Tương quan về nội dung giữa chương trình giáo dục công dân bậc trung học cơ sở hiện hành với chương trình mới

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
KHOA GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ
------------------

BẢN TĨM TẮT
KHĨA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Đề tài: TƢƠNG QUAN VỀ NỘI DUNG GIỮA CHƢƠNG TRÌNH GIÁO DỤC CÔNG
DÂN BẬC TRUNG HỌC CƠ SỞ HIỆN HÀNH VỚI CHƢƠNG TRÌNH MỚI

Sinh viên thực hiện : Nguyễn Minh Huyền
Lớp

: 16SGC

Giảng viên hƣớng dẫn: TS. Đinh Thị Phƣợng

Đà Nẵng, tháng 01 năm 2020


MỤC LỤC
DANH MỤC BẢNG
A. MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Sau hơn 30 năm đổi mới, đất nước ta đã vượt qua nhiều khó khăn, thách thức và đạt được
những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử. Nước ta thốt khỏi tình trạng kém phát triển, bước
vào nhóm nước đang phát triển có thu nhập trung bình. Thực hiện mục tiêu phát triển bền
vững, nhiều quốc gia đã đầu tư cho giáo dục, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Ở Việt
Nam, thực hiện nghị quyết của Đại hội Đảng Toàn quốc lần thứ XI; Nghị quyết Hội nghị
trung ương VIII khóa XI về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo; Chiến lược phát

triển giáo dục giai đoạn 2011 – 2020; Nghị quyết số 44/NQ-CP về chương trình hành động
của Chính phủ thực hiện nghị quyết số 29 –NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và
đào tạo, đáp ứng yêu cầu cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường
định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế, trong những năm gần đây, giáo dục nước ta
đã và đang có những bước chuyển mình quan trọng từ giáo dục chú trọng nội dung sang giáo
dục phát triển phẩm chất và năng lực. Trong quá trình chuyển mình này, nội dung giáo dục
thu hút sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu và xã hội, giáo dục gì để có thể phát triển được
tồn diện phẩm chất và năng lực của người học; giáo dục gì để khắc phục được tồn tại của nền
giáo dục hiện hành quá nặng về kiến thức? Tất cả những câu hỏi này được trả lời trong nội
dung giáo dục của chương trình tổng thể và chương trình mơn học được thơng qua vào cuối
năm 2018.
Trong chương trình giáo dục phổ thông tổng thể năm 2018, môn Giáo dục công dân
(ở Tiểu học gọi là môn Đạo đức; ở cấp Trung học cơ sở gọi là môn Giáo dục công dân; ở cấp
Trung học phổ thông gọi là môn Giáo dục kinh tế và pháp luật) giữ vai trò chủ đạo trong việc
giúp học sinh hình thành, phát triển ý thức và hành vi của người công dân. Thông qua các bài
học về lối sống, đạo đức, pháp luật và kinh tế, mơn Giáo dục cơng dân góp phần bồi dưỡng
cho học sinh những phẩm chất chủ yếu và năng lực cốt lõi của người cơng dân, đặc biệt là
tình cảm, niềm tin, nhận thức, cách ứng xử phù hợp với chuẩn mực đạo đức và quy định của
pháp luật, có kĩ năng sống và bản lĩnh để học tập, làm việc và sẵn sàng thực hiện trách nhiệm
công dân trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và hội nhập quốc tế. Môn Giáo dục công
dân đang thực hiện quá trình chuyển mạnh từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn
diện năng lực và phẩm chất. Học đi đôi với hành; lý luận gắn với thực tiễn; giáo dục nhà

1


trường kết hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội, nghĩa là từ chỗ quan tâm đến việc
học sinh học được cái gì đến chỗ học sinh làm được những gì qua việc học.
Dù là chú trọng nội dung hay hướng về phát triển phẩm chất, năng lực thì cũng
khơng thể phủ nhận được nội dung là thành tố quan trọng trong quá trình giáo dục. Chương

trình giáo dục công dân ở Trung học cơ sở hiện hành mặc dù cịn nhiều tồn tại nhưng đó là
một chương trình giáo dục tốt, đảm bảo cung cấp cho học sinh những kiến thức cơ bản trong
giáo dục đạo đức, kỹ năng sống và pháp luật; giúp học sinh có được những hiểu biết đầy đủ
hơn so với bậc Tiểu học, làm nền tảng tiếp tục tiếp thu những kiến thức sâu rộng hơn ở bậc
Trung học phổ thông. Những yếu tố tiến bộ, tích cực về mặt nội dung của chương trình hiện
hành được chương trình Giáo dục công dân mới năm 2018 kế thừa, tiếp tục biến thành những
nội dung giảng dạy ở các lớp cho phù hợp với tâm sinh lý của người học và đáp ứng xu hướng
xã hội. Rất cần thiết trong việc đi sâu nghiên cứu lát cắt nội dung của hai chương trình, từ đó
tìm ra những thuận lợi, khó khăn và các bài học khác trong quá trình thực hiện chương trình.
Với những lý do trên, trong quá trình tìm hiểu, tôi đã quyết định chọn đề tài “Tương
quan về nội dung giữa chương trình Giáo dục cơng dân bậc Trung học cơ sở hiện hành với
chương trình mới” làm hướng nghiên cứu của khóa luận tốt nghiệp
2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1 Mục tiêu nghiên cứu
Trên cơ sở phân tích nội dung giữa hai chương trình Giáo dục công dân bậc Trung học cơ
sở hiện hành và chương trình mới; đề tài đã chỉ ra những tương đồng và khác biệt trong nội
dung giáo dục đạo đức, giáo dục kỹ năng sống, giáo dục kinh tế, giáo dục pháp luật; từ đó rút
ra ý nghĩa và khuyến nghị nhằm nâng cao chất lượng dạy và học môn Giáo dục công dân ở
Trung học cơ sở.
2.2 Nhiệm vụ nghiên cứu
Đề tài có những nhiệm vụ sau nghiên cứu cụ thể như sau:
- Thứ nhất, phân tích khái quát về mục tiêu, kết cấu, phân phối của chương trình Giáo dục
công dân bậc Trung học cơ sở hiện hành và chương trình mới;
- Thứ hai, phân tích những tương đồng và khác biệt về nội dung giáo dục đạo đức, kỹ
năng sống và pháp luật trong hai chương trình
- Thứ ba, rút ra ý nghĩa và đề xuất những khuyến nghị nhằm nâng cao chất lượng dạy và
học môn Giáo dục công dân;
2

3. Đối tƣợng nghiên cứu
Đề tài có đối tượng nghiên cứu là nội dung của chương trình mơn Giáo dục công dân bậc
Trung học cơ sở hiện hành và chương trình mới
4. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài có phạm vi nghiên cứu là nội dung chương trình mơn Giáo dục công dân bậc
Trung học cơ sở hiện hành và chương trình mới năm 2018.
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
Trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, đề tài
sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu sau: phương pháp nghiên cứu tài liệu, phương
pháp xử lí thơng tin, phương pháp phân tích, phương pháp so sánh đối chiếu, phương pháp
khái quát hóa, phương pháp tổng hợp.
6. Bố cục đề tài
Ngồi phần Mở đầu, Kết luận và Tài liệu tham khảo thì đề tài có kết cấu bao gồm hai
chương:
Chương 1: Tổng quan về chương trình Giáo dục cơng dân ở Trung học cơ sở hiện hành
và chương trình mới năm 2018
Chương 2: Tương đồng và khác biệt về nội dung giữa chương trình Giáo dục cơng dân ở
Trung học cơ sở hiện hành và chương trình mới năm 2018
7. Tổng quan tài liệu nghiên cứu

3


B. NỘI DUNG
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ CHƢƠNG TRÌNH GIÁO DỤC CÔNG DÂN Ở
TRUNG HỌC CƠ SỞ HIỆN HÀNH VÀ CHƢƠNG TRÌNH MỚI NĂM 2018
1.1 Chƣơng trình mơn Giáo dục cơng dân ở Trung học cơ sở hiện hành
Chương trình giáo dục phổ thông hiện hành được ban hành theo Quyết định số
16/2006/QĐ-BGDĐT ngày 05/5/2006 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo. Theo đó, mơn
Đạo đức được dạy ở cấp Tiểu học (35 tiết/năm học); môn Giáo dục công dân được giảng dạy

từ cấp Trung học cơ sở đến Trung học phổ thông (35 tiết/năm học)
1.1.1 Mục tiêu của chƣơng trình
* Mục tiêu của chương trình giáo dục phổ thông tổng thể
Theo Quyết định số 16/2006/QĐ-BGDĐT về việc ban hành Chương trình Giáo dục phổ
thơng, ban hành ngày 5 tháng 5 năm 2006 của Bộ Giáo dục và Đào tạo khẳng định mục tiêu
của giáo dục phổ thông là “giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất,
thẩm mĩ và các kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và sáng tạo, hình
thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công
dân; chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc” [13; tr.8]. Mục tiêu của giáo dục phổ thơng cịn được cụ thể hóa ở
mục tiêu các cấp học và mục tiêu các môn học, các hoạt động giáo dục.
* Mục tiêu của mơn Giáo dục cơng dân
Mơn Giáo dục cơng dân có tên gọi khác nhau ở từng cấp học: ở Tiểu học đó là mơn Đạo
đức; ở Trung học cơ sở và Trung học phổ thơng đó là mơn Giáo dục công dân. Môn Giáo dục
công dân ở Trung học cơ sở có mục tiêu nhằm giúp học sinh: Thứ nhất, “hiểu được những
chuẩn mực đạo đức và pháp luật cơ bản, phổ thông, thiết thực, phù hợp với lứa tuổi học sinh
Trung học cơ sở trong các mối quan hệ với bản thân, với người khác, với công nghệ và với
mơi trường sống” [4; tr.115]. Từ đó hiểu được ý nghĩa của các chuẩn mực đối với sự phát
triển của cá nhân, xã hội và cách thức rèn luyện để đạt được các chuẩn mực đó. Thứ hai, “biết
đánh giá hành vi của bản thân và mọi người xung quanh theo các chuẩn mực đã học; biết lựa
chọn và thực hiện cách ứng xử phù hợp với các chuẩn mực đạo đức, pháp luật trong hoạt
động và giao tiếp hằng ngày” [4; tr.115]. Biết tự tổ chức việc học tập, rèn luyện của bản thân
theo yêu cầu các chuẩn mực đã học. Thứ ba, “có thái độ đúng đắn, rõ ràng trước các hiện
tượng, sự kiện đạo đức, pháp luật trong đời sống hằng ngày” [4; tr.115]; có tình cảm trong
sáng, lành mạnh đối với mọi người, đối với gia đình, nhà trường, q hương, đất nước. Có
4


niềm tin vào tính đúng đắn của các chuẩn mực đã học và hướng tới những giá trị xã hội tốt
đẹp. Có trách nhiệm đối với bản thân; có nhu cầu tự điều chỉnh, tự hoàn thiện để trở thành

một chủ thể xã hội tích cực, năng động
1.1.2 Kết cấu nội dung và phân phối chƣơng trình
Nội dung chương trình môn Giáo dục công dân ở bậc Trung học cơ sở hiện hành được
thể hiện trong 4 quyển: Giáo dục công dân lớp 6; Giáo dục công dân lớp 7; Giáo dục công dân
lớp 8; Giáo dục công dân lớp 9 và lần lượt được giảng dạy cho học sinh lớp 6, lớp 7, lớp 8,
lớp 9. Về phân phối, ngoài 35 tiết được thực hiện trong 37 tuần của năm học (1 tiết/tuần),
chương trình cịn có các tiết thực hành, hoạt động ngoại khóa về các vấn đề gắn với tình hình
địa phương. Nội dung của chương trình hiện hành sẽ tập trung vào hai phần chính đó là phần
1 – Các giá trị đạo đức và phần 2 – Quyền và nghĩa vụ công dân; quyền và trách nhiệm của
nhà nước. Trong phần 1 – Các giá trị đạo đức sẽ có 5 chủ đề chính bao gồm: Quan hệ với bản
thân; Quan hệ với người khác; Quan hệ với công việc; Quan hệ với cộng đồng, đất nước, nhân
loại và Quan hệ với môi trường tự nhiên. Trong phần 2 - Quyền và nghĩa vụ công dân; quyền
và trách nhiệm của nhà nước cũng sẽ có 5 chủ đề chính bao gồm: Quyền trẻ em, quyền và
nghĩa vụ cơng dân trong gia đình; Quyền và nghĩa vụ cơng dân về trật tự, an tồn xã hội, bảo
vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên; Quyền và nghĩa vụ cơng dân về văn hóa, giáo dục và
kinh tế; Các quyền tự do, dân chủ cơ bản của công dân và Nhà nước cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam – quyền và nghĩa vụ công dân trong quản lí nhà nước. Nội dung các phần,
các chủ đề sẽ có những bài học tương ứng của các lớp 6, 7, 8, 9.
Như vậy, chương trình Giáo dục cơng dân ở Trung học cơ sở được xây dựng theo quan
điểm tích hợp. Các chủ đề đạo đức và các chủ đề pháp luật được bố trí học ở tất cả các lớp
(học kì I học Đạo đức, học kì II học Pháp luật). Nội dung chương trình được xây dựng trên
nguyên tắc đồng tâm và phát triển. Điều đó thể hiên ở các điểm sau: Các chủ đề được sắp xếp
theo trật tự từ những vấn đề có tính chất cụ thể, gần gũi với cuộc sống của hộc sinh, đến
những vấn đề khái quát hơn, phản ánh mối quan hệ ngày càng rộng hơn của học sinh. Trong
từng chủ đề có sự bố trí, sắp xếp các nội dung dạy học theo nguyên tắc phát triển từ thấp đến
cao về nhận thức và yêu cầu tu dưỡng rèn luyện, phù hợp với lứa tuổi học sinh từng giai đoạn.
Cụ thể: Về đạo đức, ở các lớp dưới, nội dung thiên về quan hệ của học sinh với bản thân và
gia đình; lên các lớp trên, nội dung thiên về quan hệ của học sinh với cộng đồng, đất nước,
nhân loại. Mức độ khó và tính khái qt của nội dung cũng được tăng dần từ lớp dưới lên lớp
trên. Về Pháp luật, chương trình được sắp xếp từ những nội dung về quyền và nghĩa vụ công

dân, quyền và trách nhiệm của Nhà Nước đối với công dân trong các lĩnh vực của đời sống xã
hội, đến những nội dung về chế độ chính trị, nền pháp chế Cộng hào xã hội chủ nghĩa Việt
5


Nam. Việc xây dựng chương trình theo hướng đồng tâm và phát triển đặc biệt có ý nghĩa đối
với học sinh. Các em sẽ tiếp thu kiến thức một cách hệ thống và bao quát. Bởi mỗi chủ đề
trong môn học được trình bày lặp đi lặp lại vài lần suốt từ đầu đến cuối chương trình học, sự
phức tạp của chủ đề tăng dần lên ở mỗi lần lặp lại và kiến thức mới có liên hệ với kiến thức cũ
và được đặt trong mạch logic với kiến thức cũ của cùng một chủ đề
1.1.3 Một số nhận xét về chƣơng trình Giáo dục cơng dân hiện hành
“Chương trình giáo dục hiện hành chính là chương trình định hướng theo nội dung.
Nghĩa là chương trình tập trung xác định ra một danh mục đề tài, chủ đề của một một học”
[21; tr.11]. Đối với môn Giáo dục công dân ở Trung học cơ sở thì xác định chủ đề lớn của
môn học bao gồm hai phần lớn là Các giá trị đạo đức và Quyền và nghĩa vụ công dân; quyền
và trách nhiệm của nhà nước, mỗi phần có nhiều đề tài nhỏ. Tức là tập trung trả lời câu hỏi:
Chúng ta muốn học sinh cần biết những gì? Có thể nói dạy học theo hướng nội dung lấy khối
lượng kiến thức, kĩ năng làm mục tiêu hướng tới; do đó càng cung cấp nhiều nội dung, học
sinh biết càng nhiều càng tốt. Với những mục tiêu về nội dung giáo dục như vậy thì phương
pháp dạy học phái phát huy được tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh trong
quá trình dạy học. “Học sinh cần phải tích cực hoạt động để tự phát hiện và chiếm lĩnh các
kiến thức, kĩ năng mới; hình thành thái độ tích cực dưới sự hướng dẫn, giúp đỡ của giáo viên.
Cần kết hợp và sử dụng hợp lí các phương pháp và hình thức dạy học với phương pháp và
hình thức giáo dục; kết hợp giữa các phương pháp truyền thống (diễn giảng, đàm thoại, trực
quan, kể chuyện...) với các phương pháp hiện đại (thảo luận nhóm, đóng vai, trị chới, giải
quyết vấn đè, dự án...); kết hợp các hình thức học cá nhân, theo nhóm và theo lớp; hình thức
dạy học trong lớp, ngồi lớp và ngồi trường”
1.2 Chƣơng trình mơn Giáo dục cơng dân mới năm 2018 ở Trung học cơ sở
Giáo dục công dân có tên gọi và phân phối chương trình giảng dạy khác nhau ở 3 cấp
học. Ở giai đoạn giáo dục cơ bản (cấp Tiểu học và cấp Trung học cơ sở), mơn học có tên gọi

là mơn Đạo đức và môn Giáo dục công dân. Đây là môn học bắt buộc với thời lượng 35
tiết/năm học. Ở giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp (cấp Trung học phổ thông), mơn
học có tên gọi là mơn Giáo dục kinh tế và pháp luật, là môn học tự chọn, được lựa chọn theo
nguyện vọng và định hướng nghề nghiệp của học sinh với thời lượng 70 tiết/năm học.
1.2.1 Quan điểm xây dựng và mục tiêu của chƣơng trình
* Quan điểm xây dựng chương trình

6


Chương trình mơn Giáo dục cơng dân tn thủ các định hướng nêu trong Chương trình
tổng thể, đồng thời, xuất phát từ đặc điểm môn học, nhấn mạnh các quan điểm sau:
Thứ nhất, “chương trình mơn Giáo dục cơng dân bảo đảm tính khoa học, tính sư phạm và
tính thực tiễn, được xây dựng trên cơ sở: đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà
nước; các thành tựu nghiên cứu về tâm lí học, giáo dục học, đạo đức học, luật học, lí luận
chính trị và kinh tế học; kinh nghiệm trong nước và quốc tế về phát triển chương trình mơn
Giáo dục cơng dân; các giá trị truyền thống của dân tộc Việt Nam và giá trị chung của nhân
loại; thực tiễn xã hội, giáo dục, điều kiện kinh tế và truyền thống văn hoá Việt Nam, sự đa
dạng của đối tượng học sinh xét về phương diện vùng miền, điều kiện và khả năng học tập”
Thứ hai, “chương trình mơn Giáo dục cơng dân bảo đảm tính hệ thống. Ở giai đoạn giáo
dục cơ bản, nội dung môn Đạo đức (cấp tiểu học) và môn Giáo dục công dân (cấp trung học
cơ sở) được xây dựng theo hướng đồng tâm và phát triển,dựa trên các mạch nội dung giáo
dục đạo đức, kĩ năng sống, kinh tế, pháp luật và xoay quanh các mối quan hệ của con người
với bản thân và người khác, với cộng đồng, đất nước, nhân loại, công việc và môi trường tự
nhiên; mở rộng và nâng cao dần từ cấp tiểu học đến cấp trung học cơ sở. Ở giai đoạn giáo dục
định hướng nghề nghiệp, nội dung môn Giáo dục kinh tế và pháp luật (cấp trung học phổ
thông) được xây dựng theo hướng phát triển tuyến tính, xoay quanh các quan hệ kinh tế và
pháp luật, từ kinh tế vĩ mơ đến kinh tế vi mơ, từ hệ thống chính trị và pháp luật đến quyền và
nghĩa vụ công dân”
Thứ ba, “chương trình mơn Giáo dục cơng dân chú trọng tích hợp các nội dung giáo dục

trong nội bộ mơn học về kĩ năng sống, đạo đức, pháp luật, kinh tế và tích hợp nhiều chủ đề
giáo dục cần thiết như: mơi trường, bình đẳng giới, di sản văn hố, phịng chống tệ nạn xã hội,
tài chính,... Những nội dung này gắn bó chặt chẽ với cuộc sống thực tiễn của học sinh, gắn
liền với các sự kiện có tính thời sự trong đời sống đạo đức, pháp luật, kinh tế, chính trị, văn
hố, xã hội của địa phương, đất nước và thế giới”
Thứ tư, “chương trình mơn Giáo dục cơng dân được xây dựng theo hướng mở. Chương
trình chỉ quy định những yêu cầu cần đạt; những nội dung dạy học cơ bản, cốt lõi cho mỗi cấp
học, lớp học nhằm đáp ứng yêu cầu cần đạt; những định hướng chung về phương pháp giáo
dục và đánh giá kết quả giáo dục. Căn cứ vào các yêu cầu cần đạt và định hướng chung của
chương trình, các tác giả sách giáo khoa, cơ sở giáo dục và giáo viên môn Giáo dục công dân
chủ động, sáng tạo trong quá trình thực hiện và phát triển chương trình”
* Mục tiêu của chương trình

7


Mục tiêu chung của chương trình mơn Giáo dục cơng dân “giúp học sinh hình thành, phát
triển các phẩm chất chủ yếu: yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực và trách nhiệm. Những
phẩm chất đạo đức này được hình thành, phát triển gắn liền với quyền, trách nhiệm và nghĩa
vụ của người công dân Việt Nam. Đồng thời, giúp học sinh hình thành, phát triển các năng
lực của người công dân Việt Nam đáp ứng nhu cầu phát triển của cá nhân và cộng đồng xã
hội theo yêu cầu của sự nghiệp xây dựng, bảo vệ đất nước trong bối cảnh tồn cầu hóa và
cách mạng cơng nghiệp mới”.
Mơn Giáo dục công dân ở bậc Trung học cơ sở có mục tiêu: “giúp học sinh có hiểu biết
về những chuẩn mực đạo đức, pháp luật cơ bản và giá trị, ý nghĩa của các chuẩn mực đó; tự
hào về truyền thống gia đình, q hương, dân tộc; tơn trọng, khoan dung, quan tâm, giúp đỡ
người khác; tự giác, tích cực học tập và lao động; có thái độ đúng đắn, rõ ràng trước các hiện
tượng, sự kiện trong đời sống; có trách nhiệm với bản thân, gia đình, nhà trường, xã hội, công
việc và môi trường sống” [7, tr.5]. Các bài học về đạo đức như Tự hào về truyền thống gia
đình, dịng họ; Tự hào về truyền thống quê hương; Tự hào về truyền thống dân tộc Việt Nam;

Sống có lí tưởng xun suốt các cấp học giúp các em hình thành và củng cố phẩm chất yêu
nước. Bên cạnh đó cịn giáo dục các em những phẩm chất như nhân ái qua các bài học tương
ứng là Yêu thương con người; Quan tâm, cảm thông và chia sẻ; Tôn trọng sự đa dạng của các
dân tộc; Khoan dung. Phẩm chất chăm chỉ qua bài học tương ứng là Siêng năng, kiên trì; Học
tập tự giác, tích cực; Lao động cần cù, sáng tạo; Tích cực tham gia các hoạt động cộng đồng.
Phẩm chất trung thực qua các bài học tương ứng là Tôn trọng sự thật; Giữ chữ tín; Bảo vệ lẽ
phải; Khách quan và cơng bằng. Phẩm chất trách nhiệm qua các bài học cụ thể Tự lập; Bảo
tồn di sản văn hóa; Bảo vệ mơi trường và tài ngun thiên nhiên; Bảo vệ hịa bình.... Từ
những bài học về đạo đức học sinh có tri thức phổ thông, cơ bản về đạo đức, kĩ năng sống,
kinh tế, pháp luật; biết đánh giá thái độ, tự điều chỉnh và nhắc nhở, giúp đỡ bạn bè, người thân
điều chỉnh thái độ, hành vi theo chuẩn mực đạo đức, pháp luật; thực hiện được các công việc
để đạt mục tiêu, kế hoạch hoàn thiện, phát triển bản thân. Trên cơ sở đó, học sinh biết cách
thiết lập, duy trì mối quan hệ hồ hợp với những người xung quanh, thích ứng với xã hội biến
đổi và giải quyết các vấn đề đơn giản trong đời sống của cá nhân, cộng đồng phù hợp với giá
trị văn hoá, chuẩn mực đạo đức, quy tắc của cộng đồng, quy định của pháp luật và lứa tuổi.
1.2.2 Nội dung và kết cấu của chƣơng trình
Chương trình giáo dục cơng dân năm 2018 được kết cấu xoay quanh trục phẩm chất và
năng lực của học sinh. Về phẩm chất bao gồm 5 phẩm chất là yêu nước, nhân ái, chăm chỉ,
trung thực và trách nhiệm. Về năng lực bao gồm 3 năng lực đặc thù là năng lực đặc thù: tự

8


điều chỉnh hành vi; năng lực phát triển bản thân và năng lực tìm hiểu và tham gia vào các hoạt
động kinh tế và xã hội.
Nội dung giáo dục sẽ tập trung vào 4 mạch nội dung: giáo dục đạo đức, giáo dục kĩ năng
sống, giáo dục kinh tế và giáo dục pháp luật. Trong mỗi mạch nội dung như vậy lại bao gồm
có những chủ đề. Trong mạch nội dung giáo dục đạo đức trực tiếp dạy về các phẩm chất trong
chương trình tổng thể là Yêu nước, Nhân ái, Chăm chỉ, Trung thực và Trách nhiệm. Trong
mạch nội dung giáo dục kĩ năng sống gồm 2 kĩ năng là kĩ năng nhận thức, quản lí bản thân và

kĩ năng tự bảo vệ. Nội dung giáo dục kinh tế gồm: Hoạt động của nền kinh tế; Hoạt động kinh
tế của Nhà nước; Hoạt động sản xuất kinh doanh và Hoạt động tiêu dùng. Mạch nội dung giáo
dục pháp luật sẽ có 3 phần chính đó là Chuẩn hành vi pháp luật; Quyền và nghĩa vụ của công
dân và Hệ thống chính trị và pháp luật. Chương trình giáo dục công dân lớp 6, lớp7, lớp 8 và
lớp 9 đều gồm có 10 chủ đề trong đó có 5 chủ đề liên quan đến mạch nội dung giáo dục đạo
đức, 2 chủ đề liên quan đến mạch nội dung giáo dục về kĩ năng sống, 1 chủ đề liên quan đến
nội dung giáo dục về kinh tế và 2 chủ đề liên quan đến nội dung giáo dục về pháp luật.
1.2.3 Một số nhận xét về chƣơng trình Giáo dục công dân năm 2018
Theo “Dạy học phát triển năng lực môn Giáo dục công dân trung học cơ sở “ của Đào
Đức Dỗn (chủ biên) nếu chương trình hiện hành là định hướng về mặt nội dung thì chương
trình mới lại hướng đến định hướng về mặt năng lực. “Tức là thay vì trả lời câu hỏi “Chúng ta
muốn học sinh biết những gì?” sẽ chuyển sang “Chúng ta muốn học sinh làm được gì sau khi
học”. Thơng qua những kiến thức cơ bản, thiết thực, hiện đại và các phương pháp tích cực hóa
hoạt động của người học chương trình giúp học sinh hình thành và phát triển những phẩm
chất và năng lực mà nhà trường và xã hội kì vọng” [17; 13]. Theo cách tiếp cận này, kiến thức
được dạy học khơng nhằm mục đích tự thân. Nói cách khác, giáo dục không phải để truyền
thụ kiến thức mà nhằm giúp học sinh hồn thành các cơng việc, giải quyết các vấn đề trong
học tập và đời sống nhờ vận dụng hiệu quả và sáng tạo những kiến thức đã học. Với những
mục tiêu và nội dung như thế phương pháp dạy học hướng đến người giáo viên là người tổ
chức, hỗ trợ học sinh tự lực và tích cực lĩnh hội tri thức; chú trọng giải quyết vấn đề, khả năng
giao tiếp; chú trọng sử dụng các quan điểm, phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực; các
phương pháp dạy học thực hành. Hình thức học tập cũng trở nên đa dạng; chú ý các hoạt động
xã hội, ngoại kháo, nghiên cứu khoa học, trải nghiệm sáng tạo; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ
thông tin và truyền thông trong dạy và học. Dạy học theo hướng phát triển năng lực vẫn coi
trọng nội dung kiến thức, bởi nội dung là chất liệu của năng lực. Tuy nhiên chỉ mình nội dung
kiến thức thì chưa đủ vì hiểu được nội dung là bước cơ bản cịn hình thành về năng lực lại là
bước cao hơn
9

Tiểu kết chƣơng 1
Với những nội dung được trình bày trong chương 1, đề tài đã làm sáng tỏ những nội dung
cụ thể như sau:
Thứ nhất, về chương trình mơn Giáo dục công dân hiện hành: nội dung dạy và học hướng
đến hai phần lớn là Các giá trị đạo đức; Quyền và nghĩa vụ công dân, quyền và trách nhiệm
của nhà nước, tức là chú trọng giáo dục về mặt đạo đức và pháp luật cho học sinh ở cấp trung
học cơ sở. Đề tài cũng đưa ra những nhận xét cơ bản về chương trình giáo dục hiện hành –
chương trình định hướng về nội dung.
Thứ hai, về chương trình mơn Giáo dục cơng dân mới, đề tài tập trung phân tích quan
điểm xây dựng và mục tiêu chương trình. Đề tài đã làm sáng tỏ được nội dung giáo dục đạo
đức và pháp luật, giáo dục kĩ năng sống và giáo dục về kinh tế. Trên cơ sở đó, đề tài đưa ra
những nhận xét về chương trình giáo dục mới.
Đây là những cơ sở lý luận và thực tiễn quan trọng để tác giả tiếp tục đi sâu phân tích tìm
ra những tương đồng và khác biệt trong hai chương trình Giáo dục cơng dân ở chương tiếp
theo.

10


CHƢƠNG 2: TƢƠNG ĐỒNG VÀ KHÁC BIỆT VỀ NỘI DUNG GIỮA CHƢƠNG
TRÌNH GIÁO DỤC CƠNG DÂN Ở TRUNG HỌC CƠ SỞ HIỆN HÀNH VÀ CHƢƠNG
TRÌNH MỚI NĂM 2018
2.1 Tƣơng đồng về nội dung giữa hai chƣơng trình Giáo dục cơng dân
2.1.1 Tƣơng đồng trong nội dung giáo dục đạo đức
Giáo dục đạo đức là quá trình tác động sư phạm có mục đích, có kế hoạch nhằm giáo
dục học sinh ý thức, hành vi đạo đức phù hợp với chuẩn mực đạo đức xã hội và quy định của
pháp luật. Trên cơ sở đó hình thành, phát triển cho học sinh các phẩm chất chủ yếu và năng
lực cần thiết của người công dân Việt Nam, đáp ứng nhu cầu phát triển cá nhân và thực hiện
quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm công dân. Nội dung giáo dục đạo đức gồm năm mạch nội dung
là yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm. Các nội dung này chiếm khoảng 35%

tổng thời lượng dành cho môn Giáo dục công dân ở Trung học cơ sở. Trong nội dung giáo
dục đạo đức ở Trung học cơ sở. Trong nội dung giáo dục đạo đức ở Trung học cơ sở, chương
trình mới kế thừa những nội dung trong chương trình hiện hành được thể hiện qua bảng tổng
hợp sau:
Bảng 2.1. Tương đồng về nội dung giáo dục đạo đức
S
TT
1

Nội

Chủ đề trong chƣơng trình mới/

dung
Yêu

Bài học trong chƣơng trình hiện

lớp

hành/ lớp

Lớp 6 – Tự hào về truyền thống

nước gia đình, dịng họ

Lớp 7 – Bài 10: Giữ gìn và phát
huy truyền thống gia đình, dịng họ

Lớp 8 – Tự hào về truyền thống

Lớp 9 – Bài 7: Kế thừa và phát
huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc

dân tộc Việt Nam
Lớp 9 – Sống có lí tưởng

Lớp 9 – Bài 10: Lí tưởng sống của
thanh niên

2

Nhâ

Lớp 6 – Yêu thương con người

người

n ái
Lớp 8 – Tôn trọng sự đa dạng của
các dân tộc

3

Chă

Lớp 7 - Bài 5: Yêu thương con

Lớp 8 - Bài 8: Tôn trọng và học
hỏi các dân tộc khác

Lớp 9 – Khoan dung

Lớp 7 - Bài 8: Khoan dung

Lớp 6 – Siêng năng, kiên trì

Lớp 6 - Bài 2: Siêng năng, kiên trì

Lớp 8 – Lao động cần cù, sáng tạo

Lớp 8 - Bài 11: Lao động tự giác

m chỉ

và sáng tạo
11


Lớp 9 – Tích cực tham gia các
hoạt đồng cộng đồng
4

Tru
ng thực

5

Trá
ch

Lớp 8 - Bài 7: Tích cực tham gia
các hoạt động chính trị - xã hội

Lớp 6 – Tơn trọng sự thật

Lớp 7 - Bài 2: Trung thực

Lớp 7 – Giữ chữ tín

Lớp 8 - Bài 4: Giữ chữ tín

Lớp 8 - Bảo vệ lẽ phải

Lớp 8 - Bài 1: Tôn trọng lẽ phải

Lớp 6 – Tự lập

Lớp 8 - Bài 10: Tự lập

Lớp 7 – Bảo tồn di sản văn hóa

Lớp 7 - Bài 15: Bảo vệ di sản văn

nhiệm

hóa
Lớp 8 – Bảo vệ mơi trường và tài

Lớp 7 - Bài 14: Bảo vệ môi

trường và tài nguyên thiên nhiên

ngun thiên nhiên
Lớp 9 – Bảo vệ hịa bình

Lớp 9 - Bài 4: Bảo vệ hịa bình

Đạo đức là nền tảng, là bộ phận cấu thành đặc biệt quan trọng của con người nói chung
và học sinh nói riêng. Tuy nhiên bộ phận quan trọng ấy không tự nhiên mà hình thành một
cách tồn vẹn được mà phải trải qua quá trình giáo dục. Mỗi một cấp học đều giới thiệu cho
chúng ta những phạm trù đạo đức cơ bản, những nguyên tắc đạo đức và các vấn đề đạo đức
liên quan đến đời sống thường nhật của học sinh. Năm phẩm chất trong giáo dục nội dung đạo
đức là kết quả thực hiện Năm điều Bác Hồ dạy thiếu niên được quán triệt trong giáo dục nước
ta từ hơn 50 năm nay.
Những bài học trong chương trình hiện hành vẫn còn đáp ứng được các yêu cầu về phẩm
chất trong chương trình mới.
Các bài học hình thành nhân cách cho học sinh và mang tính nhân văn sâu sắc. Hệ thống
môn học luôn hướng vào việc giúp học sinh hình thành được những thái độ, tình cảm lành
mạnh, có lập trường rõ ràng
Bên cạnh đó, các bài học cịn mang tính thời sự, chúng là các vấn đề về chính trị, xã hội,
văn hóa và mơi trường
2.1.2 Tƣơng đồng trong nội dung giáo dục pháp luật
Giáo dục pháp luật là là q trình tác động sư phạm có mục đích, có kế hoạch giúp học
sinh có ý thức, hành vi phù hợp với quy định của pháp luật; có tri thức phổ thơng, cơ bản,
thiết thực đối với đời sống và định hướng nghề nghiệp về pháp luật, trên cơ sở đó hình thành,
phát triển các phẩm chất chủ yếu và năng lực cần thiết của người công dân Việt Nam, đáp ứng
nhu cầu phát triển cá nhân và thực hiện quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm công dân
Trong chương trình mơn Giáo dục cơng dân ở cả ba cấp học, giáo dục pháp luật gồm các
mạch nội dung là chuẩn mực hành vi đạo đức, quyền và nghĩa vụ cơng dân, hệ thống chính trị
12

và pháp luật. Ở môn Giáo dục công dân, nội dung giáo dục pháp luật là quyền và nghĩa vụ của
công dân. Việc thiết kế nội dung giáo dục pháp luật trong chương trình Giáo dục cơng dân ở
Trung học cơ sở chỉ là quyền và nghĩa vụ của công dân là phù hợp với lứa tuổi của học sinh
trung học cơ sở. Do hạn chế về thời lượng đã quy định trong chương trình giáo dục phổ thơng
tổng thể (35 tiết/ 1 năm học) nên ngoài các chủ đề nội dung giáo dục pháp luật cần thiết về
quyền và nghĩa vụ của công dân và phù hợp với lứa tuổi học sinh được thiết kế cho các lớp 6,
7, 8, 9. Ở môn Giáo dục công dân cấp Trung học cơ sở chiếm khoảng 25% tổng thời lượng
môn học.
Trong nội dung giáo dục pháp luật ở Trung học cơ sở chương trình mới kế thừa những
nội dung của chương trình hiện hành, được thể hiện cụ thể qua bảng tổng hợp sau:
Bảng 2.2. Tương đồng về nội dung giáo dục pháp luật
STT

Chủ đề trong chƣơng trình

Nội
dung

1

Bài học trong chƣơng trình

mới/ lớp

hiện hành/ lớp

Lớp 6 – Cơng dân nước Cộng

Quyền

Lớp 6 – Bài 13: Cơng dân nước

và nghĩa hịa xã hội chủ nghĩa Việt Nam

Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt

vụ công

Nam
Lớp 6 – Quyền trẻ em

dân

Lớp 6 – Bài 12: Công ước Liên
hợp quốc về quyền trẻ em

Lớp 7 – Phòng, chống tệ nạn xã
hội

Lớp 8 – Bài 13: Phòng, chống
tệ nạn xã hội

Lớp 7 – Quyền và nghĩa vụ của
cơng dân trong gia đình

Lớp 8 – Bài 12: Quyền và nghĩa
vụ của cơng dân trong gia đình

Lớp 8 – Phòng, ngừa tai nạn,

Lớp 8 - Bài 15: Phòng, ngừa tai

vũ khí, cháy, nổ và các chất độc hại nạn, vũ khí, cháy, nổ và các chất
độc hại
Lớp 8 – Quyền và nghĩa vụ lao
động của công dân

Lớp 9 – Bài 14: Quyền và nghĩa
vụ lao động của công dân

Lớp 9 – Vi phạm pháp luật và
trách nhiệm pháp lí

Lớp 9 – Bài 15: Vi phạm pháp
luật và trách nhiệm pháp lí

Lớp 9 - Quyền tự do kinh
doanh và nghĩa vụ đóng thuế

Lớp 9 – Bài 13: Quyền tự do
kinh doanh và nghĩa vụ đóng thuế
của cơng dân

Nội dung giáo dục pháp luật có đặc điểm mang tính thời sự, chúng là các vấn đề liên
quan đến pháp luật, đến quyền và nghĩa vụ cần có của một người công dân trong xã hội.
13

Những nội dung này khá bám sát thực tế đòi hỏi người giáo viên phải khai thác nội dung có
sự liên hệ với thực tiễn địa phương. Nghĩa là trong quá trình dạy, giáo viên chủ động và
thường xuyên cập nhật chương trình, liên hệ thực tế địa phương (tích hợp giáo dục địa
phương) để học sinh nắm bắt và hứng thú hơn khi học các bài học và có thể vận dụng các kiến
thức đó vào thực tiễn
2. 2 Khác biệt trong nội dung giữa hai chƣơng trình Giáo dục cơng dân
Chương trình mới mơn Giáo dục cơng dân bên cạnh việc kế thừa những tương đồng về
nội dung của chương trình hiện hành thì vẫn có những khác biệt so với chương trình hiện
hành. Đó là khác biệt trong nội dung giáo dục kinh tế, giáo dục kĩ năng sống, giáo dục đạo
đức
2.2.1 Khác biệt trong nội dung giáo dục đạo đức
Trong chương trình mới, nội dung giáo dục đạo đức gồm 5 mạch nội dung là: yêu nước,
nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm. Các nội dung này chiếm khoảng 35% tổng thời
lượng dành cho môn Giáo dục công dân. Đối với phẩm chất Yêu nước, lớp 6 có bài Tự hào về
truyền thống gia đình, dịng họ; lớp 7 có bài Tự hào về truyền thống quê hương; lớp 8 có bài
Tự hào về truyền thống dân tộc Việt Nam và lớp 9 có bài Sống có lí tưởng. Đối với phẩm chất
Nhân ái, lớp 6 có bài Yêu thương con người; lớp 7 có bài Quan tâm, cảm thơng và chia sẻ;
lớp 8 có bài Tôn trọng sự đa dạng của các dân tộc và lớp 9 có bài Khoan dung. Đối với phẩm
chất Chăm chỉ, lớp 6 có bài Siêng năng, kiên trì; lớp 7 có bài Học tập tự giác, tích cực; lớp 8
có bài Lao động cần cù, sáng tạo và lớp 9 có bài Tích cực tham gia các hoạt động cộng đồng.
Đối với phẩm chất Trung thực, lớp 6 có bài Tơn trong sự thật; lớp 7 có bài Giữ chữ tín; lớp 8
có bài Bảo vệ lẽ phải và lớp 9 có bài Khách quan và cơng bằng. Đối với phẩm chất Trách
nhiệm, lớp 6 có bài Tự lập; lớp 7 có bài Bảo tồn di sản văn hóa; lớp 8 có bài Bảo vệ mơi
trường và tài nguyên thiên nhiên và lớp 9 có bài Bảo vệ hịa bình
2.2.2 Khác biệt về nội dung giáo dục kĩ năng sống
Giáo dục kĩ năng sống là quá trình tác động sư phạm có mục đích, có kế hoạch để hình
thành cho người học những hành động tích cực, hành vi lành mạnh, phù hợp với chuẩn mực
đạo đức, pháp luật để tự bảo vệ, phát triển bản thân và duy trì, phát triển mối quan hệ hịa hợp
với người khác; trên cơ sở đó hình thành, phát triển cho học sinh các phẩm chất chủ yếu và
năng lực cần thiết của người công dân Việt Nam, đáp ứng nhu cầu phát triển cá nhân và thực

hiện quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm công dân

14


Giáo dục kĩ năng sống là yêu cầu quan trọng để hình thành nhân cách con người hiện đại,
góp phần tạo ra năng lực giúp con người sống an toàn, lành mạnh và có chất lượng trong cuộc
sống hiện đại với nhiều thách thức do sự biến đổi nhanh chóng, phức tạp và hết sức đa dạng
của xã hội, kinh tế, văn hóa và hội nhập quốc tế. Vì vậy việc đưa nội dung giáo dục kĩ năng
sống vào chương trình giáo dục phổ thơng là rất cần thiết. Nhiều mơn học và hoạt động giáo
dục khác cũng có nội dung giáo dục kĩ năng sống. Trong chương trình mơn Giáo dục công
dân, giáo dục kĩ năng sống không dừng ở việc cung cấp kiến thức mà tập trung vào việc hình
thành hoặc thay đổi để có hành động tích cực, hành vi lành mạch phù hợp với chuẩn mực đạo
đức và quy định của pháp luật.
Để phù hợp với thời lượng dành cho môn học đã quy định trong chương trình tổng thể và
phù hợp với lứa tuổi của học sinh Trung học cơ sở, nội dung giáo dục kĩ năng sống trong
chương trình mơn Giáo dục cơng dân được thiết kế gồm hai mạch nội dung cần thiết là giáo
dục kĩ năng quản lý bản thân và kĩ năng tự bảo vệ. Các nội dung này chiếm khoảng 20% tổng
thời lượng chương trình mơn Giáo dục cơng dân
Đối với Kĩ năng nhận thức, quản lí bản thân lớp 6 có bài Tự nhận thức bản thân, lớp 7 có
bài Ứng phó với tâm lí căng thẳng, lớp 8 có bài Xác định mục tiêu cá nhân và lớp 9 có bài
Quản lí thời gian hiệu quả. Đối với Kĩ năng tự bảo vệ lớp 6 có bài ứng phó với tình huống
nguy hiểm, lớp 7 có bài Phịng, chống bạo lực học đường, lớp 8 có bài Phịng, chống bạo lực
gia đình và lớp 9 có bài Thích ứng với thay đổi.
2.2.3 Khác biệt trong nội dung giáo dục kinh tế
Trong Chương trình mơn Giáo dục cơng dân ở cả ba cấp học, giáo dục kinh tế gồm các
mạch nội dung là hoạt động của nền kinh tế, hoạt động kinh tế của nhà nước, hoạt động sản
xuất kinh doanh và hoạt động tiêu dùng. Để phù hợp với thời lượng dành cho môn học đã quy
định trong chương trình giáo dục phổ thơng tổng thể và phù hợp với đối tượng học sinh môn
Giáo dục công dân ở cấp Trung học cơ sở chỉ thiết kế một nội dung giáo dục là hoạt động tiêu

dùng chiếm khoảng 10% tổng thời lượng chương trình mơn học
Giáo dục kinh tế được bổ sung vào giảng dạy môn Giáo dục công dân ở cấp Trung học cơ
sở nhằm tạo tiền đề để học sinh có thể tiếp tục nâng cao kiến thức kinh tế ở cấp trung học phổ
thông. Đối với hoạt đông tiêu dùng, lớp 6 các em sẽ được học bài Tiết kiệm, lớp 7 học bài
Quản lí tiền, lớp 8 học bài Lập kế hoạch chi tiêu và lớp 9 học bài Tiêu dùng thông minh.
2.3 Ý nghĩa và khuyến nghị trong thực hiện hai chƣơng trình Giáo dục công dân
2.3.1 Ý nghĩa
15


Một trong những điểm mới và cũng là xu thế chung của chương trình giáo dục phổ thơng
nhiều nước trên thế giới từ đầu thế kỉ XXI đến nay là chuyển từ dạy học cung cấp nội dung
sang dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học. Với Việt Nam, đây là yêu cầu
mang tính đột phá của cơng cuộc đổi mới căn bản, tồn diện theo Nghị quyết 29 (2013) của
Đảng và Nghi quyết 88 (2014) của Quốc hội. Những tương quan về mặt nội dung của hai
chương trình giúp chúng ta làm sáng tỏ được nhiều vấn đề. Cụ thể:
Thứ nhất, giúp những nhà quản lý, bộ phận giáo viên thực hiện chương trình và người
học dễ dàng nhìn thấy những thuận lợi và khó khăn trong thực hiện chương trình hiện hành và
chương trình mới năm 2018.
Thứ hai, những nét mới trong chương trình giáo dục cơng dân mới so với chương trình
hiện hành là kết quả của bao trăn trở, suy tư về xây dựng nền giáo dục Việt Nam hiện đại, bắt
kịp nhịp phát triển của các nước có nền giáo dục tiên tiến trên thế giới
Thứ ba, chương trình mới ra đời đã khắc phục được các hạn chế của chương trình cũ,
chuyển từ tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực
Thứ tư, chương trình mới ra đời đảm bảo trên sự kế thừa và phát huy những mặt tích cực
của chương trình hiện hành
Thứ năm, chương trình mới đảm bảo phù hợp với tâm sinh lý của người học, đảm bảo
cung cấp cho người học những kiến thức mới nhất sau hơn 30 năm đất nước đổi mới
2.3.2 Khuyến nghị
Từ việc phân tích những tương đồng và khác biệt giữa hai chương trình, tơi mạnh dạn

đưa ra một số khuyến nghị nhằm nâng cao chất lượng dạy và học môn Giáo dục cơng dân
chương trình mới như sau:
Thứ nhất, đối với nhà quản lý: tổ chức nhiều đợt tập huấn thực hiện chương trình cho
giáo viên; tạo điều kiện cho giáo viên được đi tập huấn phát triển chương trình, bồi dưỡng đội
ngũ giáo viên phù hợp với yêu cầu giảng dạy môn Giáo dục công dân
Thứ hai, đối với lực lượng giáo viên: Một là, thiết kế, tổ chức, hướng dẫn học sinh thực
hiện các hoạt động học tập với các hình thức đa dạng, phong phú, có sức hấp dẫn phù hợp với
đặc trưng chủ đề/ bài học, phù hợp với đặc điểm và trình độ học sinh, điều kiện cụ thể của
lớp, trường và địa phương. Hai là, thiết kế và hướng dẫn học sinh thực hiện các dạng bài tập
phát triển tư duy và rèn luyện kĩ năng; hướng dẫn sử dụng các thiết bị, đồ dùng học tập;
hướng dẫn học sinh có kĩ năng vận dụng kiến thức đã học vào giải quyết các vấn đề thực tiễn
16


Thứ ba, đối với học sinh: Một là, tích cực suy nghĩ, chủ động tham gia các hoạt động học
tập để tự khám phá và lĩnh hội kiến thức, rèn luyện kĩ năng, xây dựng thái độ và hành vi đúng
đắn. Hai là, tích cực sử dụng thiết bị, đồ dùng học tập; thực hành vận dụng kiến thức đã học
để phân tích, đánh giá, giải quyết các tình huống và các vấn đề đặt ra từ thực tiễn
Tiểu kết chƣơng 2
Trong chương 2, đề tài đã tập trung làm rõ những nội dung cụ thể như sau:
Thứ nhất, làm sáng tỏ các điểm tương đồng về nội dung giữa hai chương trình giáo dục
hiện hành và chương trình mới, đó là các tương đồng về nội dung giáo dục đạo đức, giáo dục
kĩ năng sống, giáo dục kinh tế và giáo dục pháp luật. Để tài tiếp tục phân tích các yêu cầu mà
người giáo viên cần đạt được về nội dung để đảm bảo quá trình dạy học được hiệu quả
Thứ hai, làm rõ những điểm khác biệt về nội dung giữa hai chương trình giáo dục hiện
hành và chương trình mới, đó cũng là những khác biệt về nội dung giáo dục đạo đức, giáo dục
kĩ năng sống, giáo dục kinh tế và giáo dục pháp luật. Đề tài đi sâu về các yêu cầu mà người
giáo viên có thể đáp ứng để giảng dạy tốt nội dung mà chương trình mối khác biệt với chương
trình hiện hành
Thứ ba, sau khi phân tích những tương đồng và khác biệt, đề tài nêu lên ý nghĩa rút ra khi

phân tích tương đồng và khác biệt giữa hai chương trình. Đó là những thuận lợi và khó khăn
khi chương trình chính thức đi vào vận hành
Thứ tư, đề tài mạnh dạn nêu lên một vài khuyến nghị dành cho các nhà quản lí, các giáo
viên và học sinh khi chương trình Giáo dục cơng dân mới được thực hiện

17


C. KẾT LUẬN
Thơng qua việc phân tích tương quan nội dung của chương trình Giáo dục cơng dân hiện
hành và chương trình mới cùng với những tương đồng và khác biệt về nội dung giữa hai
chương trình, đề tài đã làm sáng tỏ những nội dung cụ thể như sau:
Thứ nhất, khái quát về mục tiêu của chương trình hiện hành. Bên cạnh đó đi sâu phân tích
kết cấu nội dung và phân phối chương trình của mơn Giáo dục cơng dân ở Trung học cơ sở,
trong đó chú trọng đến nội dung giáo dục đạo đức và giáo dục pháp luật. Với những gì đã tìm
hiểu đề tài đưa ra một vài nhận xét về chương trình hiện hành
Thứ hai, nêu lên mục tiêu và quan điểm xây dựng chương trình mới. Trên cơ sở đó làm rõ
nội dung của chương trình Giáo dục cơng dân mới là hướng đến giáo dục đạo đức, giáo dục kĩ
năng sống, giáo dục kinh tế và giáo dục pháp luật. Đề tài cũng đưa ra những nhận xét về
chương trình mới
Thứ ba, tìm ra những tương đồng về mặt nội dung giữa hai chương trình, đó là những
tương đồng về nội dung giáo dục đạo đức và giáo dục pháp luật. Đề tài nêu ra những yêu cầu
về mặt nội dung giáo viên cần đảm bảo trong giảng dạy các chủ đề/ bài học tương đồng. Trên
cơ sở của những tương đồng đó cho thấy chương trình mới đã kế thừa những mặt tích cực của
chương trình hiện hành
Thứ tư, chỉ ra được những khác biệt về nội dung mà chương trình mới đang có, đó là
những khác biệt trong nội dung giáo dục đạo đức, giáo dục kĩ năng sống và giáo dục kinh tế.
Những khác biệt này đảm bảo phù hợp với yêu cầu của xã hội trong thời đại mới
Thứ năm, nêu được ý nghĩa trong quá trình phân tích làm rõ hai chương trình, từ đó đề ra
một vài khuyến nghị trong quá trình thực hiện hai chương trình Giáo dục cơng dân.

D. TÀI LIỆU THAM KHẢO

18