Giáo trình Kinh tế vĩ mô (Nghề: Kế toán doanh nghiệp) - CĐ Cơ Giới Ninh Bình

BỘ NƠNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NƠNG THƠN
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CƠ GIỚI NINH BÌNH

GIÁO TRÌNH
MƠN HỌC: KINH TẾ VĨ MƠ
NGHỀ: KẾ TỐN DOANH NGHIỆP
TRÌNH ĐỘ: CAO ĐẲNG
Ban hành kèm theo Quyết định số:     TC/TCGNB ngày.......tháng.......năm  
201
của Trường Cao đẳng Cơ giới Ninh Bình


Ninh Bình, năm 2018


TUN BỐ BẢN QUYỀN
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thơng tin có thể 
được phép dùng ngun bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và 
tham khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh 
doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.


LỜI NĨI ĐẦU
Kinh tế vĩ mơ là mơn học trong nội dung chương trình đào tạo nghề Kế 
tốn doanh nghiệp. Mơn học nghiên cứu những kiến thức cơ  bản về kinh tế 
học nói chung và kinh tế vĩ mơ nói riêng.
Kinh tế học vĩ mơ bắt nguồn từ các học thuyết kinh tế chính trị. Nó kế 
thừa hệ thống tri thức của mơn kinh tế chính trị. Kinh tế học vĩ mơ hình thành 
từ những nỗ lực tách các quan điểm chính trị ra khỏi các vấn đề kinh tế. Các 
nhà nghiên cứu kinh tế  học vĩ mơ phát triển  các mơ hình để  giải thích mối 

quan hệ  giữa các yếu tố  như thu nhập quốc gia, sản lượng, tiêu dùng, thất 
nghiệp, lạm phát, tiết kiệm, đầu tư, bn bán đa quốc gia và tài chính đa quốc 
gia. Các mơ hình này và các dự  báo do chúng đưa ra được cả  chính phủ  lẫn 
các tập đồn lớn sử dụng để giúp họ phát triển và đánh giá các chính sách kinh 
tế và các chiến lược quản trị.
Nội dung mơn học gồm 6 chương do nhóm giáo viên thuộc tổ  bộ  mơn 
Kế tốn doanh nghiệp biên soạn:
Chương 1: Khái qt kinh tế học và kinh tế học vĩ mơ 
Chương 2: Tổng sản phẩm và thu nhập quốc dân
Chương 3: Tổng cầu và chính sách tài khố
Chương 4: Tiền tệ và chính sách tiền tệ
Chương 5: Tổng cung và chu kỳ kinh doanh
Chương 6: Thất nghiệp và lạm phát.
Giáo trình Kinh tế  vĩ mơ đã được Hội đồng thẩm định Trường Cao 
đẳng  Cơ giới Ninh Bình xét duyệt.
Tuy   nhiên   trong   q   trình   biên   soạn   khơng   tránh   khỏi   những   khiếm 
khuyết, rất mong được những ý kiến đóng góp của bạn đọc để  giáo trình 
ngày càng hồn thiện hơn.
Tham gia biên soạn: Đinh Thị Như Quỳnh
Cao Thị Kim Cúc
Nguyễn Thị Nhung

1


MỤC LỤC
 LỜI NĨI ĐẦU                                                                                                       
 
......................................................................................................
   

 1
 1. Khái niệm về kinh tế học và những đặc trưng của kinh tế học                     
 
....................
   
 5
  1. 1. Khái niệm về kinh tế học                                                                            
 
...........................................................................
   
 5
 1.2. Những đặc trưng của kinh tế học                                                                  
 
................................................................
   
 7
 2. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu mơn học                                             
 
............................................
   
 7
 2.1. Đối tượng nghiên cứu kinh tế học vĩ mơ                                                      
 
....................................................
   
 7
 2.2. Phương pháp nghiên cứu kinh tế học                                                            
 
...........................................................
   

 8
 3.  Tổ chức kinh tế của một nền kinh tế hỗn hợp                                               
 
..............................................
   
 8
 3.1. Ba chức năng cơ bản của một nền kinh tế                                                   
 
..................................................
   
 8
 3.2. Tổ chức kinh tế một nền kinh tế hốn hợp                                                    
 
...................................................
   
 9
 4.  Một số khái niệm liên quan cơ bản                                                               
 
..............................................................
    
 10
 4.1. Yếu tố sản xuất                                                                                            
 
...........................................................................................
    
 10
 4.2. Giới hạn khả năng sản xuất                                                                        
 
.......................................................................
    

 11
 4.3. Chi phí cơ hội                                                                                                
 
...............................................................................................
    
 12
 4.4. Một số khái niệm khác                                                                                 
 
................................................................................
    
 13
 5. Hệ thống kinh tế vĩ mơ                                                                                   
 
..................................................................................
    
 14
 5.1. Tổng cung (AS)                                                                                             
 
............................................................................................
    
 14
 5.2. Tổng cầu (AD)                                                                                              
 
.............................................................................................
    
 16
 5.3. Cân bằng tổng cung và tổng cầu                                                                 
 
................................................................
    

 17
 6.  Mục tiêu và các cơng cụ trong kinh tế vĩ mơ                                                 
 
................................................
    
 18
 6.1. Các mục tiêu kinh tế vĩ mơ                                                                           
 
..........................................................................
    
 18
 6.2. Các chính sách kinh tế vĩ mơ chủ yếu                                                         
 
........................................................
    
 19
 1. Tổng sản phẩm quốc dân, thước đo thành tựu của nền kinh tế                   
 
..................
    
 24
 1.1. Các khái niệm cơ bản                                                                                   
 
..................................................................................
    
 24
 1.2. Biến danh nghĩa và biến thực tế                                                                  
 
.................................................................
    

 26
 1.3. Mối quan hệ giữa GDP, GNP và các chỉ tiêu                                               
 
..............................................
    
 27
 2. Các phương pháp xác định GDP                                                                      
 
.....................................................................
    
 28
 2.1. Vịng chu chuyển kinh tế vĩ mơ                                                                   
 
..................................................................
    
 28
 2.2. Ba phương pháp xác định GDP                                                                    
 
...................................................................
    
 30
 2.3. Một số chỉ tiêu                                                                                              
 
.............................................................................................
    
 33
 3. Các đồng nhất thức kinh tế vĩ mơ cơ bản                                                      
 
.....................................................
    

 35
 3.1. Trong nền kinh tế giản đơn                                                                         
 
........................................................................
    
 35
 3.2. Trong nền kinh tế đóng (có sự tham gia của Chính phủ)                            
 
...........................
    
 35
 3.3. Trong nền kinh tế mở có (quan hệ ngoại thương)                                     
 
....................................
    
 36
 BÀI TẬP CHƯƠNG 2                                                                                         
 
........................................................................................
    
 36
 1. Tổng cầu và sản lượng cân bằng của nền kinh tế                                        
 
.......................................
    
 39
 1.1. Tổng cầu trong nền kinh tế                                                                          
 
.........................................................................
    

 39
2


1.2. Cách xây dựng hàm tổng cầu và xác định sản lượng cân bằng của nền 
 kinh tế                                                                                                                   
 
..................................................................................................................
    
 49
 2. Chính sách tài khóa                                                                                           
 
..........................................................................................
    
 53
 2.1. Khái niệm                                                                                                      
 
.....................................................................................................
    
 53
 2.2.  Cách thức và tác động của chính sách tài khóa                                           
 
..........................................
    
 54
 2.3. Vấn đề thâm hụt ngân sách và các biện pháp tài trợ                                   
 
..................................
    
 56

 1. Chức năng của tiền tệ                                                                                     
 
....................................................................................
    
 63
 1.1. Định nghĩa                                                                                                     
 
....................................................................................................
    
 63
 1.2. Chức năng của tiền tệ                                                                                  
 
.................................................................................
    
 64
 1.3. Các loại tiền tệ                                                                                             
 
............................................................................................
    
 65
 2. Thị trường tiền tệ                                                                                            
 
..........................................................................................
    
 66
 2.1. Cầu tiền                                                                                                        
 
......................................................................................................
    
 66

 2.2. Cung tiền                                                                                                       
 
.....................................................................................................
    
 69
 2.3. Sự cân bằng trên thị trường tiền tệ                                                             
 
............................................................
    
 73
 2.4. Ngân hàng trung ương và vai trị kiểm sốt tiền tệ                                     
 
....................................
    
 74
 3. Mơ hình IS ­ LM                                                                                               
 
..............................................................................................
    
 76
 3.1. Đường IS                                                                                                       
 
......................................................................................................
    
 76
 3.2. Đường LM                                                                                                    
 
...................................................................................................
    
 77

 3.3. Sự kết hợp của đường IS­LM                                                                      
 
.....................................................................
    
 79
 4. Sự kết hợp của chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ                              
 
.............................
    
 80
 4.1. Chính sách tiền tệ                                                                                         
 
........................................................................................
    
 80
 4.2. Sự phối hợp giữa chính sách tài khố và chính sách tiền tệ                       
 
......................
    
 81
 BÀI TẬP CHƯƠNG 4                                                                                         
 
........................................................................................
    
 82
 1. Thị trường lao động                                                                                         
 
........................................................................................
    
 63

 1.1. Cầu lao động (Dn)                                                                                        
 
.......................................................................................
    
 63
 1.2. Cung lao động (Sn)                                                                                       
 
......................................................................................
    
 64
 1.3. Sự cân bằng của thị trường lao động                                                          
 
.........................................................
    
 64
 2. Tổng cung và các mơ hình tổng cung                                                              
 
.............................................................
    
 66
 2.1. Tổng cung                                                                                                      
 
.....................................................................................................
    
 66
 2.2. Các mơ hình tổng cung                                                                                  
 
.................................................................................
    
 67

 2.3. Q trình điều chỉnh của nền kinh tế trong ngắn hạn và dài hạn              
 
.............
    
 70
 3. Chu kỳ kinh doanh                                                                                           
 
..........................................................................................
    
 71
 3.1. Định nghĩa                                                                                                     
 
....................................................................................................
    
 71
 3.2. Cơ chế của chu kỳ kinh doanh                                                                     
 
....................................................................
    
 74
 BÀI TẬP CHƯƠNG 5                                                                                         
 
........................................................................................
    
 74
 1. Thất nghiệp                                                                                                      
 
.....................................................................................................
    
 76

 1.1. Khái niệm                                                                                                      
 
.....................................................................................................
    
 76
 1.2. Phân loại thất nghiệp                                                                                   
 
..................................................................................
    
 77
 1.3. Phân tích thị trường lao động                                                                       
 
......................................................................
    
 82
 2. Lạm phát                                                                                                          
 
.........................................................................................................
    
 85
 2.1. Khái niệm                                                                                                      
 
.....................................................................................................
    
 85
 2.2. Phân loại lạm phát                                                                                        
 
.......................................................................................
    
 86

 3. Mối quan hệ giữa lạm phát và thất nghiệp                                                    
 
...................................................
    
 88
3


 3.1. Đường Phillips                                                                                              
 
.............................................................................................
    
 88
 3.2. Trường hợp lạm phát cầu kéo                                                                      
 
.....................................................................
    
 92
 3.3. Trường hợp lạm phát do chi phí đẩy                                                           
 
..........................................................
    
 93
 3.4. Trường hợp lạm phát dự kiến                                                                     
 
....................................................................
    
 93

GIÁO TRÌNH MƠN HỌC

Tên mơn học: Kinh tế vĩ mơ
Mã mơn học: MH 11
Vị trí, tính chất, ý nghĩa và vai trị của mơn học:
­ Vị trí: Mơn học được bố trí giảng dạy sau khi học xong các mơn học  
chung;
­ Tính chất: Là mơn học cơ sở;
­ Ý nghĩa và vai trị của mơn học: Mơn học nghiên cứu những kiến thức  
cơ  bản về  về  kinh tế  học nói chung và kinh tế  vĩ mơ nói riêng để  giải thích 
mối   quan   hệ   giữa   các   yếu   tố   như thu   nhập   quốc   gia, sản   lượng, tiêu 
dùng, thất   nghiệp, lạm   phát, tiết   kiệm, đầu   tư, buôn   bán   đa   quốc   gia và tài 
chính đa quốc gia.
Mục tiêu của mơn học:
­ Về kiến thức:
+ Trình bày được các kiến thức cơ  bản về  kinh tế  học nói chung và 
kinh tế vĩ mơ nói riêng;  
+ Trình bày nội dung ý nghĩa tổng sản phẩm quốc dân, tổng sản phẩm  
quốc nội; 
+ Trình bày được các chính sách vĩ mơ của Chính phủ; 
+ Trình bày được vai trị của Chính phủ trong việc kiểm sốt tiền tệ;
+ Trình bày được nguồn gốc và ngun nhân gây ra thất nghiệp và lạm 
phát.
­ Về kỹ năng: 
+ Phân biệt tổng sản phẩm quốc nội (GDP) và tổng sản phẩm quốc dân 
(GNP);
4


+ Giải thích được các yếu tố ảnh hưởng đến tổng cầu của nền kinh tế; 
+ Phân tích tác động của chính sách vĩ mơ đối với nền kinh tế;
+ Phân tích tác động của chính sách tiền tệ đối với nền kinh tế; 

+ Phân tích các yếu tố dẫn đến thất nghiệp và lạm phát;
+ Ứng dụng ngun lý kinh tế để so sánh và phân tích tác động của các 
chính sách vĩ mơ đối với nền kinh tế.
­ Về năng lực tự chủ và trách nhiệm:
Có phẩm chất đạo đức, kỷ luật tốt, có ý  thức tự rèn luyện để nâng cao  
trình độ.
Nội dung của mơn học:
CHƯƠNG 1
KHÁI QT VỀ KINH TẾ HỌC VÀ KINH TẾ VĨ MƠ HỌC
Mã chương: KTVM01
Giới thiệu:
Trang bị  cho người học những kiến thức   cơ  bản  về  kinh tế  học nói 
chung và kinh tế  vĩ mơ nói riêng và mơ tả  một cách khái qt các hoạt động 
của các tác nhân trong nền kinh tế.
Mục tiêu:
­ Trình bày được các kiến thức cơ bản về kinh tế học nói chung và kinh  
tế vĩ mơ nói riêng;  
          ­ Mơ tả một cách khái qt các hoạt động của các tác nhân trong nền 
kinh tế; 
        ­ Thu thập được các kiến thức cơ bản về kinh tế học vĩ mơ, cơ chế vận  
hành của một nền kinh tế; 
­ Nghiêm túc, tập trung nghiên cứu.
Nội dung chính:
1. Khái niệm về kinh tế học và những đặc trưng của kinh tế học
 1. 1. Khái niệm về kinh tế học
­  Kinh  tế học là gì?

5

Kinh tế học là mơn khoa học xã hội, nghiên cứu xem việc lựa chọn cách sử 
dụng hợp lý các nguồn lực khan hiếm để  sản xuất ra các hàng hố cần thiết  
và phân phối chúng cho các thành viên trong xã hội.
Nguồn lực có tính khan hiếm là nguồn lực ln có giới hạn, khơng đủ  để 
sản xuất ra sản phẩm theo nhu cầu địi hỏi của con người. Vì vậy xã hội ln  
phải lựa chọn xem nên sử  dụng nguồn lực đó vào việc gì? sử  dụng như  thế 
nào và sử dụng cho ai? để đạt hiệu quả cao nhất thoả mãn nhu cầu và mong 
muốn của mọi người.
­ Theo phạm vi nghiên cứu, kinh tế học được chia thành 2 phân ngành đó là 
kinh tế học vi mơ và kinh tế học vĩ mơ.
+ Kinh tế  học vi mơ nghiên cứu sự  hoạt động của các tế  bào trong nền  
kinh tế là các doanh nghiệp hoặc hộ gia đình, nghiên cứu những yếu tố quyết 
định đến giá cả trong các thị trường riêng lẻ.
+ Kinh tế học vĩ mơ nghiên cứu tồn bộ tổng thể rộng lớn của nền kinh tế 
như  tăng trưởng kinh tế, sự  biến động của giá cả, việc làm, cán cân thanh 
tốn…
* Mối quan hệ giữa kinh tế học vi mơ và kinh tế học vĩ mơ
+ Cả hai mơn học này đều là những nội dung quan trọng cuả kinh tế học,  
khơng thể  chia cắt mà bổ  sung cho nhau tạo thành một hệ  thống kiến thức  
của kinh tế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước.
+ Kinh tế  học vĩ mơ, tạo hành lang, tạo mơi trường, tạo điều kiện cho  
kinh tế  học vi mơ phát triển. Thực tế  đã chứng minh rằng, kết quả  của kinh 
tế  học vĩ mơ phụ  thuộc vào các hành vi của kinh tế  học vi mơ, kinh tế  quốc  
dân phụ thuộc vào sự phát triển của các doanh nghiệp.
­ Theo cách tiếp cận kinh tế học được chia ra làm 2 loại đó là kinh tế học 
thực chứng và kinh tế học chuẩn tắc
+ Kinh tế  học thực chứng là mơ tả  và phân tích các sự  kiện, những mối 
quan hệ  trong nền kinh tế. Nói cách khác là nó giải thích sự  hoạt động của  
nền kinh tế một cách khách quan, khoa học.
+ Kinh tế  học chuẩn tắc lại đề  cập đến mặt đạo lý và được giải quyết 

bằng sự lựa chọn nghĩa là nó đưa ra quan điểm đánh giá hoặc lựa chọn cách  
thức giải quyết  các vấn đề kinh tế.
6


Kinh tế học thực chứng là để trả lời câu hỏi là bao nhiêu? là gì? là như thế 
nào? cịn kinh tế học chuẩn tắc là để trả lời câu hỏi “Nên làm cái gì”. Nghiên 
cứu   kinh   tế   học   thường   được   bắt   nguồn   từ   kinh   tế   học   thực   chứng   rồi  
chuyển sang kinh tế học thực chứng.
1.2. Những đặc trưng của kinh tế học 
­ Kinh tế học là khoa học nghiên cứu sự khan hiếm của các nguồn lực.  
Đây là đặc trưng cơ bản gắn liền với tiền đề nghiên cứu và phát triển kinh tế 
học. Khơng thể sản xuất một hàng hố nào đó thoả mãn đầy đủ  nhu cầu của 
con người được, vì nhu cầu  thì đa dạng phong phú mà nguồn lực thì hữu hạn  
do đó cần phải cân đối lựa chọn. 
­ Nghiên cứu kinh tế học dựa trên các giả thiết hợp lý. Đặc trưng này 
thể  hiện  ở  chỗ, khi phân tích hoặc lý giải một sự  kiện kinh tế  nào đó, cần 
phải dựa trên các giả thiết hợp lý nhất định và diễn biến của sự kiện kinh tế 
này. Tuy nhiên tính hợp lý chỉ  mang tính chất tương đối vì nó phụ  thuộc vào 
điều kiện mơi trường của sự kiện kinh tế.
­ Kinh tế  học là một mơn học nghiên cứu mặt lượng. Với đặc  trưng 
này kinh tế học thể hiện kết quả nghiên cứu kinh tế bằng các con số  có tầm  
quan trọng đặc biệt, khi phân tích kết quả  của các hoạt động nếu chỉ  nhận 
định nó tăng lên hay giảm đi thì chưa đủ  mà phải thấy được sự  biến đổi của 
nó như thế nào là bao nhiêu.
­ Nghiên cứu kinh tế học mang tính tồn diện và tổng hợp tức là khi xem  
xét các hoạt động và sự  kiện kinh tế  phải đặt nó trong mối liên hệ  với các 
hoạt động, sự  kiện kinh tế  của một nước, thậm chí trên phương diện nền  
kinh tế thế giới.
      ­ Kết quả nghiên cứu của kinh tế học chỉ được xác định ở mức trung bình.  

Vì các kết quả  này phụ  thuộc rất nhiều vào các yếu tố  khác nhau và khơng  
thể xác định được chính xác các yếu tố này.
2. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu mơn học
2.1. Đối tượng nghiên cứu kinh tế học vĩ mơ 
­ Nghiên cứu sự lựa chọn của mối quốc gia về những vấn đề  kinh tế ­ 
xã hội cơ  bản như: Tăng trưởng kinh tế, lạm phát, thất nghiệp, tỷ  giá hối  
đoái, cán cân thanh toán...
7


­ Kinh tế học vĩ mơ cung cấp kiến thức và cơng cụ phân tích một cách 
khách quan tạo cơ sở để chính phủ mỗi nước có sự  lựa chọn đúng đắn trong  
hoạch định các chính sách kinh tế.
­ Giải thích ngun nhân của nền kinh tế  đạt được những thành cơng 
hay thất bại và những chính sách để nâng cao sự thành cơng của mỗi nền kinh  
tế.
2.2. Phương pháp nghiên cứu kinh tế học
­ Khi nghiên cứu các hiện tượng kinh tế  các nhà kinh tế  thường dùng 
phương pháp quan sát. Vì các hiện tượng kinh tế  hết sức phức tạp, thường  
xun biến động, chịu ảnh hưởng của nhiều nhân tố khách quan và chủ quan.
­ Phương pháp thu thập số liệu phục vụ cho mục tiêu nghiên cứu.
­ Tiến hành phân tích với các phương pháp phân tích thích hợp. Mỗi sự 
kiện kinh tế, mỗi một chỉ tiêu kinh tế sẽ  có cách phân tích khác nhau, có thể 
dùng phương pháp phân tích này hay phương pháp phân tích khác hoặc kết  
hợp một số phương pháp phân tích ..
­ Rút ra kết luận đối chiếu với thực tế, phát hiện ra những điểm bất  
hợp lý, đề ra các giả thiết mới rồi lại kiểm nghiệm bằng thực tế.
3.  Tổ chức kinh tế của một nền kinh tế hỗn hợp
3.1. Ba chức năng cơ bản của một nền kinh tế
Tất cả  nền kinh tế quốc dân, trong mọi giai đoạn phát triển đều phải 

thực hiện ba chức năng cơ bản sau:
­ Quyết định sản xuất cái gì?  Cơ sở của chức năng này là sự khan hiếm  
các nguồn lực so với nhu cầu xã hội. Nhiệm vụ chủ yếu của bất kỳ nền kinh  
tế nào cũng cần phải giải quyết là giảm đến mức tối thiểu sự lãng phí trong 
việc sản xuất ra những sản phẩm khơng cần thiết và tăng cường đến mức tối 
đa những sản phẩm cần thiết.
­ Quyết định sản xuất như  thế nào? Việc giải quyết đúng vấn đề  này 
đồng nghĩa với việc sử  dụng số  lượng đầu vào ít nhất để  sản xuất ra số 
lượng sản phẩm đầu ra nhất định. 
­ Quyết  định sản xuất  cho ai?  địi hỏi phải xác định rõ ai sẽ   được 
hưởng lợi từ  những hàng hố và dịch vụ  của đất nước (hay sản phẩm quốc  
dân được phân chia cho các hộ gia đình khác nhau như thế nào?)
8


Tóm lại: Ba vấn đề nêu trên là những chức năng mà bất kỳ nền kinh tế 
nào cũng phải thực hiện, bất kể hình thức hay trình độ  phát triển của nó như 
thế  nào. Tất cả  các chức năng này đều mang tính lựa chọn vì các nguồn lực  
sản xuất ra các sản phẩm này đều khan hiếm.
* Cơ sở cho việc lựa chọn này
­ Tồn tại các cách sử  dụng khác nhau các nguồn lực trong việcc sản  
xuất ra các sản phẩm khác nhau .
­ Tồn tại các phương pháp khác nhau để  sản xuất ra những sản phẩm  
cụ thể.
­ Tồn tại các phương pháp khác nhau để  phân phối hàng hố và thu 
nhập cho các thành viên trong xã hội.
3.2. Tổ chức kinh tế một nền kinh tế hốn hợp
Các hệ  thống kinh tế  khác nhau có những cách tổ  chức kinh tế  khác 
nhau để  thực hiện ba chức năng cơ  bản của một nền kinh tế. Lịch sử  phát  
triển của xã hội lồi người cho thấy có các kiểu tổ chức sau:

­ Nền kinh tế  tập qn truyền thống: Kiểu tổ  chức này tồn tại dưới 
thời cơng xã ngun thuỷ. Trong xã hội này, các vấn đề kinh tế cơ bản  là sản  
xuất cái gì? sản xuất như  thế  nào? phân phối cho ai? được quyết định theo  
tập qn truyền thống từ thế hệ trước sang thế hệ sau. Tự cung, tự cấp, c ần  
cái gì thì sản xuất cái đó bằng tư liệu sản xuất của chính mình khơng cần trao 
đổi.
­ Nền kinh tế chỉ huy (Kế hoạch hố tập trung): là nền kinh tế trong đó 
Chính phủ ra mọi quyết định về sản xuất và phân phối. Ba chức năng cơ bản 
của một nền kinh tế đều được thực hiện theo kế hoạch tập trung thống nhất  
của Nhà nước.
­ Nền kinh tế thị trường địi hỏi giải quyết các vấn đề  kinh tế cơ bản: 
sản xuất cái gì? sản xuất như  thế nào? sản xuất cho ai? đều thơng qua hoạt  
động của cung cầu trên thị  trường, quan hệ  cạnh tranh, giá cả  thị  trường.  
Trong kinh tế thị trường, giá cả thị trường có vai trị quyết định trong q trình 
lựa chọn và ra quyết định, giá cả  thị  trường do quan hệ  cung cầu quyết định 
và phản ánh quan hệ cung cầu và cạnh tranh trên thị trường.
­ Nền kinh tế hỗn hợp là nền kinh tế kết hợp các nhân tố thị trường, chỉ 
huy và truyền thống. Trong nền kinh tế hỗn hợp các thể cơng và tư nhân đều 
9


có vai trị kiểm sốt nền kinh tế, thơng qua bàn tay vơ hình của thị trường để 
xác định được sản lượng, giá cả… trong nhiều lĩnh vực và thơng qua bàn tay 
hữu hình của Nhà nước  để  điều chỉnh các chính sách thuế, tài chính, thu 
nhập , luật pháp... 
Mơ hình kinh tế  hỗn hợp của từng nước có thể  khác nhau, tuỳ  thuộc 
vào mức độ can thiệp của chính phủ vào nền kinh tế và thị trường.
* Các tác nhân chia nền kinh tế hỗn hợp thành 4 nhóm sau:
­ Người tiêu dùng cuối cùng: là tất cả  các cá nhân và hộ  gia đình, họ 
mua hàng hố và dịch vụ để thoả mãn nhu cầu tiêu dùng của họ với thu nhập  

hạn chế.
­ Các doanh nghiệp là người sản xuất ra hàng hố và dịch vụ để cung cấp  
cho xã hội, mục đích của họ khi thực hiện ba chức năng cơ bản của nền kinh  
tế  là thu được lợi nhuận cao nhất trong giới hạn nguồn lực cao nhất của  
mình.
­ Chính phủ vừa là người sản xuất vừa là người tiêu dùng nhiều hàng hố 
và dịch vụ  nhất. Ngồi các nhiệm vụ  chủ  yếu về  an ninh, giáo dục, quốc  
phịng. Chính phủ cịn cung cấp các dịch vụ khác cho ngành đường sắt, đường  
hàng khơng, thơng tin liên lạc, điện lực và chính phủ  sở  hữu nhiều doanh 
nghiệp.
Vai trị của Chính phủ được thực hiện thơng qua ba chức năng cơ bản đó 
là: Chức năng hiệu quả, chức năng cơng bằng và chức năng ổn định.
­ Người nước ngồi: Các cá nhân, doanh nghiệp, chính phủ  nước ngồi 
tác động đến các hoạt động kinh tế thơng qua việc mua bán hàng hố, dịch vụ, 
vay mượn, viện trợ và đầu tư nước ngồi.
4.  Một số khái niệm liên quan cơ bản
4.1. Yếu tố sản xuất
Nhìn chung, cái mà con người có là các yếu tố  sản xuất cịn cái mà con  
người cần lại là sản phẩm và hàng hố. Q trình biến đổi các yếu tố  sản  
xuất thành những thứ mà con người cần gọi là q trình sản xuất.
Vậy yếu tố sản xuất là các đầu vào của q trình sản xuất và được phân 
chia thành 3 nhóm như sau: 
­

Đất đai: là tặng vật của thiên nhiên cho q trình sản xuất bao gồm 

đất canh tác, đất ở, đất xây dựng. Thu nhập từ đất là tiền th đất.
10

­

Lao động: là năng lực của con người được sử dụng theo một mức độ 

nhất định trong q trình sản xuất. Người ta đo lường lao động bằng thời gian 
trong q trình sản xuất. Thu nhập từ lao động là tiền lương.
­

Vốn: là phương tiện của q trình sản xuất. Thu nhập từ  vốn là tiền 

lãi.
Hiện nay người ta cho rằng trình độ  quản lý, cơng nghệ  cũng là đầu vào 
của q trình sản xuất.
4.2. Giới hạn khả năng sản xuất
Khi xem xét một nền kinh tế với các yếu tố sản xuất và  trình độ cơng  
nghệ  cho trước. Khi quyết định sản xuất cái gì và như  thế  nào nền kinh tế 
này phải quyết định xem các yếu tố hạn chế này được phân phối như thế nào  
giữa hàng nghìn, hàng vạn loại hàng hố khác nhau có thể sản xuất được. Để 
đơn giản giả sử có hai loại hàng hố được sản xuất là Máy tính và Ơ tơ. Bảng 
1 trình bày một số khả năng lựa chọn các tổ hợp Máy tính và Ơ tơ khi sử dụng  
hết các yếu tố sản xuất với trình độ cơng nghệ hiện có.
Bảng 1: Những khả năng sản xuất thay thế khác nhau

Khả năng

Máy tính (nghìn chiếc)

Ơtơ (nghìn chiếc)

A

B
C
D
E
F

1.000
900
750
550
300
0

0
10
20
30
40
50

Biểu diễn những khả năng này trên đồ thị và nối những điểm này lại ta 
được đường giới hạn khả năng sản xuất.

Máy 
tính

N
A

B

11
M

C

D E

F

Ơtơ


Hình 1: Đường giới hạn khả năng sản xuất

Phương án lựa chọn A là phương án tồn bộ nguồn lực chỉ sản xuất Ơ 
tơ, tại đây số Máy tính được sản xuất ra là nhiều nhất, tại phương án F tồn 
bộ  nguồn lực được tập trung vào sản xuất Ơ tơ cịn Máy tính bằng 0. Dọc  
theo đường cong từ  phương án A đến phương án  F thì Máy tính giảm đi và  
Ơtơ tăng lên.
Phương án A, B, C, D, E, F là những phương án có hiệu quả vì sử dụng 
hết nguồn lực và tại đó muốn tăng một đơn vị đầu ra là Máy tính thì phải cắt 
giảm đi những đơn vị  đầu ra khác là Ơ tơ. Phương án M là phương án sản  
xuất khơng có hiệu quả  vì chưa sử  dụng hết nguồn lực. Phương  án N là 
phương án khơng thể đạt được của nền kinh tế vì xã hội khơng có nguồn lực.
Vậy đường giới hạn khả  năng sản xuất là một đường biểu diễn tập 
hợp tất cả phương án sản xuất có hiệu quả; phương án sản xuất có hiệu quả 
là phương án mà tại đó muốn tăng một đơn vị  sản phẩm đầu ra nào đó thì 
buộc phải cắt giảm những đơn vị đầu ra khác.
4.3. Chi phí cơ hội

Trong một giới hạn nguồn lực, tại một thời điểm có thể có nhiều phương 
án lựa chọn đó là các cơ hội có thể có. Khi chúng ta lựa chọn một phương án  
nào đó và tiến hành thực hiện theo phương án đó thì sẽ  có các phương án 
khác, cơ  hội khác bị  bỏ  qua. Trong các cơ  hội cơ  hội nào mang lại thu nhập  
lớn nhất, cơ hội đó chính là chi phí cơ hội của phương án đã lựa chọn.
12


Vậy chi phí cơ  hội là giá trị  của cơ  hội tốt nhất bị bỏ qua khi đưa ra một  
số sự lựa chọn kinh tế khác.
4.4. Một số khái niệm khác
4.4.1. Quy luật khan hiếm
­  Nội dung quy luật: Mọi hoạt động của con người, trong đó có hoạt động 
kinh tế  đều sử  dụng các nguồn lực. Các nguồn lực đều khan hiếm, có giới  
hạn đặc biệt là các nguồn lực tự nhiên khó hoặc khơng thể tái sinh.
­  Ngun nhân:
+  Do dân số tăng dẫn tới nhu cầu sử dụng nguồn lực tăng;
+  Do sự  cạnh tranh để  đáp  ứng nhu cầu mới, các tác nhân trong nền kinh 
tế  phải cải tiến, thay đổi phương thức hành động vì vậy nhu cầu sử  dụng 
nguồn lực tăng.
4.4.2. Quy luật lợi suất giảm dần
Đây là quy luật phản ánh mối quan hệ giữa đầu vào của q trình sản xuất  
với đầu ra mà nó góp phần tạo ra
Nội dung quy luật:
       Khối lượng đầu ra có thêm ngày càng giảm đi, khi ta liên tiếp bỏ  thêm  
những đơn vị bằng nhau của một đầu vào biến đổi vào một số lượng cố định 
của một đầu ra khác.
4.4.3. Quy luật chi phí cơ hội ngày một tăng
Nội dung quy luật:
Quy luật này nói rằng: Để  có thêm một số  lượng bằng nhau về  một mặt  

hàng, xã hội phải hy sinh ngày càng nhiều số lượng mặt hàng khác.
Quy luật này thường được minh hoạ  thơng qua đường giới hạn khả  năng 
sản xuất. Tuy nhiên, quy luật này chỉ  đúng khi nguồn lực được sử  dụng hết 
và có hiệu quả  nghĩa là nền kinh tế  nằm trên đường giới hạn khả  năng sản  
xuất. Một nền kinh tế  mà nguồn lực khơng sử  dụng hết, thì chi phí cơ  hội  
của xã hội để sản xt ra thêm sản phẩm có thể gần như bằng khơng.
4.4.4. Hiệu quả kinh tế
Hiệu quả  kinh tế là mối quan tâm duy nhất của kinh tế học nói chung và  
kinh tế học vĩ mơ nói riêng.

13


Hiệu quả  kinh té hiểu một cách khái qt là khơng lãng phí hoặc sử  dụng 
các nguồn lực của nền kinh tế một cách tiết kiệm nhất để thoả mãn nhu cầu  
và sự mong muốn của mọi người.
5. Hệ thống kinh tế vĩ mơ
Có nhiều cách mơ tả  hoạt động của nền kinh tế. Theo cách tiếp cận hệ 
thống, nền kinh tế được xem như là một hệ thống ­ gọi là hệ thống kinh tế vĩ  
mơ. Hệ thống này ­ như P.A.Samuelson mơ tả ­ được đặc trưng bởi ba yếu tố: 
Đầu vào, đầu ra và hộp đen kinh tế vĩ mơ.
­ Các yếu tố đầu vào bao gồm:
       +  Những tác động từ bên ngồi: Thời tiết, dân số, chiến tranh ...
            + Những chính sách từ  chính sách của Chính phủ: Cơng cụ  của Nhà  
nước nhằm điều chỉnh hộp đen kinh tế vĩ mơ hướng vào các mục tiêu đã định 
trước.
­ Các yếu tố  đầu ra của nền kinh tế: sản lượng sản xuất, việc làm, giá 
cả, xuất nhập khẩu...là các yếu tố  đo lường kết quả  của hộp đen kinh tế  vĩ 
mơ trong từng thời kỳ.
­ Hộp đen kinh tế vĩ mơ: đây là yếu tố trung tâm của hệ thống được coi là  

nền kinh tế vĩ mơ. Hoạt động của hộp đen như thế nào sẽ quyết định đến các 
biến số đầu ra. Hai lực lượng chủ yếu quyết định đến hộp đen kinh tế vĩ mơ 
là tổng cung và tổng cầu.
5.1. Tổng cung (AS)
­ Khái niệm: Tổng cung là tổng sản phẩm quốc dân mà các hãng kinh 
doanh sẽ  sản xuất và bán ra trong từng thời kỳ  tương  ứng với mức giá cả 
chung và khả năng sản xuất.
­ Mức sản lượng tiềm năng: là mức sản lượng tối đa mà nền kinh tế có 
thể  sản xuất ra trong điều kiện tồn dụng nhân cơng mà khơng gây nên lạm  
phát.
Sản lượng tiềm năng phụ thuộc vào các yếu tố sản xuất đặc biệt là các 
yếu tố lao động.
­ Đường tổng cung: là đường biểu diễn mối quan hệ  giữa sản lượng  
sản xuất ra và mức giá cả chung khi mọi biến số khác được giữ nguyên. Như 
vậy tổng cung là một hàm của giá.
­ Phân biệt đường tổng cung ngắn hạn và đường tổng cung dài hạn
14


+ Đường tổng cung dài hạn: là đường song song với trục tung và cắt 
trục hồnh tại mức sản lượng tiềm năng.

P

ASLR
AS
Do các nhân 
tố ngồi giá

Giá thay đổi

Q

Hình 3: Mơ hình đường tổng cung

­ Tại sao đường tổng cung dài hạn lại là đường thẳng đứng?
Vì trong dài hạn, chi phí đầu vào đã được điều chỉnh, các doanh nghiệp 
khơng cịn động lực để tăng sản lượng. Giá cả sẽ tăng lên nhanh chóng để đáp 
ứng sự thay đổi của mức cầu. Nên đường tổng cung dài hạn là đường thẳng 
đứng.
+ Đường tổng cung ngắn hạn: ban đầu tương đối nằm ngang khi vượt 
qua mức sản lượng tiềm năng đường tổng cung ngắn hạn là đường có độ dốc  
ngược lên.
Tại sao đường tổng cung ngắn hạn lại là đường có độ dốc ngược lên?
Vì trong ngắn hạn, nhiều khoản chi của các hãng sản xuất kinh doanh 
là cố định như tiền cơng, tiền th nhà, đất. Nếu tăng giá lên một chút thì lợi 
nhuận trên một đơn vị  sản phẩm sẽ  tăng lên, các hãng tăng cường mở  rộng 

15


khả  năng sản xuất dẫn đến đường tổng cung ngắn hạn là đường có độ  dốc 
ngược lên.
­ Đường tổng cung ngắn hạn phụ thuộc vào giá cả và chi phí;
­ Sự dịch chuyển của đường tổng cung;
+ Nếu mức giá đầu vào tăng dẫn đến chi phí sản xuất tăng  khả  năng 
sản xuất bị thu hẹp làm cho đường tổng cung  dịch chuyển sang trái.
     + Nếu mức giá đầu vào giảm dẫn đến chi phí sản xuất giảm, các doanh  
nghiệp sẽ mở rộng khả năng sản xuất làm cho đường tổng cung dịch chuyển 
sang phải.

5.2. Tổng cầu (AD)
­  Khái niệm: Tổng cầu là tổng khối lượng hàng hố và dịch vụ mà các tác  
nhân trong nền kinh tế sẵn sàng và có khả năng mua ứng với từng mức giá cả 
chung, thu nhập và các biến số khác khơng đổi.
Tổng cầu bao gồm chi tiêu của các hộ  gia đình, chi tiêu của các doanh 
nghiệp và chi tiêu của chính phủ, xuất khẩu rịng...và rất nhiều các biến số 
quyết định đến mức sản lượng. Khi các nhân tố này thay đổi sẽ làm cho tổng 
cầu thay đổi.
P

AD
P1

P2

Q1

Q2

Q

Hình 2: Mơ hình đường tổng cầu

­ Đường tổng cầu: là đường biểu diễn mối quan hệ giữa tổng sản phẩm  
và mức giá cả chung mà các tác nhân trong nền kinh tế sử dụng.
+ Trục tung biểu thị mức giá cả chung
+ Trục hồnh biểu thị mức sản lượng
16

Đường tổng cầu là đường có độ dốc nghiêng xuống
­ Tại sao đường tổng cầu lại có độ dốc nghiêng xuống?
Điều này có nghĩa là khi mức giá cả chung giảm, thu nhập thực tế của dân  
chúng tăng lên dẫn đến khối lượng chi tiêu của tồn bộ  nền kinh tế tăng lên, 
dẫn đến tiêu dùng tăng, làm cho tổng cầu tăng.
­ Tổng cầu phụ thuộc vào giá cả  và thu nhập của dân chúng và các chính 
sách thuế, chi tiêu của chính phủ.
­ Sự dịch chuyển của đường tổng cầu:
+ Khi giá giảm dẫn đến tổng cầu tăng làm cho đường tổng cầu dịch 
chuyển sang phải.
+ Khi giá tăng dẫn đến tổng cầu giảm làm cho đường tổng cầu dịch 
chuyển sang trái.
5.3. Cân bằng tổng cung và tổng cầu
Nếu ghép hai mặt của nền kinh tế  mặt cung và mặt cầu lại với nhau  
bằng cách đưa hai đồ thị AD ­ AS vào một hệ trục toạ độ, ta thấy hai đường 
đó cắt nhau tại điểm E. Điểm E gọi là điểm cân bằng của nền kinh tế.
Điểm cân bằng là điểm tại đó khối lượng hàng hố hoặc dịch vụ  mà 
các doanh nghiệp sản xuất và bán ra đúng bằng khối lượng hàng hố và dịch  
vụ mà nền kinh tế có nhu cầu sử dụng.
Tại điểm cân bằng tổng cung bằng tổng cầu hay tồn bộ  nhu cầu của 
nền kinh tế  được các doanh nghiệp đáp ứng đầy đủ.
P
AD

AS
E

Po

Qo

17

Q


Hình 4: Mơ hình cân bằng tổng cung và tổng cầu

6.  Mục tiêu và các cơng cụ trong kinh tế vĩ mơ
6.1. Các mục tiêu kinh tế vĩ mơ
Thành tựu kinh tế vĩ mơ của một đất nước thường được đánh giá theo 3 
dấu hiệu chủ yếu: ổn định, tăng trưởng và cơng bằng xã hội.
­ Sự  ổn định kinh tế  là kết quả  của việc giải quyết tốt những vấn đề 
kinh tế cấp bách như lạm phát, suy thối, thất nghiệp trong thời gian ngắn.
­ Tăng trưởng kinh tế  địi hỏi giải quyết tốt những vấn đề  kinh tế  dài  
hạn hơn có liên quan đến tăng trưởng kinh tế. 
­ Cơng bằng trong xã hội vừa là vấn đề xã hội vừa là vấn đề kinh tế.
Để đạt được sự  ổn định, tăng trưởng và cơng bằng các chính sách kinh tế 
vĩ mơ phải hướng tới các mục tiêu cụ thể sau:
a. Mục tiêu sản lượng
­ Đạt được sản lượng thực tế  cao tương  ứng với mức sản lượng tiềm  
năng;
­ Tốc độ tăng trưởng kinh tế cao và bền vững.
b. Mục tiêu việc làm
­ Tạo được nhiều việc làm tốt;
­ Hạ thấp tỷ lệ thất nghiệp duy trì ở mức thất nghiệp tự nhiên.
c. Mục tiêu ổn định giá cả
          Hạ thấp và kiểm sốt được lạm phát trong điều kiện thị trường tự do.
d. Mục tiêu kinh tế đối ngoại
­ Ổn định tỷ giá hối đối;

­ Cân bằng cán cân thương mại.
e. Mục tiêu phân phối cơng bằng: thơng qua chính sách phân phối lần đầu và 
phân phối lại của nền kinh tế.
Nghiên cứu các mục tiêu trên đây chúng ta cần lưu ý:
­

Những mục tiêu trên đây thể  hiện trạng thái lý tưởng, trong đó sản  

lượng đạt ở mức tồn dụng nhân cơng, lạm phát thấp, cán cân thanh tốn cân  
bằng và tỷ giá hối đối khơng đổi. Trong thực tế, các chính sách kinh tế vĩ mơ  
chỉ có thể tối thiểu hố các sai lệnh thực tế với trạng thái lý tưởng.
18


­

Các mục tiêu trên thường bổ  sung cho nhau, trong chừng mực chúng 

hướng vào việc đảm bảo sản lượng của nền kinh tế. Song trong một số 
trường hợp có thể xuất hiện những xung đột, mâu thuẫn cục bộ. Chẳng hạn  
như các mục tiêu a và e, b và c, b và d. Lúc đó các nhà hoạch định chính sách  
cần phải lực chọn thứ tự  ưu tiên và đơi khi phải chấp nhận sự “hy sinh” nào 
đó trong một thời gian ngắn.
­

Về mặt dài hạn, thứ tự ưu tiên giải quyết các mục tiêu trên đây cũng  

khác nhau giữa các nước. Ở các nước đang phát triển tăng trưởng thường có  
vị trí ưu tiên số 1. Tuy nhiên, nhiều nước đã thành cơng trong việc giải quyết  
đồng thời các mục tiêu kinh tế nêu trên trong q trình phát triển của mình.

6.2. Các chính sách kinh tế vĩ mơ chủ yếu
Để  đạt đước các mục tiêu kinh tế  nêu trên, Nhà nước có thể  sử  dụng 
nhiều cơng cụ chính sách khác nhau. Mối chính sách lại có một cơng cụ riêng  
biệt. Dưới đây là một số chính sách kinh tế vĩ mơ chủ yếu mà các Chính phủ 
ở các nước có nền kinh tế thị trường phát triển thường sử dụng trong lịch sử 
lâu dài và đa dạng của họ.
6.2.1. Chính sách tài khố
Chính sách tài khố nhằm điều chỉnh thu nhập và chi tiêu của chính phủ 
để hướng nền kinh tế vào mức sản lượng và việc làm mong muốn.
Chính sách tài khố có hai cơng cụ chủ yếu là chi tiêu của chính phủ và  
thuế. Chi tiêu của chính phủ có ảnh hưởng trực tiếp tới quy mơ chi tiêu cơng 
cộng, do đó có thể  tác động trực tiếp tới tổng cầu và sản lượng. Thuế  làm 
giảm các khoản thu nhập, do đó làm giảm chi tiêu của khu vực tư nhân, từ đó 
cũng tác động tới tổng cầu và sản lượng. Thuế khố cũng có thể tác động đến  
đầu tư tư nhân và sản lượng về mặt dài hạn.
Trong thời gian ngắn từ  1 đến 2 năm, chính sách tài khố có thể  tác  
động đến sản lượng thực tế  và lạm phát, phù hợp với các mục tiêu  ổn định 
kinh tế.
Về  mặt dài hạn, chính sách tài khố có thể  tác động điều chỉnh cơ  cấu kinh  
tế, giúp cho sự tăng trưởng và phát triển lâu dài.
6.2.2. Chính sách tiền tệ
Chủ  yếu nhằm tác động đến đầu tư  tư  nhân, hướng nền kinh tế  vào 
mức sản lượng và việc làm mong muốn.
19


­ Chính sách tiền tệ có hai cơng cụ chủ yếu là lượng cung về tiền và lãi 
suất. Khi Ngân hàng Trung ương thay đổi lượng cung về tiền, lãi suất sẽ tăng 
hoặc giảm, tác động đến đầu tư tư nhân, do vậy ảnh hưởng đến tổng cầu và 
sản lượng.

­ Chính sách tiền tệ  có tác động quan trọng đến GNP thực tế  về  mặt  
ngắn hạn, song do tác động đến đầu tư, nên nó cũng ảnh hưởng lớn đến đến  
GNP tiềm năng về mặt dài hạn.
6.2.3. Chính sách kinh tế đối ngoại
Chính sách kinh tế đối ngoại trong các nước thị trường mở là nhằm ổn  
định tỷ giá hối đối và giữ cho thâm hụt cán cân thanh tốn ở mức có thể chấp  
nhận được.
Chính sách này bao gồm các biện pháp giữ  cho thị trường hối đối cân  
bằng, các quy định về  hàng rào thuế  quan bảo hộ  mậu dịch và cả  các biện 
pháp tài chính về tiền tệ khác, tác động vào hoạt động xuất khẩu.
Trên đây là tập hợp các chính sách và cơng cụ chính sách chủ yếu mang  
sắc thái lý thuyết phù hợp với nền kinh tế thị trường đã phát triển. Trong thực 
tế, biểu hiện và sự vận động các chính sách này rất đa dạng, đặc biệt là ở các  
nước đang phát triển. Tuy nhiên, đó là đối tượng nghiên cứu của mơn học lý 
thuyết phát triển. Trong các chương sau, chúng ta sẽ trở lại thảo luận sâu hơn 
về cơ chế tác động của chính sách này trong một nền kinh tế thị trường mang  
tính chất tiêu biểu.
6.2.4. Chính sách thu nhập
Chính sách thu nhập bao gồm hàng loạt các biện pháp (cơng cụ) mà  
Chính phủ  sử  dụng nhằm tác động trực tiếp đến tiền cơng, giá cả  để  kiềm  
chế lạm phát.
Chính sách này sử dụng nhiều loại cơng cụ, từ các cơng cụ có tính chất  
cứng rắn như  giá cả, lương, những chỉ  dẫn chung để   ấn định tiền cơng giá  
cả, những quy tắc pháp lý ràng buộc sự  thay đổi giá cả  và tiền lương…đến 
những cơng cụ mềm dẻo hơn như việc hướng dẫn, khuyến khích bằng thuế 
thu nhập.
20


BÀI TẬP CHƯƠNG 1

Bài 1: Câu hỏi đúng/ sai
1. Kinh tế học là mơn khoa học giúp chúng ta hiểu về nền kinh tế và các 
thành viên kinh tế. Vì vậy kinh tế  học giúp chúng ta trả  lời tất cả  các 
câu hỏi.
2. Ba vấn đề  kinh tế  cơ  bản là sản xuất cái gì, sản xuất như  thế  nào và  
sản xuất cho ai là vấn đề của riêng nền kinh tế thị trường.
3. Tác động của sự  cải tiến cơng nghệ  sẽ  đẩy đường giới hạn năng lực 
sản xuất ra ngồi.
4. Chi phí cơ hội là tất cả cơ hội bị mất khi đưa ra sự lựa chọn kinh tế.
5. Để có thêm một lượng hàng hố nào đó, xã hội phải hy sinh một lượng 
hàng hố khác.
6. Nếu khơng có các cơ hội khác nhau thì khơng có chi phí cơ hội.
7. Tất cả các thành viên kinh tế đều có hạn về ngân sách.
8. Vì có tình trạng khan hiếm nên các đơn vị  phải lựa chọn kỹ các quyết  
định của mình.

Máy 
ảnh
80

 Bài 2 :    Hình dưới đây mơ tả đường giới hạn khả năng sản xuất về đồng  
hồ và máy ảnh.

60

40
20

100

21

200

  300

400

Đồng hồ


a. Hãy xem xét trong số kết hợp của hai loại hàng hố dưới đây, điểm nào là 
điểm có hiệu quả, khơng hiệu quả và khơng thể đạt được.
1. 60 máy ảnh và 200 đồng hồ
2. 60 máy ảnh và 80 đồng hồ
3. 300 đồng hồ và 40 máy ảnh
4. 300 đồng hồ và 35 máy ảnh
5. 200 đồng hồ và 80 máy ảnh.
b. Giả sử nền kinh tế đang sản xuất được 300 đồng hồ và 40 máy ảnh nhưng  
lại muốn sản xuất thêm 20 máy ảnh nữa. Trên đường giới hạn khả năng sản 
xuất, xác định số lượng đồng hồ bị cắt giảm để có thể sản xuất thêm 20 máy  
ảnh.
c. Nếu  muốn tiếp tục sản xuất thêm 20 máy ảnh nữa (tổng 80 máy ảnh) thì 
phải hy sinh thêm bao nhiêu đồng hồ nữa thì mới sản xuất được số máy ảnh.
d. Có thể rút ra kết luận gì khi so sánh kết quả trả lời ở câu b và c.
Bài 3: 
Minh, Mai, Lan dự kiến đi TPHCM. Nếu đi tầu hoả mất 12h và đi máy 
bay mất 1h. Giá vé máy bay là 1.500.000 đồng và giá vé tàu hoả  là 620.000 
đồng. Tất cả ba người đều phải nghỉ làm khi đi, Minh kiếm được 60.000đ/1h, 
Mai kiếm được 80.000đ/1h và Lan kiếm được 100.000đ/1h.

Hãy tính chi phí cơ hội của việc đi máy bay và tàu hoả cho mỗi người. 
Giả sử cả ba người đều có hành vi tối  ưu, họ  sẽ  lựa chọn phương tiện giao 
thơng nào.
Bài 4: 
 Nêu lên tác động của mỗi sự kiện dưới đây đến  tổng mức cầu và tổng 
mức cung của nền kinh tế
a. Tăng thuế sử dụng đất.
b. Giảm thuế thu nhập.
22