Tổ chức kế toán quản trị chi phí vận tải hàng hóa trong các công ty vận tải đường bộ việt nam

Trờng đại học kinh tế quốc dân

Tổ CHứC Kế TOáN QUảN TRị CHI PHí vận tải h ng hóa
trong các công ty vận tải đờng bộ việt nam

! "#$%&$%'$'(

Ngời hớng dÉn khoa häc:


L I CAM ðOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên c u c a
riêng tơi. Các s li u nêu trong Lu n án là hoàn toàn
trung th!c. Nh#ng k%t lu n khoa h&c c a Lu n án chưa
t(ng đư)c ai cơng b trong b+t kỳ cơng trình nào khác.

TÁC GI LU N ÁN

Nguy n Th Ng c Lan


M CL C
TRANG PH2 BÌA
L5I CAM ðOAN
DANH M2C CÁC CH< VI>T T?T
DANH M2C B@NG, BIBU, SƠ ðF
M2C L2C
L5I MG ðHU ......................................................................................................................8
CHƯƠNG 1: CƠ SG LÝ LUNN VO TP CHQC K> TỐN QU@N TRT CHI PHÍ
TRONG CÁC DOANH NGHIVP KINH DOANH DTCH V2......................................17

1.1. ð c ñi m ho t ñ ng kinh doanh d$ch v& 'nh hư)ng t*i t+ ch,c k- tốn
qu'n tr$ chi phí ...................................................................................................... 17
1.1.1. ðXc điYm v[ ho\t ñ]ng kinh doanh d_ch v`................................................ 17
1.1.2. ðXc ñiYm v[ chi phí kinh doanh và giá thành d_ch v` ............................... 19
1.2. T+ ch,c k- tốn qu'n tr$ chi phí trong doanh nghi6p kinh doanh d$ch
v& ............................................................................................................................. 20
1.2.2. K% toán qufn tr_ chi phí trong doanh nghi p kinh doanh d_ch v` ............. 21
1.2.4. Yêu ciu tj ch c k% toán qufn tr_ chi phí trong doanh nghi p kinh doanh
d_ch v` ..................................................................................................................... 24
1.2.5. Nguyên tlc tj ch c k% toán qufn tr_ chi phí trong doanh nghi p kinh
doanh d_ch v` .......................................................................................................... 25
1.2.6. Các nhân t fnh hưnng ñ%n tj ch c k% tốn qufn tr_ chi phí trong doanh
nghi p kinh doanh d_ch v` [37,77] ........................................................................ 27
1.3. N i dung t+ ch,c k- tốn qu'n tr$ chi phí trong doanh nghi6p kinh
doanh d$ch v&......................................................................................................... 30
1.3.1. Tj ch c b] máy k% tốn qufn tr_ chi phí trong doanh nghi p kinh doanh
d_ch v` ..................................................................................................................... 30
1.3.2. Tj ch c thu nh n thơng tin ban điu v[ k% tốn qufn tr_ chi phí trong doanh
nghi p kinh doanh d_ch v` ..................................................................................... 36
1.3.3. Tj ch c phân tích, xs lý và cung c+p thơng tin v[ k% tốn qufn tr_ chi phí
trong doanh nghi p kinh doanh d_ch v` ................................................................ 37
1.4. ð c đi m t+ ch,c k- tốn qu'n tr$ chi phí v:n t'i hàng hố trong các
cơng ty v:n t'i ñư>ng b ...................................................................................... 63
1.4.1. Chi phí v n tfi hàng hố và phân lo\i chi phí v n tfi hàng hoá ................ 63


1.4.2. Tj ch c h th ng ñ_nh m c chi phí và l p d! tốn chi phí........................ 64
1.5. T+ ch,c k- tốn qu'n tr$ chi phí cBa m t sD nư*c phát tri n và bài hEc
kinh nghi6m cho các doanh nghi6p kinh doanh d$ch v& ) Vi6t Nam........... 69
1.5.1. Tj ch c k% toán qufn tr_ chi phí c a m]t s nưuc phát triYn..................... 69

1.5.2. Bài h&c kinh nghi m tj ch c k% toán qufn tr_ chi phí cho các doanh nghi p
kinh doanh d_ch v` n Vi t Nam ............................................................................. 75
CHƯƠNG 2: THvC TRwNG TP CHQC K> TỐN QU@N TRT CHI PHÍ VNN T@I
HÀNG HỐ TRONG CÁC CƠNG TY VNN T@I ðƯ5NG Bz VIVT NAM...........79

2.1. T+ng quan vH các công ty v:n t'i hàng hố đư>ng b Vi6t Nam ...... 79
2.1.1. L_ch ss hình thành và phát triYn c a v n tfi hàng hố đư{ng b] [55]........ 79
2.1.2. ðXc điYm ho\t đ]ng sfn xu+t kinh doanh và tj ch c b] máy c a các
cơng ty v n tfi đư{ng b] Vi t Nam ............................................................... 82
2.1.3. ðXc điYm cơ ch% tài chính fnh hưnng tui tj ch c k% tốn qufn tr_ chi
phí.................................................................................................................... 93
2.2. ThIc tr ng t+ ch,c k- toán qu'n tr$ chi phí v:n t'i hàng hố trong
các cơng ty v:n t'i ñư>ng b Vi6t Nam ...................................................... 95
2.2.1. Th!c tr\ng tj ch c b] máy k% tốn qufn tr_ chi phí trong các cơng ty
v n tfi đư{ng b] Vi t Nam ............................................................................. 96
2.2.2. Th!c tr\ng tj ch c thu nh n thơng tin ban điu v[ k% tốn qufn tr_ chi
phí trong các cơng ty v n tfi đư{ng b] Vi t Nam .......................................... 96
2.2.3. Th!c tr\ng tj ch c phân tích, xs lý và cung c+p thơng tin v[ k% tốn
qufn tr_ chi phí trong các cơng ty v n tfi ñư{ng b] Vi t Nam....................... 98
2.3. ðánh giá thIc tr ng t+ ch,c k- toán qu'n tr$ chi phí v:n t'i hàng
hố trong các cơng ty v:n t'i ñư>ng b Vi6t Nam............................... 120
2.3.1. Tjng h)p k%t quf khfo sát................................................................ 120
2.3.2. ðánh giá k%t quf khfo sát................................................................. 120
CHƯƠNG 3: HỒN THIVN TP CHQC K> TỐN QU@N TRT CHI PHÍ VNN T@I
HÀNG HỐ TRONG CÁC CƠNG TY VNN T@I ðƯ5NG Bz VIVT NAM.........129

3.1. ð$nh hư*ng phát tri n cBa ngành v:n t'i ñư>ng b Vi6t Nam....... 129
3.1.1. Quan ñiYm phát triYn c a ngành giao thông v n tfi ........................... 129
3.1.2. Chi%n lư)c phát triYn v n tfi và d_ch v` v n tfi trong chi%n lư)c phát
triYn ngành..................................................................................................... 130

3.2. SI cKn thi-t, nguyên tNc và yêu cKu hoàn thi6n t+ ch,c k- tốn qu'n
tr$ chi phí v:n t'i hàng hố trong các cơng ty v:n t'i đư>ng b Vi6t Nam
....................................................................................................................... 132
3.2.1. S! cin thi%t phfi tj ch c k% tốn qufn tr_ chi phí v n tfi hàng hố trong
các cơng ty v n tfi đư{ng b] Vi t Nam........................................................ 133
3.2.2. Nguyên tlc hoàn thi n tj ch c k% toán qufn tr_ chi phi v n tfi hàng hố
trong các cơng ty v n tfi đư{ng b] Vi t Nam .............................................. 134
3.2.3. Yêu ciu c a vi c hồn thi n tj ch c k% tốn qufn tr_ chi phí v n tfi
hàng hố trong các cơng ty v n tfi ñư{ng b] Vi t Nam............................... 135
3.3. Gi'i pháp hồn thi6n t+ ch,c k- tốn qu'n tr$ chi phí v:n t'i hàng
hố trong các cơng ty v:n t'i đư>ng b Vi6t Nam................................... 137
3.3.1. Hồn thi n tj ch c b] máy k% tốn qufn tr_ chi phí trong các cơng ty
v n tfi đư{ng b] Vi t Nam ........................................................................... 137
3.3.2. Hoàn thi n tj ch c thu nh n thơng tin ban điu v[ k% tốn qufn tr_ chi
phí trong các cơng ty v n tfi đư{ng b] Vi t Nam ........................................ 139
3.3.3. Hoàn thi n tj ch c, phân tích, xs lý và cung c+p thơng tin v[ k% tốn
qufn tr_ chi phí trong các cơng ty v n tfi ñư{ng b] Vi t Nam..................... 142
3.4. ðiHu ki6n ñ thIc hi6n các gi'i pháp.................................................. 173
3.4.1. ð i vui Nhà nưuc................................................................................ 173
3.4.2. ð i vui các doanh nghi p v n tfi ñư{ng b] ....................................... 175
K>T LUNN ......................................................................................................................179
DANH M2C CÁC CƠNG TRÌNH C}A TÁC GI@....................................................180
TÀI LIVU THAM KH@O ...............................................................................................180


DANH M C CÁC CHQ VIRT TST
ChT vi-t tNt

DiUn gi'i

ABC

:

Active Base Costing

BHTN

:

Bfo hiYm th+t nghi p

BHXH

:

Bfo hiYm xã h]i

BHYT

:

Bfo hiYm y t%

BTC

:

B] Tài chính

CCDC

:

Cơng c` d`ng c`

CPNCTT

:

Chi phí nhân cơng tr!c ti%p

CPNVLTT

:

Chi phí nguyên v t li u tr!c ti%p

CPSXC

:

Chi phí sfn xu+t chung

CVP

:

Chi phí – Kh i lư)ng – L)i nhu n

DNNN

:

Doanh nghi p Nhà nưuc

DNVT

:

Doanh nghi p v n tfi

GTGT

:

Giá tr_ gia tăng

GTSP

:

Giá thành sfn phƒm

KC

:

Kaizen Costing

KHTSCð

:

Kh+u hao tài sfn c đ_nh

KMCP

:

Khofn m`c chi phí

KPCð

:

Kinh phí cơng đồn

KTQT

:

K% tốn qufn tr_

KTTC

:

K% tốn tài chính

LN

:

L)i nhu n

NVL

:

Ngun v t li u

NVLTT

:

Nguyên v t li u tr!c ti%p

SXKD

:

Sfn xu+t kinh doanh

TC.

:

Target Costing

TKKT

:

Tài khofn k% tốn

TSCð

:

Tài sfn c đ_nh


DANH M C B NG, ðW THX, SƠ ðW
B NG
Bfng 2.1. M c lương c ñ_nh c a lái xe, ph` xe năm 2010 ............................................99
Bfng 2.2: ð_nh m c chi phí nhiên li u tr!c ti%p năm 2010...........................................107
Bfng 2.3: H s quy đji đư{ng tiêu chuƒn tính bình qn cho các
tuy%n hành trình – Năm 2010 ..........................................................................................107
Bfng 2.4: ð_nh m c tiêu hao diu nh{n năm 2010.........................................................109
Bfng 2.5: ð_nh m c đơn giá ti[n lương sfn phƒm t\i cơng ty Cj phin
v n tfi ơ tơ s 2 (đ†ng/1.000 đ†ng doanh thu) – Năm 2010 .........................................110
Bfng 2.6: Bfng ñ_nh m c trích trưuc chi phí săm l p t\i cơng ty v n
tfi ô tô s 2 – Năm 2010 ..................................................................................................113
Bfng 2.7: Báo cáo tình hình nhiên li u tiêu hao.............................................................118
Tr\m xe 204 – Tháng 10/2010 ........................................................................................118
Bfng 3.1: Phân lo\i chi phí theo m c đ] ho\t đ]ng Cơng ty v n tfi ô
tô s 2 tháng 10/2010 .......................................................................................................143

Bfng 3.2: Phân lo\i chi phí theo cách ng xs c a chi phí.............................................144
Bfng 3.3: D! tốn chi phí nhiên li u tr!c ti%p tháng 10 năm 2010 ..............................149
t\i công ty V n tfi s 2.....................................................................................................149
Bfng 3.4: D! toán linh ho\t chi phí nhiên li u tr!c ti%p................................................152
tháng 10 năm 2010 t\i công ty V n tfi s 2....................................................................152
Bfng 3.5: Bfng phân bj chi phí cho các ho\t đ]ng tháng 5/2010 ................................153
Bfng 3.6: Báo cáo tình hình th!c hi n chi phí trung tâm chi phí..................................167
Bfng 3.7: Báo cáo d! tốn trung tâm l)i nhu n .............................................................168
Bfng 3.10: Bfng phân tích chi phí sfn xu+t kinh doanh d_ch v`...................................................171
Bfng 3.11 : Bfng báo cáo k%t quf ho\t ñ]ng kinh doanh..............................................172


ðW THX

ð† th_ 3.1: Phân tích m i quan h gi#a chi phí – kh i lư)ng – l)i nhu n....................156
ð† th_ 3.2: Phân tích m i quan h gi#a chi phí – kh i lư)ng – l)i nhu n....................161
c a ñ]i v n tfi s 1 ...........................................................................................................161
ð† th_ 3.3: Phân tích m i quan h gi#a chi phí – kh i lư)ng – l)i nhu n....................162
c a ñ]i v n tfi s 2 ...........................................................................................................162
ð† th_ 3.4: Phân tích m i quan h gi#a chi phí – kh i lư)ng – l)i nhu n....................163
c a ñ]i v n tfi s 3 ...........................................................................................................163

SƠ ðW
Sơ đ† 1.1: Mơ hình tj ch c b] máy k% tốn chi phí k%t h)p...........................................33
Sơ đ† 1.2: Mơ hình tj ch c b] máy k% tốn chi phí tách bi t .........................................34
Sơ đ† 1.3: Mơ hình tj ch c b] máy k% tốn chi phí h‰n h)p..........................................35
Sơ ñ† 2.1: Quy trình tj ch c ho\t ñ]ng kinh doanh d_ch v` v n tfi hàng hố đư{ng b]
.............................................................................................................................................86
Sơ đ† 3.1: Mơ hình tj ch c b] máy k% toán k%t h)p .....................................................138

L I MZ ð[U
1. Tính c\p thi-t cBa đH tài
D_ch v` v n tfi đư{ng b] có v_ trí quan tr&ng trong n[n kinh t% qu c dân, là ciu
n i gi#a các vùng kinh t% trong nưuc, góp phin ñáng kY vào s! phát triYn kinh t% Œ xã
h]i. Cùng vui s! phát triYn c a sfn xu+t và lưu thơng hàng hố, nhu ciu v[ v n chuyYn
hàng hoá cho sfn xu+t và tiêu dùng ngày càng tăng. Th{i gian qua cho th+y, các công
ty v n tfi ñã phát triYn không ng(ng cf v[ quy mô cũng như các d_ch v` cung c+p.
Hi n nay, n Vi t Nam cũng như trên th% giui, các công ty kinh doanh d_ch v` v n tfi
ñư)c chia thành v n tfi hàng khơng, v n tfi đư{ng slt, v n tfi ñư{ng biYn và v n tfi
ñư{ng b]. Các cơng ty v n tfi đư{ng b] Vi t Nam có đXc điYm là cung c+p d_ch v`
r]ng khlp trên tồn qu c, cũng như các cơng ty kinh doanh d_ch v` khác, q trình sfn
xu+t c a các cơng ty v n tfi đư{ng b] khơng t p trung mà diŽn ra n khlp nơi vì v y r+t
khó kiYm sốt chi phí phát sinh. Hơn n#a, trong xu th% h]i nh p kinh t% qu c t%, các
công ty v n tfi ñ[u ch_u s! c\nh tranh gay glt vui các công ty v n tfi khác trong và
ngồi nưuc. ðY t†n t\i và phát triYn, các cơng ty v n tfi phfi khơng ng(ng ss d`ng có
hi u quf các ngu†n l!c ñY nâng cao hi u q a sfn xu+t kinh doanh. Mu n th!c hi n
đư)c m`c tiêu đó, địi h•i các cơng ty v n tfi đư{ng b] phfi cfi ti%n, đji mui cơng tác
qufn lý, phương th c kinh doanh cũng như h th ng các cơng c` qufn lý, trong đó có
k% tốn.
Trong nh#ng năm qua, cơng tác k% tốn c a nưuc ta nói chung và t\i các cơng
ty kinh doanh d_ch v` v n tfi đư{ng b] nói riêng đã khơng ng(ng đư)c cfi ti%n, hồn
thi n, ti%p c n các thông l , chuƒn m!c qu c t%, t(ng bưuc ñáp ng ñư)c yêu ciu v[
qufn lý trong h]i nh p kinh t% qu c t%. Tuy nhiên, h th ng k% tốn c a các cơng ty
v n tfi đư{ng b] nhìn chung mui ch‘ đ[ c p ch y%u đ%n k% tốn tài chính cịn k% tốn
qufn tr_ nói chung và k% tốn qufn tr_ chi phí nói riêng v’n đang là v+n đ[ khá mui m“
cf v[ nh n th c và tj ch c th!c hi n.
Vì v y, tác gif nghiên c u đ[ tài “T ch c k toán qu n tr chi phí v n t i
hàng hố trong các cơng ty v n t i ñư"ng b$ Vi&t Nam” làm lu n án ti%n s–.

2. T+ng quan vH v\n ñH nghiên c,u


K% tốn khơng phfi là m`c đích cu i cùng, k% tốn ch‘ là phương ti n đY đ\t
đư)c m`c đích cu i cùng c a ngư{i ss d`ng thơng tin. Nhu ciu thơng tin k% tốn c a
ngư{i ss d`ng khác nhau là khác nhau. ð i vui các ñ i tư)ng bên ngoài doanh nghi p
như nhà ñiu tư, khách hàng, cơ quan qufn lý ch c năng c a Nhà nưuc …địi h•i thơng
tin k% tốn mang tính ngun tlc, chuƒn m!c, phj bi%n, cơng khai….Nhưng đ i vui
nhà qufn tr_ trong doanh nghi p l\i ñ[ cao tính linh ho\t, cá bi t, ng’u h ng theo chi%n
lư)c, yêu ciu qufn tr_ ho\t ñ]ng sfn xu+t kinh doanh c a thơng tin k% tốn. T( đó,
trong n[n kinh t% th_ trư{ng, h th ng k% toán doanh nghi p hình thành nên hai phân
h k% tốn khác nhau đY đáp ng nhu ciu ss d`ng thơng tin k% tốn đó là k% tốn tài
chính và k% tốn qufn tr_.
K% tốn qufn tr_ ra đ{i, phát triYn nh˜m đáp ng nhu ciu thơng tin đY nhà qufn tr_
th!c hi n toàn di n các ch c năng qufn tr_. Các v+n đ[ v[ k% tốn qufn tr_ ñã ñư)c các tác
gif Vi t Nam blt ñiu nghiên c u t( nh#ng năm ñiu th p k™ 90 (th% k™ 20). Trong Lu n
án “V+n đ[ hồn thi n k% toán Vi t Nam” c a tác gif NguyŽn Vi t (1995) đã trình bày
phương hưung và gifi pháp xây d!ng h th ng k% tốn tài chính và k% toán qufn tr_ trong
các doanh nghi p Vi t Nam, tuy nhiên nh#ng đ[ xu+t v[ k% tốn qufn tr_ trong cơng trình
này ch‘ mang tính cơ bfn nh+t c a h th ng k% toán qufn tr_.
ð%n năm 1997, tác gif Ph\m Văn Dư)c ñã nghiên c u v[ “Phương hưung xây
d!ng n]i dung và tj ch c v n d`ng k% toán qufn tr_ vào các doanh nghi p Vi t Nam”,
tác gif đã có nh#ng nghiên c u c` thY và ñ[ xu+t các bi n pháp ng d`ng k% toán qufn
tr_ vào th!c tiŽn trong các doanh nghi p Vi t Nam. Tác gif ñã ñưa ra lý lu n chung v[ k%
toán và k% tốn qufn tr_ như: thơng tin c a k% tốn vui ho\t đ]ng sfn xu+t kinh doanh, tj
ch c thơng tin k% tốn tài chính và k% tốn qufn tr_ trong n[n kinh t% th_ trư{ng, t( đó th+y
đư)c vai trị c a k% tốn qufn tr_. Bên c\nh ñó, tác gif ñã ñánh giá th!c tr\ng h th ng k%
toán doanh nghi p Vi t Nam và th!c t% v n d`ng k% toán qufn tr_ vào doanh nghi p Vi t
Nam. Tác gif ñã xây d!ng n]i dung tj ch c k% toán qufn tr_ như xây d!ng b] máy k%
tốn qufn tr_, phân tích chi phí – doanh thu – l)i nhu n fnh hưnng ñ%n q trình ra quy%t

đ_nh c a doanh nghi p, đ†ng th{i tác gif cũng ñưa ra phương pháp l p d! tốn, phương
pháp kiYm tra, đánh giá th!c hi n. T( đó tác gif cũng đưa ra gifi pháp đY v n d`ng tj
ch c k% toán qufn tr_ trong các doanh nghi p Vi t Nam. Tuy nhiên nh#ng nghiên c u này
cịn mang tính ch+t chung cho t+t cf các lo\i hình doanh nghi p, trong khi tính linh ho\t


c a k% toán qufn tr_ l\i r+t cao, ph` thu]c vào ñXc ñiYm ho\t ñ]ng kinh doanh c a t(ng
ngành.
Sang điu th% kỳ 21, đã có nhi[u nghiên c u v[ các v+n ñ[ c` thY c a k% tốn
qufn tr_ và đi sâu nghiên c u k% tốn qufn tr_ áp d`ng riêng cho t(ng ngành như:
“Phương hưung xây d!ng h th ng báo cáo k% toán qufn tr_ và tj ch c v n d`ng vào
các doanh nghi p Vi t Nam”, c a tác gif Ph\m Quang (2002). Trong đ[ tài nghiên c u
c a mình, tác gif đã trình bày m]t cách có h th ng các cơ sn lý lu n v[ bfn ch+t c a
k% tốn qufn tr_. Qua đó, tác gif đi sâu nghiên c u xây d!ng h th ng báo cáo k% toán
qufn tr_ như báo cáo hàng t†n kho, báo cáo chi phí, xây d!ng quy trình thu th p, xs lý
d# li u ñY l p báo cáo thu nh p, báo cáo ngân sách. K%t quf nghiên c u cho th+y tác
gif t p trung vào xây d!ng h th ng báo cáo k% toán qufn tr_ và vi c v n d`ng vào các
doanh nghi p Vi t Nam nói chung.
Cùng trong năm 2002, tác gif Lê ð c Toàn nghiên c u v[ “ K% tốn qufn tr_ và
phân tích chi phí sfn xu+t trong ngành sfn xu+t công nghi p n Vi t Nam”. Trong Lu n
án tác gif ñánh giá th!c tr\ng k% tốn qufn tr_ và phân tích chi phí sfn xu+t c a các
doanh nghi p sfn xu+t công nghi p. ð†ng th{i, tác gif cũng ñ[ c p ñ%n xây d!ng mơ
hình k% tốn qufn tr_ và phân tích chi phí, t p trung vào hồn thi n d! tốn chi phí,
phân tích đánh giá tình hình tài chính theo bi%n ñ]ng c a các y%u t . Trong lu n án, tác
gif có đ[ c p đ%n m]t s n]i dung nghiên c u v[ k% toán qufn tr_, tuy nhiên tác gif đi
sâu vào phân tích các y%u t chi phí sfn xu+t nhi[u hơn và đưa ra mơ hình k% tốn
qufn tr_ cho doanh nghi p sfn xu+t công nghi p.
Tác gif Giang Th_ Xuy%n (2002) nghiên c u v[ “Tj ch c k% toán qufn tr_ và
phân tích kinh doanh trong doanh nghi p Nhà nưuc”. Vui đ[ tài c a mình, tác gif đã
nghiên c u và đưa ra các gifi pháp hồn thi n h th ng thơng tin k% tốn qufn tr_ như

ch ng t(, tài khofn, sj sách, báo cáo k% toán qufn tr_. Tuy nhiên, tác gif cũng t p
trung nghiên c u các ch‘ tiêu, phương pháp ss d`ng trong phân tích ho\t đ]ng kinh
doanh nhi[u hơn là tj ch c k% tốn qufn tr_. Mơ hình k% tốn qufn tr_ cũng d(ng l\i n
vi c xây d!ng cho các doanh nghi p Nhà nưuc.
Năm 2002, còn m]t s tác gif cũng nghiên c u các v+n ñ[ liên quan ñ%n k%
toán qufn tr_ như tác gif Ph\m Th_ Kim Vân nghiên c u v[ “Tj ch c k% toán qufn tr_
chi phí và k%t quf kinh doanh n các doanh nghi p kinh doanh du l_ch”.


Cũng gi ng như các tác gif trên, năm 2004, m]t s tác gif khác l\i ti%p t`c
nghiên c u v[ k% toán qufn tr_ như tác gif NguyŽn Th_ H˜ng Nga nghiên c u v[
“Hoàn thi n tj ch c k% toán qufn tr_ trong các doanh nghi p diu khí Vi t Nam”; tác
gif Mai Th_ Hà Trâm vui đ[ tài “Xây d!ng h th ng k% tốn qufn tr_ trong các doanh
nghi p d t may Vi t Nam”. Tác gif NguyŽn Thanh Quý nghiên c u “Xây d!ng h
th ng thông tin kinh t% ph`c v` qufn tr_ doanh nghi p kinh doanh bưu chính viŽn
thơng”….
ð%n th{i kỳ này, các tác gif ñã ñi vào nghiên c u ñ i tư)ng, m`c tiêu, n]i dung
tj ch c k% tốn qufn tr_. Tuy nhiên, các v+n đ[ v[ tj ch c k% tốn qufn tr_ đã đư)c các
tác gif nghiên c u trong ngành c` thY là du l_ch, viŽn thơng, khai thác diu khí và d t
may.
Năm 2007, tác gif Ph\m Th_ Thu™ nghiên c u “Xây d!ng mơ hình k% tốn qufn tr_
chi phí cho các doanh nghi p sfn xu+t dư)c phƒm Vi t Nam”. Trong cơng trình này, các
tác gif đã h th ng n]i dung cơ bfn c a k% toán qufn tr_ và đ[ xu+t phương hưung ng
d`ng k% tốn qufn tr_ vào ngành c` thY theo ph\m vi nghiên c u c a ñ[ tài.
Tác gif H† Văn Nhàn nghiên c u “Tj ch c cơng tác k% tốn qufn tr_ chi phí và
giá thành d_ch v` v n chuyYn hành khách trong các doanh nghi p taxi” năm 2010.
Trong lu n án, tác gif t p trung vào nghiên c u k% tốn t p h)p chi phí và tính giá
thành d_ch v` v n chuyYn. T( đó, tác gif đ[ c p đ%n l p d! tốn chi phí và phân tích
tình hình th!c hi n d! tốn chi phí d_ch v` v n chuyYn, t( đó đ_nh giá bán d_ch v` v n
chuyYn d!a vào thông tin k% tốn qufn tr_ chi phí và giá thành.

Trong năm 2010, tác gif Hồng Văn Tưnng cũng đã nghiên c u “Tj ch c k%
toán qufn tr_ vui vi c tăng cư{ng qufn lý ho\t ñ]ng kinh doanh trong các doanh
nghi p xây llp Vi t Nam”. Trong Lu n án, tác gif ñã ñ[ c p ñ%n tj ch c k% toán qufn
tr_ theo ch c năng và chu trình c a thơng tin k% tốn, tj ch c theo n]i dung công vi c
như tj ch c các y%u t sfn xu+t, tj ch c k% toán trách nhi m, tj ch c k% tốn chi phí
và xây d!ng mơ hình k% tốn qufn tr_ nói chung. Tuy nhiên, phin tj ch c k% tốn qufn
tr_ chi phí chưa ñư)c tác gif ñ[ c p sâu mà ch‘ mang tính ch+t chung chung, hơn n#a
mơ hình k% tốn qufn tr_ này cũng ñư)c xây d!ng c` thY cho ngành đXc thù đó là các
cơng ty xây llp thu]c ngành xây d!ng công nghi p.
V[ lĩnh v!c v n tfi ñư{ng b], tác gif ðXng Th_ Mai Hiên nghiên c u trong
lu n văn th\c s– “Hoàn thi n h ch tốn chi phí v n t i trong các doanh nghi p kinh


doanh v n t i hàng hóa b ng ơ tơ trên đ a bàn thành ph Hà n i” năm 2006. Trong
lu n văn c a mình tác gif cũng mui ch‘ nghiên c u v[ h\ch toán chi phí v n tfi
hàng hóa mà chưa đ[ c p đ%n tj ch c k% tốn qufn tr_ chi phí trong doanh nghi p
này.
Bên c\nh đó, cũng có m]t s bài vi%t trên t\p chí chuyên ngành c a các tác gif
như “Thi!t l p mơ hình t% ch&c k! toán qu n tr trong các doanh nghi p” (TS ðồn
Xn Tiên, t\p chí K% tốn), “K! tốn chi phí c,a m t s nư/c phát tri0n và bài h1c
kinh nghi m cho Vi t Nam” (PGS.TS NguyŽn Ng&c Quang, t\p chí Kinh t% và phát
triYn), “Bàn v5 vai trị c,a h th ng k! toán qu n tr trong doanh nghi p Vi t Nam”,
(Hoàng Văn Ninh – t\p chí nghiên c u tài chính k% tốn s 9/2009), “M t s kinh
nghi m t% ch&c k! toán qu n tr chi phí – giá thành c,a Pháp và M;” (TS Trin Văn
Dung, t\p chí K% tốn), “K! tốn qu n tr chi phí v n t i < m t s nư/c: kinh nghi m
và áp d>ng t i Vi t Nam” (Vũ Th_ Kim Anh, t\p chí K% toán s

87 tháng

12/2010)….Các bài vi%t c a các tác gif cũng mui ch‘ ñ[ c p ñ%n m]t phin n]i dung r+t

nh• liên quan đ%n tj ch c k% tốn qufn tr_ chi phí, chưa khái qt đư)c tồn b] n]i
dung tj ch c k% toán qufn tr_ chi phí trong doanh nghi p nói chung và trong doanh
nghi p kinh doanh d_ch v` nói riêng.
Như v y, t+t cf các cơng trình nghiên c u v[ k% tốn qufn tr_ đã cơng b trên đ[u
chưa nghiên c u sâu v[ tj ch c k% toán qufn tr_ trong các doanh nghi p kinh doanh d_ch v`
v n tfi ñư{ng b], trong khi ngành kinh doanh d_ch v` v n tfi đư{ng b] đang r+t cin nh#ng
thơng tin k% toán qufn tr_ và vi c v n d`ng t( lý thuy%t v[ tj ch c k% toán qufn tr_ vào th!c
tiŽn ho\t ñ]ng kinh doanh c a t(ng ngành th t khơng đơn gifn.
Chính vì v y, các v+n ñ[ mà lu n án cin t p trung nghiên c u là xây d!ng mơ
hình tj ch c k% tốn qufn tr_ chi phí v n tfi hàng hóa áp d`ng cho các doanh nghi p
kinh doanh d_ch v` v n tfi ñư{ng b] Vi t Nam trên cơ sn nghiên c u v[ s! hình thành
và phát triYn c a h th ng k% toán qufn tr_ chi phí trên th% giui gln li[n vui các b i
cfnh kinh t% c` thY, kinh nghi m v n d`ng các phương pháp k% toán qufn tr_ trong các
n[n kinh t% khác nhau, ñXc bi t là các n[n kinh t% có tính ch+t tương đ†ng vui n[n kinh
t% Vi t Nam.
3. M&c đích và ph m vi nghiên c,u
3.1. M>c đích nghiên c&u


Œ H th ng hoá và phát triYn nh#ng v+n ñ[ lý lu n v[ tj ch c k% toán qufn tr_
chi phí trong các doanh nghi p kinh doanh d_ch v` nói chung và trong các cơng ty v n
tfi đư{ng b] nói riêng.
Œ D!a trên nh#ng tài li u khfo sát th!c t% t\i m]t s công ty v n tfi ñư{ng b]
Vi t Nam v[ tj ch c k% tốn qufn tr_ chi phí v n tfi hàng hóa, phân tích làm rõ th!c
tr\ng tj ch c k% tốn qufn tr_ chi phí v n tfi hàng hố t\i các cơng ty v n tfi đư{ng b]
Vi t Nam. T( đó, đưa ra nh#ng nh n xét, ñánh giá v[ th!c tr\ng tj ch c k% toán qufn
tr_ chi phí trong các cơng ty v n tfi ñư{ng b] Vi t Nam.
Œ Trên cơ sn nh#ng v+n ñ[ lý lu n ñã nghiên c u và th!c tr\ng, tác gif đưa ra
nh#ng gifi pháp nh˜m hồn thi n tj ch c k% tốn qufn tr_ chi phí v n tfi hàng hố
trong các cơng ty v n tfi đư{ng b] Vi t Nam đY cung c+p thơng tin h#u ích nh+t cho

các nhà qufn tr_ trong vi c ra quy%t ñ_nh kinh doanh.
3.2. Ph m vi nghiên c&u
Trong n[n kinh t% th_ trư{ng, các công ty v n tfi ñư{ng b] chia làm nhi[u lĩnh
v!c ho\t ñ]ng khác nhau như v n tfi hàng hoá, v n tfi hành khách và có nhi[u cơng ty
ho\t đ]ng cf hai lĩnh v!c trên nhưng tác gif ch‘ nghiên c u v[ lĩnh v!c v n tfi hàng
hóa.
Lu n án nghiên c u hồn thi n mơ hình tj ch c k% tốn qufn tr_ chi phí v n tfi
hàng hố phù h)p cho các cơng ty kinh doanh d_ch v` v n tfi ñư{ng b] Vi t Nam.
4. ðDi tư]ng và phương pháp nghiên c,u
4.1. ð i tưEng nghiên c&u
Lu n án nghiên c u cơ sn lý lu n v[ tj ch c k% toán qufn tr_ chi phí trong các
doanh nghi p kinh doanh d_ch v` nói chung cùng vui kinh nghi m c a m]t s nưuc
trên th% giui, tác gif xây d!ng mơ hình tj ch c k% tốn qufn tr_ chi phí v n tfi hàng
hóa cho các cơng ty v n tfi đư{ng b] Vi t Nam.
4.2. Phương pháp nghiên c&u
Lu n án ss d`ng phương pháp duy v t bi n ch ng, duy v t l_ch ss k%t h)p
nh#ng lý lu n cơ bfn c a khoa h&c kinh t% ñY nghiên c u các v+n ñ[ lý lu n cũng như
th!c tiŽn liên quan m]t cách logic và luôn chú ý bfo đfm tính h th ng. ð†ng th{i
lu n án cũng v n d`ng các phương pháp c` thY trong q trình nghiên c u như phương
pháp phân tích, phương pháp tjng h)p, so sánh, th ng kê, kiYm ñ_nh ñY phân tích các
v+n ñ[ lý lu n và th!c tiŽn thu]c tj ch c k% toán qufn tr_ chi phí v n tfi hàng hố t\i
các cơng ty v n tfi đư{ng b]. Trên cơ sn đó tjng h)p, rút ra các k%t lu n cin thi%t t(


th!c t%, đưa ra các gifi pháp hồn thi n phù h)p có khf năng th!c hi n. Phương pháp
nghiên c u ñư)c chia làm ba bưuc:
Bư/c 1:.Ch1n ñ a ñi0m nghiên c&u
Các công ty v n tfi ñư{ng b] ho\t đ]ng theo nhi[u mơ hình khác nhau như
cơng ty cj phin có cj phin c a Nhà nưuc, cơng ty cj phin khơng có cj phin c a Nhà
nưuc, công ty TNHH và công ty tư nhân, m‰i mô hình tác gif ch&n m]t s cơng ty đ\i

di n như:
Œ Cơng ty cj phin có cj phin c a Nhà nưuc: Công ty V n tfi và xây d!ng
TRANCO, Cơng ty v t tư v n tfi cơng trình giao thông, công ty v n tfi ô tô s 4, công
ty cj phin d_ch v` v n tfi TRACO, công ty cj phin v n tfi ô tô s 2. ðây là nh#ng
cơng ty có quy mơ v n lun, m\ng lưui ho\t đ]ng r]ng khlp tồn qu c và chi%m th_
phin cung ng d_ch v` v n tfi ch y%u.
Œ Cơng ty liên doanh vui nưuc ngồi: Cơng ty liên doanh h‰n h)p v n tfi Vi t
Nh t s 2, Cơng ty v n tfi Sài Gịn Shipping. ðây là nh#ng cơng ty liên doanh điu tiên
và chi%m th_ phin cung c+p d_ch v` khơng nh•.
Œ Cơng ty TNHH: Công ty TNHH thương m\i và v n tfi Thiên Lâm, công ty
Trư{ng Hưng, Công ty Vi t Phương…các cơng ty này mang tính đXc trưng c a các
cơng ty tư nhân ho\t đ]ng trong lĩnh v!c v n tfi hàng hóa đư{ng b].
Vì m‰i lo\i hình ho\t ñ]ng sŸ có cơ c+u tj ch c b] máy qufn lý cũng như b]
máy k% toán riêng và yêu ciu v[ thơng tin k% tốn riêng nên vi c tj ch c k% tốn qufn
tr_ chi phí t\i m‰i lo\i hình doanh nghi p cũng có s! khác nhau.
Bư/c 2: Thu th p tài li u
Œ Tài li u sơ c+p:
+ Ph•ng v+n tr!c ti%p các nhà lãnh đ\o cơng ty và m]t s phịng ban có liên
quan như phịng k% tốn, phịng kinh doanh, phịng v t tư.
+ Ph•ng v+n tr!c ti%p các k% tốn viên và các lái xe, ph` xe nh#ng ngư{i tr!c
ti%p tham gia cung c+p d_ch v`.
+ ð i vui các công ty n xa (các công ty n mi[n Trung, mi[n Nam), tác gif
khơng tr!c ti%p ph•ng v+n đư)c thì phát phi%u đi[u tra cho các ñ i tư)ng trên.


Tác gif ph•ng v+n và phát phi%u đi[u tra cho các đ i tư)ng trên nh˜m tìm hiYu
v[ th!c tr\ng tj ch c k% tốn qufn tr_ chi phí v n tfi hàng hóa c a các cơng ty v n tfi
ñư{ng b] Vi t Nam hi n nay.
Œ Tài li u th c+p:
Bên c\nh các tài li u sơ c+p thu th p ñư)c, tác gif cũng ss d`ng các tài li u th

c+p như các văn bfn, ch% ñ] c a các b], ngành liên quan. Ss d`ng s li u c a niên
giám th ng kê, các t\p chí, các báo, các báo cáo c a các cơng ty v n tfi đư{ng b] Vi t
Nam.
Bư/c 3: XI lý và phân tích tài li u
Tài li u sau khi ñư)c thu th p, l!a ch&n và xs lý b˜ng các phương pháp như
kiYm tra thông tin, phân tích, so sánh, đY h th ng hóa và phát triYn lý lu n tj ch c k%
toán qufn tr_ chi phí trong doanh nghi p kinh doanh d_ch v`, t( đó đánh giá th!c tr\ng
tj ch c k% tốn qufn tr_ chi phí v n tfi hàng hóa trong các cơng ty v n tfi đư{ng b]
Vi t Nam. Trên cn sn th!c tr\ng, ñưa ra các gifi pháp đY hồn thi n tj ch c k% tốn
qufn tr_ chi phí v n tfi hàng hóa trong các cơng ty v n tfi ñư{ng b] Vi t Nam sao cho
ho\t ñ]ng hi u quf nh+t.
5. Câu h`i nghiên c,u
Œ Lý lu n chung v[ tj ch c k% toán qufn tr_ chi phí kinh doanh d_ch v` đư)c
v n d`ng như th% nào trên th% giui và n Vi t Nam?
Œ Th!c t% tj ch c k% toán qufn tr_ chi phí v n tfi hàng hóa t\i các cơng ty v n
tfi đư{ng b] Vi t Nam ra sao?
Œ Tj ch c k% tốn qufn tr_ chi phí v n tfi hàng hóa t\i các cơng ty v n tfi ñư{ng
b] Vi t Nam nên ñư)c th!c hi n như th% nào?
6. Các k-t qu' nghiên c,u dI ki-n
Œ H th ng hóa và nâng cao lý lu n tj ch c k% tốn qufn tr_ chi phí trong các
doanh nghi p kinh doanh d_ch v`.
Œ Phân tích rõ th!c tr\ng tj ch c k% toán qufn tr_ chi phí v n tfi hàng hố trong
các cơng ty v n tfi ñư{ng b] Vi t Nam hi n nay.
Œ Phân tích nh#ng nguyên nhân ch quan và khách quan c a nh#ng h\n ch%
trong th!c t% tj ch c k% tốn qufn tr_ chi phí c a các doanh nghi p v n tfi ñư{ng b]
Vi t Nam.


Œ ðưa ra m]t s quan ñiYm mui tj ch c k% tốn qufn tr_ chi phí v n tfi hàng hố
t\i các cơng ty v n tfi đư{ng b] Vi t Nam m]t cách hi u quf.

7. BD c&c cBa Lu:n án
Ngồi phin mn điu và k%t lu n, Lu n án ñư)c k%t c+u thành 3 chương:
L Chương 1: Cơ sn lý lu n v[ tj ch c k% tốn qufn tr_ chi phí trong các doanh
nghi p kinh doanh d_ch v`.
L Chương 2: Th!c tr\ng tj ch c k% tốn qufn tr_ chi phí v n tfi hàng hóa trong
các cơng ty v n tfi đư{ng b] Vi t Nam.
L Chương 3: Hoàn thi n tj ch c k% tốn qufn tr_ chi phí v n tfi hàng hóa trong
các cơng ty v n tfi đư{ng b] Vi t Nam.


CHƯƠNG 1
CƠ SZ LÝ LU N Vc Td CHeC KR TỐN QU N TRX CHI PHÍ
TRONG CÁC DOANH NGHIkP KINH DOANH DXCH V
1.1. ð c ñi m ho t ñ ng kinh doanh d$ch v& 'nh hư)ng t*i t+ ch,c k- tốn
qu'n tr$ chi phí
1.1.1. ð+c đi,m v- ho.t đ$ng kinh doanh d ch v0
Kinh doanh d_ch v` là ho\t ñ]ng cung ng lao v` d_ch v` ph`c v` nhu ciu
sinh ho\t đ{i s ng cho dân cư tồn xã h]i. Ho\t ñ]ng r+t ña d\ng phong phú, t†n t\i
dưui nhi[u hình th c khác nhau. Sfn phƒm d_ch v` có thY đư)c chia thành các
nhóm như: D_ch v` du l_ch, v n tfi, bfo hiYm, ñiu tư, tư v+n, thương m\i, xu+t
nh p khƒu…
Căn c vào tính ch+t, ho\t ñ]ng d_ch v` ñư)c chia thành hai lo\i:
Œ D_ch v` có tính ch+t sfn xu+t như d_ch v` v n tfi, bưu ñi n, may ño, ssa ch#a,
ăn u ng…
+ Kinh doanh d_ch v` v n tfi: V n tfi là ngành sfn xu+t đXc bi t, q trình sfn
xu+t c a v n tfi không t\o ra sfn phƒm mui cho xã h]i. Sfn phƒm c a v n tfi là s! di
chuyYn c a hành khách, hàng hóa t( nơi này ñ%n nơi khác. Sfn phƒm v n tfi khơng có
hình thái hi n v t, đơn v_ tính sfn phƒm v n tfi là t+n.km hoXc ngư{i.km hoXc km v n
chuyYn. Sfn phƒm c a ngành v n tfi khơng có d! tr# mà ch‘ t†n t\i trong quá trình v n
chuyYn. D! tr# trong quá trình v n tfi đó là d! tr# năng l!c v n tfi như phương ti n

v n tfi, năng l!c chun trn….Sfn phƒm v n tfi có tính thay th% th+p, m]t d_ch v` này
thư{ng là không thay th% cho d_ch v` khác ñư)c. Hơn n#a, d_ch v` l\i b_ giui h\n bni
cơng su+t cho phép nên phfi có s! ñi[u ti%t ñY t n d`ng t i ña công su+t c a phương
ti n v n tfi m]t cách hi u quf.
Doanh nghi p v n tfi qufn lý q trình ho\t đ]ng kinh doanh theo nhi[u khâu
có liên quan chXt chŸ vui nhau: như giao d_ch, ký k%t h)p ñ†ng v n chuyYn vui khách
hàng, ch hàng, thanh tốn theo h)p đ†ng, l p k% ho\ch đi[u v n và kiYm tra tình hình
th!c hi n k% ho\ch ñi[u v n.


K% ho\ch tác nghi p v n tfi ñư)c th!c hi n c` thY, chi ti%t t(ng ngày, t(ng gi{.
Ngư{i ñi[u hành phương ti n và phương ti n v n tfi ch y%u n˜m bên ngồi doanh
nghi p.
Q trình sfn xu+t c a v n tfi diŽn ra trên ph\m vi r+t r]ng vui ñXc trưng
cưuc thu n m]t nơi cịn phí l\i phát sinh n nhi[u nơi. Vì v y, vi c qufn lý kinh
doanh v n tfi r+t ph c t\p ñ i vui t(ng lo\i phương ti n v n tfi, t(ng cung ñư{ng,
t(ng tuy%n ñư{ng v n chuyYn và ln địi h•i các doanh nghi p v n tfi phfi xây
d!ng các d! toán chi phí v n tfi m]t cách c` thY, chi ti%t thư{ng xun, qua đó có
bi n pháp kiYm sốt chi phí k_p th{i, tránh th+t thốt trong q trình kinh doanh v n
tfi.
Tj ch c quá trình v n tfi ch_u fnh hưnng nhi[u c a tình tr\ng k– thu t c a
phương ti n v n tfi, h th ng giao thơng (đư{ng xá, ciu c ng…), th{i ti%t và mang
tính th{i v` (ngày lŽ t%t, mùa du l_ch, …)
Ngành v n tfi g†m nhi[u lo\i hình như v n tfi ñư{ng b], v n tfi ñư{ng th y,
v n tfi đư{ng khơng, v n tfi đư{ng slt… M‰i lo\i có đXc điYm riêng chi ph i tj ch c
cơng tác k% tốn nói chung và tj ch c k% tốn qufn tr_ chi phí nói riêng.
+ Kinh doanh d_ch v` bưu ñi n
Bưu ñi n là ngành kinh t% đXc bi t, v(a có tính ph`c v`, v(a có tính kinh doanh.
Sfn phƒm bưu đi n khơng có hình thái v t ch+t, k%t quf d_ch v` th!c hi n đư)c đánh
giá thơng qua hi u quf có ích c a vi c truy[n tfi thông tin, thư t(, ñi n báo, ñi n tho\i,

bưu phƒm… chuyYn t( nơi này đ%n nơi khác.
Œ D_ch v` khơng có tính ch+t sfn xu+t như d_ch v` tư v+n, hưung d’n du l_ch…
+ Kinh doanh d_ch v` du l_ch
Ho\t ñ]ng kinh doanh du l_ch là ngành kinh t% mang tính tjng h)p cao. Sfn
phƒm c a ngành du l_ch nh˜m ñáp ng nhu ciu r+t ña d\ng phong phú c a khách du
l_ch. Ngồi các nhu ciu v[ đi l\i, thăm vi%ng các danh lam thlng cfnh, ngư{i đi du l_ch
cịn có nhu ciu v[ ăn, ng , thưnng th c âm nh\c, vui chơi, gifi trí trong th{i gian nhàn
r‰i, nhu ciu v[ mua slm ñ† dùng, ñ† lưu ni m….
+ Kinh doanh d_ch v` khách s\n
Ho\t ñ]ng kinh doanh này ch y%u là cho thuê phòng ng . ðây là ngành có t™
l l)i nhu n trên v n lun, tuy nhiên v n ñiu tư ban ñiu thư{ng cao.


ð i vui các doanh nghi p d_ch v` thì ho\t đ]ng d_ch v` là ho\t đ]ng kinh
doanh chính, mang l\i ngu†n thu ch y%u cho các doanh nghi p này, tuy nhiên ñ i vui
các doanh nghi p khác, ho\t đ]ng d_ch v` ch‘ mang tính ph` tr), bj sung cho ho\t
đ]ng kinh doanh chính.
Kinh doanh d_ch v` là ngành cung c+p nh#ng sfn phƒm vơ hình. Trong cơ c+u
giá thành sfn phƒm d_ch v`, chi phí nhân cơng thư{ng chi%m t™ tr&ng lun, chi phí v t
li u thư{ng chi%m t™ tr&ng nh•. Ch+t lư)ng sfn phƒm ch_u tác ñ]ng c a nhi[u y%u t
khách quan và ch quan như đi[u ki n th{i ti%t, khí h u, con ngư{i. Quá trình sfn xu+t
và tiêu dùng sfn phƒm d_ch v` thư{ng diŽn ra m]t cách ñ†ng th{i t\i cùng m]t th{i
gian và ñ_a ñiYm. Sfn phƒm d_ch v` sau khi hồn thành khơng có q trình nh p kho
và xu+t kho. Sfn phƒm kinh doanh d_ch v` khó có thY phân bi t đư)c chi phí n khâu
sfn xu+t và chi phí n khâu tiêu th`. Tùy theo t(ng lo\i hình ho\t đ]ng d_ch v` đXc thù
có th[ xác đ_nh n]i dung chi phí phù h)p c+u thành nên giá thành sfn phƒm.
1.1.2. ð+c đi,m v- chi phí kinh doanh và giá thành d ch v0
ðY ti%n hành ho\t ñ]ng kinh doanh, các doanh nghi p kinh doanh d_ch v` cũng
phfi tiêu hao m]t lư)ng lao ñ]ng s ng, lao đ]ng v t hóa và các khofn chi phí khác
nh+t đ_nh.

Các hao phí v[ lao đ]ng s ng bao g†m ti[n lương, ti[n cơng. Hao phí v[ lao
đ]ng v t hóa g†m chi phí kh+u hao TSCð, chi phí v[ v t li u, đi n năng, trang thi%t b_,
cơng c` d`ng c`. Các chi phí khác như các khofn trích theo ti[n lương, lãi vay ngân
hàng, thu% GTGT điu vào khơng đư)c kh+u tr(…Trong đó, chi phí lao ñ]ng s ng
thư{ng chi%m t™ tr&ng lun hơn các chi phí cịn l\i và nó fnh hưnng tr!c ti%p ñ%n k%t
quf c a d_ch v` do sfn phƒm d_ch v` ph` thu]c r+t nhi[u vào y%u t con ngư{i như
kinh nghi m, trình đ] nghi p v` chun mơn, ý th c k™ lu t cuf ngư{i lao ñ]ng…
Giá thành sfn phƒm d_ch v` là biYu hi n b˜ng ti[n c a nh#ng hao phí v[ lao
đ]ng s ng, lao đ]ng v t hóa và các chi phí cin thi%t khác mà doanh nghi p đã b• ra có
liên quan ñ%n kh i lư)ng sfn phƒm d_ch v` ñã hoàn thành.
Giá thành d_ch v` là căn c ch y%u cho các nhà qufn lý ñưa ra các quy%t ñ_nh
giá bán, quy%t ñ_nh ti%p t`c hay ng(ng kinh doanh….
Giá thành d_ch v` có các đXc điYm sau:
+ Chi phí ngun v t li u tr!c ti%p thư{ng chi%m t™ tr&ng nh• trong tjng chi phí
sfn xu+t c a doanh nghi p như d_ch v` thi%t k%, tư v+n, v n tfi.


+ Chi phí kh+u hao TSCð thư{ng chiYm t™ tr&ng cao trong tjng chi phí phát sinh.
+ Khi k%t thúc q trình sfn xu+t, tồn b] chi phí sfn xu+t chính là tjng giá
thành d_ch v`, khi d_ch v` chưa hồn thành thì tồn b] chi phí sfn xu+t coi là d_ch v`
dn dang cu i kỳ.
+ Thông thư{ng, k%t thúc q trình sfn xu+t, d_ch v` hồn thành đư)c bàn giao
cho khách hàng, khơng có d_ch v` t†n kho. Q trình sfn xu+t và tiêu th` thư{ng diŽn
ra đ†ng th{i.
+ Giá bán c a d_ch v` thơng thư{ng đư)c xác ñ_nh ngay t( ban ñiu và giá
thành theo d! tốn là cơ sn đưa ra giá bán.
Như v y, do ñXc ñiYm ho\t ñ]ng c a doanh nghi p kinh doanh d_ch v` đã d’n
đ%n chi phí kinh doanh, giá thành d_ch v` có nh#ng đXc điYm riêng. Vì v y, đY qufn lý
t t chi phí, h\ giá thành sfn phƒm và cung c+p thông tin cho nhà qufn lý k_p th{i trong
vi c ra quy%t đ_nh thì cơng tác k% tốn qufn tr_ chi phí trong các doanh nghi p này phfi

ñư)c tj ch c phù h)p theo t(ng giai ño\n cung c+p d_ch v`.
1.2. T+ ch,c k- tốn qu'n tr$ chi phí trong doanh nghi6p kinh doanh d$ch
v&
1.2.1. Tính tMt y!u, khách quan t% ch&c k! tốn qu n tr chi phí trong doanh
nghi p kinh doanh d ch v>
Trong n[n kinh t% th_ trư{ng, vai trị c a thơng tin k% tốn qufn tr_ chi phí ngày
càng đư)c mn r]ng và kh¢ng đ_nh v_ th% phát triYn. Lý do cơ bfn d’n đ%n k% tốn qufn
tr_ chi phí phát triYn là do s! c\nh tranh gay glt c a các doanh nghi p, các t p đồn
kinh t% kinh doanh d_ch v`, các qu c gia vui nhau. Trong s! c\nh tranh đó, các doanh
nghi p, các t p đồn kinh t% kinh doanh d_ch v` có thY thành cơng cũng có thY b_ th+t
b\i. Nhân t quan tr&ng d’n đ%n s! thành cơng c a các nhà qufn tr_ trên thương trư{ng
chính là thơng tin k% tốn qufn tr_ chi phí.
MXt khác, các mơ hình tj ch c qufn lý cũng thay đji theo s! phát triYn c a
công ngh thông tin và các cơng c` phân tích hi n đ\i thơng qua h th ng máy tính.
Thơng tin kinh t% ngày càng h]i nh p cao, mang tính ch+t tồn ciu, do v y, q trình
thu th p và xs lý thơng tin địi h•i phfi nhanh, chính xác và mang tính chuƒn m!c c a
các thông l qu c t%. Trưuc s! địi h•i khách quan c a n[n kinh t%, trình ñ] qufn lý
c a các nhà qufn tr_ ngày càng nâng cao đY đáp ng và thof mãn các thơng tin c a n[n
kinh t% h]i nh p và phát triYn. ðó chính là ngun nhân d’n đ%n k% tốn qufn tr_ nói


chung và k% tốn qufn tr_ chi phí nói riêng phát triYn. Do v y, tj ch c k% toán qufn tr_
nói chung và tj ch c k% tốn qufn tr_ chi phí nói riêng trong các doanh nghi p kinh
doanh d_ch v` c a n[n kinh t% th_ trư{ng có thY coi như quy lu t khách quan v n có
c a n[n kinh t%. Theo tác gif, tính t+t y%u khách quan ñư)c thY hi n qua nh#ng ñiYm
sau:
Th nh+t, các doanh nghi p kinh doanh d_ch v` trong n[n kinh t% th_ trư{ng
phfi t! ch tài chính, ñư)c quy[n t! do quy%t ñ_nh m&i ho\t ñ]ng, ñư)c giao lưu và
h]i nh p qu c t%. Do v y, tính c\nh tranh c a các doanh nghi p kinh doanh d_ch v`
càng m\nh mŸ, ñY ñfm bfo m&i quy%t đ_nh đưa ra có đ] tin c y cao cin phfi d!a vào

h th ng thơng tin k% tốn qufn tr_ chi phí.
Th hai, h th ng k% tốn tài chính c a các doanh nghi p kinh doanh d_ch v`
thu]c n[n kinh t% th_ trư{ng thư{ng phù h)p vui các thơng l qu c t%, mang tính h]i
nh p cao, d’n đ%n k% tốn qufn tr_ có s! đ]c l p vui k% tốn tài chính.
ðY cơng tác tj ch c k% tốn qufn tr_ chi phí trong doanh nghi p kinh doanh
d_ch v` có hi u quf, trưuc h%t phfi xác đ_nh đư)c k% tốn qufn tr_ chi phí là gì.
1.2.2. K tốn qu n tr chi phí trong doanh nghi&p kinh doanh d ch v0
Trong quá trình ho\t đ]ng, doanh nghi p kinh doanh d_ch v` phfi ss d`ng và
làm tiêu hao các y%u t ñiu vào như nguyên v t li u, lao ñ]ng, tài sfn c đ_nh…S!
tiêu hao các y%u t điu vào hình thành nên chi phí. Vi c qufn lý chi phí là công vi c
r+t quan tr&ng, th!c ch+t là qufn lý vi c ss d`ng các ngu†n l!c trên. ðY qufn lý vi c
ss d`ng các ngu†n l!c trên cin phfi có b] ph n k% tốn theo dõi và cung c+p thông
tin v[ s! tiêu hao các ngu†n l!c c a doanh nghi p. Thông tin v[ s! tiêu hao các
ngu†n l!c c a doanh nghi p kinh doanh d_ch v` có r+t nhi[u đ i tư)ng cf bên trong
và bên ngồi quan tâm. ðY cung c+p thơng tin cho hai lo\i ñ i tư)ng này, h th ng
k% tốn trong doanh nghi p kinh doanh d_ch v` đư)c chia thành hai b] ph n: k%
tốn tài chính và k% tốn qufn tr_. K% tốn tài chính ch y%u cung c+p thơng tin cho
các đ i tư)ng bên ngồi ñơn v_ như ngân hàng, các cj ñông, nhà cung c+p, cơ quan
thu%…. K% tốn qufn tr_ cung c+p thơng tin cho các nhà qufn lý các c+p trong ñơn
v_.
G Vi t Nam, trưuc nh#ng năm 1990, vui n[n kinh t% k% ho\ch hố t p trung,
các đơn v_ khơng phfi ch_u s c ép c\nh tranh nên không th+y nhu ciu cin phfi có h
th ng k% tốn qufn tr_ chi phí. Cùng vui s! đji mui n[n kinh t% sang cơ ch% th_ trư{ng,


khái ni m k% toán qufn tr_ và k% toán qufn tr_ chi phí blt điu xu+t hi n t\i Vi t Nam.
Năm 2003 thu t ng# “K% toán qufn tr_” chính th c đư)c đưa vào Lu t K% toán. Nh˜m
giúp các doanh nghi p tj ch c t t cơng tác tính chi phí sfn xu+t kinh doanh, ngày 12
tháng 6 năm 2006, B] tài chính đã ban hành Thơng tư s 53/2006/TTŒBTC hưung d’n
áp d`ng k% tốn qufn tr_ trong doanh nghi p. Theo thông tư này, k% tốn qufn tr_ nh˜m

cung c+p thơng tin v[ ho\t ñ]ng n]i b] doanh nghi p, Nhà nưuc ch‘ hưung d’n các
nguyên tlc, cách th c tj ch c và các n]i dung, phương pháp ch y%u t\o ñi[u ki n
thu n l)i cho doanh nghi p th!c hi n.
Bên c\nh khái ni m v[ k% tốn qufn tr_ cịn có khái ni m v[ k% tốn chi phí.
Theo Vi n k% toán viên qufn tr_ M– (IMA), “k! toán chi phí là k; thu t hay phương
pháp đ0 xác ñ nh chi phí cho m t dP án, m t quá trình hay m t s n phQm …Chi phí
này đưEc xác đ nh b ng vi c đo lưSng trPc ti!p, k!t chuy0n tuỳ ý, hoUc phân b% m t
cách có h th ng và hEp lý”. [70, 25]. Theo quan điYm này, k% tốn chi phí khơng phfi
là m]t b] ph n ñ]c l p mà k% tốn chi phí v(a là m]t b] ph n c a k% tốn tài chính và
v(a là m]t b] ph n c a k% tốn qufn tr_.
Dưui góc đ] k% tốn tài chính, b] ph n k% tốn chi phí có ch c năng tính tốn,
đo lư{ng chi phí phát sinh trong ñơn v_ theo ñúng các nguyên tlc k% tốn đY cung c+p
thơng tin v[ giá v n hàng bán, các chi phí ho\t đ]ng trên báo cáo k%t quf kinh doanh
và giá tr_ hàng t†n kho trên bfng cân đ i k% tốn.
Dưui góc đ] k% tốn qufn tr_, b] ph n k% tốn chi phí có ch c năng đo lư{ng,
phân tích v[ tình hình chi phí và khf năng sinh l{i c a các sfn phƒm, d_ch v`, các ho\t
ñ]ng và các b] ph n c a ñơn v_ nh˜m nâng cao hi u quf và hi u năng c a q trình
ho\t đ]ng kinh doanh. Như v y, b] ph n k% tốn chi phí trong k% tốn qufn tr_ đư)c
g&i là k% tốn qufn tr_ chi phí.
Bên c\nh quan điYm coi k% tốn chi phí v(a là m]t phin hành c a KTTC, v(a
là m]t n]i dung c+u thành h th ng KTQT còn có quan điYm đ†ng nh+t k% tốn chi
phí vui KTQT [21, 15]. Quan ñiYm này, xu+t phát t( th!c t% khách quan, thơng tin
chi phí cho các m`c đích qufn tr_ n]i b] ngày càng quan tr&ng ñ i vui s! s ng còn
c a tj ch c. Các nhà qufn tr_ c a tj ch c khơng ch‘ đơn thuin quy%t ñ_nh ñư)c giá
v n c a d_ch v` cung c+p mà quan tr&ng hơn h& phfi có khf năng kiYm sốt chi phí
c a các ho\t đ]ng và các quá trình trong ngln h\n cũng như dài h\n. Tuy nhiên, quan
điYm đ†ng nh+t k% tốn chi phí vui k% tốn qufn tr_ sŸ d’n đ%n s! “thiên v_” khi xây


d!ng h th ng k% tốn chi phí trong các tj ch c. K% tốn chi phí theo quan điYm này

sŸ quá t p trung vào vi c cung c+p thông tin cho qufn tr_ n]i b] và sŸ sao nhãng vi c
cung c+p thông tin trung th!c và khách quan cho vi c l p báo cáo tài chính.
T( s! phân tích trên, theo quan điYm c a tác gif, k! tốn qu n tr chi phí kinh
doanh d ch v> là m t b ph n c,a h th ng k! toán qu n tr nh m cung cMp thơng tin
v5 chi phí đ0 mVi đơn v thPc hi n ch&c năng qu n tr y!u t nguXn lPc tiêu dùng cho
các ho t ñ ng d ch v> nh m xây dPng k! ho ch, ki0m soát, ñánh giá ho t ñ ng và ra
quy!t ñ nh hEp lý v5 các ho t ñ ng c,a ñơn v .
1.2.3. B n ch5t t ch c k toán qu n tr chi phí trong doanh nghi&p kinh
doanh d ch v0
ðY có thY ti%n hành đư)c các phương pháp, k– thu t c a k% toán qufn tr_ chi phí
nh˜m th!c hi n t t ch c năng cung c+p thông tin cho b] ph n qufn tr_ n]i b] trong
doanh nghi p kinh doanh d_ch v`, mơ hình k% tốn qufn tr_ nói chung cũng như mơ
hình k% tốn qufn tr_ chi phí nói riêng cin đư)c tj ch c m]t cách h)p lý.
ð i tư)ng c a tj ch c là thi%t l p các y%u t , m i liên h và s! h)p tác gi#a
chúng vui m`c đích bfo đfm nh#ng đi[u ki n cho vi c phát huy t i ña ch c năng c a
h th ng.
Nh#ng y%u t quy%t ñ_nh tj ch c k% tốn qufn tr_ chi phí là: đ i tư)ng k% tốn
qufn tr_ chi phí, các phương pháp k% tốn qufn tr_ chi phí, b] máy k% tốn qufn tr_ chi
phí vui nh#ng con ngư{i am hiYu n]i dung và phương pháp k% tốn qufn tr_ chi phí,
cùng vui trang thi%t b_ (máy vi tính…) thích ng.
Như v y, tj ch c tác k% tốn qufn tr_ chi phí chính là s! thi%t l p m i quan h
qua l\i gi#a đ i tư)ng k% tốn qufn tr_ chi phí (n]i dung k% tốn); phương pháp k%
tốn, b] máy k% toán vui nh#ng con ngư{i am hiYu n]i dung, phương pháp k% tốn
biYu hi n qua hình th c k% tốn thích h)p trong m]t đơn v_ c` thY, ñY phát huy cao
nh+t tác d`ng c a k% toán trong cơng tác qufn lý đơn v_.
Như v y, theo tác gif: T% ch&c k! toán qu n tr chi phí kinh doanh d ch v> là
vi c t o ra các m i liên h giZa các y!u t c,a k! tốn qu n tr chi phí nh m thu th p,
xI lý và cung cMp thông tin v5 tình hình chi phí c,a doanh nghi p (t% ch&c), giúp các
nhà qu n tr doanh nghi p ñưa ra các quy!t ñ nh kinh doanh nh m ñ t ñưEc các m>c
tiêu ñã ñUt ra m t cách t t nhMt.

1.2.4. Yêu c9u t ch c k toán qu n tr chi phí trong doanh nghi&p kinh
doanh d ch v0
ðY k% tốn qufn tr_ chi phí phát huy h%t ch c năng c a mình, vi c tj ch c k%
tốn qufn tr_ chi phí trong doanh nghi p kinh doanh d_ch v` phfi th!c hi n các yêu
ciu sau:
Th nh+t, tj ch c k% tốn qufn tr_ chi phí trong doanh nghi p kinh doanh d_ch
v` phfi ñư)c xây d!ng t(ng bưuc trên cơ sn hoàn thi n h th ng tj ch c k% tốn qufn
tr_ chung, có s! phân bi t ph\m vi và m`c tiêu riêng bi t gi#a tj ch c k% tốn tài chính
và tj ch c k% toán qufn tr_ [49, 80].
Như v y, tj ch c k% tốn chi phí dưui hai góc đ] k% tốn tài chính và k% tốn
qufn tr_ nhìn chung xu+t phát t( cùng m]t d# li u ban điu, xong m‰i lo\i k% tốn xs lý
và cung c+p thông tin n d\ng khác nhau, cho các m`c đích khác nhau. Vì v y, cin phfi
xác đ_nh rõ ph\m vi, ranh giui trong vi c thu nh n, xs lý và cung c+p thông tin gi#a
hai lo\i k% toán. Vi c xây d!ng tj ch c h th ng k% toán chung và tj ch c h th ng k%
tốn qufn tr_ chi phí phfi đư)c k%t h)p hài hồ, tránh mâu thu’n làm sai l ch thơng tin
mà m‰i lo\i k% tốn cung c+p, đ†ng th{i t\o ñi[u ki n thu n l)i cho công tác kiYm tra,
kiYm soát n]i b] cũng như tj ch c h)p lý cơng tác k% tốn trong doanh nghi p kinh
doanh d_ch v`.
Th hai, tj ch c h th ng k% tốn qufn tr_ chi phí trong doanh nghi p kinh
doanh d_ch v` phfi phù h)p vui ñXc ñiYm tj ch c sfn xu+t – kinh doanh c a doanh
nghi p kinh doanh d_ch v`, tj ch c và yêu ciu qufn lý doanh nghi p. [49, 81].
Như v y, tj ch c k% tốn qufn tr_ chi phí trong doanh nghi p kinh doanh d_ch
v` ñư)c hiYu theo nghĩa là tj ch c k% tốn cung c+p thơng tin c` thY, ph`c v` cho vi c
ra quy%t ñ_nh ñi[u hành quá trình sfn xu+t – kinh doanh d_ch v` c a doanh nghi p nên
cin phfi chú ý đ%n tính h#u ích, nghĩa là phfi chú ý đ%n khf năng h#u d`ng c a thơng
tin trong vi c d! đốn tương lai và khf năng ñi[u hành cho nhà qufn tr_. Nhà qufn tr_
doanh nghi p phfi căn c vào nh#ng đXc điYm c` thY có tính cơ bfn đY tj ch c cơng
tác xác đ_nh các thơng tin cin thu nh n, xs lý, nên phfi xác ñ_nh tj ch c h th ng k%

tốn qufn tr_ chi phí phù h)p. T( đó cho th+y, vi c tj ch c h th ng k% tốn qufn tr_
chi phí theo cách này ñã nh n th c sâu slc ch c năng c a k% tốn qufn tr_ chi phí và
đXc trưng cơ bfn nh+t c a k% tốn qufn tr_ chi phí đó là tính linh ho\t.