NHÂN

TÍNH CHẤT XÃ HỘI

Mâu thuẫn cơ bản của nền sản xuất hàng hoá giản đơn
Phải chăng mọi sự hao phí thần kinh, cơ bắp của người sản xuất đều là
lao động trừu tượng?


MỐI QUAN HỆ GIỮA TÍNH CHẤT HAI MẶT CỦA LAO ĐỘNG SX HÀNG HỐ
VỚI HAI THUỘC TÍNH CỦA HÀNG HỐ

LĐ TƯ NHÂN

LĐ CỤ THỂ

LAO
ĐỘNG SX
HH

LĐ TRỪU TƯỢNG

TẠO RA

TẠO RA

GIÁ TRỊ SỬ DỤNG

LĐ XÃ HỘI

HÀNG
HOÁ

GIÁ TRỊ

Mâu thuẫn cơ bản của SXHH giản đơn được biểu hiện như thế nào


Thợ may

Thợ hàn

Thợ mộc
Thợ xây

Thợ đan lát


3.Lượng giá trị của hàng hoá và các yếu tố ảnh
hưởng đến lượng GT của HH
Lượng giá trị
của hàng hoá

Lượng thời gian lao động xã hội cần thiết
đã hao phí để sản xuất hàng hố

VÍ DỤ:
Các nhóm
người sản xuất
hàng hố

I
II
III

Chi phí thời
gian lao động
để sản xuất
một đơn vị hàng
hố A (giờ)

6
8
10

Số lượng hàng
hố A do mỗi
nhóm sản
xuất đưa ra
thị trường

100
1000
200

Thời gian lao
động xã hội cần
thiết quyết định
lượng giá trị của
một đơn vị hàng
hoá A (giờ)

8


Thời gian LĐXH
cần thiết

Trình độ
thành thạo
trung bình

Là thời gian cần thiết để SX HH trong điều
kiện SX trung bình của XH(thông thường thời
gian LĐXH cần thiết gần sát với thời gian LĐ

cá biệt của người SX ra đại bộ phận HH trên
thị trường

Trình độ
trang thiết
bị trung bình

Cường độ
LĐ
trung bình

Vì sao việc trao đổi hàng hoá lại dựa vào
thời gian lao động xã hội cần thiết?


Những yếu tố ảnh hưởng đến lượng giá trị của HH
LƯỢNG GIÁ TRỊ HÀNG HÓA LÀ THỜI GIAN LAO ĐỘNG XH CẦN THIẾT

Năng suất
lao động

-Trình độ phát triển của
kỹ thuật-cơng nghệ
-Trình độ chun mơn,
lành nghề của người LĐ
-Trình độ tổ chức quản lý
-Các điều kiện tự nhiên

Mức độ phức tạp
của LĐ

-Trong cùng một thời gian,

LĐ phức tạp tạo ra nhiều
giá trị hơn LĐ giản đơn.
-Trong trao đổi, mọi LĐ
phức tạp được qui thành
LD đơn giản trung bình

Sự giống nhau và khác nhau giữa tăng cường độ lao động và tăng
NSLĐ? Ảnh hưởng của chúng đối với giá trị của một đơn vị HH?


III. TIỀN TỆ
1.SỰ PHÁT TRIỂN CỦA CÁC HÌNH THÁI CỦA GIÁ TRỊ
Các hình thái giá trị
HÌnh thái giản
đơn (ngẫu nhiên)

Tương đối
20 vng
vải

Ngang giá
1 cái áo

Hình thái đầy đủ
(mở rộng)

20 vng
vải

= 1 cái áo hoặc

=

10 đấu chè hoặc = 0,2 gram vàng

v.v…


Các hình thái giá trị

Tương đối

Ngang giá

1 cái áo

10 đấu chè

Hình thái
chung
40 đấu cà phê

0,2 gram vàng

v.v…

20 vng
vải

Các hình thái giá trị

Tương đối

Ngang giá

20 vng vải

1 cái áo

Hình thái
Tiền

0,2 gram
vàng

10 đấu chè

40 đấu cà phê

v.v…
Nguyên nhân dẫn đến sự chuyển đổi các hình thái giá trị
từ giản đơn…đến tiền tệ?


Tại sao vàng lại có vai trị tiền tệ?
THUẦN NHẤT
(ĐỒNG CHẤT)

KHƠNG BỊ ƠXI HỐ
(DỄ BẢO QUẢN)
VÀNG CĨ NHỮNG
THUỘC TÍNH TỰ
NHIÊN ĐẶC BIỆT
THÍCH HỢP VỚI VAI
TRỊ TIỀN TỆ

DỄ DÁT MỎNG, DỄ
CHIA NHỎ

VỚI THỂ TÍCH,TRỌNG
LƯỢNG NHỎ NHƯNG
CĨ GIÁ TRỊ CAO


Nguồn gốc và bản chất của tiền tệ
• Tiền ra đời là kết quả phát triển lâu dài của sản
xuất và trao đổi hàng hố.
• Tiền tệ là hàng hố đặc biệt làm vật ngang giá
chung cho tất cả các hàng hố,
• Tiền là quan hệ xã hội, biểu hiện QHSX giữa
những người SX hàng hoá.

Tiền đúc cổ www.ancient-art.com/
ancgld.htm

Tiền giấy Việt
nam

Vì sao tiền là một hàng hố đặc biệt?


2. CHỨC NĂNG CỦA TIỀN TỆ

THƯỚC ĐO
GIÁ TRỊ
PHƯƠNG
TIỆN
LƯU THÔNG

TIỀN TỆ
THẾ GIỚI
CHỨC NĂNG
CỦA
TIỀN TỆ
PHƯƠNG
TIỆN
THANH
TOÁN

PHƯƠNG
TIỆN
CẤT TRỮ