Lồng ghép trò chơi trong dạy – học phân môn vẽ tranh nhằm phát huy tính tích cực học tập của học sinh ở trường THCS thị trấn cành nàng

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HĨA

PHỊNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BÁ THƯỚC

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

LỒNG GHÉP TRÒ CHƠI TRONG DẠY - HỌC PHÂN MÔN
VẼ TRANH NHẰM PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC HỌC TẬP
CỦA HỌC SINH TRƯỜNGTHCS THỊ TRẤN CÀNH NÀNG

Người thực hiện: Lê Thị Thương
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường THCS thị trấn Cành Nàng
SKKN thuộc lĩnh mực mơn : Mĩ Thuật

THANH HĨA, NĂM 2021


Mục lục
Nội dung
1. MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài
1.2. Mục đích nghiên cứu
1.3. Đối tượng nghiên cứu
1.4.Phương pháp nghiên cứu:
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM.

Trang
1
2
2

2
2
3

2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm.

3

2.2. Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến
kinh nghiệm.

3

2.2.1. Thực trạng của chương trình phân mơn vẽ tranh

4

2.2.2. Thực trạng đối với giáo viên

4

2.2.3. Thực trạng đối với học sinh.

4

2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề.

5

2.3.1. Vận dụng linh hoạt các trò chơi

6

2.3.2. Cách thức tổ chức trò chơi

6

2.3.3. Một số trò chơi

6

2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm:

12

3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ:

16

3.1. Kết luận:

16

3.2. Kiến nghị

17


1

1. MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chon đề tài:
Môn Mỹ thuật trong chương trình THCS cung cấp cho các em kiến thức
không chỉ về cái đẹp mà là cách quan sát, cảm nhận thế giới xung quanh bằng
con mắt nghệ thuật. Bên cạnh trang trí, vẽ theo mẫu, thường thức mĩ thuật thì vẽ
tranh là phân mơn có mục tiêu và chương trình cụ thể. Dạy học phân mơn Vẽ
tranh ở Trung học cơ sở không chỉ là vẽ mà lấy hoạt động mỹ thuật để nâng cao
hiểu biết cho học sinh, giúp các em có thêm kiến thức, kỹ năng trong q trình
hồn thiện nhân cách Đức - Trí - Thể - Mỹ. Như vậy có thể nói học Mĩ thuật nói
chung và phân mơn vẽ tranh nói riêng là một trong những môn học giúp học
sinh phát triển cách một cách tồn diện.
Tuy nhiên, qua thời gian cơng tác tại trường THCS Thị trấn Cành Nàng,
qua việc giảng dạy và tiếp xúc với học sinh trong các tiết dạy vẽ tranh, tôi nhận
thấy: Nhiều em chưa thật sự yêu thích mơn học, chưa có hứng thú trong giờ học,
khả năng tiếp thu và ghi nhớ kiến thức còn chưa tốt. Một số học sinh coi Mĩ
thuật là môn phụ, không coi trọng, lơ là trong giờ học và thực hành.
Trong phân môn vẽ tranh, các bài vẽ thực hành của học sinh thể hiện trí
tưởng tượng chưa phong phú mà đơi khi cịn sao chép bài trong sách giáo khoa
hay một số tư liệu tham khảo, học sinh chưa biết định hướng, vạch ra các ý
tưởng cho bài vẽ của mình. Các em chưa có tính sáng tạo trong bài vẽ hoặc có
nhưng rất ít nên khó có thể tạo ra những bức tranh hay về nội dung và hình thức
thể hiện.
Mặt khác, hiện nay qua thực tế tơi nhận thấy cịn có một bộ phận giáo
viên chưa thực sự giác ngộ ý nghĩa việc đổi mới phương pháp dạy học, có thói
quen dạy học theo kiểu truyền đạt kiến thức sách vở một chiều, học sinh tiếp thu
bài một cách thụ động. Các tiết học sử dụng phương pháp dạy học giống nhau,
lặp đi lặp lại khiến cho học sinh cảm thấy nhàm chán, khơng có hứng thú và tích
cực trong học tập. Tiết học trở nên buồn tẻ, khô cứng. Học sinh cũng giảm cảm
hứng trong việc vẽ tranh.
Theo điều 28.2 Luật giáo dục (14/6/2005) đã ghi: “Phương pháp giáo dục

phổ thơng phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của HS; phù
hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học,
rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem
lại niềm vui, hứng thú học tập cho HS” [1]. Vì vậy để q trình dạy học phân
mơn vẽ tranh mang lại hiệu quả và đáp ứng mục tiêu của chương trình, người
giáo viên khơng chỉ nắm vững hệ thống các phương pháp dạy học mà còn cần
phải lựa chọn và vận dụng chúng một cách phù hợp, linh hoạt và sáng tạo để có
thể phát huy được tính tích cực học tập của học sinh. Từ phát huy tính tích cực,
học sinh sẽ thể hiện khát vọng, tự giác, tự tin, say mê tìm tịi, sáng tạo trong học
tập thông qua tranh vẽ của bản thân.
Xuất phát từ những lý do trên cùng với suy nghĩ làm thế nào giúp học
sinh ham học và u thích mơn học, tạo tiền đề cho việc phát triển một cách tồn
diện. Vì vậy tôi đã mạnh dạn đưa ra sáng kiến kinh nghiệm:


2

“Lồng ghép trị chơi trong dạy – học phân mơn vẽ tranh nhằm phát huy
tính tích cực học tập của học sinh ở trường THCS Thị trấn Cành Nàng ”.
Với mong muốn thơng qua đề tài có thêm điều kiện để phát triển khả năng
nghiên cứu và vận dụng vào q trình học tập, dạy học mơn Mỹ thuật nói chung
và phân mơn vẽ tranh nói riêng.
1.2. Mục đích nghiên cứu:
Để phát huy tính tích cực học tập của học sinh trong phân mơn Vẽ tranh
thì phương pháp lồng ghép trò chơi là một phương pháp dạy học hiệu quả. Trị
chơi học tập bên cạnh chức năng giải trí cịn giúp học sinh tự củng cố kiến thức,
kĩ thuật, thói quen học tập một cách hứng thú, thói quen làm việc theo nhiều quy
mơ (cá nhân, nhóm, lớp). Các tiết học có trị chơi sẽ thu hút mức độ tập trung
của học sinh và làm cho tiết học trở nên sinh động hơn, học sinh sôi nổi, hào
hứng. Những kiến thức khô khan và cứng nhắc sẽ sinh động, hấp dẫn nếu được

tổ chức dưới hình thức trị chơi và nhờ đó kết quả học tập của học sinh sẽ tăng
lên.
Khi tham gia trò chơi trong học tập các em thể hiện niềm vui, hứng thú
với những thành tích mà mình đạt được, thể hiện niềm vui do trị chơi mang lại
và cảm thấy vui sướng khi được tham gia vào trị chơi. Từ đó hình thành ở các
em tính tích cực, ý thức tự giác trong học tập, bởi vì “trong giờ lên lớp nào mà
tư duy tích cực được kích thích thì cũng sẽ xuất hiện thái độ tích cực đối với học
tập, sẽ hình thành hứng thú nhận thức”. Mặt khác, trong trị chơi, muốn hồn
thành nhiệm vụ đặt ra và chơi đúng quy tắc thì các em phải chú ý, tích cực lắng
nghe sự hướng dẫn của giáo viên. Từ đó, các em “dần dần học tập, hành động
theo đúng quy tắc, bắt tính tích cực của mình phục vụ những nhiệm vụ nào đó,
kiên trì phấn đấu đạt tới những kết quả và những thành tựu nhất định” (A, V.
Daparogiet - Tâm lí học).
Như vậy, việc sử dụng trò chơi học tập trong dạy học Mĩ thuật nói chung
và trong dạy học phân mơn vẽ tranh nói riêng là một trong những biện pháp
nhằm tăng cường tính tích cực trong hoạt động học tập của học sinh. Từ đó kết
quả thực hành của học sinh cũng sẽ có sự sáng tạo và đẹp hơn về nội dung cũng
hình thức thể hiện. Hơn thế nữa, mối quan tâm và hoạt động của học sinh thể
hiện qua các tiết học có trị chơi làm tăng thêm cảm tình của các em đối với mơn
học và thầy cơ giáo.
1.3. Đối tượng nghiên cứu:
Phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực của học sinh trong học
tập phân môn vẽ tranh của trường THCS thị trấn Cành Nàng.
1.4. Phương pháp nghiên cứu:
Trong q trình nghiên cứu tơi sử dụng các phương pháp sau:
- Phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh, vận dụng kiến thức lí thuyết
đã học...
- Phương pháp nghiên cứu lý luận, đọc và sưu tầm tham khảo các tài liệu
liên quan đến dạy học mĩ thuật tích cực, phân mơn vẽ tranh.

3

- Phương pháp điều tra: sử dụng câu hỏi kiểm tra kết quả học tập của học
sinh
- Phương pháp trực quan : Dùng hình ảnh, khai thác hình ảnh và dùng vật
tượng trưng minh họa.
- Phương pháp thống kê: Thống kê kết quả học tập của học sinh
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM.
2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm.
Theo nghị quyết 29- NQ/TW ngày 4 tháng 11 năm 2013 của BCH TW tại
hội nghị trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, tồn diện giáo dục và đào
tạo có ghi: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng
hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ
năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy
móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để
người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển
từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt
động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ
thông tin và truyền thông trong dạy và học”. [2]
Có thể nói tính tích cực là một phẩm chất của con người trong đời sống xã
hội. Hình thành và phát triển tính tích cực là một trong các nhiệm vụ chủ yếu
của giáo dục, nhằm đào tạo những con người năng động, thích ứng và góp phần
phát triển cộng đồng. Tính tích cực là điều kiện, đồng thời là kết quả của sự phát
triển nhân cách trong quá trình giáo dục.
Việc học vẽ tranh ở học sinh trường THCS nói chung và học sinh trường
THCS Thị Trấn Cành Nàng nói riêng đa số các em lứa tuổi này đều biết nhận
thức về cái đẹp, thông qua việc học môn học sinh sẽ hiểu rõ hơn về cái đẹp và
vai trị của cái đẹp trong cộng đồng mình học tập và sinh sống. Ở lứa tuổi này
đều thấy và hiểu về sự cần thiết phải tự mình vận động, tự mình sáng tạo, tự

mình tư duy, tự mình làm mới mình cho phù hợp với điều kiện học tập và sinh
sống.
Riêng với việc học phân môn vẽ tranh, là một môn học yêu cầu nhiều đến
sự suy nghĩ và sáng tạo của học sinh thì gợi mở để mỗi em có cách nghĩ, cách
giải quyết bài vẽ theo ý mình bằng khả năng của mình là rất cần thiết.. Môn Mĩ
thuật ở trường THCS nhằm nâng cao ý thức thẩm mỹ cho học sinh, giúp học
sinh có cái nhìn mĩ quan hơn cuộc sống. Thông qua mĩ thuật, các em có tư duy
trừu tượng, phong phú hơn, tạo điều kiện giúp các em học tốt các môn học khác.
Riêng việc học vẽ tranh còn giúp các em phát triển khả năng tư duy, trí tưởng
tượng của các em, giúp các em u thích mơn học hơn.
Vì vậy, đề tài nhằm phản ánh thực trạng và đề ra một số giải pháp sử dụng
trò chơi giúp học sinh cũng cố được các nội dung kiến thức đã học nhằm nâng
cao chất lượng và hiệu quả mơn học, từ đó học sinh u thích phân mơn vẽ
tranh.
2.2. Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.


4

2.2.1. Thực trạng của phân môn vẽ tranh trong trường THCS:
- Chương trình mơn Mĩ thuật nói chung và phân mơn vẽ tranh nói riêng
theo quy định về chuẩn kiến thức kỹ năng của Bộ Giáo dục và Đào tạo hiện nay
là khá phù hợp với đa số đối tượng học sinh;
- Cách trình bày của sách giáo khoa thuận lợi cho việc thiết kế bài học.
- Tuy nhiên hình ảnh minh họa cho các nội dung vẽ tranh chưa thực sự đa
dang và đẹp dẫn đến học sinh chưa có hứng thú trong học tập.
2.2.2. Thực trạng đối với giáo viên:
- Bản thân là một giáo viên đã có nhiều năm giảng dạy bộ môn Mĩ thuật ở
trường THCS. Thường xuyên được tiếp xúc với phương pháp, kỹ thuật và công
nghệ dạy học hiện đại; Được đào tạo cơ bản dạy đúng chuyên nghành đào tạo,

thường xuyên được tham gia các lớp tập huấn chuyên đề;
- Bản thân luôn nhận được sự quan tâm chỉ đạo của cấp trên, trực tiếp là
bộ phận chuyên môn nhà trường; sự phối hợp, cộng tác và giúp đỡ của các đồng
chí, đồng nghiệp, sự tin yêu và kính trọng của học sinh.
- Trong q trình dạy học phân mơn vẽ tranh bản thân đã áp dụng các
phương pháp dạy học tích cực tuy nhiên vẫn mong muốn nghiên cứu, tìm hiểu
đa dạng phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực trong học tập của
học sinh.
2.2.3. Thực trạng đối với học sinh.
Qua thực tiễn dạy học nhiều năm, cùng với việc trao đổi kinh nghiệm với
bạn bè đồng nghiệp, tôi thấy thực trạng của các em học sinh Trường THCS Thị
trấn Cành Nàng đối với việc học tập phân môn vẽ tranh như sau:
Phần lớn học sinh trong nhà trường đều chăm ngoan, có ý thức trong
việc học tập, trong đó nhiều em u thích mơn Mĩ thuật. Kết quả học tập mơn
Mĩ thuật nói chung, phân mơn vẽ tranh nói riêng của học sinh tương đối tốt.
Tuy nhiên một bộ phận học sinh còn ngần ngại và cho rằng đây là môn
phụ nên cũng không thật sự chú tâm, chưa hứng thú, lơ là trong việc học biểu
hiện qua việc:
+ Học tập một cách thụ động, thiếu phương pháp và động cơ học tập,
chưa tích cực, chủ động tham gia vào q trình tự tìm tịi lĩnh hội kiến thức;
+ Một số em lúng túng, khơng có cảm hứng, chưa có sự sáng tạo, tìm tịi
trong ý tưởng về nội dung và hình thức thể hiện một bức tranh đề tài. Nhiều em
học trước quên sau, chưa muốn thay đổi mình, cịn phụ thuộc vào mẫu sẵn có
trong sách giáo khoa, trong tranh ảnh có sẵn, nên các em ln bị động, ít sáng
tạo, thiếu hiểu biết về cuộc sống.
Cụ thể thực trạng về hứng thú học tập phân môn vẽ tranh của học sinh
trường THCS Thị Trấn Cành Nàng Bá Thước (trước khi áp dụng sáng kiến kinh
nghiệm) như sau:

5

Bảng 1: Kết quả khảo sát mức độ tích cực, chủ động học tập phân mơn
vẽ tranh:
Mức độ
hứng thú

Số
HS

Khối

Rất tích
cực

Tích cực

Bình
thường

Khơng
thích học

SL

%

SL

%

SL

%

SL

%

6

99

5

5,1

10

10,1

60

60,6

24

24,2

7

82

10

8,2

15

12,3

47

57,3

10

8,2

8

67

8

11,9

14

20,9

33

49,2

12

8,0

9

76

7

9,2

10

13,1

53

69,2

6

4,5

Kết quả cho thấy tỉ lệ học sinh rất tích cực và tích cực học phân mơn vẽ

tranh là khá khiêm tốn, trong khi đó tỉ lệ học sinh khơng thích là khá cao.
Cụ thể Khảo sát chất lượng học tập phân môn vẽ tranh học sinh trường
THCS Thị Trấn Cành Nàng năm học 2018 - 2019 (trước khi áp dụng sáng kiến
kinh nghiệm) như sau:
Bảng 2: Kết quả khảo sát chất lượng của học sinh như sau:
Xếp loại

Đạt
Số HS

Khối

Chưa đạt

SL

%

SL

6

99

85

86,9

14

7

82

62

91,8

10

8

67

55

92

12

9

76

70

95,5

6

%
14,1
8,2
8,0
4,5

Kết quả chất lượng cho thấy tỉ lệ học sinh chưa đạt u cầu phân mơn vẽ
tranh cịn khá cao.
2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề.
2.3.1.Vận dụng linh hoạt các trò chơi trong việc học vẽ tranh:


6

Trong phân mơn vẽ tranh thì tiết học nào cũng có thể cho học sinh chơi trị
chơi, vừa để khởi động trước khi vào bài mới, vừa tìm hiểu kiến thức, củng cố
kiến thức, vừa tạo khơng khí trong giờ học qua đó học sinh sẽ tích cực, chủ động
hơn trong việc chiếm lĩnh tri thức đồng thời có húng thú, sáng tạo hơn khi thực
hành vẽ tranh. Vì vậy, phương pháp sử dụng trị chơi có thể được tổ chức trong
tất cả các hoạt động của tiến trình dạy học một tiết dạy như hoạt động hướng
dẫn học sinh tìm và chọn nội dung đề tài, hoạt động hướng dẫn cách vẽ tranh,
hoạt động hướng dẫn học sinh thực hành, và cả hoạt động củng cố bài.
Các trò chơi có thể sử dụng trong q trình dạy học phân mơn vẽ tranh là
những trị chơi dân gian hoặc là những trò chơi do giáo viên tự nghĩ phù hợp với
mục tiêu, nội dung của bài học. Bên cạnh đó giáo viên cũng linh hoạt trong việc
sử dụng trò chơi ở cùng một hoạt động trong các bài học khác nhau để tránh sự
trùng lặp.
2.3.2 Cách thức tổ chức trò chơi trong dạy học mỹ thuật:
Để việc lồng ghép trò chơi học tập trong tiết học hiệu quả, giáo viên cần
chuẩn bị và thực hiện theo các bước sau:

- Chuẩn bị “ngân hàng” trò chơi: Sưu tầm các trò chơi dân gian hoặc tự nghĩ
ra trò chơi phù hợp với mục tiêu, nội dung của bài học tránh trường hợp học
sinh cảm thấy nhàm chán khi phải lặp lại liên tục một trò chơi.
- Lựa chọn trò chơi phù hợp với bài học: Trước khi tổ chức thực hiện một trị
chơi nào đó thì giáo viên cần xác định mục tiêu, nội dung học tập mà qua trò
chơi học sinh cần nắm bắt là gì ? Dựa vào điều đó, người giáo viên có cơ sở để
lựa chọn trị chơi phù hợp với nội dung và mục đích cần đạt của bài dạy, đồng
thời trò chơi phải dễ tổ chức thực hiện.
- Chuẩn bị đồ dùng, phương tiện để tổ chức trò chơi: Dựa trên yêu cầu của
bài học và yêu cầu của trò chơi để giáo viên chuẩn bị các đồ dùng, phương tiện
phù hợp như các bước vẽ, tranh cắt dán, máy chiếu... phần thưởng.
- Thực hiện tổ chức trị chơi theo trình tự các bước: Giáo viên nêu tên trị
chơi, mục đích của trị chơi và hướng dẫn học sinh cách chơi, luật chơi, quy định
thời gian thực hiện trị chơi đó và nếu cần thiết có thể cho chơi thử trước. Trị
chơi có thể được tổ chức chơi theo nhóm hoặc chơi cá nhân, phát huy tính chủ
động tích cực của học sinh, tạo điều kiện cho học sinh tham gia tổ chức điều
khiển tất cả các khâu từ chuẩn bị tiến hành trò chơi và đánh giá sau khi chơi.
- Trị chơi được ln phiên thay đổi hợp lí để khơng gây nhàm chán cho học
sinh.
- Sau khi chơi giáo viên cần cho học sinh thảo luận để nhận ra ý nghĩa giáo
dục của trò chơi, giáo viên phải đánh giá, nhận xét và thưởng, phạt (nếu có).
- Giáo viên rút ra kết luận, mục đích thơng qua trị chơi cần đạt (liên quan
đến bài học).
Tuy nhiên, để thực hiện phương pháp tổ chức trò chơi thành công và đạt
được hiệu quả giáo dục như mong đợi thì người giáo viên cần hạn chế và tránh
gian lận, đặc biệt khơng nên để tình trạng các em ganh đua thắng thua trong
trong khi chơi. Mặt khác cũng khơng nên tổ chức q nhiều trị chơi trong một
tiết học khiến cho học sinh cảm thấy nhàm chán và mệt mỏi.

7

2.3.3. Một số trị chơi nhằm phát huy tính tích cực trong học tập phân
môn vẽ tranh của học sinh.
2.3.3.1. Trò chơi ghép tranh:

Trò chơi ghép tranh
a. Thể lệ trò chơi:
1. Dán những bức tranh màu vào một tấm bìa, rồi dùng kéo cắt thành
những mảnh nhỏ có hình thù khác nhau.
2. Phát cho mỗi người một bộ tranh đã cắt ở trên.
3. Sau hiệu lệnh bắt đầu, mọi người tìm và ghép những mảnh cắt để thành
bức tranh hồn chỉnh như lúc đầu.
4. Người hoàn thành đúng và nhanh nhất sẽ là người thắng cuộc.
b. Ứng dụng vào dạy học:
Trị chơi này có thể được ứng dụng vào dạy học trong hoạt động hướng
dẫn học sinh Tìm và chọn nội dung đề tài nhằm giúp học sinh tìm được những
nội dung của đề tài.
Ví dụ cụ thể: Bài 29 (tiết 29, 30 - lớp 7): Đề tài an toàn giao thơng, hoạt
động I: Hướng dẫn học sinh tìm và chọn nội dung đề tài.
- Mục tiêu: Tạo khơng khí sôi nổi trong tiết học, rèn kỹ năng quan sát, kỹ
năng nhanh nhẹn, … đồng thời thơng qua trị chơi học sinh tìm được một số nội
dung trong đề tài An tồn giao thơng.
- Chuẩn bị: Giáo viên dán những bức tranh có nội dung khác nhau về đề
tài an tồn giao thơng vào những tấm bìa cứng, rồi dùng kéo cắt thành những
mảnh nhỏ có hình thù khác nhau.
- Các bước tổ chức trò chơi:
+ Chia lớp thành các nhóm (3, 4 nhóm).
+ Giới thiệu về tên trị chơi, mục đích và cách chơi:
1. Giáo viên phát cho các nhóm, mỗi nhóm một bức tranh khác nhau đã

cắt.


8

2. Sau hiệu lệnh bắt đầu, các nhóm tìm và ghép những mảnh cắt để thành
bức tranh hoàn chỉnh như lúc đầu. (Có thể cho các nhóm ghép tranh lên bảng
bằng cách sử dụng nam châm hoặc ghép tranh dán lên giấy bằng băng dính hai
mặt sau đó trình bày lên bảng).
3. Nhóm hồn thành trong thời gian ngắn nhất, nhanh nhất và ghép tranh
chính xác nhất là người chiến thắng.
+ Đại diện các nhóm nêu nội dung của bức tranh.
+ Giáo viên nhận xét, đánh giá, khen thưởng nhóm thắng cuộc.
+ Yêu cầu học sinh tìm thêm các nội khác trong đề tài An tồn giao thơng.
2.3.3.2 Trị chơi đố vui
a. Thể lệ trò chơi:
Mọi người tham gia sẽ ngồi hoặc đứng thành một vòng rộng. Một người
làm người giải đố đầu tiên sẽ ra khỏi phòng, trong khi những người còn lại cùng
xem một số bức tranh nào đó (như: Lớp đang học bài, đang trồng cây, vệ sinh
lớp học…). Sau khi quay trở lại, người giải đố sẽ quan sát hành động mô tả về
bức tranh của một bạn bất kỳ và phải nói được đó là bức tranh gì. Trị chơi diễn
ra trong khoảng một thời gian nhất định hoặc sau khi những người tham gia đều
được qua một lần mô tả.

(Ảnh minh họa người giải đố quan sát hành động mơ tả và đốn nội dung
bức tranh)
b. Ứng dụng vào dạy học:
Trị chơi này có thể được ứng dụng vào dạy học trong hoạt động hướng
dẫn học sinh Tìm và chọn nội dung đề tài nhằm giúp học sinh tìm được những
nội dung của đề tài.

Ví dụ cụ thể: Khi dạy bài 25 – tiết 32 lớp 7: Đề tài Trò chơi dân gian,
Hoạt động I: Hướng dẫn học sinh tìm và chọn nội dung đề tài.
- Mục tiêu: Thay vì cho học sinh quan sát tranh và thực hiện phương pháp
vấn đáp giáo viên tạo khơng khí sơi nổi trong tiết học, rèn kỹ năng quan sát, kỹ
năng nhanh nhẹn, … đồng thời thông qua trị chơi học sinh tìm được một số nội
dung trong đề tài trò chơi dân gian.
- Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị một số bức tranh có nội dung khác nhau về
đề tài trò cơi dân gian.


9

- Các bước tổ chức trò chơi:
+ Chia lớp thành các nhóm (3, 4 nhóm).
+ Giới thiệu về tên trị chơi, mục đích và cách chơi:
1. Mỗi nhóm cử một bạn làm người giải đố. Người giải đố sẽ ra khỏi
nhóm trong vịng 30 giây, trong khi những học sinh còn lại cùng xem một số bức
tranh về đề tài trò chơi dân gian. Như : đấu vật, bịt mắt bắt dê, chọi gà, chọi trâu,
đua thuyền, chơi bi, ném còn, đẩy gậy….
2. Người giải đố sẽ quan sát hành động mô tả về bức tranh của một bạn
bất kỳ trong nhóm và phải đốn nội dung bức tranh. Những người mô tả về bức
tranh chỉ được phép diễn tả bằng hành động, nếu dùng lời nói sẽ bị phạm quy và
đáp án đó sẽ khơng được tính điểm.
3. Trị chơi diễn ra trong vòng 5 phút. Người giải đố sau khi nghe mô tả về
nội dung bức tranh sẽ đọc to đáp án. Đội có nhiều đáp án đúng sẽ là đội chiến
thắng.
+ Giáo viên nhận xét, đánh giá, khen thưởng nhóm thắng cuộc.
+ u cầu học sinh tìm thêm các nội khác trong đề tài Trò chơi dân gian.
2.3.3.3 Trò chơi truyền tin:

(Ảnh minh họa trò chơi truyền tin )
a. Thể lệ trò chơi:
Những người tham gia chia thành 2, 3 hay nhiều đội sau khi chọn ra một
người làm chỉ huy. Người chỉ huy sẽ mời người đại diện các đội lên và đưa cho


10

người đại diện một tờ giấy có ghi một số câu nào đó. Sau khi người chỉ huy phát
ra mệnh lệnh bắt đầu trò chơi, những người đại diện sẽ nhanh chóng trở về đội
mình và nói thầm câu đó với người ngồi kế bên, cứ như vậy cho đến người cuối
cùng. Người cuối cùng ở mỗi đội sẽ nói to câu mà mình nghe được, chắc chắn sẽ
có ít nhiều sai lệch so với câu ban đầu của người chỉ huy. Đội nào truyền tin
chính xác nhất và được nhiều câu đúng nhất sẽ là đội thắng cuộc. Trò chơi này
thường làm rộ lên những chuỗi cười vui vẻ khi một đội nào đó truyền nhầm tin.
b. Ứng dụng vào dạy học
Trị chơi này có thể được ứng dụng vào dạy học trong hoạt động hướng
dẫn học sinh Tìm và chọn nội dung đề tài nhằm giúp học sinh tìm được những
nội dung của đề tài.
Ví dụ cụ thể: Bài 10 (tiết 11 - lớp 7): “Đề tài cuộc sống quanh em”. Hoạt
động I: Hướng dẫn học sinh tìm và chọn nội dung đề tài.
- Mục tiêu: Tạo không khí sơi nổi trong tiết học, rèn kỹ năng ghi nhớ, kỹ
năng nhanh nhẹn, … đồng thời thơng qua trị chơi học sinh tìm được một số nội
dung trong đề tài cuộc sống quanh em.
- Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị cho mỗi nhóm một tờ giấy có ghi nội dung
khác nhau trong đề tài cuộc sống quanh em:
Ví dụ:
* Nhóm 1: Tờ giấy ghi về đề tài gia đình: Đi chợ, nấu ăn, lau nhà, quét
sân, xem tivi, …
* Nhóm 2: Tờ giấy ghi về đề tài nhà trường: Đi học, học nhóm, học thực

hành, thể dục giữa giờ , …
* Nhóm 3: Tờ giấy ghi về đề tài an tồn giao thơng: Mít tinh về an tồn
giao thơng, giao thông ở thành thị, giao thông ở nông thôn, tai nạn giao thơng,
….
* Nhóm 4: Tờ giấy ghi về đề tài xã hội: Trồng cây, giữ gìn mơi trường
xanh, sạch, đẹp, …
- Các bước tổ chức trò chơi:
+ Chia lớp thành 4 nhóm, đứng thành hàng dọc.
+ Giới thiệu về tên trị chơi, mục đích và cách chơi:
1. Giáo viên mời đại diện các nhóm lên và đưa cho người đại diện đọc và
ghi nhớ những câu ghi trong tờ giấy.
2. Sau khi giáo viên phát ra mệnh lệnh bắt đầu chơi, những người đại
diện sẽ nhanh chóng trở về đội mình và nói thầm những câu mà người đại diện
nhớ được với người đứng kế bên, cứ truyền như vậy cho đến người cuối cùng.
- Người cuối cùng ở mỗi đội sẽ viết lại những câu mình nghe được của
đội mình lên bảng.
- Đội nào truyền tin chính xác nhất, nhanh nhất và nhiều câu đúng nhất sẽ
là đội thắng cuộc.
+ Giáo viên nhận xét, đánh giá, khen thưởng nhóm thắng cuộc.
2.3.3.4. Trị chơi “ Tìm nội dung”:


11

Trị chơi này giáo viên áp dụng vào phần tìm và chọn nội dung đề tài ở
mỗi tiết học. Mục đích rèn cho học sinh kỹ năng quan sát, ghi nhớ và biết cách
chọn nội dung phù hợp.
a. Thể lệ trò chơi:
1. Giáo viên đưa ra nội dung phù hợp với bài học và chia lớp thành 3
nhóm, yêu cầu các nhóm thảo luận trong vịng 2 phút.

2. Sau đó các thành viên trong nhóm thay nhau lên bảng ghi nội dung của
nhóm mình tìm được, trong thời gian 3 phút, đội nào ghi được nhiều nội dung
nhất, đúng nhất đội đó sẽ chiến thắng.
3. Nhóm nào thắng cuộc cả lớp sẽ thưởng bằng một tràng vỗ tay, cịn
nhóm thua sẽ phải hát một bài, nhảy lò cò hoặc phải múa theo nội dung của một
bài hát….
b. Ứng dụng vào dạy học:
Ví dụ: ở bài cách vẽ tranh “Đề tài học tập” giáo u cầu học sinh thảo
luận nhóm tìm các hoạt động có liên quan đến đề tài học tập. Sau đó các thành
viên trong nhóm thay nhau lên bảng ghi nội dung mình tìm được như học nhóm,
đi học, giáo viên và học sinh…. Đội nào ghi được nhiều nội dung nhất, đúng
nhất đội đó sẽ chiến thắng.
2.3.3.5. Trị chơi: “ Tìm bố cục”:
Trong phần hướng dẫn cách vẽ, giáo viên áp dụng trò chơi này vào phần
hướng dẫn cách tìm bố cục. Trị chơi này rèn luyện kỹ năng chọn và sắp xếp bố
cục trong các bài vẽ tranh cho học sinh.
Thể lệ trò chơi:
1. Trò chơi này giáo viên chuẩn bị hai hoặc ba bộ hình bằng bìa cứng, mỗi
bộ có 3 cách sắp xếp bố cục khác nhau to, nhỏ, vừa. Hồ dán, nam châm.
2. Giáo viên chia lớp thành hai hoặc ba đội, sau đó phát cho mỗi đội một
bộ gồm ba cách sắp xếp, yêu cầu các đội lựa chọn các cách sắp xếp hợp lý và
không hợp lý dán lên bảng.
3. Khi có hiệu lệnh của giáo viên, các đội dán lên bảng các cách bố cục
đúng theo yêu cầu.
4. Đội nào nhanh và đúng sẽ thắng cuộc.
2.3.3.6. Trị chơi “Tìm cách sắp xếp đúng”:
Trị chơi này giáo viên có thể áp dụng vào phần hướng dẫn cách vẽ tranh
ở tất cả các bài học của phân môn vẽ tranh đề tài. Thơng qua trị chơi nhằm cũng
cố được kiến thức của bài vẽ tranh, giúp học sinh nhớ lại các bước vẽ.
a. Thể lệ trò chơi

1. Giáo viên đã chuẩn bị những tấm bìa có nội dung ghi từng bước tiến
hành một bài vẽ tranh và nam châm, 3 lá cờ nhỏ có màu khác nhau: đỏ, xanh
vàng.
2. Giáo viên chọn 3 đội, mỗi đội có số học sinh tương ứng với các bước
vẽ tranh theo nội dung bài học lên đứng vào vị trí qui định.
3. Sau đó giáo viên phát cho mỗi đội một bộ phiếu có nội dung các bước
vẽ theo nội dung bài học.


12

4. Nghe hiệu lệnh của giáo viên, lần lượt từng học sinh của mỗi đội lên
dán các mảng bìa có nội dung ghi các bước tiến hành một bài vẽ lên bảng, đội
nào dán nhanh, đội đó thắng cuộc. Đội nào dán nhanh nhất đội đó sẽ được cờ
màu đỏ, cịn đội nào về thứ 2 thì được cờ màu xanh, đội về thứ 3 sẽ được cờ
màu vàng.
b. Ứng dụng vào dạy học:
Giáo viên căn cứ vào số lượng nhóm đã chia trong lớp để chuẩn bị bộ
phiếu như sau:
Ví dụ: Cách vẽ tranh đề tài.
Bước 1

Tìm và chọn nội dung đề tài.

Bước 2

Tìm bố cục.

Bước 3

Vẽ họa tiết.

Bước 4

Tìm và chọn màu phù hợp

Giáo viên cũng có thể thay các tờ giấy ghi các bước vẽ tranh bằng hình minh
hoạ các bước và thực hiện cho học sinh chơi trị chơi tìm cách sắp xếp đúng
tương tự.
2.3.3.7. Trị chơi: “ xé dán tiếp sức”:
Trò chơi này rèn được kỹ năng sắp xếp bố cục, hình vẽ và màu sắc trong
tranh cho học sinh. Nhằm phát triển khả năng tư duy sáng tạo của học sinh.
a. Thể lệ trò chơi
1. Giáo viên chuẩn bị giấy màu, giấy báo, vải, bìa cứng, hồ dán , kéo.
2. Giáo viên đưa ra nội dung phù hợp với bài học và chia lớp thành các
nhóm, mỗi nhóm sẽ chọn một nội dung phù hợp với bài học.
3. Các nhóm tự xé hình ảnh rồi tự sắp xếp và dán lên nền của nhóm mình.
Nền của các nhóm được dán sẵn trên bảng, các thành viên trong nhóm có nhiệm
vụ vẽ vào chất liệu có sẵn rồi đưa cho một bạn có nhiệm vụ cắt và di chuyển lên
bảng cho bạn dán vào nền của nhóm mình.
4. Sau khi các đội dán xong. Giáo viên sẽ dựa vào bài làm của từng nhóm
để nhận xét, đánh giá và khen thưởng học sinh. Thông qua đó củng cố cho học
sinh về bố cục, hình vẽ và màu sắc.
b. Ứng dụng vào dạy học:
Trò chơi này có thể ứng dụng vào hoạt động hướng dẫn học sinh thực
hành thực hành tất cả các bài học vẽ tranh đề tài.
2.4.

Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm:

Như vậy, để tạo ra sự hứng thú cũng như lợi ích của người học, tơi đã thiết
kế tình huống học tập sao cho kích thích, lơi cuốn được sự tham gia tích cực, tự
chủ của học sinh và đảm bảo nguyên tắc phân hóa trong dạy học. Từ đó, phát
huy cao độ tính tích cực, tự lực, rèn luyện cho học sinh cách làm việc độc lập,


13

phát triển tư duy sáng tạo, kĩ năng tổ chức cơng việc, trình bày kết quả để tạo ra
những bài vẽ tranh đẹp.

Hình ảnh học sinh tích cực học tập


14

Một số bài vẽ của học sinh
Như vậy, sau khi tạo được khơng khí sơi nổi cho giờ học, học sinh hứng
thú, tích cực hoạt động và sáng tạo. Giáo viên có thể dùng phương pháp vấn đáp
hỏi học sinh ngồi các nội dung các đội ghi trên bảng, cịn có những nội dung,
hoạt động nào nữa? Khi đó, học sinh sẽ sáng tạo ra nhiều nội dung, hoạt động
hay, đặc sắc.
Trên đây là một số trị chơi mà tơi đã áp dụng vào trong các giờ học vẽ
tranh, nhằm phát huy được trí tưởng tượng, sáng tạo của học sinh, gây hứng thú
trong học tập và nâng cao hiệu quả mơn học. Các trị chơi này tơi khơng những
áp dụng được vào phân mơn vẽ tranh mà cịn có thể áp dụng vào các phân môn
khác.


15

Việc chơi các trò chơi đã giúp các em quên đi mệt mỏi, thấy hứng thú hơn
với môn học, tạo được khơng khí đồn kết giữa các thành viên trong nhóm lẫn
nhau. Thơng qua q trình chơi, các em cũng thấy cái hay của bố cục, hình vẽ và
màu sắc, việc cần thiết phải làm đúng trình tự các bước đã được học… từ đó
phát huy được trí tưởng tượng và nâng cao chất lượng môn học hơn.
Từ năm học 2019-2020 tôi đã tiến hành áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
lồng ghép trị chơi trong dạy học phân mơn vẽ tranh nhằm phát huy tính tích
cực học tập của học sinh trường THCS Thị Trấn. Đã tiến hành đo hứng thú học
tập của học sinh lớp thực nghiệm trước và sau khi áp dụng sáng kiến kinh
nghiệm, phương pháp đo là thăm dị bằng phiếu kín được kết quả như sau:
Bảng 3: Kết quả khảo sát mức độ hứng thú, tích cực, chủ động học tập
phân mơn vẽ tranh (sau khi áp dụng sáng kiến):
Mức độ
hứng thú

Số
HS

Khối

Rất tích
cực

Tích cực

Bình
thường

Khơng

thích học

SL

%

SL

%

SL

%

SL

%

6

99

20

20,
2

49

49,

5

30

30,
3

4

4,0
4

7

82

15

18,
3

42

51,
2

25

30,
5

6

7,3

8

67

18

26,
8

34

50,
7

15

22,
3

7

10,
4

9

76

15

19,
7

38

50

23

30,
2

6

7,9

Nhận xét: So với năm học trước khi áp dụng sáng kiến thì kết quả mức độ
hứng thú, tích cực, chủ động học tập năm học 2019 – 2020, 2020 - 2021 của học
sinh trường THCS Thị Trấn Cành Nàng đã có sự khác biệt rõ ràng: tỉ lệ học sinh
rất tích cực và tích cực tăng đáng kể so với năm chưa áp dụng đề tài đặc biệt tỉ
lệ không thích học phân mơn vẽ tranh khơng cịn (so sánh với bảng 1).
Sở dĩ đạt được kết quả đó là vì việc lồng ghép trị chơi trong tiết học vẽ
tranh giáo viên đã tạo ra được khơng khí sơi nổi, vui vẻ từ đó tạo ra được động
lực cho sự chủ động, tích cực của người học, người học được phép sáng tạo,
phát hiện cái mới, được thể hiện chính kiến và chia sẻ kinh nghiệm trong mối

quan hệ hợp tác, thân thiện. Từ đó thúc đẩy kết quả dạy học ngày càng tốt hơn.
Kết quả sau khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm khảo sát chất lựong học tập
phân môn vẽ tranh của học sinh trường Trung học cơ sở Thị trấn Cành Nàng như
sau:


16

Bảng 4: Kết quả khảo sát chất lượng:
Xếp loại

Đạt
Số HS

Khối

Chưa đạt

SL

%

SL

%

6

99

99

100%

0

0

7

82

82

100%

0

0

8

67

76

100%

0

0

9

76

76

100%

0

0

Nhận xét: Kết quả chất lượng năm học 2019 – 2020, 2020 - 2021 của học
trường THCS Thị Trấn Cành Nàng trong phân mơn vẽ tranh đã có sự khác biệt
rõ ràng, tỉ lệ học sinh đạt yêu cầu tăng lên rõ rệt so với năm (chưa áp dụng đề
tài) đặc biệt tỉ lệ học sinh chưa đạt yêu cầu khơng cịn (so sánh với bảng 2).
3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ:
3.1. Kết luận:
Vẽ tranh là một phân mơn khó địi hỏi học sinh phải có óc sáng tạo, sự
cần cù và linh hoạt vì khi vẽ được một bài vẽ tranh các em phải thực sự tìm tịi
sáng tạo để biết tìm và chọn sắp xếp các mảng hình sao cho chặt chẽ logic với
nhau từ tổng thể đến chi tiết, biết tìm và chọn sắp xếp hình dáng hợp lí với các
bố cục đã chọn… Do đó địi hỏi giáo viên phải có phương pháp thích hợp hướng
dẫn để giúp một phần nào học sinh THCS có được những kỹ năng , phương
pháp về vẽ tranh đạt hiệu quả cao nhất. Điều này có thể gây thêm hứng thú cho
HS trong khi học môn mĩ thuật và các môn học khác. Các em cần nắm bắt kỹ
các bước, để có thể cảm nhận và trình bày được một bài vẽ tranh đẹp theo cảm
nhận riêng của mình. Thơng qua q trình học tập phân mơn vẽ tranh, có thể

nâng cao được hiểu biết đối với nghề nghiệp, với xã hội, hoàn thiện nhân cách
và lối sống trong sinh hoạt cho học sinh.
Học sinh THCS rất nhạy cảm, các em rất dễ bị mệt mỏi và bị động nếu
thấy nhàm chán, vì thế thơng qua cách sử dụng trị chơi trong mỗi tiết học vẽ
tranh, tơi ln hi vọng mình khơng lặp lại chính mình qua mỗi bài giảng để các
em thấy thích thú hơn với mỗi bài học, thích thú hơn với môi trường đẹp đẽ
trong cuộc sống qua mỗi giờ học.
Học sinh ở lứa tuổi nào cũng vậy, thích xem, thích chơi, thích khám
phá…. Vì thế, trị chơi giúp các em đáp ứng nhu cầu học mà chơi, chơi mà học,
đem đến cho các em niềm vui, phát huy tính tích cực, đáp ứng cho các em nhu


17

cầu khám phá bản thân, để từ đó các em vẽ nên những bức tranh mang tính sáng
tạo hơn, đẹp hơn. Do vậy, tôi hi vọng những kinh nghiệm, những bài học từ bản
thân của mình sẽ giúp ích một phần nào đó cho các đồng nghiệp, cho các em học
sinh.
Từ những kết quả đó, để phát huy tính tích cực của học sinh trong học tập
thiết nghĩ việc lồng ghép trị chơi trong dạy học có thể được áp dụng khơng
những ở phân mơn vẽ tranh mà cịn có thể áp dụng ở tất cả các phân môn khác
trong môn Mĩ Thuật và các môn học khác ở trường THCS.
3.2. Kiến nghị:
Để tạo điều kiện cho việc dạy và học của thầy và trò cũng như nâng cao
chất lượng bộ môn, đặc biệt là để biện pháp “Lồng ghép trị chơi trong dạy –
học phân mơn vẽ tranh nhằm phát huy tính tích cực học tập của học sinh ở
trường THCS Thị trấn Cành Nàng ” đạt hiệu quả bản thân tôi là một giáo viên
dạy bộ môn kiến nghị và đề xuất một số vấn đề sau:
- Trong q trình giảng dạy nên có phịng học riêng cho môn để không
làm ảnh hưởng đến giờ học khác.

- Tạo điều kiện về cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học để phục vụ cho
việc giảng dạy và hỗ trợ cho việc lĩnh hội kiến thức của học sinh khi học các bài
học thuộc phân môn vẽ tranh nói riêng và cả bốn phân mơn trong bộ mơn nói
chung.
Những giải pháp tơi đưa ra trong sáng kiến này là những trăn trở của bản
thân trong suốt quá trình giảng day những năm qua, tuy nhiên không tránh khỏi
những thiếu sót, rất mong được Hội đồng khoa học cấp trên thẩm định, góp ý để
tơi hồn thiện sáng kiến này thực sự có chất lượng cao hơn để áp dụng trong
giảng dạy những năm học tới./.
Tôi xin chân thành cảm ơn!

XÁC NHẬN CỦA
HIỆU TRƯỞNG

Thanh Hoá, ngày 30 tháng 3 năm 2021
Tơi xin cam đoan đây là SKKN của mình
viết, không sao chép của người khác
NGƯỜI VIẾT

Nguyễn Tiến Đạt

Lê Thị Thương


TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1. Luật số 38/2005/QH11 – Luật giáo dục ngày 14/6/2005 của Quốc hội
2. Nghị quyết số 29- NQ/TW ngày 4 tháng 11 năm 2013 của BCH TW tại hội
nghị trung ương 8 khóa XI.
3. Sách giáo khoa, sách giáo viên môn mĩ thuật .
4. Tài liệu tập huấn năm 2010, 2011.

5. Một số vấn đề đổi mới phương pháp dạy học ở trường trung học cơ sở môn
mĩ thuật.
6. Tài liệu dạy học theo các chủ đề tự chọn ở trường Trung học cơ sở môn mĩ
thuật

DANH MỤC
CÁC ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG ĐÁNH GIÁ XẾP
LOẠI CẤP PHÒNG GD&ĐT, CẤP SỞ GD&ĐT VÀ CÁC CẤP CAO HƠN XẾP LOẠI
TỪ C TRỞ LÊN

Họ và tên tác giả: Lê Thị Thương
Chức vụ và đơn vị công tác: Giáo viên – Trường THCS Thị trấn Cành Nàng,
huyện Bá Thước, tỉnh Thanh Hóa

TT

1.
2.
3.

Tên đề tài SKKN

Một số kinh nghiệm nâng cao hiệu
quả tiết dạy học phân môn vẽ tranh
ở trường THCS
Một số kinh nghiệm nâng cao hiệu
quả tiết dạy học phân môn vẽ tranh
ở trường THCS
Vận dụng hiệu quả các phương pháp
dạy học vào quá trình giảng dạy

phân mơn vẽ trang trí ở trường
THCS.

Cấp đánh
giá xếp loại
(Ngành GD
cấp
huyện/tỉnh;
Tỉnh...)

Kết quả
đánh
Năm
giá xếp
học
loại
đánh giá
(A, B,
xếp loại
hoặc C)

Phòng

B

2010

Sở

C

2010

Phòng

C

2014