Giao an Tuan 4 Van 11

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (91.52 KB, 5 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Bài ca ngất ngởng

A. mục tiêu bài häc

Gióp HS

1. Nắm đợc những đặc điểm nổi bật trong phong cách ngôn ngữ nghệ thuật của 
Nguyễn Công Trứ (trong thể ca trù với số lợng từ Nôm).

2. Thái độ khinh đời ngạo thế một cách công khai, sự ý thức về tài năng, phẳm giá 
của bản thân (ý thức về cái tôi) của tác giả.

* SGK, SGV

*ThiÕt kÕ bµi häc

1. KiĨm tra bµi cò:
 2. Giíi thiƯu bµi míi:

Phơng pháp

Nội dung cần đạt

GV: Gọi HS đọc phần tiểu dẫn
SGK Tr 37.

GVH: Anh (chị) hãy cho biết đôi
nét về tác giả ?

GVH: Anh (chị) hãy cho biết thể
loại, bố cục, chủ đề của tác phẩm
?

GV: Cho HS đọc bài thơ một lt

SGK Tr 38

GVH: Anh (chị) hÃy cho biết sáu
câu thơ đầu tác giả miêu tả nội
dung gì ?

GVH: Anh (chị) hÃy cho biết
suy nghĩ cuả m×nh vỊ lêi tù
thuËt ?

GVH: Anh (chị) hãy cho biết
cách nói ấy thể hiện thái độ sống
nh thế nào ? hai chữ “ngất

ng-I. Giới thiệu chung

1. Tác giả

HSTL&PB:

* Nguyễn Công Trứ (1778 1858), ngời huyện Nghi Xuân 
-Hà TÜnh.

+ Năm 1819 đỗ giải nguyên và đợc bổ làm quan. Con đờng
hoạn lộ nhiều trắc trở, thăng giáng.

+ Là ngời có tài năng trên nhiều lĩnh vực hoạt động: xã
hội, văn hố, qn sự. Ơng là ngời có công lập ra hai huyện
Kim Sơn, Tiền Hải – Thái Bỡnh.

2, Tác phẩm

HSPB: Tác giả chủ yếu sáng tác bằng chữ Nôm và theo
thể loại hát nói.

- Tỏc phẩm là một trong số 61 bài ca trù của Nguyễn Công
Trứ đợc ông làm sau khi đã nghỉ hu, sống cuộc sống tự do,
thoải mái. Hình thức gần giống một bài thơ tự thuật đợc
nâng lên tầm triết lí cuc sng.

- Bố cục: gồm 03 phần cơ bản:

+ Tài năng và danh vị của nhà thơ (6 câu)
+ Phong cách sống khác ngời, khác đời (12 câu)
+ Khẳng định phong cách khác đời (1 câu).
II. Phân tích.

1, Tµi năng và danh vị của nhà thơ

HSPB:

* Tỏc gi ln coi cơng danh là lẽ sống, đó mới là kẻ sĩ
trong thiên hạ.

“đã mang tiếng ở trong tròi đất “Giắt lỏng giang sơn vào nửa túi”
Phải có danh gì với núi sơng” “Rót nghiêng phong nguyệt cạn lng bầu”

- Bằng cách nói vơ vào mình tất cả mọi công việc trong
thiên hạ. tác giả đã khẳng định trách nhiệm của mình với
đời.

+ Trong 28 năm làm quan, tác giả đã giữ nhiều chức vụ

quan trọng: Tham tán quân vụ; Tham tán đại thần; Tổng
đốc Hải An (Hải Dơng và Quảng Yên); Phủ doãn Thừa
Thiên.

HSPB:

- Lời tự thuật khẳng định tài năng và lí tởng trung quân, ý
thức trách nhiệm của kẻ sĩ. Tất cả đã diễn đạt một tài năng
xuát chúng. Không phải ai cũng ý thức đợc nh tác giả .
HSPB:

+ Ngất ngởng: đợc nhắc bốn lần trong 19 câu thơ. nghĩa
đen: sự cao nhng không vững. ý trong bài là sự ngạo thế coi
khinh “dọc ngang nào biết trên đầu có ai”.

B. ph¬ng tiƯn thùc

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

ởng” trong bài đợc hiểu nh thế
nào ?

GVH: Anh (chị) hãy nhận xét về
những hành động khác lạ của
Nguyễn Công Trứ ? Tại sao ông
lại làm vậy ?

GVH: Anh (chị) hãy cho biết câu
kết bài thơ khẳng định lại điều gì
ở phong cách sống của tác giả ?
GVH: Anh (chị) hãy cho biết
qua tác phẩm vừa học Anh (chị)

rút ra bi hc gỡ ?

GVH: Anh (chị) hÃy trả lời c©u
hái trong SGK Tr 39 ?

=> Hai từ ngất ngởng diễn tả một thái độ, một tinh thần,
một con ngời biết vợt lên trên thiên hạ. Sống giữa mọi 
ng-ời, đi giữa cuộc đời mà dờng chỉ biết có mình. Đây là mẫu
ngời ln thách thức đối lập với những kẻ, điều tầm thờng
của cuộc sống.

2, Phong cách sống khác đời.

HSTL&PB :

Tác giả đã miêu tả mọt thái độ sống theo ý chí và sở thích
cá nhân, một phẩm chất vợt lên trên thói tục.

+ Ơng giả thốt mình ra khỏi những thói tục thơng thờng,
những thế lực tinh thần vẫn ngự trị xa nay (vòng cơng toả
của XHPK): bò vàng thay cho ngựa, lên chùa mang theo
nàng hầu…Việc này đợc Phan Bội Châu nhận xét: “Hà
Nh Uy viễn tớng quân thú – Tuý ủng hồng nhi thợng pháp
môn -> Rợu say Uy viễn tớng quân. Mang theo một đám
gái tân lên chùa.”

+ Ngay cả khi bị cách tuột xuống làm lính thú đày ra vùng
biên thuỳ ơng cũng “ dơng dơng ngời thái (tái) thợng”
-> Xuất phát từ quan niệm “Nhân sinh bất hành lạc, thiên
tuế diệc vi thơng”. Cuộc đời thốt khỏi sự may rủi thờng
tình (lên voi xuống chú).

=> Quan điểm của tác giả là:

+ em ht bình sinh phị vua, giúp đời nhng khi hởng thú
vui nhàn tản cũng hởng lạc cho thoả chí bình sinh.

+ Ông tự khẳng định mình khơng giống ai: không tiên,
không phật, không vớng tục. Nhập tục mà không vớng tục,
rong chơi hởng lạc mà vẫn “vẹn đạo sơ chung”

3. KÕt luËn
HSPB:

- Tác giả khẳng định thái độ sống ngất ngởng của mình sau
khi đã khẳng định t tởng, vợt lên thói tục và so sánh với
những bậc danh sĩ tài giỏi trong sử sách Trung Hoa. Đây là
một nhân cách cứng cỏi, mọt tài năng, một cái Tôi vững
vàng trong giai đoạn XH đơng thời.

- Danh väng cña Nguyễn Công Trứ gắn liền với tài năng,
phẳm chất.

III. Củng cố

HSTL&PB: Theo SGK Tr 39.

HSTL&PB: Trả lời các câu hỏi trong SGK Tr 39 theo gợi ý
bài giảng.

Sa hành đoản ca

A- Mục tiêu bài học.

Giúp HS:

1. Hiu c thỏi chán ghét của tác giả đối với con đờng mu cầu danh lợi tầm thờng. Đó
cũng là tâm trạng bi phẫn của kẻ sĩ cha tìm đợc lối thốt trên đờng đời.

2. Hiểu đợc các biểu tợng trong bài và đặc điểm của một bài thơ cổ thể.
B- phơng tiện thực hiện

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

1. KiĨm tra bµi cị

2. Giíi thiƯu bµi míi:

Phơng pháp

Nội dung cần đạt

GV: (Học sinh đọc phần tiểu
dẫn SGK Tr 40)

GVH: PhÇn tiĨu dẫn SGK nêu
nội dung gì ?Trình bày cụ thể
từng phần ?

GVH: Anh (chị) hãy cho biết
xuất xứ của bài thơ, bố cục,
chủ đề ?

GVH: GVH: Anh (chÞ) h·y nêu
nội dung khái quát của 04 câu
đầu ?

GVH: Anh (chị) hãy cho biết
biểu tợng đờng đi trên cát là
gì ?

GVH: Anh (chÞ) hÃy cho biết
đây là lêi nãi cña ai ? nói
những gì ?

I.Tìm hiểu chung

1. Tác giả

HSĐ&TL:

HSPB: Giới thiệu về tác giả và xuất xứ tác phẩm.

* Cao Bá Quát, hiệu là Chu Thần (1809 1855). Ngời làng
Phú Thị, Gia Lâm, Bắc Ninh (nay Long Biên, Hà Nội).

* 14 tui thi Hng, nm 23 tuổi đậu cử nhân. Năm 32 tuổi 
đ-ợc gọi vào Huế nhận một choc tập sự ở Bộ Lễ. Do dùng muội
đèn chữa cho những bài thi đáng đỗ nhng phạm huý nên bị
tống ngục và tra tấn cực hình.

* Năm 1853, ơng lãnh đạo nhân dân Mĩ Lơng khởi nghĩa
chống lại triều đình. Năm 1855, trong một trận đánh, do thất
thế ơng hi sinh (có tài liệu nói là bị bắt và tru di ba họ).

2, T¸c phÈm

HSPB:

* Tác giả để lại 1400 bài thơ, khoảng 20 bài văn xuôi, một số
bài Phú Nôm, hát nói.

* Sa Hành Đoản Ca đợc làm trong lúc ơng đi thi Hội. Cũng
có ý kiến cho rằng tác giả lm khi lm tp s B L.

* Bài thơ chia làm ba đoạn:

+ on 1: 04 cõu u: tâm trạng của ngời đi đờng.

+ Đoạn 2: 08 câu: Miêu tả thực tế cuộc đời và tâm trạng
chán ghét trc phng mu cu danh li.

+ Đoạn 3: còn lại: Đờng cùng của kẻ sĩ và tâm trạng bi phẫn.
II. Néi dung chÝnh

1, Đờng đi trên cát

–

Biểu tợng ca ng i.

- Nội dung khái quát của 04 câu đầu:
+ Một sa mạc cát mênh mông

+ Một bÃi cát dài vô tận.

+ Cú mt ngi i ng (mt bc lại nh lùi). Đi mặt trời lặn
vẫn cha dừng bớc. Vừa đi lệ tuôn đầy.

 Biểu tợng cho đờng đời. Con đờng hành đạo của kẻ sĩ. Con
đờng ấy xa xôi, mờ mịt dài vô tận. Cũng nh con ngời muốn
đạt đợc đựoc chân lí phải vợt qua mn vàn khó khăn.

2, Ngời đi đờng

HSTL&PB

- Đây là lời của ngời đi đờng (NVTT), một kẻ đi tìm chân lí
giữa cuộc đời mờ mịt.

- Ngời đi đờng, kẻ sĩ ấy nói với ta: Cuộc dời đầy bọn danh lợi
chen chúc, chúng mu sinh hởng lạc say sa mà quên đi thực
cảnh lầm than cơ cực của nhân dân.

=> Nhà thơ cảm thấy cô độc giữa cuộc đời, không ai cùng đi
với mình con địng xa mờ trên cát.

HSTL&PB :

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

GVH: Anh (chị) hãy cho biết
cách nói ấy của ngời đi nhằm
mục đích gì ?

GVH: Trớc sự thật đó, ngời đi
đờng bộc lộ suy nghĩ gì ?

GVH:Anh (chÞ) h·y cho biết
những câu phần kết bộc lộ thực
tế gì ? Tâm sự gì ?

GVH: Tâm sự của tác giả ?

GVH: Nghệ thuật của bài thơ
đợc thể hiện nh thế nào ?

GV: Cho HS đọc phần ghi nhớ
trong SGK Tr 42.

GVH:Anh (chị) hãy thử lí giải
vì sao Cao Bá Quát đã khởi
nghĩa chống lại Nhà Nguyễn ?

phờng danh lợi. Cũng khẳng định mình khơng thể hồ trộn
với phờng danh lợi. Cho dù mình rất cơ độc.

=> Cách nói này thể hiện ngời đi đờng rất khinh thờng
những kẻ cầu danh lợi. Nhng hiểu ông không ai cả, đó là sự
thật cay đắng.

* Tác giả đã bộc lộ ý mình nên đi tiếp hay dừng lại.

“ B·i cát dàiTính sao đây ? Đờng mờ mịt.

* Dĩ nhiên con ngời ấy không dừng lại. CTTT tự bạch:

Khụng học đợc tiên ơng phép ngủ. Trèo non…”
Từ đó nẩy sinh mâu thuẫn:

+ Khát vọng sống cao đẹp với hiện thực đen tối.

+ Xơng pha trên con đờng tìm lí tởng với cầu an hởng lạc.

 Vậy con ngời ấy chọn đờng nào để đi ? Ta phân tích nơt
phần cịn lại của bài thơ.

3. Sự bế tắc của ngời đi đờng.

HSĐ&TL:

HSPB: Ngời đi đờng không chỉ nhận ra mình cơ độc đi trên
con đờng đời mà đang đi trên con đờng cùng. Đó là sự bế tắc.

“ Hãy nghe ta hát khúc đờng cùng. …làm chi trên cát.

+ Nhìn về phơng Bắc…Quay về phơng Nam…đều khó khăn
cùng đờng. Ngời đi đờng đành chơn chân trên cát.

HSPB: Bài thơ tạo đợc từ hay, ý lớn khi dung lên biểu tợng
của con đờng trên cát và hình ảnh ngời đi đờng. Đó là kẻ sĩ
đang trên đờng đi tìm lí tởng.

HSPB: Ngời đi đờng không đơn nhất mà đợc xng bằng:
khách, ta , anh. Cách xng hô này tạo điều kiện cho NVTT
bộc lộ nhiều tâm trạng.

- Âm điệu: bi tráng, mang những nét buồn nhng chứa đựng
sự phản kháng âm thầm.

III. CđNG Cè Vµ LUYÖN TËP

HSPB: tác giả đã hăm hở say mê đi tìm lí tởng nhng khơng
thành.

+ Tãm t¾t tiĨu sử của tác giả ..nhấn mạnh sự thăng trầm.

Bt đắc chí, chán ghét XH nhơ bẩn. Ơng chỉ thực thi lí tởng
của mình tuy bất thành. Khơng thành cơng thì cũng thành
Nhân. Ơng là ngời có nhân cách cứng cỏi, có lịng thơng dân,
có chí lớn.

Lun tËp thao tác lập luận phân tích

A. mục tiêu bài học

Giúp HS

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

* SGK, SGV

*ThiÕt kÕ bµi häc

1. KiĨm tra bµi cị:
 2. Giíi thiƯu bµi míi

Phơng pháp Nội dung cần đạt

GV: Cho HS phân nhóm luyện
tập theo hai đề của Bài 1 & 2
trong SGK Tr 43.

Nhóm 1: Tự ti và tự phụ là hai
thái độ trái ngợc nhau nhng
đều ảnh hởng đến kết quả học
tập và cơng tác. Hãy phân tích
02 căn bệnh trên.

Lôi thôi sĩ tử vai đeo lọ

ậm oẹ quan trờng miệng thét loa
( Trần Tế Xơng Vịnh Khoa thi 
H-ơng).

Bài tập 1
HSTL&PB:

Triển khai bài theo gợi ý SGK Tr 43

* Giải thích khái niệm: Tự ti là tự đánh giá thấp mình nên
thiếu tự tin. Tự ti hoàn toàn khác với khiêm tốn.

* Những biểu hin ca thỏi t ti:

+ Không dám tin tởng vào năng lực, sở trờng, sự hiểu biết
của mình.

+ Nhỳt nhát, tránh những chỗ đông ngời.

+ Không dám đảm nhận những nhiệm vụ đợc giao trong khi
có thể làm đợc.

+ Khơng dám phát biểu chính kiến dù mình thấy điều sai,

hoặc cảm thấy mình đúng….

* Tác hại của thái độ tự ti

+ Mất cơ hội, bỏ qua những công việc mình có thể làm đựoc.
+ Khơng bao giờ có thể khẳng định mình.

+ Khó có thể giúp đỡ mọi ngời, XH….

* Khái niệm tự phụ: là thái độ đề cao quá mức bản thân, tự
cao, tự đại, dẫn đến coi thờng ngời khác. Tự phụ khác tự
hào.

* Những biểu hiện của tự phụ là: + Luôn đề cao bản thân.
 + Luôn cho mình là đúng.
 + Làm đợc việc gì đó lớn
lao thờng tự đắc, tỏ ý chê bai, coi thờng ngời khác….

* Tác hại: + Nhầm năng lực của mình dẫn đến hỏng việc.
 + ít đợc lịng mọi ngời, bị xa rời.

+ Khó hồ đồng dẫn đến bị cơ lập, lâu dài sẽ …
=> Cần xác định thái độ hợp lí: Cần phải đánh giá đúng bản
thân để phát huy đợc hết những điểm mạnh nhng cũng phải
có ý thc học hỏi, tơn trọng ngời khác, khắc phục những điểm
yếu.

Bµi tËp 2:

 Nghệ thuật đảo ngữ: nhấn mạnh vào dáng điệu và

hành động của sĩ tử và quan trờng.

 Nghệ thuật sử dụng phép đối.

 NghƯ tht sư dơng tõ ng÷ giàu hình ảnh, cảm xúc.

Ch thi c ng thời nhốn nháo, sự nhục nhã của lớp nho
sĩ cuối mùa.

B. ph¬ng tiƯn thùc

</div>