Phát huy tính tích cực trong dạy học qua hình ảnh minh họa môn GDCD ở trường THCS thành lâm huyện bá thước

0

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HĨA

PHỊNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BÁ THƯỚC

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

“Phát huy tính tích cực trong dạy học qua hình ảnh
minh họa mơn GDCD ở trường THCS Thành Lâm
huyện Bá Thước”.

Họ và tên: Cao
MỤCCông
LỤCHoan
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường THCS Thành Lâm
SKKN mơn: GDCD

STT
1
2

NỘI DUNG
MỤC LỤC
1. MỞ ĐẦU.
1.1 Lí do chọn đề tài.
1.1.1 Lí do khách quan.
1.1.2 Lí do chủ quan.THANH HÓA, NĂM 2021

TRANG

1
2
2
2
3


1

3

4

1.2 Mục đích nghiên cứu.
1.3 Đối tượng nghiên cứu.
1.4 Phương pháp nghiên cứu.
2. NỘI DUNG.
2.1 Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm.
2.2 Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến.
2.3 Giải pháp sử dụng.
2.4 Hiệu quả sử dụng.
3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ.
3.1 Kết luận.
3.2 Những kiến nghị.

4
4
4
5
5

6
7
15
17
17
17


2

1. MỞ ĐẦU
1.1 Lí do chọn đề tài.
1.1.1 Lí do khách quan.
Theo điều 28.2 Luật giáo dục đã ghi: Phương pháp giáo dục phổ thơng
phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của HS; phù hợp với
đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện
kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm
vui, hứng thú học tập cho HS .
Cũng chính lí do đó mà trong q trình giảng dạy hiện nay, việc sử dụng
các phương pháp dạy học đòi hỏi người thầy ln phải đặt ra cái đích, đó là giúp
HS nắm vững kiến thức cơ bản, hình thành phương pháp, kỹ năng, kỹ xảo, tạo
thái độ và động cơ học tập đúng đắn. Để từ đó HS có khả năng tiếp cận và chiếm
lĩnh những nội dung kiến thức mới theo xu thế của thời đại và giải quyết phù
hợp các vấn đề nảy sinh. Tuy nhiên, việc vận dụng phương pháp dạy học tích
cực vào giảng dạy địi hỏi người giáo viên phải có sự đầu tư nghiên cứu kĩ các
phương pháp đó, vận dụng phù hợp với từng đối tượng học sinh, từng lớp.
Môn Giáo dục công dân có vị trí quan trọng trong nhà trường Trung học
cơ sở. Môn học cung cấp cho học sinh một hệ thống chuẩn mực lối sống phù
hợp với yêu cầu của xã hội ở mức độ phù hợp với lứa tuổi, giúp học sinh biết
sống hoà nhập với cuộc sống hiện tại với tư cách là một cơng dân tích cực và

năng động. Góp phần quan trọng để hình thành những phẩm chất cần thiết của
nhân cách con người Việt Nam nhằm đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và tăng cường khả năng hội nhập trong xu thế
phát triển và tiến bộ của thời đại.
Mặt khác dạy học môn GDCD phải nhằm tạo ra sự thống nhất giữa nhận
thức và hành động, giữa lới nói và hành vi. Như vậy, mơn GDCD cần phải đảm
bảo cung cấp cho học sinh những phương thức ứng xử về đạo đức, pháp luật,
văn hoá trong cuộc sống, hình thành ở mỗi học sinh sự thống nhất giữa nhận
thức và hành động, hướng học sinh vào việc thực hành trong cuộc sống hàng
ngày các chuẩn mực và mẫu hành vi tích cực mà bài học đặt ra; khơi dậy trong
học sinh ý chí thể hiện sự thống nhất đó.
Cùng với những mơn học khác, mơn GDCD góp phần đào tạo ra những
người cơng dân mới vừa có tri thức khoa học vừa có năng lực hoạt động thực
tiễn, có ý thức trách nhiệm với bản thân, gia đình và đất nước. Từ đó các em
thấy rõ trách nhiệm của mình: Ln ln có ý thức sống và làm việc theo Hiến
pháp, Pháp luật, biết tự rèn luyện bản thân để trở thành người cơng dân có ích
cho quê hương, đất nước.
Vì vậy, để phát huy tính tích cực của học sinh thì việc sử dụng hình ảnh
trong dạy học là điều kiện hết sức quan trọng giúp học sinh chiếm lĩnh các giá
trị, các chuẩn mực đạo đức, pháp luật thông qua việc nắm tri thức, thực hành và
rèn luyện trong và ngồi giờ học.
1.1.2 Lí do chủ quan.
Những năm gần đây, đạo đức của một bộ phận xã hội đang có chiều
hướng xuống cấp, tội phạm của những người chưa thành niên có chiều hướng


3

gia tăng, một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên là do các em có
lối sống bng thả, thiếu văn hoá, phạm tội là do hiểu biết về các giá trị đạo đức,

truyền thống tốt đẹp của dân tộc và pháp luật của các em còn hạn chế. Vì vậy
giáo dục đạo đức, pháp luật trong nhà trường có ý nghĩa đặc biệt quan trọng góp
phần quan trọng trong việc giáo dục và rèn luyện con người ý thức tuân theo
những chuẩn mực của đạo đức xã hội và tuân theo pháp luật.
Bên cạnh đó trước đây phần lớn giáo viên dạy bộ môn này là giáo viên
chủ nhiệm hoặc những giáo viên những bộ môn khác được phân cơng giảng dạy
nên họ khơng có điều kiện và ít quan tâm đến việc đầu tư cho bài giảng, chưa có
kiến thức sâu rộng và kinh nghiệm khai thác và sử dụng kênh hình trong các tiết
dạy. Do đó hiệu quả giờ dạy đạo đức, pháp luật chưa cao, các em hiểu biết về
các chuẩn mực đạo đức, pháp luật còn mơ hồ. Những năm gần đây, phần lớn
giáo viên dạy bộ mơn này đã được đào tạo chính quy, được phân công chuyên
giảng dạy bộ môn này, nên họ rất quân tâm đến việc đầu tư cho từng tiết dạy,
đặc biệt là họ rất quan tâm đến việc sử dụng đồ dùng trực quan và áp dụng các
phương tiện hiện đại trong giảng dạy mơn GDCD. Chính vì lẽ đó mà chất lượng
và hiệu quả giờ dạy đạo đức, pháp luật được nâng cao hơn trước.
Môn GDCD ở trường trung học cơ sở trước đây thường bị coi là môn
học phụ nên các giờ học thường diễn ra một cách đơn điệu, khô khan, phương
pháp chủ yếu là phương pháp thuyết trình. Trong giờ học, học sinh được hoạt
động ít, thụ động, giờ học khơng gây hứng thú, đồ dùng dạy học ít được sử dụng
hoặc sử dụng một cách hình thức. Nên đó chưa phải là là phương pháp tích cực
vì học sinh chưa thực sự có cơ hội để thể hiện thái độ, lập trường của cá nhân
mình. Những giờ học như vậy, học sinh ít có khả năng sáng tạo.
Tiếp tục nâng cao chất lượng và hiệu quả giờ dạy theo yêu cầu đổi mới
phương pháp dạy học. Với định hướng “ lấy học sinh làm trung tâm” giáo viên
cần đa dạng hoá các phương pháp dạy học đảm bảo hiệu quả cao và học sinh
tích cực, chủ động trong học tập. Vì vậy việc dạy đạo đức, pháp luật giáo viên
không chỉ sử dụng phương pháp thuyết trình, đàm thoại mà cịn phải sử dụng
hình ảnh và đồ dùng dạy học trực quan. Tức là sử dụng các phương tiện, đồ
dùng, hình ảnh nhằm minh hoạ cho nội dung bài giảng (Như: tranh ảnh, bản đồ,
sơ đồ, băng hình, băng tiếng, bảng số liệu thống kê…). Thông qua các đồ dùng

trực quan học sinh có thể tiếp thu tri thức thiết lập mối quan hệ giữa nội dung
kiến thức với thực tế cuộc sống. Các em biết vận dụng kiến thức đã học vào
cuộc sống, vào trong vấn đề cụ thể hàng ngày. Cho nên giờ học đạo đức, pháp
luật rất sôi nổi, chất lượng giờ dạy được nâng cao, học sinh nắm bắt các chuẩn
mực của đạo đức, pháp luật chắc và nhanh.
Trong những năm gần đây công tác bồi dưỡng chỉ đạo chun mơn của
Phịng giáo dục và Đào tạo ngày càng chặt chẽ hơn. Bên cạnh đó, tại đơn vị
cơng tác chỉ đạo đổi mới phương pháp được thống nhất từ ban giám hiệu đến
các tổ, nhóm và từng cá nhân, đặc biệt là sử dụng đồ dùng dạy học có kết hợp
các phương tiện hiện đại sẽ góp phần nâng cao chất lượng giờ dạy nhiều hơn,
mỗi giáo viên dạy Giáo dục công dân đều xác định rằng: “Muốn cho giờ dạy
đạo đức, pháp luật không bị khô cứng và tẻ nhạt phải sử dụng các kỹ thuật dạy
học hiện đại kết hợp với đồ dùng trực quan” giúp học sinh nắm vững kiến thức


4

theo nguyên lí:“ Từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng, từ tư duy trừu
tượng đến thực tiễn. Đó là con đường biện chứng của nhân thức chân lý, của sự
nhận thức hiện thực khách quan” (Lê Nin). Mặt khác, trong những năm gần đây
nhà trường đã từng bước trang bị các phương tiện phục vụ cho giảng dạy như
máy tính, mạng Internet, máy chiếu nên việc sưu tầm tư liệu như tranh ảnh rất
thuận tiện. Vì vậy, mỗi giáo viên đều suy nghĩ, tìm tịi để làm sao nâng cao chất
lượng sử dụng đồ dùng trực quan trong giảng dạy bộ môn GDCD nhằm đem lại
hiệu quả cao trong việc dạy và học bộ môn này.
Từ những cơ sở thực tiễn trên đây địi hỏi phải có sự thay đổi về
phương pháp dạy học. Muốn làm được điều đó, giáo viên phải là những người tổ
chức, điều khiển các hoạt động học tập, hạn chế tối đa sự độc thoại của thầy
bằng cách sử dụng đồ dùng dạy học một cách trực quan, phong phú, tạo ra sự
hấp dẫn trong tiết học, học sinh chủ động tiếp cận đồ dùng dạy học, phân tích,

đánh giá từ đó rút ra nội dung bài học. Như vậy học sinh có cơ hội tối đa phát
triển tính độc lập, sáng tạo, chủ động tiếp thu kiến thức, nâng cao nhận thức, rèn
luyện kỹ năng, còn người giáo viên chỉ là người tổ chức tiết học thành môi
trường để học sinh học mà thơi.
1.2 Mục đích nghiên cứu.
Đánh giá được thực trạng của công tác giáo dục học sinh ở trường THCS,
thơng qua đó đề ra biện pháp nâng cao chất lượng bộ mơn, hình thành ở các em
kiến thức về đâọ đức và pháp luật để các em trở thành những người tốt trong xã
hội.
Yêu cầu của việc tổ chức dạy học mơn GDCD là phải hình thành ở học sinh
xúc cảm, tình cảm, niềm tin đạo đức vì đó là động cơ bên trong giúp các em
hoàn thiện, tự điều chỉnh để đến với cái chân, thiện, mĩ. Đây là u cầu có tính
đặc trưng của bộ mơn so với một số môn học khác và cũng là yêu cầu bức xúc
của giai đoạn hiện nay khi mà một bộ phận đạo đức lối sống của thanh niên, học
sinh đang đi xuống trầm trọng.
1.3 Đối tượng nghiên cứu.
Chương trình môn giáo dục công dân trường trung học cơ sở.
1.4 Phương pháp nghiên cứu.
Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết; phương pháp điều tra
khảo sát thực tế, thu thập thông tin; phương pháp thống kê, xử lý số liệu.
2. NỘI DUNG
2.1 Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm.
Dạy học sử dụng hình ảnh là thơng qua các hình ảnh của giáo viên đưa ra
học sinh rèn luyện phương pháp tự học, kích thích sự đam mê tăng cường sự
hợp tác, giao tiếp chia sẻ kinh nghiệm đồng thời tạo ra môi trường học tập thoải
mái cho học sinh… Kết hợp sự đánh giá của thầy và tự đánh giá của trị.
Hình ảnh ở đây được hiểu như là những phương tiện, thiết bị vật chất
được sử dụng trong quá trình dạy học như Tư liệu, tranh, ảnh, bản đồ, biểu đồ,
sơ đồ, bảng thống kê, số liệu, phim tình huống, phim tư liệu, trị chơi… Ngồi
ra, ta có thể sử dụng một số đồ dùng thơng thường trong gia đình, trong sinh

5

hoạt: Dùng để sắm vai, chơi trị chơi; Thơng báo hay trình bày thơng tin, giới
thiệu vào bài, minh họa, giải thích, mơ tả trực quan. Tổ chức và tiến hành các
hoạt động, kết thúc bài học và giáo dục học sinh.
Tác dụng của hình ảnh tạo điều kiện để thực hiện đổi mới phương pháp
dạy học, loại trừ khuynh hướng dạy chay làm cho các giờ học không khô khan,
mang tính chất lý thuyết, áp đặt đối với học sinh. Làm tăng tính hấp dẫn đối với
nội dung học tập, gây hứng thú học tập ở học sinh. Làm cho việc học trở nên dễ
dàng hơn, thuận lợi hơn, đây là nguồn cung cấp các chất liệu để học sinh khai
thác nội dung học tập một cách tích cực, tự giác. Trong dạy học đổi mới bằng
hình ảnh, học sinh hoạt động dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Nếu khơng có
các hình ảnh dạy học thì việc tổ chức các hoạt động của học sinh sẽ gặp rất
nhiều khó khăn, do đó kết quả học tập khơng đạt yêu cầu mong muốn. Mỗi hoạt
động dạy học được xây dựng trên cơ sở vận dụng một phương pháp dạy học cụ
thể, có phương tiện dạy học phù hợp để hỗ trợ cho hoạt động đó. Vì vậy sử dụng
phương tiện dạy học phải đúng lúc, đúng chỗ, kịp thời, tránh đưa ra một cách
tuỳ tiện.
Một yêu cầu rất quan trọng là sử dụng hình ảnh và đồ dùng dạy học có tác
dụng kích thích học sinh tư duy, suy nghĩ, tìm tịi, khơng phải chỉ như một
phương tiện minh hoạ nội dung bài học. Khi sử dụng thiết bị, phương tiện dạy
học là giáo viên cung cấp cho học sinh những chất liệu cần thiết để học sinh tìm
tịi, tự kiến tạo tri thức, kỹ năng trên cơ sở làm việc với nguồn thông tin từ các
phương tiện dạy học mà giáo viên trình bày, giới thiệu, học sinh phải có ý kiến
nhận xét, đánh giá về nội dung, tính chất sự việc, rút ra kết luận bài học cần
thiết. Mặt khác, đổi mới phương pháp dạy học không chỉ là đổi mới phương tiện
và khơng có nghĩa là dùng nhiều phương tiện dạy học, mà điều quan trọng là sử
dụng phương tiện dạy học một cách hợp lý, có hiệu quả, tránh lạm dụng hoặc sử

dụng một cách hình thức, tránh xu hướng sử dụng tràn lan, khơng có chủ đích rõ
rệt, cần được khai thác một cách triệt để.
Dạy đạo đức, pháp luật cũng như tất cả các mơn học khác là phải sử dụng
các hình ảnh và đồ dùng trực quan để minh hoạ cho nội dung bài giảng. Trong
các tiết dạy đạo đức, pháp luật hiện nay rất đa dạng và phong phú trong giai
đoạn hiện nay khi khoa học công nghệ đang phát triển, mạng Intenet dang được
sử dụng ngày càng rộng rãi. Vì vậy, trong một tiết dạy giáo viên có thể sử dụng
nhiều hình ảnh và đồ dùng trực quan khác nhau vào những mục đích khác nhau
nhằm làm cho bài giảng thêm hấp dẫn, đạt hiệu quả cao. Từ thực tiễn giảng dạy
tôi thấy cần phải chuẩn bị như sau: Muốn sử dụng các hình ảnh và đồ dùng trực
quan đạt hiệu quả cao trong mỗi bài dạy đạo đức, pháp luật, người giáo viên dạy
GDCD phải chuẩn bị rất kỹ. Do những đồ dùng trực quan sử dụng trong các tiết
dạy đạo đức, pháp luật ít có sẵn nên việc chuẩn bị hình ảnh, đồ dùng cho một
tiết dạy khá cơng phu địi hỏi giáo viên phải có sự đầu tư về mặt thời gian, cơng
sức, trí tuệ và lịng nhiệt tình; trước hết người giáo viên phải xác định xem trong
tiết dạy này cần sử dụng những hình ảnh nào và phục vụ nội dung gì. Khi đã xác
định được bài dạy này cần sử dụng những loại nào thì người giáo viên sẽ bắt tay
vào cơng việc chuẩn bị và tiến hành thực hiện.
2.2 Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến.


6

Thành lâm là xã nghèo của huyện Bá Thước, gia đình các em học sinh cịn
gặp nhiều khó khăn, tỉ lệ học sinh bỏ học cao vì vậy bản thân các em không ham
muốn học tập đặc biệt là môn giáo dục cơng dân, vì vậy ở các tiết học các em
chỉ dừng lại ở việc đối phó, học cho hết bài. Hơn nữa các loại tài liệu tham khảo
nâng cao cho bộ mơn là khơng có ngồi sách giáo khoa và sách giáo viên.
Đồ dùng phục vụ cho quá trình dạy học khơng có gì, mà đây lại là mơn
học mang giá trị thực tiễn cao nên qua trình tổ chức giờ học của giáo viên gặp

nhiều khó khăn. Hơn nữa một bộ phận không nhỏ giáo viên trong q trình dạy
học áp dụng phương pháp chưa hợp lí làm hết phần việc của học sinh dẫn đến
học sinh thiếu tích cực ln ỉ lại chờ vào kết quả của giáo viên.
Bởi những thực trạng trên mà chất lượng của những năm trước cịn tương
đối thấp. Điều đó thể hiện qua bảng số liệu sau:
Năm học
Trung
Yếu
Giỏi
khá
Kém
bình
Kết quả
2017 - 2018
1%
10%
67%
18%
4%
2018- 2019
2%
15%
69%
12%
2%
Từ thực trạng trên nhiều năm trăn trở suy nghĩ đây khơng phải là mơn học
khó vậy tại sao học sinh khơng thích học. Phải chăng do cách tổ chức giờ học
chưa thực sự phù hợp. Những năm gần đây nhà trường phân công giảng dạy
môn học tôi đã ứng dụng tất cả các phương pháp bộ môn và các phương pháp
mới đã làm thay đổi căn bản cách suy nghĩ, cách học của học sinh cũng như

bước đầu đem lại hiệu quả. Một trong những phương pháp đó là sử dụng hình
ảnh minh họa để dẫn dắt học sinh đến với nội dung bài học. Nhiều năm nay tôi
đã ứng dụng thành công phương pháp trên xin được giới thiệu để bạn bè cùng
tham khảo: “Phát huy tính tích cực trong dạy học qua hình ảnh minh họa
mơn GDCD ở trường THCS Thành Lâm huyện Bá Thước”.
2.3 Giải pháp sử dụng.
Mục tiêu của đề tài này là tìm ra những cách thức tổ chức hiệu quả nhất
trong việc thực hiện đề tài: “Phát huy tính tích cực trong dạy học qua hình
ảnh minh họa mơn GDCD ở trường THCS Thành Lâm huyện Bá Thước”.
nhằm hình thành ý thức cho học sinh hoàn thiện kỹ năng thành thạo giúp học
sinh năng động sáng tạo hơn trong học tập. Mỗi cách thức tổ chức đều có mặt
tích cực và hạn chế riêng, phù hợp với từng đối tượng học sinh, từng kiểu bài và
đòi hỏi những điều kiện thực hiện riêng. Vì vậy cần lựa chọn và sử dụng kết hợp
các cách thức tổ chức phù hợp với nội dung của tiết học, trình độ nhận thức của
học sinh, năng lực, sở trường của giáo viên, điều kiện và hoàn cảnh cụ thể của
lớp, của trường. Từ mục tiêu nghiên cứu đó bản thân tơi đã áp dụng và thử
nghiệm các cách thức tổ chức lớp học và tiến hành tiết dạy và sau đây tôi xin
minh họa bằng những tiết dạy như sau:
Ví dụ 1: Khi dạy bài 14 lớp 6 : “thực hiện trật tự an tồn giao thơng” tơi đã
sử dụng hình ảnh minh họa để giúp học sinh đến với nội dung bài học được tôi
thực hiện ở những khâu sau:


7

1. Giới thiệu bài mới.
Trước khi vào nội dung bài mới tôi cho học sinh quan sát những bức ảnh
sau và đặt câu hỏi dẫn dắt, phân tích và giới thiệu vào nội dung bài mới.

INCLUDEPICTURE

" />q=tbn:ANd9GcTM_bsDR5ZtK9vesx2nBboCOgZ_D3z7m-Z9yLdVpyhI7oLftMWH"
\*

MERGEFORMATINET

? Những hình ảnh các em đang xem nói lên điều gì về thực trạng an tồn giao
thơng ở nước ta hiện nay?
Hs: Những hình ảnh trên nói lên tình trạng giao thơng ở nước ta ngày một phức
tạp bởi số vụ tai nạn giao thông, số người chết ngày một gia tăng.
Gv: Như vậy các em thấy an tồn giao thơng đang là vấn đề bức xúc của tồn xã
hội, tại nạn giao thơng ngày một nhiều, số người chết, người bị thương ngày một
lớn vì vậy khi tham gia giao thơng chúng ta phải nghiêm chỉnh chấp hành luật
giao thông để bảo vệ tính mạng, sức khỏe cho bản thân mình và cho người khác.
Vậy để hiểu rõ những quy định về an tồn giao thơng dành người đi bộ, người đi
xe đạp, và quy định về đường sắt như thế nào đó là nội dung bài học của chúng
ta hôm nay.
2. Quy định dành cho người đi bộ.


8

Khi cho học sinh tìm hiểu quy định dành cho người đi bộ tôi cho học sinh
quan sát những tấm hình sau và đặt câu hỏi phân tích và dẫn dắt để học sinh đến
với quy định dành cho người đi bộ.

? Từ những bức ảnh trên và bằng thực tế khi tham gia giao thông em hãy cho
biết người đi bộ phải đi như thế nào mới đúng quy định?
Hs:
+ Người đi bộ phải đi trên hè phố, lề đường. Trường hợp đường khơng có hè
phố lề đường thì người đi bộ phải đi sát mép đường.

+ Nơi có tín hiệu đèn, có vạch kẻ đường dành cho người đi bộ qua đường thì
người đi bộ phải tuân thủ đúng.
3. Quy định dành cho người đi xe đạp.
Khi hình thành nội dung bài học về quy định dành cho người đi xe đạp tôi
cho học sinh quan sát những tấm hình sau và đặt câu hỏi phân tích dẫn dắt học
sinh đến với nội dung bài học:


9

? Những hành vi như trên có thể gây ra tai nạn cho bản thân người điều khiển
phương tiện giao thông và cho người khác vậy để đảm bảo an toàn cho người đi
xe đạp và cho người khác pháp luật nước ta quy định như thế nào đối với người
đi xe đạp?
Hs:
+ Người đi xe đạp không được đi xe dàn hàng ngang, lạng lách đánh võng.
Không đi vào phần đường dành cho người đi bộ hoặc phương tiện khác.
+ Không sử dụng xe để kéo, đẩy xe khác. Không mang vác và chở vật cồng
kềnh. Không buông cả hai tay hoặc đi xe bằng một bánh.
4. Quy định về an tồn đường sắt.
Khi hình thành quy định về an tồn đường sắt tơi cho học sinh quan sát
những bức hình sau và đặt câu hỏi, phân tích để dẫn dắt học sinh hình thành nội
dung bài học:

? Những hình ảnh trên rất nguy hiểm đối với giao thơng đường sắt vậy để đảm
bảo an toàn đường sắt pháp luật nước ta quy định như thế nào?
Hs:
+ Không chăn thả trâu, bò, gia súc hoặc chơi đùa trên đường sắt.
+ Khơng thị đầu, chân tay ra ngồi khi tàu đang chạy.
+ Không ném đất đá và các vật nguy hiểm lên tàu và từ trên tàu xuống.

Ví dụ 2: Khi dậy bài 16: “quyền tự do tín ngưỡng và tơn giáo” lớp 7 tơi đã
sử dụng hình ảnh để minh họa dẫn dắt học sinh đến với những nội dung bài học
được tôi thực hiện ở những khâu sau:


10

1.Nhận biết các loại tôn giáo.
Sau khi tôi cho học sinh hình thành khái niệm tín ngưỡng và tơn giáo,
học
sinh kể được những tơn giáo chính ở nước ta như phật giáo, thiên chúa giáo, đạo
cao đài, đạo hòa hảo, đạo tin lành, đạo hồi… để giúp các em hình dung và nhận
dạng được những tôn giáo mà các em vừa kể tơi cho các em quan sát những hình
ảnh mơ tả những loại tơn giáo đó để các em nhận dạng được đặc điểm của các
loại tôn giáo ở nước ta.
Hs: Quan sát.
Gv: Thuyết trình thêm về ảnh.

2. Quy định của pháp luật về quyền tự do tín ngưỡng, tơn giáo.
Để hình thành nội dung bài học những quy định của pháp luật nước ta về
quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo tôi cho học sinh quan sát những hình ảnh sau:


11

? Trên đây là những hoạt động của các đồng chí lãnh đạo đảng và nhà nước ta
trong việc tham dự các hoạt động của các tôn giáo, thăm các nơi thờ tự của các
tơn giáo, tín ngưỡng. Vậy từ những hoạt động đó em thấy chính sách của nhà
nước ta đối với các nơi thờ tự của tôn giáo và tín ngưỡng được thể hiện như thế
nào?

Hs: Nhà nước ta luôn tôn trọng các nơi thờ tự của các tín ngưỡng, tơn giáo như
đền, chùa, miếu thờ, nhà thờ…

? Những bức hình trên là những hành vi lợi dụng quyền tự do tín ngưỡng, tơn
giáo để làm những việc trái pháp luật và những hành vi đó đã bị xử lí theo đúng
quy định của pháp luật nước ta. Vậy em hãy cho biết nhà nước ta có những quy
định như thế nào khi hoạt động tín ngưỡng tơn giáo.
Hs:
+ Khơng được bài xích, gây mất đồn kết, chia rẽ giữa những người có tín
ngưỡng, tơn giáo và những người khơng có tín ngưỡng tơn giáo, giữa những
người có tín ngưỡng tơn giáo khác nhau.
+ Nghiêm cấm việc lợi dụng tín ngưỡng, tơn giáo, lợi dụng quyền tự do tín
ngưỡng để làm trái pháp luật và chính sách của nhà nước.
3. Mê tín dị đoan.
Khi hình thành khái niệm mê tín dị đoan tơi đã cho học sinh quan sát
những bức hình sau và đặt câu hỏi để học sinh thảo luận nhóm và giáo viên dẫn
dắt, phân tích giúp học sinh học khám phá ra nội dung bài học.


12

?Em hãy cho biết những hoạt động trong bức hình trên có phù hợp với lẽ tự
nhiên khơng? Vì sao?
Hs: khơng hợp lẽ tự nhiên. Vì những hoạt động đó trái lẽ tự nhiên.
? Vậy những hoạt động như trong những bức hình trên là hoạt động gì?
Hs: Hoạt động mê tín dị đoan.
? Từ đó em hiểu mê tín dị đoan là gì?
Hs: Mê tín dị đoan là tin vào những điều mơ hồ, nhảm nhí, khơng phù hợp với lẽ
tự nhiên như tin vào bói tốn, chữa bệnh bằng phù phép dẫn tới hậu quả xấu cho
cá nhân và cộng đồng về sức khỏe, thời gian, tài sản và có thể cả tính mạng con

người.
Ví dụ 3: Khi dạy bài 13: “phòng, chống tệ nạn xã hội” lớp 8 tơi đã sử dụng
hình ảnh để minh họa và đặt câu hỏi thảo luận và dẫn dắt học sinh đến với nội
nội dung bài học được tôi thực hiện ở các khâu sau.
1. Giúp học sinh nhận biết một số tệ nạn nguy hiểm ở nước ta.
Sau khi tôi cho học sinh tìm hiểu song khái niệm tệ nạn xã hội, tơi u cầu
các em thảo luận nhóm đơi kể một số tệ nạn xã hội nguy hiểm ở nước và đặt câu
hỏi.
? Em hãy kể một số tệ nguy hiểm ở nước ta.
Hs: Cờ bạc, ma túy, mại dâm, đua xe
Gv: sau khi học sinh kể được một số tệ nạn nguy hiểm như trên tôi cho các em
xem những bức hình về tệ nạn xã hội đó để các em hình dung và nhận biết được
chúng, các em được nhìn thấy tận mắt những tệ nạn xã hội sẽ giúp các em khắc
sâu được nội dung trên.


13

2. Tác hại của tệ nạn xã hội.
Khi tìm hiểu tác hại của tệ nạn xã hội tôi cho học sinh quan sát những bức
ảnh sau để minh họa và đặt câu hỏi để học sinh thảo luận nhóm 4 và giáo viên
phân tích, dẫn dắt học tìm hiểu tác hại của tệ nạn xã hôi đối với cá nhân, gia
đình và xã hội.


14

? Từ những bức ảnh các em đang quan sát các em hãy cho biết tệ nạn xã hội ảnh
hưởng như thế nào đến cá nhân, gia đình và xã hội?
Hs: Tệ nạn xã hội ảnh hưởng xấu tới sức khỏe, tinh thần và đạo đức con người,

làm tan vỡ hạnh phúc gia đình, rối loạn trật tự xã hội, suy thối giống nịi dân
tộc. các tệ nạn xã hội ln có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Ma túy mại dâm là
con đường ngắn nhất làm lây truyền HIV AIDS một căn bệnh vơ cùng nguy
hiểm.
Ví dụ 4: Khi dạy bài bài 14: “quyền và nghĩa vụ lao động của cơng dân” lớp
9 tơi đã minh họa hình ảnh để phân tích dẫn dắt học sinh nắm nội dung bài học
được tôi tiến hành ở các khâu sau:
1. Chính sách của nhà nước về lao động
Để đến với nội dung bài học chính sách của nhà nước về lao động tơi đã
minh họa bằng những bức ảnh có nội dung phù hợp với những chính sách của
nhà nước về lao động như khuyến khích các hoạt động tạo việc làm, tự tạo việc
làm của người dân, khuyến khích đầu tư của các cá nhân, doanh nghiệp trong
nước và ngoài nước trong việc tạo việc làm thu hút lao động và đặt câu hỏi để
phân tích, dẫn dắt học sinh đến với nội dung bài học.

? Những bức ảnh trên thể hiện rất rõ chính sách của nhà nước ta trong việc tạo
việc làm cho người lao động. Vậy em hãy cho biết nhà nước ta có những chính
sách gì
trong việc tạo việc làm cho người lao đơng.
Hs: Nhà nước có chính sách khuyến khích tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ
chức, cá nhân trong và ngoài nước bao gồm cả người Việt Nam định cư ở nước
ngoài đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh để giải quyết việc làm, tự tạo việc
làm, dạy nghề và học nghề để có việc làm, sản xuất kinh doanh thu hút lao động
đều được nhà nước khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi hoặc giúp đỡ.
2. Quy định của pháp luật về sử dụng lao động trẻ em.
Khi dạy những quy định của pháp luật về việc sử dụng lao động đối với
trẻ em tôi đã cho học sinh quan sát những bức hình sau và đặt những câu hỏi để
học sinh thảo luận và giáo viên phân tích hình ảnh và dẫn dắt học sinh đến với
nội dung bài học.

15

? Từ những bức ảnh trên em hãy cho biết trong sử dụng lao động pháp luật nước
ta nghiêm cấm điều gì khi sử dụng lao động là trẻ em.
Hs: Cấm nhận trẻ em chưa đủ 15 tuổi vào làm việc, cấm sử dụng người lao động
dưới 18 tuổi làm những công việc nặng nhọc, nguy hiểm hoặc tiếp xúc với chất
độc hại, cấm lạm dụng sức lao động của người lao động dưới 18 tuổi. cấm
cưỡng bức, ngược đãi người lao động.
2.4 Hiệu quả của sáng kiến.
Như vậy từ khi vận dụng phương pháp trên vào quá trình dạy học, chất
lượng được nâng lên rõ rệt, khác hẳn so với các năm học trước. Học sinh hăng
say, hứng thú trong học tập. Giờ học vừa thoải mái mà lại đạt hiệu quả cao. Đến
nay học sinh không chán học mơn học này nữa, các em đã đam mê, có nhiều em
đã đạt giải cao trong kì thi học sinh giỏi cấp huyện và cấp tỉnh tổ chức. Hơn nữa
kiến thức thu được của các em khơng cịn phiến diện chủ quan mà tăng tính
khách quan. Các em hiểu các vấn đề trở nên sâu sắc, bền vững.
Sau khi áp dụng kinh nghiệm trên trong dạy học môn GDCD bản thân
cảm thấy tiết học khơng cịn khơ khan, hiệu quả dạy học có sự thay đổi, học sinh
thích học mơn GDCD các hoạt động của nhà trường được các em tổ chức hiệu
quả. Các hoạt động dạy và học của thầy và trị trở nên sơi nổi, hứng thú mang lại
những kết quả cao cho nhà trường
Kết quả năm học 2019 – 2020 và năm học 2020 – 2021 khi đã ứng dụng.
Năm học
Kết quả
2019 – 2020
2020 – 2021

Giỏi

Khá

15 %
27%

35%
42%

Trung
bình
50%
31%

Yếu

kém

0%
0%

0%
0%

Sau đây là bảng so sánh kết quả năm chưa áp dụng và năm áp dụng.


16

Xếp loại
Giỏi

Khá
Trung bình
Yếu
Kém

Kết quả qua các năm
Năm học chưa áp dụng
Năm học áp dụng
2017 - 2018
2018 - 2019
2019 - 2020
2020 - 2021
1%
2%
15%
27%
10%
15%
35%
42%
67%
69%
50%
31%
18%
12%
0%
0%
4%
2%

0%
0%

So sánh khi chưa áp dụng dạy học bằng hình ảnh và năm học áp dụng
phương pháp dạy học bằng hình ảnh ta thấy năm học chưa áp dụng dạy học bằng
hình ảnh tỉ lệ học sinh yếu kém vẫn cịn, học sinh khá giỏi ít thì sau những năm
áp dụng tỉ lệ học sinh yếu kém khơng cịn nữa, học sinh khá giỏi tăng lên.
Kết quả thi học sinh giỏi cấp huyện, cấp tỉnh.
Năm học 2019 – 2020 có 6 học sinh đạt học sinh giỏi cấp huyện lớp 9
trong đó 1 nhất 2 giải nhì, 1 giải ba và 2 giải khuyến khích, có 4 học sinh được
chọn vào đội ôn thi học sinh giỏi cấp tỉnh;
Năm học 2020 – 2021 có 10 học sinh đạt học sinh giỏi tuyến huyện trong
đó có 1 giải nhất, 2 giải nhì, 2 ba, 5 khuyến khích có 4 học sịnh được chọn ôn thi
học sinh giỏi cấp tỉnh.
Năm học 2020-2021 Có 6 học sinh đạt học sinh giỏi cấp tỉnh trong đó 2
giải nhì, 1 giải ba, 3 giải khuyến khích.
Điều thực sự làm tơi thấy vui mừng khơng chỉ là ở sự thay đổi ở những
con số mà điều đáng quan tâm hơn thấy được ở đây là ngoài việc các em vận
dụng trong học tập, học và hiểu bài thì việc ứng dụng ngồi đời của các em mới
đáng quý. Các em cũng biết tiết kiệm, cũng biết khoan dun, biết tha thứ cho lỗi
lầm của người khác, biết kính trọng ơng bà, cha mẹ và biết thực hiện đúng
quyền và nhĩa vụ của công dân.
3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
3.1 Kết luận.
Như vậy việc vận dụng dạy học bằng hình ảnh trong mơn GDCD là một
u cầu quan trọng. phương pháp này học sinh được quan sát nhiều hơn, hình
dung nhiều hơn so với cách dạy thuyết trình thơng thường. Gọi là đổi mới song
thực chất trong giờ giáo dục công dân giáo viên cần phối hợp nhiều phương
pháp. Dù áp dụng hình thức nào, phương pháp nào chúng ta vẫn phải cố gắng
đảm bảo dạy học theo tinh thần “lấy học sinh làm trung tâm”. Học sinh chủ

động đi tìm kiến thức, học sinh được nghĩ, được nói, được làm dưới sự hướng
dẫn tổ chức của thầy cô. Thực hiện được như vậy chúng ta mới có thể tạo được
những con người năng động, sáng tạo đưa đất nước vững bước sánh vai với năm
châu trong thời kì hội nhập.
Trước thực trạng đạo đức hiện nay của học sinh trường THCS có chiều
hướng giảm sút nghiêm trọng, vi phạm pháp luật ngày càng gia tăng việc giáo
dục đạo đức cho học sinh, nâng cao ý thức pháp luật cho học sinh là đòi hỏi cấp


17

bách của xã hội để xây dựng hoàn thiện những giá trị cơ bản của con người Việt
Nam thời kỳ cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển nền kinh tế tri thức.
Trong phạm vi nghiên cứu của đề tài nâng cao chất lượng bộ môn gây hứng
thú cho học sinh đã giúp cho đội ngũ giáo viên và CBQL xác định đúng tầm
quan trọng của công tác giáo dục đạo đức, pháp luật của học sinh ở nhà trường
để có kế hoạch hồn chỉnh, có sự quan tâm đúng mực trong việc giáo dục học
sinh, từ đó giúp cho tập thể sư phạm của trường thấy được nhiệm vụ quan trọng
này để ngồi việc dạy chữ cho tốt cịn phải lưu tâm, hết lòng giáo dục các em
phát triển toàn diện cả tài lẫn đức.
3.2 Những kiến nghị.
Để đảm bảo cho việc dạy và học môn GDCD đạt hiệu quả cao, tơi xin có
một số kiến nghị đề xuất như sau:
Cần quan tâm hơn nữa đến việc đầu tư các phương tiện dạy học hiện đại,
các văn bản pháp luật, các tài liệu tham khảo có liên quan đến bộ mơn để giáo
viên có thêm tư liệu sử dụng khi lên lớp.
Cần có nhiều lớp tập huấn về sử dụng công nghệ thông tin và phương
pháp soạn bài giảng bằng papoi để giáo viên có thể áp dụng được cách dạy học
bằng hình ảnh.
Có hướng dẫn thống nhất và cụ thể cho những tiết thực hành ngoại khóa

để giáo viên tiến hành dạy các tiết đó được thuận lợi hơn và đạt hiệu quả tốt hơn.
Phòng giáo dục cần có những hội thảo chia sẽ kinh nghiệm trong dạy học
môn giáo dục công dân.
Trên đây là những kinh ngiệm được đúc rút trong q trình dạy học của
tơi. Bước đầu đã thu được các kết quả khả quan khi ứng dụng cách dạy học trên.
Tuy nhiên nó chỉ là kinh nghiệm của cá nhân, trong sáng kiến còn nhiều hạn chế
mong nhận được sự góp ý, xây dựng của đồng nghiệp, ban giám khảo để sáng
kiến này khơng cịn là kinh nghiệm của bản thân nữa mà mang tính tập thể.
Chúng ta sẽ cùng vận dụng để chất lượng mơn học ngày càng cao hơn để góp
phần nhỏ bé trong việc hồn thành nhân cách của cơng dân Việt Nam.
Tôi xin chân thành cảm ơn!

Thủ trưởng đơn vị
(Xác nhận)

Bá Thước, ngày 15 tháng 3 năm 2021
Tôi xin cam đoan đây là sáng kiến kinh
nghiệm của mình viết, khơng sao chép nội
dung của người khác.
Người viết

Cao Công Hoan


18


19

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Giáo dục đạo đứctrong nhà trường.
2. Giáo dục Pháp luật trong nhà trường.
3. Các nghành luật trong hệ thống Pháp luật Việt Nam.
4. Sổ tay kiến thức Pháp luật (NXB Giáo dục)
5. Bộ tranh giáo dục công dân (NXB Giáo dục)
6. Sách Giáo khoa - Giáo viên GDCD 6,7,8,9
7. Thiết kế bài giảng GDCD 6,7,8,9
8. Bài tập tình huống GDCD 6,7,8,9
9. Tư liệu GDCD 6,7,8,9
10. Hình ảnh và vi deo trên Internet.


20
DANH MỤC ĐỀ TÀI SKKN
Danh mục các đề tài SKKN mà tác giả đã được Hội đồng Cấp phòng GD&ĐT, Cấp Sở
GD&ĐT và các cấp cao hơn đánh giá đạt từ loại C trở lên.
Tên đề tài, Sáng kiến

Năm

-Rèn luyện tư duy tích cực, chủ động, 2012

Xếp loại
C cấp huyện

sáng tạo, hợp tác cho học sinh bằng
phương pháp thảo uận nhóm ở mơn
GDCD – THCS.
- Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh
thơng qua tiết 19, bài 13: “Phịng

chống tệ nạn xã hội” môn giáo dục
công dân 8 ở trường THCS Thành Lâm

2020

B cấp huyện

Số, ngày, tháng, năm của
quyết định công nhận, cơ
quan ban hành QĐ
Quyết định số … /QĐPGD&ĐT ngày 5 tháng 6
năm 2012 của Trưởng
phòng Giáo dục và Đào tạo
Bá Thước

Quyết định số 2214 /QĐUBND ngày 29/6/2020 của
chủ tịch Ủy Ban Nhân Dân
huyện Bá Thước.