GIAO AN BOI DUONG VAN 8

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (508.49 KB, 80 trang )

(1)TƯ LIỆU BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI Lu ThÞ Huª- THCS Phong Khª ******@******. Cụm văn bản truyện ký Việt Nam hiện đại (V¨n häc hiÖn thùc 1930-1945). Bµi 1: V¨n b¶n T«i ®i häc - Thanh TÞnh – I/ Mét vµi nÐt vÒ t¸c gi¶ - T¸c phÈm 1. T¸c gi¶. - Thanh TÞnh sinh n¨m 1911, mÊt n¨m 1988. Tªn khai sinh lµ TrÇn V¨n Ninh. Tríc n¨m 1946 «ng võa d¹y häc, võa lµm th¬. ¤ng cã mÆt ë trªn nhiÒu lÜnh vùc : Th¬, truyÖn dµi, ca dao, bót ký....nhng thµnh c«ng h¬n c¶ lµ truyÖn ng¾n TruyÖn ng¾n cña «ng trong trÎo mµ ªm dÞu. V¨n cña «ng nhÑ nhµng mµ thÊm s©u, mang d vÞ man m¸c buån th¬ng, võa ngät ngµo, võa quyÕn luyÕn Ông để lại sự nghiệp đáng quý: về thơ: Hận chiến trờng, sức mồ hôi, đi giữa mïa sen. TruyÖn: NgËm ng¶i t×m trÇm, Xu©n vµ Sinh 2. T¸c phÈm: - T«i ®i häc in trong tËp truyÖn ng¾n Quª mÑ(1941) thuéc thÓ lo¹i håi ký ghi lại những kỷ niệm đẹp của tuổi thơ trong buổi tựu trờng II/ Ph©n tÝch t¸c phÈm 1. T©m tr¹ng cña chó bÐ trong buæi tựu trêng a. Trên đờng tới trờng: - Lµ buæi sím ®Çy s¬ng thu vµ giã l¹nh chó bÐ c¶m thÊy m×nh trang träng vµ đứng đắn trong chiếc áo vải dù đen dài – Lòng chú tng bừng, rộn rã khi đợc mẹ âu ýem nắm tay dắt di trên con đờng dài và hẹp – Cậu bé cảm thấy mình xúc động, bỡ ngỡ, lạ lùng – Chú suy nghĩ về sự thay đổi – Chú bâng khuâng thấy mình đã lín b. Tâm trạng của cậu bé khi đứng trớc sân trờng - Ngạc nhiên, bỡ ngỡ, vì sân trờng hôm nay thật khác lạ, đông vui quá - Nhớ l¹i tríc ®©ythÊy ng«i trêng cao r¸o s¹ch sÏ h¬n c¸c nhµ trong lµng. Nhng lÇn nµy l¹i thấy ngôi trờng vừa xinh xắn, oai nghiêm đĩnh đạc hơn – Chú lo sợ vẩn vơ, sợ hãi khÐp nÐp bªn ngêi th©n – Chó c¶m thÊy tr¬ träi, lóng tóng, vông vÒ.... – Khi nghe ông đốc gọi tên, chú bé giật mình, lúng túng , tim nh ngừng đập ... oà khóc nức nở c. T©m tr¹ng cña cËu bÐ khi dù buæi häc ®Çu tiªn. - Khi vµo líp häc, c¶m xóc b©ng khu©ng, håi hép d©ng lªn man m¸c trong lßng cËu . CËu c¶m thÊy mét mïi h¬ng l¹ bay lªn. ThÊy g× trong líp còng l¹ l¹ hay hay rồi nhìn bàn ghế rồi lạm nhận đó là của mình 2. H×nh ¶nh ngêi mÑ - Hình ảnh ngời mẹ là hình ảnh thân thơng nhất của em bé trong buổi tịu trờng. Ngời mẹ đã in đậm trong những kỷ niệm mơn man của tuổ thơ khiến cậu bé nhớ mãi. Hình ảnh ngời mẹ luôn sánh đôi cùng nhân vật tôi trong buổi tựu trờng. Khi thÊy c¸c b¹n mang s¸ch vë, t«i thÌm thuång muån thö søc m×nh th× ngêi mÑ cói đầu nhìn con, cặp mắt âu yếm, giọng nói dịu dàng “thôi để mẹ cầm cho ” làm cậu bé vô cùng hạnh phúc. Bàn tay mẹ là biểu tợng cho tình thơng, sự săn sóc động viên khÝch lÖ . MÑ lu«n ®i s¸t bªn con trai , lóc th× cÇm tay, mÑ ®Èy con lªn phÝa tríc , lóc bµn tay mÑ nhÑ nhµng xoa m¸i tãc cña con.... III/ C¸ch x©y dùng truyÖn.

(2) 1. Phơng thức biểu đạt 2. Bè côc : §o¹n 1: Tõ ®Çu ...... rén r· (Håi tëng kû niÖm ngµy ®Çu tiªn tíi trêng) Đoạn 2: Tiếp ......... ngọn núi(Kỷ niệm trên đờng tới trờng) §o¹n 3: TiÕp ....... ngµy n÷a (Kû niÖm tríc s©n trêng) §o¹n 4: Cßn l¹i (Nhí l¹i kû niÖm trong buæi häc ®Çu tiªn) IV/ ChÊt th¬ trong truyÖn ng¾n a. Chất thơ đợc thể hiện trong cốt truyện: Dòng hồi tởng, tâm trạng của nhân vËt t«i ë nh÷ng thêi ®iÓm kh¸c nhau b. Chất thơ đợc thể hiện đậm đà qua những cảnh vật , tâm trạng, chi tiết dạt dµo c¶m xóc. c. Giäng v¨n nhÑ nhµng, trong s¸ng, gîi c¶m . d. ChÊt th¬ cßn thÓ hiÖn ë nh÷ng h×nh ¶nh so s¸nh t¬i míi giµu c¶m xóc........ V/ Những đề thờng gặp Qua v¨n b¶n “T«i ®i häc”, em h·y kÓ l¹i kû niÖm ngµy ®Çu tiªn ®i häc. Bµi 2: V¨n b¶n trong lßng mÑ (TrÝch : Nh÷ng ngµy th¬ Êu – Nguyªn Hång) I - Giới thiệu Quãng đời ấu thơ là quãng đời ngọt ngào và nhiều kỷ niệm nhất của con người. Đó là những năm tháng tràn đầy hạnh phúc trong tình thương của cha mẹ và những người thân. Song không phải ai cũng có một thời thơ với những kỷ niệm ngọt ngào như vậy. Nhà văn Nguyên Hồng của chúng ta đã phải nếm trải một tuổi thơ đầy cay đắng, uất hận và buồn tủi, đói khổ, lam lũ … Quãng đời thơ ấu ấy được nhà văn ghi lại đầy cảm động qua những trang tự truyện đầm đìa nước mắt và sự căm giận trong “Những ngày thơ ấu”. Cuốn tiểu thuyết này được nhà văn viết năm 20 tuổi gồm 9 chương thấm đẫm tinh thần nhân đạo sâu sắc đã làm rung động bao tâm hồn bạn đọc vì “Nó là sự rung động cực điểm của một linh hồn trẻ dại”. Chương 4 của cuốn hồi ký này là đoạn trích “trong lòng mẹ” II – Vài nét về tác giả, tác phẩm 1) Tác giả: Nguyên Hồng (1918 – 1982) ở Nam định. - Mồ côi bố vì bố bị ho lao nên mất sớm, nghà nghèo, người mẹ trẻ nghèo khổ bị khinh rẻ phải tha phương cầu thực. NH phải thôi học khi vừa đậu xong tiểu học và bắt đầu cuộc đời đói khổ, lam lũ, lang thang đầu đường xó chợ, chung đụng với đủ các hạng trẻ em nghèo đói, du đãng … trong xã hội cũ. - Lớn lên lại bị đày đoạ, tù tội, lại thêm cảnh đói khổ do thất nghiệp kéo dài, NH tưởng như là sẽ chết đau đớn ở cái tuổi 16. Nhưng anh nghĩ, dù có chết đi cũng phải để lại cho cõi đời mà anh yêu mến một cái gì vừa tinh khiết, trong sáng, vừa tha thiết yêu thương nhất của tâm hồn. Và anh bắt đầu viết – viết suốt ngày suốt đêm, viết một cách đau khổ say mê, bất chấp “cái đói ê ẩm thấm thía vô cùng trong đêm mưa lạnh hoang vắng. (Với anh, viết văn là một lẽ sống).

(3) - Ngay từ những trang viết đầu tay, ông đã hướng ngòi bút của mình vào những người nghèo khổ, bất hạnh. Và ông thuỷ chung với con đường văn học đó trong suốt cuộc đời cầm bút của mình. Với trái tim nhân đạo dào dạt thắm thiết, NH đã nói lên thật cảm động số phận đầy đau khổ ở các thành phố lớn như Hà nội, Hải Phòng, Nam định … Truyện ngắn của ông chứa chan tinh thần nhân đạo sâu sắc. - Trong số những người cùng khổ đó, ông quan tâm và thể hiện thành công những nhân vật phụ nữ và nhi đồng. - Đó là những người phụ nữ lao động nghèo khổ, cần cù tần tảo mà cả cuộc đời chỉ là vất vả, lo nuôi chồng con. Họ còn bị những lề thói khắc nghiệt của XH cũ vùi dập, đầy đoạ. Nhưng đó cũng là những người phụ nữ có vẻ đẹp tâm hồn đáng quý như yêu thương chồng con tha thiết, sống ân tình, thuỷ chung, đồng thời có trái tim khao khát hạnh phúc và biết yêu một cách sôi nổi.. Trong đời sống văn học đương thời thì NH là một trong ít nhà văn có quan điểm tiến bộ về vấn đề phụ nữ trong lĩnh vực tình yêu hôn nhân. Nhà văn dứt khoát bênh vực người phụ nữ - Từ cuộc đời của mình, giống như nhà văn nga Gorki, NH đã viết nhiều và cảm động về những trẻ em nghèo,về những nỗi khổ nhiều mặt trong cảnh sống lầm than của chúng, và nhất là về những nỗi đau trong trái tim nhạy cảm dễ tổn thương của tuổi thơ. Đồng thời nhà văn hầu như bao giờ cũng phát hiện và miêu tả những nét đẹp trong sáng, cảm động trong những tâm hồn non trẻ đó. 2) Tác phẩm: - Tác phẩm viết năm 1938 và đến năm 1940 thì được in trọn vẹn thành sách. Đó là một tập hồi ký gồm 9 chương ghi lại một cách trung thực những năm tháng tuổi thơ cay đắng của tác giả. Đó là một tuổi thơ có quá ít những kỷ niệm êm đềm, ngọt ngào, mà chủ yếu là những kỷ niệm đau buồn, tủi cực của một “đứa bé côi cút, cùng khổ” sinh ra trong một gia đình sa sút, bất hoà, sớm phải sống lêu lổng, bơ vơ giữa sự ghẻ lạnh cay nghiệt của họ hàng và thái độ dửng dưng một cách tàn nhẫn của xã hội. - “Trong lòng mẹ” là chương 4 của tập hồi ký - Nh÷ng ngµy th¬ Êulµ tËp håi ký tù truyÖn gåm 9 ch¬ng Ch¬ng 1: TiÕng kÌn. Ch¬ng 2: Chóa th¬ng xãt chóng t«i. Ch¬ng 3: Trụy l¹c. Ch¬ng 4: Trong lßng mÑ Ch¬ng 5: §ªm N«-en Chơng 6: Tron đêm đông. Ch¬ng 7: §ång xu c¸i . Ch¬ng 8: Sa ng·. Ch¬ng 9: Bíc ngoÆt 3.Tóm tắt: - Gần đến ngày giỗ đầu bố, mẹ của bé Hồng ở Thanh Hoá vẫn chưa về. Một hôm người cô gọi bé Hồng đến bên cười hỏi là bé Hồng có muốn vào Thanh Hoá chơi với mẹ không... Biết những rắp tâm tanh bẩn của người cô, bé Hồng đã từ chối.

(4) và nói cuối năm thế nào mẹ cũng về. Cô lại cười nói. Cô hứa cho tiền tàu vào thăm mẹ và thăm em bé. Nước mắt bé Hồng ròng ròng rớt xuống, thương me vô cùng. Người cô nói với em các chuyệ về người mẹ ở Thanh Hoá : mặt mày xanh bủng, người gầy rạc... ngồi cho con bú bên rổ bóng đèn, thấy người quen thì vội quay đi, lấy nón che... Bé Hồng vừa khóc vừa căm tức những cổ tục muốn vồ ngay lấy mà cắn, mà nhai, mà nghiến cho kì nát vụn mới thôi. Cô nghiêm nghị đổi giọng bảo bé Hồng đánh giấy cho mẹ về để rằm tháng Tám « giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dù sao cũng đỡ tủi cho cậu mày » - Bé Hồng chẳng phải viết thư cho mẹ đến ngày giỗ đầu của bố, mẹ về một mình, mua cho bé Hồng và em Quế bao nhiêu là quà. Chiều tan học ở trường ra, thoáng thấy một người đàn bà ngồi trên xe kéo giống mẹ, bé chạy theo và gọi : « Mợ ơi ! Mợ ơi ! Xe chạy chậm lại, mẹ cầm nón vẫy lại. Con nức nở, mẹ sụt sùi khóc. Em thấy mẹ vẫn tươi sáng, nước da mịn, gò má màu hồng. Miệng xinh xắn nhai trầu thơm tho. Bé Hồng ngả đầu vào cánh tay mẹ. Mẹ xoa đầu con và dỗ : « Con nín đi ! Mợ đã về với các con rồi mà ». Chương hồi ký này là nỗi đắng cay, uất nghẹn về tình yêu thương vô bờ bến của Bé Hồng đối với người mẹ nhân từ, tần tảo mà cuộc đời đầy bất hạnh. Có hai sự kiện đã trở thành kỷ niệm không thể phai mờ được nhà văn ghi lại trong chương này. Đó là những sự kiện gì ? + Sự kiện 1: Cuộc trò chuyện giữa bé Hồng và bà cô. + Sự kiện 2: Mẹ bé Hồng trở về – cuộc gặp gỡ đầy nước mắt của niềm vui và hạnh phúc II/ Ph©n tÝch t¸c phÈm 1. Nh©n vËt bÐ Hång a. Hoµn c¶nh: Là kết quả của cuộc hôn nhân không có tình yêu. Bố nghiện ngập, gia đình trở nên sa sút rồi bần cùng. Bố chết, cha đợn tang chồng, nhng vì nợ nần cùng túng qu¸, mÑ ph¶i bá ®i tha ph¬ng cÇu thùc . BÐ Hång må c«i, b¬ v¬ thiÕu v¾ng t×nh th¬ng cña mÑ, ph¶i sèng trong sù ghÎ l¹nh cña bµ c« vµ hä hµng bªn cha. Lu«n bÞ bµ c« t×m c¸ch chia t¸ch t×nh mÉu tö. b. §Æc ®iÓm: BÐ Hång lu«n hiÓu vµ bªnh vùc mÑ: MÑ dï ®i tha h¬ng cÇu thùc, ph¶i sèng trong c¶nh ¨n chùc n»m chê bªn néi . Bµ c« lu«n soi mãi, dÌm pha t×m c¸ch chia cắt tình mẫu tử . Với trái tim nhậy cảm và bản tính thông minh, Hồng đã phát hiện ra ý nghĩ cay độc trong giọng nói khi cời rất kịch của bà cô. Em biết rất rõ bà cô cố gieo rắc vào đầu óc em những ý nghĩ để em khinh miệt vf ruồng rẫy mẹ. Bằng tình yêu thơng mẹ, bé Hồng đã rất hiểu , thông cảm với cảnh ngộ của mẹ nên em đã bªnh vùc mÑ . Cµng th¬ng mÑ bao nhiªu, em cµng ghª tëm, c¨m thï nh÷ng cæ tôc phong kiến đã đầy đoạ mẹ . một ý nghĩ táo tợn nh một cơn giông tố đang trào dâng trong em. Bé Hồng luôn khao khát đợc gặp mẹ. Khao khát đó của Hồng chẳng khác nào khao kh¸t cña ngêi bé hµnh trªn sa m¹c khao kh¸t mét dßng níc , vµ em sÏ gôc ng· khi ngời ngồi trên chiếc xe kéo kia không phải là mẹ . Em đã ung sớng và hạnh phúc khi đợc ngôi trong lòng mẹ . Khi mẹ gọi, em trèo lên xe, mừng ríu cả chân lại..

(5) Em oµ lªn vµ cø thÕ nøc në. §ã lµ giät níc m¾t cña sù tñi th©n bµng hoang. Trong cái cảm giác sung sớng của đứa con ngôi cạnh mẹ, em đã cảm nhận đợc vẻ đẹp của mẹ. Em mê man, ngây ngất đắm say trong tình yêu thơng của mẹ. 2. Nh©n vËt mÑ bÐ Hång: Là phụ nữ gặp nhiều trái ngng, bất hạnh trong cuộc đời . thời xuân sắc là một phụ nữ đẹpnhất phố hàng cau, bị ép duyên cho một ngời hơn gấp đôi tuổi mình. Bà ch«n vïi tuæi xu©n trong cuéc h«n nh©n Ðp buéc. Chång chÕt, víi tr¸i tim khao kh¸t yêu thơng, bà đã đi bớc nữa thì bị cả xã hội lên án. Lu«n sèng t×nh nghÜa : §Õn ngµy giç ®Çu cña chång........... Yêu thơng con: Khi gặp con khi đợc ôm hình hài máu mủ đã làm cho ngơi mẹ lại tơi đẹp 3. H×nh ¶nh bµ c« Có tâm địa xấu xa độc ác. Bà là ngời đại diện là ngời phát ngôn cho những hủ tục phong kiến. Bà đợc đào tạo từ xã hội phong kiến nên suy nghị của bầmng nặng tÝnh chÊt cæ hñ 4. NghÖ thuËt ®o¹n trÝch Nh÷ng ngµy th¬ Êu lµ cuèn tiÓu thuyÕt tù truyÖn thuéc thÓ håi ký cã sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a sù kiÖn vµ bÇy tá c¶m xóc, lµ t¸c phÓm tiªu biÓu cho phong c¸ch nghÖ thuËt cña Nguyªn Hång tha thiÕt, giÇu chÊt tr÷ t×nh vµ thÊm ®Ém c¶m xóc. 5. LuyÖn tËp: §Ò 1: Em h·y kÓ l¹i ®o¹n trÝch trong lßng mÑ theo ng«i thø ba. §Ò 2: Nguyên Hồng xứng đáng là nhà văn của phụ nữ và trẻ em. Bằng sự hiểu biết của em vÒ t¸c phÈm Trong lßng mÑ, em h·y lµm s¸ng tá ý kiÕn trªn. Híng dÉn: 1. Gi¶i thÝch: Vì sao Nguyên Hồng đợc đánh giá là nhà văn của phụ nữ và trẻ em Đề tài: Nhìn vào sự nghiệp sáng tác của Nguyên Hồng, ngời đọc dễ nhận thấy hai đề tài này đã xuyên suốt hầu hết các sáng tác của nhà văn.: Những ngày thơ ấu, Hai nhµ nghÒ, BØ vá... Hoàn cảnh: Gia đình và bản thân đã ảnh hởng sâu sắc đến sáng tác của nhà văn. Bản thân là một đứa trẻ mồ côi sống trong sự thiếu thốn cả về vật chất lẫn tinh thần lại còn bị gia đình và xã hội ghẻ lạnh . Nguyên Hồng đợc đánh giá là nhà văn của phụ nữ và trẻ em không phải vì «ng viÕt nhiÒu vÒ nh©n vËt nµy. §iÒu quan träng «ng viÕt vÒ hä b»ng tÊt c¶ tÊm lßng tài năng và tâm huyết của nhà văn chân chính. Mỗi trang viết của ông là sự đồng cảm mãnh liệt của ngời nghệ sỹ , dờng nh nghệ sỹ đã hoà nhập vào nhân vật mà thơng cảm mà xót xa đau đớn, hay sung sớng, hả hê. 2. Nguyªn Hång lµ nhµ v¨n cña phô n÷ . a. Nhà văn đã thấu hiểu và đồng cảm sâu sắc cho nỗi bất hạnh của ng ời phô n÷ ThÊu hiÓu nçi khæ vÒ v¹t chÊt cña ngêi phô n÷. Sau khi chång chÕt v× nî nÇn cïng tóng qu¸, mÖ hång ph¶i bá ®i tha h¬ng cÇu thùc bu«n b¸n ngîc xu«i dÓ kiÕm sống . Sự vất vả, lam lũ đã khiến ngời phụ nữ xuân sắc một thời trở nên tiều tuỵ đáng thơng “Mẹ tôi ăn mặc rách rới, gầy rạc đi ” Thấu hiểu nỗi đau đớn về tinh thần của ngời phụ nữ : Hủ tục ép duyên đã khiến mẹ Hồng phải chấp nhận cuộc hôn nhân không tình yêu với ngời đàn ông gấp đôi tuổi của mình. Vì sự yên ấm của gia đình, ngời phụ nữ này phải sống âm thầm nh một cái bóng bên ngời chồng nghiện ngập. Những thành kiến xã hội và gia đình khiÕn mÑ Hång ph¶i bá con ®i tha h¬ng cÇu thùc , sinh në vông trém dÊu diÕm. b. Nhà văn còn ngợi ca vẻ đẹp tâm hồn, đức tính cao quý của ngời phụ nữ:.

(6) Giµu t×nh yªu th¬ng con. GÆp l¹i con sau bao ngµy xa c¸ch, mÑ Hång xóc động đến nghẹn ngào. Trong tiếng khóc sụt sùi của ngời mẹ, ngời đọc nh cảm nhận đợc nỗi xót xa ân hận cũng nh niềm sung sớng vô hạn vì đợc gặp con. Bằng cử chỉ dịu dàng âu yếm xoa đầu, vuốt ve, gãi rôm...mẹ bù đắp cho Hồng những tình cảm thiÕu v¾ng sau bao ngµy xa c¸ch c. Lµ ngêi phô n÷ träng nghÜa t×nh Dẫu chẳng mặn mà với cha Hồng song vốn là ngời trọng đạo nghĩa mẹ Hồng vẫn trở về trong ngày dỗ để tởng nhớ ngời chồng đã khuất. d. Nhµ v¨n cßn bªnh vùc, b¶o vÖ ngêi phô n÷: Bảo vệ quyền bình đẳng và tự do , cảm thông vời mẹ Hồng khi cha đoạn tang chồng đã tìm hạnh phúc riêng. Tóm lại: Đúng nh một nhà phê bình đã nhận xét “Cảm hứng chủ đạo bậc nhất trong s¸ng t¹o nghÖ thuËt cña t¸c gi¶ Nh÷ng ngµy th¬ Êu l¹i chÝnh lµ niÒm c¶m th¬ng v« hạn đối với ngời mẹ . Những dòng viết về mẹ là những dòng tình cảmthiết tha của nhµ v¨n. Kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn khi më ®Çu tËp håi ký Nh÷ng ngµy th¬ Êu, nhµ v¨n lại viết lời đề từ ngắn gọn và kính cẩn: Kính tặng mẹ tôi” . Có lẽ hình ảnh ngời mẹ đã trở thành ngời mạch cảm xúc vô tận cho sáng tác của Nguyên Hồng để rồi ông viÕt vÒ häc b»ng t×h c¶m thiªng liªng vµ thµnh kÝnh nhÊt. 2. Nguyªn Hång lµ nhµ v¨n cña trÎ th¬. a. Nhà văn thấu hiểu và đồng cảm sâu sắc cho nỗi khổ, nội bất hạnh của trẻ th¬. Nhµ v¨n thÊu hiÓu nçi thèng khæ c¶ v¹t chÊt lÉn tinh thÇn : C¶ thêi th¬ Êu cña Hồngđợc hởng những d vị ngọt ngào thì ít mà đau khổ thì không sao kể xiết : Mồ côi cha, thiếu bàn tay chăm sóc của mẹ, phải ăn nhờ ở đậu ngời thân Gia đình và xã hội đã không cho em đợc sống thực sự của trẻ thơ .....nghĩa là đợc ăn ngon, và sóng trong tình yêu thơng đùm bọc của cha mẹ, ngời thân. Nhà văn còn thấu hiểu cả những tâm sự đau đớn của chú bé khi bị bà cô xúc phạm ..... b. Nhµ v¨n tr©n träng, ngîi ca phÈm chÊt cao quý cña trÎ th¬: T×nh yªu th¬ng mÑ s©u s¾c m·nh liÕt . Lu«n nhí nhung vÒ mÑ . ChØ míi nghe bµ c« hái “Hång, mµy cã muèn vµo Thanh Ho¸ ch¬i víi mî mµy kh«ng”, lËp tøc, trong ký øc cña Hång trçi dËy h×nh ¶nh ngêi mÑ Hồng luôn tin tởng khảng định tình cảm của mẹ dành cho mình. Dẫu xa cách mẹ cả về thời gian, không gian, dù bà cô có tinh ma độc địa đến đâu thì Hồng cũng quyết bảo vệ đến cùng tình cmr của mình dành cho mẹ . Hồng luôn hiểu và cảm th«ng s©u s¾c cho t×nh c¶nh còng nh nçi ®aucña mÑ . Trong khi x· héi vµ ngêi th©n hïa nhau t×m c¸ch trõng ph¹t mÑ th× bÐ Hång víi tr¸i tim bao dung vµ nh©n hËu yªu thơng mẹ sâu nặng đã nhận thấy mẹ chỉ là nạn nhân đáng thơng của những cổ tục phong kiến kia . Em đã khóc cho nỗi đau của ngời phụ ữ khát khao yêu thơng mà không đợc trọn vẹn . Hồng căm thù những cổ tục đó: “Giá những cổ tuch kia là một vËt nh .....th«i” Hồng luôn khao khát đợc gặp mẹ. Nỗi niềm thơng nhớ mẹ nung nấu tích tụ qua bao tháng ngày đã khiến tình cảm của đứa con dành cho mẹ nh một niềm tín ng¬ng thiªng liªng thµnh kÝnh. Tr¸i tim cña Hång nh ®ang rím m¸u, r¹n nøt v× nhí mẹ .Vì thế thoáng thấy ngời mẹ ngồi trên xe, em đã nhận ra mẹ ,em vui mừng cất tiếng gọi mẹ mà bấy lâu em đã cất dấu ở trong lòng c. Sung sớng khi đợc sống trong lòng mẹ. Lòng vui sớng đợc toát lên từ những cử chivội vã bối rối từ giọt nớc mắt giận hên, h¹nh phóc tøc tëi, m·n nguyÖn d. Nhà thơ thấu hiẻu những khao khát muôn đời của trẻ thơ: Khao khát đợc sống trong tình thơng yêu che chở của mẹ, đợc sống trong lßng mÑ. §Ò 3:.

(7) Qua đoạn trích: Trong lòng mẹ, em hãy làm sáng tỏ nhận định sau: “Đoạn trích trong lòng mẹ đã ghi lại những rung động cực điểm của một linh hồn trẻ dại” Gîi ý: a. Đau đớn xót xa đến tột cùng: Lúc đầu khi nghe bà cô nhắc đến mẹ, Hồng chỉ cố nuốt niềm thơng, nỗi đau trong lßng. Nhng khi bµ c« cè ý muèn l¨ng nôc mÑ mét c¸ch tµn nhÉn tr¾ng trợn...Hồng đã không kìm nén đợc nỗi đau đớn, sự uất c : “Cổ họng nghẹn ứ lại , khóc không ra tiếng ”. Từ chỗ chôn chặt kìm nén nỗi đau đớn, uất ức trong lòng cµng bõng lªn d÷ déi b. Căm ghét đến cao độ nhữn cổ tục . Cuộc đời nghiệt ngã, bất côngđã tớc đoạt của mẹ tất cả tuổi xuân, niềm vui, h¹nh phóc...Cµng yªu th¬ng mÑ bao nhiªu, thi nçi c¨m thï x· héi cµng s©u s¾c quyÕt liÖt b¸y nhiªu: “Gi¸ nh÷ng cæ tôc kia lµ mét vËt nh ......... míi th«i” c. Niềm khao khát đợc gặp mẹ lên tới cực điểm Nh÷ng ngµy th¸ng xa mÑ, Hång ph¶i sèng trong ®au khæthiÕu thèn c¶ vËt chất, tinh thần . Có những đêm Noen em đi lang thang trên phố trong sự cô đơ và đau khổ vì nhớ thơng mẹ. Có những ngày chờ mẹ bên bến tầu, để rồi trowr về trong nỗi buồn bực.....Nên nỗi khao khát đợc gặp mẹ trong lòng em lên tới cực ®iÓm ......... d. Niềm vui sớng, hạnh phúc lên tới cực điểm khi đợc ở trong lòng mẹ. Niềm sung sớng lên tới cức điểmkhi bên tai Hồng câu nói của bà cô đã chìm đi, chỉ còn cảm giác ấm áp, hạnh phúc của đứa con khi sống trong lòng mẹ. Đề 4: Ph©n tÝch nh©n vËt bÐ Hång I.Më bµi: -Những ngày thơ ấu là tập hồi ký cảm động về thời niên thiếu bất hạnh của nhà văn Nguyªn Hång. - Đoạn trích Trong lòng mẹ đã thể hiện tình thơng mẹ sâu sắc của cậu bé Hồng. II. Th©n bµi: Đặc điểm nổi bật nhất của bé Hồng : Là một chú bé có lòng yêu thương mẹ sâu sắc, mãnh liệt 1. Hoàn cảnh của bé Hồng - Bố chết, mẹ phải tha phương, bản thân phải sống nhờ vả những người họ hàng giầu có mà ích kỉ, tàn nhẫn. - Bé Hồng phải chịu nhiều nỗi ấm ức, khổ sở, thiếu thốn. - Nỗi khổ lớn nhất của Hồng là phải xa mẹ, em luôn thèm khát tình mẹ. 2. Hồng luôn dành cho mẹ những tình cảm yêu thương vô bờ bến a. Tình mẫu từ thiêng liêng - Dù bà cô có cố tình bôi nhọ, xúc xiểm cũng không làm tình thương đối với mẹ thay đổi Dẫn chứng : « Đời nào.... xúc phạm đến tình mẫu tử thiêng liêng » b. Yêu mẹ, muốn gặp mẹ mà phải kìm nén và giấu kín tình cảm vì không muốn nghe những lời xúc phạm mẹ. Dẫn chứng : Khi nói chuyện đi thăm mẹ, Hồng không muốn đi... c, Khi bà cô tiếp tục dùng những lời cay độc để nói về mẹ thì Hồng đau đớn, uất nghẹn tột độ. Dãn chứng : Nước mắt chan hoà,....ròng ròng.... cười dài trong tiếng khóc 3. Hồng sớm hiểu nguyên nhân làm mẹ khổ :.

(8) - Căm tức những thành kiến nặng nề... « Giá những cổ tục.....nghiến.... nát vụn mới thôi » 4. Hồng khao khát gặp lại mẹ và hạnh phúc khi ở trong lòng mẹ a. Khao khát gặp lại mẹ : chạy ríu cả chân, lo sợ không phải là mẹ... b. Hạnh phúc khi ở bên mẹ : Nhận ra mẹ vẫn đẹp, không còn nghe thấy gì nữa... III.KÕt bµi : - T×nh th¬ng mÑ lµ nÐt næi bËt trong t©m hån bÐ Hång. - Chóng ta c¶m th«ng, th¬ng xãt vµ tr©n träng t×nh mÉu tö. đề 5 : Về Những ngày thơ ấu, nhà văn Thạch Lam đã cho rằng, đó là ‘’ Những rung động cự điểm của một linh hồn bé dại ‘’. Hãy chứng minh nhận định trên. Dµn ý : I.Më bµi : - trong lòng mẹ là trích đoạn cmả động phản ánh chân thực những rung cảm mãnh liệt đến độ cực điểm của một linh hồn trẻ dại- đúng nh nhà văn Thạch Lam đã c¶m nhËn. II. Th©n bµi : 1. Lí giải thế nào là "những rung động cực điểm": - Rung động: trạng thái con ngời nảy sinh các xúc cảm mạnh mẽ do tác động tõ ngo¹i c¶n. - Những con ngời có tâm hồn nhạy cmả hay đang trong hoàn cảnh đặc biệt thờng nảy sinh nhiều rung động mãnh liệt. - Bé Hồng vốn là đứa trẻ vô cùng giàu xúc cảm, lại trong hoàn cảnh bất hạnh, luôn gặp phải những tình huống éo le, quả thực, đã trải qua những thời điểm các các "rung động cực điểm". 2. "Những rung động cực điểm của một linh hồn trẻ dại": a) Khi nói chuyện với bà cô đó là nỗi đau cực điểm: - nçi ®au cña mét em bÐ ph¶i sèng trong hoµn c¶nh thiÕu thèn t×nh c¶m, không những không nhận đợc tình họ hàng thân thiết mà còn phảI chịu nghe những lời xúc xiểm cay độc từ chính bà cô ruột. - trái tim non nớt chỉ biết đau đớn chịu đựng: Cời dài trong tiếng khóc, nớc m¾t ch¶y rßng rßng, cæ häng nghÑ ø..... - nỗi đau chuyển thành sự phẫn uất cao độ, biến thành ham muốn phản kháng cuång né. b) Khi sống trong lòng mẹ đó là niềm hạnh phúc cực điểm: - Bất ngờ đợc gặp lại mẹ trong lúc đang khao khát cháy bỏng, tâm hồ trẻ dại bïng lªn nh÷ng xóc c¶m dån nÐn bÊy l©u. - mọi giác quan căng lên để tận hởng tình mẹ, để vơi đi bao nỗi đau đớn hờn tñi... III. KÕt bµi: - c¶m nhËn vÒ t©m hån bÐ hång. Đề 6: Có nhà nghiên cứu nhận định Nguyên Hồng là nhà văn của phụ nữ và nhi đồng. Nên hiểu nh thế nào về nhận định đó? Qua đoạn trích Trong lòng mẹ, em hãy chứng minh nhận định trên. Gîi ý: - Nguyên Hồng là nhà văn viết nhiều về phụ nữ và nhi đồng ( tiểu thuyết Bỉ vỏ, các truyÖn ng¾n: líp häc lÈn lót; mî du; Ngêi mÑ kh«ng con; Hai dßng s÷a;…) - Nguyên Hồng dành cho phụ nữ và nhi đồng tấm lòng chan chứa thơng yêu và tháI độ nâng niu trân trọng: + Nhà văn diễn tả thấm thía nỗi cơ cực, tủi nhục mà phụ nữ và nhi đồng phải gánh chÞu thêi tríc ..

(9) + Nhà văn thấu hiểu, vô cùng trân trọng vẻ đẹp tâm hồn, đức tính cao quý của phụ nữ và nhi đồng. * Nh÷ng t×nh c¶m, c¸i nh×n Êy cña Nguyªn hång qua ®o¹n trÝch Trong lßng mÑ: -Chó bÐ Hång: + Nhµ v¨n diÔn t¶ thÊm thÝa nçi c¬ cùc, tñi nhôc cña chó bÐ Hång: Nỗi đau đớn sống thiếu tình thơng của họ hàng bên nội, sống trong sự ghẻ lạnh của họ hàng ( bà cô rắp tâm hành hạ Hồng để Hồng ruồng rẫy, khinh miệt mẹ). + Trân trọng vẻ đẹp tâm hồn của chú bé Hồng: Những phản ứng khi nghe những lời châm chọc của bà cô. Căm tức các cổ tục đày đoạ mẹ. Lòng vui sớng vô hạn khi gặp lại mẹ; những cảm xúc dâng trào, mơn man khi đợc ngồi trong lòng mẹ. ( dẫn chøng). Bài 3: Nam Cao vµ t¸c phÈm L·o H¹c. A. Cuộc đời, con ngời Nam Cao. 1. Cuộc đời - Nam Cao là bút danh của Trần Hữu Trí. Ông sinh năm 1915 tại làng Đại Hoàng, phủ Lý Nhõn, tỉnh Hà Nam. Ông xuất thân trong gia đình trun nông . Ông là ngời con trai cả trong gia đình đông anh em, ông là ngời duy nhất đợc học hành chu đáo. Học xong trung học, ông vào Sài Gòn kiếm sống 3 năm. chuyến đi này đã ảnh hởng không nhỏ đến việc sáng tác của nhà văn . Vì ốm đau, ông trở về quê dạy học , rồi sống vất vởng bằng nghề viết văn. Cuộc đời của một giáo khổ trờng t, của một nhà văn nghèo đã ảnh hờng sâu sắc đến phong cách viết văn của Nam cao. Sau c¸ch m¹ng, Nam Cao tiÕp tôc s¸ng t¸c phôc vô kh¸ng chiÕn - Trước năm 1945, ông dạy học tư và viết văn. Ông là một nhà văn hiện thực xuất sắc với những truyện ngắn, truyện dài chân thực viết về người nông dân nghèo đói bị vùi dập và người trí thức nghèo sống mòn mỏi, bế tắc trong xã hội cũ. - Sau cách mạng tháng Tám, ông chân thành, tận tuỵ sáng tác phục vụ kháng chiến : làm phóng viên mặt trận, rồi làm công tác văn nghệ tại chiến khu Việt Bắc. Cuối năm 1951, ông đi công tác vào vùng sau lưng địch, hi sinh trong tư thế một nhà văn- chiến sĩ. - Nam Cao được nhà nước truy tặng « Giải thưởng Hồ Chí Minh » về văn học nghệ thuật (năm 1996). - Nam Cao là tác giả của cuốn tiểu thuyết « Sống mòn » và khoảng 60 truyện ngắn tiêu biểu nhất là các truyện « Chí Phèo », « Lão Hạc », « Mua nhà », « Đời thừa », « Đôi mắt ».... - Nam Cao có tài kể chuyện, khắc họa nhân vật bằng độc thoại với bao trang đời éo le, đầy bi kịch. Người nông dân nghèo, người trí thức nghèo là hai đề tài in đậm trong truyện của Nam Cao. Tác phẩm của Nam Cao biểu hiện « một chủ nghĩa nhân đạo thống thiết » (Nguyễn Đăng Mạnh). Ông xuất thân trong gia đình trun nông . Ông là ngời con trai cả trong gia đình đông anh em, ông là ngời duy nhất đợc học hành chu đáo. Học xong trung học, ông vào Sài Gòn kiếm sống 3 năm. chuyến đi này đã ảnh hởng không nhỏ đến viÖc s¸ng t¸c cña nhµ v¨n . V× èm ®au, «ng trë vÒ quª d¹y häc , råi sèng vÊt vëng bằng nghề viết văn. Cuộc đời của một giáo khổ trờng t, của một nhà văn nghèo đã ảnh hờng sâu sắc đến phong cách viết văn của Nam cao. Sau cách mạng, Nam Cao tiếp tục sáng tác phục vụ kháng chiến . Năm 1951, trên đờng đi công tác, nhà văn đã hi sinh 2. Con ngêi Nam Cao.

(10) HiÒn lµnh, Ýt nãi, l¹nh lïng. Lµ nhµ v¨n lu«n g¾n bã s©u nÆng víi quª H¬ng và những ngời nghèo khổ. Mỗi trang viết của nhà văn là trang viết đày cảm động về con ngêi quª h¬ng. 3. Quan ®iÓm s¸ng t¸c: 4. Phong c¸ch viÕt truyÖn ng¾n cña Nam Cao. Truyện của Nam Cao rất mực chân thực , thẫm đẫm chất trữ tình, đậm đà chất triết lý . Nam cao đặc biệt sắc sảo trong việc khám phá và diễn tả những quá trình t©m lý phøc t¹p cña nh©n vËt . Ng«n ng÷ cña Nam cao gÇn víi ng«n ng÷ ngêi n«ng d©n B¾c bé II. VÒ truyÖn ng¾n "L·o H¹c": 1.Giới thiệu vắn tắt giá trị của truyện ngắn « Lão Hạc » Viết về đề tài người nông dân trước cách mạng, « Lão Hạc » là một truyện ngắn xuất sắc của nhà văn Nam Cao, đăng báo lần đầu năm 1943. Truyện đã thể hiện một cách chân thực, cảm động số phận đau thương của người nông dân trong xã hội cũ và phẩm chất cao quý, tiềm tàng của họ. Đồng thời, truyện còn cho thấy tấm lòng yêu thương, trân trọng đối với người nông dân và tài năng nghệ thuật xuất sắc của nhà văn Nam Cao, đặc biệt trong việc miêu tả tâm lý nhân vật và cách kể truyện. 2. Giá trị nội dung a. Tình cảnh cùng khổ và số phận bi đát của người nông dân trước cách mạng tháng Tám. *Cũng như bao người nông dân khác, cuộc đời lão Hạc bị vây bủa trong sự nghèo đói. Đã nghèo, lại góa vợ, lão Hạc lầm vào cảnh một thân gà trống nuôi con. - Không có ruộng cầy, toàn bộ gia tài của lão chỉ là một con chó và một mảnh vườn. Mảnh vườn ấy có được là do vợ lão cố thắt lưng buộc bụng, dè sẻn mãi mới để ra được năm mươi đồng bạc tậu ». Đó là mảnh vườn còm cõi, hoa màu của nó cũng chỉ đủ để lão « bòn mót ». Cho nên lão phải làm thuê làm mướn, đem sức mình đổi lấy miếng ăn. => Đó là tất cả cuộc đời lão đã khiến lão thấm thía cái kiếp nghèo tủi nhục của mình, mà có lần lão đã chua xót thốt lên rằng : « nó chỉ nhỉnh hơn cái kiếp của một con chó » * Mất con - Chính cái nghèo đã kiến cho lão Hạc trở thành người cha phải bó tay trước hạnh phúc không thành của người con trai độc nhất. Cái nghèo không cho lão dựng vợ cho con để trọn cái đạo làm cha. Anh con trai vì không đủ tiền cưới vợ đã phẫn chỉ bỏ đi đồn điền cao su tận Nam Kì biền biệt 5,6 năm chưa về. Thế là cái nghèo lại cướp nốt đứa con trai của lão. Lão vô cùng đau xót về điều này, kể lại chuyện với ông giáo mà nước mắt rân rấn : « Thẻ của nó người ta giữ. Hình của nó người ta chụp rồi. Nó lại đã lấy tiền của người ta. Nó là người của người ta rồi, chứ đâu còn là con tôi ». Câu nói của lão nhói lên một nỗi đau, bởi nó đã khái quát cả một cảnh đời cùng khổ một số phận thảm thương của người nông dân trong chế độ cũ. *.Bán chó : - Anh con trai đi biền biệt, lão sống thui thủi, trơ trợ một mình trong nỗi bất hạnh ngày thêm chồng chất. Chỉ có con chó là bầu bạn sớm tối, con chó thành.

(11) « cậu Vàng », thành một người trong nhà lão. « Con chó là của cháu nó mua đấy chứ ». Lão vẫn không quên con chó là kỉ vật thiêng liêng, là tài sản của đứa con trai. Có một mối dây liên lạc rất lạ lùng giữa lão Hạc, con chó và đứa con trai vắng mặt. Cho nên, có bao nhiêu niềm thương, nỗi nhớ chất chứa trong lòng, lão dồn hết vào con chó. Lão yêu quý «cậu vàng » như con, như cháu tưởng như không thể nào có thể rời xa nó, tưởng như cuộc đời lão không thể thiếu nó. -Vậy mà, tình cảnh đói nghèo khốn quẫn đã buộc lão phải chia tay với nó. Lão bị ốm một trận kéo dài 2 tháng 18 ngày, không một người thân bên cạnh đỡ đần, săn sóc cho một bát cháo, hay một chén thuốc ! Tình cảnh ấy thật đáng thương ! Tiếp theo một trận bão to, cây cối, hoa màu trong vườn bị phá sạch sành sanh. Làng mất nghề sợi. Đàn bà congái trong làng đi làm thuê rất nhiều, giành hết mọi việc. Sau trận ốm, lão Hạc yếu hẳn đi, chẳng ai thuê lão đi làm nữa. Lão Hạc thành ra thất nghiêp.Thóc cao, gạo kém, sức cùng, lực kiệt, lão Hạc đành phải bán con chó mà lão rất yêu quý. Bán con chó là bán đi niềm vui, niềm an ủi cuối cùng của lão. Lão đã đắn đo, do dự mãi khi quyết định bán con chó. - Và khi buộc lòng phải bán nó lão vô cùng đau đớn. Bán nó xong, lão Hạc bị đẩy sâu xuống đáy vực bi thảm. Lão cảm thấy mình là một kẻ « tệ lắm », đã già mà còn đánh lừa một con chó ». Kể lại chuyện bán chó với ông giáo mà « Lão cố làm ra vui vẻ. Nhưng trông lão cười như mếu và đôi mắt ầng ậc nước ». Lão tự nhận là một kẻ bất nhân, là tên lừa đảo đối với một con chó vốn tin yêu mình. Có lẽ đây là giây phút đau đớn nhất trong cuộc đời lão, khiến cho « mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoeo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít. Lão hu hu khóc.. » => Cuộc đời lão Hạc là một dòng nước mắt chảy dài của những nỗi đau bất lực. Nước mắt lão khi thì « rân rấn », lúc « ầng ậng », cả khi « cười cũng như mếu ». Nước mắt ấy dường như đã cạn kiệt trong cuộc đời khổ đau, tủi cực của lão. Cho nên khi khóc, « mặt lão đột nhiên co rúm lại ». Những vết nhăn xô lại với nhau ép cho nước mắt chảy ra ». Nhiều người cho rằng đây là cái tài miêu tả cuả Nam Cao, nhưng trước hết đó là cái tình của nhà văn đối với kiếp người tủi cực trong chế độ cũ. Không có một sự cảm thông sâu sắc, không có một tình xót thương chân thành, không thể vẽ lên một nỗi đau hằn sâu trên khuôn mặt lão Hạc như vậy. Một nét vẽ mà như cô đúc cả một cảnh đời, một kiếp người trong xã hội cũ. *Cái chết - Nhưng thê thảm nhất vẫn là cái chết của lão Hạc sau những ngày ăn khoai, ăn củ chuối, sung luộc, rau má, củ ráy, hay bữa trai, bữa ốc... để rồi cuối cùng lão đã ăn bả chó mà chết. Dĩ nhiên, lão lựa chọn cái chết ấy là vì đứa con trai nhưng suy cho cùng thì chính tình cảnh khốn quẫn, sự đói khổ đã đẩy lão đến bước đường cùng phải chết. - Đó là một cái chết thật là dữ dội và cũng vô cùng bi thảm : « Lão Hạc đang vật vã ở trên giường, đầu tóc rũ rượi, quần áo xộc xệch, hai mắt long sòng sọc. Lão tru tréo, bọt mép sùi ra, khắp người chốc chốc lại bị giật mạnh một cái, nảy lên... Lão vật vã đến hai giờ đồng hồ mới chết..

(12) => Như vậy, nghèo khổ đã đẻ nặng lên cuộc đời làm thuê làm mướn khiến cho lão sức cùng lực kiệt ; nghèo khổ lại cướp nốt đứa con trai của lão ; cướp nốt cả « cậu vàng » thân yêu, niềm an ủi cuối cùng của lão ; và nghèo khổ lại đẩy lão đến cái chết đau đớn và thảm khốc như chưa từng thấy. Cái chết ấy đã kết thúc một cảnh đời tủi cực và một số phận bi đát của người nông dân trước cách mạng tháng Tám. Cuộc sống cùng khốn và cái chết bi thương của lão Hạc đã nói lên thấm thía số phận thê thảm của người nông dân lao động trong xã hội tăm tối đương thời. Không chỉ là nỗi đau, cái chết ấy còn là một lời tố cáo sâu sắc và mạnh mẽ cái chế độ tàn ác, bất nhân đã gây nên những cảnh đời thê thảm như lão Hạc. Với chủ nghĩa nhân đạo thống thiết, Nam Cao đã nói lên bao tình thương xót đối với những con người đau khổ, bế tắc phải tìm đến cái chết thê thảm. Chí Phèo tự sát bằng một mũi dao, Lang Rận thắt cổ chết.... và lão Hạc đã quyên sinh bằng bả chó. Lão Hạc đã từng hỏi ông giáo : « Nếu kiếp người cũng khổ nốt thì ta nên làm kiếp gì cho thật sướng ? Câu hỏi ấy đã thể hiện nỗi đau khổ tột cùng của một kiếp người. * Số phận anh con trai lão- nhân vật không xuất hiện, chỉ hiện ra trong nỗi nhớ của lão Hạc- cũng thật đáng thương : chỉ vì quá nghèo mà cô gái anh yêu thương trở thành vợ kẻ khác ; anh phẫn chí ra đi nuôi mộng « cố chí làm ăn, bao giờ có bạc trăm mới về », không có tiền, sống khổ sống sở ở cái làng này nhục lắm ». Nhưng, thật tội nghiệp, cái nơi mà anh ta tìm đến với hi vọng làm giầu lại là đồn điền cao su Nam Kì, một địa ngục trần gian, thân phận phu cao su chỉ là thân phận nô lệ. Còn lão Hạc thì cứ mong con mỏi mắt suốt tận ngày cuối đời... b. Vẻ đẹp tâm hồn và nhân cách cao cả của lão Hạc. Chính trong cảnh đời thê thảm ấy, ta lại thấy bừng sáng lên một vẻ đẹp tâm hồn và nhân cách cao cả của lão Hạc. Lão Hạc sống lủi thủi, thầm lặng, bề ngoài lão có vẻ như lẩm cẩm, gàn dở ; vợ ông giáo cũng chẳng ưa gì lão : « cho lão chết ! Ai bảo lão có tiền mà chịu khổ ? Lão làm lão khổ chứ ai làm lão khổ ! » Chính ông giáo cũng có lúc từng nghĩ là lão « quá nhiều tự ái », còn Binh Từ thì « bĩu môi nhận xét : Lão làm bộ đấy ! thật ra thì lão chỉ tẩm ngẩm thế, nhưng cũng ra phết chứ chả vừa đâu ! » Nhưng kì thực lão Hạc có một nhân cách hết sức cao quý mà bề ngoài không dễ thấy. Đằng sau « manh áo rách » là một tấm lòng vàng ». Nó được thể hiện qua tấm lòng của lão đối với con trai, đối với « cậu Vàng », qua việc gửi gắm vườn tược, tiền bạc cho ông giáo và nhất là qua cái chết thảm khốc mà lão đã lựa chọn cho chính mình. * Lão Hạc, một con người chất phác, hiền lành và nhân hậu vô cùng - Cái tình của lão đối với « cậu Vàng » thật là hiếm có, đặc biệt và Nam Cao đã ghi lại tỏng những dòng chữ xúc động. + Bởi không còn là con chó thường, cậu “vàng” đã trở thành người thân, niềm vui, niềm an ủi đối với cuộc sống cô đơn, lủi thủi một mình của lão. + Lão “gọi nó là cậu Vàng như bà mẹ hiếm hoi gọi đứa con cầu tự. Thỉnh thoảng không có việc gì làm, lão lại bắt rận cho nó hay đem nó ra ao tắm, cho nó ăn cơm trong một cái bát như một nhà giầu (…) Lão cứ nhắm vài miếng lại gắp cho nó một miếng như người ta gắp thức ăn cho con trẻ..

(13) + Rồi lão chửi yêu nó, lão nói với nó như nói với một đứa cháu bé về bố nó”. Đoạn lão nói chuyện với cậu Vàng về việc « định giết cậu để cưới vợ cho con trai rồi lại không giết nữa, để nuôi » đã bộc lộ sâu sắc tình cảm của lão Hạc đối với con chó thân yêu. => Có thể nói, cậu Vàng được lão Hạc chăm sóc, nuôi nấng như con, như cháu. Nó là nguồn vui, chỗ dựa tinh thần, nơi san sẻ tình thương, giúp lão Hạc vợi đi ít nhiều nỗi buồn cô đơn, cay đắng. Cậu Vàng là một phần cuộc đời lão Hạc. Nó đã toả sáng tâm hồn và làm ánh lên bản tính tốt đẹp của lão nông đau khổ, bất hạnh này. Vì thế, sau khi bán cậu Vàng đi, từ túng quấn, lão Hạc chìm xuống đáy bể bi kịch, dẫn đến cái chết vô cùng thảm thương. + Tình thế cùng đường khiến lão phải tính đến việc bán “cậu Vàng” thì trong lão diễn ra một sự dằn vặt đau khổ. Lão kể lại cho ông giáo việc bán “cậu vàng” với tâm trạng vô cùng đau đớn: “lão cười như mếu, đôi mắt ầng ậc nước”. Đến nỗi ông giáo thương lão quá “muốn ôm chầm lấy lão mà oà lên khóc”. Khi nhắc đến việc cậu Vàng bị lừa rồi bị bắt, lão Hạc không còn nén nổi nỗi đau đớn cứ dội lên : “mặt lão đột nhiên co dúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít. Lão hu hu khóc. Lão Hạc đau đớn đến thế không phải chỉ vì quá thương con chó, mà còn vì lão không thể tha thứ cho mình vì đã nỡ lừa con chó trung thành của lão. Ông lão “quá lương thiện” ấy cảm thấy lương tâm đau nhói khi thấy trong đôi mắt của con chó bất ngờ bị trói có cái nhìn trách móc… Thì ra tôi già bằng này tuổi đầu rồi còn đánh lừa một con chó, nó không ngờ tôi nỡ tâm lừa nó. Phải có trái tim vô cùng nhân hậu và trong sạch thì mới bị dày vò lương tâm đau đớn đến thế, mới cảm thấy có lỗi với một con chó như vậy. * Tấm lòng người cha ở lão Hạc đối với anh con trai mới thực cảm động, làm nên tâm sự chính của nhân vật và mạch truyện chủ yếu của tác phẩm. Nó liên quan đến cái tình của lão đối với cậu vàng, đến việc lão gửi gắm nhờ gửi ông giáo, và giải thích rõ cái chết thảm khốc của lão ở cuối truyện. Đó là tấm lòng của người cha thương con, suốt cả cuộc đời lo lắng cho con và sẵn sàng hi sinh tất cả- kể cả tính mạng – cho đứa con thân yêu của mình. Nam Cao đã thấu hiểu cái tình cha con, thiêng liêng, sâu sắc đó ở người lão nông nghèo khổ này và đã diễn tả thật cảm động trên từng trang viết của tác phẩm. + Đầu tiên là việc anh con trai tính chuyện bán vườn để lo cưới vợ nhưng nghe lời bố, lại thôi. Thấy con buồn, lão Hạc « thương con lắm, nhưng biết làm sao được ?... » Đó là tình thương đầy bất lực của một người cha nghèo. + Sau đó, anh con trai « sinh phẫn chí », bỏ làng, lìa cha, kí giấy đi làm dồn điền cao su. Đứa con trai độc nhất của lão đã bị cái nghèo cướp nốt, lão vô cùng đau đớn. Nỗi đau mất con khiến lão « chỉ còn biết khóc chứ biết làm thế nào nữa ? Bởi « nó là người của người ta rồi, chứ đâu còn là con tôi ». Lão Hạc kể lại chuyện khóc con, giống như lão đang khóc, đang đau nỗi đau xé ruột của người cha hoàn toàn bất lực khi thấy con trai tuột ra khỏi tay mình để trở thành người của người ta..

(14) + Trong nỗi đau ấy, khi chỉ còn sống cô đơn, thủi thủi một mình thì lão Hạc đã biết chọn một cách sống cho con, vì con. Đó là cách sống không tính đến bản thân mình, khiến cho tình yêu thương và lòng nhân hậu của lão đã hoá thành một nhân cách làm người, nhân cách làm cha. Ta thấy trong từng nếp nghĩ của lão bao giờ cũng thấm đẫm đức hy sinh cao cả. Trước khi đi phu, anh con trai dặn bố : « bòn vườn đất với làm thuê làm mướn cho người ta thế nào cũng đủ ăn ». Nhưng lão đã tự xóa đi cái quyền sở hữu của mình đối với mảnh vườn ấy : « cái vườn là của con ta (...) của mẹ nó tậu thì nó hưởng. Lớp trước ta không bán là ta có ý giữ cho nó chứ có phải giữ để ta ăn đâu ! ». Cho nên, lão làm thuê làm mướn để kiếm ăn. Hoa lợi của khu vườn được bao nhiêu, lão để riêng ra. Lão chắc mẩm, thế nào đến lúc con lão trở về cũng có được một trăm đồng bạc. Lão tính tiền ấy lão sẽ thêm vào cho con cưới vợ, nếu con đã đủ tiền cưới vợ thì cho nó để có chút vốn mà làm ăn. Thương con mà vị tha, hi sinh như thế thì đó chính là lòng thương con mộc mạc, cụ thể mà cao cả biết bao của những người lao động nghèo, ngay cả khi họ phải sống khốn quẫn nhất trong xã hội cũ. Đến cả chuyện buộc phải bán chó, thì không phải chỉ vì không nuôi nổi nó, mà cái chính vẫn là vì con : « bây giờ tiêu một xu cũng là tiêu vào tiền của cháu. Tiêu lắm chỉ chết nó ». + Nhưng cái chết mới là đỉnh cao của đức hy sinh, lòng vị tha-mà ở đây chính là tình thương yêu sâu sắc của lão Hạc đối với đứa con trai. - Hoàn cảnh ngày càng cùng cực đã đẩy lão tới một sự lựa chọn đầy nghiệt ngã, bi đát : tiếp tục kéo dài sự sống tàn để trở thành kẻ báo hại cho con hay là chết đi để trọn đạo làm người, trọn đạo làm cha. Và lão đã chọn cái chết, không phải cho xong đời mình, mà chết cho con, vì con. +Lão đã âm thầm chuẩn bị cho cái chết từ lúc quyết định bán con chó, bán đi niềm vui, niềm an ủi cuối cùng của đời mình ; từ khi gửi gắm vườn tược, tiền bạc cho ông giáo ; và cả những lúc ăn sung luộc, ăn củ ráy... để cuối cùng lão quyết định xin Binh Tư bả chó !... Có nỗi đau bán chó, có sự chu đáo và cẩn trọng trong việc gửi gắm nhờ vả ông gia,s có sự nhịn ăn mấy ngày liền thì mới có việc xin bả chó để tự kết liễu đời mình. Có nghĩa là lão đã chuẩn bị chu đáo mọi việc cho con (và cả cho mình nữa) để sắn sàng đi vào một cái chết thật dữ dội và bi thảm. Tất cả vì con, một sự hi sinh thầm lặng cực kì to lớn ! => Lão Hạc là một nông dân không được học hành, không có chữ nghĩa, càng không biết nhiều lí luận về tình phụ tử. Nhưng cái chết dữ dội của lão là bằng chứng cảm động về cái tình phụ tử nguyên sơ, mộc mạc, nhưng thăm thẳm, thiêng liêng biết chừng nào. * Lão Hạc là một nông dân nghèo khổ mà trong sạch, giầu lòng tự trọng. - Lão Hạc đã tìm đến cái chết mặc dù trong tay vẫn còn mấy chục bạc (không kể vẫn còn mảnh vườn đáng giá mà không ít kẻ nhòm ngó) - Bất đắc dĩ phải bán con chó ; bán xong rồi, lão đau đớn, lương tâm dằn vặt « thì ra tôi già bằng này tuổi đầu rồi còn đánh lừa một con chó ». - Ba sào vườn gửi lại nguyên vẹn cho con trai như một lời nguyền đinh ninh : « Cái vườn là của con ta (...) của mẹ nó tậu thì nó hưởng ». Trước khi chết, lão gửi.

(15) lại ông giáo mảnh vườn cho con, và gửi lại 30 đồng hàng xóm. Lão thà nhịn đói chứ không tiêu xu nào vào món tiền mà lão cậy ông giáo cầm giúp đó. - Với lòng tự trọng cao độ và nhân cách hết sức trong sạch, lão Hạc không muốn hàng xóm nghèo phải phiền luỵ về cái xác già của mình, đã gửi lại ông giáo toàn bộ số tiền dành dụm bằng nhịn ăn, nhịn tiêu của lão, để nhờ ông giáo đưa ra nói với bà con hàng xóm lo giúp cho lão khi lão chết. Khi đã đem gửi hết đồng tiền cuối cùng, lão chỉ còn ăn uống đói khát qua bữa, bằng khoai ráy, củ chuối, rau má..., nhưng lại kiên quyết từ chối mọi sự giúp đỡ của người khác, kể cả sự giúp đỡ của ông giáo mà chắc lão hiểu là rất thân tình. - Nam Cao đã tinh tế đưa nhân vật Binh Tư, một kẻ « làm nghề ăn trộm » ở phần cuối truyện, tạo nên một sự đối sánh đặc sắc, làm nổi bật tấm lòng trong sạch, tự trọng của lão Hạc, một lão nông chân quê đáng trọng. Lão Hạc dù nghèo đói vẫn quyết sống bằng bàn tay lao động của mình trong khi ở xã hội đó có nhiều người đã bị ngã quỵ trước bản năng (cái đói và miếng ăn) như Chí Phèo, Binh Tư... Lang Rận... Với cái chết đau đớn dữ dội mà lão Hạc tự chọn, ra đi vẫn giữ được tâm hồn thanh thản, nhân cách trong sạch, lão Hạc đã trở thành một vị thánh. Là một ông già nông dân cùng khổ, lão Hạc đã thể hiện một khí tiết cao quý, có thức thức nhân phẩm rất cao. Lão Hạc là con người của câu tục ngữ : « đói cho sạch, rách cho thơm », « thà thác trong còn hơn sống đục ». Đó cũng là một nét nhân cách đáng trọng của người lao động nghèo. => Tóm lại, cuộc đời của lão Hạc đầy nước mắt, nhiều đau khổ và bất hạnh. Sống thì âm thầm, nghèo đói, cô đơn ; chết thì quằn quại, đau đớn. Tuy thế, lão Hạc lại có bao phẩm chất tốt đẹp như hiền lành, chất phác, nhân hậu, trong sạch và tự trọng... Lão Hạc là một điển hình về người nông dân Việt Nam trong xã hội cũ được Nam Cao miêu tả chân thực, với bao trân trọng, xót thương, thấm đượm một tinh thần nhân đạo thống thiết. c. Nhân vật «Tôi »- người kể chuyện (cũng chính là tác giả, tuy vậy không nên đồng nhất hoàn toàn với nhân vật về nguyên mẫu). - Bên cạnh nhân vật lão Hạc là ông giáo, một nhân vật để lai bao ấn tượng đối với mỗi chúng ta về người trí thức nghèo trong xã hội cũ. - Không rõ họ tên là gì. Hai tiếng « ông giáo » đã khẳng định vị thế của một con người giữa làng quê trước năm 1945 « nhiều chữ nghĩa, nhiều lí luận, người ta kiêng nể ». Hai tiếng « ông giáo » từ miệng lão Hạc nói ra, lúc nào cũng đượm vẻ thân tình, cung kính, trọng vọng : « cậu vàng đi đời rồi ông giáo ạ !... « Vâng, ông giáo dạy phải ! Đối với chúng mình thì thế là sung sướng »... « Tôi cắn rơm, cắn cổ lạy ông giáo ».... - Hãy đi ngược thời gian, tìm về thời trai trẻ của ông giáo. Là một con người chăm chỉ, ham mê, sống vì một lý tưởng đẹp, với bao mộng tưởng. Ông đã từng lặn lội vào tận Sài Gòn, « hòn ngọc Viễn Đông » thời ấy để làm ăn, để học tập, để gây dựng sự nghiệp. Cái va li « đựng toàn những sách » được người thanh niên ấy rất nâng niu », cái kỉ niệm « đầy những say mê đẹp và cao vọng » ấy, hơn sáu chục năm còn làm cho ta xúc động và quý trọng một nhân cách đẹp..

(16) - Con người « nhiều chữ nghĩa » ấy lại nghèo. Sau một trận ốm nặng ở Sài Gòn, quần áo bán gần hết, về quê chỉ có một va li sách. Nếu lão Hạc quý cậu Vàng bao nhiêu thì ông giáo lại quý những quyển sách của mình bấy nhiêu. Bởi lẽ những quyển sách ấy đã làm bứng lên trong lòng ông « như một rạng đông » thời trai trẻ, làm cho cuộc đời thêm sắc màu ý vị, sống say mê, « trong trẻo, biết yêu và biết ghét » - Cái nghèo vẫn đeo đẳng ông giáo mãi, « ông giáo khổ trường tư ». Vận hạn xẩy ra luôn như ông nghĩ : « Đời người ta không chỉ khổ một lần ». Sách cứ bán dần đi. Chỉ còn giữ lại 5 quyển sách với lời nguyền : « dù có phải chết cũng không bán ». Như một kẻ cùng đường phải bán máu. Đứa con thơ bị chứng kiết lị gần kiệt sức, ông giáo đã phải bán nốt đi 5 cuốn sách cuối cùng, cái gia tài quý giá nhất của người trí thức nghèo. « Lão Hạc ơi ! Ta có quyền giữ cho ta một tí gì đâu ? » Lời than ấy cất lên nghe thật não nuột, đã thể hiện một nhân cách đẹp trước sự khốn cùng : biết sống, và dám hi sinh vì cuộc sống ! - Ông giáo là một trí thức có trái tim nhân hậu rất đáng quý. Ông là chỗ dựa tinh thần, là niềm an ủi, tin cậy của lão Hạc. Ông giáo là nơi để lão Hạc san sẻ bao nỗi đau, nỗi buồn. Nhờ đọc hộ một lá thư, nhờ viết hộ một lá thư cho đứa con trai đi phu đồn điền. Tâm sự về mảnh vườn và và chuyện đứa con trai « phẫn cí » không lấy được vợ. San sẻ về nỗi đau buồn sau khi bán cậu Vàng cho thằng Mục, thằng Xiên... Có lúc là một điếu thuốc lào, một bát nước chè xanh, một củ khoai lang « lúc tắt lửa tối đèn có nhau ». Ông giáo đã đồng cảm, đã thương xót, đã san sẻ với lão Hạc với tất cả tình người. Ai đã từng là độc giả của Nam Cao, chắc sẽ không bao giờ quên mẩu đối thoại này : - Tôi bùi ngùi nhìn lão, bảo : - Kiếp ai cũng thế thôi, cụ ạ ! Cụ tưởng tôi sung sướng hơn chăng ? - Thế thì không biết nếu kiếp người cũng khổ nốt thì ta nên làm kiếp gì cho thật sướng ? Lão cười và ho sòng sọc. Tôi nắm lấy cái vai gầy của lão, ôn tồn bảo : - Chẳng kiếp gì sung sướng thật, nhưng có cái này là sung sướng : bây giờ cụ ngồi xuống phải này chơi, tôi đi luộc mấy củ khoai lang, nấu một ấm chè tươi thật đặc : ông con mình ăn khoai, uống nước chè, rồi hút thuốc lào... Thế là sướng. - Vâng ! Ông giáo dậy phải ! Đối với chúng mình thì thế là sung sướng ». - Ông giáo đã thương lão Hạc « như thể thương thân ». Không chỉ an ủi, động viên, mà ông còn tìm mọi cách để « ngấm ngầm giúp » khi biết lão Hạc đã nhiều ngày ăn khoai, ăn rau, ăn củ ráy... trong lúc đàn con của ông giáo cũng đang đói ; cái nghĩa cử « lá lành đùm lá rách » ấy mới thật cao đẹp biết bao ! - Ông giáo nghèo mà đức độ lắm. Trước khi ăn bả chó, lão Hạc đã gửi ông giáo 30 đồng để phòng khi chết « gọi là của lão có tí chút.. », gửi lại ông giáo ba sào vườn cho đứa con trai. Tình tiết ấy nói lên lão Hạc rất tin ông giáo. Ông giáo là người để lão Hạc « chọn mặt gửi vàng ». Giữa cái xã hội đen bạc thời ấy, một bà cô dành cho đứa cháu nội một bát nước cháo đã vữa ra như một sự bố thí (Những ngày thơ ấu), vợ tên địa chủ bắt bí, bóp nặn người đàn bà khốn cùng để mua rẻ đứa con.

(17) gái lên bảy tuổi và ổ chó (Tắt đèn), một tên phụ mẫu ăn bẩn đồng hào đôi của chị nhà quê (Đồng hào có ma)... ta mới thấy niềm tin, sự kính trọng của kẻ khốn cùng đối với ông giáo thật là thánh thiện. - Trước cái chết dữ dội của Lão Hạc, cái chết « đau đớn và bất lình lình », chỉ có ông giáo và Binh Tư hiểu... Ông giáo khẽ cất lời than trước vong linh người láng giềng hiền lành tội nghiệp. Trong giọt lệ là những lời hứa của một nhân cách cao đẹp, đáng trọng : « Lão Hạc ơi ! Lão Hạc ơi ! Lão hãy yên lòng mà nhắm mắt ! Lão đừng lo gì cho cái vườn của lão. Tôi sẽ cố giữ gìn cho lão. Đến khi con trai lão về, tôi sẽ trao lại cho hắn và bảo hắn : Đây là cái vườn mà ông cụ thân sinh ra anh đã cố để lại cho anh trọn vẹn ; cụ thà chết chứ không chịu bán đi một sào... » - Cùng chung với ông giáo Thứ trong « sống mòn », Điền trong « Trăng sáng », nhân vật « tôi » trong « mua nhà », hình ảnh ông giáo trong truyện « lão Hạc » đã kết tinh cái tâm và cái tài của Nam Cao trong nghệ thuật xây dựng nân vật- nhà văn nghèo, ông giáo khổ trường tư- trong xã hội thực dân nửa phong kiến. Đó là những con người nghèo mà trong sạch, hăm hở và nhiệt tâm từng ôm ấp bao mộng đẹp, sống nhân hậu, vị tha. Có người đã cho rằng, ông giáo là một nhân vật tự truyện, mang dáng dấp hình bóng Nam Cao. Ý kiến ấy rất lí thú. - Trong truyện « Lão Hạc », ông giáo vừa là nhân vật, vừa là người dẫn chuyện. Không phải là nhân vật trung tâm, nhưng sự hiện diện của ông giáo đã làm cho « bức tranh quê » ngày xa xưa ấy thêm sáng tỏ. Nhân vật ông giáo là chiếc gương soi sáng cuộc đời và tâm hồn lão Hạc, đã tô đậm giá trị nhân đạo của truyện ngắn đặc sắc này. d. Cách nhìn người của nhà văn Nam Cao. Nam Cao đã phát biểu suy nghĩ về cách nhìn người : «Chao ôi! Đối với những người ở quanh ta, nếu không cố tìm và hiểu họ, thì ta chỉ thấy họ gàn dở, ngu ngốc, bần tiện, xấu xa, bỉ ổi... toàn những cớ để cho ta tàn nhẫn, không bao giờ ta thấy họ là những người đáng thương ; không bao giờ ta thương (...) Cái bản tính tốt củ người ta bị những nỗi lo lắng buồn đau, ích kỉ che lấp mất » - Suy nghĩ của nhân vật «tôi» trên đây chính là một điểm quan trọng trong ý thức sáng tác của nhà văn Nam Cao. Đó chính là vấn đề mà sau này Nam Cao gọi là « Đôi mắt » ; phải xác định « đôi mắt » đúng đắn trong cách nhìn về quần chúng nghèo khổ. Trong « Lão Hạc », nhà văn cho rằng đối với người nông dân lao động thì phải « cố mà tìm hiểu họ » thì mới thấy rằng chính những con người bề ngoài lắm khi « gàn dở, ngu ngốc, bần tiện, xấu xa, bỉ ổi » ấy chỉ là « những người đáng thương » và có « bản tính tốt », có điều, « cái bản tính tốt » ấy của họ thường bị những nỗi khổ cực, những lo lắng trong cuộc sống « che lấp mất ». Tức là, nhà văn đặt ra vấn đề phải có tình thương, có sự cảm thông, và phải có cách nhìn có chiều sâu, không hời hợt, phiến diện chỉ thấy cái bề ngoài, nhất là không thành kiến, tàn nhẫn. Có thể nói, chẳng những trong « Lão Hạc » mà trong cả « Chí Phèo », « Lang Rận », « một bữa no », « Tư cách mõ »... và hầu hết truyện dài của Nam Cao, nhà văn đều đặt ra vấn đề « đôi mắt ». Ông chính là luật sư đứng ra bênh vực cho một Chí Phèo, một anh Cu Lộ, một Lang Rận, một bà cái Tí, khẳng định rằng họ đều có.

(18) tình cản rất « đáng thương » và đều « bản tính tốt », nhưng chính cuộc đời quá khắc nghiệt đã đẩy họ vào con đường lưu manh hoặc làm những việc xấu xa... Sau cách mạng, trong truyện ngắn « Đôi mắt » (1948), Nam Cao đã trực diện đặt ra vấn đề cần xác định « đôi mắt » đúng đắn để thấy được bản chất cách mạng của quần chúng nông dân đang là chủ lực của cuộc kháng chiến chống Pháp khi đó. Cho nên, có thể nói, vấn đề « đôi mắt » là một đặc điểm quan trọng trong quan điểm sáng tác của Nam Cao, trở thành ý thức nghệ thuật thường trực trong suốt cuộc đời cầm bút của nhà văn có tấm lòng gắn bó sâu nặng với nhân dân. 3. Giá trị nghệ thuật đặc sắc của truyện « Lão Hạc » là một trong những truyện ngắn hay nhất của cây bút truyện ngắn bậc thầy Nam Cao. Tài nghệ bậc thầy đó thể hiện ở nhiều khía cạnh và có những điểm nổi bật sau : - Xây dựng nhân vật : + Không được miêu tả thật kĩ về ngoại hình, cũng không có nhiều hành động, song được tập trung soi sáng từ bên trong. + Tác giả đã đi sâu vào những tâm tư, những lo tính của lão Hạc chung quanh việc bán « cậu Vàng » và việc lặng lẽ chuẩn bị cho cái chết, chính từ đó mà số phận đau thương, tính cách độc đáo của nhân vật hiện ra thật rõ nét. Nhân vật lão Hạc chân thực, sinh động, có bề dầy xã hội và đồng thời có cá tính độc đáo, chủ yếu được nhà văn khắc hoạ bằng miêu tả tâm lý. Chẳng hạn, qua cản lão Hạc trò chuyện với « cậu Vàng », có thể thấy rõ cảnh sống cô đơn của lão, chất người trung hậu ( thể hiện qua thái độ âu yếm, chiều chuộng đối với cậu Vàng) và tình thương sâu nặng đối với đứa con trai đang ở xa. Hoặc những chi tiết thể hiện phản ứng tâm lí của lão Hạc xung quanh việc mà lão cho rằng đã « lừa cậu Vàng » : đau đớn, chua xót, hối hận, đã cho thấy rất rõ tâm hồn, tính cách ông lão nông dân nhân hậu, đáng thương ấy. - Cách dựng truyện, bút pháp trần thuật linh hoạt, mới mẻ. Tác giả đi thằng vào giữa truyện ( cảnh lão Hạc nói chuyện với « tôi » về việc sẽ phải bán « cậu Vàng ») rồi mới nhẩn nhà đi ngược thời gian, kể về cảnh ngộ nhân vật, từ chuyện « con chó là của cháu nó mua đấy » chuyển sang chuyện anh con trai đã bỏ đi phu, để lại lão Hạc sống cô đơn và giờ đây đang lâm cảnh cùng đường... Cách dẫn chuyện rất thoải mái, tự nhiên, có vẻ lỏng lẻo song kì thật thật chặt chẽ, tập trung, khắc hoạ nhân vật và thể hiện chủ đề. - Truyện rất mực chân thực, đồng thời thấm đượm cảm xúc trữ tình. Qua nhân vật « Tôi », người kể chuyện, tác giả đã biểu lộ tự nhiên những cảm xúc, suy nghĩ của mình. Chất trữ tình thể hiện ở giọng kể, ở những câu cảm thán nhiều khi không nén được cảm xúc, tác giả đã gọi tên nhân vật lên để trò chuyện, than thở : ( Lão Hạc ơi ! Bây giờ thì tôi hiểu tại sao lão khong muốn bán con chó vàng của lão ! Hỡi ơi lão Hạc ! Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm liều hơn ai hết.. ! », « Lão Hạc ơi, lão hãy yên lòng nhắm mắt...) Chất trữ tình còn thể hiện ở những lời mang giọng tâm sự riêng của « tôi », như chung quanh việc « Tôi » phải bán mấy quyển sách : « ôi những quyển sách rất nâng niu(...) kỷ niệm một thời hăng hái và tin.

(19) tưởng đầy những say mê đẹp và cao vọng » Và thể hiện rõ nhất là ở những đoạn văn trữ tình ngoại đề đậm màu sắc triết lý : « Chao ôi ! Đối với những người ở quanh ta.... » Những câu văn triết lý đó không hề có giọng sách vở, trìu tượng mà là những suy nghĩ gan ruột nên có sức thuyết phục đặc biệt. => Vừa tỉnh táo, chân thực, vừa trữ tình thắm thiết và đậm đà ý vị triết lí, đó chính là đặc điểm bút pháp văn xuôi Nam Cao được thể hiện rõ nét trong « Lão Hạc » III- Kết bài : Tác phẩm « Lão Hạc » đã làm cho em vô cùng xúc động. Một truyện ngắn chứa chan tình người, lay động bao nỗi xót thương khi tác giả kể về cuộc đời cô đơn bất hạnh và cái chết đau đớn của một lão nông nghèo khổ. Nhân vật Lão Hạc đã để lại trong lòng ta bao ám ảnh khi nghĩ về số phận con người, số phận người nông dân Việt Nam trong xã hội cũ. Có biết bao nhiêu người nông dân đã sống nghèo khổ, cơ cực và cùng quẫn như lão Hạc. Xin cảm ơn nhà văn Nam Cao, ông đã giúp ta nhìn thấy vẻ đẹp tâm hồn và nhân cách cao cả của họ, đem đến cho ta một niềm tin sâu sắc vào con người. * B. LuyÖn tËp: §Ò sè 1: TruyÖn ng¾n L·o H¹c cña Nam Cao gióp em hiÓu g× vÒ t×nh c¶nh cña ngêi n«ng d©n tríc c¸ch m¹ng? Híng dÉn: I. TruyÖn ng¾n L·o H¹c cña Nam Cao gióp ta hiÓu vÒ t×nh c¶nh thèng khæ cña ngêi n«ng d©n tríc c¸ch m¹ng? 1. L·o H¹c a. Nçi khæ vÒ vËt chÊt Cả đời thắt lng buộc bụnglão cũng chỉ có nổi trong tay một mảnh vờn và một con chã. Sù sèng lay l¾t cÇm chõng b»ng sè tiÒn Ýt ái do bßn vên vµ mµ thuª. Nhng thiên tai, tật bệnh chẳng để lão yên ổn. Bao nhiêu tiền dành dụm đợc, sau một trận ốm đã hết sạch sành sanh, lão đã phải kiếm ăn nh một con vật . Nam Cao đã dung c¶m nh×n th¼ng vµo n«ic khæ vÒ vËt chÊt cña ngêi n«ng d©n mµ ph¶n ¸nh. b. Nçi khæ vÒ tinh thÇn. §ã lµ nçi ®au c¶ ngêi chång m¸t vî, ngêi cha mÊt con. Nh÷ng ngµy th¸ng xa con, l·o sèng trong nçi lo ©u, phiÒn muén v× th¬n nhã con v× cha lµm trßn fbæn phËn của ngời cha . Còn gì xót xa hơn khi tuổi già gần đất xa trời lão phải sống trong cô độc . Không ngời thân thích, lão phải kết bạn chia sẻ cùng cậu vàng Nỗi đau, niềm ân hận của lão khi bán con chó . Đau đớn đến mức miệng lão méo xệch đi .... Khổ sở, đau xót buộc lão phải tìm đến cái chết nh một sự giải thoát . Lão đã chọn cái chết thật dữ dội . Lão Hạc sống thì mỏi mòn, cầm chừng qua ngày, chết thì thê thảm. Cuộc đời ngời nông dân nh lão Hác đã không có lối thoát 2. Con trai l·o H¹c Vì nghèo đói, không có đợc hạnh phúc bình dị nh mình mong muốn khiến anh phẫn chí, bỏ làng đi đồn điền cao su với một giấc mộng viển vông có bạc trăm mới về. Nghèo đói đã đẩy anh vào tấn bi kịch không có lối thoát. Không chỉ giúp ta hiểu đợc nỗi đau trực tiếp của ngời nông dân. Truyện còn giúp ta hiểu đợc căn nguyên sâu xa nỗi đau của họ. Đó chính là sự nghèo đói và nh÷ng hñ tôc phong kiÕn l¹c hËu II. Truyện ngắn Lão Hạc giúp ta hiểu đợc vẻ đẹp tâm hồn cao quý của ngời n«ng d©n.

(20) 1. Lßng nh©n hËu Con ®i xa, bao t×nh c¶m chÊt chøa trong lßng l·o dµnh c¶ cho cËu vµng. L·o coi nó nh con, cu mang, chăm chút nh một đứa cháu nội bé bỏng côi cút : lão bắt rËn, t¾m , cho nã ¨n bµng b¸t nh nhµ giÇu, ©u yÕm, trß chuyÖn gäi nã lµ cËu vµng, råi l·o maaaawngs yªu, cng nùng . Cã thÓ nãi t×nh c¶m cña l·o dµnh cho nã nh t×nh cảm của ngời cha đối với ngời con. Nhng tình thế đờng cùng, buộc lão phải bán cậu vàng. Bán chó là một chuyện thờng tình thế mà với lão lại là cả một quá trình đắn đo do dự. Lão cói đó là một sự lừa gạt, một tội tình không thể tha thứ. Lão đã đau đớn, đã khóc, đã xng tội với ông giáo , mong đợc dịu bớy nỗi dằng xé trong tâm can. Tù huû diÖt niÒm vui cña chÝnh m×nh, nhng l¹i x¸m hèi v× danh dù lam ngêi khi đối diện trớc con vật . Lão đã tự vẫn . Trên đời có bao nhiêu cái chết nhẹ nhàng, vậy mà lão chọn cho mình cái chết thật đau đớn, vật vã...dờng nh lão muốn tự trừng ph¹t m×nh tríc con chã yªu dÊu. 2. T×nh yªu th¬ng s©u nÆng Vợ mất, lão ở vậy nuôi con, bao nhiêu tình thơng lão đều dành cho con trai l·o . Tríc t×nh c¶nh vµ nçi ®au cña con, l·o lu«n lµ ngêi thÊu hiÓu t×m c¸ch chia sÎ, tìm lời lẽ an ủi giảng dải cho con hiểu dằn lòng tìm đám khac. Thơng con lão càng đauđớn xót xa khi nhận ra sự thực phũ phàng : Sẽ mất con vĩnh viễn “Thẻ của nã .............chø ®©u cã cßn lµ con t«i ”. Nh÷n ngµy sèng xa con, l·o kh«ng ngu«i nçi nhã th¬ng, niÒm mong mái tin con tõ cuèi ph¬ng trêi . MÆc dï anh con trai ®i biÒn biÖt n¨m s¸u n¨m trêi, nhng mäi kû niÖm vÒ con vÉn lu«n thêng trùc ë trong lão. Trong câu chuyện với ông giáo , lão không quyên nhắc tới đứa con trai của m×nh Lão sống vì con, chết cũng vì con : Bao nhiêu tiền bòn đợc lão đều dành dụm cho con. Đói khat, cơ cực song lão vẫn gi mảnh vờn đến cùng cho con trai để lo cho t¬ng lai cña con. Hoàn cảnh cùng cực, buộc lão phải đứng trớc sự lựa chọn nghiệt ngã : Nếu sống, lão sẽ lỗi đạo làm cha. Còn muốn trọn đạo làm cha thi phải chết . Và lão đã quyªn sinh kh«ng ph¶i l·o kh«ng quý m¹ng s«ng, mµ v× danh dù lµm ngêi, danh dù lµm cha. Sù hy sinh cña l·o qu¸ ©m thÇm, lín lao. 3. Vẻ đẹp của lòng tự trọng và nhân cách cao cả Đối với ông giáo ngời mà Lão Hạc tin tởng quý trọng , cung luôn giữ ý để khỏi bị coi thờng . Dù đói khát cơ cực, nhng lão dứt khoát từ hối sự giúp đỡ của ông gi¸o , råi «ng cè xa dÇn v× kh«ng muèn mang tiÕng lîi dông lßng tèt cña ngêi khác . Trớc khi tìm đến cái chết, lão đã toan tính sắp đặt cho mình chu đáo. Lão chỉ có thể yên lòng nhắm mắt khi đã gửi ông giáo giữ trọn mảnh vờn, và tiền làm ma. Con ngêi hiÒn hËu Êy, còng lµ con ngêi giÇu lßng tù träng. Hä thµ chÕt chø quyÕt kh«ng lµm bËy. Trong x· héi ®Çy rÉy nh¬ nhuèc th× tù ý thøc cao vÒ nh©n phÈm nh lão Hạc quả là điều đáng trọng III. TruyÖn gióp ta hiÓu sù tha ho¸ biÕn ch¸t cña mét bé phËn tÇng líp n«ng dân trong xã hội đơng thời : Binh T vì miếng ăn mà sinh ra làm liều bản chất lu manh đã chiến thắng nhân cách trong sạch của con ngời . Vợ ông giáo vì nghèo đói cïng quÊn mµ sinh ra Ých kû nhá nhen, tµn nhÉn, v« c¶m tríc nçi ®au cña ngêi kh¸c .. §Ò sè 2 Ph©n tÝch c¸ch nh×n ngêi n«ng d©n cña Nam Cao qua truyÖn ng¾n L·o H¹c. Híng dÉn: 1. XuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm “NghÖ thuËt vÞ nh©n sinh”C¸ch nh×n cña nhµ v¨n lµ cách nhìn của một con ngời luôn thấu hiểu , đồng cảm với nỗi đau khổ của ngời kh¸c . Nhµ v¨n lu«n thÊu hiÓu nçi khæ vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇnh cña ngêi n«ng d©n..

(21) Là ngời sống gần gũi , gắn bó với ngời nông dân Nam Cao đã nhìn sâu hơn vào nỗi ®au tinh thÇn cña nhµ v¨n. 2. Bằng cái nhìn yêu thơng trân trọng, Nam Cao đã nhận ra vẻ đẹp tâm hồn đáng quý của lão Hạc trong cuộc sống không phải giành cho con ngời. a. Nhµ v¨n nhËn thÊy tõ th¼m s©u t©m hån l·o H¹c tÊm lßng nh©n hËu thËt đáng quý Nam Cao đã nhận ra tình cảm thân thiết máu thịt của con ngời dành cho con ngêi Nam Cao còn phát hiện ra nỗi ân hận cao thợng và đức tính trung thực của L·o H¹c qua viÖc b¸n con chã Nhµ v¨n cµn nhËn thÊy ë ngêi cha cßm câi x¬ x¸c nh l·o H¹c t×nh yªu th¬ng con s©u nÆng b. Với phơng chấm cố tìm mà hiểu, Nam Cao đã phát hiện ra đằng sau vẻ ngoµi xÊu xÝ gµn dë cña L·o H¹c lµ lßng tù träng vµ nh©n c¸ch trong s¹ch cña l·o H¹c Mở rộng: Có thể so sánh cách nhìn trân trọng đối với ngời nông dân của Nam Cao vµ c¸ch nh×n cã phÇn miÖt thÞ, khinh bØ ngêi n«ng d©n cña Vò Träng Phông . Trong tiểu thuyết Vỡ đê, Vũ Trọng Phụng tả ngời nông dan nh những con ngời không có ý thức không cảm xúc, coi họ nh những bọn ngời xấu xa, đểu cáng . Thấy đợc cái nhìn của Nam Cao là cái nhìn tiến bộ và nhân dạo sâu sắc. 3. Lµ c¸ch nh×n cã chiÒu sau trµn ®Çy l¹c quan tin tëng. Nam Cao nh×n ngêi n«ng d©n kh«ng ph¶i b»ng thø t×nh c¶m döng dng cña kÎ trên hớng xuống dới, càng không phải là hời hợt phiến diện. Nam Cao luôn đào sâu, tìm tòi khám phá những ẩn khuất trong tâm hồn của lão Hạc , từ đó phát hiện ra nét đẹp đáng quý : Đó là cái nhìn đầy lạc quan tin twongr vào phẩm hạnh tốt đẹp của ngời nông dân. Trớc cách mạng, không ít nhân vật của Nam cao đều bị hoàn cảnh khuất phục, làm thay đổi nhân hình lẫn nhân tính. Vậy mà kì diệu thay hoàn cảnh khắc nghiệt đã không khiến một lão Hạc lơng thiện thay đổi đợc bản tính tốt đẹp .....Lão đã bảo toàn nhân cách cao cả của mình để tìm đến cái chết : “Không cuộc đời cha hẳn đã đấng buồn.........” thể hiện niềm tin của nhà văn vào nhân cách vµo sù tån t¹i kiªn cêng vµo c¸i tèt §Ò sè 3 Đọc mỗi tác phẩm văn chơng, sau mỗi trang sách, ta đọc đợc cả nỗi niềm băn kho¨n tr¨n trë cña t¸c gi¶ vÒ sè phËn con ng¬i. Dùa vµo nh÷ng hiÓu biÕt vÒ L·o Hạc, và Cô bé bán diêm hãy làm sáng tỏ nỗi niềm đó. Huíng dÉn: I. Nh÷ng b¨n kho¨n tr¨ trë cña Nam Cao vÒ sè phËnnh÷ng ngêi n«ng d©n qua truyÖn ng¾n L·o H¹c: Nh÷ng lo l¾ng tr¨n trë cña Nam Cao thÓ hiÖn qua nh©n vËt L·o H¹c: L·o lµ ngời sống lơng thiện trụng thực, có nhân cách đáng quý nhng cuộc đời lại nghèo khổ bất hạnh . Sống thì mỏi mòn cơ cực , chết thì đau đớn thê thảm . Đây là những băn khoăn trăn trở của Nam Caođợc thể hiện qua những triết lý chua chát của lão H¹c vÒ kiÕp ngêi “khiÕp......ch¼ng h¹n” vµ qua nh÷ng triÕt lý cña «ng gi¸o: “Cuéc dời cứ .................buồn theo một nghĩa khác” . Ôi cuộc đời này hình nh không còn chỗ đứng cho những con ngời trung thực , lơng thiện nh lão Hạc. Đó là điều khiến Nam Cao v« cïng day døt. Nh÷ng b¨n kho¨n tr¨n trë cña Nam Cao vÒ nh÷ng tÊn bi kÞch kh«ng cã lèi tho¸t cña tÇng líp thanh niªn n«ng th«n lóc bÊy giê , ®iÓn h×nh lµ anh con trai l·o Hạc. Cuộc sống cùng quẫn, nghèo đói khiến anh không có nổi hạnh phúc bình gị nh mình mong muốn ...bỏ đi đồn điền cao su với suy nghĩ viển vông : “Có bạc trăm míi vÒ”.

(22) II. Những băn khoăn trăn trở của Nam Cao về số phận ngời trí thức trong xã hội đơng thời Ông giáo là ngời có nhiều chữ nghĩa, giàu ớc mơ khát vọng cao đẹp có nhân cách đáng quý song lại sống trong cảnh nghèo dói. Từ Sài Gòn trở về quê hơng, cả gia tài của ông chỉ có một va ly đựng toàn sách cũ ...ông đã bán dần những quyển sách mà ông vẫn nân niu quý trọng . Đây là nỗi đu khổ đối với ngơi trí thức bởi sách là một phần của đời ông . Vậy mà giờ đây vấn đề miếng cơm manh áo đã dập t¾t nh÷ng íc väng trong s¸ng ®Èy «ng vµo th¶m c¶nh “Sèng mßn ” kh«ng cã lèi tho¸t. Qua tÊn bi kÞch cña «ng gi¸o Nam Cao kh«ng khái day døt vÒ sè phËn ngêi tri thức trog xã hội đơng thời. Họ mang trong mình ớc mơ hoài bão cao đẹp và kháy väng nghÒ nghiÖp . Tãm l¹i th«ng qua sè phËn ngêi n«ng d©n, ngêi trÝ thøc, Nam Cao muèn cÊt lªn tiÕng kiªu cøu ....... III. Nh÷ng b¨n kho¨n cña An- ®Ðc xen vÒ sè phËn trÎ em nghÌo Một cô bé nhỏ xinh ngoan ngoãn đáng đợc sống đầy đủ lại phải chịu nhiều bÊt h¹nh tr¸i ngang Từ khi gia đình tiêu tán gia đình em phải sống chui rúc trong xó tối tăm. Cô phải bàn diêm để kiếm sống . Em bị bỏ đói, rét ... đầu trần chân đi đất cứ lang thang trong đêm tối . Rét buốt đã khiến đôi bnf tay em cứng đờ ra , chân bầm tím. Em thiếu sự quan tâm tình thơng của gia đình và xã hội Bà nội và mẹ cô những ngời thơng yêu em thì đã lần lợt ra đi. Chỗ dựa tinh thÇn cuèi cïng cña em lµ ngêi cha, nhng cha l¹i l¹nh lïng tµn nhÉn, khiÕn em lu«n sèng trong sî h·i kh«ng muèn vÒ nhµ Ngời đời thì lạnh lùng nhẫn tâm, vô cảm trớc tình cảnh của em, không ai đoái hoài đến lời chào của cô...ngời ta còn diễu cợt trên nôi đau của em. Nhà văn day dứt trớc cái chết của cô bé nhà văn đã cổ tích hachsuwj ra đi của em trong thanh th¶n, m·n nguyÖn. §Ò 4: Suy ngẫm về giá trị đích thực của một tác phẩm văb chơng, nhà văn Nam Cao khảng định: “Một tác phẩm giá trị phải vợt lên trên tất cả, bờ cõi và giới hạn phải là tác phẩm chung cho cả loài ngời. Nó phải chứa đựng một cái gì đó lớn lao mạnh mÏ. Nã ca tông lßng th¬ng t×nh b¾c ¸i, sù c«ng b×nh, nã lµm cho ngêi gÇn ngêi h¬n”. Qua truyÖn ng¾n l·o H¹c cña Nam Cao vµ truyÖn ng¾n ChiÕc l¸ cuèi cïng cña OHen-ri, hãy phân tích làm sáng tỏ nhận định trên. Híng dÉn: A. G¶i thÝch: - Lời bàn luận của Nam Cao chứa đựng quan điểm về nghệ thuật chân chính, quan điểm đánh giá về tác phẩm văn chơng có giá trị đích thực. Theo quan điểm cña Nam Cao, mét t¸c phÓm cã gi¸ trÞ ph¶i lµ t¸c phÈm chung cho c¶ loµi ngêi, nã ca tông t×nh th¬ng, lßng nh©n ¸i sù c«ng b»ng, nghÜa lµ t¸c phÈm nghÖ thuËt mang nội ung nhân đạo sâu sắc. Tác phẩm ấyphải xuất phát từ tình yêu thơng con ngời, vì h¹nh phóc cña con ngêi - Vấn đề tình thơng, luơn tâm, danh dự lẽ sống lẽ công bằng niềm vui hay nỗi khổ ở đời luôn là điều quan tâm lớn nhất của con ngời, ở mọi thời đại, mọi quốc gia những tác phẩm hớng tới những vấn đề đó sẽ là tác phẩm muôn đời và sẽ có sức sống lâu bền với ngời đọc - Lời khẳng định của Nam Cao hoàn toàn có cơ sở, bởi có nhiều tác phảm ra đời cách đây vài ba thế kỷ song vẫn sống trong lòng bạn đọc bao thế hệ ở nhiều quốc gia khác nhau, truyện ngắn Lão Hạc của Nam Cao và chiếc lá cuối cùng đều là những tác phảm có giá trị đích thực vì chúng đều đề cập đến vẻ đẹp của tình ngời và đức hy sinh cao cả . Nà văn giúp cn ngời biết sống gần gũi nhau hơn §Ò bµi 5: Ph©n tÝch nh©n vËt L·o H¹c..

(23) Dµn ý I - Mở bài - Nam Cao là nhà văn nhân đạo. Ông đã để lại những trang viết tâm huyết về người nông dân trước cách mạng tháng Tám. - Truyện ngắn « Lão Hạc » không chỉ miêu tả xúc động tình cảnh khốn cùng và số phận bi đát của người nông dân mà còn là một câu chuyện xúc động về một nhân cách cao quý. - Cũng như bao cố nông cùng khổ khác, Lão Hạc là một lão nông nghèo khổ bất hạnh nhưng lại một con người có trái tim nhân hậu, lương thiện và có một tâm hồn, nhân cách cao cả. II-Thân bài 1. Lão Hạc là một lão nông nghèo khổ, bất hạnh - Vợ mất sớm, một thân một mình gà trống nuôi con - Sống bằng nghề cầy thuê, cuốc mướn - Đứa con trai duy nhất vì nghèo mà phẫn chí bỏ đi - Sống cô đơn, tội nghiệp, già cả, ốm đau - Nghèo đói, sức cùng, lực kiệt-> Tìm đến cái chết để giải thoát - Cái chết dữ dội, đau đớn, khổ sở, vật vã => Cuộc đời lão Hạc là số phận người nông dân bị đẩy đến bước đường cùng không lối thoát. Cái chết của lão Hạc là lời tố cáo, lên án xã hội thối nát => Giá trị hiện thực sâu sắc. 2. Là người sống rất nhân hậu - Đối với mọi người : Sống tốt, chân thành - Đối với con chó + Quý nó quá mức + Chăm sóc nó tỉ mỉ + Đau xót khi phải bán nó - Đối với con trai + Nỗi đau bất lực của người cha vì nghèo mà không lo được hạnh phúc cho con + Khi con đi, tuyệt vọng, đau khổ như mất con, luôn mong con về + Chọn cách sống cho con, vì con, luôn để dành tiền cho con. + Tìm đến cái chết để giữ tài sản cho con. 3. Là người lương thiện và giầu lòng tự trọng - Thà nhịn đói chứ không tiêu vào tiền của con - Kiên quyết từ chối mọi sự giúp đỡ của người khác, kể cả sự giúp đỡ của ông giáo, người rất thân tình với ông - Không muốn hàng xóm nghèo phải phiền luỵ về cái xác già của mình ( gửi ông giáo tiền lo ma chay cho mình) - Chọn cái chết để giữ trọn phẩm giá III- Kết luận.

(24) - Hình ảnh lão Hạc gây ấn tượng đậm nét và cứ ám ảnh vương vấn không dứt trong lòng người đọc - Cuộc đời lão Hạc là một dòng nước mắt chảy dài của những nỗi đau triền miên, bất tận - Bên trong cái vẻ bề ngoài gần như lẩm cẩm, gàn dở là một nhân cách vô cùng cao quý - Người đọc xót xa trước cái chết của lão Hạc bao nhiêu thì càng trân trọng và vững tin ở nhân cách bấy nhiêu. * * * Đề bài 6: Cuộc đời lão Hạc chồng chất những bi kịch: bi kịch làm cha và bi kịch làm ngời. Hãy phân tích truyện ngắn lão hạc để làm rõ nhận định trên. Dµn ý I. Më bµi: Giới thiệu về nhà văn Nam cao-một đại diện tiêu biểu trong dòng văn học hiÖn thùc phª ph¸n 30-45. II. Th©n bµi: * Giíi thiÖu kh¸i qu¸t néi dung truyÖn ng¾n "L·o H¹c" trong sù so s¸nh víi c¸c t¸c phÈm kh¸c cña Nam cao. 1. Bi kÞch lµm cha cña l·o H¹c: - Bất lực không có tiền cho con cới vợ, để ngời con trai duy nhất phẫn chí đi làm đồn điền cao su. - §au xãt khi tonµ bé sè tiÒn dµnh dôm ch¾t chiu cho con, v× mét trËn èm mµ hÕt s¹ch. 2. Bi kÞch lµm ngêi cña l·o h¹c: - Dằn vặt, đau đớn vì trót lừa "Cởu Vàng". - Bị đẩy vào sự lựa chọn khốc liệt: nếu muốn sống thì lỗi đạo làm cha, phạm đạo làm ngời; nếu muốn trọn đạo làm ngời thì buộc phải chết. - Lão Hạc chọn cái chết để giữ trọn phẩm giá. 3. ý nghÜa cña nh÷ng bi kÞch: - Ph¶n ¸nh chiÒu s©u néi t©m ®Çy m©u thuÉn cña nh©n vËt. - ThÓ hiÖn s©u s¾c phÈm c¸ch cao quý cña nh©n vËt. - Có giá trị tố cáo sâu sắc xã hội đơng thời. III. KÕt bµi: §Ò bµi 7: H×nh tîng ngêi n«ng d©n qua ngßi bót cña Ng« TÊt Tè vµ Nam Cao. Dµn ý: I. më bµi: - NTT vµ NC lµ hai t¸c gi¶ xuÊt s¾c cña v¨n häc ViÖt Nam giai ®o¹n 19301945. - Cả hai ông đều quan tâm đến số phận ngời nông dân. - Viết về ngời nông dân, hai ông đều có một điểm chung: Khắc hoạ nỗi đau khæ cïng cùc vµ ph¸t hiÖn ra phÈm chÊt ngêi s¸ng cña häc. II. Th©n bµi : 1. Ngêi n«ng d©n víi sè phËn bÇn cïng, ®au khæ: - Gia đình chị Dậu phải đối mặt với mùa su thuế: + Anh Dậu đau ốm vẫn bị đánh đập hành hạ dã man. + ChÞ DËu ph¶i b¸n con, b¸n chã lÊy tiÒn nép su mµ cßn bÞ nhµ NghÞ quÕ giµu cã tham lam ¨n bít mÊt hµo b¹c lÎ. + Cái Tí bé bỏng không đợc sống cùng cha mẹ mà sớm phải chịu kiếp tôi đòi..

(25) + Đủ tiền nộp su anh Dậu vẫn không đợc tha vì bọ cờng hào bắt đóng thuế cho cả ngời em trai đã chết. => t×nh c¶nh bi th¶m cïng quÉn. - Lão Hạc của Nam Cao phải đối diện với sự nghèo đói : + Ví nghèo mà gia đình lão li tán, vợ chết , con lão bỏ đi xa vì không đủ tiền cíi vî. + Có con chó nuôi làm bạn cũng không thể giữ bên mình đợc vì nghèo. + Phải đi làm thuê làm mớn kiếm sống qua ngày mà cũng không đợc. => Ngời nông dân là tầng lớp bần cùng, bị đè nén áp bức, bóc lột tàn bạo, bị chà đạp không thơng tiếc, hiện tại cúng quẫn, tơng lai mịt mờ, tăm tối. 2. Ngời nông dân với phẩm chất lơng thiện, tốt đẹp : - Chị Dậu đảm đang tháo vát, làm trụ cột cho gia đình ;yêu chồng, thơng con ;m¹nh mÏ, cøng cái ; t©m hån trong s¸ng. - L·o H¹c hiÒn lµnh, l¬ng thiÖn, rÊt mùc th¬ng con, giµu tù träng, thµ chÕt còng kh«ng lµm phiÒn hµng xãm . III. KÕt bµi : - ChÞ DËu vµ l·o H¹c lµ nh÷ng h×nh tîng ®iÓn h×nh cña ngêi n«ng d©n ViÖt Nam đau khổ mà đẹp đẽ. - Nam Cao và Ngô Tất Tố đã xây dựng lên họ bằng cả tấm lòng yêu thơng tr©n träng. ********************************************** Chủ đề – Bố cục và cách xây dựng đoạn văn trong v¨n b¶n I. Chủ đề và tính thống nhất về chủ đề của các văn bản. 1. Chủ đề: - Chủ đề: Là đối tợng, vấn đề chính mà văn bản muốn biểu đạt. VD: + Chủ đề trong văn bản: “ Tôi đi học”: Tâm trạng hồi hộp, cảm giác ngỡ ngàng và niÒm h¹nh phóc cña nh©n v¹t “ t«i” trong ngµy ®Çu tiªn ®i häc. + Chủ đề trong văn bản: “ Trong lòng mẹ”: Nỗi đau và lòng yêu thơng vô bờ bến của chú bé Hồng đối với ngời mẹ bất hạnh. + Chủ đề trong văn bản: “ Tức nớc vỡ bờ”  V¹ch trÇn bé mÆt ¸c nh©n, tµn ¸c cña XHTDPK.  Tình cảnh cực khổ của ngời nông dân khi bị dồn vào bớc đờng cùng.  Vẻ đẹp tâm hồn và sức mạnh của ngời nông dân (khi bị dồn vào bớc đờng cïng). * Phân biệt chủ đề với các khái niệm khác: + Chủ đề với chuyện: ChuyÖn: mét néi dung sù viÖc t¸c gi¶ kÓ l¹i. VD: V¨n b¶n: “ T«i ®i häc” Chuyện: Nhân vật “ tôi” ghi lại những hoài niệm, kỉ niệm đẹp cña m×nh trong buæi tùu trêng. Chủ đề: Tâm trạng hồi hộp, cảm giác ngỡ ngàng và niềm hạnh phóc cña nh©n v¹t “ t«i” trong ngµy ®Çu tiªn ®i häc. + Chủ đề với đại ý: §¹i ý: Lµ ý lín trong mét ®o¹n th¬, mét t×nh tiÕt, mét ®o¹n, mét phÇn cña truyÖn. VD: Bµi th¬ “ Qua §Ìo Ngang”. §¹i ý: - 6 c©u th¬ ®Çu: C¶nh §Ìo Ngang lóc bãng xÕ tµ..

(26) - 4 câu thơ cuối: Nỗi buồn cô đơn của nữ sĩ. Chủ đề: Tâm trạng buồn, cô đơn cuả li khách khi bớc tới Đèo Ngang trong ngµy tµn. + Chủ đề với đề tài: Đề tài là tài liệu mà nhà văn lấy từ hiện thực cuộc sống đa vào trong tác phẩm. Nừu dề tài giúp ta xác định: Tác phẩm viết về cái gì? Thì chủ đề lại giải đáp câu hỏi : Vấn đề cơ bản của tác phẩm là gì ? 2. Tính thống nhất về chủ đề của văn bản. - Là văn bản đó mọi chi tiết (các câu, các đoạn, các phần) trong văn bản đều phải tập trung làm rõ chủ đề, không xa rời hoặc lạc sang chủ đề khác. - Để hiểu một văn bản phải nắm đợc chủ đề của nó dựa vào nhan đề, bố cục, mèi quan hÖ gi÷a c¸c phÇn cña v¨n b¶n , c¸c tõ ng÷ then chèt lÆp ®i lÆp l¹i. II. Bè côc. 1. Khái niệm: Bố cục văn bản là sự tổ chức các đoạn văn thể hiện chủ đề. 2. Bè côc th«ng thêng: a. Mở bài: Giới thiệu chủ đề. b. Thân bài:Triển khai các chủ đề ( qua các đoạn văn). c. Kết luận: Tổng kết chủ đề. * Lu ý: Tr×nh tù phÇn th©n bµi theo mét sè tr×nh tù sau: Kh«ng gian, thêi gian, m¹ch c¶m xóc hoÆc sù ph¸t triÓn cña sù viÖc. * Bµi tËp: Bài tập 1: Có một bạn đợc phân công báo cáo kinh nghiệm học tập tại hội nghị học tốt của trờng. Bạn ấy dự định theo bố cục sau: a. Mở bài: chào mừng các đại biểu, các thầy cô và các bạn dự hội nghị. b. Th©n bµi: - Nêu rõ bản thân đã học nh thế nào ở lớp. - Nêu thành tích hoạt động Đội và thành tích văn nghệ của bản thân. - Nªu râ b¶n th©n häc ë nhµ thÕ nµo. - Nªu râ b¶n th©n häc trong cuéc sèng. c. KÕt bµi: Chóc søc khoÎ mäi ngêi, chóc c¸c b¹n häc tèt. Bố cục trên đã rành mạch và hợp lí cha? Vì sao? Theo em có thể bổ sung thêm điều g×? Gîi ý: Bè côc trªn cha rµnh m¹ch v×: - Mở bài: Cha nêu ra chủ đề mà văn bản đề cập. - Thân bài: Trình bày cha dày đủ, rõ ràng. - Kết luận cha tổng kết chủ đề. Bố cục trên cha rành mạch hợp lí vì bố cục cha có sự thống nhất về chủ đề, ý thứ 2 không nói về học tập ( lạc chủ đề). Phần mở bài cha giới thiệu phần mình định báo cáo. Bæ sung ý 2: Nªu thµnh tÝch, kinh nghiÖm häc tËp. Bài tập 2: Hãy tìm chủ đề cho đề bài sau: “ Ph©n tÝch lßng th¬ng mÑ cña chó bÐ Hång trong ®o¹n trÝch : Trong lßng mÑ”. Gîi ý: MB: Giới thiệu và khái quát tình cảm của chú bé Hồng đối với mẹ. TB: - Cảnh ngộ đáng thơng của chú bế Hồng. - Nçi nhí nhung vµ sù kh¸t khao gÆp mÑ. - Ph¶n øng quyÕt liÖt cña chó tríc bµ c«, hñ tôc PK nghiÖt ng·. - NiÒm vui síng tét cïng cña cËu bÐ Hång khi ®ang trong lßng mÑ. KL: Kh¸i qu¸t l¹i t×nh mÉu tö thiªng liªng vµ nªu c¶m nghÜ cña b¶n th©n. III. X©y dùng ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n. 1. Đoạn văn: Là phần văn bản đợc bắt đầu từ chỗ viết hoa lùi đầu dòng cho đến chỗ chấm xuống dòng, diễn đạt một nội dung tơng đối hoàn chỉnh..

(27) 2. Trong ®o¹n v¨n: + Từ ngữ chủ đề: + Câu chủ đề: 3. C¸ch tr×nh bµy néi dung ®o¹n v¨n: 4 c¸ch . a. Tr×nh bµy néi dung ®o¹n v¨n theo c¸ch song hµnh. *M« h×nh: (1) ---- (2) ---- (3) ---- (4) ----- …… ----- (n) b. Tr×nh bµy néi dung ®o¹n v¨n theo c¸ch diÔn dÞch * M« h×nh: (1) (2). (3). (c©u chèt) (4). … (n). c. Tr×nh bµy néi dung ®o¹n v¨n theo c¸ch quy n¹p. * M« h×nh : 1 (a) (b) (c) … (d). (n) (c©u chèt) d. Tr×nh bµy néi dung ®o¹n v¨n theo c¸ch mãc xÝch. * m« h×nh : (1) (2) (3) (n)  Bµi tËp: ( S¸ch bµi tËp n©ng cao) ----------------------------. Cấp độ khái quát của nghĩa tõ ng÷ I. Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ.. 1. Kh¸i niÖm: Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ là sự khái quát có nghĩa mức độ từ nỏ đến lín. VD:.

(28) VËt nu«i Gia sóc. Tr©u. Bß. Gia cÇm. Lîn. Ngan. Gµ. Gµ ri. VÞt Gµ §«ng T¶o. 2. Tõ ng÷ nghÜa réng vµ tõ ng÷ nghÜa hÑp. a. Tõ ng÷ nghÜa réng. Một từ ngữ đợc coi là nghĩa rộng khi phạm vi nghĩa của từ đó bao hàm phạm vi cña mét sè tõ ng÷ kh¸c. VD: “ bót” bao hµm nghÜa : bót ch×, bót m¸y, bót l«ng… b. Tõ ng÷ nghÜa hÑp: Một từ đợc coi là nghĩa hẹp khi phạm vi nghĩa của từ đó bị bao hàm trong ph¹m vi nghÜa cña tõ ng÷ kh¸c. VD: “qu¹t trÇn” n»m trong ph¹m vi nghÜa cña tõ “ qu¹t” * Chú ý: Một từ ngữ có thể có nghĩa rộng đối với từ ngữ này nhng lại có nghĩa hẹp víi tõ ng÷ kh¸c. * Bµi tËp ¸p dông: Bµi tËp 1, 2, 3( s¸ch n©ng cao vµ s¸ch kiÕn thøc c¬ b¶n ng÷ v¨n 8) II. Trêng tõ vùng: 1. Kh¸i niÖm: Lµ tËp hîp cña nh÷ng tõ ng÷ cã Ýt nhÊt mét nÐt chung vÒ nghÜa. VD: Hoạt động chia cắt đối tợng : xé, xẻ, mổ, ca, chặt, vằm, băm. 2. Nh÷ng ®iÓm cÇn lu ý: - Mét trêng tõ vùng cã thÓ bao hµm nhiÒu tõ vùng nhá h¬n. Hoạt động của chân: bàn chân, ngón chân, nhảy, đứng… Ch©n. Bé phËn cña ch©n: bµn ch©n, ngãn, cæ ch©n… C¶m gi¸c cña ch©n: tª, ®au, mái, nhøc… §Æc ®iÓm cña ch©n: ng¾n, dµi, to, th¼ng….. - Trêng tõ vùng nhá n»m trong trêng tõ vùng lín cã thÓ cã sù kh¸c biÖt nhau vÒ tõ lo¹i. VD: “ m¾t” - Bé phËn cña m¾t: DT - §Æc ®iÓm cña m¾t: TT - Hoạt động của mắt: ĐT - Mét tõ cã thÓ thuéc nhiÒu trêng tõ vùng: VD: “ chua”.

(29) - Trêng mïi vÞ: mÆn, ngät, chua, cay… - Trêng ©m thanh: ngät, chua, ªm… - ChuyÓn tõ trêng vùng nµy => trêng tõ vùng kh¸c => gi¸ trÞ nghÖ thuËt. VD: Nhµ ai võa chÝn qu¶ ®Çu §· nghe xãm tríc vên sau chÝn vµng. => ChuyÓn trêng tõ vùng thÝnh gi¸c => trêng tõ vùng khøu gi¸c. Bµi tËp: Bài 1: Các từ sau đều nằm trong trờng từ vựng “ động vật” hãy xếp chúng vào các trêng tõ vùng nhá h¬n. “ gà, lợn, kêu, gầm, vuốt, đầu, chim, cá, sống, hét, nanh, xé, trống, đực, gặm, nhấm, bß, khØ, sña, g¸y, mâm, hÝ, l«ng, nuèt, c¸i, m¸i, v©y… Gîi ý: - Trêng thùc phÈm - Trêng ©m thanh - Trêng bé phËn - Trêng giíi tÝnh -------------------------------------------. Từ tợng thanh, từ tợng hình – Từ địa phơng, biệt ngữ xã hội A. Tõ tîng thanh – Tîng h×nh. I. KiÕn thøc c¬ b¶n cÇn nhí. 1. Tõ tîng thanh. - Lµ tõ m« pháng ©m thanh cña ngêi vµ tù nhiÖn. VD: Çm, µoÇo, the thÐ.. 2. Tõ tîng h×nh. - Lµ tõ gîi h×nh ¶nh, d¸ng vÎ, tr¹ng th¸i SV, con ngêi. VD: lom khom: gîi d¸ng ®i chËm, cói ®Çu ( gï lng) sừng sững: gợi hình ảnh sự vật rất to lớn ở trạng thái đứng im. II. bµi tËp. Bµi tËp 1. H·y miªu t¶ h×nh ¶nh, ©m thanh cô thÓ do c¸c tõ tîng thanh, tîng h×nh sau ®©y gîi ra. - mÊp m«: chØ sù kh«ng b»ng ph¼ng ( tîng h×nh ). - lô khô :. miªu t¶ ©m thanh tiÕng ho cô giµ.. gîi t¶ h×nh ¶nh yÕu ít, tiÒu tuþ. - rÐo r¾t : ©m thanh trÇm bæng ng©n xa. - ú ớ : Chỉ âm thanh giọng nói không rõ ràng, đứt quãng. - thên thít: chØ vËt dµi. - gËp ghÒnh : chØ sù b»ng ph¼ng, lóc xuèng lóc lªn khã ®i. - lanh l¶nh : ©m thanh trong, kÐo dµi, s¾c. - the thÐ : ©m thanh cao, chãi tai. - g©u g©u: ©m thanh tiÕng chã sña. Bµi t¹p 2. T×m tõ tîng h×nh thÝch hîp gîi t¶ d¸ng ®i cña ngêi dùa vµo nh÷ng gîi ý sau: GV híng dÉn HS lµm bµi tËp 2,4 S¸ch kiÕn thøc c¬ b¶n n©ng cao Ng÷ v¨n 8. A. Từ ngữ địa phơng và biệt ngữ xã hội. I. KiÕn thøc c¬ b¶n cÇn nhí..

(30) 1. Từ ngữ địa phơng. - Là từ ngữ dùng ở một hoặc một số địa phơng nhất định. VD: - o ( NGhÖ TÜnh) => c« g¸i. - keo ( MiÒn Nam ) => lín. - hØm ( Thanh Ho¸ ) => bÐ g¸i. * Các kiểu các từ địa phơng : + Từ địa phơng chỉ sự vật hiện tợng chỉ riêng địa phơng đó ( khi đợc phổ biến rộng sÏ nhËp vµo vèn tõ toµn d©n ) VD: - sÇu riªng, m¨ng côt ( Nam Bé ) - chÎo: níc m¾m trén víi võng , mËt ( NghÖ TÜnh) - nhót: thêng lµ mÝt non b¨m trén víi hoa chuèi, cµ, m¨ng, cua c¸y. + Từ ngữ địa phơng tơng ứng với từ ngữ toàn dân. VD: - NghÖ TÜnh: bä- cha; hßm – quan tµi; m« - ®©u… - Nam Bé : ghe- thuyÒn; chÐn - - b¸t; heo – lîn… 2. BiÖt ng÷ x· héi. - Là những từ ngữ chỉ dùng trong một tầng lớp xã hội nhất định. VD: - TÇng líp thîng lu, thÞ d©n T s¶n thêi Ph¸p thuéc: gäi cha mÑ lµ cËu, mî - Thêi phongkiÕn : vua => trÉm; phô n÷ => thiÕp… - HS, SV : x¬i gËy, lÖch tñ, tróng tñ… 3. Sử dụng từ ngữ địa phơng và biệt ngữ xã hội. - Sử dụng từ ngữ địa phơng, biệt ngữ XH phải thực sự phù hợp với tình huống giáo tiÕp => biÓu c¶m. VD: O du kÝch nhá d¬ng cao sóng. - Trong s¸ng t¸c v¨n häc : Kh«ng nªn l·m dông qu¸ møc = khã hiÓu. - Sử dụng tạo màu sắc địa phơng, biệt ngữ XH. II. Bµi tËp ( S¸ch kiÕn thøc c¬ b¶n n©ng cao Ng÷ v¨n 8 ) ---------------------------------------------. Liªn kÕt c¸c ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n I. Liªn kÕt vµ t¸c dông cña liªn kÕt c¸c ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n. 1. Kh¸i niÖm liªn kÕt ®o¹n v¨n. - Là tạo cho văn bản đảm bảo tính chỉnh thể về hình thức và tính thống nhất, trän vÑn vÒ néi dung. 2. T¸c dông: - Gãp phÇn bæ sung ý nghÜa cho ®o¹n v¨n cã chøa ph¬ng tiÖn chuyÓn ®o¹n. - §¶m b¶o tÝnh m¹ch l¹c trong lËp luËn, gióp cho ngêi viÕt v¨n b¶n tr×nh bµy vến đề một cách lôgíc, chặt chẽ; đồng thời giúp cho ngời tiếp nhận văn bản có thể lĩnh hội đợc đầy đủ nội dung của văn bản. II. C¸ch liªn kÕt c¸c do¹n v¨n trong v¨n b¶n. 1. Dïng tõ ng÷ liªn kÕt. * Vị trí: Các từ liên kết đoạn thờng đợc đặt đầu đoạn văn. * C¸c tõ liªn kÕt ®o¹n v¨n: + Quan hÖ tõ: vµ, nhng…… + Đại từ, chỉ từ: đó, thế, này, đây, vậy,……. + C¸c côm tõ thÓ hiÖn ý liÖt kª : mét lµ, hai lµ, ba lµ,......thø nhÊt, sau cïng, tríc hÕt,,....... + Tõ ng÷ cã ý nghÜa tæng kÕt, kh¸i qu¸t : Tãm l¹i, nh×n chung, tæng kÕt l¹i..... + Tõ ng÷ cã quan hÖ so s¸nh, t¬ng ph¶n : nhng, tr¸i l¹i, ngîc l¹i, tuy vËy…….

(31) + Từ ngữ thay thế: Đó là, trớc đó, sau đó….. 2. Dùng câu nối để liên kết các đoạn văn. * Vị trí: Có thể đặt ở cuối đoạn trên, đầu đoạn dới hoặc giữa hai đoạn. * T¸c dông: + Nhắc lại nội dung đoạn trớc để chuyển ý vào đoạn sau: VD: + KhÐp l¹i ý ®o¹n trªn, chuyÓn sang ý ®o¹n díi: VD: + Më ra néi dung ®o¹n sau: VD: III. Bµi tËp ¸p dông ( BT – S¸ch BT n©ng cao). 1. Bµi tËp 1 ( Tr 30). Các từ ngữ liên kết đoạn đồng nghĩa hay gần nghĩa: - VËy mµ: thÕ mµ, vËy nhng, thÕ nhng, Êy thÕ mµ,… - Tuy nhiªn: nhng, tuy vËy, song,…. - MÆt kh¸c: mÆt kia - Cuèi cïng: sau cïng, kÕt thóc lµ….. - Nãi tãm l¹i: Tæng kÕt l¹i, tùu chung l¹i….. 2. Bµi tËp 3 ( Tr 30) ..

(32) Cụm văn thơ hiện đại. .. 1/ V¨n th¬ yªu níc ®Çu thÕ kû 20: A: M ục đích yêu cầu : Kiến thức : qua cụm văn bản tự sự giúp học sinh nắm đợc : Những tác giả tác phẩm tiêu biểucủa văn học việt nam hiện đại giai đoạn 1930-1945víi nhiÒu thÓ lo¹i phong phó nh: TruyÖn ng¾n , tiÓu thuyÕt , håi ký , đã phản ánh nhiều đề tài khác nhau : tâm trạng của em bé lần đầu tiên đi học( Thanh Tịnh) Kể lại hủ tục của chế độ phong kiến đã đẩy ngời phụ nữ nghÌo khæ, bÊt h¹nhTrong lßng mÑ ( Nguyªn Hång) . §Æc biÖt trong giai ®o¹n này nhiều nhà văn hiện thựcđã phản ánh khá chân thực cuộc sống của ngời nông dẩntớc cách mạng tháng 8/1945 nh Lão Hạc , Chị Dậu …đã bị chế độ thực dân phong kiếnđẩy vào con đờng cùng, phải bán con bán chó để nộp su cho nhà nớc nhng bọn tay sai tiép tục của ngời em đã chêt năm ngoái .Đó là một thứ thuế dã man đã đánh vào ngời sống lẫn ngời chết . Từ đó nhà chị Dậu không đủ tiền nộp su bị tay sai đánh đập tàn nhẫn .Cuối cùng chị Dậu không chịu nỗi quyết liều mạng đứng dậy chống trã quyết liệi . Lão Hạc phải tự tử bàng bã chó để quyết tâm bảo vệ tài sản cho đứa con . Qua hình ảnh chị Dậu và lão Hạc cho ta thấy đợc hình ảnh ngời nông dân sống dới chế độ thực dân phong kiến nghèo khổ và bất hạnh, nhng ở họ phẩm chất thật cao đẹp , đáng trân trọng , Chị Dậu , Lão Hạc …là nhân vật điển hình về ngêi n«ng d©n vÞªt nam tríc c¸ch m¹ng th¸ng 8/1945 . 1.V¨n th¬ yªu níc ®Çu thÕ kû XX: a.Kh¸i qu¸t vÒ v¨n häc ViÖt Nam - Bối cảnh lịch sử: Năm 1858 Pháp nổ súng xâm lợc Việt Nam tại bán đảo Sơn Trà ( Đà Nẵng ) biến đất nớc ta từ chế độ phong kiến thành một chế độ thực dân nữa phong kiến.Chúng ra sức bòn rút sức lao động của nhân dân ta, nhân dân ta một cổ hai tròng, ý thức thay đổi theo quan điểm, thẩm mỹ thay đổi theo. - T×nh h×nh V¨n häc: Nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XX V¨n häc chuyÓn m×nh theo híng hiện đại hoá, Văn học giai đoạn này là giai đoạn giao thời có sự đổi mới về nội dung về tất cả các mặt : t tởng, tình cảm, cảm xúc, tâm hồn, đã có cách cảm nghĩ của nhà văn đối với đất nớc con ngời và cả nghệ thuật. Đổi mới về hình thức: Chữ viết thay đổi, các tác phẩm Văn học hầu hết đựơc viết b»ng ch÷ Quèc ng÷..

(33) Xuất hiện nhiều thể tài mới: báo chí, thơ mới, truyện ngắn hiện đại, tiểu thuyết, phãng sù, tuú bót, phª b×nh v¨n häc. Thay đổi ngôn ngữ văn học: Ngôn ngữ văn học trung đại mang tính quy phạm lám điẻn tích điển cổ nay đợc thay thế bằng ngôn ngữ có thể gắn với đời sống bình thờng có tính dân tộc đậm đà hơn. Do hoàn cảnh thuộc địa nên văn học giai đoạn này bị kiểm soát nghiêm ngặt của bon thùc d©n.ChÝnh v× vËy cã thÓ chia v¨n häc hîp ph¸p ( T¶n §µ, TrÇn TuÊn Kh¶i, Ph¹m Duy Tèn ) vµ v¨n häc bÊt hîp ph¸p ( Phan Béi Ch©u, Phan Ch©u Trinh ) Còng cã thÓ chia thµnh hai khuynh híng s¸ng t¸c l·ng m¹n ( T¶n §µ), hiÖn thùc ( Ph¹m Duy Tèn, Hå BiÓu Ch¸nh, NguyÔn B¸ Ngäc). II.Kh¸i qu¸t vÒ V¨n häc ViÖt Nam giai ®o¹n 1930 – 1945. 1.Bèi c¶nh lÞch sö: M©u thuÉn gi÷a d©n téc ta vµ thùc d©n Ph¸p M©u thuÉn gi÷a nh©n d©n vµ giai cÊp phong kiÕn Đây là thời kỳ đấu tranh dân tộc và đấu tranh giai cấp gay gắt dẫn đến sự đấu tranh cña c¸c h×nh th¸i ý thøc Đảng CSVN ra đời( 1932) có sự tác động đến ý thức, t tởng của con ngời Cách Mạng tháng 8 thành công nớc VNDCCH ra đời 2.t×nh h×nh v¨n häc: Đây là chặng đờng cuối cùng hoàn tất quá trình hiện đại hoá văn học Việt Nam.Văn học giai đoạn này đạt nhiều thành tựu phong phú, bề thế, đặc sắc nhiều thÓ lo¹i. Sù ph©n chia khu vùc khuynh híng v¨n häc râ rÖt h¬n giai ®o¹n 1900 – 1930 3.C¸c trµo lu v¨n häc 1930 – 1945 Trào l hiện thực với quan điểm sáng tác là nghệ thuật vị nhân sinh dẫn đến quan tâm đến số phận của con ngời, phản ánh đợc hiện thực cuộc sống, sự bần cùng của nh÷ng con ngêi mét cæ hai trßng.Nh÷ng t¸c phÈm tiªu biÓu: Nam Cao ( L·o H¹c, Chí Phèo), Vũ Trọng Phụng có Giông tố, Số đỏ, Kỹ nghệ lấy tây…Ngô Tất Tố( Tắt đèn) Trµo lu l·ng m¹n víi quan ®iÓm s¸ng t¸c nghÖ thuËt v× nghÖ thuËt.L·ng m¹n phãng tóng kh«ng bÞ bã buéc.§ã lµ tiÕng nãi cña nh÷ng c¸ nh©n giµu c¶m xóc, giµu l·ng m¹n kh¸t khao bÊt hoµ víi thùc t¹i ngét ng¹t muèn tho¸t ly khái thùc t¹i b»ng méng tëng ®I s©u vµo thÕ giíi néi t©m Nh÷ng nhµ th¬ míi hä lµm nªn nçi buån nh©n thÕ, thêi thÕ, th©n thÕ. Néi dung: T×nh yªu nam n÷ b×nh quyÒn, ý thøc tù do trong mäi chuyªn, sè phËn con ngêi Giá trị: có nhiều yếu tố cơ bản, lành mạnh, đậm đà tính dân tộc góp phần to lớn vào công cuộc đổi mới văn học theo hớng hiện đại hoá. 2. Th¬ míi: XuÊt hiÖn 1932 - 1945 Lµ tiÕng nãi chñ yÕu cña giai cÊp tiÓu t s¶n thµnh thÞ.

(34) Sù xuÊt hiÖn cña c¸c giai cÊp t s¶n vµ tiÓu t s¶n thµnh thÞ nh÷ng t×nh c¶m, nh÷ng thÞ hiếu thẩm mỹ mới cùng với sự giao lu văn hoá đông tây là nguyên nhân chính làm cho phong trào thơ mới ra đời.Ban đầu thơ mới ra đời để chống lại sự quy phạm của th¬ cò Thơ nới có sự đổi mới về nội dung phi pháp Đề tài ca ngợi tình bạn, tình yêu say đắm, vẻ đẹp thiên nhiên  C¸i T«i tr÷ t×nh trong th¬ míi Trong thơ trữ tình cái Tôi chính là bóng dáng của nhà thơ và đấy là quan điểm chính trị, triết học, tôn giáo của nhà thơ về cuộc sống đợc bộc lộ dới dạng những cảm xúc Thi sỹ thơ mới đã đối lập mình với thực tại bằng cách quay lng khớc từ những mối quan hÖ b»ng c¸ch híng vµo bªn trong nhng tù m×nh thu l¹i trong c¶m høng riêng.Vì vậy nhà thơ ngày càng biến thành trung tâm vũ trụ đứng bằng cách chon von cô độc Khát vọng thoát ly bản thân ngời nghệ sỹ đòi hỏi cái gì cũng phải tuyệt bích tuyệt mỹvà hoàn hảo.Họ ao ớc chân trời khoáng đạt để sáng tác nhng giữa thời buổi “ ma âu gió mỹ” khát vọng đó không trở thành hiện thực, họ đâm ra vỡ mộng không tìm thÊy hãng ®I kh«ng hoµ nhËp víi phong trµo c¸ch m¹nh cña quÇn chóng, hä cè gắng tìm cho mình một con đờng để thoát ly cuộc sống thực tại đồng thời cũng đI tìm một điểm tựa nào đó cho cuộc đời nhng càng đi tìm họ càng lạc lối, càng đi sâu vµo c¸i t«i l¹i cµng c« d¬n v¾ng lÆng Thoát ly: - trốn vào tình yêu: đây là con đờng phổ biến nhất( Xuân Diệu) - họ hớng đến thế giới lý tởng mà họ ớc mơ ( trăng, sao, vũ trụ, thiên đờng) - hä trë vÒ víi qu¸ khø vµng son ( ThÕ L÷, Vò §×nh Liªn) Tãm l¹i th¬ míi lµ tiÕng th¬ híng néi – tho¸t ly buån nhng giµu nh©n b¶n 1.Th¬ v¨n yªu níc ®Çu thÕ kû 20 - Vµo nhµ ngôc Qu¶ng §«ng c¶m t¸c _ Phan Béi Ch©u Häc sinh cÇn n¾m ch¾c phÇn t¸c gi¶ ,t¸c phÈm - N¾m ch¾c néi dung cña bµi - BiÕt c¸ch lµm mét bµi v¨n §Ò 1: Ph©n tÝch bµi th¬ ‘ vµo nha ngôc Qu¶ng §«ng c¶m t¸c’ Gîi ý:  Më bµi: Phan Béi Ch©u (1867-1940) hiÖu lµ Sµo Nam, quª ë NghÖ An, Ông là chiến sỹ cách mạng vỹ đại của dân tộc ta hơn hai mơi năm đầu của thế kỷ XX.Ông còn là một nhà thơ, nhà văn lớn để lại nhiều kiệt tác chứa chan tinh thÇn yªu níc chèng x©m l¨ng. ‘ C¶m t¸c vµo nhµ ngôc Qu¶ng §«ng’ lµ chïm th¬ hai bµi.§©y lµ bµi th¬ thø nhất đợc Phan Bội Châu viết trong ngày đầu bị bắt giam. Bµi th¬ thÓ hiÖn khÝ ph¸ch hiªn ngang bÊt khuÊt vµ phong th¸I ung dung cña ngời chiến sỹ yêu nớc cách mạng trớc cảnh tù đày nguy hiểm.

(35)  Th©n bµi: -. Hai câu đề: Nói lên một tâm thế đẹp của ngời chiến sỹ cách m¹ng “ VÉn lµ hµo kiÖt, vÉn phong lu – ch¹y mái ch©n th× h·y ë tï’ Một con ngời có tài cao chí lớn, trong mu đồ cứu nớc, cứu dân.Một nhà nho trang nhã, ung dung, đàng hoàng, vẫn là chấp nhận cảnh ngộ tù đày, vừa là một sự thách đố, thể hiện một tháI độ bất bình tĩnh, vừa rất chủ động trớc tai ơng hoạn n¹n - Hai câu thực: Nói về cuộc đời ngời chiến sỹ cách mạng phảI xa gia đình, quê hơng, đất nớc, bôn ba hảI ngoại, phảI nếm tr¶I mäi thö th¸ch gian tru©n, chÞu c¶nh tï téi. - Hai c©u luËn: §èi nhau, ng«n ng÷ trang träng, diÔn t¶ mét chÝ khÝ hiªn ngang, mét chÝ lín phi thêng cña ngêi anh hïng muốn làm nên sự nghiệp vỹ đại.Thơ mang cốt cách anh hùng ‘ Bña tay «m chÆt bå kinh tÕ – më miÖng cêi tan cuéc o¸n thï’ - Hai câu kết: Khẳng định một niềm tin chói sáng, con đờng cách mạnh cứu nớc, cứu dân là con đờng vinh quang sáng ngời chính nghĩa, con đờng chiến đấu vì chính nghĩa đang më réng phÝa tríc.C©u th¬ thø t¸m nãi lªn mét chÊp nhËn, mét th¸ch thøc coi thêng nh÷ng nguy hiÓm gian tru©n ‘ Th©n Êy vÉn cßn, cßn sù nghiÖp – Bao nhiªu nguy hiÓm sî g× ®©u’.§ã lµ niÒm tù tin, l¹c quan, bÊt khuÊt, tù lµm chñ hoµn c¶nh, mang cèt c¸ch hµo kiÖt phong lu.  Kết bài: Đây là bài thơ viết theo thể thơ thất ngôn bát cú đờng luật, giäng ®iÖu hµo hïng, m¹nh mÏ, c¶m høng anh hïng dµo d¹t. “ C¶m t¸c vµo nhµ ngôc Qu¶ng §«ng” cña Phan Béi Ch©u lµ bµi ca yªu níc, bµi ca tù do.. TuÇn 22 V¨n b¶n:. ngµy so¹n 24/01/2010. Hai ch÷ níc nhµ Đập đá ở Côn Lôn A/ Yêu cầu:- Giúp học sinh cảm nhận đợc vẻ đẹp của ngời chiến sỹ cách mạng đầu thế kỷ XX.Cảm nhận đợc nội dung trữ tình yêu nớc. - H×nh thµnh kü n¨ng ph©n tÝch, b×nh gi¶ng. B/ ChuÈn bÞ bµi häc: - Gi¸o viªn: Nghiªn cøu so¹n bµi, tµi liÖu tham kh¶o - Häc sinh: t×m hiÓu hai v¨n b¶n trªn. C/ TiÕn tr×nh d¹y vµ häc:.

(36) - Hoạt động 1: Giáo viên kiểm tra các bài tập của học sinh - Hoạt động 2: Dạy bài mới 1, V¨n b¶n: Hai ch÷ níc nhµ + T¸c gi¶, t¸c phÈm: TrÇn TuÊn Kh¶i( 1895- 1983) bót hiÖu ¸ Nam, quª Nam Định.Ông thờng mợn những đề tài lịch sử, hoặc những biểu tợng nghệ thuật bóng gió để bộc lộ nỗi đau mất nớc, nỗi căm giận bọn cớp nớc và bè lũ tay sai, nhằm khích lệ tinh thần yêu nớc của đồng bào và bày tỏ khát vọng độc lập tự do của mình.Thơ Oong vàop những năm 20 của thế kỷ XX đợc truyền tụng rộng rãI, nổi tiÕng nhÊt lµ nh÷ng bµi h¸t theo c¸c lµn ®iÖu d©n ca, vµ nh÷ng bµi th¬ mang c¸c thÓ lo¹i cæ truyÒn cña d©n téc nh lôc b¸t, song thÊt lôc b¸t. Hai ch÷ níc nhµ lµ bµi th¬ më ®Çu tËp bót quan hoµi hai, sÊng t¸c n¨m 1926.Bµi thơ mợn đề tài lịch sử thời quân Minh xâm lợc nớc ta, Nguyễn Phi Khanh bị giặt bắt đem sang Trung Quốc, Nguyễn TrãI định đI theo cha, nhng tới biên giới phía Bắc, Nguyễn Phi Khanh đã khuyên Nguyễn TrãI nên quay về để lo tính việc trả thù nhà, đền nợ nớc. 2, Luyªn tËp: §Ò ra: T×nh c¶m yªu níc s©u s¾c, thiÕt tha trong bµi th¬ ‘ Hai ch÷ níc nhµ’ ( ¸ Nam TrÇn TuÊn Kh¶i)  Më bµi: + giíi thiÖu nhµ th¬ ¸ Nam TrÇn TuÊn Kh¶I – C©y bót tiªu biÓu cho c¶m høng yêu nớc kín đáo tha thiết trong văn học Việt Nam đầu thế kỷ XX. + Hai ch÷ níc nhµ lµ t©m sù da diÕt, mîn lêi ngêi xa béc lé t×nh c¶m yªu níc cña nhµ th¬  Th©n bµi: + bµi th¬ lµ lêi nh©n vËt NguyÔn Phi Khanh – ký th¸c t©m sù yªu níc + Diễn biến tâm trạng đợc diễn tả thống thiết, nhiều cung bậc tạo nên sự xúc động cho độc giả.Nghệ thuật thơ song thất lục bát điêu luyện - c¶nh ngé biÖt ly ®Çy bi phÉn, gîi trùc tiÕp vÒ thùc tr¹ng níc mÊt nhµ tan.Nçi ®au cña NguyÔn Phi Khanh – còng chÝnh lµ niÒm bi phÉn cña nh÷ng ngêi d©n ph¶I chÞu nçi tñi nh¹c n« lÖ. - C¶nh ®au th¬ng tang tãc cña níc nhµ: suy ngÉm vÒ thêi thÕ tạo cảm xúc đau tức hờn căm, thảm cảnh của đất nớc gắn với nçi ®au nh©n d©n cho thÊy râ téi ¸c qu©n thï, g©y ra trªn s«ng nói lµ thùc tr¹ng ‘ níc mÊt nhµ tan’. - Lêi chiªu hån níc thÉm ®Ém m¸u lÖ, kh¬I gîi tr¸ch nhiÖm tríc vËn níc nghiªng ng·, lµ nçi sÇu ®au nhêng xÐ t©m can cã t¸c dông thøc tÜnh l¬ng tri tríc vËn níc – lêi nh¾n göi thèng thiÕt: Lêi dÆn con cña NguyÔn Phi Khanh chÝnh lµ lêi kªu gäi kín đáo trách nhiệm của thế hệ thanh niên trớc nỗi nhục nô lÖ..

(37) + TiÕng nãi t×nh c¶m s©u nÆng còng lµ lêi tá bµy t×nh yªu níc nhµ g¾n nçi ®au d©n téc víi nçi ®au con ngêi, hoµ hîp t×nh c¶m riªng – chung. + Giọng điệu thơ phù hợp với tâm trạng, làm rõ thêm vẻ đẹp tâm hồn yêu nớc của nh©n vËt, còng lµ cña nhµ th¬.  KÕt bµi: Ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ gi¸ trÞ cña t×nh c¶m yªu níc trong bµi th¬. 2, Văn bản: Đập đá ở Côn Lôn  Vµi nÐt vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm - Phan ch©u Trinh (1872- 1926) hiÖu T©y Hå, quª Qu¶ng Nam.Trong nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XX, Phan Ch©u Trinh lµ ngời đầu tiên đề xớng dân chủ, đòi bắt bỏ chế độ quân chủ ở Việt Nam.Hoạt động cứu nớc của Ông đa dạng, phong phú và s«I næi ë trong níc, cã lóc ë Ph¸p. ë NhËt. - Phan ch©u Trinh lµ ngêi giái biÖn luËn vµ cã tµi v¨n ch¬ng.V¨n chÝnh luËn cña ¤ng rÊt hïng biÖn vµ ®anh thÐp, th¬ v¨n tr÷ ,t×nh thÉm ®Ém tinh thÇn yªu níc vµ d©n chñ. + N¨m 1908, Phan Ch©u Trinh bÞ khÐp téi xói giôc nh©n d©n næi lo¹n trong phong trào chống thuế ở Trung Kỳ nên bị bắt đày ra Côn Đảo.Bài thơ ‘ Đập đá ở Côn Lôn’ làm trong lúc Ông cùng các tù nhân khác bị bắt lao động khổ sai là đập đá.  LuyÖn tËp: Đề ra: Phân tích bài thơ ‘ Đập đá ở Côn Lôn” của Phan Châu Trinh  Mở bài : Phan Châu Trinh (1872- 1926) chiến sỹ cách mạng vỹ đại của dân tộc ta trong ba thập kỷ đầu thế kỷ XX.Ông còn để lại nhiều thơ văn thấm đợm tinh thần dân chủ và chứa chan tình yêu nớc.Bài thơ ‘ Đập đá ở Côn Lôn’ đã thể hiện khí phách hiên ngang bất khuất của ngời chiến sỹ cách mạng trong cảnh tù đày.  Th©n bµi: - 4 câu đầu: vừa tả thực cảnh đập đá, vừa biểu lộ một tâm thế, một ý chí.Chí nam nhi, chí làm trai, coi việc đứng giữa đất Côn Lôn bị tù đày khổ sai là một thách thức nặng nề nhng ch¼ng hÒ nao nóng, vÉn lõng lÉy lµm cho lì nói non - Hai c©u 5,6 lµm hiÖn lªn mét h×nh ¶nh mét chiÕn sÜ c¸ch mạng có tâm hồnvà khí phách cao đẹp. - Hai c©u kÕt: thÓ hiÖn b¶n lÜnh phi thêng cña nh÷ng ngêi cã chí lớn, mu đồ đại sự mà không thành, đó là những ngời anh hïng thÊt thÕ mµ vÉn hiªn ngang to¸t lªn mét phong th¸I ung dung tù t¹i rÊt ng¹o nghÔ cña nhµ chiÕn sü.  KÕt bµi: Bµi th¬ tiªu biÓu cho th¬ ca viÕt trong nhµ tï thùc d©n cña c¸c chiÕn sỹ yêu nớc và cách mạng đầu thế kỷ XX.Sẵn sàng xả thân để cứu nớc, sắt son.

(38) thuỷ chung với dân tộc, bất khuất hiên ngang trớc cảnh tù đày, đó là cáI tâm c¸I chÝ cña Phan Ch©u Trinh thÓ hiÖn trong bµi th¬.C¸I chÝ cña nhµ c¸ch m¹nh tiÒn bèi Phan Ch©u Trinh lµ bµi häc lín cho chóng ta ngìng mé vµ noi theo. §Ò ra 2: Ph©n tÝch vµ ph¸t biÓu c¶m nhËn vÒ khÝ ph¸ch kiªn cêng cña c¸c chiÕn sü yªu níc ®Çu thÕ kû XX qua hai t¸c phÈm ‘ Vµo nhµ ngôc Qu¶ng §«ng c¶m t¸c’ ( Phan Bội Châu) và ‘ Đập đá ở Côn Lôn’ ( Phan Châu Trinh).  Më bµi: - S¬ lîc vÒ th¬ v¨n yªu níc ®Çu thÕ kû XX qua hai nhµ chiÕn sü yªu níc Phan Béi Ch©u, Phan Ch©u Trinh. - Giíi thiÖu hai bµi th¬ cña hai nhµ th¬, sù thÓ hiÖn khÝ ph¸ch vµ t©m hån cña ngêi yªu níc.  Th©n bµi: - Hoàn cảnh, cảm hứng của hai tác phẩm: nhà tù đế quốc, thực dân giam cầm những chiến sỹ hoạt động cách mạng.Phan Bội Châu bị giam ở Quảng Châu còn Phan Châu Trinh bị đày ra C«n §¶o. + Trớc hết là khí phách hiên ngang đợc thể hiện rất giống nhau gi÷a hai nhµ th¬, c¸ch thÓ hiÖn ý hÕt søc quen thuéc trong thi ca truyền thống là làm lập ngôn lập chí để thách thức một cách ngo¹ nghÔ víi c¶nh tï. + H×nh ¶nh ngêi chiÕn sü víi chÝ lín dêi non lÊp bÓ dï thÊt thÕ nhng vẫn không chịu cúi đầu.Vẻ đẹp của tấm lòng son sắt với sự nghiÖp c¸ch m¹ng + Tình cảm hớng về đất nớc cao cả và chân thành.Những bận rén t©m t g¾n liÒn víi vËn níc vît ra khái sù lo toan sèng chÕt của bản thân.ý thơ bộc lộ tầm vóc cao cả, vỹ đại của tâm hồn. - §¸nh gi¸ vÒ con ngêi hai nhµ yªu níc qua bµi th¬: khÝ ph¸ch hiªn ngang cña c¸c chÝ sü yªu níc, t×nh c¶m vµ ý chÝ híng vÒ vận mệnh đất nớc. - NghÖ thuËt th¬ míi mÎ, vît lªn khu«n mÉu cña thi ca truyÒn thèng.  KÕt bµi: Bµi häc rót ra tõ nh©n c¸ch cña hai nhµ c¸ch m¹ng tiÒn bèi. Bài tập về nhà: Làm hoàn thiện các đề bài trên và làm thêm đề tiếp theo. Đề ra: hình ảnh ngời anh hùng cứu nớc hiên ngang lẫm liệt qua bài thơ’Đập đá ë C«n L«n’( Phan Ch©u Trinh). TuÇn 23:. Ngµy so¹n: 30/01/2010 Phong trµo th¬ míi A/ Mục tiêu cần đạt:- Giúp học sinh nắm lại một số bài thơ tiêu biểu của phong trào Thơ Mới đã đựơc học trong chơng trình về nội dung và nghệ thuật.

(39) - H×nh thµnh kü n¨ng ph¸t hiÖn, ph©n tÝch, b×nh gi¶ng - Qua làm cá đề giúp học sinh khả năng diễn đạt B/ ChuÈn bÞ bµi häc: - Giáo viên: nghiên cứu soạn bài ra đề - Häc sinh: häc theo híng dÉn cña gi¸o viªn C/ TiÕn tr×nh d¹y häc: Hoạt động 1: giáo viên kiểm tra bài tập của học sinh ở nhà Hoạt động 2: dạy bài mới  Bµi th¬ ¤ng §å – Vò §×nh Liªn §Ò ra: C¶m nhËn cña em vÒ bµi th¬ cïng tªn cña Vò §×nh Liªn - Tác giả phác hoạ hình ảnh Ông Đồ đI từ thời quá khứ đến hiện tại, từ còn đến mất, từ thời khắc hoàn kim cho đến khi chØ cßn vang bãng. - H×nh ¶nh ¤ng §å thêi qu¸ khø, thêi ®iÓm cßn, thêi kh¾c hoàng kim ( nho học đang chiếm vị thế quan trọng trong đời sèng. Từ không khí vui tơI của ngày tết, hình ảnh Ông Đồ bày mực tàu giấy đỏ bên một góc phố đông để viết chữ là hình ảnh quen thuộc, không thể thiếu.Ông Đồ đã góp phần tạo nên đông vui của ngày tết bởi mọi ngời xúm xít thuê ông viết.Ông Đồ lúc này là vị trí trung tâm, mọi ngời đều tấm tắc khen tài, ngỡng mộ truớc tài năng của ¤ng. Thế rồi thời thế thay đổi, Nho học, Hán học lụi tàn.Ông Đồ vận động từ còn đến mÊt. Ngày xuân trớc, phố đông bao nhiêu ngời thuê viết  nay vắng.Ngày trớc họ tấm tắc ngợi khen tài thì bây giờ họ qua đờng không ai hay.Họ dửng dng lạnh nhạt, Ông Đồ không còn là vị trí trung tâm nữa.Ông Đồ lạc lõng cô đơn, Ông bị ngời đời gạt ra bên lề của cuộc đời. Nçi buån cña ¤ng nã lan to¶ sang c¶ c¸c vËt v« tri v« gi¸c ‘ giÊy …sÇu’ ( ph©n tÝch nghÖ thuËt nh©n ho¸) Ngêi buån th× c¶nh vËt còng buån ‘ l¸ … bay’ ( ph©n tÝch nghÖ thuËt t¶ c¶nh ngô t×nh) Cuối cùng hình ảnh Ông Đồ đã trở thành ngời thiên cổ.Mùa xuân đến hoa đào nở nhng Ông Đồ không xuất hiện.Ông đã nhập vào những ngòi muôn năm cũ.  Hình ảnh Ông Đồ cứ mờ dần, mờ dần rồi mất hút trên con đờng vô tận của thời gian, hình ảnh Ông Đồ chính là di tích tiều tuỵ đáng thơng của một thời tàn. T¸c gi¶ thÓ hiÖn t×nh c¶m ch©n thµnh th¬ng c¶m. §Ò 2: Ph©n tÝch lµm râ c¸i hay cña hai c©u th¬ sau trong bµi th¬ ¤ng §å cña Vò §×nh Liªn.

(40) Giấy đỏ buồn không thắm Mực đọng trong nghiên sầu Gîi ý: NghÖ thuËt t¶ c¶nh ngô t×nh – ngêi buån c¶nh cã vui ®©u bao giê.¤ng §å buån nªn c¶nh vËt ë ®©y còng nhuèm buån.Mïa xu©n nhng l¹i xuÊt hiÖn h×nh ¶nh l¸ vµng, l¸ vµng gîi sù tµn t¹ nã l¹i r¬I trªn giÊy, giÊy kh«ng cã ngêi thuª viÕt nªn cø ph¬I gi÷a trêi høng lÊy nh÷ng l¸ vµng r¬i.Ma bôi ma nhá, lÊt phÊt ë ®©y t¸c gi¶ không chỉ ma xuân để tơI sức sống cho vạn vật mà…gợi ra một tê táI, lạnh lẽo, thê lơng của đất trời.Ma không lớn nhng nó làm con ngời lạnh tê tái. Nỗi buồn của Ông Đồ lan toả ra cả cảnh vật dờng nh đất trời cũng buồn cho Ông §å..  Bµi th¬ Nhí Rõng – ThÕ L÷ §Ò 1: T©m tr¹ng con Hæ trong bµi th¬ ‘ nhí rõng’ cña ThÕ L÷.  Më bµi: - Giíi thiÖu bµi th¬ vµ h×nh tîng con hæ Nhí rõng lµ mét trong nh÷ng bµi th¬ vµo hµng kiÖt t¸c cña ThÕ L÷ vµ cña c¶ phong trµo th¬ míi. Con hæ lµ h×nh tîng trung t©m cña bµi th¬.Mîn lêi con hæ bÞ nhèt ë vên b¸ch thó, t¸c gi¶ diÔn t¶ niÒm khao kh¸t tù do m·nh liÖt vµ t©m sù yªu níc cña con ngêi nh÷ng ngµy n« lÖ.  Th©n bµi: - T©m tr¹ng can hæ trong c¶nh giam cÇm ë vên b¸ch thó + niÒm c¨m uÊt vµ nçi ngao ng¸n ( ®o¹n 1) + tâm trạng chán chờng và tháI độ khinh miệt sự tầm thờng giả dèi ë vên b¸ch thó ( ®o¹n 4) - Nçi nhí rõng da diÕt kh«n ngu«I cña con hæ ( ®o¹n 2,3,5) + con hæ nhí c¶nh níc non hïng vü víi tÊt c¶ nh÷ng g× lín lao d÷ déi + con hæ nhí tiÕc vÒ mét thêi tung hoµnh hèng h¸ch cña ngµy xa  Kết bài: Tâm trạng của ocn hổ là một ẩn dụ để thể hiện một cách kín đáo tình cảm của tác giả cũng là tâm trạng của sự yêu nớc của những ngêi d©n ViÖt Nam thöa Êy.Hä ch¸n ghÐt cuéc sèng tï tóng tÇm thêng cña thùc t¹i n« lÖ vµ khao kh¸t tù do. Tâm trạng ấy đã làm nên giá trị và sức sống bền lâu của nhà thơ Đề 2: Nhà phê bình văn học Hoài Thanh có nhận xét về thơ Thế Lữ ‘ đọc đôI bài nhÊt lµ bµi ‘Nhí rõng” ta tëng chõng thÊy nh÷ng ch÷ bÞ x« ®Èy, bÞ d»n vÆt bëi mét sức mạnh phi thờng.Thế Lữ nh một viên tớng điều khiển điều khiển đội quân Việt ngữ bằng mệnh lệnh không thể cỡng đợc ( thi nhân Việt Nam).

(41) Em hiÓu nh thÕ nµo vÒ ý kiÕn trªn? Qua bµi th¬ Nhí rõng h·y chøng minh Dµn ý:  Më bµi: giíi thiÖu th¬ ThÕ L÷ vµ bµi th¬ Nhí rõng – thµnh c«ng vª ph¬ng diÖn nghÖ thuËt ng«n ng÷. DÉn ý kiÕn nhËn xÐt cña Hoµi Thanh.  Th©n bµi: - gi¶I thÝch ý kiÕn  tµi n¨ng cña ThÕ L÷ TV - chøng minh + ng«n tõ phong phó, giµu chÊt t¹o h×nh, søc biÓu c¶m viÖc miªu t¶ con hæ bÞ giam cÇm ë vên b¸ch thó viÖc miªu t¶ con hæ ë chèn níc non hïng vü + ng«n ng÷ th¬ giµu nh¹c tÝnh, ©m ®iÖu dåi dµo ThÓ th¬ gieo vÇn phèi thanh C¸ch ng¾t nhÞp linh ho¹t, ng¾n, dµi Giäng th¬ ®a thanh khi th× u uÊt, d»n vÆt, khi th× say sa tha thiÕt, hïng tr¸ng.  KÕt bµi: thÓ hiÖn tµi n¨ng sö dông ng«n ng÷ cña ThÕ L÷ Góp phần quan trọng trong việc đổi mới thơ ca. Bµi tËp vÒ nhµ: đê1: phân tích bức tranh tứ bình trong bài thơ Nhớ rừng đề2: tình yêu nớc của bài thơ Nhớ rừng..  Bµi th¬ quª h¬ng cña TÕ Hanh §Ò1: Ph©n tÝch bµi th¬ Quª h¬ng Hai câu đầu: giới thiệu về Quê hơng ( vị trí địa lý, đặc điểm, nghề nghiệp) Câu 3 câu 8: Cảnh dân chài bơI thuyền ra khơI đánh cá Ra kh¬I bÇu trêi trong trÎo, giã nhÑ, rùc tì n¾ng hång b×nh minh T©m tr¹ng phÊn chÊn, khai th¸c nghÖ thuËt so s¸nh vµ tõ ng÷: h¨ng, ph¨ng, vît khí thế băng tới dũng mãnh của con thuyền – hình ảnh con thuyền … đó là bức tranh lao động đầy hứng khởi và dào dạt sức sống. Miêu tả cánh buồm: “ cánh …gió” so sánh độc đáo – làm cho hình ảnh chiếc buåm trë nªn lín lao thiªng liªng.C¸nh buåm chÝnh lµ linh hån cña lµng chµi Câu 9 câu 16: Cảnh đón thuyền cá về bến Không khí đông vui tấp nập diễn tả bức tranh lao động náo nhiệt đày ắp niềm vui, H×nh ¶nh ngêi d©n chµi “ d©n…xa x¨m”.

(42) Lan da… n¾ng t¶ thùc C¶…x¨m c¶m nhËn l·ng m¹n th©n h×nh v¹m vì cña ngêi d©n chµi thÊm h¬I thë cña biÓn c¶, nång nµn vÞ xa x¨m cña biÓn kh¬i. Hình ảnh con thuyền cũng nh ngời dân chài sau chuyến lao động trở về thấy mệt mỏi và con thuyền cũng đang lắng nghe chất muối của đại dơng đang thấm dần trong thớ vỏ chỉ gắn bó với làng chài tha thiết mới biết đợc những câu thơ §Ò 2: C¶m nhËn cña em vÒ c¸I hay cña hai c©u th¬: “ C¸nh buåm d¬ng to nh m¶nh hån lµng Ruín th©n tr¾ng bao la th©u gãp giã” Gợi ý: Phân tích độc đáo của phép so sánh, cáI cụ thể so sánh với cáI trừu tợng vẻ ra đợc hình thể vừa gợi ra đợc cáI linh hồn của sự vật.Làm cho sự vật trở nên lín lao, thiªng liªng. Đề 3: Cảm nhận của em về cáI hay độc đáo của đoạn thơ: “ D©n … …………………….thí vá” ®©y lµ nh÷ng c©u th¬ hay nhÊt tinh tÕ nhÊt c¶u bµi th¬…kÕt hîp t¶ thùc vµ l·ng m¹n.Ph©n tÝch nghÖ thuËt nh©n ho¸. Bµi tËp vÒ nhµ: đề1: nói về thơ Tế Hanh, Nguyễn Văn Long trong từ điển văn học đã cho rằng: “ trong thơ Tế Hanh, cảm xuác chân thực thờng đợc diễn đạt bằng lời thơ giản dị, tự nhiÖn, giµu h×nh ¶nh.TiÕng nãi nhá nhÑ, hiÒn hoµ b×nh dÞ nhng kh«ng kÐm phÇn thiết tha đã giúp cho thơ Tế Hanh dễ dàng đến đợc với ngời đọc”.Bằng bài thơ “ Quê hơng” hãy chứng minh nhận định trên. §Ò2: T×nh yªu Quª h¬ng qua bµi Quª h¬ng cña TÕ Hanh. Ngµy so¹n: TuÇn24 :. V¨n häc c¸ch m¹ng. Bµi1 : Khi con tu hó I.Giíi thiÖu nhöng nÐt c¬ b¶n vÒ t¸c gi¶ t¸c phÈm. II.T×m hiÓu v¨n b¶n. 1.Nhan đề bài thơ :Khi con tu hú gọi bầy-ta có thể hiểu :khi chim tu hú gọi bầy là khi mùa hè đến,ngời tù cách mạng càng cảm thấy ngột ngạt trong phòng giam chật chéi,cµng thÌm kh¸c cuéc sèng tù do tng bõng ë bªn ngoµi.TiÕng chim tu hó lµ tÝn hiÖu cña mïa hÌ rùc rë,…. 2.Cảnh mùa hè đợc miêu tả ở 6 câu thơ đầu..

(43) Tiếng tu hú gọi bầy là âm thanh quen thuộc chốn đồng quê báo hiệu mùa hè đang đến,âm thanh ấy đã thức gọi trong tâm hồn ngời tù một khung cảnh mùa hè.Sau câu më ®Çu t¶ tiÕng chim nao nøc gäi bÇy,n¨m c©u cßn l¹i më ra c¶ mät thÕ giíi cña sù sống tơi đẹp,rộn rả.Dù chỉ tởng tợng nhng cảnh mùa hè hiện lên thật cụ thểvà sống động,đủ cả hình ảnh,âm thanh,màu sắc và cảm giác… ở trong 4 bức tờng chật chội của nhà giam,chỉ qua một âm thanh nghe đợc ,ngời tù có thể nhìn thấy,có thể ngửi,có thể nếm….tất cả nhửng vẽ đẹp hấp dẫn của sự sèng bªn ngoµi. Nêú g có niềm gắn bó thiết tha với cuộc đời,không có niềm khao khát tự do m¶nh liÖt,kh«ng cã mét t©m hån tinh tÕ nh¹y c¶m vµ mét trÝ tëng tîng l·ng m¹n v« cùng phong phú thì nhà thơ không thể viết đợc nhửng câu thơ tuyệt vời nh thế. 3/T©m tr¹ng ®au khæ ,uÊt øc v× bÞ giam cÇm thÓ hiÖn trong 4 c©u th¬ cuèi. 4 c©u th¬ cuèi thøc sù lµ hai c©u c¶m th¸n trùc tiÕp bËt ra tõ t©m tr¹ng ngét ng¹t,uÊt ức đến không chịu nổi làm nổi bật cảm giác ngột ngạt cao độ,niềm khát khao cháy bỏng muốn thoát ra khỏi cảnh tù ngục để trở về với cuộc sống tự do bên ngoài.Và trong lßng ngêi tï,niÒm khao kh¸t tù do cñng lªn tiÕng gäi th«i thóc ngêi tï vît thoát cảnh giam cầm để trở về với cuộc đời hoạt động sôi nổi,tự do. II.§Ò sè 1.Ph©n tÝch t©m tr¹ng cña nh©n vËt trö t×nh trong bµi th¬ ’’khi con tu hó’’<Tè H÷u> §Ò sè 2.B×nh gi¶ng bµi th¬ ‘’khi con tu hó’’ cña nhµ th¬ Tè H÷u. Bai 2 :Tøc c¶nh P¸c Bã I.Vµi nÐt vÒ t¸c gi¶-t¸c phÈm. II.T×m hiÓu v¨n b¶n. 1.Bác vui vì đợc sống giửa núi rừng,hoà mình với thiên nhiên. Ngang từ câu đầu :’’Sáng ra…..hang’’ ta đã bắt gặp cảm giác vui đó.Biểu hiện một phong thái ung dung của bác hoà điệu với nhịp sống nơi suối rừng hang động. Câu thứ 2 :’’Cháo bẹ….sàng’’ có thêm chút vui đùa hỏm hỉnh. Hàng tháng trời phải ăn cháo bẹ rau măng gian khổ nh thế mà bác vẩn đùa vui… Câu thứ 3 :nói đến chổ làm việc.’’Bàn đá…..đảng’’ bàn làm việc là phiến đá bên bờ suối.Từ ăn,ở,làm việc đều là của thiên nhiên.Bác rất yêu thiên nhiên và đặc biệt vui tính khi đợc sống giữa thiên nhiên,hoà mình với suối rừng,gió trong non xanh níc biÕc. 2.Bác vui vì nhận thấy’’Cuộc đời cách mạng thật là sang’’. ’’Cuộc đời cách mạng thật là sang’’cái sang trọng của cuộc đời cách mạng là niềm vui đấu tranh vì nớc vì dân để giành lại cả giang sơn.Cái sang trọng ấy nằm ở c©u th¬ thø 3.C©u th¬ nµy cho ta thÊy rá B¸c lµ ngêi chiÕn sÜ chø kh«ng ph¶i lµ Èn sÜ. Nh vËy trung t©m cña bøc tranh P¸c Bã lµ h×nh tîng ngêi chiÕn sÜ c¸ch m¹ng ®ang toàn tâm toàn ý trong cuộc đấu tranh vì độc lập tự do. Bµi 3 :Ng¾m Tr¨ng I.Vµi nÐt vÒ t¸c gi¶-t¸c phÈm 1.T¸c gi¶:.

(44) Thang8-1942,Hồ Chí Minh từ Pác Bó(Cao Bằng)bí mật lên đờng sang Trung Quốc để tranh thủ sự viện trợ quốc tế cho cách mạng Việy Nam. Nhng khi đến gần thị trấn Túc Vinh thì Ngời bị chính quyền địa phơng ở đây bắt giữ.Trong hơn môt năm cầm tù(từ thánh 8-1942 đến tháng 9-19430.Bác bị giam cÇm vµ bÞ gi¶i ®i quanh quÈn gÇn 300 nhµ lao cña 13 huyÖn thuéc tØnh Qu¶ng Tây(Trung Quốc).Trong nhửng ngày đó,Ngời đã viết tập thơ Nhật kí trong tù gồm 133 bài thơ chữ Hán,phần lớn là thơ tứ tuyệt.Chỉ là một tập nhật kí bằng thơ viết để khuây khoả và để tự động viên bản thân trong hoàn cảnh tù ngục,Nhật kí trong tù của Hồ Chí Minh đã trở thành một viên ngọc quý trong kho tàng thơ ca dân tộc.Tập thơ thể hiện tâm hồn cao đẹp,ý chí cách mạng phi thờng và tài năng thơ xuất sắc của Bác Hồ vĩ đại. 2.T¸c phÈm: Ng¾m tr¨ng(Väng nguyÖt)lµ mét bµi th¬ hay cña tËp th¬ NhËt kÝ trong tï.Bµi th¬ b»ng ch÷ H¸n,theo thÓ thÊt ng«n tø tuyÖt. II.Tãm t¾t néi dung. 1.2 c©u ®Çu:Hoµn c¶nh ng¾m tr¨ng cña B¸c trong ®iÒu kiÖn:kh«ng rîu kh«ng hoa.Cuộc ngắm trăng trong hoàn cảnh thiếu thốn nhiều thứ không thực hiện đợc.ở câu thơ thứ 2,tâm trạng của Bác xốn xang bối rối trớc cảnh đẹp,qua đó cho ta thấy đợc tâm hồn nghệ sĩ nhạy cảm trớc vẽ đẹp của thiên nhiên.Ngời chiến sĩ cách mạng lão luyện ấy vẫn là một con ngời yêu thiên nhiên một cách say mê và hồn nhiên đã rung động trớc cảnh đẹp dù đang là thân tù. 2.2 câu cuối:Thể hiện mối quan hệ sự giao hoà thắm thiết giữa trăng và ngời.Cả ngời và trăng đều chủ động tìm đến giao hoà cùng nhau,ngắm nhau say đắm.2 câu thơ làm nổi bật tình cảm song phơng đều mãnh liệt của cả ngời và trăng.Đồng thời thấy đợc sức mạnh tinh thần kì diệu của ngời chiến sĩ-thi sĩ.Phía này là nhà tù đen tối,là hiÖn thùc tµn b¹o-phÝa kia lµ vÇng tr¨ng th¬ méng,bÇu trêi tù do,thÕ giíi cña c¸i đẹp,giữa hai thế giới đối cực là cửa sổ song sắt nhà tù.Nhng với cuộc ngắm trăng này nhà tù,song sắt đã trở nên vô nghĩa.Trớc những tâm hồn tri âm tri kỉ tìm đến nhau.Vµ ®©y cñng kh«ng ph¶i lµ cuéc vît ngôc tinh thÇn duy nhÊt. III.LuyÖn tËp. §Ò 1:Tr×nh bµy nh÷ng hiÓu hiÓu biÕt cña em vÒ tËp th¬’’ NhËt kÝ trong tï’’(Hå ChÝ Minh). 1.Giíi thiÖu s¬ lîc vÒ tËp th¬ NhËt kÝ trong tï: Từ tháng 8-1942 đến tháng 9-1943,Bác Hồ bị chính quyền Tởng Giới Thạch bắt giam trong các nhà lao ở tỉnh Quảng Tây.Trong bóng tối của nhà lao tù,Ngời đã viết ra những dòng ánh sáng,đó là những dòng thơ trong tập thơ nhật kí.Tập thơ gồm có 133 bµi,viÕt b»ng ch÷ H¸n phÇn lín lµ th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt. 2.Tập thơ Nhật kí trong tù đã thể hiện những giá trị lớn: a.Phản ánh hiện thực về chế độ nhà tù,chế độ xã hội Trung Quốc lúc bấy giờ: +Đó là một xã hội dày đặc những nhà tù. +X· héi tËp trung nh÷ng bÊt b×nh,tr¸i lÏ. +Xã hội xấu xa chà đạp lên quyền sống con ngời. b.Tập thơ đã ghi lại hình ảnh của nhà thơ: +Mét con ngêi víi’’sù nghiÖp lín’’..

(45) +Víi t©m hån cao c¶:’’yªu níc,yªu ngêi,yªu thiªn nhiªn’’. c.Dï viÕt b»ng ch÷ H¸n nhng tËp th¬ vÉn xuÊt ph¸t tõ nguån m¹ch cña t©m hån d©n téc. d.Lêi th¬ hån nhiªn,gi¶n dÞ,®a nghÜa.ChÊt thÐp,chÊt t×nh,chÊt hiÖn thùc,chÊt l·ng mạn,chất cổ điển,chất hiện đại hoà quyện vào nhau một cách hài hoà tạo nên vẻ đẹp riªng biÖt cña tËp th¬. 3.Tập thơ giúp chúng ta hiểu thêm về tâm hồn vĩ đại của Bác,có tác dụng bồi dỡng lßng yªu níc,tinh thÇn nh©n ¸i,thÕ giíi quan,nh©n sinh quan c¸ch m¹ng cho thÕ hÖ trÎ. §Ò 2:Ph©n tÝch bµi th¬’’ Ng¾m tr¨ng’’ cña Hå ChÝ Minh. Dµn ý 1.Më bµi: +§Ò tµi ng¾m tr¨ng trong v¨n ch¬ng. +Nêu t tởng chủ đề của bài thơ’’Ngắm trăng’’. +TrÝch bµi th¬. 2.Th©n bµi: a.Hai câu thơ đầu:tâm trạng của nhà thơ chuẩn bị đón trăng. +Trong tï:gîi lªn thÕ giíi xÝch xiÒng,con ngêi bÞ giam cÇm kh«ng cã tù do. +Trong cảnh ngộ không ai ngờ đó,nhà thơ bồi hồi đón trăng. -§ãn tr¨ng trong c¶nh ngé .’’Kh«ng...còng kh«ng...’’.Kh«ng cã mét ®iÒu kiÖn nào để đón trăng.’’Không rợu,cũng không hoa’’. -Thông thờng trớc một vẽ đẹp ngời ta yêu quý,trân trọng,con ngời nh muốn mình đẹp hơn,tơm tất hơn.Nhà thơ chuẩn bị đón trăng trong một tâm lí rất ngời ấy. -Nhà thơ đón trăng bằng tình yêu trăng. b.Hai c©u th¬ sau:C¶nh ng¾m tr¨ng +Ngêi híng vÒ phÝa song cöa ng¾m tr¨ng.Cßn tr¨ng nh di chuyÓn dÇn vÒ phÝa nhµ th¬. +Kho¶ng c¸ch gi÷a ngêi vµ tr¨ng mu«n trïng xa c¸ch l¹i trë nªn gÇn gòi biÕt bao.Một không gian lặng lẽ.Ngờivà trăng’’đối diện đàm tâm’’.Chấn song sắt nhà tù trë nªn v« nghÜa. +Bµi th¬ më ®Çu lµ Väng nguyÖt.KÕt l¹i’’Tr¨ng nhßm khe cöa ng¾m nhµ th¬’’.B¸c hÇu nh kh«ng bao giê tù cho m×nh lµ nhµ th¬,nhµ v¨n.Riªng trong bµi th¬ nµy B¸c viÕt’’NguyÖt tßng song khÝch kh¸n thi gia’’.Cã lÏ ph¶i lµ nhµ th¬,con ngêi cã t©m hồn giàu có,yêu trăng tha thiết,mới xứng với vẽ đẹp của trăng. 3.KÕt bµi. +Thơ Bác thờng rất ngắn,nhng hàm súc d ba.Bốn câu trong bài thơ viết về một đề tài cũ,nhng đã làm sáng lên nhng khám phá mới mẻ. +Quyết định cho vẻ đẹp của bài thơ là chất ngời tuyệt vời của ngời thơ:là tinh yêu thiªn nhiªn,tinh thÇn thÐp,lßng khao kh¸t tù do....quan niÖm míi mÎ vÒ tÇm vãc con ngêi. IV.Bµi t©p vÒ nhµ:C¶m nhËn cña em vÒ bµi th¬’’Ng¾m tr¨ng’’ cña Hå ChÝ Minh. Bài4:Đi đờng.

(46) I.T×m hiÓu chung. -Bài thơ thuộc loại thơ ngẫu hứng.Nhân một chuyến đi nào đó,Bác Hồ ngẫu hứng s¸ng t¸c bµi th¬. -Nội dung chính:vừa tả lại những bớc đờng khó khăn gian khổ mình trải qua,vừa suy ngẫm về thái độ con ngời trớc những con đờng đời rộng lớn và nhiều thử th¸ch.... II.T×m hiÓu néi dung. 1.Hai c©u ®Çu: Đi đờng..........lao Nói cao..................... trïng -Câu thơ thứ nhất nói lên một lẽ đơng nhiên. -Câu thơ thứ hai miêu tả hình ảnh núi non trùng điệp phía trớc mà ngời đi đờng ®ang híng tíi.§iÖp tõ’’nói cao’’ nèi nhau hai lÇn,kÕt hîp tÝnh tõ’’trËp trïng’’võa t¶ đợc hình ảnh con đờng rừng núi,vừa gợi một cảm giác nhiều khó khăn,thử thách nối tiếp đón chờ con ngời. 2.Hai c©u sau: Nói cao.............cïng Thu vµo .............................non -Lớp nghĩa thứ nhất:Tiếp tục nội dung tả thực:hiện lên hình ảnh ngời đi đờng hiên ngang đứng trên đỉnh núi cao chót vót,tâm hồn phơi phới niềm vui.Đó là t thế vµ niÒm vui cña chÝnh B¸c Hå,ngêi tï-chiÕn sÜ lu«n ph¶i tr¶i qua nh÷ng khã kh¨n thử thách và luôn cố gắng vợt khó,vơn tới phía trớc,đạt tới từng thắng lợi trong cuộc sèng. -Lớp nghĩa thứ hai:Từ niềm lạc quan giành đợc thắng lợi trong chuyến đi ấy-đi đờng rừng,leo nhiều núi cao-ngời đi rút ra một bài học kinh nghiệm sống:con ngời cần phải cố gắng hết mình vợt mọi khó khăn,vơn lên rèn luyện,học tập để đạt đỉnh cao của sản phẩm đạo đức và kiến thức khoa học.Khi ấy,ta sẽ vô cùng sung sớng đợc thâu tóm cả đất trời,vũ trụ,thấu hiểu mọi việc lớn nhỏ,gần xa,rộng hẹp...nh’’muôn trùng nớc non’’vậy. III/LuyÖn tËp Đề ra: Phân tích bài thơ “ Đi đờng của Hồ Chí Minh Dµn ý A Mở bài:Đi đờng là bài thơ số 30 trong tập thơ nhật ký trong tù. Từ những chặng đờng hết nhà tù này đến nhà tù khác và cả con đờng dài vạn dặm của nhà thơđi tìm hình của nớc . Ngời đã xúc động suy nghĩ đúc kết những bài học về chuỵện đi đờng. B Th©n bµi : 1.Sơ lợc vài nét về chuyện đi đờng: - Đi đờng là chuyện bình thờng mà mọi ngời ai cũng biết . - Tõ nh÷ng chuyÖn b×nh thêng , nhµ th¬ göi g¾m nh÷ng suy nghÜ vÒ nh÷ng vấn đề lớn của con đờng . 2. Ph©n tÝch : a. Câu 1: Câu thơ giản dị nh một lời buột miệng nói ra ,nhng là sự đúc kết s©u s¾c..

(47) - §i:§i vµo cuéc sèng, yªu th¬ng g¾n bã víi cuéc sèng. - BiÕt: HiÓu biÕt,më réng sù hiÓu biÕt cña con ngêi. - Liên hệ với câu tục ngữ “ đi đàng học một sàng khôn b. Câu 2,3 là hình ảnh con đờng. - Con đờng liên tiếp núi , hết núi này đến núi khác. - Có những đĩnh cao chót vót. - ý nghĩ tọng trng của hình ảnh con đờng. c. Câu kết: Kết quả của sự vợt qua sự thử thách trên con đờng của cuộc sèng: - Tầm nhìn , tầm nghĩ đợc mở rộng. - Tâm hồn trở nên giàu có hơn , chất ngời sẽ lớn lao cao đẹp h¬n. KÕt bµi: -. Bài thơ 4 câu ngắn gọn , mà nêu đợc bài học lớn về cuộc sèng con ngêi : bµi häc vÒ ý chÝ, nhËn thøc , cã t¸c dông động viên khích lệ con ngời chiến thắng những khó khăn trong đời sốngđể đạt đợcớc mơ của mình. - VÒ nghÖ thuËt: Lêi th¬ gi¶n dÞ , hµm sóc, ®a nghÜa, h×nh ¶nh thơ vừa tả thực vừa tợng trng chứa đựng những suy nghĩ lớn. !V.Bµi tËpvÒ nhµ: Đề 1:Cảm nhận của em về bài thơ Đi đờng của Chủ Tịch Hồ Chí Minh . Đ2: Phân tích hình ảnh Bác Hổtong bài thơĐi đờng trong nhật ký trong tù. KiÓm tra gi¸o ¸n tuÇn 24 Tæ phã CM. TuÇn 25 14/3/2010. Ngµy so¹n. CHIẾU DỜI ĐÔ ( Thiên đô chiếu – Lý Công Uẩn) I.Vài nét về tác giả, tác phẩm Lý Công Uẩn (974 – 1028) , người châu Cổ Pháp, lộ Bắc Giang( nay là làng Đình Bảng, Từ Sơn, Bắc Ninh). Ông là người thông minh , nhân ái, có chí lớn và lập được nhiều chiến công.Dưới thời Tiền Lê, ông làm đến chức Tả thân vệ điện tiền chỉ huy sứ.Khi Lê Ngoạ Triều mất , ông được triều thần tôn lên làm vua, xưng là Lý thái Tổ, lấy niên hiệu là Thuận Thiên và quyết định dòi đô. Năm Canh Tuất niên hiệu Thuận Thiên thứ nhất (1010), Lý Thái Tổ viết bài Thiên đô chiếu bày tỏ ý định dời đô từ Hoa Lư ( nay thuộc tỉnh Ninh Bình) ra thành Đại La ( Hà Nội ngày nay).Tương truyền khi thuyền vua đến dưới thành.

(48) thì có rồng vàng bay lên, nhân điềm tốt ấy vua đổi tên Đại La thành Thăng Long.  Chiếu dời đô của Lý Thái Tổ là bài văn xuôi kết hợp với văn biền ngẫu được viết bằng chữ Hán, vừa tiêu biểu cho đặc điểm chung của thể văn chiếu vừa có những nét riêng đặc sắc. II. Đề văn luyện tập: Đề 1: Phân tích tư tưởng yêu nước tong bài ‘ Chiếu dời đô’ của Lý Công Uẩn.  Dàn ý: A/ Mở bài: - Giới thiệu bài chiếu dời đô của Lý Thái Tổ - Khẳng định bài chiếu là một bài văn sáng ngời tư tưởng yêu nước. B/ Thân bài: biểu hiện của tue tưởng trong bìa chiếu: 1. Khát vọng xây dựng đất nước hùng cường, vững bền, đời sống nhân dân thanh bình, triều đại thịnh trị. - Thể hiện ở mục đích của việc dời đô - Thể hiện ở cách nhìn về mối quan hệ giữa triều đại, đất nước và nhân dân. 2. Khí phách của một dân tộc độc lập tự cường: - Thống nhất giang sơn về một mối - Khẳng định tư cách độc lập ngang hàng với Trung Hoa. - Niềm tin vào tương lai muôn đời của đất nước. C/ Kết bài: - Khẳng định tư tưởng yêu nước của bài chiếu - Nêu ý nghĩa và vị trí của bài chiếu. Đề 2: Hãy phân tích mục đích việc dời đô của Lý Công Uẩn. Bài làm: Năm 1009, Lê Ngoạ Triều, một tên vua hoang dâm vô độ, tàn bạo cực kỳ đã chết.Quần thần nhà Lê và giới tăng lữ cao cấp đã tôn Lý Công Uẩn, Điện Tiền chỉ huy sứ lên làm vua, mở đầu triều đại nhà Lý (1009 – 1225) đánh dấu bước phát triển mới của chế độ phong kiến Việt Nam. Năm 1010, Lý Thái Tổ đã dời đô từ Hoa Lư ra Đại La.Có thể nói đây là một kỳ tích đầu tiên của vương triều nhà Lý.Lý Công Uẩn đã tự tay mình thảo ‘ chiếu dời đô’ bằng chữ Hán, một văn kiện có ý nghĩa lịch sử trọng đại. ‘ Chiếu dời đô’ đánh dấu bước phát triển mới của đất nước Đại Việt, thể hiện ý chí tự cường của nhân dân ta trên đà lớn mạnh. Chiếu là thẻ văn do vua dùng để ban bố mệnh lệnh. ‘ Chiếu dời đô’ được viết bằng văn xuôi cổ, câu văn có vế đối.Các yếu tố nghị luận, miêu tả, tụa sự và trữ tình kết hợp một cách rất chặt chẽ, hài hoà. Phần đầu bài ‘chiếu’, Lý Công Uẩn giải thích nguyên nhân, mục đích việc dời đô.Tác giả có một lối viết ngắn, lý lẽ sắc sảo, các dẫn chứng nêu ra đầy sức thuyết phục..

(49) Mở bài nêu lên sự kiện lịch sử: nhà Thương đến vua Bàn Canh 5 lần dời đô, nhà Chu đến vua Thành Vương cuãng 3 lần dời đô. Đó là những tiền lệ lịch sử, những kinh nghiệm lịch sử.Việc dời đô của các vua thời Tam Đại( bên Tàu) là do yêu cầu khách quân của xã hội, do xu thế của lịch sử, chứ không phải theo ‘ theo ý riêng mình mà tự tiện chuyển dời?’ Việc dời đô là do mục đích sâu xa tốt đẹp.Lí lẽ nhà vua nêu lên rất sâu sắc, vừa có tình có lí.Dời đô ‘ cỉ vì muốn đóng đô ở nơi trung tâm, mưu toan nghiệp lớn, tính kế muôn đời cho con cháu’.Dời đô là vì nước vì dân, vì đạo nghĩa ‘ trên vâng mệnh trời, dưới theo ý dân’…Dời đô sẽ mang lại lợi ích tốt đẹp: ‘ vận mước lâu dài, phong tục phồn thịnh’.Dời đô là để xây dựng và bảo vệ đất nước giàu đẹp, bền vững đến muôn đời mai sau. Lý Công Uẩn nhắc đến bài học lịch sử của hai triều đại nhà Đinh và nhà Lê.Từ khi Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi hoàng đế năm 968 đến khi Lê Ngoạ Triều chết 1009, hai triều đại Đinh , Lê chỉ tồn tại trong vòng 42 năm.Loạn lạc kéo dài, đất nước không phát triển.Nhà Đinh và nhà Lê đã ‘ theo ý riêng mình, khing thường mệnh trời, không theo dấu của Thương, Chu, cứ đóng yên đô thành’. ở Hoa Lư.Một sự thật cay đắng đã xảy ra: ‘ khiến cho triều đại không được bền lâu, số vận ngắn ngủi, trăm họ phải hao tổn, muôn vật không được thích nghi’. Tác giả không chỉ giải thích, nêu lên nhiều dẫn chứng lịch sử, làm rõ cái lợi của việc dời đô, cái hại của việc nhà Đinh, nhà Lê ‘ cứ đóng yên đô thành’ ở Hoa Lư…,mà còn biểu lộ cảm xúc của mình trước bài học lịch sử: ‘ Trẫm rất đau xót về việc đó, không thể không dời đổi’.Với Lý Công Uẩn thì việc dời đô từ Hoa Lư ra Đại La là một yêu cầu cấp thiét của lịch sử, là một đời hỏi nóng bỏng của dân tộc và đất nước trên đà phát triển. Phần đầu ‘Chiếu dời đô’ đã thể hiện tâm hồn và trí tuệ Đại Việt, bản lĩnh đổi mới và vươn lên của Đại Việt. Đề 3: Phân tích giá trị tư tưởng và nghệ thuật trong phần hai bài ‘ Chiếu dời đô’ của Lý Công Uẩn. Bài làm: Sau một năm lên làm vua, 1010, Lý Thái Tổ dời đô từ Hoa Lư ra Đại La, sau đổi tên la Thăng Long. Đã ngót một nghìn năm trôi qua, Thăng Long – Hà Nội trở thành trái tim của đất nước Đại Việt, là niềm yêu mến, tự hào của dân tộc Việt Nam chúng ta. Đọc phần hai ‘ Chiếu dời đô’, ta vô cùng xúc động trước cách nói và cách viết của Lý Thái Tổ về sự thuận lợi của thành Đại La, nơi mà nhà vua dời đô đến để xây dựng sự nghiệp lâu dài. Lý Công Uẩn đã có một cái nhìn sáng suốt, sâu sắc và toàn diện về Đại La.Miền đất ấy không còn xa lại nữa, vốn là kinh đô cũ của Cao Vương. Đại Việt sử kí toàn thưcho biết Cao Vương là Cao Biển, Đô hộ sứ Giao Châu đã xây thành Đại La vào năm 866..

(50) Về vị trí địa lí, Đại La ‘ở vào nơi trung tâm trời đất…, đã đúng ngôi nam bắc tây đông’.Về mặt địa thế, Đại La rất hùng vĩ bao la ‘được cái thế rộng cuộn hổ ngồi’,lại tiện hướng nhìn sông dựa núi’, địa thế rộng mà bằng, cao mà thoáng’.Là một vùng đất lí tưởng: ‘ dân cư khỏi chịu cảnh khốn khổ ngập lụt; muôn vật cũng rất mực cũng phong phú tốt tươi’. Từ miêu tả, tác giả bài Chiếu đã dùng lối viết khẳng định và biểu cảm ca ngợi Đại La – kinh đô mới của Đại Việt là ‘ thắng địa’ của đất Việt ta, là ‘ chốn tụ hội trọng yếu của bốn phương đất nước’, là ‘ kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời’. Về nghệ thuật ‘ Chiếu dời đô ‘được viết bằng văn xuôi cổ, văn biền ngẫu.Ngôn ngữ trang trọng.Lời văn đẹp, giàu hình ảnh.Những vế đối rất chỉnh, gây ấn tượng: ‘Ở vào nơi trung tâm của trời đất; được cái thế rồng cuộn, hổ ngồi’.Hoặc ‘Địa thế rộng mà bằng; đất đai cao mà thoáng’.Các yếu tố miêu tả, tự sự, biểu cảm được kết hợp một cách hài hoà: ‘ Xem khắp đất Việt ta, chỉ nơi này là thắng địa.Thật là chốn tụ hội trọng yếu của bốn phương đất nước, cũng là nơi kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời’. Thăng Long – Hà Nội là trái tim tổ quốc, nơi ngàn năm văn vật.Thăng Long – Hà Nội là trung tâm chính trị, kinh tế, quốc phòng, văn hoá của đất nước ta. Đọc ‘ Chiếu dời đô’ ta có thêm một cái nhìn sâu sắc , một tình yêu nồng đối với Thăng Long mến yêu. Nhà thơ Nguyễn Đình Thi có viết: ‘Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất Những buổi ngày xưa vọng nói về…’ (Đất nước) ‘Chiếu dời đô ‘ là tiếng đất’ đang rì rầm’, đã và đang ‘ vọng nói về’ cùng với mỗi chúng ta trên đường đi tới Ngày Mai , ấm no, hoà bình, ca hát. Đề 4: Phân tích và nêu cảm nghĩ của em về bài ‘ Chiếu dời đô’ của Lý Thái Tổ. Đề 5: Phân tích giá trị nghệ thuật bài ‘ Chiếu dời đô’ của Lý Công Uẩn. Hai tiết còn lại học sinh làm bài ngay tại lớp Kiểm tra giáo án tuần 25 Tổ phó CM. Tuần 26. Ngày soạn :21/2/2010.

(51) HỊCH TƯỚNG Sĩ ( Trần Quốc Tuấn) A/ Giới thiệu tác giả, tác phẩm: 1.Tác giả: Trần Quốc Tuấn ( 1231 ? – 1300), là con của An Sinh Vương Trần Liễu, tước Hưng Đạo Vương.Năm 1257, lần đầu tiên quân Mông Cổ sang đánh nước ta, ông đã được cử cầm quân trấn giữ biên thuỳ phía Bắc.Hai lần sau, năm 1285 và 1287, quân Mông – Nguyên lại đem binh xâm lược nước ta, ông lại được Trần Nhân Tông cử làm Tiết chế thống lĩnh các đạo quân, cả hai lần đều thắng lợi vẻ vang.Trần Quốc Tuấn yêu người hiền, trọng kẻ sỹ, môn khách của ông có những người nổi tiếng như Phạm Ngũ Lão, Trương Hán Siêu…Đời Trần Anh Tông, ông về trí sĩ ở Vạn Kiếp ( nay là xã Hưng Đạo, huyện Chí Linh, Hải Dương) rồi mất ở đó.Nhân dân tôn thờ ông là Đức thánh Trần và lập đền thờ ở nhiều nơi trên đất nước. 2.Tác phẩm: Hịch tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn là bài văn nghị luận bằng chữ Hán, được viết trước khi xảy ra cuộc kháng chiến chống quân Nguyên lần thứ hai ( năm 1285).Trần Quốc Tuấn viết bài hịch này để thức tỉnh lòng yêu nước và căm thù giặc, đồng thời khích lệ tướng sĩ học tập sách Binh thư yếu lược, cổ vũ tinh thần hăng say luyện tập quân sự, quyết chiến quyết thắng kẻ thù xâm lược. B/Đề văn luyện tập; Đề 1:Phân tích đoạn văn sau trong bài ‘ Hịch tướng sĩ’ của Trần Quốc Tuấn. ‘ Huống chi ta cùng các ngươi sinh phải thời loạn lạc, lớn gặp buổi gian nan.Ngó thấy sứ giặc đi lại nghênh ngang ngoài đường, uốn lưỡi cú diều mà sỉ mắng triều đình, đem thân dê chó mà bắt nạt tể phụ, thác mệnh Hốt Tất Liệt mà đòi ngọc lụa, để thoả lòng tham không cùng, giả hiệu Vân Nam Vương mà thu bạc vàng, để vét của kho có hạn.Thật khác nào như đem thịt mà nuôi hổ đói, sao cho khỏi để tai vạ về sau! Ta thường toéi bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối; ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa; chỉ căm tức chưa xả thịt lột da, nuốt gan uống máu quân thù.Dẫu cho trăm thân này phơi ngoài nội cỏ, nghìn xác này gói trong da ngựa, ta cũng vui lòng’. Dàn ý 1/Mở bài: - Giới thiệu khái quát về bài ‘ Hịch tướng sỹ’ - giới thiệu đoạn văn cần phân tích 2/Thân bài: Phần trích ở đề bài gồm hai đoạn, có thể phân tích theo cách cắt ngang từng đoạn..

(52)  Đoạn đầu: + Nội dung: thức tỉnh tinh thần trách nhiệm và ý thức dân tộc ở tướng sĩ. - tác giả chỉ ra tình hình nguy ngập của đất nước - tác giả vạch trần tội ác của kẻ thù: những hành động ngang ngược của sứ giặc bộc lộ bản chất tham tàn và dã tâm xâm lược của kẻ thù. + Nghệ thuật: - Câu văn biền ngẫu trùng điệp liên tiếp vạch ra tội ác của sứ giặc - Từ ngữ giàu giá trị miêu tả và sức biểu cảm, diễn tả sâu sắc thái độ khing bỉ và lòng căm thù lũ sứ giặc cũng như nỗi nhục quốc thể bị xúc phạm.  Đoạn sau: + Nội dung: trực tiếp bày tỏ nỗi lòng tác giả - Nỗi đau đớn và căm thù mãnh liệt - Ý chí quyết tiêu diệt giặc ngoại xâm + Nghệ thuật: - Câu văn biền ngẫu nhiều vế ngắn diễn tả được nhiều cung bậc của tâm trạng. - Nhiều biện pháp tu từ (ẩn dụ, so sánh, phóng đại) cùng với những động từ mạnh biểu lộ mạnh mẽ và sâu sắc các tâm trạng. 3/ Kết bài: đánh giá ý nghĩa của đoạn văn trích đối với tác phẩm. Đề 2: Hãy trình bày ngắn gọn hoàn cảnh ra đời của ‘Hịch tướng sĩ’.Nêu những ý chính trong từng đoạn của bố cục bài ‘Hịch tướng sĩ’ Gợi ý: Năm 1258, giặc Mông Cổ sang xâm lược nước ta lần thứ nhất và chúng ta đã bị thất bại thảm hại.Sau đó, chúng vẫn sai sứ sang nước ta nhũng nhiễu bắt cống nạp vàng bạc, ngọc lụa, âm mưu thôn tính Đại Việt.Những năm đàu thập kỷ 80 của thế kỷ 13, giặc Mông Cổ càng ra sức hoành hoành, ngọn lửa chiến tranh sắp bùng lên dữ dội. Để chuẩn bị chiến tranh, nhà Trần đã tăng cường bố phòng phía Bắc và ải Vân Đồn, mở hội nghị Diên Hồng và hội nghị quân sự Bình Than vào cuối năm 1283, đầu năm 1284.Trần Quốc Tuấn được vua Trần Nhân Tông cử giữu chức Quốc công Tiết chế thống lĩnh. Trần Quốc Tuấn đã soạn thảo cuốn ‘ Binh thư yếu lược’ và viết ‘ Hịch tướng sĩ’ để làm tài liệu học tập quân sự cho tướng sĩ, đồng thời kêu gọi tướng sĩ học tập binh thư, sẵn sàng chiến đấu để chiến thắng giặc Mông Cổ.Có thể Trần Quốc Tuấn đã viết ‘ Hịch tướng sĩ’ vào các năm 1283 – 1284, trước khi 50 vạn quân Mông Cổ do Thoát Hoan cầm đầu kéo sang xâm lược nước ta lần thứ hai ( 1285) Căn cứ vào nội dung, ta có thể chia ‘Hịch tướng sĩ’ thành 5 phần. 1/ ‘ Ta thường nghe…đến nay còn lưu tiếng tốt’.Nêu gương các trung thần nghĩa sĩ đã xả thân cứu nước cứu chúa( trong Bắc sử) để kích thích tinh thần trung dũng của tướng sĩ..

(53) 2/ ‘ Huống chi ta cùng các ngươi…ta cũng vui lòng’.Lòng căm thù sôi sục và tinh thần quyết chiến của vị thống soái trước tội ác và dã tâm xâm lược của giặc Mông Cổ. 3/ ‘ Các ngươi ở cùng ta…dẫu các ngươi muốn vui vẻ phỏng có được không?’.Nhắc lại những ân nghĩa sâu nặng giữa chủ soái với các tướng sĩ; phê phán tư tưởng cầu an hưởng lạc, mất cảnh giác của các tướng sĩ; nghiêm khắc chỉ ra con đường bại vong đau đớn nhục nhã. 4/ ‘ Các ngươi ở cùng ta…dẫu các ngươi muốn vui vẻ phỏng có được không?’.Xác định tinh thần , thái độ sẵn sàng chiến đấu, cho các tướng sĩ khi Tổ quốc lâm nguy, chỉ ra viễn cảnh huy hoàng thắng trận ‘ có thể bêu được đầu Hốt Tất Liệt ở cửa khuyết, làm rửa thịt Vân Nam Vương ở Cảo Nhai’… 5/ ‘ Nay ta chọn binh pháp các nhà…để các ngươi biết bụng ta’.Nêu yêu cầu cụ thể cho các tướng sĩ hãy ra sức học tập binh thư để giữ trọn đạo thần chủ; nghiêm khắc cảnh cáo những kẻ ‘ khing bỏ’ sách ‘Binh thư yếu lược’; xem chúng là nghịch thù. Qua đó, ta thấy bố cục ‘ Hịch tướng sĩ’ của Trần Quốc Tuấn rất chặt chẽ và sáng tạo, không bố cục 4 phần như nhiều bài hịch cổ truyền thống. Đề 3: Phân tích đoạn văn: ‘ Ta thường tới bữa quên ăn…ta cũng vui lòng’. Bài làm” ‘ Kìa trận Bạch Đằng mà đại thắng Bởi Đại Vương coi thế giặc nhàn’ ( Bạch Đằng Giang phú’ – Trương Hán Siêu) Đại Vương được nói đến ở đây là Trần Quốc Tuấn; người anh hùng tên tuổi gắn liền với Bạch Đằng Giang của Tổ quốc thân yêu. Dưới thời nhà Trần, nhân dân Đại Việt ba lần đánh thắng giặc Nguyên – Mông. ‘ Cửa Hàm Tử bắt sống Toa Đô – Sông Bạch Đằng giết tươi Ô Mã’ ( Nguyễn Trãi).Trần Quốc Tuấn, người anh hùng dân tộc, có công lớn nhất trong sự nghiệp ‘ Bình Nguyên’ cũng là tác giả ‘ Hịch tướng sĩ” - bản anh hùng ca thời đại. Để phục thù, năm 1285, vua Mông Cổ là Hốt Tất Liệt sai con là Thoát Hoan mang 50 vạn quân sang đánh nước ta lần thứ hai.Trước đó, vua nhà Trần đã mở hội nghị quân sự Bình Than.Trần Quốc Tuấn đã được vua Trần trao chức Tiết chế tổng chi huy quân đội để đánh giặc. ‘Hịch tướng sĩ’ được Trần Quốc Tuấn viết sau hội nghị quân sự Bình Than.Bài hịch có đoạn viết: ‘ Ta thường tói bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối, ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa, chỉ căm tức chưa xả thịt lột da,nuốt gan, uống máu quân thù.Dẫu cho trăm thân này phơi ngoài nội cỏ, nghìn xác này gói trong da ngựa, ta cũng vui lòng’. Câu văn đã biểu lộ khí phách anh hùng của Trần Quốc Tuấn.Nó phản ánh một cách hùng hồn quyết tâm sắt đá của vị Tiết chế trước hoạ xâm lăng.Lúc bấy giờ vận mệnh của đất nước nghìn cân treo sợi tóc.Khắp kinh thành Thăng Long. ‘ Sứ giặc đi lại nghênh ngang ngoài đường’. Để tránh một cuộc chiến tranh đẫm máu có thể xảy ra, có lúc Vương triều nhà Trần phải mềm dẻo đem ‘ nhạc Thái thường.

(54) để đãi yến nguỵ sứ’.Quân giặc láo xược lấn tới ‘ uốn lưỡi cú diều mà sỉ mắng triều đình, đem thân dê chó mà bắt nạt tể phụ’.Giặc như hổ đói khát mồi, lúc thì ‘đòi ngọc lụa’, ‘thu bạc vàng’,lúc thì tìm mọi thủ đoạn xảo quyệt ‘ vét của kho có hạn’ để ‘ thoả lòng tham không cùng’. Không thể khoanh tay, ngồi nhìn giặc hoành hoành mà cam chịu nhục nhã! Trần Quốc Tuấn uất hận, cay đắng khi nhìn thấy bộ mặt tham tàn của lũ sói lang.Nỗi nhục của quốc gia, nỗi đau của nhân dân vò xé tâm can ông suốt đêm ngày. Ông muốn thổ lộ tấm lòng trung quân ái quốc, ý chí quyết chiến của mình trước tướng sĩ và ba quân.Nỗi đau của ông là nỗi đau của một con người phi thường: ‘ Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối,nước mắt đầm đìa’ nổi đau ấy, tâm trạng ấy được diễn tả một cách cụ thể, xúc động.Lời nói, mạch văn được cắt thành nhiều vế cân xứng, mỗi vế 4 từ như những đợt sóng dồn dập trào lên trong lòng, tạo nên một giọng văn nghiêm trang, dõng dạc.Những từ ngữ ‘ quên ăn’, ‘ vỗ gối’, những hình ảnh ẩn dụ so sánh: ‘ ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa’ đã thể hiện nỗi đau, nỗi nhục cực kỳ sâu sắc.Ngọn lửa căm thù giặc như đốt cháy tim gan người anh hùng đang gánh trọng trách cùng tướng sĩ bảo vệ sơn hà xã tắc! Thân làm tướng không thể ‘ thấy nước nhục mà không biết thẹn’ hoặc ‘ phải hầu quân giặc mà không biết tức’.Cho nên khi vua Trần Nhân Tông lo lắng hỏi Trần Quốc Tuấn ‘ nên đánh hay nên hàng’, ông đã mạnh mẽ trả lời: ‘ Nếu bệ hạ muốn hàng hãy chém đầu thần đi đã!’ Đó là lời thề ‘Sát Thát’, là tinh thần quyết chiến, là tiếng nói đầy trách nhiệm của vị Quốc công Tiết chế đối với Tổ quốc Đại Việt. Thái độ của Trần Quốc Tuấn đối với giặc Nguyên – Mông rất quyết liệt.Lập trường nghịch thù – ta dứt khoát, rõ ràng. Ông quyết không đội trời chung với quân cướp nước.Tiếng nói của ông, lời thề của ông như bốc lửa, sục sôi.Các động từ mạnh như: ‘ xả thịt, lột da’, các hình ảnh như: ‘ nuốt gan, uống máu quân thù’ biểu lộ một quyết tâm sắt đá, một ý chí căm thù giặc vô cùng dữ dội.Mối quốc thù, quốc hận đã nhiều năm tháng chất chứa trong lòng, trước mắt chỉ có một con đường: chiến đấu; chỉ có một ước ao: giết giặc; chỉ có một lời thề: ‘ Chỉ căm tức chưa xả thịt, lột da, nuốt gan, uống máu quân thù!’ Hịch là thể văn cổ, đề cao chính nghĩa, kêu gọi chiến đấu nên thường sử dụng biện pháp phóng đại ( thậm xưng) để tái hiện lịch sử với những sự kiện lớn lao , trọng đại.Trong ‘ Hịch tướng sĩ’, Trần Quốc Tuấn đã vận dụng thủ pháp phóng đại rất sáng tạo và đầy cảm hứng, viết nên những lời văn hùng hồn, những câu văn dài 9( trường cú) cuồn cuộn như dòng thác, có sức mạnh cổ vũ chiến đấu ghê gớm: ‘ Dẫu cho trăm thân này phơi ngoài nội cỏ, nghìn xác này gói trong da ngựa, ta cũng vui lòng’. ‘ Trăm thân’… ‘ nghìn xác’…là lối nói phóng đại, chỉ trăm nghìn kiếp người, nêu bật ý chí chống xâm lăng không bao giờ nguôi. ‘ Phơi ngoài nội cỏ’ là hình ảnh về sự hy sinh của tướng sĩ trên chiến trường. ‘ Nghìn xác này gói trong da ngựa’ là một điẻn cổ không xa lạ , qua đó thể hiện một khí phách sẵn sàng xả thân.

(55) để đền ơn vua, báo đền nợ nước. Được hy sinh trong cuộc kháng chiến chống giặc Mông Cổ, để bảo vệ đất nước Đại Việt là niềm vinh quang, vì thế Trần Quốc Tuấn đã giải bày tâm sự ‘ ta cũng vui lòng’.Chết vì tổ quốc là chết vinh.Câu văn của vị Quốc công Tiết chế là một lời thề chiến đấu Tóm lại, đây là câu văn hay nhất, hào hùng nhất trong ‘ hịch tướng sĩ’.Xưa nay nó vẫn được nhiều người truyền tụng.Cấu trúc câu văn trùng điệp, cảm xúc dào dạt, chữ dùng đanh thép, các biện pháp tu từ như ẩn dụ, so sánh và thậm xưng được vận dụng đạt hiệu quả nghệ thuật cao, gây chấn động.Câu văn xuôi cổ, biền ngẫu có nhiều vế cân xứng hô ứng góp phần diễn tả lòng yêu nước và căm thù giặc của tuớng sĩ đời Trần. ‘ Hịch tướng sĩ’ có giá trị lịch sử to lớn, là tiếng kèn xung trận.Nó có tác dụng khích lệ và cổ vũ to lớn đối với ba quân, mài sắc ý chí, sẵn sàng chiến đấu, quyết tâm đánh thắng giặc Mông Cổ. Cùng với Hai Bà Trưng, Lý Thường Kiệt, Lê Lợi, Quang Trung,…tên tuổi cua Trần quốc Tuấn sống mãi với non sông Đại Việt.Mỗi lần đọc lại ‘ Hịch tướng sĩ’ , câu văn trên đã dấy lên trong lòng chúng ta tình yêu nước và lònh tự hào dân tộc.Nó đã làm sống lại những chiến công thủa ‘ Bình Nguyên’ vô cùng oanh liệt của tổ tiên… Đề 4: Chứng minh bài ‘ Hịch tướng sĩ’ vừa có lập luận chặt chẽ, sắc bén vừa giàu hình tượng, cảm xúc, do đó có sức thuyết phục cao. Dàn ý: 1/ Mở bài:. - Giới thiệu bài ‘ Hịch tướng sĩ’ - Giới thiệu đặc điẻm nghệ thuật của bài hịch: vừa có lập luận chặt chẽ, sắc bén vừa giàu hình tượng, cảm xúc. 2/ Thân bài: a.Nêu đặc điểm chung của thể hịch b. Chứng minh bài ‘ Hịch tướng sĩ’ có lập luận chặt chẽ, sắc bén: + bài hịch có trình tự và bố cục lập luận logic, hợp với tâm lỹ tiếp nhận. - Nêu bố cục của bài hịch gồm 4 phần - Cách bố cục có tác dụng khích lệ nhiều mặt để tập trung một hướng + Cách lập luận phong phú và linh hoạt. Ở mỗi phần , tác giả có cách trình bày luận điểm khác nhau. c.Chứng minh bài ‘ Hịch tướng sĩ’ giàu hình tượng và cảm xúc. - Hình tượng và cảm xúc của lời văn xuất phát từ tình cảm mãnh liệt của người viết. - Đặc điểm này thể hiện trong toàn bài hịch, nhưng tập trung nhất là ở phần hai. - Giọng văn trong toàn bài phong phú, đa làm nên sức truyền cảm mạnh mẽ..

(56) 3/ Kết bài: Khẳng định ỹ nghĩa của tác phẩm.. Kiểm tra giáo án tuần 26 Tổ phó CM. Hai tiết còn lại học sinh làm bài. Tuần 27 7/3/2010. Ngày soạn :. NƯỚC ĐẠI VIỆT TA ( Trích Bình Ngô đại cáo của Nguyễn Trãi) A/ Giới thiệu tác giả, tác phẩm. 1.Tác giả: Nguyễn Trãi ( 1380 – 1442), hiệu Ức Trai, là bậc anh hùng dân tộc và là một nhân vật toàn tài hiếm có trong lịch sử trung đại Việt Nam.Nguyễn Trãi là một nhà chính trị, một nhà quân sự , một nhà ngoại giao, một nhà văn hoá, một nhà văn, nhà thơ kịêt xuất, được công nhận là danh nhân văn hoá thế giới.Cha là Nguyễn Phi Khanh, một học trò nghèo,học giỏi, đỗ Thái học sinh.Mẹ là Trần thị Thái, một quý tộc đời Trần… 2.Tác phẩm: - Bài Bình Ngô đại cáo do Nguyễn Trãi thừa lệnh Lê Lợi soạn thảo đầu năm 1428, công bố cuộc kháng chiến chính nghĩa của nghĩa quân Lam Sơn chống giặc Minh đã kết thúc thắng lợi, mở ra một kỷ nguyên thanh bình độc lập của đất nước. - Nước Đại Việt ta là đoạn văn trích phần mở đầu bài Bình Ngô đại cáo. + Đoạn văn trích có ý nghĩa nêu tiền đề chính nghĩa cho toàn bài.Nguyễn Trãi đã khẳng định hai chân lý làm nền tảng để phát triển nội dung bài cáo. + Tư tưởng nhân nghĩa + Chân lý về sự tồn tại độc lập có chủ quyền của dân tộc Đại Việt. Đề 1: Sức thuyết phục của văn chính luận Nguyễn Trãi là ở chỗ kết hợp giữa lí lẽ và thực tế.Qua đoạn trích ‘ Nước Đại Việt ta’, hãy chứng minh. Dàn ý: 1. Mở bài: - Giới thiệu tác phẩm Bình Ngô đại cáo - Giới thiệu luận đề: Sức thuyết phục của văn chính luận Nguyễn Trãi là ở chỗ kết hợp giữa lí lẽ và thực tế. 2. Thân bài: a/ Nêu nội dung chính của đoạn trích: tư tưởng nhân nghĩa và chân lý về chủ quyền độc lập của dân tộc. b/ Chứng minh: hai chân lý trên đã được khẳng định bằng cách kết hợp giữa lý lẽ và thực tế..

(57) - Tư tưởng nhân nghĩa được nêu lên bằng một lý lẽ mới mẻ và giàu sức thuyết phục. - Chủ quyền độc lập của dân tộc Đại Việt được khẳng định bằng một lỹ lẽ chặt chẽ, thể hiện một quan niệm sâu sắc và toàn diện về quốc gia dân tộc, tràn đầy niềm tự hào dân tộc. - Dùng những dẫn chứng thực tế lịch sử cụ thể và xác đáng để khẳng định sức mạnh của chân lí, của chính nghĩa. 3. Kết bài: Đánh giá ý nghĩa của đoạn văn. Đề 2: Mở đầu Bình Ngô đại cáo, Nguyễn Trãi viết: Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân Quân điếu phạt trước lo trừ bạo Anh ( chị ) hiểu ý nghĩa hai câu đó như thế nào? Anh ( chị ) hãy chứng minh rằng tư tưởng đó đã được Nguyễn Trãi thể hiện trong toàn bài ‘ Bình Ngô đại cáo’. Dàn ý: A/ Mở bài: - Giặc Minh, khi kéo quân sang xâm lược nước ta đã rêu rao đó là một hành động nhân nghĩa: diệt Hồ Quý Ly để khôi phục ngôi vua cho nhà Trần. - Sau mười năm gian lao kháng chiến chống quân Minh, cuộc khởi nghĩa Lam Sơn do Lê Lợi lãnh đạo đã giành được thắng lợi.Tuyên bố chiến thắng giặc Minh cũng là tuyên bố sự ra đời của một triều đại nhân nghĩa. - Nhân nghĩa là gì? Bình Ngô đại cáo khẳng định: Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân Quân điếu phạt trước lo trừ bạo B/ Thân bài: 1. Ý nghĩa lưòi khẳng định: a.Nhân nghĩa lấy việc yên dân làm mục đích. - Yên dân là gì? + Là dân được yên: yên ổn làm ăn, sống trong cảnh thái bình, không bị nhũng nhiễu, ức hiếp. + Là yên lòng dân: chính trị phải hợp với lòng người, kinh té phải làm cho đất nước giàu mạnh, dân trí mở mang, mọi người sống yên vui hạnh phúc, đạo lý của nhân dân được coi trọng… - Quan niệm của Nguyễn Trãi về nhân nghĩa có tính nhân dân: + Điều gì ‘ yên dân’ thì là nhân nghĩa + Điều gì trái với yên dân thì cũng trái với nhân nghĩa b.Nhân nghĩa phải trừ bạo. - Nhân nghĩa không thụ động mà phải tích cực hành động - Kẻ tàn bạo làm hại dân nên phải trừ bạo để yên dân. 2. Tư tưởng ‘ yên dân, trừ bạo’ thể hiện qua suốt Bình Ngô đại cáo:.

(58) a.Xét việc quá khứ: - Những triều đại vẻ vang đều là triều đại nhân nghĩa lấy việc dân làm gốc. - Những kẻ mạnh nhưng tham bạo, chống nhân nghĩa, chống lại việc yên dân nên đều đã thất bại: Lưu Cung tham công nên thất bại, Triệu Tiết thích lớn phải tiêu vong. b.Xét tội ác của giặc Minh: - Bao trùm lên tất cả: Nướng dân đen trên ngọn lửa hung tàn Vùi con đỏ xuống dưới hầm tai vạ. - Nguyễn Trãi kể ra các loại hành động của giặc, nhấn mạnh tội ác của chúng gây tai hoạ khủng khiếp cho nhân dân.Tội ác ấy nhiều vô kể: “ Trúc Nam Sơn…”, “ Nước Đông Hải…” - Ông khẳng định: Lẽ nào trời đất dung tha Ai bảo thần dân chịu được? c.Nhìn lại buổi đầu cuộc kháng chiến: - Cuộc kháng chiến đầy những khó khăn: quân thù đang mạnh, ta thì thiếu người tài, thiếu vũ khí, lương thực… - Nhưng đó là cuộc chiến đấu để vì dân, trừ bạo. - Người lãnh đạo biết dựa vào dân, phát động toàn dân, dùng chiến thuật phù hợp: Nhân dân bốn cõi một nhà, dựng cần trúc ngọn cờ phấp phới, Tướng sĩ một lòng phụ tử, hoà nước sông chén rượu ngọt ngào. Thế trận xuất kì, lấy yếu chống mạnh, Dùng quân mai phục, lấy ít địch nhiều. d. Nhìn lại cuộc phản công và chiến thắng - Quân ta càng đánh càng mạnh vì đó là cuộc chiến đấu “đem đại nghĩa để thắng hung tàn, lấy chí nhân để thay cường bạo”. - Giặc càng thua càng tráo trở, càng tráo trở càng thua to.Thế thua là tất yếu, càng cứu nguy lại càng thêm nguy. - Thái độ của giặc khi thất bại là thái độ đê hèn của kẻ phi nghĩa: Lê gối dâng tờ tạ tội, trói tay để tự xin hàng, sợ bóng mà vỡ mật, xéo lên nhau để chạy thoát thân. - Thái độ của quân dân ta: khắc cốt ghi xương tội ác của giặc nhưng khi thắng giặc lại bao dung, nhân đạo - mở lòng hiếu sinh, cấp cho năm trăm chiếc thuyền. “ Ta lấy toàn quân là hơn, để nhân dân nghỉ sức”. e. Tuyên bố - Đất nước sạch bóng quân thù - Chiến thắng là để thanh bình, để duy tân, thực hiện được lý tưởng yên dân: Một cỗ nhung y chiến thắng, nên công oanh liệt ngàn năm Bốn phương biển cả thanh bình, ban chiếu duy tân khắp chốn..

(59) h. Nhìn suốt toàn bộ “ Bình Ngô đại cáo”: tư tưởng “ yên dân, trừ bạo” là quan điểm lớn để lý giải cái đúng sai, chuyện thành bại. C/ Kết bài: - “ Bình Ngô đại cáo” là áng “ thiên cổ hùng văn”, lập luận chặt chẽ, hành văn mạnh mẽ, tiêu biểu cho nghệ thuật chính luận. - Những giá trị lâu dài của nó là lòng yêu nước, quan điểm nhân dân. “Triết lí nhân nghĩa của Nguyễn Trãi, cuối cùng chẳng qua là lòng yêu nước thương dân; cái nhân, cái nghĩa lớn nhất là phấn đấu đến cùng chống ngoại xâm, diệt tàn bạo, vì độc lập cảu nước, hạnh phúc của dân” ( Phạm Văn Đồng Nguyễn Trãi, người anh hùng dân tộc). Đề 3: Nhân dịp kỉ niệm 520 năm ngày mất của nhà đại văn hào Nguyễn Trãi, trong bài “ Nguyễn Trãi, người anh hùng dân tộc”, Thủ tướng Phạm Văn Đồng có viết : “ Sự nghiệp và tác phẩm của Nguyễn Trãi là một bài ca yêu nước và tự hào dân tộc”. Em hãy chứng minh lời nhận định trên. Dàn ý: A/ Đặt vấn đề Nguyễn Trãi không những là một nhà chính trị, nhà quân sự,nhà ngoại giao thiên tài đã giúp Lê Lợi đưa cuộc kháng chiến mười năm gian khổ chống quân Minh đến thắng lợi vẻ vang mà còn là một nhà thơ, một nhà văn xuất sắc với nhiều tác phẩm bất hủ.Nhận định về ông, Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã hết lời ca ngợi: “ Sự nghiệp và tác phẩm Nguyễn Trãi là bài ca yêu nước và tự hào dân tộc”. B/ Giải quyết vấn đề 1.Giải thích qua khái niệm “ Bài ca yêu nước” 2.Chứng minh qua cuộc đời và thơ văn a. Qua cuộc đời - Nguyễn Trãi sớm có mối căm thù giặc sâu sắc ( thù nhà nợ nước, khắc sâu lời cha dặn ở cửa ải, quyết tâm trả thù cho cha, rửa nhục cho nước) - Sống thiếu thốn, nghèo khổ nhưng luôn giữ vững khí tiết ( thời kì bị giặc bắt giam lỏng ở Đông Quan). - Nung nấu chí phục thù, tìm người kết nghĩa chống giặc( theo giúp Lê Lợi chống quân Minh, kiên trì chịu đựng gian khổ, nếm mật nằm gai, hy sinh chiến đấu đến cùng cho thắng lợi của dân tộc. - Tuổi già, vẫn trở lại gánh vác việc nước ( giúp vua xây dựng đất nước, xây dựng kỉ cương cho một nền thịnh trị lâu dài để đem lại ấm no, hạnh phúc cho nhân dân). b. Qua thơ văn. Lòng yêu nước của Nguyễn Trãi được biểu hiện đầy đủ và rõ nét qua thơ văn. - Căm thù giặc sâu sắc, quyết không đội trời chung cùng quân nghịch tặc chuyên việc “ giết tróc để thị uy, coi mạng người như cỏ rác, bắt tù vợ con.

(60) của dân ta, đào lăng tẩm của nước ta, cấm cá mắm để làm khổ dân ta…, dân không đường sống, kẻ vô tội kêu trời, người trung nghĩa nghiến răng nguyện một chết để diệt thù…” Hoặc: Ngẫm thù lớn há đội trời chung Căm giặc nước thề không cùng sống. - Băn khoăn đau xót trước cảnh mất nước, sẵn sàng chịu đựng gian khổ, hy sinh vì nước: “Đau lòng nhức óc, chốc đà mười mấy năm trời, nếm mật nằm gai, há phải một hai sớm tối: quên ăn vì giận, sách lược thao suy xét đã tinh…Những trằn trọc trong cơn mộng mị, chỉ băn khoăn một nỗi đò hồi”. - Đối với Nguyễn Trãi yêu nước là thương dân, suốt đời Nguyễn Trãi mang nặng tấm lòng “ưu ái” đối với vận mệnh của nhân dân: “Đọc sách… …lòng dân” ( Bảo kính cảnh giới) Thơ văn Nguyễn Trãi còn sáng ngời niềm tự hào dân tộc: - Tự hào về lịch sử dân tộc “ Như nước Đại Việt… …đời nào cũng có” ( Bình Ngô đại cáo) - Tự hào về sức mạnh của dân tộc, để cao chí khí hào hùng của dân tộc: “ Trận Bồ Đằng… …chim muông”. ( Bình Ngô đại cáo) Nói đến sức mạnh của dân tộc chính là sức mạnh của nhân dân.Thơ văn Nguyễn Trãi luôn đề cao vai trò, sức mạnh của nhân dân: Làm lật thuyền mới biét sức dân như nước. C/ Kết thúc vấn đề: Sự nghiệp và thơ văn của Nguyễn Trãi là bài ca bất tuyệt về lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc.Cuộc đời của ông, tư tưởng trong thơ văn ông mãi mãi là tấm gương sáng cho chúng ta noi theo. ( Có thể nêu tác dụng của cuộc đời và thơ văn Nguyễn Trãi đối với cuộc sống lao động xây dựng và bảo vệ đất nước hôm nay). Đề 4: Em hãy chứng minh rằng nội dung chủ yếu của văn học viết từ thế kỉ XI đến thế kỉ XV là tinh thần yêu nước, tinh thần quật khởi chống xâm lược. Dàn ý: A/ Đặt vấn đề: Lịch sử Việt Nam, từ thế kỉ XI đến thế kỉ XV là lịch sử chống xâm lược. Đó là lịch sử của hai lần chiến thắng quân xâm lược nhà Tống, ba lần đánh bại quân Nguyên Mông và mười năm gian khổ chống quân Minh mà những chiếm công hiển hách Bạch Đằng, Như Nguyệt, Chi Lăng…vẫn còn vang dội đến ngày nay.Văn học.

(61) phản ánh hiện thực cho nền văn học thời kì này đã phản ánh khá rõ nét tinh thần yêu nước, tinh thần đấu tranh bảo vệ độc lập của dân tộc ta. B/Giải quyết vấn đề: 1.Giải thích qua về đề bài 2.Chứng minh: Nội dung chủ yếu của văn học viết từ thế kỉ XI đến thế kỉ XV là tinh thần yêu nước, tinh thần quật khởi chống xâm lược. a. Văn học phản ánh cuộc chiến đấu chống quân Tống xâm lược của quân dân thời Lí. - Khẳng định quyền độc lập, tự chủ và quyết tâm bảo vệ nền độc lập của dân tộc: “Nam quốc… …thủ bại hư” ( Bài thơ “ Thần” – Lí Thường Kiệt) b.Văn học phản ánh cuộc chiến đấu chống Nguyên của quân dân thời Trần - Ca ngợi khí phách hiên ngang, quyết tâm chiến đấu chống xâm lược: “Hoành sao… …Vũ hầu” ( Thuật hoài - Phạm Ngũ Lão) - Ca ngợi những chiến công hiển hách Chương Dương, Hàm Tử và nói lên niềm tin tưởng vào tương lai của đất nước: “Đạot sóc… …giang san” ( Tụng giá hoàn kinh sư - Trần Quang Khải) - Nói lên lòng yêu nước thiết tha, căm thù giặc sâu sắc và quyết tâm chiến đấu hi sinh bảo vệ nền độc lập dân tộc: “ Ta thường tới bữa…ta cũng vui lòng…” ( Hịch tướng sĩ - Trần Quốc Tuấn) - Kêu gọi tướng sĩ cảnh giác đoàn kết chiến đấu chống kẻ thù: “ Huấn luyện quân sĩ …ở Cảo Nhai…” ( Hịch tướng sĩ - Trần Quốc Tuấn) c.Văn học phản ánh cuộc kháng chiến mười năm gian khổ chống Minh của quân dân nhà Lê Sau chiến thắng quân Minh, Nguyễn Trãi đã viết “ Bình Ngô đại cáo”, một luận văn lịch sử quan trọng, vừa là bản tổng kết thành tích mười năm kháng chiến lao khổ vừa là bản tuyên ngôn độc lập hoà bình chứa chan lòng yêu nước và tự hào dân tộc. - Tự hào về đất nước nền văn hiến, có phong tục, có lịch sử lâu đời: “ Như nước… …cũng có”. - Tố cáo tội ác tày trời của giặc Minh “ Nướng dân đen….

(62) …hầm tai vạ”. - Ca ngợi tinh thần khắc phục khó khăn gian khổ để chiến đấu của quân dân ta: “ Khi Linh sơn… …một đội”. - Ca ngợi tinh thần đoàn kết chiến đấu một lòng của quân dân: “ Nhân dân… …ngọt ngào”. - Khẳng định sức mạnh to lớn , khí thế chiến đấu và chiến thắng vũ bão của quân dân ta: “ Gươm mài đá… …chim muông”. - Công bố nền hoà bình, độc lập vững chắc của đất nước trước toàn dân: “ Muôn thuở… …sạch làu”. C/ Kết thúc vấn đề Văn học viết thế kỉ XI đến thế kỉ XV đã thể hiện tinh thần yêu nước thiét tha, tinh thần quật khởi chống xâm lược của dân tộc ta.Tinh thần ấy được biểu hiện cụ thể ở lòng thương yêu nhân dân, căm thù giặc sâu sắc, ở ý thức tự cường dân tộc và ý chí quyết chiến, quyết thắng kẻ thù. Mãi mãi tấm lòng yêu nước này là một sức mạnh cổ vũ động viên con cháu muôn đời sau bảo vệ Tổ quốc chống mọi kẻ thù xâm lược Kiểm tra giáo án tuần 27 Tổ phó CM. Tuần 28 14/3/2010. Ngày soạn:. THUẾ MÁU ( Trích Bản án chế độ thực dân Pháp - Nguyễn Ái Quốc) I. Sơ lược về tác phẩm: 1.Bản án chế độ thực dân Pháp của Nguyễn Ái Quốc( tên gọi của Bác Hồ trong thời kì hoạt động cách mạng trước 1942) được viết bằng tiếng Pháp, xuất bản lần đầu tiên tại Pa-ri năm 1925, xuất bản lần đầu tiên ở Việt Nam năm 1946.Tác phẩm gồm 12 chương và phần phụ lục Gửi thanh niên Việt Nam.Với tư liệu phong phú, chính xác, với nghệ thuật châm biếm sắc sảo, tác phẩm đã tố cáo và kết án những tội ác tày trời của thực dân Pháp trên mọi lĩnh vực chính trị, kinh tế văn hoá, xã hội…Tác phẩm cũng nói lên tình cảnh khốn cùng, tủi nhục của người dân nô lệ ở.

(63) các xứ thuộc địa trên thế giới, từ đó bước đầu vạch ra đường lối đấu tranh cách mạng đúng đắn để tự giải phóng, giành quyền độc lập.Sự ra đời của bản án chế độ thực dân Pháp đã giáng một đòn tiến công quyết liệt vào chủ nghĩa thực dân, vạch ra con đuờng cách mạng và tương lai tươi sáng cho các dân tộc bị áp bức. 2. Đoạn trích “ Thuế máu” nằm trong chương một ( cùng tên) của tác phẩm Bản án chế độ thực dân Pháp. Ở chương này, tác giả tập trung vạch trần bộ mặt giả nhân giả nghĩa, các thủ đoạn tàn bạo của chính quyền thực dân Pháp trong việc dùng người dân cá nước thuộc địa làm vật hy sinh cho quyền lợi của mình trong các cuộc chiến tranh thảm khốc.Lợi dụng xương máu của những con người nghèo khổ - đó là một trong những tội ác ghê tởm nhất của thực dân đế quốc. Đề 1: Phân tích mục “ Chiến tranh và người dân bản xứ” trong bài “ Thuế máu” của Nguyễn Ái Quốc và nêu cảm nghĩ của em. Bài làm: Sau chiến tranh thế giới lần thứ nhất ( 1914-1918), Nguyễn Ái Quốc sống và hoạt động tại Pháp.Người từng viết truyện kí, viết phóng sự …bằng tiếng Pháp đăng trên báo “ Người cùng khổ”, báo “ nhân đạo”… Năm 1925, tác phẩm “ Bản án chế độ thực dân Pháp” của Nguyễn Ái Quốc viết bằng tiếng Pháp được xuất bản tại Pa-ri.Tác phẩm đã tố cáo và kết án những tội ác tày trời của chủ nghĩa thực dân Pháp, đồng thời phản ánh cuộc sống tủi nhục, đau thương của những nhười dân nô lệ ở các xứ thuộc địa trên thế giới. Đoạn trích “ Thuế máu” rút trong chương I “ Bản án chế độ thực dân Pháp” với nhan đề “ Thuế máu” rất độc đáo, có giá trị tố cáo tội ác của bọn thực dân một cách đanh thép.Các tiêu đề bổ sung như Chiến tranh và người bản xứ; Chế độ lính tình nguyện; kết quả của hy sinh – đã làm nổi rõ cái thứ “ Thuế máu” vô cùng kì lạvà vô nhân đạo.Những người An-nam-mít, những nô lệ da đen phải làm bia đỡ đạn cho bọn thực dân Pháp và bị đối xử một cách dã man.Ta hãy tìm hiểu và phân tích mục “ Chiến tranh và người dân bản xứ”. Trước khi có chiến tranh thì những thanh niên “ bản xứ” chỉ là ‘ những tên da đen bẩn thỉu’, ‘ những tên an-nam-mít bẩn thỉu’ chỉ biết làm cu-li ‘ kéo xe tay’ và ‘ăn đòn’ của các quan cai trị da trắng.Nhưng khi chiến tranh vừa bùng nổ, bọn thực dân đã xảo quyệt dùng mọi thủ đoạn lừa mị, bịp bợm biến những kẻ khốn nạn ấy thành ‘ con yêu’, ‘ bạn hiền’ của các quan cai trị ‘ phụ mẫu nhân hậu’, của các quan ‘ toàn quyền lớn, toàn quyền bé’,họ được phong cho các danh hiệu tối cao là ‘ chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do’.Tác giả đã sử dụng thủ pháp tương phản để vạch trần giọng lưỡi, thủ đoạn bịp bợm của bọn thực dân trong việc bắt nô lệ ‘ bản xứ’ làm bia đỡ đạn, một cách đánh ‘ thuế máu’ vô cùng xảo quyệt.Các từ ngữ như ‘ chiến tranh vui tươi’, ‘ lập tức họ biến thành’, ‘đùng một cái’, ‘được phong cho cái danh hiệu tối cao’ – đã làm cho giọng văn châm biếm trở nên sâu cay, mỉa mai. Nguyễn Ái Quốc đã gợi lên những mất mát đau thương của những thanh niên bản xứ bị bắt đi làm bia đỡ đạn.Họ phải ‘ xa lìa’ vợ con, phải ‘ rời bỏ’ quê hương, mảnh ruộng, đàn cừu.Họ đi ‘ phơi thây’ trên các bãi chiến trường châu âu.Có biết.

(64) bao cảnh chết chóc thương tâm.Chết vì thuỷ lôi, ‘được xuống tận đáy biển để bảo vệ tổ quốc của các loài quỷ quái’.Bị ‘đem nướng’. đã ‘ bỏ xác’ tại các vùng hoang vu Ban- căng, để ‘ lúc chết còn tự hỏi phải chăng nước mẹ muốn chiếm ngôi nguyên phi trong cung cấm vua Thổ’.Xương máu của họ, cái chết của họ thật vô nghĩa, hoặc anh dũng đưa thân cho người ta tàn sát trên bờ sông Mac-nơ, trong bãi lầy miền Săm-pa-nhơ hoặc lấy máu mình tưới những vòng nguyệt quế của các cấp chỉ huy, hoặc lấy xương mình chạm nên những chiếc gậy của các ngài thống chế.Tác giả đã kết hợp miêu tả với bình luận để mỉa mai, châm biếm cái thuế máu của bọn thực dân. Những người lính thợ không bị bỏ xác trên các bãi chiến trường thì lại bị đầu độc, phải lao động khổ sai, làm kiệt sức trong các xưởng thuốc súng ghê tởm nhiễm phải những luồng khí độc đỏ ối.Những kẻ khốn khổ ấy đã khạc ra từng miếng phổi chẳng khác gì hít phải hơi ngạt vậy! Đó là một sự trả giá rùng rợn của dân bản xứ đối với chiến tranh. Những con số dưới ngòi bút Nguyễn Ái Quốc thật sự biết nói: Bảy mươi vạn người bản xứ bị đánh thuế máu, và trong sô ấy có tám vạn người đã chết đau đớn, vô nghĩa ‘ không bao giờ còn trông thấy mặt trời trên quê hương đất nước mình nữa’. Đọc mục ‘ chiến tranh và người dân bản xứ’ trong chương thuế máu, ta vô cùng xúc động trước số phận đau thương của những người bản xứ, những nô lệ da đen da vàng đã phải nộp thuế máu cho bọn thực dân Pháp trong đại chiến thế giới lần thứ nhất. Nguyễn Ái Quốc đã sử dụng sắc sảo các thủ pháp nghệ thuật như tương phản đối lập, kết hợp miêu tả với bình luận, nêu lên những con số, những sự thực, đặc biệt tạo nên những lời văn, giọng văn chua cay để vạch trần, để lên án, để châm biếm loại thuế máu, một trong những hình thức bóc lột dã man nhất của thực dân Pháp. Trong suốt 80 năm thống trị nước ta, thực dân Pháp đã đặt ra hàng tră thứ thuế vô lí, bóc lột dân ta đến tận xương tuỷ.Sưu thuế dã man đã làm tan nát, điêu linh bao gia đình.Ta quên sao được hình ảnh anh Dậu bị trói như chó để giết thịt, chhú Hợi đã chết từ năm ngoái vẫn không trốn được nợ nhà nước; chị Dậu phải bán con, bán chó để nộp sưu cho chồng.Nhưng khi đọc chương thuế máu trong bản án chế độ thực dân Pháp, ta vô cùng kinh khủng về bộ mặt ghê tởm của bọn thực dân Pháp.Thuế máu là một trong những tội ác tày trời của chúng.Thuế máu đã bóc trần luận điệu khai hoá, bảo hộ của thực dân Pháp. Đề 2: Chương ‘ Thuế máu’ trong bản án chế độ thực dân Pháp đã xây dựng hình tượng khái quát về tên thực dân quỷ quyệt ghê tởm.Em hãy phân tích và chứng minh. Học sinh làm bài ngay tại lớp Kiểm tra giáo án tuần 28 Tổ phó CM.

(65) Tuần 29 21/3/2010. Ngày soạn:. Cụm văn bản nước ngoài Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh cảm nhận đợc hình ảnh đáng thơng của cô bé bán diêm,sự lạnh lùng của xã hội đối với số phận của em.Nắm đợc u điểm, khuyÕt ®iÓm trong cÆp nh©n vËt t¬ng ph¶n bÊt hñ trong v¨n häc. Cảm nhận đợc tình yêu thơng gắn bó giữa các con ngời nghệ sĩ, thấy đợc sức mạnh nghệ thuật chân chính, giúp con ngời chiến thắng đợc tuyệt vọng, bệnh tật, c¸I chÕt. Cảm nhậ đợc tình cảm của con ngời với biểu tợng quê hơng thể hiện tình yêu quê hơng tha thiết.Đồng thời khám phá các hình thức nghệ thuật đặc sắc của văn b¶n. Bµi 1:. C« bÐ b¸n diªm ( TrÝch truyÖn An-®Ðc- xen). I.T¸c gi¶ t¸c phÈm: Giáo viên nhắc lại để học sinh nắm đợc những nét cơ về tác giả, tác phẩm. II.Nội dung: Giáo viên nhắc lại nội dung chính của văn bản để học sinh khắc s©u kiÕn thøc. III.§Ò v¨n luyÖn tËp: Đề 1: Nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn và câu chuyện xúc động chứa chan tình c¶m nh©n ¸I cña An-®Ðc- xen qua truyÖn C« bÐ b¸n diªm. Dµn ý: A/ Më bµi: - Giíi thiÖu nhµ v¨n An-®Ðc-xen vµ t¸c phÈm c« bÐ b¸n diªm - Søc hÊp dÉn cña t¸c phÈm g¾n liÒn nghÖ thuËt kÓ chuyÖn hÊp dÉn vµ c©u chuyện xúc động chứa chan tình cảm nhân áI của nhà văn. B/ Th©n bµi: 1.Tæng: - Giíi thiÖu nh©n vËt sÏ ph©n tÝch: c« bÐ b¸n diªm nghÌo khæ - Cách kể chuyện nhập vai của nhà văn, dẫn dắt ngời đọc đI sâu vào tâm tr¹ng cña c« bÐ. 2.Ph©n: a.Khung cảnh lạnh giá của đêm giao thừa: - Các ngôI nhà ấm áp và mùi ngỗng quay đối lập với ngoài trời gió tuyết ma l¹nh - Dòng hồi tởng của cô bé về dĩ vãng tơI đẹp và bà nội hiền từ nhân hậu đối lập với thực tại vừa đói vừa rét.Cô bé đáng thơng vì có cuộc sống đắng cay, thiÕu t×nh th¬ng vµ sù quan t©m cña ngêi cha, lu«n ph¶I sèng trong sî h·i. b.Nh÷ng ¸nh löa diªm vµ thÕ giíi ¶o méng: - Que diªm thø nhÊt: H×nh ¶nh lß sëi Êm ¸p g¾n víi thùc t¹i ph¶I chèng chäi c¸I gi¸ rÐt kh¾c nghiÖt.C¶m gi¸c vui thÝch cña c« bÐ khi chøng kiÕn ¸nh s¸ng cña ngän löa më ra mét thÕ giíi ¶o tëng huy hoµng..

(66) - Que diêm thứ hai: Bàn ăn và ngỗng quay gắn với thực tại bụng đói cồn cào.Cô bé chống chọi cáI đói bằng giấc mơ. - Que diêm thứ ba: Hình ảnh cây thông nô en gắn với khát khao đợc vui ch¬I cña tuæi th¬, sím ph¶I chÞu thiÖt thßi v× hoµn c¶nh nghÌo khæ. - Que diêm thứ t: Em bé đợc gặp lại bà nội đã khuất.Thực ra đây không còn là ảo mộng mà là sự thực trớc phút em bé bị chết rét nhng tấm lòng nhà văn đã để cho em có những khoảnh khắc hạnh phúc đợc sống trong tình thơng - ánh sáng huy hoàng đón em về trời cùng bà chính là lời tiễn đa đầy thơng cảm dành cho một em bé ngoan. c.Buæi s¸ng ®Çu n¨m míi: - Sù v« c¶m cña mäi ngêi tríc c¸I chÕt cña em bÐ - T×nh c¶m nhµ v¨n béc lé trùc tiÕp nh muèn dµnh lêi an ñi cho mét sè phËn bÊt h¹nh 3.Hîp: - §¸nh gi¸ ý nghÜa s©u s¾c cña t¸c phÈm, bøc th«ng ®iÖp giµu t×nh ngêi - Câu chuyện xúc động lòng ngời còn nhờ tài kể chuyện của an-đéc-xen tạo đợc những đồng cảm cho ngời nghe, ngời đọc. C/ KÕt bµi: - Nêu cảm nghĩ riêng về vẻ đẹp tâm hồn và số phận bất hạnh của cô bé bán diêm: Liên hệ thực tiễn để rút ra bài học về lòng nhân ái - Đề 2: Đọc truyện cô bé bán diêmcủa An - đéc –xen ta cảm nhận đợc mỗi que diêm em đánh lên là em có một giấc mơ đẹp. Hãy: - Tãm t¾t truyÖn: C« bÐ b¸n diªm cña An-®Ðc –xen - KÓ l¹i v¾n t¾t 4 giÊc m¬ cña em §Ò 2:Ph©n tÝch ý nghÜa giÊc m¬ thø 4 cña em bÐ trong truyÖn C« bÐ b¸n diªm cña An- ®Ðc –xen §Ò 3: Ph©n tÝch ý nghÜa h×nh tîng ngän löadiªm trong truyÖn C« bÐ b¸n diªm §ª4:C¶m nghÜ vÒ truyÖn c« bÐ b¸n diªm Bµi 2 :. §¸nh nhau víi cèi xay giã. I/Vµi nÐt vÒ t¸c gi¶ , t¸c phÈm: Gi¸o viªn cho häc sinh nh¾c l¹i nh÷ng nÐt c¬ b¶n vÒ t¸c gi¶ , t¸c phÈm. II/ Gi¸o viªn nh¾c l¹i nh÷ng néi dung chÝnh cña v¨n b¶n III/§Ò v¨n luyÖ tËp : §Ò 1: Sù t¬ng ph¶n cña thÇy trß §«n Ki-h« -tªvµ Xan – ch« -Phan –xa trong ®o¹n trÝch §¸nh nhau víi cèi xay giã cho thÊy nh÷ng nÕt tèt xÊu, hay dë cña tõng ngời.Phân tích đoạn trích để làm rõ. Dµn ý A/Më bµi: - Giíi thiÖu t¸c gi¶ §«n-ki-h«-tª vµ ®o¹n trÝch §¸nh nhau víi cèi xay giã. - Hai thÇy trß §«n-ki-h«-tª vµ xan-cho-Pan-xa cã nhiÒu nÐt t¬ng ph¶n t¹o nªn tiếng cời đặc sắc của tác phẩm. B/ Th©n bµi: 1.Tæng: - Tãm t¾t vÞ trÝ ®o¹n trÝch trong t¸c phÈm - Kh¸I qu¸t ý nghÜa bao trïm trong ®o¹n trÝch lµm næi bËt sù t¬ng ph¶n cña hai thÇy trß 2.Ph©n:.

(67) a.Sù kh¸c nhau trong nhËn thøc: §«n-ki-h«-tª nh×n nh÷ng chiÕc cèi xay giã thµnh ba bốn chục tên khổng lồ và hăm hở trớc thử thách để chứng tỏ lòng can đảm hiệp sĩ.Xan cho-Pan xa tỉnh táo nói rõ cho thầy nhng không ngăn cản đợc ý định điên rồ cña §«n-ki-h«-tª b.Cuộc chiến đấu với những cối xay gió: kết cục đậm tính bi hài kịch, khi ảo tởng hiÖp sü chuèc lÊy hËu qu¶ th¶m th¬ng.Nhng còng gióp ta nhËn ra lßng qu¶ c¶m thực sự của chàng hiệp sĩ đối lập với tháI độ cầu an thản nhiên của giám mã. c.Lời cảnh tỉnh của Xan chô: TháI độ chế giễu của tác giả trớc lí tởng hiệp sĩ lỗi thêi.Sù ®iªn rå qó møc cña §«n-ki-h«-tª khi kh«ng chÊp nhËn thÊt b¹i còng lµ minh chứng cho lòng kiên trì, trung thành với lí tởng cao đẹp d.Sự khác biệt trong tính cách hai thầy trò: Câu chuyện trên đờng đI cùng với những sù ph©n biÖt mang mµu s¾c hµi híc gi÷a hiÖp sÜ vµ gi¸m m·.Xan cho hiÖn ra lµ mét g· n«ng phu tÇm thêng bÞ dôc väng chi phèi, chØ lo hëng thô.Cßn §«n-ki-h«-tª lµ hiÖn th©n cña mét lÝ tëng viÔn v«ng thiÕu thùc tÕ. 3.Hîp: - §¸nh gi¸ ý nghÜa cña ®o¹n trÝch, rót ra nh÷ng nhËn xÐt tèt xÊu, hay dë cña hai nh©n vËt. - §¸nh gi¸ t tëng cña t¸c gi¶: Mét mÆt ch©m biÕm ¶o tëng phi thùc tÕ, mÆt khác đối lập giữa lí tởng nhân văn với dục vọng đậm bản năng. C/KÕt bµi: Nªu c¶m nhËn vÒ ý nghÜa ®o¹n trÝch, rót ra bµi häc tõ sù kh¸c biÖt cña hai nhân vật, hớng tới sự hoàn thiện nhận thức, hành động và tình cảm. §Ò 2: H·y tãm t¾t c¶nh “ §¸nh nhau víi cèi xay giã” trong t¸c phÈm §«n-ki-h«-tª cña Xec-van-tex. Bµi lµm: §«n-ki-h«-tª l¹i dÊn th©n vµo chinh chiÕn.ThÇy cìi ngùa ®I tríc, trß cìi lõa theo sau.Chợt nhìn thấy ba bốn chục cối xay gió giữa đồng, Đôn-ki-hô-tê cho đó là lũ khổng lồ hung tợn phảI xông ra kết liễu đời chúng.Nhất định sẽ giàu to, sau khi đánh thắng thu chiến lợi phẩm.Mặc cho giám mã Xan chô-Pan xa can ngăn, Đônki-hô-tê vẫn hăng máu thúc con chiến mã Rô-xi-nan-tê xông lên.Vừa lúc ấy, gió thổi mỗi lúc một mạnh.Lão hiệp sĩ vừa hét lớn vừa xông vào bắt bọn khổng lồ đền téi! Giã næi lªn d÷ déi, c¸nh qu¹t quay tÝt khiÕn ngän gi¸o g·y tan tµnh, c¶ ngêi lÉn ngựa ngã chổng kềnh ra đất.Giám mã thúc lừa tới cứu thì thấy chủ nằm không cựa quậy sau cáI ngã nh trời giáng.Sau khi hồi tỉnh, Đôn-ki-hô-tê cho rằng Pháp s Phơre-xtôn đã đánh cắp th phòng và sách vở của mình, nay lại tớc mất phần vinh quang chiÕn th¾ng. Xan ch« vùc §«n-ki-h«-tª ngåi lªn ngùa, hai ngêi l¹i tiÕp tôc tiÕn lªn.Tuy buån phiÒn vÒ viÖc mÊt ngän gi¸o, nhng §«n-ki-h«-tª vÉn c¶m kh¸I nh¾c l¹i chuyện hiệp sĩ Va-gax lúc chiến đấu bị gãy gơm đã nhổ cây sồi làm vũ khí, giết đợc bao quân giặc Mô-rô, trở thành ‘hiệp sĩ diệt địch’ lừng danh.Đôn-ki-hô-tê cao hứng nãi m×nh sÏ nhæ mét c©y såi lµm vò khÝ vµ sÏ lËp nªn nh÷ng chiÕn c«ng míi phi thêng. Hai thÇy trß nãi chuyÖn.ThÇy tuyªn bè m×nh kh«ng kªu ®au v× c¸c hiÖp sÜ giang hồ có bị thơng cũng không đợc rên rỉ.Còn giám mã thì đợc Đôn-ki-hô-tê cho phÐp cø viÖc rªn la v× cho tíi nay cha thÊy s¸ch kiÕm hiÖp nµo ng¨n cÊm c¶. §Õn b÷a ¨n, thÇy b¶o cha muèn ¨n ,cßn gi¸m m· ngåi trªn m×nh lõa ¨n mét c¸ch kho¸I tr¸, tu rîu ngon lµnh.Xan tro Pan xa c¶m thÊy c¸I nghÒ ®I t×m kiÕm chuyện phiêu lu tuy có nguy hiểm song không đến nỗi vất vả! Đêm đó, hai thầy trò ngủ dới gốc cây.Đôn bẻ một cành khô lắp vào cán gãy làm thành một ngọn giáo.Suốt đêm thao thức chỉ nhớ tới nàng.Xan thì ngủ một giấc đến sáng, vừa mở mắt đã tu rợu chỉ lo bầu rợu đã vơI khó tìm đợc nơI mua rợu, còn hiệp sĩ không ăn sáng vì theo lão nói chỉ cần nghĩ đến ngời yêu cũng no rồi.

(68) Đề 3: Phân tích và nêu cảm nghĩ về cảnh ‘ đánh nhau với cối xay gió’ trong tác phÈm §«n-ki-h«-tª cña nhµ v¨n T©y Ban Nha Xec-van-tex. §Ò sè 3 häc sinh lµm t¹i líp KiÓm tra gi¸o ¸n tuÇn 29 Tæ phã CM. TuÇn 30. Ngµy so¹n;5/4/2010. ChiÕc l¸ cuèi cïng ( o Hen ri ) I/ Gi¸o viªn nh¾c l¹i nh÷ng nÐt chÝnh vÒ t¸c gi¶ , t¸c phÈm II /Híng dÉn häc sinh n¾m ch¾c nd cña vb III /Híng dÉn hs luyÖn tËp §Ò sè 1: Cã ý kiÕn cho r»ng: TruyÖn “ ChiÕc l¸ cuèi cïng” lµ bøc. th«ng ®iÖp mµu xanh vÒ t×nh th¬ng vµ sù sèng cña con ngêi.H·y phân tích để làm sáng tỏ ý kiến ấy.. Bµi lµm: ¤-hen-ri lµ c©y bót viÕt truyÖn ng¾n xuÊt s¾c cña nÒn v¨n häc Mü ®Çu thÕ kû 20.Gi¶I thëng ¤ Hen-ri lµ gi¶I thëng v¨n ch¬ng ë Mü dµnh cho nh÷ng truyÖn ng¾n hay nhÊt hµng n¨m.Tªn tuæi nhµ v¨n m·I m·I lu danh hËu thÕ. TruyÖn “ chiÕc l¸ cuèi cïng” tiªu biÓu cho bót ph¸p nghÖ thuËt cña ¤ Henri.TruyÖn chØ cã ba nh©n vËt, nh÷ng ho¹ sü nghÌo: Xiu, Gi«n-xi vµ cô giµ B¬man.TruyÖn cã kÕt cÊu chÆt chÏ, hÇu nh kh«ng cã chi tiÕt nµo thõa, diÔn biÕn xóc động nh khi nói về trận ốm kéo dài của Giôn-xi và cáI chết bất ngờ của cụ Bơmen.Có ý kiến cho rằng: TruyÖn “ chiÕc l¸ cuèi cïng” cña ¤ hen-ri lµ bøc th«ng ®iÖp mµu xanh vÒ t×nh th¬ng vµ sù sèng cña con ngêi. 1.Truyện “ chiếc lá cuối cùng” của Ô Hen-ri đã thể hiện một tình bạn cao quý cảm động.Giôn-xi và Xiu là hai nữ hoạ sỹ trẻ, tuy nghèo mà lắm ớc mơ, nhiều yêu th¬ng.Hä g¾n bã víi nhau vÒ nh÷ng së thÝch vµ vÒ nghÖ thuËt mµ kÕt thµnh chÞ em cùng chung nhau thuê một phòng hoạ nơI phố nghèo.Mùa đông năm ấy, chứng viêm phổi hoành hành đã “ đánh ngã hàng chục nạn nhân”.Giôn-xi cuang xbị cảm lạnh, nằm liệt giờng.Mọi thứ thuốc men , đều trở thành “ vô dụng”, cô yên trí là mình “ không thể khỏi đợc”.Giôn-xi lại bị ám ảnh, một khi chiếc lá cuối cùng của dây thờng xuân phía cửa sổ rụng xuống thì cô “ cũng ra đI thôI”.Sự sụp đổ về tinh thÇn cña c« ho¹ sü trÎ bÊt h¹nh lµm cho bÖnh t×nh ngµy thªm trÇm träng. chính trong hoàn cảnh bi đát ấy, tình bạn đợc thử thách.Xiu thơng đứa em nuôI vô cùng.Cô đã khóc “ đến ớt đẫm cả một chiếc khăn trảI bàn Nhật Bản”.Xiu lo âu.Xiu săn sóc và hết làng chạy chữa cho em .Xiu làm việc nhiều hơn để kiếm thêm tiền mua thuốc và thức ăn cho Giôn-xi.Khi đứa em tội nghiệp “ nằm yên lặng và trắng nhợt nh một pho tợng bị đổ” thì Xiu vẫn kiên nhẫn an ủi em.Cô nói qua làn nớc mắt: “ Em th©n yªu, em yªu dÊu!...Em h·y høa víi chÞ lµ h·y nh¾m m¾t l¹i vµ kh«ng nh×n ra ngoµi cöa sæ n÷a…”.Em h·y “ cè ngñ ®I”… Xiu đã tận tình săn sóc em, kúc thì quấy nớc súp gà, lúc thì pha sữa với rợu Boóc-đô, lúc thì đặt thêm gối, lúc thì mời bác sỹ, lúc thì cầu cứu bác Bơ-men.Xiu đã giành giật với tử thần để chayj chữa cho đứa em nuôI bé bỏng tội nghiệp..

(69) Xiu là hiện thân của tấm làng trắc ẩn vị tha, là một ngời giàu đức hy sinh thầm lặng, có một tráI tim nhân hậu mênh mông.Xiu là một nhân vật rất đẹp làm ta xúc động và ngỡng mộ về một tình bạn, tình chị em thuỷ chung, cao quý.Nhân vật Xiu to¶ s¸ng “ bøc th«ng ®iÖp mµu xanh” cña “ ChiÕc l¸ cuèi cïng”. 2.Để cứu ngời khỏi tai hoạ, có những con ngời đứng trớc cáI chết không hề sợ chết.Cụ già Bơ-men, một hoạ sĩ già là một con ngời giàu đức hi sinh nh vậy.Năm ấy, cụ Bơ-men đã 60 tuổi, khắc khổ, đã 40 năm cầm bút vẽ mà vẫn không với tới đợc “ gấu áo vị nữ thần” của nghệ thuật.Tuy vậy, cụ đã nói với cô Xiu: “ Một ngày kia tôI sẽ vẽ một tác phẩm kiệt xuất…”.Ông không ngôì làm mẫu nữa, mà đã đứng trong cơn ma lạnh lẽo, dai dẳng, pha lẫn tuyết đang đổ xuống, chỉ mặc một cáI áo sơ mi cũ màu xanh, đứng suốt đêm âm thầm sáng tạo nên “ chiếc lá cuối cùng” , “ chiếc lá dũng cảm”.Gió bấc lồng lộn, những chiếc lá thờng xuân “ đơn độc” ấy vẫn bám chắc lấy cành.Giày và áo cụ hoạ sĩ đã ớt sũng và lạnh buốt.Cụ Bơ-men đã chết vì sng phổi.Chiếc lá cuối cùng do cụ “ vẽ” nên đã đánh lui thần chết, cứu sống cô Giônxi.Quên mình để cứu ngời là một hành động cao cả.CáI chết của cụ già Bơ-men đẹp hơn mọi bài ca.Nừu chúa bị đóng đinhchịu nạn vì hạnh phúc của con ngời, thì cụ Bơ-men cao đẹp thay đã xả thân vì sự sống của Giôn-xi.Cụ đã vĩnh viễn ra đI, nhng chiếc lá cuối cùng là một kiệt tác, cụ để lại cho đời, vì sự sống và hạn phúc của con ngêi th× cßn l¹i m·I m·i.Gi«n-xi khái bÖnh, c« lÆng ng¾m “ t¸c phÈm kiÖt xuÊt” cña cụ Bơ-men, và cô xuác động nghĩ: “ Cụ vẽ nó vào cáI đêm mà chiếc lá cuối cùng đã rông” víi tÊt c¶ t×nh th¬ng vµ lßng biÕt ¬n v« h¹n.H¬n mét thÕ kû nay hµng triÖu độc giả trên hành tinh đã cúi đầu nghiêng mình trớc nghĩa cử và cáI của hoạ sĩ già B¬-men. 3. “ Chiếc lá cuối cùng” là một trong những tác phẩm văn học nớc ngoài đã đem đến cho chúng ta nhiều nhã thú. “ Bức thông điệp màu xanh” ấy, mãI mãI tơI non trong lòng ngời.Tình bạn bè, tình chị em, tấm lòng nhân hậu, đức hi sinh của hoạ sĩ trẻ và già ấy làm cho ngời đọc tin yêu hơn vào lòng tốt của con ngời.Nó nhắn nhủ nhân loại: hãy phấn đấu cho hạnh phúc của con ngời, hãy đem nghệ thuật phục vụ con ngời.Vẻ đẹp nhân văn, giá trị nhân bản của “ chiếc lá cuối cùng” đã rung động tâm hồn mỗi chúng ta. Nghệ sĩ Bơ-men đã ngã xuống vì nghệ thuật, đã hi sinh vì sự sống và hạnh phúc của con ngời.Nghệ thuật hớng tới con ngời là nghệ thuật đẹp nhất, lâu bền nhÊt. §Ò sè 2 :ChiÕc l¸ cuèi cïng bøc th«ng ®iÖp mµu xanh. ri. TruyÖn ng¾n cña O- hen –. Chiỏc lĨ cuèi cĩng lÌ tĨc phẻm cĐa nhÌ vÙn bẹc thđủŨ Mư , nhÌ vÙn O-hen Ốri thuở trẻ để kiếm sống, ông đã lang thang nhiều nơI, làm nhiều nghề khác nhau, có lÇn bÞ giam gi÷ trong 3 n¨m. ¤ng lÊy bót danh O-hen –ri cã lÏ kü niÖm mét ngêi bạn tốt đã giúp đỡ ông nhiều trong thời kỳ này. Sau khi ông mất, hội nghệ thuật và khoa học ở Mĩ đã lập một giảI thởng mang tên O-hen-ri để tặng cho các truyện ng¾n hay h»ng n¨m. Chiếc lá cuối cùng là bức thông điệp màu xanhtác giả gửi đến ngời đọcca ngợi t×nh b¹n thuû chung cao quÝ. Nh¾n nhñ mäi ngêi h·y yªu th¬ng con ngêi, h·y biÕt hy sinh v× sù sèng con ngêi . Xiu vµ B¬ - mem lµ 2 nh©n vËt bæ sung cho nhau nh»m làm nổi bật tình cảm cao đẹp hơn.Hai hoạ sĩ này khác nhau về tuổi tác, nhng có chung một mối lo lắng: làm sao cứu sống đợc Giôn –xi khỏi bàn tay lạnh giá của thần chết. Xiu đã phảI làm việc rất nhiều. Không tiếc sức mình để kiếm tiền mua thuốc, mời bác sĩ , mua thức ăn…để chăm sóc bạn từng li từng tí, từ việc nấu cháu xúp tới việc dỗ dành bạn ăn bàng đợc.Xui đúng là ngời bạn thuỷ chung, gian nan hoạn nạn bao giờ cũng có nhau.Nhng chỉ nh vậy cũng cha cứu đợc Giôn-xi, cô bị.

(70) viêm phổi nặng đồng thời lại trong tâm trạng tuyệt vộng, tin rằng mình không thể sống đợc khi chiếc lá cuối cùng của cáI cây kia bên cửa sổ rụng xuống. Chữa bệnh viêm phổi, y học có thể làm đợc, nhng chữa tâm trạng tuyệt vọng, b¸c sÜ còng bã tay.B»ng sù nh¹y c¶m cña mét ngêi giµu lßng nh©n ¸I, b¸c B¬-men đã nhận ra chiếc chìa khoá mở cánh cửa đa Giôn-xi trở lại với cuộc sống.Bằng tài năng, bác đã vẽ nên bức kiệt tác của mình – cũng chính là bức tranh cuối cùng - để mang lại cho Giôn-xi niềm tin yêu vào cuộc sống.Cả hai con ngời ấy, Xiu và Bơmen tợng trng cho lòng nhân đạo cao cả, cho tình yêu thơng giữa những con ngời víi nhau.Nhng th«ng qua bøc vÏ cuèi cïng g¾n liÒn víi sù hi sinh thÇm lÆng cña Bơ-men, tác giả còn muốn nói tới một vấn đề nữa: mục đích của nghệ thuật, ý nghĩa cao quý của nghệ thuật.Suốt bốn mơI năm lao động, bác Bơ-men luôn thất bại, cha bao giờ ngọn bút của tác giả chạm tới tà áo của nàng nghệ thuật.Nhng đên phút cuối cùng, khi không định làm nghệ thuậtnhng vì mục đích giành lại sự sống cho một ngời, bác đã hoàn thành kiệt tác của mình trong một hoàn cảnh khác thờng: đêm đông, gió lạnh, tuyết rơI, một mình với chiếc đèn bảo trên một chiếc thang chênh vªnh.T¸c phÈm cña b¸c trë nªn bÊt tö v× nã hiÖn h×nh trong sù sèng cña mét con ngêi vµ biÕt ®©u, sù sèng cña mét tµi n¨ng. Cốt truyện của “ chiếc lá cuối cùng” thật đơn giản.Câu chuyện sống đợc không chỉ vì ý nghĩa nhân đạo sâu sắccủa nó, mà còn vì ngòi bút dựng truyện, khắc hoạ nhân vật đầy tài năng của tác giả.Về mặt kết cấu, ông đã sử dụng thành công thủ pháp đảo lộn tình thế hai lần một cách đột ngột, bất ngờ để hấp dẫn ngời đọc.Trong truyện, lần thứ nhất là khi Giôn-xi đI đến trạng tháI tuyệt vọng, buông thả mọi ý chí, phó mặc cho thần chết đa lỡi háI ra cắt đứt đời mình.Cô đã đoán chắc với Xiu “ khi chiếc lá lìa cành thì chắc chắn em cũng lìa đời”.Cô diễn tả tâm trạng của mình trong sự tuyệt vọng “ chờ đợi làm em chán lắm rồi, nghĩ ngợi cũng làm em ch¸n l¾m råi.Em muèn bu«ng tay ra khái tÊt c¶ nh÷ng thø em cßn ®ang n¾m vµ lớt xuống, lớt xuống, hệt nh một trong những chiếc lá mệt mỏi đáng thơng đó”.Ngời đọc cảm thấy nghẹt thở tởng nh vô phơng cứu chữa trớc một con ngời không còn mét t¬ v¬ng nµo vµo cuéc sèng.Nhng k× diÖu thay, chiÕc l¸ cuèi cïng kh«ng rụng.Nó còn đó mãI mãI nh sự bất tử của cuộc đời.Rồi Giôn-xi bắt đầu bình phục. Lần đảo lộn tình thế thứ hai tiếp liền sau khi Giôn-xi bình phục.ở đoạn trên, ông già Bơ-men xuất hiện thoáng qua rồi mất hút, ngời đọc bị hấp dẫn bởi cuộc đấu tranh giành sự sống trong Giôn-xi và ngời đọc sống lại một sự kiện bi tráng.Chiếc lá cuối cùng thật đã rụng.Còn lại mãI mãI trên tờng là chiếc lá của tình thơng yêu, là lßng yªu mÕn cuéc sèng ch¸y báng cña ngêi ho¹ sÜ giµ.Sù bÊt ngê nµy ®a B¬-men thành nhân vật quan trọng nhất thể hiện sâu đậm chủ đề của câu chuyên. “ ChiÕc l¸ cuèi cïng” lµ truyÖn ng¾n vÒ nh÷ng con ngêi b×nh thêng, nh÷ng việc bình thờng nhng lại khó quên vì ánh sáng nhân đạo toả mãI không thôI của tác phẩm.MãI mãI ngời đọc sẽ nhớ tới bác Bơ-men có hình dáng nh một ngời thợ mỏ khắc khổ nhng lại có tấm lòng và hành động của một vị thánh thần.MãI mãI ngời đọc sẽ nhớ tới bức thông điệp màu xanh kêu gọi sự yêu thơng giữa con ngời với con ngêi, kªu gäi nghÖ thuËt híng vÒ con ngêi.. Hai c©y phong ( TrÝch truyÖn Ng¬ig thÇy ®Çu tiªn) I.Vµi nÐt vÒ t¸c giö , t¸c phÈm 1/T¸c gi¶: Ai-ma-tèp sinh n¨m 1928, ë lµng Sª-ke-r¬ ( Céng hoµ K-r¬-g-xtan).Ho¹t động văn học của ông bắt đầu từ năm 1952.Tác phẩm đầu tiên khiến Ai-ma-tốp nổi tiếng là tập Chuyện núi đồi và thảo nguyên.Sau đó các tác phẩm: Cánh đồng mẹ, Vĩnh biệt Giun-xa-r, Con tàu trắng…Đề tài chủ yếu trong các truyện ngắn của Aima-tốp là cuộc sống khắc nghiệt nhng cũng đầy chất lãng mạn của ngời dân vùng đồi.

(71) nói K-r¬-g-xtan; t×nh yªu; t×nh b¹n; tinh thÇn dòng c¶m vît qua nh÷ng thö th¸ch ;hi sinh thời chiến tranh; thái độ tích cực đấu tranh của tầng lớp thanh niên; trớc hết là nữ thanh niên để thoát khỏi sự ràng buộc của những tập tục lạc hậu. 2/T¸c phÈm: V¨n b¶n Hai c©y phong lµ phÇn ®Çu truyÖn ‘ Ngêi thÇy ®Çu tiªn’. II.LuyÖn tËp Đề 1: Hai cây phong – hình ảnh thân thuộc của quê hơng đã đợc cảm nhận bằng tất cả rung động trong trẻo nhất cảu tuổi thơ.Hãy phân tích vẻ đẹp ấy qua tâm hồn của nh©n vËt “ t«i” – ngêi ho¹ sÜ. Bµi viÕt gîi ý: Truyện Ngời thầy đầu tiên của nhà văn Ai-ma-tốp đã đa chúng ta về với làng nhá Ku-ku-rªu cña níc céng hoµ K-r¬-g-xtan thuéc Liªn X«( cò).C©u chuyÖn vÒ ngêi chiến sĩ Hồng quân, đoàn viên thanh niên cộng sản Đuy-sen – ngời thầy đầu tiên đã trồng hai cây phong nhỏ cùng cô bé An-t-nai thửa trớc.Bốn chục năm sau, cô bé đã là một viện sĩ danh tiếng, còn Hai cây phong đã trở thành một phần không thể thiếu, trong kÝ øc lµng quª cña biÕt bao thÕ hÖ d©n lµng Ku-ku-rªu. Kỷ niệm gắn bó với hai cây phong đợc kể lại theo hai mạch dẫn lồng vào nhau: mạch dẫn chuyện trực tiếp của nhân vật “ tôi” – một hoạ sĩ đã lớn lên từ chính mảnh đất này và mạch kỉ niệm của cả một thế hệ “ chúng tôi”.Kí ức đậm nét của tuổi thơ đã khiến cho ngời hoạ sĩ – nhân vật “ tôi” đã tái hiện lại thật đẹp và xúc động hình ảnh hai cây phong – biểu tợng của quê hơng, một mảnh hồn làng sống động. Bắt đầu của những kí ức về làng quê là lời dẫn chuyện đa ngời đọc trở về nơi n»m ven ch©n nói, trªn mét cao nguyªn réng, cã nh÷ng khe níc µo µo tõ nhiÒu ng¸ch đá đổ xuống.Ku-ru-rêu đã hiện ra với tất cả vẻ hoang sơ của thiên nhiên với thung lòng, th¶o nguyªn, rÆng nói.Hai c©y phong kh«ng ph¶i lµ mãn quµ cña tù nhiªn nhng đã từ rất lâu, những đứa trẻ đã biết chúng từ thửa bắt đầu biết mình.Để cũng rất tự nhiên, hình ảnh hai cây phong đã trở thành của riêng làng Ku-ru-rêu: “ chúng luôn hiện ra trớc mắt hệt nh những ngọn hải đăng đặt trên núi”, trở thành mốc định hớng cho mọi ngời tìm đến.Riêng đối với “ tôi”, “ mỗi lần về quê, khi xuống xe lửa đi qua thảo nguyên về làng, tôi đều coi bổn phận đầu tiên là từ xa đa mắt tìm hai cây phong thân thuộc ấy.Anh đã dành tình cảm đặc biệt với hai cây phong nh với những ngời bạn, nhìn bằng cặp mắt chan chứa tình cảm yêu thơng, nên dù khó nhìn đến mấy, anh bao giờ cũng cảm biết đợc chúng, lúc nào cũng nhìn rõ.Hai cây phong đã trở thành mét phÇn t©m hån cña anh, chi phèi c¶ niÒm vui, nçi buån cña ngêi ho¹ sÜ. Bằng tình yêu ấy, anh đã tạo nên một bức tranh thật sinh động, đẹp đẽ.Một bức tranh ngân nga cả những giai điệu “ tiếng lá reo cho đến khi say sa ngây ngất”.Đoạn văn miêu tả hình ảnh hai cây phong đẹp nh một bài thơ về một loài cây “ có tiếng nói riªng vµ h¼n ph¶i cã mét t©m hån riªng, chan chøa nh÷ng lêi ca ªm dÞu”.Cã lÏ chÝnh tình yêu quê hơng của ngời hoạ sĩ đã đem đến cảm giác choáng ngợp say sa ấy: “ Dù ta tới đây vào lúc nào, ban ngày hay ban đêm, chúng cũng vẫn nghiêng ngã thân cây, lay động lá cành, không ngớt tiếng rì rào theo nhiều cung bậc khác nhau.Có khi tởng chõng nh mét lµn sãng thuû triÒu d©ng lªn vç vµo b·i c¸t, cã khi l¹i nghe nh mét tiếng thì thầm thiết tha nồng thắm chuyển qua lá cành nh một đốm lửa vô hình, có khi hai c©y phong bçng im bÆt mét tho¸ng, råi kh¾p l¸ cµnh l¹i cÊt tiÕng thë dµi mét lợt nh thơng tiếc ngời nào”.Ngay cả khi thời tiết thay đổi khắc nghiệt, hai cây phong ấy vẫn nh một con ngời bền bỉ kiên cờng đối chọi với sức mạnh tàn phá của bão d«ng, “ nghiªng ng· tÊm th©n dÎo dai vµ reo vï vï nh mét ngän löa bèc ch¸y rõng rực.Cảm nhận của tuổi thơ đã đợc ngời hoạ sĩ ấy trân trọng gìn giữ, ngay cả khi khám ph¸ ra ®iÒu bÝ Èn vÒ hai c©y phong b»ng nh÷ng gi¶i thÝch chÝnh x¸c khoa häc th×: “ việc khám phá ra chân lí giản đơn ấy vẫn không làm tôIi vỡ mộng xa, không làm tôI bỏ mất cách cảm thụ của tuổi thơ mà tôi còn giữ đến tận ngày nay”.Bởi lẽ cây phong ấy đã gắn với cả một thời tơi đẹp: “ Tuổi trẻ của tôi đã để lại nơi ấy, bên cạnh chúng nh một mảnh vỡ của chiếc gơng thần xanh…”. Hình ảnh thời ấu thơ đã tạo thành.

(72) kh«ng gian cæ tÝch rÊt riªng, ph¶I ch¨ng chÝnh tõ t×nh yªu vµ sù g¾n bã víi hai c©y phong, đã làm cậu bé năm xa lớn lên trở thành hoạ sĩ với mong muốn vẽ lại linh hồn nång th¾m cña lµng quª? Hai c©y phong Êy cßn lµ kØ niÖm chung cña chóng t«I – bän con trai tinh nghÞch ë lµng Ku-ru-rªu, nh÷ng ngêi b¹n cïng trang løa cña ngêi häa sÜ.§ã lµ tÊt c¶ những ngày tháng đợc cui chơI, chạy nhảy giữa núi đồi rộng lớn, trong bóng râm mát rîi vµ tiÕng l¸ xµo x¹c dÞu hiÒn cña hai c©y phong.§Ñp lµm sao kho¶nh kh¾c nh÷ng cậu bé đợc ấy nâng lên cao từ những cành cao ngất, cao đến ngang tầm chim bay, một thế giới khác đã đợc mở ra, vợt ra khỏi giới hạn của làng quê Ku-ru-rêu nhỏ bé, “ nh có một phép thần thông nào vụt mở ra trớc mắt chúng tôI cả một thế giới đẹp đẽ vô ngần của không gian bao la và ánh sáng”.Hai cây phong trở thành bệ đỡ, nâng cánh ớc mơ cho những đứa trẻ, mở tầm nhận thức về một thế giới đầy những điều mới lạ cần khám phá, hớng về “ những miền đất bí ẩn đầy sức quyến rũ lẫn sau chân trời xa th¼m biªng biÕc kia”.Còng nh b¹n bÌ cña m×nh, “ t«i” – chó bÐ sau nµy lµ ho¹ sÜcòng tr¶I qua c¶m gi¸c “ tim ®Ëp rén rµng v× th¶ng thèt vµ vui síng, råi trong tiÕng xào xạc không ngớt ấy, tôI có hình dung ra những miền xa lại kia”,Hai cây phong đã trë thµnh ngêi b¹n lín, ngêi b¹n t©m t×nh th©n thiÕt ®em l¹i nh÷ng niÒm vui vì oµ h¹nh phóc cho tuæi th¬. Khi hëng thô niÒm vui trong bao th¸ng ngµy hån nhiªn th¬ méng bªn hai c©y phong, không cậu bé nào đặt câu hỏi về ngời đã vun mầm, ấp ủ những niềm hi vọng, ®em l¹i h¹nh phóc tuæi th¬.§ã còng lµ ®iÒu b×nh thêng víi bÊt cø em bÐ nµo.Hai c©y phong của ngời chiến sĩ Hồng quân, đoàn viên thanh niên cộng sản Đuy-sen đã cùng trồng với em bé khốn khổ An-t-nai trong những làng Ku-ru-rêu còn chìm đắm trong lạc hậu tối tăm và những hủ tục còn đè nặng trong đời sống dân làng những năm đầu sau cách mạng tháng Mời đã trở thành chứng nhân cho sự lớn khôn của bao thế hệ.Bản thân ngời thầy đầu tiên ấy vẫn ở lại với làng, đã trở thành một ông lão đa th mẫn cần Đuy-sen, ngời đem đến ấnh sáng cách mạng góp phần xoá tan đI bóng tối cho bao cuộc đời? Hai cây phong còn là minh chứng cho sự hi sinh lặng thầm của những ngời cộng sản trẻ tuổi đã không ngại ngần cống hiến thời thanh xuân tơI đẹp cho quê hơng thay da đổi thịt.Tình cảm yêu mén hai cây phong của “ tôi” của “ chóng t«I”, cña nh÷ng ngêi d©n lµng Ku-ru-rªu khiÕn chóng ta tr©n träng chÝnh lµ v× hai cây phong ấy gắn với câu chuyện về một con ngòi cao đẹp, ngời thầy giáo không có bằng s phạm nhng đã vun trồng bao ớc mơ, hi vọng cho những trò nhỏ của mình KiÓm tra gi¸o ¸n. tuÇn30. Tæ phã CM. TuÇn 31. Ngµy so¹n: 4/4/2010.. ®I bé ngao du ( Gi¨ng Gi¾n Ru x«) I.T¸c gi¶ , t¸c phÈm: 1/T¸c gi¶: G.G Ru x« ( 1712 -1788) lµ nhµ triÕt häc lín cu¶ níc Ph¸p ë thÕ kØ ¸nh sáng.Năm 14 tuổi học nghề thợ chạm, rồi sống lang thang, làm đủ các nghề nh dạy nhạc, làm đầy tớ, làm gia s,…Nhờ thông minh, biết tự học và sáng tạo, ông đã trở thµnh næi tiÕng víi kho¶ng 10 t¸c phÈm gåm nh¹c kÞch, tiÓu thuyªt, luËn v¨n, triÕt häc, tiªu biÓu nhÊt lµ hai t¸c phÈm: “ khÕ íc x· héi” vµ “ £-min hay lµ vÒ gi¸o dôc”..

(73) Quan điểm triết học của Ru xô rất tiến bộ: đề cao con ngời tự nhiên, chống lại con ngời xã hội, đấu tranh cho một nền giáo dục dân chủ, tự do, lên án xã hội đơng thời đã chà đạp lên, nô dịch và làm tha hoá con ngời. 2/Tác phẩm: “ Ê-min hay là về Giáo dục” đợc Ru xô viết vào năm 1762; nó là đỉnh cao triết học của ông, gồm có năm cuốn.Ê-min là một nhân vật tợng trng, đợc nuôI dỡng từ thơ bé trong cuộc sống tự nhiên, trong môI trờng dân chủ tự do mà trí tuệ, nhân cách và thể lực ngày một phát triển tốt đẹp. Trích đoạn “ ĐI bộ ngao du” rút trong cuốn 5, khi Ê-min đã không lớn, trởng thµnh. II.Ph©n tÝch TrÝch ®o¹n “ §i bé ngao du” gåm cã 3 ®o¹n v¨n; mçi ®o¹n v¨n lµ mét luËn ®iÓm - Đi bộ ngao du rất thoải mái , chủ động và tự do. - Đi bộ ngao du rất có ích, vì quan sát, học tập đợc nhiều kiến thức trong thế giøo tù nhiªn bao la. - §i bé ngao du v« cïng thó vÞ. a) Đi bộ ngao du rất thoải mái, chủ động và tự do ở Pháp và Tây Âu trong thế kỉ 18 đi ngựa là sang trọng, văn minh.Nhng Ru-xô đã so sánh và khăng định: đi bộ ngao du thú vị hơn đI ngựa.Đi bộ ngao du rất thoải mái và chủ động: có thể đI hay dừng, có thể quay phảI quay tráI, quan sát khắp nơi, xem xét tất cả tuỳ thích.Có thể đến với bao cảnh đẹp, cảnh lạ đó đây: một dòng sông, một khu rừng rậm, một hang động, một mỏ đá…Đến đâu a thích thì ta lu lại đấy, lúc nào thấy chán thì bỏ đi.Đi bộ ngao du rất tự do, ta chẳng phụ thuộc vào những con ngựa hay gã phu trạm, có thể đI theo những con đờng mà ta thích: Gặp thêi tiÕt xÊu th× ta ®I ngùa.Ch¼ng hÒ véi v·…£-min to khoÎ, kh«ng mái mÖt, em t×m đợc nhiều thú để giải trí , để làm việc, để vận động chận tay. b) §i bé ngao du rÊt cã Ých Đi bộ ngao du là để quan sát, tìm tòi, phát hiện nh Ta-lex, Pla-tông và Pi-ta-go, những nhà triết học, toán học vĩ đại của Hi Lạp thời cổ đại.Đi bộ ngao du là để xem xét những tài nguyên, là để biết những đặc sản nông nghiệp và cách thức trồng trọt những đặc sản ấy.Là để phát triển hứng thú với tự nhiên học: xem xét một khoảnh đất mà mình đI qua, ghè một vài mẫu của lèn đá, su tập hoa lá, nhũng hòn sỏi, các hoá thạch của những quả núi.Ru-xô so sánh một cách hóm hỉnh để làm nổi bật lí lẽ của mình: phòng su tập của “ những triết gia phòng khách” thì có đủ “ các thứ linh tinh”v× hä “ chØ biÕt gäi tªn” nhng “ ch¼ng cã mét ý niÖm g× vÒ tù nhiªn c¶”. Tr¸I lại, phòng su tập của Ê-min là phòng su tập “ cả trái đất”, “ phong phú hơn các phßng su tËp cña vua chóa”; cã thÓ so s¸nh víi c¸c c«ng tr×nh cña §«-B¨ng-T«ng ( 1716-1800) nhµ tù nhiªn häc lõng danh cña níc Ph¸p. Qua đó, Ru-xô đã đề cao con ngời tự nhiên; ông chỉ rõ phảI dựa vào con ngời vào trong môI trờng tự nhiên để mở mang kiến thức, phát triển nhân cách.Giáo dục không đợc thoát li tự nhiên, nếu không sẽ trở thành viễn vông, vô nghĩa.T tởng ấy, quan điểm ấy rất tiến bộ, đến nay vẫn có nhiều ý nghĩa. c)§i bé ngao du v« cïng thó vÞ Đi bộ ngao du còn làm cho sức khoẻ “ đợc tăng cuờng”, tính khí trỏ nên “ vui vÏ”.KÎ xa hoa sèng trong tiÖn nghi sang träng “ ngåi trong c¸c cç xe tèt ch¹y rÊt ªm” th× t©m hån bÖnh ho¹n: “ m¬ mµng , buån b·, c¸u kØnh hoÆc ®au khæ”.TrÝa l¹i, Ê-min vì đI bộ nhiều nên lạc quan, yêu đời: “ luôn luôn vui vẻ, khoan khoáI và hài lòng với tất cả”; ăn ngon miệng hơn dù bữa cơm đạm bạc, ngủ ngon giấc hơn, dù cáI giờng tồi tàn.Ngời ta có lúc phảI phóng xe tram cho nhanh, cho đợc việc, nhng muèn ngao du th× ph¶I ®I bé.Thó vÞ cña ®I bé ngao du lµ lµm cho con ngêi trë nªn giản dị hơn, biết sống, yêu sống và yêu đời hơn. 3/Nhận xét đánh giá..

(74) C¸ch viÕt cña Ru-x« rÊt th©m trÇm, gi¶n dÞ.Qua c¸c ng«I thø : “ t«I, ta, £-min”, ông đã làm cho giọng văn thay đổi , lúc thì tranh biện, lúc thì tâm sự.Lí lẽ dẫn chøng «ng nªu ra lµ sù thËt hiÓn nhiªn, lµ ch©n lÝ ®Çy søc thuyÕt phôc.Cã lóc t¸c gi¶ sử dụng so sánh một cách hóm hỉnh để khẳng định một chân lí: đi bộ ngao du rất thoảI máI và tự do, rất bổ ích và thú vị.Ai cũng nên biết, cần biết đI bộ ngao du để më mang kiÕn thøc, më réng tÇm m¾t, ph¸t triÓn nh©n c¸ch, thÓ lùc, lµm cho cuéc sèng cã s¾c mµu ý vÞ §äc trÝch ®o¹n “ §i bé ngao du” cua Ru-x«, h¬n bao giê ta thªm s¸ng tá: häc trong tù nhiªn réng lín, häc trong cuéc sèng mu«n mµu lµ mét trong nh÷ng c¸ch häc tÝch cùc nhÊt, cã gi¸ trÞ nhÊt.. «ng giuèc-®anh mÆc lÔ phôc ( TrÝch vë kÞch Trëng gi¶ häc lµm sang cña M«-li-e) I.T×m hiÓu vµi nÕt vµi nÐt vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm: 1/M«-li-e ( 1662-1673), tªn thËt lµ Jean B¶ptiste Poquelin, lµ nhµ viÕt hµi kÞch næi tiÕng cña chñ nghÜa cæ ®iÓn Ph¸p.T¸c phÈm ®Çu tay cña «ng lµ vë kÞch Chµng Ngèc ( 1655), sau đó là các vở: Ghen ( 1656), Thầy thuốc si tình ( 1658), Nhũng bà đài c¸c rëm(1659), Trêng häc lµm chång ( 1661), Trêng häc lµm vî ( 1662), Phª b×nh trêng häc lµm vî ( 1663), KÞch øng t¸c ë VÐc-x©y ( 1663).Tõ 1664, lÇn lît xuÊt hiÖn nh÷ng vë kÞch næi tiÕng nhÊt cña M«-li-e: Tactuyp (1664), §«ng Ju¨ng ( 1665), Ngời ghét đời(1666), Lào hà tiện( 1668), Trởng giả học làm sang ( 1670), Nh÷ng bµ th«ng th¸I rëm (1672), Ngêi bÖnh tëng(1673) Nét độc đáo của kịch Mô-li-e là tác giả luôn phát hiện ra những khía cạnh bi đát của xã hội Pháp thời vua Lu-I XIV và thể hiện chúng dới hình thức hài kịch. 2/ Vở hài kịch Trởng giả học làm sang của Mô-li-e đợc trình diễn lần đầu ngày 14-11-1670 tại Sămbơ cho triều đình xem. Nh©n vËt trung t©m cña vë kÞch lµ Giuèc- ®anh, tuæi ngoµi 40.L·o nhê bè mÑ cã cöa hiÖu bu«n b¸n lín c¹nh cöa « Xanh In«xang mµ trë nªn giµu cã.Khao kh¸t muèn trë thµnh nhµ quÝ téc, l·o kiÕm hai tªn hÇu nhng ch¼ng biÕt sai bo¶ chóng lµm g×.Lµ ngêi hiÓu biÕt tåi, nãi n¨ng quµng xiªn vÒ tÊt c¶ mäi chuyÖn,l·o mêi thÇy d¹y nh¹c, thÇy d¹y móa vÒ d¹y cho l·o.§Ó ra d¸ng nhµ quÝ ph¸I, l·o phảI đặt may bộ lễ phục để mặc nghe nhạc.Giuốc-đanh còn mời cả thầy dạy đánh kiếm, thầy triết học về dạy.Lão tha thiếy mong thầy dạy cho môn chính tả để viết th cho bà hầu tớc Đô-ri-men.Bác phó may mang tới cho Giuốc- đanh bộ lÔ phôc may hoa ngîc, khiÕn l·o tøc giËn.Nhng khi b¸c ta nãi nh÷ng ngêi quÝ téc đều mặc nh vậy, lão tỏ vẻ rất hài lòng.Lão muốn ra phố để chng diện bộ quần áo mới cùng với đám ngời hầu của mình.Bà Giuốc-đanh kinh ngạc trớc những trò hÒ cña chång, t×m mäi c¸ch ng¨n c¶n nhng v« Ých. Biết Giuốc-đanh hợm hĩnh muốn học đòi làm sang và đợc liệt vào giới thợng lu, gã quí tộc bó tớc Đô-răng lợi dụng lão, tha hồ xoay tiền để tiêu xài phung phÝ.V× muèn kÕt th©n víi n÷ hÇu tíc §«-ri-men ( hiện là tình nhân của Đô-răng), giuốc đanh nhờ Đô-răng môI giới.Lão đã bỏ ra rất nhiều tiền mua quà tặng và tổ chức những cuộc vui tại nhà mong làm đẹp lòng Đô-ri-men.Song gã bá tớc Đô-răng gian ngoan đã khiến nữ hầu tớc hiểu rằng chính gã đã bỏ tiền chiêu đãI và mua quà cho bà. Méng trë thµnh quÝ téc lµm cho Giuèc-®anh trë nªn mª muéi.L·o ng¨n c¶n kh«ng cho Luy-xin, con g¸I yªu quÝ cña m×nh lÊy Clª-«ng chØ v× chµng kh«ng phảI là quí tộc.Lão dự định phảI kiếm cho đợc một chàng rể thuộc giới thợng lu.Biết cuồng vọng của Giuốc-đanh, cô-vi-en, đày tớ của Clê-ông, sắp đặt trò phong tớc Mamamouchi cao quí của Thổ Nhĩ Kì cho lão để lão bằng lòng gả Luy-xin cho hoàng tử Thổ Nhĩ Kì ( do Clê-ông đóng giả).

(75) Trëng gi¶ häc lµm sang lµ mét trong nh÷ng vë hµi kÞch thµnh c«ng nhÊt cña Mô-li-e.Tác giả đã tạo nên bức tranh xã hội Pháp thế kỉ XVII vô cùng sinh động và chân thật: những gã trọc phú học đòi quí tộc một cách ngu ngốc, kệch cỡm; những tên quí tộc kiểu cách rởm đời, giả dối, xảo trá, tham lam.Mô-li-e đặt niềm tin ở thế hệ trẻ, những ngời có hiểu biết, giàu lòng nhân ái.Ông đề cao giá trị đích thực của cá nhân.Nhà viết kịch đã sử dụng tiếng cời nh một vũ khí sắc bén để tấn công lối sống cầu kì rởm của tầng lớp quí tộc Pháp đơng thời và đám trởng giả lố bịch đang quí tộc hoá. 3/¤ng Giuèc- ®anh mÆc lÔ phôc lµ líp kÞch kÕt thóc håi II cña vë kÞch 5 håi Trëng gi¶ häc lµm sang. a) Líp kÞch gåm hai c¶nh: - C¶nh 1: Trong phßng kh¸ch nhµ «ng giuèc-®anh, cã mét «ng Giuèc-®anh, gai nh©n, thªm b¸c phã may vµ mét tay thî phô mang lÔ phôc vµo, tÊt c¶ lµ bốn nhân vật.Cảnh này chủ yếu là những lời đối thoại của ông Giuốc-đanh vµ b¸c phã may. - C¶nh 2: VÉn khung c¶nh trªn nhng cã thªm bèn tay thî phô n÷a, tÊt c¶ lµ t¸m nhân vật.Cảnh này cũng chỉ có hai ngời là ông Giuốc-đanh và tay thợ phụ đến lúc đầu đối thoại với nhau, nhng có thêm bốn tay thợ phụ xúm xít xung quanh nên thµnh ra Giuèc-®anh nh nãi chuyÖn víi c¶ n¨m ngêi.Mµ ®©u chØ cã miÖng nãi, ông Giuốc-đanh còn “ cởi áo, mặc áo, chân bớc” “ đi đi lại lại giữa đám thợ”, và tất cả những hành động ấy “ đều theo nhịp của dàn nhạc”.Với số lợng nhân vật đông hơn và nhiều hành động hơn, cảnh sau nhộn nhịp, sôI động hơn so với cảnh tríc. b) tính cách trởng giả học đòi làm sang của ông Giuốc-đanh:  C¶nh 1: Cuộc đối thoại giữa ông Giuốc-đanh và bác phó may xoay quanh một số việc nh bộ lễ phục, đôI bít tất, đôI giày, bộ tóc giả và lông đính mũ, nhng chủ yếu vÉn lµ bé lÔ phôc. - Ai còng biÕt r»ng khi may ¸o, hoa ph¶I híng lªn trªn.Kh«ng biÕt b¸c phã may do kém cỏi, do sơ suất hay do cố tình biến ông Giuốc-đanh thành trò cời mà lại may bộ lễ phục ngợc hoa.Ông Giuốc-đanh còn tỉnh táo nên đã phát hiÖn ra ®iÒu nµy.Nhng chØ cÇn b¸c phã may vông chÌo khÐo chèng, bÞa ra lÝ lẽ những ngời quí phái đều mặc hoa ngợc là ông ng thuận ngay.Đoạn này có kịch tính cao.Bác phó may đang ở thế bị động( bị chê trách may áo ngợc hoa) l¹i nhanh chãng thuyÕt phôc «ng Giuèc-®anh vµ chuyÓn sang thÕ chñ động tấn công bằng hai đề nghị liên tiếp: “ Nếu ngài muốn thì tôI sẽ xin may hoa xu«i l¹i th«i mµ”, “ Xin ngµi cø viÖc b¶o”.Cßn «ng Giuèc-®anh th× cø lïi mãi : “ Không, không”, “Tôi đã bảo không mà.Bác may thế này đợc rồi”, sau đó né tránh bằng cách lảng sang chuyện khác hỏi bộ lễ phục ông mặc có võa vÆn kh«ng. - ¤ng Giuèc-®anh l¹i ph¸t hiÖn ra b¸c phã may ¨n bít v¶I cña m×nh.¤ng l¹i chuyển sang thế chủ động, trách bác phó may bằng hai lời thoại.Bác phó may không giám phủ nhận chỉ chống đỡ yếu ớt : “ Chẳng là thứ hàng đẹp quá nên tôi đã gạn lại một cái áo để mặc”.Nhng rồi sau đó bác nhanh chóng gỡ thế bí bằng cách gợi ý ông Giuốc-đanh thử bộ lễ phục theo đúng thể thức cña c¸c nhµ quÝ ph¸i: mÆc ¸o cã ngêi hÇu vµ theo nhÞp nh¹c.Níc cê nµy kh¸ cao tay vì nó đã đánh trúng tâm lí ông Giuốc-đanh đang muốn học đòi làm sang.  C¶nh 2: T¸c gi¶ chuyÓn tiÕp tõ c¶nh tríc sang c¶nh sau mét c¸ch tù nhiªn vµ khÐo lÐo.Khi «ng Giuèc-®anh võa mÆc xong bé lÔ phôc lµ tay thî phô t«n xng lµ “.

(76) «ng lín” ngay, khiÕn «ng sung síng v× tëng r»ng cø mÆc bé lÔ phôc vµo lµ nghiễm nhiên trở thành quí phái.Tay thợ phụ ranh mãnh nắm đúng điểm yếu của ông giuốc-đanh nên dùng mánh khoé nịnh hót để moi tiền.Mức độ ranh m·nh cña tay thî phô vµ tÝnh c¸ch trëng gi¶ häc lµm sang cña «ng Giuèc®anh cø t¨ng tiÕn dÇn qua c¸c danh xng cµng lóc cµng t«n cao dÇn: tõ “ «ng lớn” đến “ cụ lớn” rồi đến “ đức ông”. §o¹n nµy cßn hÐ ra nÐt tÝnh c¸ch cña mét g· träc phó giµu cã vµ keo kiÖt.Ngay trong gi©y phót ng©y ngÊt h¹nh phóc, «ng Giuèc-®anh vÉn tØnh t¸o nghĩ đến túi tiền của mình.Khi tay thợ phụ không tung hô thêm nữa, ông nghĩ ( qua lời nói riêng): “ Nó nh thế là phảI chăng, nếu không ta đến mất tong cả tiÒn cho nã mÊt th«i”.Nhng chÝnh qua chi tiÕt nµy, t¸c gi¶ cµng t« ®Ëm h¬n tÝnh c¸ch trëng gi¶ häc lµm sang cña «ng Giuèc-®anh: dï keo kiÖt nhng l·o sẵn sàng cho hết cả tiền để đợc làm sang. c) NghÖ thuËt g©y cêi: Thành công của Mô-li-e là đã xây dựng đợc nhân vật ông Giuốc-đanh trở thµnh mét nh©n vËt hµi kÞch bÊt hñ, ®em l¹i tiÕng cêi s¶ng kho¸I cho kh¸n gi¶. Khán giả cời ông Giuốc-đanh ngu dốt chẳng biết gì, chỉ vì thói học đòi làm sang mà bị bác phó may và tay thợ phụ lợi dụng để kiếm chác.Tác giả đã xây dựng nhiều tình huống và hành động kịch có tính cờng điệu để khắc hoạ đậm nét tính cách này: Ông Giuốc-đanh ngớ ngẩn đến mức tởng rằng phải mặc áo hoa ngợc mới là sang trọng; tung tiền ra để đợc tôn xng bằng những cáI danh hão…Khán giả đợc dịp cời sảng khoáI khi chứng kiến cảnh ông Giuốc-đanh bÞ bèn tay thî phô lét quÇn ¸o ra, mÆc cho bé lÔ phôc lè l¨ng mµ vÉn vªnh vang ra vÎ ta ®©y lµ nhµ quÝ ph¸i. ¤ng Giuèc-®anh mÆc lÔ phôc, mét vë kÞch trong vë trëng gi¶ häc lµm sang của Mô-li-e, đợc xây dựng hết sức sinh động, khắc hoạ tài tình tính cách lố lăng của một tay trởng giả muốn học đòi làm sang, tạo nên tiếng cời sảng kho¸I cho kh¸n gi¶. TuÇn 32 11/4/2010. Ngµy so¹n:. Côm v¨n b¶n nhËt dông I.Yêu cầu cần đạt: Thông qua các văn bản nhật dụng, giúp học sinh nắm đợc tác hại của hút thuốc lá đến sức khoẻ con ngời, đối với những ngời xung quanh.Từ đó có quyết tâm cao để tranh thuèc l¸, chèng thuèc l¸ nh chèng «n dÞch, biÕt b¶o vÖ m«i trêng cã ý thøc h¹n chÕ sö dụng những sản phẩm ảnh hởng đến môI trờng.Ngoài ra tăng dân số cũng ảnh hởng đến tài nguyên làm cạn kiệt tài nguyên cũng là nguy cơ của loài ngời bởi vì mỗi chúng ta có ý thức về vấn đề dân số và kế hoạch hoá gia đình. Bài 1: thông tin về ngày tráI đất A/Đề ra: Hãy nêu cảm nhận của em sau khi đọc bài “ Thông tin về ngày tráI đất năm 2000” B/Bµi lµm: Văn bản “ Thông tin về ngày tráI đất năm 2000” đã đem đến cho mỗi chóng ta nh÷ng kiÕn thøc cÇn biÕt, nªn biÕt vµ ph¶I biÕt. 1.Về tổ chức và mục đích.

(77) “ Ngày tráI đất” là ngày 22-4 hằng năm, lúc đầu do một tổ chức bảo vệ môI trờng của mỹ khởi xớng từ năm 1970, đến nay đã có 141 nớc trên thế giới tham gia nhằm mục đích bảo vệ môI trờng, những vấn đề môI trờng nóng bỏng nhất của từng nớc hoặc tõng khu vùc. Năm 2000, Việt Nam mới gia nhập tổ chức “ Ngày tráI đất” nớc ta đã nêu lên chủ đề : một ngày không sử dụng bao bì, nilon. 2.T¸c h¹i: Tác giả đã phân tích, đã giải thích một cách sáng tỏ về những tác hại của việc sử dụng bao bi, nilon.Đó là những điều mà số đông ngời trong chúng ta cha hề biết.Có năm tác hại đáng sợ nh sau: - Mét lµ, bao b× nilon cã chøa chÊt Pla-xtic, mét chÊt kh«ng ph©n huû sÏ g©y nguy hại đối với môI trờng khi khắp mọi nơI trên đất nớc ta, mỗi ngày vứt ra, th¶i ra hµng triÖu bao bi nilon, vøt bõa b·I kh¾p mäi n¬I c«ng céng, tõ ao hồ, sông ngòi đến đờng phố, chợ búa, làng mạc… - Hai là, bao bì ni lon khi lẫn vào đất sẽ làm cản trở quá trình phát triển của các loài thực vật nh cây trồng , hoa cỏ…sẽ dẫn đến sự xói mòn của các vùng đồi núi. - Ba lµ, bao b× ni l«ng vøt bõa b·I sÏ lµm t¾t nghÏn cèng r·nh, kªnh m¬ng, g©y nên cảnh úng đọng, ngập lụt, làm cho ruồi muỗi phát sinh, lây truyền dịch bÖnh.Bao b× ni l«ng tr«I ra biÓn lµm chÕt c¸c sinh vËt khi nuèt ph¶i. - Bèn lµ, bao b× ni l«ng mµu vèn hµm chøa c¸c chÊt nh ch×, ca-®i-min sÏ lµm « nhiÔm thùc phÈm, g©y t¸c h¹i cho n·o vµ nguyªn nh©n g©y ung th phæi. - Năm là, khi đốt các bao bì ni lông phế thảI, khói độc ấy vì có nhiều chất đi-ô-xin sẽ gây ngộ độc, khó thở, ngạt thở, nôn ra máu, gây rói loạn chức n¨ng, g©y ung th vµ c¸c dÞ tËt bÈm sinh cho trÎ s¬ sinh. Tóm lại, sử dụng và vứt bừa bãI bao bì ni lông sẽ đầu độc môI trờng và môI trờng sẽ g©y nhiÒu t¸c h¹i nguy hiÓm cho søc khoÎ vµ cuéc sèng con ngêi.Nh÷ng ®iÒu Êy chóng ta cha hiÓu vµ cha hÒ nghÜ tíi. 3.Nh÷ng kiÕn nghÞ: - Hãy thay đổi thói quen và giảm thiểu bao bì ni lông - H·y kh«ng sö dông bao b× ni l«ng khi kh«ng cÇn thiÕt - Hãy dùng giấy, lá để gói thực phẩm. - H·y nãi cho mäi ngêi trong nhµ vµ bÌ b¹n biÕt nh÷ng t¸c h¹i ghª gím vÒ viÖc sö dông bao b× ni l«ng. Vì bảo vệ TráI Đất, ngôI nhà chung của chúng ta, ai cũng phảI quan tâm tới tráI đất h¬n n÷a gãp phÇn b¶o vÖ m«I trêng.Mét trong nh÷ng viÖc lµm cña chóng ta lµ “ Mét ngµy kh«ng dïng bao b× nil«ng”. Bµi 2: «n dÞch thuèc l¸ A/Đề ra: Phân tích và nêu cảm nghĩ sau khi đọc bài “ Ôn dịch thuốc lá” của NguyÔn Kh¾c ViÖn. B/Bµi lµm: Nguyễn Khắc Viện là một trí thức tây học, đỗ bác sĩ tại Pháp trong thập niên 40 của thế kỉ XX.Ông là một nhà hoạt động văn hoá, nhà hoạt động xã hội rất nổi tiÕng ë níc ta. Bài “ Ôn dịch thuốc lá” thể hiện cáI tâm và cách viết, cách nói sắc sảo, độc ®o¸n cña NguyÔn Kh¾c ViÖn. Nhan đề rất độc đáo: “ Ôn dịch, thuốc lá”.Độc đáo ở hai chữ ôn dịch, độc đáo vÒ c¸ch dïng dÊu phÈy ë ®©y, dÊu phÈy t¹o nªn ng÷ ®iÖu, gîi lªn mét t×nh huèng nguy cấp, phảI báo động gây ấn tợng mạnh cho ngời đọc, ngời nghe….

(78) Mở đầu tác giả dùng phép so sánh đối chiếu để lôI kéo, thu hút ngơì đọc: dÞch h¹ch, thæ t¶, nh÷ng dÞch bÖnh khñng khiÕp tõng g©y ra vµ lµm chÕt hµng v¹n hàng triệu ngời.Nhờ tiến bộ y học mà những dịch khủng khiếp ấy đã diệt trừ đợc.Cuối thế kỉ XX, loài ngời lại lo âu về nạn AIDS mà cha tìm ra giảI pháp thì ôn dÞch thuèc l¸ ®ang ®e do¹ søc khoÎ vµ tÝnh m¹ng loµi ngêi cßn nÆng h¬n c¶ AIDS.Sự thật khủng khiếp đợc nhiều nhà bác học, sau mấy chục năm và hơn năm vạn công trình nghiên cứu lớn tiếng báo động.Đúng là con số biết nói! PhÇn thø hai bµi v¨n, NguyÔn Kh¾c ViÖn ph©n tÝch vµ chøng minh r»ng «n dÞch thuèc l¸ g©y ra bao tÖ n¹n kinh khñng.Tríc hÕt «ng nh¾c l¹i mét c©u nãi næi tiếng của Trần Hng Đạo căn dặn nhà vua: “ Nừu đánh giặc nh vũ bão thì không đáng sợ, đáng sợ là giặc gặm nhấm nh tằm ăn dâu” để chỉ rõ ôn dịch thuốc lá là giết dần giết mòn con nghiện, gây ra bao tai hại ghê gớm trong cộng đồng là nguyên nh©n, nguån gèc cña mäi tÖ n¹n x· héi kh¸c.DÉn c©u nãi cña TrÇn Hng §¹o kh«ng chỉ làm tiền đề cho lập luận, làm cho luận cứ và luận chứng thêm phần sắc bén chặt chẽ mà òcn tạo cho ngời đọc bao liên tởng đầy thuyết phục về ôn dịch thuốc lá.Thuốc lá là ôn dịch, là một thứ giặc rất đáng sợ vì nó gặm nhấm con nghiện và xã héi. Khói thuốc lá rất độc, chất hắc ín sẽ làm tê liệt những lông rung, lông mao cña nh÷ng tÕ boµ niªm m¹c ë n¬I vßm häng, ë n¬I phÕ qu¶n, ë nang phæi, chÊt h¾c ín ấy tích tụ lại gây ho hen, đờm dãI, và sau nhiều năm gây viêm phế quản. Ngêi nghiÖn thuèc l¸ sÏ bÞ chÊt oxÝt cacbon trong thuèc l¸ thÊm vµo m¸u lµm cho søc khoÎ ngµy cµng sót kÐm. Tác giả nêu lên những số liệu để chứng minh ôn dịch thuốc lá rất đáng sî.80% bÖnh nh©n ung th vßm häng vµ ung th phæi ë bÖnh viÖn K lµ do thuèc lá.Các bệnh huyết áp cao, tắc động mạch, nhồi máu cơ tim đều do chất nicotin của thuốc lá gây ra.Những cáI chết đột xuất về nhồi máu cơ tim, những khối ung th ghê tởm của con bệnh 40-50 tuổi đều cho thấy “ tác hại ghê gớm của thuốc lá”.Hàng triệu ngời bị viêm phế quản làm mất bao nhiêu ngày lao động và tổn hao sức khoẻ đều do thuốc lá gây ra.Những số liệu ấy đầy sức thuyết phục vì đó là những căn cứ khoa häc, lµ ý kiÕn cña b¸c sÜ viÖn trëng bÖnh viÖn K, cña b¸c sÜ viÖn trëng viÖn nghiªn cøu c¸c bÖnh tim m¹ch nªu lªn. Nguy hại hơn nữa là kẻ nghiện thuốc lá “ đã đầu độc” những ngời xung quanh do khói thuốc lá.Vợ con…bị nhiễm độc, nhất là những thai nhi.Hiện tợng đẻ non, đẻ ra đã suy yếu…đều do bị nhiễm độc bởi khói thuốc lá.Câu văn: “ Hút thuốc lá cạnh một ngời đàn bà có thai quả là một tội ác” vang lên nh một lời kết tội nghiªm kh¾c. Về mặt đạo đức, ngời lớn nghiện thuốc lá “ không những đầu độc con em mà cßn nªu g¬ng xÊu”.Cho nªn c©u nãi: “ T«i hót, t«I bÞ bÖnh, mÆc t«i!” chØ lµ lêi lÏ gµn bíng, cña con nghiÖn! PhÇn cuèi, t¸c gi¶ cho biÕt nghiÖn thuèc l¸ lµ nguyªn nh©n cña c¸c tÖ n¹n kh¸c nh ma tóy, trém c¾p.ë ViÖt Nam ta, mét níc thuéc diÖn nghÌo mµ tû lÖ thanh niªn hót thuèc ë c¸c thµnh phè lín ngang víi tû lÖ c¸c thµnh phè ¢u-MÜ”. ë Ch©u ©u, chiÕn dÞch chèng thuèc l¸ rÊt quyÕt liÖt. CÊm hót thuèc l¸ ë tÊt c¶ nh÷ng n¬I c«ng céng, ph¹t nÆng nh÷ng ngêi vi ph¹m; cÊm qu¶ng c¸o thuèc l¸ trªn b¸o chÝ, v« tuyÕn.Cuèi n¨m 1990, cã thÓ nªu lªn nh÷ng khÈu hiÖu: “ Mét ch©u ©u kh«ng cßn thuèc l¸”. Tr¸I l¹i, ë ViÖt Nam, mét n¬I cã nhiÒu bÖnh nh sèt rÐt, bÖnh phong, lao, Øa chảy cha thanh toán đợc, lại ôm thêm ôn dịch thuốc lá này.Tệ nạn ấy “ nghĩ đến mà kinh!”.B»ng tÊm lßng cña ngêi thÇy thuèc, NguyÔn Kh¾c viÖn thiÕt tha kªu gäi mäi ngời Việt Nam “ phảI đứng lên chống lại, ngăn ngừa nạn ôn dịch” thuốc lá. “ Ôn dịch, thuốc lá” là một văn bản thuyết minh đợc viết bằng một văn phong hiện đại, độc đáo.Các lí lẽ và dẫn chứng đợc tác giả nêu lên qua sự phân tích sắc.

(79) bén, qua sự so sánh liên tởng đầy sức thuyết phụ.Bài văn đã thể hiện sự quan tâm và lo l¾ng cña NguyÔn Kh¾c ViÖn tríc tÖ n¹n “ «n dÞch, thuèc l¸”. Bài văn đã nâng cao nhận thức cho mỗi chúng ta nhất là các bạn trẻ biết về nh÷ng t¸c h¹i ghª gím cña thuèc l¸.Vµ h·y coi chõng «n dÞch, thuèc l¸. Bµi 3: bµi to¸n d©n sè I/ Giáo viên giúp học sinh nắm đợc: Bài toán dân số là một văn bản thuyết minh về vấn đề dân số, đăng trên báo giáo dục và thời đại chủ nhật số 28, năm 1995. II.Phần thân bài: Học sinh phảI nắm đợc các ý lớn sau: - Giíi thiÖu bµi to¸n cæ cña nhµ th«ng th¸I, bµi to¸n cÊp sè nh©n víi c«ng béi lµ 2. - Chøng minh r»ng d©n sè loµi ngêi t¨ng theo cÊp sè nh©n, c«ng béi lµ hai; đến năm 1995 đã đạt đến ô thứ 30 trên 64 ô cửa bàn cờ tớng trong bài toán cæ. - Chứng minh rằng với tỷ lệ gia tăng dân số nh hiện tại thì đến năm 2015, dân sè thÕ giíi sÏ h¬n 7 tØ ngêi, mon men sang « thø 31 cña bµn cê nãi trªn. a) Vấn đề chính mà tác giả muốn đặt ra trong văn bản này là sự gia tăng dân số đáng lo ngại của thế giới.Từ câu chuyện về bài toán của nhà thông tháI thời cổ đại, liên tởng tới vấn đề dân số của hiện tại, tác giả bỗng sáng mắt ra vì hiểu đợc dân số thế giới đã và đang tăng theo cấp số nhân, rồi sẽ đạt đến một con sè khñng khiÕp trong t¬ng lai. b) C©u chuyÖn kÐn rÓ cña nhµ th«ng th¸I cã ý nghÜa thuyÕt minh mét c¸ch cô thể để làm nổi bật vấn đề chính mà tác giả muốn nói tới.Hình ảnh bàn cờ tớng với 64 ô mà từ ô thứ nhất đến ô cuối cùng, số thóc – có thể hiểu mỗi hạt thãc chØ mét ngêi – t¨ng theo cÊp sè nh©n víi c«ng béi lµ hai cã ý nghÜa giúp cho ngòi đọc hình dung một cách cụ thể nguy cơ gia tăng dân số loài ngêi. c) ViÖc ®a ra nh÷ng con sè vÒ tØ lÖ sinh con cña phô n÷ ë mét sè níc theo th«ng báo của hội nghị cai-rô nhằm mục đích trình bày nguy cơ gia tăng dân số.Tính trong điều kiện mỗi gia đình chỉ có hai con, dân số thế giới đã tăng đến mức đáng lo ngại.Nhng trong thực tế, một ngời phụ nữ có khả năng sinh đợc nhiều con.Tác giả đa ra những số liệu cụ thể đê chứng minh cho điều nµy.Nh×n chung, c¸ níc ch©u Phi cã tû lÖ sinh con ë phô n÷ cao h¬n c¸c níc châu á.Nh vậy phấn đấu mỗi gia đình có một đến hai con là chỉ tiêu rất khó khăn.Nhng nếu không phấn đấu nh vậy, dân số sẽ gia tăng đến con số khủng khiÕp.ë c¸c ch©u lôc ßn nhiÒu níc chËm ph¸t triÓn nh ch©u phi vµ ch©u ¸, nguy cơ đó càng đáng sợ bởi sự phát triển xã hội không theo kịp tốc độ gia tăng dân số, đời sống con ngời càng khó khăn hơn.Nừu không điều chỉnh đợc tỷ lệ gia tăng dân số, sẽ đến lúc mỗi con ngời trên tráI đất này chỉ còn diện tích một hạt thóc, tức là con ngời không còn đất đai để sinh sống, và cũng không còn cáI để sống. §Êt ®ai kh«ng sinh thªm, con ngêi l¹i cµng nhiÒu lªn gÊp béi.NÕu kh«ng h¹n chÕ sù gia t¨ng d©n sè th× con ngêi sÏ tù lµm h¹i chÝnh m×nh.Tõ c©u chuyÖn một bài toán cổ về cấp số nhân, tác giả đã đa ra các con số buộc ngời đọc phảI liên tởng và suy ngẫm về sự gia tăng dân số đáng lo ngại của thế giới, nhÊt lµ ë nh÷ng níc chËm ph¸t triÓn.. Löu Thò Hueâ - THCS Phong Kheâ.

(80) Tp Baéc Ninh.

(81)

GIAO AN BOI DUONG VAN 8

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về