Tăng cường kiểm soát thuế thu nhập doanh nghiệp tại các doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn tính đắk lắk

1

2

B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O
Đ I H C ĐÀ N NG

Cơng trình đư c hồn thành t i
Đ I H C ĐÀ N NG

NGUY N Đ C H NH
Ngư i hư ng d n khoa h c: TS. ĐOÀN TH NG C TRAI

TĂNG CƯ NG KI M SOÁT THU

Ph n bi n 1: PGS. TS. NGUY N M NH TOÀN

THU NH P DOANH NGHI P T I
CÁC DOANH NGHI P NGOÀI QU C DOANH

Ph n bi n 2: TS. PHAN TH MINH LÝ

TRÊN Đ A BÀN T NH ĐĂK L K

Chuyên ngành
Mã s

:K toán
: 60.34.30

Lu n văn ñã ñư c b o v trư c H i ñ ng ch m Lu n văn t t

nghi p th c sĩ Qu n tr Kinh doanh h p t i Đ i h c Đà N ng vào
ngày 08 tháng 01 năm 2012

TÓM T T LU N VĂN TH C SĨ KINH T
Có th tìm hi u lu n văn t i:
- Trung tâm Thông tin – H c li u, Đ i h c Đà N ng

Đà N ng – Năm 2011

- Thư vi n trư ng Đ i h c Kinh t , Đ i h c Đà N ng


3
M

Đ U

1. Tính c p thi t c a đ tài
Trong ñi u ki n n n kinh t th trư ng, quan h tài chính gi a Nhà
nư c và doanh nghi p ch y u thông qua quan h thu , trong đó
tr ng tâm là thu thu nh p doanh nghi p (TNDN). Đ i v i các doanh
nghi p ngoài qu c doanh (DNNQD) quan h này càng quan tr ng.
Các DNNQD Vi t Nam là ñ i tư ng n p thu (ĐTNT) có vai trị
ngày càng quan tr ng, t tr ng đóng thu ngày càng tăng, trong đó
Thu TNDN là ch y u. Thu TNDN ñ i v i DNNQD v a là cơng
c tác đ ng c a Nhà nư c v a là hình th c nghĩa v đóng góp cho
Ngân sách nhà nư c (NSNN). Vi c áp d ng Thu TNDN có vai trị
quy t đ nh thành cơng c a chính sách thu vàchính sách tài chính
qu c gia nói chung.
Trong đi u ki n h th ng hành chính thu đã th c hi n sang giai

đo n c i cách thu bư c II, ñ i v i Thu TNDN, ch c năng ki m tra,
giám sát thu có vai trị đ c bi t quan tr ng. Đây v a là ch c năng cơ
b n trong quan h thu gi a Nhà nư c và doanh nghi p, v a là khâu t
ch c quan tr ng quy t đ nh s thành cơng c a chính sách thu . Thu
TNDN là s c thu có nguy cơ b l i d ng cao, khó ki m tra, giám sát, do
đó khâu ki m soát c a cơ quan thu l i càng quan tr ng.
Lu t Thu TNDN ñư c ban hành năm 1998, s a ñ i m i năm
2008, ñ n nay, sau trên 10 năm áp d ng ñã phát huy tác d ng t t và
tr thành s c thu tr c thu ch y u nư c ta nói chung và Đ c
L k nói riêng. Tuy nhiên, trong th c hi n, nh t là sau khi th c hi n
c i cách thu bư c 2, cũng b c l nhi u v n ñ c n gi i quy t.
các khâu quan tr ng như tuyên truy n ý th c ch p hành lu t, hư ng
d n thi hành, t ch c thu thu , ki m tra giám sát thi hành... ñ u có
nhi u y u kém, tùy ti n. Trong đó, tình tr ng gian l n, tr n thu
TNDN khu v c các DNNQD khá ph bi n dư i nhi u hình th c
ngày càng tinh vi, khó phát hi n, s thu b th t thoát v n cao. Tình
tr ng này r t đi n hình Đ k L k là m t t nh Tây Nguyên v i cơ
c u kinh t ch y u là khu v c tư nhân. M t trong nh ng nguyên
nhân ch y u c a tình tr ng trên là do b máy ngành thu còn y u v
năng l c và t ch c, chưa phù h p v i ñi u ki n ñ a phương. M t b

4
ph n cán b thu còn y u kém v trình đ và sa sút v ph m ch t đã l i
d ng quy trình thu thu ñ tư l i, làm th t thoát thu trên ñ a bàn t nh.
Vi c ñánh giá ñúng th c tr ng và ñ xu t các gi i pháp khâu ki m sốt
đ th c hi n t t Lu t Thu TNDN t i các DNNQD Đ c L k có ý
nghĩa thi t th c c v lý lu n và th c ti n. Vì v y, đ tài “Tăng cư ng
ki m sốt thu thu nh p doanh nghi p t i các doanh nghi p ngồi qu c
doanh trên đ a bàn t nh Đ k L k” ñư c l a ch n làm ñ tài lu n văn
th c s kinh t c a h c viên.

2. T ng quan v ñ tài nghiên c u
V n ñ v thu trong ñi u ki n ñ i m i ñã có nhi u cơng trình nghiên
c u trong và ngồi nư c.
Tuy nhiên đ tài v ki m sốt thu TNDN t i các DNNQD trên ñ a
bàn Đ k L k chưa có ai nghiên c u.
3. M c tiêu nghiên c u
Phân tích th c tr ng ki m sốt thu TNDN t i các DNNQD trên
đ a bàn Đ k L k, làm rõ các l h ng, các v n ñ c n gi i quy t, t đó
đ xu t các gi i pháp có tính kh thi nh m tăng cư ng công tác ki m
sốt thu TNDN t i các DNNQD trên đ a bàn t nh Đ k L k.
4. Đ i tư ng, ph m vi nghiên c u
Đ i tư ng nghiên c u c a lu n văn là công tác ki m sốt thu
TNDN đ i v i các DNNQD do C c Thu Đ k L k th c hi n.
5. K t c u c a lu n văn
Ngồi ph n m đ u và k t lu n, lu n văn ñư c k t c u thành 3
chương, bao g m:
Chương 1: Cơ s lý lu n v ki m soát thu TNDN do các C c
Thu t nh, thành ph th c hi n.
Chương 2: Th c tr ng ki m soát thu TNDN t i các DNNQD
trên ñ a bàn Đ k L k.
Chương 3: Gi i pháp tăng cư ng ki m sốt thu TNDN t i các
DNNQD trên đ a bàn Đ k L k.


5
CƠ S

6

Chương 1

LÝ LU N V KI M SOÁT THU

DO CÁC C C THU T NH, THÀNH PH

TH C HI N

1.1. Lý lu n chung v thu và ki m soát thu
1.1.1. Khái ni m v thu
Thu là ph m trù có tính l ch s và là m t quan h mang tính t t
y u khách quan khi xu t hi n Nhà nư c. Nhà nư c s d ng thu làm
cơng c đ m b o ngu n tài chính th c hi n các ch c năng c a mình.
Các nhà kinh t đã đưa ra nhi u ñ nh nghĩa khác nhau v thu do
đ ng trên các góc đ khơng gi ng nhau ñ xem xét v thu . Trong
ñi u ki n n n kinh t th trư ng hi n ñ i, có th coi thu là kho n
đóng góp mang tính b t bu c khơng đư c hồn tr tr c ti p, ñư c Nhà
nư c quy ñ nh thành lu t ñ m i ngư i dân và các t ch c kinh t th c
hi n n p vào NSNN nh m ñáp ng nhu c u chi tiêu và th c hi n ch c
năng c a Nhà nư c. V ch c năng, có th coi thu là hình th c đ ng
viên, phân ph i và phân ph i l i s n ph m xã h i và thu nh p qu c dân
do các t ch c kinh t và ngư i dân t o ra đ hình thành qu ti n t t p
trung nh m ñáp ng nhu c u chi tiêu c a Nhà nư c.
1.1.2. Nh ng v n ñ cơ b n v thu TNDN
Thu TNDN (nhi u nư c g i là thu thu nh p công ty) là m t s c
thu tr c thu ch y u ñư c h u h t các qu c gia trên th gi i s d ng
vì tính hi u qu và kh năng bao qt ngu n thu. Thu TNDN ñánh
vào ph n thu nh p sau khi đã tr đi các chi phí liên quan đ n thu
nh p đó.
Ngồi nh ng đ c ñi m chung c a thu , thu TNDN còn có m t s
đ c đi m riêng: i) là lo i thu tr c thu; ii) ĐTNT và ñ i tư ng ch u
thu là m t, t c là khơng có s chuy n giao gánh n ng thu t NNT

sang ngư i ch u thu ; iii) ĐTNT là các doanh nghi p/ công ty là các
pháp nhân ho c th nhân tham gia kinh doanh trên th trư ng.
- Chính sách thu TNDN. Chính sách thu TNDN là nh ng quy ñ nh
v ĐTNT, căn c tính thu và ưu đãi thu thu nh p doanh nghi p.

+ Thu nh p ch u thu . Có nhi u cách khác nhau ñ xác ñ nh thu nh p
ch u thu nhưng h u h t các qu c gia trên th gi i vi c xác ñ nh thu
nh p ch u thu c a công ty thư ng d a theo hai tiêu th c: thư ng trú và
xu t x .
+ Thu su t. M c thu su t thu TNDN ñư c xác ñ nh trên cơ s
m c thu nh p c a công ty, yêu c u t o ngu n thu cho ngân sách và
ñi u ti t thu nh p gi a các cơng ty.
+ Các ưu đãi v thu . Có nhi u cơng c ưu đãi thu cho các m c
đích kinh t và xã h i khác nhau. Các nư c ñang phát tri n thư ng
gi m thu ñ i v i ñ u tư nư c ngồi; các nư c phát tri n thì khơng
ưu đãi đ i v i đ u tư nư c ngoài.
- Qu n lý thu . Qu n lý thu có th chia thành các n i dung cơ
b n sau.
+ Đăng ký thu , khai thu , n p thu , n ñ nh thu . M i Doanh
nghi p kinh doanh ñ u ph i ñăng ký kinh doanh và ñăng ký thu . Trong
th i h n nh t sau khi ñư c c p ñăng ký kinh doanh, Doanh nghi p ph i
ñăng ký thu t i cơ quan Thu s t i. Khi ñăng ký thu , Doanh nghi p
ñư c c p m t mã s thu ñ s d ng trong su t th i gian ho t ñ ng c a
Doanh nghi p t khi thành l p cho ñ n khi khơng cịn ho t đ ng, mã s
thu c a Doanh nghi p là duy nh t, và là căn c quan tr ng ñ các cơ
quan ch c năng theo dõi qu n lý Doanh nghi p.
+ Th t c hoàn thu , mi n thu , gi m thu . Doanh nghi p đư c
hồn l i toàn b s thu TNDN n p th a sau khi bù tr các kho n
thu khác thi u trong th i h n quy ñinh sau khi n p ñ y ñ h sơ
hoàn thu . Quá th i h n trên n u l i do cơ quan Thu thì ngồi s

thu ph i hồn, cơ quan Thu cịn ph i tr ti n lãi theo quy đ nh.
+ Xoá n ti n thu , ti n ph t. Doanh nghi p đư c xố n ti n
thu , ti n ph t trong trư ng h p b tuyên b phá s n ñã th c hi n các
kho n thanh tốn theo quy đ nh c a pháp lu t phá s n
+ Qu n lý thông tin v NNT. Thông tin v NNT là y u t quan
tr ng và quy t ñ nh trong qu n lý thu theo mơ hình ch c năng.
+ Thanh tra, ki m tra, giám sát thu . Thanh, ki m tra, giám sát
thu ñư c th c hi n theo nguyên t c: i) Th c hi n trên cơ s phân
tích thơng tin, d li u liên quan đ n NNT; ii) Khơng c n tr ho t


7
đ ng bình thư ng c a cơ quan, t ch c, cá nhân là NNT; iii) Tuân
th quy ñ nh c a Lu t thu .
+ Cư ng ch thi hành quy t đ nh hành chính thu . Trong trư ng
h p NNT n ti n thu , ti n ph t vi ph m pháp lu t v thu ñã quá
th i gian quy ñ nh.
+ X lý vi ph m pháp lu t v thu . Đ đ m b o cơng b ng gi a
ĐTNT, m i t ch c, cá nhân vi ph m pháp lu t v thu ñ u b x
ph t vi ph m hành chính theo quy đ nh hi n hành.
+ Gi i quy t khi u n i, t cáo v thu . M i t ch c, cá nhân có
th khi u n i, t cáo th m chí kh i ki n ra tồ n u th y l i ích c a
mình ho c c a bên th ba b xâm h i theo quy ñ nh c a pháp lu t
hi n hành.
1.1.3. Ki m sốt thu
Th nh t, thơng qua ki m sốt thu đ ki m sốt đư c ngu n thu
quan tr ng và k p th i c a NSNN.
Th hai, thơng qua ki m sốt thu Nhà nư c ñi u ch nh chính
sách thu phù h p v i t ng ñ i tư ng kinh doanh và m c tiêu phát
tri n xã h i trong t ng th i kỳ.

Th ba, ki m soát thu là ki m sốt tính tn th pháp lu t, thơng
qua ki m sốt thu Nhà nư c và ĐTNT đi u ch nh k p th i nh ng sai
l ch, vi ph m trong quá trình th c hi n pháp lu t, t o ñi u ki n hình
thành thói quen, tính t giác tn th pháp lu t c a NNT.
Th tư, ki m sốt thu góp ph n t o l p môi trư ng kinh doanh
bình đ ng, n đ nh, b o đ m c nh tranh lành m nh trong ho t ñ ng
kinh t gi a các cơ s s n xu t kinh doanh thu c m i thành ph n
kinh t .
Th năm, thơng qua ki m sốt thu đánh giá tính h u hi u c a h
th ng ki m soát n i b ngành thu , kh năng, trình đ , ph m ch t đ o
đ c c a cán b thu t đó có đi u ch nh k p th i quy trình và t ch c
qu n lý thu .
1.2. Ki m soát thu TNDN do C c Thu t nh, thành ph th c hi n
1.2.1. Nh ng m c tiêu cơ b n c a ki m soát thu TNDN
Th nh t, giúp qu n lý ngu n thu t thu TNDN vào NSNN ñư c
th c hi n m t cách t t nh t.

8
Th hai, giúp nâng cao ý th c t giác ch p hành chính sách, pháp lu t
v thu và t o ñi u ki n cho doanh nghi p th c hi n t t nghĩa v thu .
Th ba, ñi u ch nh nh ng b t h p lý, nh ng k h c a chính sách pháp
lu t trong q trình th c hi n Lu t thu TNDN và Lu t Qu n lý thu .
Th tư, c i ti n các th t c qu n lý thu , phân cơng, phân nhi m
rõ ràng, chu n hố cơng tác qu n lý thu , nâng cao năng l c, hi u qu
ho t ñ ng c a b máy qu n lý thu .
Th năm, cung c p ñ y đ và k p th i nh ng thơng tin chính xác
cho cơng tác qu n lý thu , t đó giúp cho Lu t thu TNDN th c s
phát huy đư c hi u qu .
1.2.2. Quy trình ki m sốt thu TNDN
Ki m sốt thu TNDN đư c th c hi n theo các ch c năng c a

qu n lý thu : kê khai và k toán thu ; ki m tra thu ; thanh tra
thu ; qu n lý n và cư ng ch n thu . Có th tóm t t vi c ki m
sốt thu TNDN theo mơ hình sau:
- Ki m
Các chu n m c:
soát vi c
- Lu t thu TNDN, Lu t qu n
tuân th
lý thu và các văn b n hư ng
pháp lu t
CƠ QUAN
d n.
thu
THU
- Các quy trình hư ng d n
TNDN
qu n lý thu .
v i
ĐTNT.
Ki m soát thu TNDN ch y u do cơ quan Thu th c hi n v i s
ph i h p c a các cơ quan ch c năng trên cơ s quy trình m i: ĐTNT
t tính, t khai, t n p, các cơ quan ch c năng đ u có m t trách
nhi m c th ñư c quy ñ nh trong Lu t Qu n lý thu .
1.2.3. N i dung ki m soát thu TNDN
- Ki m soát ban ñ u khâu ñăng ký, kê khai thu . Do b ph n kê
khai và k toán thu th c hi n ñ ñánh giá m c ñ tuân th phát lu t
thu qua vi c ñăng ký, kê khai thu c a ĐTNT.
- Thanh, ki m tra, giám sát thu . Khâu này ñư c ti n hành theo
m t trình t nh t đ nh nh m phát hi n nh ng sai sót, yêu c u NNT
gi i trình, b sung đ ch ng minh tính chính xác, trung th c, h p lý

c a các ch tiêu ñã kê khai trong h sơ thu .


9

10

- Ki m soát n thu . Ki m soát n thu là ch c năng ñ m b o cho
vi c ti n thu ñã kê khai ñư c n p vào NNSN ñúng th i h n.
- X lý vi ph m v thu . M i hành vi vi ph m v thu ñ u ph i ñư c
phát hi n và x lý nghiêm kh c. Tuy vào tính ch t, m c đ c a hành vi
vi ph m mà NNT vi ph m ph i ch u ph t c nh cáo ho c ph t ti n.

t ch c tr c thu c T ng c c Thu , có ch c năng t ch c th c hi n
công tác qu n lý thu , phí, l phí và các kho n thu khác c a NSNN
trên ñ a bàn c a t nh Đ k L k theo quy ñ nh c a pháp lu t. Cơ ch
qu n lý thu chuy n ñ i t cơ ch “chuyên qu n” sang “t tính, t
khai, t n p”.
2.1.2. Mơ hình t ch c b máy qu n lý t i C c Thu Đ k L k
Đ th c hi n nhi m v qu n lý thu ngân sách trên ñ a bàn T nh,
C c Thu Đ k L k ñư c t ch c theo b máy tr c tuy n bao g m có
11 phịng ch c năng.
- Phòng Tuyên truy n và h tr NNT;
- Phòng Kê khai và K tốn thu ;
- Phịng Qu n lý n và cư ng ch n thu ;
- Phòng Ki m tra thu ;
- Phòng Thanh tra thu ;
- Phòng T ng h p – Nghi p v - D tốn;
- Phịng Qu n lý Thu thu nh p cá nhân - Phòng Ki m tra n i b ;
- Phòng Tin h c;

- Phòng T ch c cán b ;
- Phịng Hành chính - Qu n tr - Tài v - n ch .
2.1.3. Đ i ngũ cán b tr c ti p ki m soát thu TNDN
Đ i ngũ cán b làm cơng tác ki m sốt thu ngày càng ñư c b
sung v s lư ng và nâng cao v ch t lư ng nhưng l c lư ng này v n
chưa ñáp ng v i yêu c u c a công tác qu n lý thu theo cơ ch t
tính, t khai, t n p. Hi n t i ñ i ngũ này t i C c Thu Đ k L k phân
b l c lư ng như sau.
- Tham gia tr c ti p ki m soát thu TNDN g m 4 b ph n v i 33
ngư i chi m 37% trên t ng s cơng ch c văn phịng C c, trong đó 85
% cán b có trình đ đ i h c nhưng ch y u là t i ch c.
- B ph n kê khai và k toán thu g m 11 ngư i, trong đó 1
trư ng phịng, 1 phó trư ng phịng, 9 cán b cơng ch c, có nhi m v
theo dõi đăng ký thu c p mã s thu cho ĐTNT.
- B ph n ki m tra thu g m 13 ngư i, trong đó 1 trư ng phịng, 2
phó trư ng phịng, 10 cán b cơng ch c, có nhi m v ki m tra giám

Chương 2
TH C TR NG KI M SOÁT THU THU NH P DOANH
NGHI P NGOÀI QU C DOANH T I C C THU Đ K L K
2.1. Gi i thi u v C c Thu Đ k L k
2.1.1. Quá trình hình thành và phát tri n c a ngành thu Đ k L k
Giai ño n t 1990- 1998: Vi c qu n lý thu thu th c hi n theo cơ
ch chuyên qu n, m i cán b thu qu n lý m t s ĐTNT và th c hi n
t t c các khâu c a quá trình qu n lý thu t đăng ký thu đ n quy t
tốn thu . Giai đo n này C c Thu ln hồn thành k ho ch, s thu
năm sau luôn cao hơn năm trư c, t s thu 31 t ñ ng năm 1990
tăng lên 320 t ñ ng năm 1998.
Giai ño n 1999- 2001: Lu t Thu GTGT và Lu t Thu TNDN ra
ñ i. Bư c ñ u th c hi n 2 lu t thu m i này, cơ quan qu n lý thu đã

có s chuy n ñ i t chuyên qu n sang qu n lý theo cơ ch kê khai,
n p thu theo thơng báo. Đ c L k đã th c hi n qu n lý theo qui trình
tách 3 b ph n: Qu n lý đ i tư ng, tính thu , thu n p. S thu tăng lên
ñáng k so v i giai ño n trư c.
Giai ño n 2002- 2006: Giai ño n này Nhà nư c ñã ban hành hàng
lo t văn b n dư i lu t ñ s a ñ i, ñi u ch nh, b sung các lu t thu và
ñ n năm 2003, cùng v i vi c s a ñ i lu t thu GTGT, Lu t thu
TNDN cũng ñã ñư c s a ñ i. T ng c c Thu ñã c i ti n b máy qu n
lý, hoàn thi n qui trình qu n lý thu . Do đó C c Thu Đ k L k cũng
có nh ng thay đ i v mơ hình qu n lý như phân c p m t s doanh
nghi p v Chi c c Thu qu n lý, b trí l i các phịng ch c năng.
Cơng tác thanh, ki m tra t ng bư c ñư c chú tr ng, b ph n qu n lý
n thu đã hình thành.
Giai đo n 2007 ñ n nay: Theo quy ñ nh t i Quy t ñ nh s
49/2007/QĐ-BTC ngày 15 tháng 6 năm 2007, C c Thu Đ k L k là


11

12

sát ĐTNT trên cơ s khai thác thông tin, phân tích tình hình th c
hi n nghĩa v thu c a ñ i tư ng.
- B ph n thanh tra thu g m 14 ngư i, trong đó có 1 trư ng
phịng, 2 phó trư ng phịng, 11 cán b cơng ch c, có nhi m v thanh
tra ĐTNT.
- B ph n qu n lý n g m 6 ngư i, trong đó có 1 trư ng phịng, 1
phó trư ng phịng, 4 cán b cơng ch c có nhi m v t ch c th c hi n
công tác qu n lý n thu , đơn đ c thu ti n thu n và cư ng ch thu
ti n thu n .

- Tham gia ki m soát thu TNDN cịn có b ph n ki m tra n i b ,
nhưng trong th i gian qua b ph n này ch tr c ti p ki m tra ch c
năng c a các Chi c c Thu , còn C c Thu ch d ng l i m c ñ
gi i quy t khi u n i c a ĐTNT.
2.2. Đ c ñi m c a các DNNQD trên ñ a bàn t nh Đ k L k
Doanh nghi p trên đ a bàn Đ k L k có nh ng ñ c ñi m khác bi t
v i các ñ a phương khác trong c nư c.
S lư ng DNNQD khơng ng ng đư c tăng lên hàng năm và qui mơ
ngày càng đư c m r ng: S lư ng doanh nghi p nói chung trên đ a
bàn Đ k L k năm 2004 là 1.138 thì ñ n năm 2010 tăng lên 4.554,
trong ñó C c Thu tr c ti p qu n lý thu 343 chi m 7,55%, các Chi c c
Thu qu n lý thu 4.211 doanh nghi p. Các DNNQD Đ c L k ch
y u có qui mơ nh , ch có 15 doanh nghi p v a t p trung vào các
ngành thương m i, ngân hàng, xây d ng.
2.3. Th c tr ng ki m soát thu TNDN t i các DNNQD trên ñ a
bàn Đ k L k
2.3.1. Phương pháp kh o sát
Đ phân tích th c tr ng và đánh gia cơng tác ki m sốt thu
TNDN t i C c Thu Đ k L k, có th ti p c n b ng nhi u phương
pháp khác nhau. Trong ph m vi lu n văn này, tác gi ti p c n theo
hư ng t p h p ý ki n c a nh ng ngư i làm công tác thu qua ph ng
v n tr c ti p và nghiên c u h sơ thanh tra thu TNDN. Căn c k t
qu kh o sát ñ ch n nghiên c u m t s trư ng h p c th nh m làm
rõ tình hình ch p hành pháp lu t c a ĐTNT và công tác ki m soát

thu TNDN c a cơ quan thu nh m phát hi n và x lý các hành vi vi
ph m v thu c a ĐTNT. T đó ñánh giá nh ng ưu ñi m và h n
2.3.2. Kh o sát th c tr ng ki m soát thu TNDN qua ph ng v n
cán b thu
Đ ñánh giá th c tr ng ki m soát thu TNDN ngoài qu c doanh

t i Đ k L k, tác gi lu n văn ñã th c hi n ph ng v n tr c ti p 20 cán
b , cơng ch c thu các v trí cơng tác khác nhau M c đích: Đ th c
hi n vi c kh o sát th c tr ng công tác ki m sốt thu TNDN. Phương
pháp: tác gi đã xây d ng b ng câu h i ph ng v n nh m xác đ nh
lo i hình doanh nghi p, ngành ngh kinh doanh c a các Doanh
nghi p trên ñ a bàn có r i ro cao nh t v gian l n thu TNDN, cũng
như các th t c ki m soát c a cơ quan thu .
T ng h p ý ki n dánh giá v ngành ngh tr n thu :
S ngư i tr l i lo i hình
T
Lo i hình doanh nghi p
DN tr n thu nhi u
l %
Ngành xây d ng
8/20
40%
Ngành d ch v ăn u ng
3/20
15%
Ngành s n xu t
4/20
20%
Ngành thương m i
5/20
25%
T k t qu ph ng v n ñã rút ra các k t lu n sơ b là lo i hình Cơng
ty TNHH và doanh nghi p tư nhân thư ng x y ra hi n tư ng tr n thu
nhi u nh t, và ngành ngh có gian l n thu cao nh t là ngành thương
m i, d ch v và ngành xây d ng nhưng hành vi tr n thu như th nào thì
c n ph i phân tích xem xét m t s trư ng h p c th .

2.3.3. Nghiên c u h sơ thanh tra thu năm 2010
Tác gi ñã ch n 25 m u h sơ thanh tra thu theo các lo i hình
doanh nghi p khác nhau đ xem xét l i két qu ph ng v n trên.


13

14

K t qu ñi u tra ch n m u tình hình ch p hành pháp lu t thu
S h
M u l a ch n
sơ
Lo i hình doanh
S DN
TT
thanh
S
t l
Ghi
nghi p
vi
tra
DN
%
chú
ph m
2009
1
Cơng ty c ph n

35
10
4
40% Có r i
ro
2
Cơng ty TNHH
50
10
7
70% R i ro
cao
nh t
3
Doanh nghi p tư nhân
15
5
3
60% R i ro
cao
Qua nghiên c u h sơ thanh tra, ki m tra trên thì nhóm Cơng ty
TNHH là có r i ro cao nh t, ti p ñ n là doanh nghi p tư nhân vì trên
th c t vi c ch p hành các chính sách thu c a nhóm này là th p
nh t, vì v y tác gi ch n m u 10/50 m u h sơ thì có 7 h sơ vi
ph m chi m t l 70% % và th c t cho th y qua công tác thanh tra
thu TNDN t i doanh nghi p, ñã xác ñ nh m t s hành vi gian l n,
mánh khóe tr n l u thu TNDN có tính ph bi n hi n nay như sau:
* V doanh thu tính thu TNDN: các doanh nghi p thư ng có
hành vi gian l n, tr n thu TNDN qua doanh thu b ng các hình th c
sau:

- Khơng xu t hóa đơn và kê khai doanh thu phát sinh theo quy
ñ nh, thư ng g p các DN KD nhà hàng khách s n, v n t i, xăng
d u, xây d ng
- M t s trư ng h p có phát sinh ho t đ ng kinh doanh đ t xu t,
nhưng doanh nghi p khơng kê khai ho c kê khai không trung th c.
- Kê khai doanh thu th p hơn th c t thanh tốn.
- Như ng bán, trao đ i v t tư không ghi nh n doanh thu mà ch
h ch tốn thay đ i cơ c u tài s n lưu đ ng b ng các bút tốn nh p,
xu t, thu, chi ho c công n ph i thu, ph i tr .

- Gi m tr doanh thu tính thu TNDN thơng qua các hình th c
gi m giá, chi t kh u khơng đúng quy đ nh.
- Kê khai doanh thu không k p th i nh m kéo dãn th i gian ph i
n p thu .
* V chi phí gi m tr khi tính TNCT và thu nh p khác ch u thu TNDN:
- Nh m m c đích tr n thu TNDN, m t s doanh nghi p mua, s
d ng hóa đơn b t h p pháp đ nâng kh ng chi phí hàng hóa, d ch v
mua vào.
- L i d ng hóa ñơn thu mua, b ng kê thu mua hàng nông, lâm,
th y s n đ nâng chi phí.
- Khơng th c hi n ki m kê đ nh kỳ, khơng xác ñ nh s lư ng và
giá tr nguyên v t li u, s n ph m, hàng hóa t n kho.
- Xây d ng ñ nh m c v t tư cho m t ñơn v s n ph m cao hơn
th c t làm tăng chi phí nguyên v t li u.
- M t s Doanh nghi p ñưa vào chi phí kho n trích kh u hao các
tài s n khơng dùng cho SXKD.
- Chi phí ti n lương theo h p ñ ng lao ñ ng và th c t chi tr cho
ngư i lao ñ ng khó ki m tra xác đ nh.
- M t s doanh nghi p đưa các kho n chi phí ti p khách riêng, chi
phí ph c v cho nhu c u cá nhân vào chi phí c a cơng ty.

Đ ki m soát vi c tuân th pháp lu t c a ĐTNT, cơ quan Thu ñã
s d ng các th t c ki m soát t t c các giai đo n c a q trình
qu n lý. Theo k t qu ñi u tra ph ng v n cho th y cơng tác ki m sốt
ĐTNT đư c th c hi n t t c các giai ño n, trong ñó ki m tra giám
sát thu ñang ñư c ưu tiên cao.
Th t c ki m soát ñ i v i Doanh nghi p
Quá trình qu n lý thu địi h i ph i ki m sốt ñư c t t c các
ĐTNT trong toàn b quá trình th c hi n nghĩa v thu t khi ñăng ký
kê khai thu cho ñ n khi ti n thu ñư c n p vào NSNN.


15

16

T ng h p các th t c ki m sốt đã đư c C c Thu Đ k L k s d ng
S ngư i cho ý
T
Th t c ki m soát
ki n
l %
Ki m soát khâu kê khai thu
4/20
20%
Ki m soát khâu thanh tra thu
5/20
25%
Ki m soát khâu ki m tra thu
8/20
40%

Ki m soát khâu QLNN và TT-HT 3/20
15%
Đánh giá k t qu theo t ng th t c ki m soát thu TNDN
- Đăng ký kê khai thu . Theo quy đ nh thì khâu đăng ký, kê khai
thu (ki m sốt ban đ u) ph i ki m sốt đư c 100% s ĐTNT v tình
hình kê khai ñăng ký thu . Tuy nhiên, trong th i gian qua, b ph n kê
khai và k toán thu đư c giao nhi m v ki m sốt khâu này ch y u
là nh p s li u, theo dõi s n p và lên các báo cáo th ng kê v thu .
K t qu ki m sốt ban đ u khâu kê khai đư c th hi n b ng sau.
K t qu ki m tra h sơ khai thu c a doanh nghi p (2008-2010)

thanh tra t i tr s NNT. S li u kh o sát cho th y ph n l n doanh
nghi p đư c thanh ki m tra đ u có vi ph m m t m c ñ nh t ñ nh,
s thu phát hi n qua ki m tra tăng lên t 1.869,61 tri u ñ ng năm
2005 lên 5.906,4 tri u ñ ng năm 2009 và 5.198,71 tri u năm 2010.
Năm 2008 s doanh nghi p ñư c ki m tra là 109 thì có 85 doanh
nghi p vi ph m. Năm 2009 s lư ng doanh nghi p ñư c ki m tra
tăng m nh (373 doanh nghi p) nhưng s thu phát hi n bình quân 1
doanh nghi p l i m c trung bình (17 tri u ñ).
- Khâu x lý. X lý nghiêm kh c các hành vi tr n thu là th t c
b t bu c c a vi c ki m sốt thu TNDN. Trong q trình ki m sốt,
phát hi n các hành vi vi ph m v thu nói chung và tr n thu nói
riêng, cơ quan Thu đã ti n hành x lý vi ph m. Theo k t qu cho
th y các hành vi vi ph m v thu b phát hi n ñư c x lý theo hình
th c ch y u là truy thu s thu tr n l u, s ti n truy thu chi m ph n
l n trong t ng s ti n x lý. Hình th c ph t thu và ph t hành chính
v n có nhưng s ti n ph t thu và ph t hành chính chi m m t ph n
r t nh trong t ng s ti n x lý.
K t qu x lý hành vi vi ph m v thu 2005-2010

TT

S DN
ñăng ký
n p thu
TNDN t i
C c thu

S DN n p
h sơ ñúng
h n

S DN
n ph
sơ q
h n,
khơng
n p

Sai sót đư c phát
hi n trong năm

S h
S thu
sơ
T l
đi u ch nh
sai
(nghìn đ)
sót

Năm 2008
169
123
72,8
46
74
16 000
Năm 2009
203
108
53,2
95
23
18 500
Năm 2010
375
154
41
70
67
25 000
K t qu b ng trên cho th y s doanh nghi p n p h sơ khai thu
TNDN năm 2010 ñúng h n m i có chi m t l 41% nhưng cơ quan
Thu chưa có bi n pháp h u hi u nào như răn đe vi c khơng tn th
pháp lu t thu .
- Thanh, ki m tra, giám sát thu . Công tác thanh, ki m tra, giám
sát ĐTNT ñư c ti n hành theo qui trình thanh, ki m tra ĐTNT ban
hành theo quy t ñ nh 1166/QĐ-TCT và ñư c chuy n ñ i khi Lu t
Qu n lý thu ra đ i. Theo đó, cơng tác thanh ki m tra ñư c ti n hành
qua các bư c: L p k ho ch, ki m tra t i cơ quan thu , ki m tra,

S
h
sơ

K t qu x lý
Ph t
Ph t
T ng c ng
hành
thu
(tri u đ ng)
chính

Năm

S
ĐTNT
ki m tra

S
ĐTNT vi
ph m

Truy thu

2005

74

63

1 488,01

20

50

1 558,01

2006

100

90

1 063,92

15

37

1 115,92

2007

195

175

1 642,21

28

100

1 770,21

2008

91

71

1 868,33

0

120

1 988,33

2009

311

280

4 803,90

38,1

150

4 992,00

2010

211

206

3 977,26

120

235

4 332,26

T. c ng
982
885
14843,63 221,1
692
15 756,73
Vi c x lý các hành vi vi ph m v thu nói chung và tr n thu nói
riêng c a cơ quan Thu đang cịn d ng l i m c ñ nh , v i m c
ñích thuy t ph c, giáo d c và ñ ng viên là ch y u; x lý chưa

17

18

nghiêm kh c nên chưa có tính răn đe, ngăn ng a hành vi tr n thu
c a ĐTNT. Chính vì th tình tr ng vi ph m pháp lu t v thu v n x y
ra, các ñ i tư ng ñã ñư c ki m tra, x lý nhưng v n ti p t c vi ph m,
th m chí có m t s doanh nghi p s thu phát hi n l n sau l n hơn
l n trư c như Công ty TNHH Tân Th nh, Công ty TNHH Tân Thành.
2.4. Nh ng h n ch t th c tr ng ki m soát thu TNDN t i các
DNNQD
2.4.1. T ch c b máy ki m soát
Th nh t, v b máy t ch c: Qua nhi u l n thay ñ i, b máy
qu n lý thu ngày càng hoàn thi n, tuy nhiên cơ ch t tính t khai,
t n p chưa hồn tồn thay th cơ ch chuyên qu n. T ch c b máy
theo mơ hình ch c năng nhưng m t s ch c năng chưa rõ ràng. Trình
đ cán b th c hi n các ch c năng cơ b n c a quy trình qu n lý theo
cơ ch t tính, t khai, t n p chưa tương x ng. Lãnh ñ o C c Thu
ñã quan tâm ñ n các ch c năng này nhưng trong ñi u ki n ngu n l c
có h n, nên vi c phân b ngu n l c ñ m nhi m đư c cơng vi c ch
đáp ng m t m c đ nh t đ nh do đó tình tr ng m t s ngư i công
vi c làm khơng h t trong khi đó s khác l i khơng có vi c làm.
Th hai, cơng tác ki m sốt n i b đư c xem là ch c năng riêng
c a phòng ki m tra n i b nhưng phòng ki m tra n i b m i ch th c
hi n ch c năng này ñ i v i các Chi c c Thu huy n, thành ph , th
xã thông qua k ho ch ki m tra hàng năm, cịn đ i v i vi c th c hi n
qui trình qu n lý thu c a các phòng ch c năng thu c C c Thu thì
v n cịn b ng . H th ng ki m sốt n i b đang bám theo m c tiêu
th c hi n d toán thu, nơi nào, b ph n nào thu th p, Doanh nghi p
nào có s n p th p thì đư c t p trung chú ý, còn nơi nào, b ph n nào

có s thu cao, Doanh nghi p nào có s n p cao thì đư c xem như
“ch p hành t t”. Ki m soát n i b chưa phát huy đư c ch c năng v n
có c a nó.
2.4.2. Cơng tác ki m sốt thu TNDN
Các th t c ki m soát chưa ch t ch , bao quát, c th :
- Công tác thanh, ki m tra, giám sát thu ch y u là dành ph n l n
th i gian ki m tra t i tr s doanh nghi p, trong ñi u ki n ngu n l c
có h n mà n i dung thanh ki m tra dàn trãi, khơng chun sâu, tr ng

đi m nên cơ quan Thu khơng th ki m sốt ñư c h t ĐTNT. M t
khác, ki m tra, giám sát thu là công vi c hàng ngày c a Phòng ki m
tra thu nhưng t i C c Thu Đ k L k, ch c năng chính c a b ph n
này là đi u hành d tốn thu c a toàn C c do v y hi n t i vi c ki m
tra, giám sát thu ch y u là ph c v cơng tác đơn ñ c thu. Ki m tra
nhưng không ch u trách nhi m b i toàn b b n kê thu TNDN c a
Doanh nghi p khơng có ch ký xác nh n c a cán b ki m tra, m c dù
hàng tháng phòng ki m tra v n báo cáo ñã ki m tra 100% t khai
thu , ch t lư ng ki m tra khơng đ m b o nên khơng th phát hi n
đư c các sai sót, hành vi tr n thu c a ĐTNT.
- Cơng tác l p k ho ch l a ch n ñ i tư ng thanh, ki m tra chưa
sát th c t , m c dù ñã căn c vào m t s ch tiêu ñ xem xét, tuy
nhiên khi l a ch n v n ch u áp l c c a nh ng tư tư ng ch quan,
c m tính nên có tình tr ng đ i tư ng tr n thu thì khơng đư c thanh,
ki m tra, m t s đ i tư ng khơng phát hi n ñư c vi ph m qua thanh,
ki m tra; Khi phát hi n vi ph m thì x lý m c ñ nh (ch truy thu
ho c ph t hành chính) ho c tránh x lý. Cán b làm cơng tác thanh,
ki m tra thu chưa có cách nhìn, phân lo i s khác bi t gi a các lĩnh
v c ho t ñ ng c a Doanh nghi p như thương m i, s n xu t, xây
d ng…; Khi th c hi n thanh tra t i Doanh nghi p chưa phân công
nhi m v rõ ràng cho t ng thành viên, n i dung thanh tra khơng theo

m t đ cương chi ti t, tình tr ng m nh ai n y làm còn ph bi n, s
ph i h p gi a các thành viên trong đồn thanh tra, ki m tra chưa cao
nên mang l i hi u qu th p.
- Công tác qu n lý n và Cư ng ch n thu bư c đ u đã có
nh ng chuy n bi n, tuy nhiên vi c phân lo i, tính ti n ph t n p
ch m, ñ i x v i t ng kho n n ch m i d a vào th i gian, chưa tính
đ n m c ñ , t l s n trên s thu phát sinh, s n p trong kỳ c a
ñơn v . Ngồi vi c đơn đ c, tính và thơng báo ti n ph t n p ch m, b
ph n qu n lý n chưa d tính đư c kh năng thanh tốn n c a
ĐTNT, chưa có s ph i h p nh p nhàng gi a các b ph n trong vi c
qu n lý n thu do đó mà tình tr ng n đ ng thu kéo dài nhưng v n
chưa có bi n pháp cư ng ch phù h p, k p th i.


19

20

- M c dù ch u tác ñ ng c a nhi u y u t nhưng công tác ki m soát
thu TNDN t i C c Thu Đ k L k ñã ñ t ñư c m t s k t qu nh t
đ nh góp ph n tăng thu NSNN trên ñ a bàn, nâng cao ý th c trách
nhi m c a ĐTNT, trách nhi m c a cơ quan Thu , cán b thu trong
vi c tuân th pháp lu t thu . Tuy nhiên, nhìn m t cách tồn di n
ki m sốt thu TNDN t i C c Thu Đ k L k th c s chưa ñ t hi u
qu mong ñ i, chưa bao quát, ki m soát h t các ho t ñ ng kinh t c a
ĐTNT nh t là các ch th kinh t khu v c dân doanh. Ch c năng
nhi m v c a các b ph n trong b máy ki m sốt đã t ng bư c đư c
thay đ i nhưng v n cịn ch ng chéo, ranh gi i công vi c chưa phân
đ nh rõ ràng, cơ s d li u thơng tin v NNT còn r i r c chưa k t n i
có tính h th ng đ có th khai thác ph c v cơng tác ki m sốt. M c

tiêu ngăn ng a, phát hi n và x lý chưa ñư c ñ cao trong các th t c
ki m soát; Các th t c ki m soát chưa theo k p yêu c u ñ i m i c a
công tác qu n lý thu ; Công tác ki m sốt n i b chưa đư c hi n di n
trong vi c ki m soát thu TNDN t i Văn phòng C c Thu Đ k L k.
Vi c tri n khai th c hi n chính sách thu TNDN cịn nhi u vư ng
m c, khi s a ñ i b sung ch y u là tháo g cho ĐTNT, do đó tr
ng i cho vi c ki m sốt t đó t o ra nhưng k h ĐNTN có th l i
d ng mà không b x lý. Cơ quan Thu chưa tranh th ñư c t i ña s
ng h c a các t ch c, cơ quan tr ng vi c qu n lý thu.

thu c mơi trư ng ho t đ ng c a C c Thu như: Các chính sách thu , các
ĐTNT, tình hình chính tr kinh t văn hố t i đ a phương. V cơ b n, s
bi n ñ ng này ñư c th hi n các khía c nh sau: Cơng tác ki m sốt
thu v n ñ ng, thay ñ i phù h p v i chính sách thu hi n hành, t o ñi u
ki n cho quá trình s p x p, ñ i m i phát tri n các lo i hình doanh nghi p
trong n n kinh t th trư ng.
M t khác, đ th c hi n thành cơng mơ hình qu n lý theo ch c
năng v i cơ ch t khai, t n p, m t trong nh ng đi u ki n tiên quy t
chính là s “tuân th pháp lu t thu ” c a ĐTNT. Trong đi u ki n
trình đ hi u bi t, ý th c ch p hành pháp lu t thu và k toán c a các
t ch c, cá nhân n p thu còn r t h n ch thì vi c ki m sốt thu có
hi u qu , vi c x ph t nghiêm minh các ĐTNT khơng ch p hành
đúng pháp lu t thu và k toán s là nh ng y u t then ch t, có ý
nghĩa quy t đ nh, đ m b o s công b ng, minh b ch v nghĩa v thu
gi a các ĐTNT.
3.1.2. Phương hư ng tăng cư ng ki m soát thu TNDN t i các
DNNQD t i C c Thu Đ k L k
- Tăng cư ng, ñ i m i ñ t n t i và phát tri n, đ thích nghi v i
ho t ñ ng kinh t xã h i, phù h p v i công cu c c i cách thu và
kh c ph c nh ng sai sót trong cơng tác ki m soát thu , cho th y ki m

soát thu TNDN c n ñư c tăng cư ng ñ ng b các bi n pháp trên t t
c các khâu c a q trính ki m sốt.
- Ki m sốt thu ph i đư c th c hi n trên t t c các khâu c a quá
trình qu n lý t khâu ñ u tiên là ñăng ký, kê khai thu ñ n khi ti n
thu ñư c n p vào NSNN.
- B máy qu n lý thu ph i ñư c tăng cư ng theo hư ng ưu tiên
cho vi c th c hi n các ch c năng qu n lý cơ b n: Tuyên truy n h
tr , ñăng ký kê khai thu , thanh ki m tra, giám sát thu và qu n lý n
thu , trong đó c n chú tr ng đ n công tác thanh ki m tra, giám sát
thu . Phân bi t rõ ràng ch c năng gi a các b ph n, c th hố nhi m
v cơng vi c theo t ng v trí, coi tr ng cơng tác quy ho ch đào t o
chun gia, tăng cư ng vai trò ki m tra, giám sát n i b .

Chương 3
GI I PHÁP TĂNG CƯ NG KI M SỐT THU THU NH P
DOANH NGHI P NGỒI QU C DOANH TRÊN Đ A BÀN
T NH Đ K L K
3.1. S c n thi t ph i tăng cư ng ki m soát ngu n thu t thu
TNDN
3.1.1. Yêu c u ñ i m i qu n lý thu trong xu hư ng h i nh p
Ki m soát thu TNDN là m t trong nh ng n i dung cơ b n c a công
tác qu n lý thu , do v y nó đư c coi là th c hi n có hi u qu trong
nh ng ñi u ki n nh t ñ nh. Khi môi trư ng c a qu n lý thay ñ i, ñ phù
h p v i công tác qu n lý thu thì cơng tác ki m sốt thu ph i thay ñ i
là m t t t y u khách quan. S thay ñ i trư c h t th hi n các y u t


21

22

3.2. Gi i pháp tăng cư ng ki m soát thu TNDN t i các DNNQD
C c Thu Đ k L k
3.2.1. Gi i pháp chung
Quán tri t và t ch c th c hi n có hi u qu n i dung Lu t Qu n lý
thu có hi u l c t ngày 01/7/2007 và Chương trình c i cách, hi n
đ i hố ngành Thu đ n 2010 và nh ng năm ti p theo.
- Xây d ng ngành thu chính quy, hi n đ i, v ng m nh toàn di n.
- Xây d ng l c lư ng cán b thu chuyên sâu, chuyên nghi p, có
ph m ch t, đ o đ c t t ñáp ng yêu c u qu n lý thu trong quá trình
c i cách và h i nh p qu c t .
- Tồn ngành ph i đ i m i căn b n v phương pháp qu n lý thu
theo hư ng chuy n t “ti n ki m” sang “h u ki m”.
- Công tác ki m sốt thu nói chung và ki m sốt thu TNDN ph i
đư c tăng cư ng, trong đó s p x p l i t ch c b máy ki m sốt thu .
- Hồn thi n các qui trình qu n lý thu .
- Tăng cư ng công tác thanh tra n i b ngành nh m phòng ng a,
phát hi n và x lý các hành vi vi ph m pháp lu t thu .
Hi u qu c a cơng tác ki m sốt thu TNDN ph thu c ph n l n
vào h th ng KSNB. Tái c u trúc b máy thu thu là bi n pháp hoàn
thi n h th ng KSNB và cũng là bi n pháp tăng cư ng ki m tra n i
b ngành. Nó đư c th hi n thơng qua vi c xác ñ nh s lư ng và
phân b ch c năng cho các b ph n, quy n và nghĩa v c a t ng cán
b thu .
V th c ti n t i C c Thu t nh Đ k L k đã hình thành mơ hình ma
tr n ki m soát, bao g m: ki m soát theo chi u d c là các quy ch làm
vi c cho các b ph n và t ng cá nhân; ki m soát theo chi u ngang là
các quy trình nghi p v .
Tái c u trúc b máy t i C c Thu t nh Đ k L k là hoàn thi n các
n i dung ch y u: xây d ng l i cơ c u b máy, hồn thi n cơng tác t

ch c, h th ng quy ch .
3.2.2. Phân lo i sơ b ĐTNT TNDN t i b ph n kê khai và k tốn
thu đ xác đ nh m c đích ki m soát phù h p
V m t nguyên t c, các Doanh nghi p kinh doanh có thu nh p ñ u
ph i n p thu TNDN, tuy nhiên ñ khuy n khích và ưu đãi m t s

ngành ngh , lĩnh v c, ñ a bàn kinh doanh, nhà nư c đang áp d ng
m t chính sách ưu ñãi và mi n, gi m thu TNDN theo quy ñ nh t i
Thông tư 130/2008/TT-BTC. B i v y, c n phân lo i các ñ i tư ng
hư ng ưu đãi, mi n gi m đ có cách ng x , ki m soát phù h p. Căn
c vào h sơ ñăng ký thu , báo cáo tài chính và quy t tốn thu
TNDN c a ĐTNT lưu t i b ph n kê khai và k toán thu ñ phân
lo i thành các ĐTNT TNDN
3.2.3. Chuy n sang cơ ch thanh tra theo m c ñ r i ro v thu
V i ngu n l c có h n thì ngành thu nói chung và C c Thu Đ k
L k nói riêng khơng th thanh, ki m tra toàn b ĐTNT mà c n ph i
thanh, ki m tra có tr ng đi m. Do đó c n ph i chuy n t cơ ch
thanh tra nh m vào t t c các cơ s s n xu t kinh doanh hi n hành
sang cơ ch thanh tra theo m c ñ các vi ph m v thu , có gian l n
thu m i thanh tra, khơng có gian l n thì khơng thanh tra.
3.2.4. L a ch n ñ i tư ng thanh tra ñúng tr ng ñi m
- L a ch n ñ i tư ng thanh tra theo phương pháp r i ro nhưng
ph i ñúng tr ng ñi m ñ m b o ñúng pháp lu t trên nguyên t c có d u
hi u vi ph m m i ti n hành thanh tra, ưu tiên thanh tra nh ng ñ i
tư ng có r i ro l n. Trư c h t ph i xây d ng tiêu chí căn c ñ l a
ch n ñ i tư ng thanh tra d a trên h th ng ch tiêu bình qn ngành
và cơ s d li u phân tích tính tuân th pháp lu t c a ĐTNT.
- M nh d n áp d ng các phương pháp phân tích sau và trong thanh tra:
+ Phương pháp phân tích, ñánh giá theo t ng tiêu th c: Căn c
ngu n cơ s d li u t thông tin trên T khai t quy t toán thu

TNDN, phương pháp phân tích, đánh giá theo t ng tiêu th c
+ T ng h p k t qu phân tích, đánh giá chung. Sau khi tính tốn
và gán đi m s cho các tiêu th c t i bư c nêu trên, ti n hành tính
t ng c ng đi m s c a các tiêu th c và s p x p danh sách ñ i tư ng
c n thanh tra theo th t ñi m t cao xu ng th p. V i nguyên t c
ñi m s càng cao thì r i ro càng l n và ngư c l i, nh ng đ i tư ng có
đi m s cao ñư c ưu tiên l a ch n thanh tra trư c.
T ng s ngày công thanh tra ñư c tính trên cơ s s ngư i d
ki n làm công tác thanh tra trong năm; S ngày công c n thi t cho
m t cu c thanh tra ñư c xác ñ nh trên cơ s s ngày cơng bình qn


23

24

th c t thanh tra năm trư c. V i nhân l c th c t c a phòng thanh tra
C c Thu Đ k L k thì có th xác ñ nh s lư ng ñ i tư ng thanh tra
cho phù h p.
Sau khi xác ñ nh ñư c s lư ng ñ i tư ng thanh tra, căn c vào
danh sách x p th t ñi m t cao xu ng th p bư c 3 ñ l a ch n
ñ i tư ng thanh tra thu trong năm. Tuy nhiên, vi c l a ch n ñ i
tư ng thanh tra thu trong năm có th thay đ i khi đi vào phân tích
th c t t ng trư ng h p c th , k t h p v i thông tin thu th p ñư c t
bên ngoài ñ ñi u ch nh k p th i, phù h p.
3.2.5. Xác ñ nh m c đích ki m sốt đ áp d ng th t c ki m sốt
phù h p đ i v i t ng ngành ngh kinh doanh
M i ngành ngh kinh doanh có m t đ c đi m khác nhau, nh
hư ng đ n tính ch t n i dung c a các kho n doanh thu, chi phí mà
ĐTNT có th l i d ng đ tr n thu do đó cán b ki m tra c n xác

đ nh rõ m c đích khi xem xét đ n t ng n i dung c n ki m tra: V i
n i dung này thì c n nêu rõ xác minh cái gì và đ xác minh đư c đi u
đó thì ph i lưu ý đ n th t c nào? Ch ng h n, ñ i v i giá bán: Ngành
thương m i thì ĐTNT thư ng ghi giá bán th p hơn giá th c t ho c
không ph n ánh vào s sách k tốn nên m c đích ki m tra là xác
đ nh tính đ y đ thơng qua giám sát, ki m tra giá bán thư ng xuyên,
ñ i chi u giá bán th c t , giá hố đơn và giá niêm y t; Cịn đ i v i
ngành xây d ng thì khơng có tình tr ng ghi hố ñơn th p hơn giá v n
nhưng có th b ngồi s sách ngun c giá tr cơng trình xây d ng
nên khi xác đ nh tính đ y đ c n ph i đ i chi u thơng tin Kho b c,
Ngân hàng, Ban qu n lý, Ch ñ u tư....
Qua xem xét nh ng hành vi vi ph m thư ng g p c a ñ i tư ng
kinh doanh ngành thương m i và xây d ng Đ k L k thì có th áp
d ng các th t c ki m sốt khác nhau
3.2.6. D đốn kh năng thanh tốn n thu đ l p k ho ch và áp
d ng bi n pháp thu n k p th i, phù h p
Đơn đ c thu n p, qu n lý n và cư ng ch n thu là khâu cu i
cùng trong quy trình qu n lý thu . M c tiêu tăng thu NSNN c a ki m
sốt thu s khơng đ m b o n u khơng qu n lý đư c n thu . B i v y

c n phân lo i n , nguyên nhân c a t ng lo i n đ t đó có cách ng
x phù h p theo tính ch t và m c đ c a kho n n .
Trong các lo i n hi n có thì kh năng thu c a t ng lo i n khác
nhau, nó tăng d n t n khó thu, n ch x lý đ n n thơng thư ng.
Do v y, ñ gi m n thu và ngăn ng a chuy n thành n khó thu c n
ph i theo n m b t tình hình tài chính c a t ng ĐTNT đ có th d
đốn kh năng thu n sát th c t t đó có bi n pháp cư ng ch n k p
th i, phù h p. Kh năng thu n luôn g n li n v i kh năng thanh toán
n c a ĐTNT do v y đ d đốn đư c kh năng thu n c n ph i tìm
hi u n m b t kh năng thanh toán trong t ng th i đi m đ có k

kho ch và bi n pháp thu n k p th i, phù h p. Kh năng thanh toán
n thu là kh năng n p các kho n n thu trong hi n t i và tương lai
c a ĐTNT ñang n thu . Ngoài vi c căn c vào các tiêu th c ph n
ánh kh năng thanh toán c a ĐTNT như kh năng thanh toán nhanh,
kh năng thanh toán hi n hành, kh năng thanh toán t c th i, cán b
qu n lý n đư c phân cơng theo dõi qu n lý ñ i tư ng n c n ph i
thu th p thơng tin đ xem xét th i gian nào ĐTNT có ti n và có th
thanh tốn n thu đ lên k ho ch và áp d ng các bi n pháp thu phù
h p, ñúng th i ñi m.
Cư ng ch n thu là m t bi n pháp mà c cơ quan Thu l n
ĐTNT khơng mong mu n nhưng trong đi u nh t ñ nh cũng c n ph i
áp d ng đ đ m b o tính cơng b ng và răn ñe ñ i v i nh ng ñ i
tư ng c tình dây dưa, chây ỳ trong vi c n p thu . Có nhi u bi n
pháp đ cư ng ch thu nhưng c n xem xét ñi u ki n th c t ñ áp
d ng bi n pháp cư ng ch cho phù h p và khi ti n hành cư ng ch
c n tranh th t i đa quy n l c c a chính quy n đ a phương.
3.2.7. Tăng cư ng cơng tác ki m tra n i b ngành
Qu n lý thu theo mơ hình ch c năng, m i phịng th c hi n m t
nhi m v c th và có ch c năng rõ ràng. Đ ki m tra, giám sát và
ñánh giá hi u qu c a t ng b ph n c n ph i có m t l c lư ng
chuyên làm công tác ki m tra n i b ngành. Công tác ki m tra n i b
ngành ph i báo quát t t c các khâu, lĩnh v c c a công tác thu trong
đó có cơng tác ki m sốt thu TNDN. Đ phù h p v i tình hình th c
t và yêu c u c a qu n lý theo mô hình ch c năng, cơng tác ki m tra


25

26

n i b ph i thay ñ i c n i dung, ph m vi và cách th c ki m tra t đó
có chương trình c th đ ki m tra vi c ki m soát thu qua các khâu
c a quá trình qu n lý thu :
V i l c lư ng hi n t i, c n ph i thay đ i hồn tồn nhưng theo
m t l trình nh t đ nh b i l c lư ng b sung vào ngành thu r t h n
ch , trong khi yêu c u ngày càng cao.
3.2.8. Hồn Thi n b máy t ch c và chính sách s d ng cán b
Đ th c hi n mơ hình qu n lý theo ch c năng phát huy tính t
giác, t ch u trách nhi m c a ĐTNT ñ ng th i ñ m b o ki m sốt có
hi u qu thu TNDN nói riêng và các lo i thu khác nói chung, b
máy qu n lý thu c n ph i thay ñ i theo hư ng sau:
- Xác ñ nh rõ ranh gi i trách nhi m gi a b ph n Ki m tra thu
v i các b ph n ch c năng khác trong vi c ki m soát thu TNDN.
- Xây d ng quy ch luân chuy n cán b đ m b o ưu tiên cán b
có trình đ cho các b ph n th c hi n ch c năng cơ b n c a qui trình
qu n lý thu TNDN.
- Quy ho ch cán b chuyên gia và mô t nhi m v c a t ng v trí
cơng vi c đ m b o đánh giá chính xác k t qu cơng vi c c a t ng b
ph n, v trí c th .
3.3. Các ki n ngh nh m t o ñi u ki n th c hi n nh ng gi i pháp
ñ ra
3.3.1. Đ i v i Qu c h i, Chính ph và các cơ quan trung ương
* V Lu t qu n lý thu .
Đ ngh Chính ph cùng B Tài chính s m trình Qu c h i b
sung ch c năng đi u tra hành chính các hành vi tr n thu cho cơ
quan Thu .
* V Lu t thu TNDN.
Tác gi nh n th y còn nhi u ñi m c n b sung, s a ñ i cho phù
h p v i th c t và b o đ m bình đ ng v i t t c các lo i hình doanh
nghi p. C n ñi u ch nh: i)v ĐTNT Thu TNDN; ii)v thu su t thu

TNDN. iii)ñi u ch nh Lu t thu TNDN theo hư ng ñơn gi n, d hi u
và t o thu n l i cho m i CSKD ch p hành thu TNDN; iv) tăng n ng
các hình th c x ph t ñ i v i hành vi vi ph m v thu .

3.3.2. Đ i v i T ng c c Thu và C c Thu Đ c L k
- Xây d ng chương trình qu n lý cán b trên máy tính.
- Xây d ng nhu c u nhân l c cho t ng ch c năng cơng vi c, chi
ti t theo đơn v hành chính.
- Chu n hố các quy đ nh nghi p v trong cơng tác ki m sốt thu
TNDN m t cách th ng nh t, rõ ràng.
- Xây d ng cơ s d li u v ĐTNT ñ ñánh giá tính tuân th pháp
lu t v thu trong ph m vi toàn qu c.
- Xây d ng m t qui ch luân phiên, luân chuy n cán b rõ ràng.
3.3.3 Đ i v i UBND t nh
- UBND T nh và các c p huy n, xã ph i th c s quan tâm
ñ n s ch ñ o, ñi u hành công tác thu trên ñ a bàn, coi ñây là nhi m
v quan tr ng c a mình, trong chương trình cơng tác.
- Đ a phương nào khơng hồn thành nhi m v thu thu thì chính
quy n c p trên ph i phê bình, ki m ñi m chính quy n c p dư i g n
v i vi c đánh giá trình đ , năng l c cán b lãnh đ o. Tránh tình tr ng
“ khốn tr ng” cơng tác thu cho cơ quan thu .

K T LU N
Đáp ng v i yêu c u qu n lý trong n n kinh t th trư ng, C c
Thu Đ k L k ñã t ng bư c c i ti n phương th c qu n lý, cách th c
ki m soát thu TNDN. Q trình c i cách đã đ t đư c m t s k t qu
nh t ñ nh. Tuy nhiên, v n cịn h n ch trong q trình th c hi n.
B ng lý lu n và th c ti n, lu n văn ñã ñ t ra và gi i quy t v n đ
ki m sốt thu TNDN t i các DNNQD t i C c Thu Đ k L k. Tuy
nhiên, các gi i pháp đưa ra cịn mang tính ch t m , chưa ñi sâu

nghiên c u chi ti t các v n ñ c th và k thu t như tiêu chu n đánh
giá ch t lư ng cơng tác c a t ng b ph n, t ng khâu ki m soát, các
th t c ki m soát c th cho t ng lo i hình doanh nghi p, t ng lĩnh
v c ho t đ ng... Trong q trình th c hi n c i cách Thu bư c II,
C c Thu Đ c L k s ti p t c gi i quy t các khâu k thu t này.