Mô phỏng liên tục tring quản lý dự án - Chương 3,4

CHƯƠNG 3
DỰ ÁN GIA CÔNG PHẦN MỀM

3.1 Đặc Điểm Của Dự An Phần Mềm
Dự án phần mềm là một đối tượng quản lý phức tạp, có tính động cao do các đặc
điểm sau:
 Anh hưởng bởi nhiều yếu tố: con người, phần mềm, phần cứng, công nghệ,
quy trình….
 Sản phẩm được tạo ra mang hàm lượng trí tuệ cao
 Nguồn lực chủ yếu để tạo ra sản phẩm là trí não
Theo J.F. Jamil và M.M. Lehman “Quy trình phần mềm là hệ thống phản hồi
(feedback system) nhiều cấp (multi-level), nhiều vòng lặp (multi-loop) và nhiều đối
tượng (multi-agent)” [8].
Theo John D.Sterman [20], các dự án lớn là những hệ thống phức hợp:
 Phức tạp, bao gồm nhiều thành phần phụ thuộc lẫn nhau.
Thay đổi một thành phần sẽ ảnh hưởng lên các thành phần khác. Mô hình
mô phỏng liên tục có thể mô phỏng tốt đặc điểm này.
 Có tính động cao
Các tác động ngắn hạn thường khác biệt với dài hạn.
 Nhiều vòng phản hồi
Mô hình tri thức hay các công cụ quản lý dự án truyền thống không mô tả
được các vòng phản hồi tốt như các mô hình mô phỏng liên tục.
 Nhiều quan hệ không tuyến tính
Trong các quan hệ không tuyến tính, hiệu quả các tác động không phải là
đơn giản theo một tỷ lệ nhất định
 Cần dữ liệu “cứng” và “mềm”
Dữ liệu “mềm” là các dữ liệu liên quan đến con người và tổ chức cần thiết
cho quá trình ra quyết định. Nó được thể hiện dưới dạng các đặc tả về hệ
thống, cơ cấu tổ chức, mục tiêu, phỏng vấn, quan sát…bên cạnh các dữ liệu
số.
Ngoài ra ngành công nghiệp phần mềm còn gặp nhiều thử thách từ bên ngoài:

 Yêu cầu của khách hàng ngày càng cao, thời gian thực hiện ngày càng ngắn
 Các phần mềm ngày càng gia tăng tính phức tạp
 Công nghệ thay đổi nhanh
 Nguồn nhân lực cho dự án thường thiếu và không đạt yêu cầu
 Thay đổi là không thể tránh khỏi:
o Thay đổi yêu cầu, phạm vi dự án
o Thay đổi thiết kế
o Biến động nhân sự
Do đó nhu cầu về những công cụ và phương pháp mới hiệu quả hơn trở nên bức
thiết đối với ngành công nghiệp phần mềm.
Một số vấn đề trong dự án phần mềm
Trong sách “Rational Unified Process” [23], Philippe Kruchten đã tổng hợp
những vấn đề thường gặp nhất trong dự án phần mềm:
Bảng 3.1 Các vấn đề trong dự án phần mềm [23]
CÁC VẤN ĐỀ TRONG DỰ ÁN
PHẦN MỀM
NGUYÊN NHÂN CHÍNH
 Không hiểu chính xác yêu cầu
của khách hàng
 Không xử lý tốt các thay đổi về
yêu cầu và phạm vi dự án
 Phát hiện các sai sót trễ, không
đủ thời gian để xử lý
 Các thành viên trong dự án
không phối hợp tốt với nhau
 Thiếu quy trình quản lý các yêu
cầu của dự án
 Giao tiếp kém hiệu quả (giũa các
thành viên trong nhóm, với
khách hàng)

 Kiểm tra chất lượng thiếu chặt
chẽ
 Đánh giá chủ quan về tiến độ dự
án
 Không đánh giá được ảnh hưởng
của các thay đổi
Theo tác giả thì các nguyên nhân trên khó có thể giải quyết triệt để nếu không có
sự thay đổi sâu sắc về mặt nhận thức và phương pháp.
Có nhiều yếu tố làm cho dự án thất bại. Các yếu tố bên ngoài thường được viện
dẫn nhưng thực ra nguyên nhân chính lại nằm trong nội bộ dự án, đó là hệ thống
quản lý dự án kém hiệu quả (về mặt tổ chức, các thủ tục và cách thực hiện). Một
hệ thống quản lý dự án tốt phải có khả năng đối phó với những biến động bên
ngoài và đảm bảo sự thành công mà không phụ thuộc vào môi trường [17].
Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến kết quả dự án. Tuy nhiên các nhà quản lý dự án
chỉ chú trọng các yếu tố về kỹ thuật.
Hình 3.1 Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả dự án

Sự biến động
nhân sự
Quy trình làm
việc
 NĂNG SUẤT CỦA LẬP
TRÌNH VIÊN
 CHẤT LƯỢNG PHẦN
MỀM
 TIẾN ĐỘ THỰC HIỆN
Quy trình làm
việc
Số lượng thành
viên

Năng lực của các
thành viên
Kỹ năng làm việc
nhóm
Đông cơ làm
việc
Tổ chức
dự án
Giao tiếp với
khách hàng
Thay đổi yêu
cầu và thiết kế
3.2 Dự An Gia Công Phần Mềm
3.2.1 Mục tiêu của dự án gia công phần mềm
Là tạo ra sản phẩm phần mềm đạt yêu cầu khách hàng với thời gian và chi phí cho
phép.
Để nâng cao năng lực cạnh tranh, các công ty gia công phần mềm phải luôn tìm
cách:
 Giảm chi phí bằng cách nâng cao năng suất lao động và hiệu quả sử dụng
nguồn nhân lực, áp dụng các công nghệ và kỹ thuật mới
 Nâng cao chất lượng bằng cách cải tiến quy trình
 Hoàn thành dự án đúng hạn bằng phương pháp quản lý dự án hiệu quả và
chặt chẽ
3.2.2 Tổ chức trong một công ty gia công phần mềm
Dự án nhỏ chỉ có một nhóm duy nhất. Dự án trung bình hoặc lớn được chia thành
các nhóm nhỏ. Mỗi nhóm có một trưởng nhóm (team leader) trực tiếp quản lý.
Trưởng dự án (project manager) có trách nhiệm quản lý chung.
Quan hệ giữa nhóm thực hiện dự án với các nhóm chức năng
Công ty phần mềm thường có các nhóm chức năng hỗ trợ các dự án:
o Bộ phận nhân sự (HR – Human Resource): cung cấp nhân lực, tuyển dụng.

o Bộ phận huấn luyện & đào tạo (Training): Tổ chức huấn luyện các kỹ năng
mà dự án yêu cầu.
o Nhóm đảm bảo chất lượng (SQA – Software Quality Assurance): Hỗ trợ
trưởng dự án trong việc thiết lập các quy trình và đảm bảo các quy trình này
sẽ được thực hiện đầy đủ.
o Mạng/hệ thống (IT/System/Network): hỗ trợ mạng, phần cứng, cơ sở hạ
tầng cho tất cả các nhân viên trong công ty.
Hình 3.2 Tổ chức trong công ty gia công phần mềm
3.2.3 Quy trình gia công phần mềm
Một đặc điểm khác biệt của dự án gia công phần mềm với sự án phát triển sản
phẩm mới là có khách hàng cụ thể và cần giao tiếp với khách hàng trong suốt quá
trình thực hiện dự án. Nhiệm vụ của dự án là tạo ra sản phẩm phần mềm theo các
yêu cầu khách hàng đưa ra ban đầu.
Khi dự án bắt đầu, nhóm làm việc sẽ được thành lập. Nhóm sẽ giao tiếp với khách
hàng để thu thập các yêu cầu. Sau đó thực hiện phần mềm và giao hàng.
Mỗi công ty thường áp dụng một loại quy trình khác nhau: thác nước (water-fall),
lặp (iteration), xoắn ốc (spiral)…
Hình 3.3 Quy trình tiêu biểu thực hiện một dự án gia công phần mềm
Trưởng dự án 1
Trưởng nhóm 1
Thành viên 1
Thành viên 2
Trưởng nhóm 1
Thành viên 1
Thành viên 2
Nhân sự
Đào tạo
Đảm bảo chất
lượng
Mạng/hệ thống

Giám đốc
Trưởng dự án 2
Bộ phận dự án
Bộ phận hỗ trợ
Nhận dự án
Thành lập nhóm
Phân tích yêu cầu
Thiết kế
Viết chương trình
Kiểm tra
Sửa lỗi
Thiết lập quy trình Huấn luyện
Giao hàng
Sửa lỗi
Kết thúc dự
án
Bắt đầu
dự án
Tiến độ, thực
hiện dự án
Hoạt động
điều chỉnh
Kiểm soát dự án
Lập kế hoạch dự án
Kế hoạch hướng dẫn việc thực hiện và kiểm soát dự án.
Hình 3.4 Lập kế hoạch dự án
(Nguồn: PMBOK 1996)
Nội dung bản kế hoạch thực hiện dự án (project plan) [10]:
 Tổng quan về dự án (Project Overview)
 Tóm tắt các yêu cầu và phạm vi dự án (Project Requirements and Scope)

 Tổ chức dự án, vai trò và trách nhiệm của các thành viên trong dự án
(Roles and Responsibilities)
 Bảng liệt kê công việc (WBS – Work Breakdown Structure)
 Thời gian thực hiện (Schedule and Milestones)
 Quy trình thực hiện (Development Process) và đảm bảo chất lượng (Quality
Assurance)
 Các giả định (Assumtions) và rủi ro (risks)

3.2.5 Một số đặc điểm của công nghiệp gia công phần mềm VN
Nguồn: Hội tin học Tp.HCM[24], [26]
Chính sách, quy trình của
công ty

Các công cụ & kỹ
thuật lập
dự án
Các thông tin về dự án
Số liệu các dự án trước
Các giả định
Bản kế
hoạch thực
hiện dự án
 So với các doanh nghiệp sản xuất phần mềm cho thị trường trong nước, các
doanh nghiệp gia công phần mềm Việt Nam có trình độ hơn hẳn về tính
chuyên nghiệp, năng lực quản lý dự án, kỹ năng tiếng Anh, điều kiện làm
việc…Khác biệt này là do các yếu tố sau:
o Các khách hàng nước ngoài có yêu cầu nghiêm ngặt về chất lượng, thời
gian giao hàng, khả năng giao tiếp…doanh nghiệp nào không đảm bảo
được các yếu tố này sẽ mất khách hàng và không tồn tại được.
o Các doanh nghiệp gia công phần mềm phần lớn là do người nước ngoài

hoặc Việt kiều thành lập, bỏ vốn đầu tư và trực tiếp quản lý. Do có
nguồn vốn mạnh nên các doanh nghiệp này có khả năng đầu tư tốt về cơ
sở hạ tầng, trả lương cao để thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao.
Ngoài ra tổ chức và quản lý cũng theo mô hình Bắc Mỹ, Châu Au và
Nhật Bản.
 Tuy nhiên so với các nước có ngành công nghiệp gia công phần mềm phát triển
hơn như An Độ, các doanh nghiệp Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế:
o Thiếu quy trình rõ ràng và được chuẩn hoá. Cách quản lý chủ yếu dựa
vào kinh nghiệm và phong cách của trưởng dự án. Các quy trình quản lý
chất lượng (ISO, CMM) chưa được áp dụng rộng rãi  Kết quả thực
hiện dự án thiếu tính ổn định.
o Thiếu chú trọng vào vấn đề kiểm tra chất lượng phần mềm. Thời gian và
nhân lực dành cho hoạt động kiểm tra thường không đủ so với yêu cầu
của dự án nên sản phẩm khi giao cho khách hàng thường có vấn đề về
chất lượng.
o Việc tìm hiểu công nghệ mới thường dựa vào khả năng tự học của nhân
viên. Ít có các hoạt động huấn luyện chính quy.
o Năng lực giao tiếp bằng tiếng Anh của các lập trình viên Việt Nam còn
yếu. Khả năng đọc và viết tương đối tốt nhưngkỹ năng nghe nói thường