Chân dung nhà lãnh đạo thế kỷ 21
Nhà lãnh đạo của thế kỷ 21 - thế kỷ của sự hợp tác, cạnh tranh và biến động toàn cầu sẽ
phải là người như thế nào? Chân dung ấy được phác thảo qua cách nhìn của Fahri Karakas
- nhà nghiên cứu thuộc Khoa quản lý - Đại học McGill, Canada.
Chào mừng bạn đến với thế kỷ 21, thế kỷ của
những biến động toàn cầu, của sự hỗn loạn, tiến
bộ, thay đổi, năng động, biến đổi không ngừng,
của tốc độ, sự liên kết và sự phức tạp.
Khi chúng ta tiến sâu hơn vào thế kỷ này, một kỷ nguyên mới đang hé lộ, một kỷ nguyên gồm cả
những bê bối trong tổ chức, toàn cầu hoá, sự cạnh tranh gay gắt, sự tổn hại sinh thái, sự tiến bộ
chóng vánh về khoa học kỹ thuật, sự đa dạng, sự nóng lên toàn cầu, ô nhiễm, khủng bố, và rất
nhiều thay đổi cũng như những vấn đề toàn cầu phức tạp khác.
Thế giới mới của thế kỷ 21 là thế giới tập trung vào tri thức, toàn cầu hoá, tiến bộ nhanh chóng,
tổn hại sinh thái, đa dạng, hỗn loạn, liên kết chặt chẽ và đa văn hoá. Các xã hội đang trải qua sự
toàn cầu hoá và đang hiểu biết sự độc lập ngày càng tăng giữa các các nhân và các tổ chức, các
cộng đồng, các quốc gia và sinh quyển.
Liệu nhà lãnh đạo của thế kỷ 21 có thể tạo ra một môi trường hỗ trợ và bền vững, trong đó mọi
người có thể lớn mạnh, trưởng thành và sống hoà bình với nhau và hoà hợp với tự nhiên hay
không? Những nhà lãnh đạo này có tăng khả năng của chúng ta để đối phó với các thách thức và
vấn đề phức tạp có tính toàn cầu hay không? Và họ có thể phát triển và hỗ trợ cho sự đa dạng cần
thiết để xử lý với các phức tạp của hệ thống thế giới mới và năng động hay không?
Trong kỷ nguyên này, chúng ta đang đói khát một mô hình lãnh đạo mới. Chúng ta hãy xem nghệ
thuật, kỹ thuật và khoa học của kiểu lãnh đạo mà thế kỷ 21 đòi hỏi. Chúng ta hãy suy nghĩ về nghệ
thuật và kỹ thuật của việc tạo nên thế giới, nắm bắt tinh thần, phát triển trí tuệ và làm rung động
tâm hồn.
Sự thay đổi mô hình
Thế giới đang tìm kiếm các nhà lãnh đạo mà cùng lúc có thể hoàn thành 3 vai trò sáng tạo - các
nhà lãnh đạo là những nghệ sĩ xã hội, những người nhìn xa trông rộng về mặt tinh thần và người
cải cách văn hoá. Điều báo động ở đây là vẫn thiếu các nhà lãnh đạo như thế.
Các nghệ sĩ xã hội là những cá nhân mà làm việc liên tục cho bản thân họ và cho nhân viên để
phát triển các kỹ năng nhằm mang lại sự tư vấn, lãnh đạo và hướng dẫn trong việc thay đổi các
mẫu hình, giá trị, luật lệ và cấu trúc của xã hội. Các nghệ sĩ xã hội làm việc trong mạng lưới hợp
tác để tạo ra tiến bộ xã hội. Họ giúp các nền văn hoá và các tổ chức chuyển dịch từ chế độ gia
trưởng tới sự cộng tác, từ sự thống trị sang sự chia sẻ. Các nghệ sĩ xã hội giúp mọi người mường
tượng, phát hiện và thiết kế những khả năng tốt đẹp nhất, có sức mạnh nhất và mang tính cách
mạng, mà sẽ tạo ra một thế giới tốt đẹp hơn.
Những người nhìn xa trông rộng về tinh thần là những cá nhân mà có thể giải thích vũ trụ và
vai trò của con người trong đó. Họ nói rõ ràng bằng sự uy quyền, bằng khả năng ăn nói lưu loát và
sự hiểu biết sâu sắc. Họ mang lại ý nghĩa sâu sắc, cảm hứng và sự hiểu biết rõ ràng về điều kiện
con người. Họ tạo ra và sử dụng các tầm nhìn, các ẩn dụ và biểu tượng có sức mạnh. Họ mở các
cánh cửa mà thông qua đó con người có thể khám phá các khía cạnh của tương lai và nhận thức
tập thể. Họ mở ra các cách suy nghĩ mới và sống động về các vấn đề có tính chính luận và các
câu hỏi của thế giới. Họ là hiện thân và làm mẫu cho việc tìm kiếm toàn bộ sự thống nhất, sự trọn
vẹn, tình yêu, hoà bình và sự hoàn thiện.
Các nhà cải cách văn hoá là những người tán thành và mở đường cho những ý tưởng, giá trị, và
phong cách sống mới trong xã hội. Họ khám phá và nuôi dưỡng các tài năng sáng tạo và khả năng
của con người để tạo ra thay đổi. Họ là những người có quan điểm cấp tiến và người tạo ra các xu
hướng, mang ý tưởng về nơi sinh sống của mình và làm cho mọi người chấp nhận chúng. Họ khơi
lại cảm giác cộng hưởng công dân mà đang thiếu trong cuộc sống của nhiều người - những người
mà xã hội của họ đang nằm trong sự biến đổi và những người đang thoả hiệp giữa truyền thống
và hiện đại mà không có tri thức để hiểu toàn bộ về nó.
Ba vai trò sáng tạo này của các nhà lãnh đạo mới đại diện cho sự thay đổi mô hình trong các giá trị
và thực tế lãnh đạo trong thế kỷ 21.
Khắp thế giới, các xã hội đang kêu gọi sự hỗ trợ cho việc biến đổi của các công dân, chính phủ,
doanh nghiệp, các tổ chức phi chính phủ, các cơ quan của họ. Quá nhiều vấn đề trong xã hội hôm
nay có nguồn gốc từ việc lãnh đạo vốn được chuẩn bị một cách èo uột để giải quyết với các lộn
xộn và phức tạp của thế giới hôm nay. Chúng ta bị tổn hại từ việc thiếu các nhà lãnh đạo được
trang bị các vai trò, phẩm chất, khả năng và kỹ năng mới. Vấn đề là không có nhiều bộ óc lãnh đạo
không đầy đủ (đào tạo, suy nghĩ, cân nhắc và tạo ra tầm nhìn trong ánh sáng thực tế của sự thay
đổi toàn cầu) như trái tim lãnh đạo không đầy đủ (các giá trị tích cực, tự nhận thức, sự chính trực,
đạo đức, tìm kiếm ý nghĩa, nhận thức sâu sắc hơn).
Các tổ chức trong thế kỷ 21 phải đối mặt với nhiều phức tạp, cạnh tranh và thay đổi hơn bất kỳ tổ
chức nào trong lịch sử. Để giải quyết chúng một cách hiệu quả, các nhà lãnh đạo ngày nay phải
tập trung vào đạo đức, trách nhiệm xã hội, sự hợp tác, các lộn xộn, đổi mới, sáng tạo, thích nghi,
sự linh hoạt, suy nghĩ hệ thống, các mối quan hệ, tinh thần, và sự phức tạp. Điều này có nghĩa là
có một sự thay đổi đáng kể không chỉ ở đầu óc mà cả ở trái tim của các nhà lãnh đạo.
Các nhà lãnh đạo trong thế kỷ 21 sẽ phải hội nhập, cân bằng, đồng bộ, kết hợp cả trí óc và trái tim
của họ. Bộ công cụ sẽ bao gồm cả trí óc và trái tim.
Trí tuệ bao gồm các kiểu suy nghĩ, kỹ năng trí tuệ, nhận thức, hiểu biết, và các tầm nhìn mà nắm
bắt và xử lý với các phức tạp của kỷ nguyên mới.
Trái tim bao gồm sức mạnh cảm xúc, tài năng và các nguồn lực như sự quyết đoán, sẵn sàng,
đam mê, tín ngưỡng, sự bền bỉ, ngoan cường và các giá trị để theo đuổi mà mọi người - bất kể
lãnh đạo hay nhân viên - đều mong muốn.
Danh sách sau đây sẽ khám phá những đòi hỏi cả trí tuệ và trái tim của nhà lãnh đạo trong
thế kỷ 21:
- Đam mê và cảm hứng: cảm giác đầy sức sống, đam mê, mang cả trái tim, tâm hồn và tinh thần
để làm việc, sống với sự nhiệt tình lớn, tạo ra sự khác biệt trên thế giới bằng việc tìm ra, tiếp cận
và truyền cảm hứng cho những người khác, có hình ảnh và hy vọng về tương lai và khuyến khích
những người khác.
- Sự sáng tạo và trực giác: Sử dụng sức căng sáng tạo để nâng cao thay đổi và các sáng kiến
mới, nâng cao và khuyến khích trực giác, nhấn mạnh sự sáng tạo và biến đổi, phát triển khả năng
sáng tạo và trực giác, quan sát, hiểu biết có chủ định, phát triển và sử dụng bán cầu não phải,
thừa nhận nhu cầu thay đổi thực sự mà có tầm quan trọng với nhu cầu của mọi người, tìm các
cách mới để giải quyết các vấn đề phức tạp trong thế kỷ 21.
- Ý nghĩa và suy nghĩ: tạo ra ý nghĩa cho những người khác, gắn kết trái tim, phục vụ một mục
đích cao hơn, sử dụng các không gian suy nghĩ, nghệ thuật và quan hệ, suy nghĩ thông qua âm
nhạc và nghệ thuật, cải thiện hình thức lễ nghi, gắn liền trong sự phát triển và suy nghĩ liên tục,
phát triển ý nghĩa thông qua suy nghĩ cá nhân và tập thể.
- Sự khôn ngoan và nhận thức: phát triển một trí tuệ tích hợp và tự nhận thức, nuôi dưỡng tâm
hồn, nhìn thấy bức tranh lớn, nhận thức sự liên kết, nhận thức được đạo đức và giá trị riêng của
một người, thấy được những ứng dụng dài hạn trong quyết định và hành động của một người lên
hệ thống, và nhấn mạnh trách nhiệm xã hội với cộng đồng, xã hội và môi trường.
- Tầm nhìn và hiểu biết: có một tầm nhìn rõ ràng về tương lai một người muốn tạo ra, có được
viễn cảnh lâu dài để tạo ra khả năng đứng vững cho hiện tại và thế hệ tương lai, tìm hiểu các cá
nhân và các viễn cảnh khác biệt để phát triển hiểu biết, nhận thức sự liên hệ mà sẽ phát sinh các
cơ hội và hiểu biết mới, tạo điều kiện cho việc tự tổ chức, tự điều chỉnh và hệ thống tự làm mới,
thấy được các xu hướng và sự tích hợp các kiểu mẫu mới.
- Sự cởi mở và linh hoạt: Tạo ra và duy trì một dòng tự do thông tin, nâng cao và chứng tỏ sự cở
mở, tạo điều kiện cho sự lưu động và linh hoạt trong quy trình và cấu trúc tổ chức, tạo ra mạng
lưới hợp tác.
- Can đảm và trách nhiệm: chấp nhận mạo hiểm, giải quyết các vấn đề khó khăn, thử thách
những người khác khi họ đi trệch khỏi các giá trị cốt lõi, có trách nhiệm và đảm bảo đầy đủ trách
nhiệm cho hành động và quyết định riêng, thể hiện sự can đảm vững vàng và tự kiểm soát, giữ
cảm giác công bằng hợp lý với những người khác.
- Sự chính trực và xác thực: lại gần để nói chuyện, thể hiến sự tôn trọng lẫn nhau, trung thực
với chính mình và với những người khác, lắng nghe, phát triển suy nghĩ có nguyên tắc và có cân
nhắc, trở nên kiên quyết và chân thành.
- Quản lý và quan tâm: tạo ra cộng đồng của sự quan tâm và chia sẻ trách nhiệm trong đó mỗi
người đều quan trọng, phát triển mối quan hệ tin cậy, phục vụ nhiều hơn là kiểm soát, phát triển
sự cảm thông và thấu hiểu với những người khác bằng việc để ý đến cảm xúc của họ.
- Phát triển và nuôi dưỡng: huấn luyện và khuyến khích sự phát triển của những người khác,
tăng cường và duy trì sự phát triển của các cá nhân, tạo ra các cơ hội cho mọi người thành công,
thúc đẩy việc xây dựng khả năng và sự tiến bộ của tổ chức và cộng đồng.
Giải quyết các vấn đề
Những đòi hỏi về trí óc và trái tim sẽ khuyến khích các nhà lãnh đạo thế kỷ 21 đánh thức tinh thần
tổ chức trong khi vẫn khuyến khích đủ các loại cổ đông. Chúng đại diện cho khả năng trí tuệ và
cảm xúc, nguồn lực và kỹ năng mà các nhà lãnh đạo thế kỷ 21 có thể sử dụng để mường tượng,
thiết kế và thực thi các giải pháp tiến bộ và tích hợp cho các vấn đề phức tạp và cấp bách nhất
của thế giới.
Fahri Karakas
Centre for Creative Leadership
Nguyệt Ánh (dịch)
* Fahri Karakas là nghiên cứu sinh và nhà nghiên cứu ở Khoa Quản lý ở Đại học McGill, chuyên
ngành Hành vi tổ chức. Ông dạy về hành vi tổ chức và việc lãnh đạo ở Đại học Bogazici và Đại
học McGill. Sở thích nghiên cứu của ông tập trung và các giá trị tích cực và tinh thần của nơi làm
việc, sự khác biệt tinh thần của cá nhân và giữa các cá nhân và con người, sự năng động tích cực
của tổ chức, vai trò của nhóm và cá nhân, việc lãnh đạo tinh thần, thay đổi tổ chức, tiến bộ và
phức tạp xã hội…
Ông cũng đang là Chủ tịch tổ chức "Chân trời Quebec" và là thành viên tổ chức "Đối thoại" ở
Montreal, Canada chuyên về đối thoại đa văn hoá vì hoà bình thế giới.