Tình hình phát sinh gây hại biến động mật độ của sau hại chính trên rau hoa thập tự theo hướng thực hành nông nghiệp tốt vụ đông xuân long biên hà nội

B GIÁO D C VÀ ðÀO T O
TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I
----------

----------

NGUY N VĂN THU N

TÌNH HÌNH PHÁT SINH GÂY H I BI N ð NG M T ð
C A SÂU H I CHÍNH TRÊN RAU H

HOA TH P T

THEO

HƯ NG TH C HÀNH NÔNG NGHI P T T (GAP) V ðÔNG
XUÂN 2008 – 2009 T I GIANG BIÊN –LONG BIÊN – HÀ N I

LU N VĂN TH C SĨ NÔNG NGHI P
Chuyên ngành: B O V TH C V T
Mã s : 60.62.10

Ngư i hư ng d n khoa h c: GS.TS.NGƯT. HÀ QUANG HÙNG

HÀ N I - 2009


L I CAM ðOAN
- Tơi xin cam đoan r ng, s li u và k t qu nghiên c u trong lu n văn là
trung th c và chưa ñư c s d ng ñ b o v m t h c v nào.
- Tơi xin cam đoan r ng, m i s giúp ñ cho vi c th c hi n lu n văn

ñã ñư c c m ơn và các thơng tin trích d n trong lu n văn ñ u ñư c ch rõ
ngu n g c.
Tác gi lu n văn

Nguy n Văn Thu n

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………i


Lời cảm ơn
Trong quá trình nghiên cứu và viết luận văn, chúng tôi đà nhận
đợc sự quan tâm giúp đỡ, tạo mọi điều kiện thuận lợi của các thầy, cô
và cán bộ của bộ môn Côn trùng, Khoa Nông học, Ban chủ nhiệm, cán
bộ Viện đào tạo sau đại học trờng Đại học Nông nghiệp Hà Nội và
cán bộ Chi cục Bảo vệ thực vật Hà Nội; cùng cán bộ và công nhân
Công ty Hà An phờng Giang Biên quận long Biên Hà Nội.
Đặc biệt trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn tốt
nghiệp chúng tôi đà nhận đợc sự chỉ dẫn sâu sắc, tận tình của
GS.TS.NGUT Hà Quang Hùng, Bộ môn Côn trùng - Khoa Nông
học - Trờng Đại học Nông nghiệp Hà Nội.
Nhân dịp này tôi xin cảm ơn tất cả bạn bè, ngời thân đà luôn
động viên và tạo điều kiện cho tôi trong quá trình học tập, thực hiện và
hoàn thành luận văn.
Chúng tôi xin chân thành cảm ơn và ghi nhận những giúp đỡ
quý báu đó.

Hà Nội, tháng 9 năm 2009
Tác giả

Nguyễn Văn Thuần

Tr ng i h c Nụng nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………ii


M CL C
L i cam ñoan

i

L i c m ơn

ii

M cl c

iii

Danh m c các ch vi t t t

v

Danh m c b ng

vi

Danh m c hình

viii

1.

ð TV Nð

1

1.1

S c n thi t c a đ tài

1

1.2

M c đích và yêu c u c a ñ tài

2

1.3

Ý nghĩa khoa h c và th c ti n c a ñ tài

3

1.4

ð i tư ng và ph m vi nghiên c u c a đ tài

5

2.

T NG QUAN TÀI LI U

6

2.1

Tình hình nghiên c u trên th gi i

6

2.2

Tình hình nghiên c u trong nư c

11

3.

ð A ðI M, TH I GIAN, V T LI U VÀ PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN C U

18

3.1

ð a ñi m nghiên c u

18

3.2

Th i gian

18

3.3

V t li u nghiên c u

18

3.4

Phương pháp nghiên c u

19

4.

K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N

30

4.1

Xác ñ nh thành ph n, m c ñ ph bi n c a sâu h i và thiên đ ch
chính trên rau h hoa th p t s n xu t theo GAP

4.1.1

Thành ph n và m c ñ ph bi n c a sâu h i chính trên rau h
hoa th p t

4.1.2

30
30

Thành ph n và m c ñ ph bi n c a các lồi thiên đ ch trên rau
h hoa th p t s n xu t theo GAP

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………iii

32


4.2

Di n bi n m t ñ c a m t s đ i tư ng sâu h i chính trên rau
HHTT v ðông - Xuân năm 2008-2009 t i Giang Biên - Long
Biên – Hà N i

4.2.1

35

Di n bi n m t ñ gây h i c a sâu tơ (Plutella xylostella) trên c i
b p, súp lơ

4.2.2

35

Di n bi n m t ñ gây h i c a sâu xanh bư m tr ng (Pieris rapae)
trên c i b p, súp lơ

4.2.3

36

Di n bi n m t ñ c a sâu khoang (Spodoptera litura) trên c i
b p, súp lơ

38

4.2.4

Di n bi n m t ñ c a b nh y s c cong trên c i b p, súp lơ.

39

4.2.5

Di n bi n m t ñ c a r p xám (Brevicoryne brassicae) trên c i
b p, súp lơ

4.3

41

ðánh giá hi u qu c a m t s bi n pháp phòng ch ng sâu h i rau
HHTT tr ng theo GAP

4.3.1

Thí nghi m đánh giá hi u qu

42
ng d ng phân bón m i (đ c bi t

phân vi sinh, h u cơ vi sinh…)

42

4.3.2

Thí nghi m đánh giá phịng tr sâu h i b ng b y pheromone

48

4.3.3

Thí nghi m kh o nghi m hi u l c phòng tr sâu h i b ng m t s
lo i thu c BVTV

4.3.4

Thí nghi m so sánh, ñánh giá hi u qu c a các bi n pháp phòng tr
sâu b nh khác nhau (sinh h c, hố h c, PTTH và nơng dân t làm)

4.4

51
53

ð xu t bi n pháp phòng ch ng sâu h i chính trong s n xu t rau
theo hư ng VietGAP

56

5.

K T LU N VÀ ð NGH

67

5.1

K t lu n

67

5.2

ð ngh

68

TÀI LI U THAM KH O

69

PH L C

76

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………iv


DANH M C CÁC CH

VI T T T

BPHH

BiƯn ph¸p ho¸ học

BVTV

Bảo vệ thực vật

c/m2

Con trên mét vuông

CT

Công thức

Ctv

Cộng tác viên

ĐC

Đối chứng

EC

Nhũ dầu

FAO

Tổ chức Lơng thực v Nông nghiệp Liên Hiệp quốc

QLTH

Quản lý tổng hợp

HHTT

Họ hoa thập tự

HH

Hoá học

HTX

Hợp tác x

IPM

Intergrated Pest Management

KHNN

Khoa học nông nghiệp

KT

Kỹ thuật

m2

Mét vuông

ND

Nông dân

NST

Ng y sau trồng

PTNT

Phát triển nông thôn

SH

Sinh học

WP

Bột thấm nớc

WG

Hạt thấm nớc

Tr ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………v


DANH M C B NG
STT
4.1.

Tên bảng

Trang

Thnh ph n v m c đ ph bi n c a các lồi sâu h i trên rau
HHTT s n xu t theo GAP v ðông -Xuân 2008-2009 t i Giang
Biên - Long biên - Hà N i

4.2.

31

Thành ph n và m c ñ ph bi n c a các lồi thiên đ ch sâu h i
rau HHTT v ðông -Xuân 2008-2009 t i Giang Biên - Long biên
-Hà N i

4.3.

33

T l thành ph n lồi thiên đ ch c a sâu h i trên rau HHTT s n xu t
theo GAP v ðông -Xuân 2008-2009 t i Giang Biên - Long biên.

4.4.

Di n bi n m t ñ c a sâu tơ trên c i b p, súp lơ t i Giang Biên –
Long Biên, v ðông Xuân năm 2008-2009

4.5.

38

Di n bi n m t ñ c a b nh y s c cong (P. striolata) trên c i b p,
súp lơ t i Giang Biên, Long Biên, v ðông - Xuân năm 2008-2009

4.8.

37

Di n bi n m t ñ c a sâu khoang (Spodoptera litura) trên c i b p,
súp lơ t i Giang Biên, Long Biên, v ðông - Xuân năm 2008-2009

4.7.

35

Di n bi n m t ñ c a sâu xanh bư m tr ng trên c i b p, súp lơ t i
Giang Biên – Long Biên, v ðông Xuân năm 2008-2009

4.6.

34

40

Di n bi n m t ñ c a r p xám (Brevicoryne brassicae) trên c i
b p, súp lơ t i Giang Biên, Long Biên, v ðông - Xuân năm
2008-2009

4.9. Di n bi n m t ñ sâu h i

41
các cơng th c thí nghi m t i Giang

Biên, Long Biên, v ðơng Xn 2008-2009
4.10. Tính tốn hi u qu kinh t

44

hai cơng th c thí nghi m t i Giang

Biên, Long Biên, v ðông Xuân 2008-2009

50

4.11. Hi u l c c a thu c BVTV ngu n g c sinh h c m i ñ i v i sâu
xanh bư m tr ng.
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………vi

51


4.12. Hi u l c c a thu c BVTV ngu n gơc sinh h c m i đ i v i sâu tơ

52

4.13. Hi u l c c a m t s lo i thu c BVTV ñ i v i b nh y

52

4.14. M t s bi n pháp BVTV

các cơng th c thí nghi m t i Giang

Biên, Long Biên, v ðông Xuân 2008-2009
4.15. Di n bi n m t đ sâu h i chính

53

các cơng th c thí nghi m t i

Giang Biên, Long Biên, v ðông Xuân 2008-2009
4.16. So sánh năng su t và hi u qu kinh t

54

các cơng th c thí nghi m

t i Giang Biên, Long Biên, v ðông Xuân 2008-2009

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………vii

55


DANH M C HÌNH
STT
4.1.

Tên hình

Trang

T l thành ph n lồi sâu h i trên rau HHTT s n xu t theo GAP
v ðông -Xuân 2008-2009 t i Giang Biên - Long biên - Hà N i

4.2.

T l thành ph n lồi thiên đ ch c a sâu h i trên rau HHTT s n xu t
theo GAP v ðông -Xuân 2008-2009 t i Giang Biên - Long biên.

4.3.

36

Di n bi n m t ñ c a sâu xanh bư m tr ng trên c i b p, súp lơ
t i Giang Biên – Long Biên, v ðông Xuân năm 2008-2009

4.5.

4.9.

nh ru ng thí nghi m phân bón trên c i b p
Di n bi n m t ñ sâu tơ

42
43

các cơng th c thí nghi m v ðơng -

Xn 2008-2009 t i Giang Biên - Long biên - Hà N i
4.10.

40

Di n bi n m t ñ c a r p xám (Brevicoryne brassicae) trên c i
b p, súp lơ t i Giang Biên, Long Biên, v ðông Xuân 2008-2009

4.8.

39

Di n bi n m t ñ c a b nh y s c cong (P. striolata) trên c i b p,
súp lơ t i Giang Biên, Long Biên, v ðông Xuân năm 2008-2009

4.7.

37

Di n bi n m t ñ c a sâu khoang (Spodoptera litura) trên c i b p,
súp lơ t i Giang Biên, Long Biên, v ðông - Xuân 2008-2009

4.6.

34

Di n bi n m t ñ c a sâu tơ trên c i b p, súp lơ t i Giang Biên –
Long Biên, v ðông Xuân năm 2008-2009

4.4.

32

Di n bi n m t ñ sâu xanh bư m tr ng

44

các cơng th c thí

nghi m v ðơng -Xn 2008-2009 t i Giang Biên - Long biên Hà N i
4.11.

4.12.

45

nh ru ng rau c i thí nghi m phân bón
Di n bi n m t đ b nh y s c cong

46
các cơng th c thí nghi m

t i Giang Biên, Long Biên, v ðông Xuân 2008-2009
4.13.

Di n bi n m t ñ sâu xanh bư m tr ng

46

các cơng th c thí

nghi m t i Giang Biên, Long Biên, v ðông Xuân 2008-2009
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………viii

47


4.14.
4.15.

nh ru ng thí nghi m phịng tr sâu tơ b ng b y pheromone
Di n bi n s lư ng trư ng thành sâu tơ vào b y t i Giang Biên,

Long Biên, v ðông Xuân 2008-2009

4.16.

Di n bi n m t đ sâu non sâu tơ

49

các cơng th c thí nghi m t i

Giang Biên, Long Biên, v ðơng Xn 2008-2009
4.17.

48

nh thí nghi m hi u l c c a thu c BVTV m i ñ i v i sâu tơ

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………ix

49
51


1. ð T V N ð
1.1

S c n thi t c a ñ tài
Vi t Nam là m t nư c xu t kh u các m t hàng nông s n l n c a th gi i

như g o, ñi u, cà phê, cao su,... Vi c Vi t Nam gia nh p t ch c thương m i

th gi i (WTO: World Trade Organization) là m t bư c ngo t l n. WTO là
m t sân chơi l n cho n n nông nghi p nư c ta v i hơn 5 t ngư i tiêu th ,
95% GDP, 95% giá tr thương m i th gi i và m t kim ng ch nh p kh u tr
giá 635 t USD/năm (Nguy n Qu c V ng, 2007) [31], là m t t ch c có m c
đích khuy n khích s mua bán gi a các nư c thành viên thông qua vi c gi m
thi u ho c lo i b nh ng rào c n thương m i. Như v y ñây là m t cơ h i t t
ñ Vi t Nam hay c th hơn là nh ng m t hàng nông s n Vi t Nam h i nh p
vào th trư ng nông s n to l n c a th gi i.
S n xu t nông nghi p nư c ta có nhi u cơ h i và thách th c đ các m t
hàng nơng s n có th thâm nh p v i th trư ng các nư c d dàng hơn, ñ c bi t
là nh ng qu c gia khó tính c n có s b o đ m v ch t lư ng và an toàn s n
ph m như châu Âu, M và Nh t; ñ ng th i các m t hàng nơng s n trong nư c
có th c nh tranh ñư c v i m t hàng nh p kh u t các nư c như Thái Lan,
M . ð làm đư c nh ng đi u đó, bu c Vi t Nam ph i áp d ng quy trình nơng
nghi p an tồn hay nh ng bi n pháp th c hành nông nghi p t t (GAP).
Trong xu th hi n nay, v n ñ phát tri n b n v ng ñư c ñ t lên hàng đ u,
đ cho nơng nghi p và nơng thôn phát tri n b n v ng, v n ñ áp d ng nh ng
bi n pháp th c hành nông nghi p t t càng tr nên b c bách hơn.
Th c hành nông nhi p t t (Good Agricultural Practices – GAP) là nh ng
nguyên t c ñư c thi t l p nh m ñ m b o m t môi trư ng s n xu t an toàn,
s ch s , th c ph m ph i đ m b o khơng ch a các tác nhân gây b nh như ch t
ñ c sinh h c (vi khu n, n m, virus, ký sinh trùng) và hóa ch t (dư lư ng
thu c b o v th c v t, kim lo i n ng, hàm lư ng nitrat), ñ ng th i s n ph m
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………1


ph i đ m b o an tồn t ngồi ñ ng ñ n khi s d ng (EUREPGAP, Version,
2.1, Oct/2004, trích d n c a Nguy n Văn Hịa, 2007) [15].
Tuy nhiên, vi c tri n khai ng d ng r ng rãi VietGAP trong s n xu t rau
an tồn

nư c ta nói chung,

Hà N i nói riêng cịn g p r t nhi u khó khăn

do s n xu t rau manh mún không t p trung, cơ s h t ng còn nhi u b t c p,
trình đ ngư i s n xu t cịn h n ch ,.... Hơn th n a, vi c ñưa vào nhi u gi ng
rau m i có năng su t, ch t lư ng cao và không ng ng tăng v , ñ u tư thâm
canh nh m tăng năng su t. Các v rau ñư c tr ng g i nhau liên t c trong năm
ñ tăng h s quay vịng đã t o đi u ki n thu n l i cho sâu b nh phát sinh
ngày càng gia tăng, vi c phòng tr g p r t nhi u khó khăn, trong đó có các
lồi sâu h i trên rau h hoa th p t .
Chính vì v y chúng tơi ti n hành th c hi n đ tài: ”Tình hình phát
sinh gây h i bi n ñ ng m t ñ c a sâu h i chính trên rau h hoa th p t
theo hư ng th c hành nông nghi p t t (GAP) v ðông Xuân 2008 – 2009
t i Giang Biên –Long Biên – Hà N i”.
1.2

M c đích và u c u c a đ tài

1.2.1 M c đích c a đ tài
Trên cơ s xác đ nh tình hình phát sinh gây h i bi n đ ng m t đ c a các
lồi sâu h i chính trên rau h hoa th p t (HHTT) s n xu t theo hư ng GAP,
t đó đ xu t bi n pháp phòng ch ng chúng h p lý.
1.2.2 Yêu c u c a ñ tài
- ði u tra xác ñ nh thành ph n sâu h i rau h hoa th p t s n xu t theo
hư ng GAP t i phư ng Giang Biên – qu n Long Biên – Hà N i.
- ði u tra di n bi n m t ñ , t l h i c a sâu h i chính trên rau h hoa
th p t theo hư ng GAP.
- Bư c ñ u ñ xu t bi n pháp phòng ch ng sâu h i chính trong s n xu t

rau theo hư ng GAP.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………2


1.3

Ý nghĩa khoa h c và th c ti n c a ñ tài

1.3.1 Cơ s khoa h c c a đ tài:
Các cơng trình nghiên c u v sinh thái h c ñ u kh ng ñ nh trong h sinh
thái đ ng ru ng ln t n t i nhi u m i quan h gi a các sinh v t v i cây tr ng và
ñi u ki n mơi trư ng. Chúng có m i quan h khăng khít, khơng ng ng tác đ ng
qua l i l n nhau ñ t n t i. S lư ng qu n th c a m i loài khơng th tăng lên
hay gi m đi vơ h n mà đư c đi u hồ b i các y u t vơ sinh như nhi t đ , m
đ , ánh sáng, lư ng mưa… và các y u t h u sinh như cây tr ng, thiên
ñ ch,…cũng như các tác d ng c a con ngư i (Ph m Văn L m, 1995 [19], Vũ
Quang Côn, 1990 [8], 1998 [9]; Ph m Bình Quy n, 1994 [27]).
Qu n th sâu h i rau HHTT cũng ch u nh hư ng như v y, trong đó tác
đ ng c a con ngư i có nh hư ng m nh đ n chúng thơng qua vi c b trí th i
v gieo tr ng, k thu t canh tác và ñ c bi t là vi c s d ng thu c BVTV. Vi c
ñi u khi n qu n th sinh v t theo hư ng có l i cho con ngư i d a vào s hi u
bi t ñ y ñ v ñ c ñi m sinh h c c a sâu h i chính cũng như các qui lu t
tương tác trong quan h c a chúng v i các nhân t môi trư ng xung quanh.
S lư ng cá th c a nhi u lồi cơn trùng thư ng có s dao đ ng l n t th h
này sang th h khác (Ph m Bình Quy n, 1994 [27]).
Nh ng nghiên c u c a De Geer t 1752 ñã ghi nh n vai trị to l n c a
cơn trùng thiên đ ch. Theo ơng “ chúng ta khơng khi nào có th phịng ch ng
cơn trùng thành cơng mà khơng có s giúp đ c a các cơn trùng khác” (D n
theo Lê Th Kim Oanh, 1997 [24] )

V i s phát tri n nhanh chóng c a nơng nghi p nói chung, ngh tr ng
rau nói riêng đã t o ñi u ki n cho nhi u loài sinh v t gây h i phát sinh, là m i
hi m ho , thách th c l n ñ i v i s n xu t nông nghi p. ð b o v cây tr ng
trư c s phá ho i c a các loài d ch h i con ngư i ñã s d ng nhi u bi n pháp
tác đ ng, trong đó bi n pháp hố h c (BPHH) ñư c coi là bi n pháp ch l c.
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………3


Các nư c Châu Âu và Châu M ñã d n hình thành thói quen s d ng thu c
b o v th ưc v t (BVTV) như là m t bi n pháp khơng th thi u đư c trong
qui trình canh tác nhi u lo i cây tr ng. ð c bi t ñ tr sâu h i trên rau đã có
hàng trăm ch ph m thu c tr sâu ñã ñư c kh o nghi m và s d ng r ng rãi.
ð tr sâu tơ trên rau m i v nơng dân Philippin đã phun thu c ít nh t 7 – 10
l n, nơng dân Costa Rica ph i phun ñ n 16 l n (Keith, Andrew et al., 1985
[45], Andrew et al., 1990 [35]).
S d ng quá nhi u thu c BVTV ñã t o ñi u ki n cho d ch h i nói
chung, sâu h i nói riêng hình thành tính kháng thu c, đi u này bu c ngư i
nơng dân ph i tăng n ng ñ thu c, khi n cho vi c phịng tr chúng đã khó
khăn ngày càng tr nên khó khăn hơn.
M t khác s d ng thu c tr sâu thư ng xuyên và liên t c ñã d n ñ n
vi c tiêu di t ph n l n các lồi thiên đ ch, khi n cho chúng khơng cịn đ kh
năng kh ng ch s phát tri n c a sâu h i nên sâu h i càng phát sinh v i m t
ñ cao hơn trư c. ð ng th i nhi u loài sâu h i th y u phát tri n tr thành ñ i
tư ng gây h i ch y u.
S d ng thu c tr

sâu còn gây h i nghiêm tr ng ñ n s c kho c a con

ngư i, k c ngư i s n xu t và ngư i s d ng s n ph m thu ho ch. Trong quá
trình s d ng m t ph n thu c BVTV b r a trôi th m sâu vào ñ t, ngu n nư c

sinh ho t,… gây ơ nhi m đ c v i mơi trư ng. Trong quá trình s d ng vì
ch y theo l i nhu n kinh t nhi u ngư i dân đã khơng quan tâm t i th i gian
cách ly c a thu c, phun thu c trư c khi thu hái s n ph m 1 – 2 ngày, ñây là
nguyên nhân dân ñ n các v ng đ c do ăn ph i rau có dư lư ng thu c BVTV
vư t quá qui ñ nh cho phép.
Như v y, chúng ta c n ph i có nh ng nghiên c u c th v tình hình phát
sinh gây bi n đ ng m t đ c a các loài d ch h i trên rau và các lồi thiên đ ch
c a chúng trên cơ s đó có các bi n pháp phịng tr hi u qu mà v n ñ m b o
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………4


s an toàn cho ngư i s n xu t cũng như ngư i tiêu dùng
Nghiên c u ñánh giá tình hình phát sinh gây h i bi n đ ng m t đ c a
sâu h i chính và thực nghiệm một số biện pháp phòng chống sâu hại rau t i
vùng tr ng rau theo hư ng th c hành nông nghi p t t (GAP) làm cơ s ñ
xu t bi n pháp qu n lý t ng h p nh m ñ m b o ñ t hi u qu cao c v kinh
t , môi trư ng và xã h i.
1.3.2 Ý nghĩa th c ti n
ð xu t bi n pháp phòng tr sâu h i chính h p lý góp ph n h n ch tác
h i c a chúng trên rau HHTT t o s n ph m rau an tồn đ t tiêu chu n GAP
cung c p cho xã h i và nâng cao hi u qu kinh t cho ngư i s n xu t.
1.3.3 Ý nghĩa khoa h c
- B sung nh ng d n li u sinh h c sinh thái c a m t s loài sâu h i chính
trên rau HHTT tr ng theo chương trình GAP.
- Xây d ng cơ s khoa h c ñ xu t bi n pháp phòng tr sâu h i rau
HHTT theo m t cách h p lý.
1.4

ð i tư ng và ph m vi nghiên c u c a ñ tài

1.4.1 ð i tư ng nghiên c u
- Sâu h i trên rau h hoa th p t tr ng theo hư ng GAP.
1.4.2 Ph m vi nghiên c u
- Trên n n s n xu t rau HHTT theo hư ng GAP

Giang Biên – Long

Biên – Hà N i, ph m vi nghiên c u c th :
- Thành ph n sâu h i chính rau HHTT
- Di n bi n m t ñ c a sâu h i chính.
- Bi n pháp phịng tr thích h p.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………5


2. T NG QUAN TÀI LI U

2.1

Tình hình nghiên c u trên th gi i

2.1.1 H th ng tiêu chu n th c hành nông nghi p t t GAP
2.1.1.1 Tiêu chu n EUREPGAP
EUREPGAP ñư c d ch ra t ti ng Anh là nhóm (t ch c) bán l châu Âu
quy ñ nh ra tiêu chu n th c hành nông nghi p t t (GAP). ðây là tài li u chu n
t c ñư c t ch c qu c t ch ng nh n.
EUREPGAP là m t phương ti n k t h p gi a các bi n pháp qu n lý d ch
h i t ng h p (IPM) và qu n lý mùa màng t ng h p (ICM) trong khuôn kh
các s n ph m nông nghi p và thương m i. M c đích là s d ng càng ít thu c
tr sâu hóa h c càng t t, nh m gi m thi u nh hư ng c a dư lư ng hóa ch t

t i con ngư i và mơi trư ng.
B ng vi c cung c p các khung ñánh giá chung trên th gi i v h u h t
các ngành trong s n xu t nông nghi p, EUREPGAP là t ch c n m vai trò
quan tr ng trên toàn c u v tiêu chu n ñánh giá các s n ph m rau qu . Các
nhà bán l mua các s n ph m trên kh p tồn c u đang ph i đ i m t v i các
thách th c ngày càng gia tăng, các áp l c v l i nhu n và các quy ñ nh ngày
càng ch t ch hơn, ñ c bi t trong nh ng năm g n ñây v n ñ an toàn v sinh
th c ph m (ATVSTP) ñã tr thành s ưu tiên hàng ñ u c a các doanh nghi p
bán l . ð ng th i các t

ch c s n xu t trên th

gi i đã xin gia nh p

EUREPGAP, tìm ra gi i pháp có hi u qu và th ng nh t ñ ñ m b o phân
ph i ñ m b o ATVSTP.
EUREPGAP có cơ h i đ phát tri n chương trình th ng nh t và hài hồ
trên tồn c u. Vi c này ch có th thành công v i s

ng h m nh m c a

châu Âu và h th ng u nhi m toàn c u.
V i m c tiêu gi m thi u s r i ro v v n ñ ATVSTP trong nông nghi p
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………6


và giám ñ nh khách quan các phương pháp t t nh t v i các ñi m liên quan ñ
nó ñư c th c hi n và nh t quán trên toàn c u các tiêu chu n th c hành nông
nghi p t t GAP. Hi n nay GAP ñang ñư c t p trung ch y u trên rau qu tươi,
hoa cây c nh. Các tiêu chu n cho các s n ph m nông nghi p khác như t th t

ñang ñư c xây d ng [19]. Quy ñ nh c a EUREPGAP bao g m 14 v n ñ sau:
1. Truy nguyên ngu n g c
2. Lưu tr h sơ và ki m tra n i b
3. Gi ng cây tr ng
4. L ch s và qu n lý vùng ñ t
5. Qu n lý ñ t và các ch t n n.
6. S d ng phân bón
7. Tư i tiêu và bón phân qua h th ng tư i
8. B o v th c v t
9. Thu ho ch
10. V n chuy n s n ph m
11. Qu n lý ô nhi m ch t th i, tái s d ng ch t th i
12. S c kho , an toàn và an sinh c a ngư i lao ñ ng
13. V n ñ môi trư ng
14. ðơn khi u n i.
M i v n đ có nhi u y u t liên quan. T ng c ng có 209 y u t , m i y u
t có 3 c p đ : chính y u, th y u và đ ngh .
2.1.1.2 Tiêu chu n ASEANGAP
Trên cơ s h th ng tiêu chu n EUREPGAP, các nư c trong khu v c
ðông Nam Á (ASEAN) ñã h i th o và th ng nh t ñưa ra h th ng tiêu chu n
ASEANGAP phù h p v i phương th c canh tác, cơ s h t ng và ñi u ki n
th i ti t c a các nư c khu v c ðơng Nam Á.
M c đích c a ASEANGAP tăng cư ng vi c hài hồ các chương trình
GAP trong khu v c ASEAN. ði u này s t o ñi u ki n thúc ñ y thương m i
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………7


gi a các nư c thành viên ASEAN và hư ng t i th trư ng toàn c u, nh m c i
thi n cơ h i phát tri n cho ngư i nơng dân và góp ph n duy trì ngu n cung
c p s n ph m an tồn cũng như b o v mơi trư ng.

Quy mơ c a ASEANGAP bao trùm lên các khâu s n xu t, thu ho ch và
x lý sau thu ho ch các lo i rau qu tươi t i trang tr i, cơ s sơ ch , ch bi n.
Các s n ph m có nguy cơ cao v ATVSTP như rau giá, hoa qu tươi c t
mi ng không thu c ph m vi c a ASEANGAP, ASEANGAP có th s d ng
cho t t c các dây truy n s n xu t nhưng nó khơng ph i là m t tiêu chu n cho
c p ch ng ch v i các s n ph m h u cơ hay các s n ph m t cây chuy n gen.
Quy ñ nh c a ASEANGAP bao g m 7 v n ñ sau:
1. L ch s và qu n lý ñ a ñi m s n xu t
2. V t li u gieo tr ng
3. Phân bón và ch t ph gia cho ñ t
4. Tư i tiêu
5. B o v th c v t
6. Thu ho ch và x lý rau qu
7. Qu n lý trang tr i
M i v n đ có nhi u y u t và ho t ñ ng liên quan.
2.1.2 Nghiên c u v sâu h i và thiên ñ ch trên rau HHTT
2.1.2.1 Nghiên c u v sâu h i trên rau HHTT
Rau h hoa th p t là lo i cây tr ng ñư c tr ng ph bi n

nhi u nư c

trên th gi i (Lim, 1986 [48]) và trong su t th i gian sinh trư ng, phát tri n
chúng b nhi u loài sâu gây h i. Nghiên c u v tình hình gây h i c a các ñ i
tư ng sâu h i trên rau ñã ñư c các nhà khoa h c

các nư c trên th gi i quan

tâm trong th i gian qua. S lư ng và m c ñ gây h i c a nh ng lo i sâu h i
quan tr ng

m i qu c gia s n xu t rau là r t khác nhau.

Dương sâu tơ là ñ i tư ng gây h i ph

vùng đ o Thái Bình

bi n nh t. Các loài khác như:

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………8


Crocidolomia binotalis, Hellula rogatalis, Hellula undalis cũng khá ph bi n
vùng này nhưng ít quan tr ng hơn so v i sâu tơ (Waterhouse, 1992 [56]).
Jamaica có 17 lồi sâu h i trong đó 7 lồi là sâu h i chính, riêng sâu tơ Plutella
xylostella L. và sâu khoang Spodiptera litura F. có t l gây h i t 74 – 100%
năng su t cây b p c i (Alam, 1992 [34]).

Th Nhĩ Kỳ t năm 1987 – 1990 ñã

ghi nh n có 6 lồi sâu h i ch y u trên b p c i (Avciu, 1994 [36]). T i Canada
có 3 lồi sâu h i chính (Harcourt, 1985 [44]); M có 4 lồi (Shelton et al., 1982
[53], 1990 [54]); Nh t B n có 5 lồi (Koshihara, 1985 [46]); Trung Qu c có 7
lồi (Chang et al., 1983 [38]; Liu et al., 1995 [49]); Indonesia có 7 lồi (Lim et
al., 1984 [47]). Tuy s loài gây h i ch y u có khác nhau nhưng sâu tơ, sâu
khoang ñ u ñư c coi là ñ i tư ng gây h i quan tr ng nh t h u h t các nư c.
Khi nghiên c u v sinh h c, các k t qu cho th y vòng ñ i c a sâu tơ
khác nhau tuỳ thu c vào đi u ki n mơi trư ng.

Canada: 14 – 21 ngày

(Harcourt, 1963) [43], vùng Tây B c n ð : 24 – 35 ngày (Chelliah và
Srrinivasan, 1986) [39]; Brazil: 35 ngày (Salinas, 1985) [52]. Nhi t đ khơng
khí càng cao thì vịng đ i c a sâu tơ càng ng n. Koshihara (1985) [46] ñã ch
ra r ng

nhi t đ 20OC thì vịng đ i c a sâu tơ là 23 ngày, nhưng khi nhi t ñ

tăng lên 25OC thì vịng đ i c a sâu tơ rút ng n ch còn 16 ngày. V ký ch c a
sâu tơ theo Ooi (1985) thì sâu tơ là cơn trùng ăn h p (Oligophagous), chúng
ch s ng và phá h i trên rau h hoa th p t .
2.1.2.2 Nghiên c u v thiên ñ ch trên rau HHTT
V i m c tiêu tìm ra các gi i pháp h n ch s phát sinh gây h i c a các
ñ i tư ng sâu h i, gi m thi u s d ng thu c BVTV trong s n xu t, trong
nh ng năm qua, nhi u nhà khoa h c trên th gi i và trong nư c ñã quan tâm,
nghiên c u v thiên ñ ch c a sâu h i và th y r ng thành ph n c a chúng r t
phong phú bao g m các lồi ong ký sinh, cơn trùng và nh n b t m i, n m, vi
khu n, virus. Vi c xác ñ nh thành ph n thiên ñ ch, đánh giá vai trị c a chúng
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………9


là cơ s khoa h c trong vi c s d ng chúng trong phòng tr d ch h i.
Tùy theo t ng vùng sinh thái khác nhau thì s lư ng các lồi thiên đ ch
cũng đư c phát hi n khác nhau. Thompson (1946) [55] ñã ghi nh n

Anh có

48 lồi thiên đ ch c a sâu tơ, 20 loài ký sinh sâu khoang. Goodwin (1979)
[41] cho bi t có 90 lồi ký sinh tr ng, sâu non và nh ng c a sâu tơ.
Thành ph n thiên ñ ch c a sâu h i cũng ñư c nhi u nhà khoa h c t i
châu Âu quan tâm nghiên c u. Fitton et al. (1992) [40] ñã cho bi t thành ph n

thiên ñ ch trên rau HHTT

Anh g m 41 loài ong ký sinh, 6 loài n m và 6 lồi

virus. Mustata (1992) [50] đã phát hi n t i Rumani t p đồn ong ký sinh sâu
tơ g m 25 loài thu c h

Ichneumonidae và Braconidae.

n ð , Chelliah và Srinivansan (1986) [39] cho bi t sâu tơ thư ng
b ký sinh b i Brachymeria excrinata v i t

l

sokolowskii v i 18,2%. Theo Lim et al. (1984) [47]

59,9% và Tetratichuss
Malaysia t l ký sinh

sâu tơ do A.plutellae là 78,7%.
2.1.3 Các bi n pháp trong qu n lý d ch h i
Trong th i gian qua đã có r t nhi u cơng trình nghiên c u trên th gi i v
các bi n pháp phòng tr sâu h i trên rau HHTT. Vi c gieo tr ng luân canh các
lo i cây tr ng khác nhau trên m t vùng s n xu t là bi n pháp r t có hi u qu
đ h n ch sâu h i.
Vi c xen canh c i b p v i cà chua t i

n ð , Philippines và ðài

Loan ñã làm gi m, h n ch s phát sinh gây h i c a nhi u lồi d ch h i,

trong đó có sâu tơ.
Nghiên c u s d ng cây Neem (Azadizachta indica, h Meliaceae) có
xu t x t

n ð làm thu c tr sâu

nhi u nư c trên th gi i như

Trung Qu c, Nh t B n. Ch t Azadizachta chi t xu t t h t xoan

nð ,

n ð có

đ c t di t sâu m nh, v a có tác d ng c ch sinh trư ng và gây ngán ăn ñ i
v i nhi u loài sâu h i. M t s ch t chi t xu t t h t ho c nhân h t cây neem
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………10


có th phịng tr có hi u qu đ i v i sâu tơ h i c i b p, ñôi khi

n ng ñ r t

th p. Tuy nhiên vi c x lý neem trên c i b p có th gây m t s

nh hư ng

tiêu c c như làm thay ñ i màu s c lá và gi m kích thư c c a cây c i b p
S d ng ch ph m Bt (Bacillus thurigiensis) ñã ñư c

ng d ng trên

nhi u lo i cây tr ng trong phịng tr nhi u lồi sâu h i như sâu tơ, sâu xanh
bư m tr ng, sâu xanh, sâu róm,… Clark (1976) đã phịng tr sâu tơ b ng
Thuricide HP t i mi n nam Victoria, Australia ñ t hi u qu cao khi so sánh
v i thu c hố h c Methomyl.
T i Hoa kỳ, Liên Xơ cũ và m t s nư c

châu Âu, châu Á ñã s d ng

r ng rãi ch ph m d n d cơn trùng (pheromone gi i tính) nh m m c đích d
tính d báo đ phịng tr sâu h i như sâu xám, sâu khoang, sâu keo (Kovalev,
1979; Smetnik,1987, Trematerra et al, 1996) [18].
Bi n pháp hoá h c (BPHH) là m t bi n pháp r t quan tr ng trong s n
xu t rau HHTT, nó v n gi v trí ch đ o v quy mơ và hi u qu s d ng. ðã
có nhi u cơng trình nghiên c u, th ng kê v s d ng thu c hố h c phịng tr
sâu tơ trên rau HHTT như nông dân

Philippine s d ng 7-10 l n, 16 l n

Costarisca (Charito P.Medina, 1985) [7].
N u s d ng ñúng BPHH s ñem l i hi u qu kinh t to l n, góp ph n n
ñ nh năng su t cây tr ng. Nhi u nhà khoa h c cho r ng chương trình qu n lý
d ch h i t ng h p mu n thành công không th thi u s h tr c a thu c hoá
h c và vi c s d ng thu c c n ph i ñư c cân nh c m t cách th n tr ng trong
vi c xác ñ nh ngư ng gây h i kinh t , ngư ng phòng tr cũng như là lo i
thu c s d ng (Blair, 1975) [37].
2.2

Tình hình nghiên c u trong nư c

2.2.1 Quy trình th c hành s n xu t nông nghi p t t cho rau an toàn t i
Vi t Nam (VietGAP)
T tháng 12 năm 2005, chính ph Vi t Nam, cơ quan phát tri n qu c t

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………11


c a M (USAID) và cơ quan phát tri n qu c t c a Úc (AUSAID) ñã ký k t
h p tác v i Vi n nghiên c u rau qu mi n Nam v m t d án GAP. D án
giúp ñ gi i thi u h th ng Europe GAP (EUREPGAP) t i nh ng ngư i làm
vư n

2 t nh Bình Thu n và Ti n Giang, c th là cho nh ng ngư i tr ng

Thanh Long nh m m c đích cu i cùng là giúp cho trái Thanh Long ñ tiêu
chu n Europe GAP (EUREPGAP) ñ xu t kh u sang th trư ng châu Âu và
Nam M . Vi t Nam nh n th c ñư c r ng mu n xu t kh u trái cây hay nông
s n ph i ñ m b o nh ng yêu c u v trái cây và nông s n s ch, s n ph m khi
ñưa ra th trư ng ph i ñ m b o 3 yêu c u: an toàn cho môi trư ng, ngư i s n
xu t và an tồn cho ngư i tiêu dùng.
Có th nói d án áp d ng GAP cho cây Thanh Long

2 t nh Bình Thu n

và Ti n Giang bư c đ u ñã thu ñư c k t qu . ðó là nh ng ngư i nơng dân
tr ng thanh long

Bình Thu n đã có th xu t kh u Thanh Long vào th trư ng

EU nh quá trình áp d ng h th ng tiêu chu n Europe GAP trong th i gian
qua, có th nói đây cũng là m t quá trình phát tri n v nh n th c t th c t c a
ngư i dân Bình Thu n. Bình Thu n là m t nơi canh tác Thanh Long l n nh t
c nư c, hàng năm thu ñư c t 150 ñ n 180 t ñ ng ti n bán và xu t kh u trái
thanh long, ñem l i ngu n l i cho hơn 9.500 h nông dân c a 6 huy n, th
trong t nh (An Huy, 2006). V i nh ng k t qu đó, nó s góp ph n quan tr ng
trong cơng cu c xóa đói gi m nghèo c a t nh.
Quy trỡnh thực h nh sản xuất nông nghiệp tốt cho rau quả tơi an to n
tại Việt Nam (VietGAP) đ đợc Bộ Nông nghiệp v phát triển nông thôn ban
h nh theo Quyết định số 379/QĐ-BNN-KHCN ng y 28/01/2008 đánh dấu
bớc ngoặt lớn trong việc ho n thiƯn ph¸p chÕ, héi nhËp thÕ giíi.
Quy trình th c hành s n xu t nông nghi p t t cho rau qu tươi an toàn t i
Vi t Nam (VietGAP - Vietnamese Good Agricultural Practices) là nh ng
nguyên t c, trình t , th t c hư ng d n t ch c cá nhân s n xu t, thu ho ch, sơ
ch đ m b o an tồn, nâng cao ch t lư ng s n ph m, ñ m b o phúc l i xã h i,
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………12


s c kho ngư i s n xu t và ngư i tiêu dùng, b o v môi trư ng và truy nguyên
ngu n g c s n ph m. VietGAP ra đ i là chìa khố, là đi u ki n thu n l i cho
rau qu Vi t Nam tham gia th trư ng khu v c ASEAN và th gi i, hư ng t i
s n xu t nông nghi p b n v ng. N i dung c a VietGAP bao g m 12 ñi u sau:
1. ðánh giá và l a ch n vùng s n xu t
2. Gi ng và g c ghép
3. Qu n lý đ t và giá th
4. Phân bón và ch t ph gia
5. Nư c tư i
6. Hóa ch t (bao g m c thu c BVTV)
7. Thu ho ch và x lý sau thu ho ch
8. Qu n lý và x lý ch t th i

9. Ngư i lao ñ ng
10. Ghi chép, lưu gi h sơ, truy nguyên ngu n g c và thu h i s n ph m
11. Ki m tra n i b
12. Khi u n i và gi i quy t khi u n i
M i đi u g m có nhi u các y u t liên quan quy ñ nh c th , kèm theo đó
là 13 bi u m u hư ng d n vi c ghi chép nh t ký ph c v lưu gi h sơ, truy
nguyên ngu n g c.
2.2.2 Thành ph n sâu h i, thiên ñ ch c a chúng trên rau HHTT
2.2.2.1 Nghiên c u v sâu h i trên rau HHTT
Cũng như các nư c,

Vi t Nam, sâu tơ gây h i n ng trên các lo i rau

thu c nhóm c i b p (Brassica oleracea) như b p c i, súp lơ, su hào. S l a sâu
tơ trên ñ ng ru ng cũng khác nhau gi a các nư c, theo tác gi Nguy n ðình
ð t (1980) [12] thì trên b p c i tr ng t i Hà N i có 9 l a sâu tơ phát sinh gây
h i t tháng 8 năm trư c ñ n tháng 3 năm sau.
Theo tác gi Nguy n Duy Nh t (1970) [22] ñã ch ra r ng

Vi t Nam,

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………13


v i nhi t đ khơng khí là 20oC thì th i gian phát d c c a sâu khoang b kéo
dài, cịn m đ dư i 78% thì q trình phát d c c a sâu b

nh hư ng nh t là

sâu tu i 1 - 2. ði u ki n thích h p cho phát d c c a sâu khoang là 28 - 30oC

và m đ khơng khí là 85 - 92%. ð

m thích h p cho sâu hoá nh ng là 20%.

Theo tác gi Lê Văn Tr nh (1997) [30], vịng đ i c a sâu khoang t 22
- 30 ngày, trong đó giai đo n tr ng c a trư ng thành t 1 - 3 ngày. Ti m năng
sinh s n c a sâu khoang cũng r t l n. Lư ng tr ng ñ c a m t trư ng thành
cái là 125 – 1524 tr ng tuỳ thu c vào ñi u ki n th i ti t và lư ng th c ăn cho
sâu non.
Vi n B o v th c v t (1976) [33] ti n hành ñi u tra sâu b nh h i cây
tr ng

các t nh phía B c ñã xác ñ nh trên rau h hoa th p t có 23 lồi sâu

h i thu c 13 h và 6 b . K t qu ñi u tra năm 1977 – 1979

các t nh phía

Nam cũng ñã phát hi n s loài sâu h i tương t (Nguy n Văn C m và ctv,
1979) [7]. Tuy nhiên m t ñ và th i gian phát sinh c a t ng lồi có khác nhau
rõ r t

phía Nam và phía B c. Trong 23 lồi gây h i

các t nh phía B c thì

ch có 14 lồi gây h i rõ r t. Theo Nguy n Công Thu t (1996) [28] trên b p
c i có 4 loài gây h i ch y u và 12 loài th y u. K t qu ñi u tra 3 năm 1995
– 1997

vùng đ ng b ng sơng H ng c a Lê Văn Tr nh (1997) [30] ñã xác

ñ nh đư c 31 lồi cơn trùng gây h i trên rau h hoa th p t v i m c đ khác
nhau, trong đó có 12 lồi gây h i rõ r t và quan tr ng nh t là 3 ñ i tư ng: sâu
tơ, sâu xanh bư m tr ng, sâu khoang, H Thu Giang (1996, 2002) [13] [14];
Hoàng Anh Cung và ctv (1997) [10]; Lê Th Kim Oanh (1997) [24] ñ u cho
bi t t i khu v c phía b c s lư ng lồi sâu h i là khá phong phú trong đó có
m t s loài gây h i quan tr ng là: sâu tơ, sâu khoang, sâu xanh bư m tr ng,
r p xám…
Qua k t qu ñi u tra cơ b n c a Chi c c BVTV Hà N i năm 2002 (6)
cũng như k t qu ñi u tra c a m t s cơ quan khác trên cây h hoa th p t
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………14


Hà N i xu t hi n 8 ñ i tư ng sâu h i chính là: Sâu tơ (Plutella xylostella),
Sâu xanh bư m tr ng (Pieris rapae), Sâu Khoang (Spodoptera litura), B
nh y s c v l c (Phyllotreta vittata), Giịi đ c lá (Phytomyza atricornis), R p
mu i (Brevicoryne brassicae), Sâu ño xanh (Plusia eriosoma), Sâu xám
(Agrotis ypsilon).
Trong các lo i sâu h i trên thì sâu tơ (Plutella xylostella), b nh y s v
l c (Phyllotreta vittata) là các ñ i tư ng quan tr ng thư ng xuyên xu t hi n
gây h i.
2.2.2.2 Nghiên c u v thiên ñ ch c a sâu h i rau HHTT
Theo Lê Văn Tr nh, (1997) [30] thiên ñ ch c a sâu khoang bao g m các
lo i nh n, ong kén nh Braconidae, n m ký sinh (Beauveria) và b nh ch t
nhũn. ðáng chú ý là n m Beauveria ký sinh trên sâu non và nh ng vào tháng
1, 2 và tháng 3 hàng năm v i t l cao t 2,0 – 50%, cao nh t vào ñ u tháng 2
t i 100%. T l sâu non, sâu khoang b ký sinh cao trong th i gian t tháng 4
ñ n tháng 7, k t h p b nh ch t nhũn phát sinh trong mùa mưa nóng gây ch t
hàng lo t sâu non ñã góp ph n làm gi m ñáng k các l a sâu trong tháng 7, 8.

Năm 1990, Hà Quang Hùng và Vũ Quang Côn th c hi n th ng kê
ngu n gen cơn trùng có ích vùng Hà N i đã đi u tra thành ph n cơn trùng ký
sinh g m 29 loài ong ký sinh chúng, 67 loài ong ký sinh sâu non, 67 loài ong
ký sinh nh ng trên nh ng sâu h i chính c a nh ng cây tr ng ch y u vùng Hà
N i (d n theo Lê Th Kim Oanh, 1997) [25].
Nguy n Quý Hùng và ctv (1994) [17] khi nghiên c u theo dõi sâu tơ
trên ru ng c i b p đã phát hi n có m t loài ong ký sinh (C. plutellae), m t
n m ký sinh, 2 loài nh n, m t loài b ba khoang (Ophionae sp). Ong ký sinh
C. plutellae xu t hi n ph bi n t tháng 12 tr ñi và m t ñ ñ t t i 6,2 – 8,4
kén/cây vào cu i v b p c i mu n.
H Th Thu Giang (1996) [13] ñã thu th p 29 lồi cơn trùng b t m i, 18
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………15