Giao an 12chuong 3 Ban co ban

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (129.42 KB, 8 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Tiết 13

Ngày soạn:...

ChơngIII: AMIN AMINO AXIT PROTEIN

Bài 9: AMIN
I. Mục tiêu

1. Về kiến thức: Biết amin là gì, phân loại và gọi tên amin.

2. Về kĩ năng: Viết các đồng phân amin, gọi tên theo danh pháp IUPAC.
3. Trong tâm : Đặc điểm cấu tạo và tính chất hố học của amin

II. Chn bị: Mô hình các phân tử amin.

III. Phng phỏp: Trc quan, đàm thoại gợi mở, nêu vấn đề.
IV. Tổ chức: 1) ổn định lớp 2) Kiểm tra bài cũ: khơng
V. Nội dung:

Hoạt động của thầy và trị Nội dung

Hoạt động 1:

GV: ViÕt CTCT cđa NH3 vµ 4 amin khác .

HS: Nghiên cứu kĩ các chất trong ví dụ
trên và cho biết mối quan hệ giữa cấu tạo
amoniac và các amin.

GV: nh hng cho HS sinh phõn tích.

HS: Từ đó HS hãy cho biết định nghĩa
tổng qt về amin?

HS: Trả lời và ghi nhận định nghĩa

I. Kh¸i niệm, phân loại và danh pháp
1. Khái niệm, phân loại:

a) Kh¸i niƯm

Khi thay thÕ mét hay nhiều nguyên tử hiđro
trong phân tử NH3 bằng một hay nhiÒu gèc

hiđrocacbon ta đợc amin.

ThÝ dô : CH3 - NH2

CH3 - NH - CH3

CH2 = CH - CH2NH2

C6H5NH2
Hoạt động 2:

GV: C¸c em h·y nghiên cứu kĩ SGK và từ
các ví dụ trên. HÃy cho biết cách phân
loại các amin và cho ví dụ?

b)Phân loại

Amin c phõn loi theo 2 cách:
* Theo gốc hiđrocacbon:

- Amin bÐo: CH3NH2, C2H5NH2

- Amin th¬m: C6H5NH2

* Theo bËc cña amin.

- BËc 1: CH3NH2, C2H5NH2, C6H5NH2

- BËc 2: (CH3)2 NH

- Bc 3: (CH3)3 N
Hot ng 3:

HS: Nghiên cứu và các ví dụ minh hoạ.

Tên gốc chức:

Ví dụ 1: CH3NH2 tªn metylamin

C2H5NH2 etylamin

HS rút ra cách gọi tên gèc chøc:
Tªn amin: Ankyl + amin

VÝ dô 2: CH3 - NH - CH3 ®imetylamin

(CH3)3N trimetylamin

Tªn thay thÕ:

VÝ dơ: CH3NH2 : metanamin

C2H5NH2: Etanamin

CH3NHC2H5: N-metyletanamin

HS rút ra cách gọi tên thay thÕ:
Thay thÕ: Ankan - vÞ trÝ - amin

GV: Lấy vài amin có mạch phức tạp để
học sinh gọi tên.

HS xem bảng tên gọi các amin để GV
phõn tớch thờm.

2. Danh pháp:

Cách gọi tên theo danh ph¸p
Gèc chøc: Ankyl + amin

Thay thế: Ankan - vị trí - amin
Tên thông thờng chỉ áp dụng cho một số amin.

Hot ng 4:

GV: Các em hÃy nghiên cứu SGK phần
tính chất vËt lÝ cđa amin vµ anilin.

HS: Cho biết các tính chất vật lí đặc trng
của amin và chất tiêu biểu là anilin?

II. TÝnh chÊt vËt lÝ

* Metylamin, đimetylamin, trimetylamin
và etylamin là những chất khí có mùi khó chịu,
độc , dễ tan trong nớc, các amin đồng đẳng cao
hơn là chất lỏng hoặc rắn.

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

rắn đễ bị oxi hoá

* Các amin đều độc

Bảng tên của 1 số amin

Công thức cấu

tạo Tên gốc chức Tên thay thế Tên thêng

CH3NH2 Metyl amin metanamin

CH3CH2NH2 Etyl amin etanamin

CH3CH2CH2NH2 propyl amin propan-1-amin

CH3CH(CH3)NH2 isopropyl amin propan-2-amin

CH3NHC2H5 etyl metyl amin N-metyletanamin

C6H5NH2 phenyl amin bezenamin anilin

H2N[CH2]6NH2 hexametylenđiami

n hexan-1,6-điamin

VI. Củng cố: Viết công thức cấu tạo và gọi tên các amin có công thức C3H9N

Dặn dò: BTVN:bài 3 trang 61 SGK, chuẩn bị phần còn lại của bài

Tiết 14

Ngày soạn:...

Bài 9: AMIN(tiếp)
I. Mục tiêu

1. Về kiÕn thøc

- Biết đặc điểm cấu tạo phân tử amin.
- Hiểu các tính chất điển hình của amin.
2. Về kĩ năng:

- Viết các đồng phân amin, gọi tên theo danh pháp IUPAC.
- Viết các phơng trình phản ứng hố học ca amin.

- Quan sát, phân tích các thí nghiệm chứng minh.

3. Trong tâm : Đặc điểm cấu tạo và tính chất hoá học của amin

II. Chuẩn bị:

- Mô hình các phân tử amin

- Hoá chất: Dung dÞch metylamin, anilin, níc brom, q tÝm, dung dÞch HCl,
phenolphtalein.

- Dụng cụ: ống nghiệm, giá đỡ, cốc, ống nhỏ giọt

III. Phơng pháp: Trực quan, đàm thoại gợi mở, nêu vấn đề
IV. Tổ chức:

1) ổn định lớp

2) Kiểm tra bài cũ: Viết đồng phân các amin bậc 1 có cơng thức C4H11N?

V. Néi dung:

Hoạt động của thầy và trò Nội dung

Hoạt động 1:

GV: Giới thiệu biết CTCT của vài amin .
HS: Hãy phân tích đặc điểm cấu tạo của
amin mạch hở và anilin.

GV: Bổ sung và phân tích k hc sinh
hiu k hn.

HS: Từ CTCT và nghiên cứu SGK em hÃy

cho biết amin mạch hở và anilin có tính
chất hoá học gì?

III. Cấu tạo phân tử và tính chất hoá học
1. Cấu tạo phân tử:

R1 R2

N
H

H
H

Amin amoniac

Các amin mạch hở đều có cặp electron
tự do của nguyên tử nitơ trong nhóm chức, do
ú chỳng cú tớnh baz.

Ngoài ra amin còn có tÝnh chÊt cña gèc HRC

Hoạt động 2:

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

HS : Cho biết khi tác dụng với metylamin
và anilin quì tím có hiện tợng gì? Vì sao?

HS: Nêu hiện tợng

GV: Giải thích hiện tợng

* Tác dụng lên chất chØ thÞ:

CH3NH2 + H2O [CH3NH3]+ + OH

-RNH2+ H2O [RNH3]+ + OH

-Anilin và các amin thơm khác phản ứng rất
kÐm víi H2O .

Dung dịch của chúng ko làm đổi màu q tím.

Hoạt động 3:

GV biĨu diƠn TN 2 gi÷a C6H5NH2 víi dd

HCl.

GV nhỏ vài giọt anilin vào ống nghiệm
đựng nớc.

HS nhËn xÐt rót ra kÕt luận: anilin hầu
nh không tan trong nớc.

GV nhỏ vào tiếp vài giọt dung dịch HCl
thấy anilin tan.

HS nhận xét rút ra kết luận: Anilin có tính
bazơ, tác dụng với dung dịch axit HCl
HS: Quan sát TN và nêu các hiện tợng
xảy ra trong thí nghiệm trên và giải thích
và viết phơng trình phản ứng xảy ra.
HS: So sánh tính bazơ của metylamin,
amoniac và anilin.

* T¸c dơng víi axit

C6H5NH2 + HCl  [C6H5NH3]+Cl–

-Hoạt động 4:

GV đặt câu hỏi hãy so sánh lực bazơ của
các amin sau:

CH3NH2, NH3 , CH3NHCH3, C6H5NH2

So sánh lực bazơ của các amin
Tính baz¬ :

CH3NHCH3 > CH3NH2 > NH3 >C6H5NH2
Hoạt động 5:

GV: BiĨu diƠn thÝ nghiƯm cđa anilin víi
níc br«m:

HS: Quan sát và nêu hiện tợng xảy ra?
HS: Nghiên cứu và viết phơng trình phản

ứng.

HS: Giải thích tại sao nguyên tử brôm lại
thế vào 3 vị trí 2,4,6 trong phân tử anilin.

HS: Do ảnh hởng của nhóm NH2,

nguyên tử brôm dễ dàng thay thế các
nguyên tử H ở vị trí 2,4,6 trong nhân
thơm của phân tử anilin.

b. Phản ứng thế ở nhân thơm của anilin:

NH2

+ 3Br2

Br
Br
Br NH2

+ 3HBr

2, 4, 6 tribromanilin
Phản ứng này dùng nhận biết anilin.

VI. Củng cố: Bài 1,2,4 trang 61 SGK
Dặn dò: BTVN:5,6 trang 61 SGK

Tiết 15

Ngày soạn:...

Bµi 10: AMINO AXIT
 I. Mơc tiêu

1) Kiến thức:

- Biết ứng dụng và vai trò của amino axit

- Hiểu cấu trúc phân tử và tính chất hóa học cơ bản của amino axit.

2) Kĩ năng:

- Nhận biết, gọi tên các amino axit
- Viết các PTHH của amino axit

- Quan sát, giải thích các thí nghiệm chứng minh.

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

-CO-NH-II. Chn bÞ:

- Dơng cơ: èng nghiƯm, èng nhá giät.

- Hãa chÊt: dung dÞch glyxin 10%, axit glutamic, ddÞch NaOH 10%, CH3COOH tinh khiÕt.

- Các hình vẽ, tranh ảnh liên quan đến bài học
III. Phơng pháp: Đàm thoại trực quan, nêu vấn đề
IV. Tổ chức:

1) ổn định lớp

2) Kiểm tra bi c:

HS 1: Viết công thức cấy tạo các amin có công thức phân tử C4H11N. Gọi tên chúng

HS 2: Sắp xếp các chất sau theo chiều tăng lực bazơ: NH3 , CH3NH2, (CH3)2NH , C6H5NH2

V. Néi dung

Hoạt động của thầy và trò Nội dung 
Hoạt động 1:

GV: Viết một vài cơng thức aminoaxit thờng
gặp sau đó cho học sinh nhận xét nhóm
chức.

HS: Hãy định nghĩa aminoaxit (HSTB)

I. Kh¸i niƯm

Aminoaxit là những HCHC tạp chức
vừa chứa nhóm chức amin (-NH2) võa chøa

nhãm chøc cacboxyl (-COOH)

Thí dụ : H2N CH(CH3)COOH (alanin)
Hoạt động 2:

HS: Tham khảo sgk xem các ví dụ hiểu đợc
cách gọi tên amino axit.

GV: Phân tích cách đọc tên sau đó hình
thành các c tờn tng quỏt.

Danh pháp:

*Tên thay thế:

Axit+vị trí nhóm amin+amino+ tên axit tơng 
ứng

VD: CH2(NH2)COOH : axit 2-aminoetanoic

* Tên bán hệ thống

Axit+vị trí nhóm amin(theo , ,...) +amino+
tên axit tơng ứng

CH2(NH2)COOH axit -aminoaxetic

* Tên thờng.

VD: CH2(NH2)COOH: Glyxin

CH3CH(NH2)COOH alanin

CH3CH(CH3)CH2NH2COOH valin

...
Hoạt động 3:

GV: H·y nghiªn cøu SGK và cho biết cấu
tạo phân tử của aminoaxit.

II. Cấu tạo phân tử và tính chất hoá học
1. Cấu tạo phân tử

Vì nhóm COOH có tính axit, nhóm NH2 có

tính bazơ nên ở trạng thái kết tinh amino axit
tån t¹i ë d¹ng ion lìng cùc.

Trong dung dịch, dạng ion lỡng cực chuyển
một phần nhỏ thành dạng phân tử :

COOH
CH

NH3 NH2

COO- R

d¹ng ion lìng cùc dạng phân tử

Hot ng 4:

GV: Dựa vào cấu tạo aminoaxit hÃy cho biết
các aminoaxit tham gia phản ứng hóa học
nào?

HS: Phõn tích cấu tạo biết đợc aminoaxit
vừa có tính chất axit vừa có tính bazơ (lỡng
tính).

HS: H·y viÕt phơng trình phản ứng
NH2CH2COOH + HCl  ?

NH2CH2COOH + NaOH  ?

GV:Trong ph©n tư Aminoaxit võa chøa nhãm
- NH2 võa chøa nhãm -COOH vËy gi÷a c¸c

phân tử aminoaxit có thể tác dụng với nhau
c khụng (HSTB)

Viết dạng tổng quát ntn?
HS: Viết ptp (sgk)

2. TÝnh chÊt hãa häc

Aminoaxit võa cãtÝnh chÊt axit võa cã 
tÝnh baz¬ (lỡng tính)

a- Tính bazơ: Tác dụng axit mạnh

HOOC-CH2-NH2 + HCl  HOOC-CH2

-NH3Cl

Hc viÕt ë d¹ng lìng cùc:

-OOC-CH

2NH3+ + HCl 

HOOC-CH2-NH3Cl
b- TÝnh axit: T¸c dụng với bazơ mạnh
H2N-CH2COOH + NaOH 

H2N-CH2COONa + H2O

Hoặc viết ở dạng lỡng cực:

-OOC-CH

2NH3+ + NaOH

H2N-CH2COONa + H2O
3- Phản ứng trùng ngng:

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

này tác dụng với nhãm -NH2 cđa ph©n tư kia

cho sản phẩm có khối lợng phân tử lớn, đồng
thời giải phóng H2O

nH2N[CH2]5COOH (- HN[CH2]5CO-)n + nH2O

4. Ph¶n øng este hãa cña nhãm COOH

Tơng tự axit cacboxylic, amino axit phản
ứng đợc với ancol (có axít vơcơ mạnh xúc
tác) cho este.

ThÝ dô :

H2NCH2COOH + C2H5OH

H2NCH2COOC2H5 + H2O

Hoạt động 5:

HS: §äc SGK vµ rót ra øng dơng cđa amino
axit

III. øng dơng: SGK
VI. Củng cố: 2,3,4,

Dặn dò:BTVN: 5,6 trang 48

Tiết 16

Ngày soạn:...

Bài 11: PEPTIT Và PROTEIN
I. Mục tiêu

1. KiÕn thøc:

- Kh¸i niƯm vỊ peptit, protein, axit nucleic, enzim

- Cấu tạo phân tử và tính chất cơ bản của peptit, protein.

2. Kĩ năng:

- Nhận biết liên kết peptit
- Goi tên peptit

- Viết phơng trình hoá học của peptit, protein
- Phân biệt cấu trúc bậc I và bậc 2 của protein
II. Chuẩn bị:

- Tranh: cấu trúc xoắn kÐp cđa AND, cÊu tróc bËc I cđa ph©n tư insulin

- Dụng cụ và hố chất để làm thí nghiệm peptit tác dụng với Cu(OH)2, protein tác

dung víi HNO3 ®.

III. Phơng pháp: Đàm thoại trực quan, nêu vấn đề...
IV. Tổ chức

1) ổn định lớp

2) Kiểm tra bài cũ: Viết ptp khi cho alanin tác dơng víi NaOH, HCl,CH3OH

V. Néi dung

Hoạt động của thầy và trò Nội dung

Hoạt ng 1:

GV: Các em hÃy nghiên cứu SGK và cho biết
khái niệm của peptit?

HS: Nghiên cứu SGK và trả lời

GV: Lấy ví dụ về một mạch peptit và yêu
cầu häc sinh chØ ra liªn kÕt peptit cho biÕt
nguyên nhân hình thành mạch peptit trên?
HS: Theo dõi và trả lời

GV: Yêu cầu các em học sinh nghiên cứu
SGK và cho biết cách phân loại peptit.
HS: Nghiên cứu SGK và trả lời

I. PEPTIT

1. Khái niệm:

Peptit là loại chất chứa từ 2 đến 50 gốc

 - aminoaxit liªn kết với nhau bởi các liên
kết peptit.

Liªn kÕt peptit: –CO–NH–

liªn kết peptit
...NHCHCNCHC...

Hot ng 2:

GV: Các em hÃy nghiên cứu SGK và cho biết
qui luật của phản ứng thuỷ phân của peptit
trong môi trờng axit, bazơ hoặc nhờ xúc tác
enzim?

HS: Khi đun nóng với dung dịch axit bazơ
hay nhờ xúc tác của enzim peptit bị thuỷ
phân thành hỗn hợp các - aminoaxit.

2. Tính chất hoá học:

a. Phản ứng thuỷ phân

Khi đun nóng dung dịch peptit với axit hoặc
kiềm, peptit bị thủy phân thành hỗn hợp các

- amino axit.

b Phản ứng màu biure.

Peptit + NaOH + Cu(OH)2 màu tím

|
2

|
1

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

HS: Viết phơng trình phản ứng thuỷ phân
mạch peptit trong phân tử protein có chứa 3
amino axit khác nhau?

GV: Giới thiệu phản øng mµu cđa peptit.

Hoạt động 3:

GV: Các em hãy nghiên cứu SGK cho biết
định nghĩa về protein và phân loại.

HS: Đọc SGK để nắm đợc thơng tin

HS: Nghiên cứu SGK cho biết cấu tạo phân
tử protein

II. PROTEIN

1. Kh¸i niƯm

Protein là những polipeptit cao phân tử
có phân tử khối từ vài chục ngàn đến vài
triệu đvC.

Protein đợc chia làm 2 loại:

protein đơn giản: khi thuỷ phân chỉ thu đợc

-aminoaxit

protein phức tạp: đợc tạo thành từ protein
đơn giản và cộng thêm với thành phân
phiprotein nh cht bộo, axit nucleic...

2. Cấu tạo phân tử :

Phân tử protein đợc cấu tạo từ một hay
nhiều chuỗi polipeptit kết hợp với nhau

Hoạt động 4:

GV: Các em hãy nghiên cứu SGK và cho biết
những tính chất đặc trng ca protein?

HS: Đọc SGK và suy nghĩ trả lời

HS : Xem phản ứng hoá học phần peptit
HS: Đọc sgk để hiểu vai trà của protein trong
đời sống.

3. TÝnh chÊt

a. TÝnh chÊt vËt lÝ (sgk)
b. Tính chất hoá học

-Thuỷ phân nhờ xúc tác axit thành - amino
axit

- Phản ứng màu biure với Cu(OH)2: T¹o phøc

chất của protein với Cu2+ có màu tím
Hoạt ng 5:

1. Enzim:

Các em hÃy nghiên cứu SGK và cho biết :
- Định nghĩa về enzim

- Cỏc c im ca enzim.

HS: Nghiên cứu SGK và trả lời.
2. Axit nucleic:

GV: Các em hãy nghiên cứu SGK và cho biết
đặc điểm chính ca axit nucleic

H: Cho biết sự khác nhau của phân tử AND
và ARN khi nghiên cứu SGK?

III. Khái niệm vỊ enzim vµ axit nucleic:

1. Enzim:

Enzim là những chất hầu hết có bản 
chất protein, có khả năng xúc tác cho các 
quá trình hố học, đặc biệt trong cơ thể sinh
vật.

Xúc tác enzim có 2 đặc điểm :

+ Có tính chọn lọc cao, mỗi enzim
chỉ xúc tác cho một sự chuyển hoá nhất định,
+ Tốc độ phản ứng nhờ xúc tác
enzim rất lớn gấp 109 – 1011 tốc độ phản

øng nhê xóc t¸c ho¸ häc.
2. Axit nucleic:

- Axit nucleic lµ polieste cđa axit
phôtphoric và pentozơ ( monosaccarit có 5

C)mỗi pentozơ lại có một nhóm thế là một
bazơ nitơ.

+ Nu pentozơ là ribozơ: tạo axit ARN.
+ Nếu pentozơ là đeoxiribozơ: tạo axit ADN.
+ Khối lợng ADN từ 4 –8 triệu đvC, thờng
tồn tại ở dạng xoắn kép. Khối lợng phân tử
ARD nhỏ hơn ADN, thờng tồn tại ở dng
xon n.

VI. Củng cố: 1,2,3/55 sgk Dặn dò : 5,6/55 sgk

Tiết 18

Ngày soạn:...

Bài 12 : Luyện tập

Cấu tạo và tính chất của AMIN, AMINOAXIT, PROTEIN.

I. Mục tiêu

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

2. Kĩ năng:

- Làm bảng tổng kết về các hợp chất trong chơng.

- Viết phơng trình phản ứng ở dạng tổng quát cho các hợp chất: amin, amino axit, protein.
- Giải các bài tập về phần amin,amino axit và protein.

3. Trọng tâm: tính chất cơ bản cđa nhãm chøc - NH2; -COOH;

-CO-NH-II. Chn bÞ:

- Sau khi kết thúc bài 9, GV yêu cầu học sinh ôn tập toàn bộ chơng và làm bảng tổng kết
theo qui định của GV.

- Chuẩn bị thêm một số bài tập cho học sinh để củng cố kiến thức trong chơng.
III. Phơng pháp: Đàm thoại trực quan, nêu vấn đề...

IV. Tổ chức 1. ổn định tổ chức. 2. Kiểm tra bài cũ.: Kết hợp với luyện tập
V. Nội dung

Hoạt động của thầy và trò Nội dung

Hoạt động 1:

GV: Các em đã nghiên cứu và học lí thuyết
của các bài trong toàn chơng em hãy cho
biết:

CTCT chung cđa amin, amino axit vµ
protein?

HS: Cho biết đặc điểm cấu tạo của các hợp
chất amin, amino axit, protein v in vo
bng sau?

HS: Trả lời và ghi vào b¶ng

HS: Từ bảng trên và bảng sgk HS rút ra

nhận xét về nhóm đặc trng và t/c hh của
các chất.

GV: Các em hãy cho biết tính chất hố học
đặc trng của amin, aminoaxit và protein?
HS: Em hãy cho biết nguyên nhân gây ra
phản ứng hoá học của các hợp chất amin,
aminoaxit và protein?

HS: Em h·y so sánh tính chất hoá học của
amin và aminoaxit?

HS: Em hãy cho biết những tính chất giống
nhau giữa anilin và protein? Nguyên nhân
của sự giống nhau về tính chất hoỏ hc ú?

R - NH2 RCH(NH2)COOH

Amin  - amino axit
H2N – CH – CO – .... –NH – CH – COOH

R1 Rn

Peptit

2. TÝnh chÊt

a) TÝnh chÊt cđa nhãm NH2

- TÝnh baz¬ : RNH2 + H2O [RNH3]+OH

RNH2 + HCl  [RNH3]+Cl
-b) Amino axit cã tÝnh chÊt cña nhãm COOH
 - TÝnh axit: RCH(NH2)COOH + NaOH 

RCH(NH2)COONa + H2O
 - Ph¶n øng este hãa

RCH(NH2)COOH + R’OH ⃗HCl