Hoàn thiện công tác thẩm định dự án đầu tư thuộc các tổng công ty xây dựng trong điều kiện phân cấp quản lý đầu tư hiện na (1)
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.15 MB, 189 trang )
i
L I C M ƠN
Tác gi xin trân tr ng c m ơn các th y cô giáo Trư ng ð i h c Kinh
t qu c dân, nh t là các cán b$, gi ng viên B$ môn Kinh t ñ u tư, Vi*n
ðào t o Sau ð i h c ñã giúp ñ0 và t o ñi1u ki*n cho tác gi hoàn thành b n
lu3n án này. ð5c bi*t tác gi xin trân tr ng c m ơn t3p th6 giáo viên hư7ng
d8n 9 PGS.TS Nguy=n B ch Nguy*t, TS Cao Văn B n đã h t lịng Ang h$
và hư7ng d8n tác gi hoàn thành lu3n án.
Tác gi cũng xin trân tr ng c m ơn VC ThDm ñEnh và Giám sát ñ u
tư, B$ K ho ch và ð u tư, VC K ho ch 9 Th ng kê, B$ Xây dHng, các
Phòng ð u tư, ThDm đEnh cAa các TIng cơng ty xây dHng, các Vi*n nghiên
cJu ñã quan tâm giúp ñ0, t o ñi1u ki*n thu3n lKi cho tác gi trong công tác
nghiên cJu. Xin trân thành c m ơn các cán b$ thDm ñEnh ñã hL trK, giúp ñ0
tác gi trong vi*c thu th3p thông tin, tài li*u phCc vC cho lu3n án.
Xin c m ơn b n bè, ñNng nghi*p và gia đình đã giúp đ0, chia sP khó
khăn và đ$ng viên tác gi trong su t quá trình h c t3p và nghiên cJu đ6
hồn thành lu3n án này.
Xin trân tr ng c m ơn !
ii
L I CAM ðOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên c u
đ c l p c a b n thân v i s! giúp ñ# c a các giáo
viên hư ng d'n. Nh*ng thông tin, d* li,u, s- li,u
đưa ra trong lu n án đư.c trích d'n rõ ràng, ñ1y ñ
v2 ngu3n g-c. Nh*ng s- li,u thu th p và t4ng h.p
c a cá nhân ñ m b o tính khách quan và trung th!c.
Tác gi
Tr n Th Mai Hương
iii
M CL C
M ð U. .............................................................................................................................................1
CHƯƠNG 1: CƠ S LÝ LU N V TH M ð NH D ÁN ð U TƯ
T!NG CÔNG TY
XÂY D NG TRONG ðI U KI*N PHÂN C,P QU.N LÝ ð U TƯ. ............................... 8
1.1 Phân c p qu n lý ñ u tư và phân c p thDm ñEnh dH án ñ u tư trong n1n kinh t thE
trư ng ........................................................................................................................................8
1.2 ThDm ñEnh dH án ñ u tư W TIng công ty xây dHng trong ñi1u ki*n phân c p qu n lý
ñ u tư..................................................................................................................................... .31
CHƯƠNG 2: TH C TR0NG CÔNG TÁC TH M ð NH D
ÁN ð U TƯ C1A CÁC
T!NG CÔNG TY XÂY D NG TR C THU3C B3 XÂY D NG
VI*T NAM TRONG
ðI U KI*N PHÂN C,P QU.N LÝ ð U TƯ .........................................................................45
2.1 TIng quan v1 các TIng công ty xây dHng trHc thu$c B$ Xây dHng W Vi*t nam..... 45
2.2 ThHc tr ng cơng tác thDm đEnh dH án đ u tư cAa các TIng công ty xây dHng trHc
thu$c B$ Xây dHng giai ño n 200192005........................................................................... 52
2.3 ðánh giá thHc tr ng cơng tác thDm đEnh dH án đ u tư W các TIng công ty xây dHng
th i gian qua .......................................................................................................................... 78
CHƯƠNG 3: M3T S6 GI.I PHÁP HOÀN THI*N CÔNG TÁC TH M ð NH D
ð U TƯ THU3C CÁC T!NG CÔNG TY XÂY D NG
ÁN
VI*T NAM TRONG ðI U
KI*N PHÂN C,P QU.N LÝ ð U TƯ .......................................................................... 108
3.1 Xu hư7ng phát tri6n cAa các TIng công ty xây dHng W Vi*t nam th i gian t7i ..... 108
3.2 H* th ng các quan đi6m hồn thi*n cơng tác thDm đEnh dH án đ u tư cAa các TIng
cơng ty xây dHng W Vi*t nam trong ñi1u ki*n phân c p qu n lý ñ u tư ....................... 115
3.3 M$t s gi i pháp hồn thi*n cơng tác thDm ñEnh dH án ñ u tư cAa các TIng công ty
xây dHng W Vi*t nam trong ñi1u ki*n phân c p qu n lý ñ u tư và chuy6n ñIi mơ hình ho t
đ$ng.................................................................................................................................... 117
K:T LU N............................................................................................................................................ 147
DANH M;C TÀI LI*U THAM KH.O ...................................................................................... 150
DANH M;C CƠNG TRÌNH NGHIÊN C>U C1A TÁC GI.
PH; L;C
iv
DANH M C CÁC CH
VI T T T
BC
Báo cáo
BCðT
Báo cáo ñ u tư
BCNCTKT
Báo cáo nghiên cJu ti1n kh thi
BCNCKT
Báo cáo nghiên cJu kh thi
BCKT9KTh
Báo cáo kinh t – K` thu3t
CNH9HðH
Công nghi*p hố 9 Hi*n đ i hố
CP
Chính phA
DA
DH án
DT
DH án ñ u tư
DNNN
Doanh nghi*p nhà nư7c
DNXD
Doanh nghi*p xây dHng
HðQT
H$i ñNng qu n trE
NSNN
Ngân sách Nhà nư7c
TCT
TIng công ty
TCTNN
TIng công ty Nhà nư7c
TCTXD
TIng công ty xây dHng
TCTXDNN
TIng công ty xây dHng nhà nư7c
TGð
TIng Giám đ c
TT
Thơng tư
QLNN
Qu n lý nhà nư7c
QLDA
Qu n lý dH án
v
DANH M C CÁC B NG
Tên b ng
Trang
B ng 1.1 ChJc năng qu n lý và mCc tiêu thDm ñEnh dH án theo tgng c p ñ$ 18
B ng 1.2 Yêu c u v1 thDm ñEnh dH án ñ u tư ñ i v7i tgng c p ñ$ qu n lý
31
B ng 1.3 Nhing ñ5c ñi6m trong ho t ñ$ng ñ u tư phát tri6n cAa TCTXD
34
B ng 1.4 Nguyên nhân và bi*n pháp khjc phCc nhing tNn t i trong thDm
43
ñEnh dH án ñ u tư W TCTXD
B ng 2.1 S lưKng các TCTXD trHc thu$c B$ Xây dHng
B ng 2.2
56
S lưKng các ñơn vE trHc thu$c B$ Xây dHng ti n hành thHc hi*n 47
cI ph n hoá giai ño n 200192005
B ng 2.3
K t qu ñ t ñưKc khi thHc hi*n cI ph n hóa cAa các TCTXD
48
trHc thu$c B$ Xây dHng giai ño n 200192005
B ng 2.4 V n ñ u tư thHc hi*n cAa các TCTXD trHc thu$c B$ Xây dHng
53
giai ño n 200192005
B ng 2.5
V n ñ u tư phát tri6n phân theo lĩnh vHc cAa các TCTXD thu$c
55
B$ Xây dHng giai ño n 200192005 (ngoài v n NSNN)
B ng 2.6 Các dH án ñ u tư cAa các TCTXD trHc thu$c B$ Xây dHng
56
giai ño n 200192005
B ng 2.7
N$i dung thDm ñEnh dH án đ u tư W TCTXD phân theo nhóm y u
70
t
B ng 2.8 Các dH án ñ u tư ñưKc tri6n khai thHc hi*n theo lĩnh vHc cAa các 81
TCTXD thu$c B$ Xây dHng giai ño n 200192005
B ng 2.9 Các dH án đ u tư khơng hi*u qu theo lĩnh vHc W các TCTXD
96
trHc thu$c B$ Xây dHng giai ño n 2001 –2005
B ng 2.10 S dH án ph i ñi1u chpnh cAa các TCTXD trHc thu$c B$ Xây
dHng năm 2005
96
vi
DANH M C CÁC SƠ ð , BI U ð
Tên sơ đG, biIu đG
Trang
Sơ đ 1.1 Quy trình tI chJc thDm ñEnh dH án ñ u tư
21
Sơ ñ 1.2 M i quan h* giia các chA th6 trong quá trình hình
35
thành và thHc hi*n dH án đ u tư xây dHng
Sơ ñ 1.3 Nhing nhân t
nh hưWng ñ n ch t lưKng thDm ñEnh
40
dH án ñ u tư W TCTXD
Sơ ñ 2.1 Quy trình tI chJc thDm ñEnh dH án ñ u tư W TCTXD
65
Sơ ñ 2.2 Phân c p qu n lý ñ u tư W TCTXD trư7c khi chuy6n 66
đIi mơ hình ho t đ$ng
Sơ đ
Phân c p qu n lý ñ u tư W TCTXD sau khi chuy6n
2.3
đIi mơ hình ho t đ$ng
Sơ đ 3.1 C i ti n quy trình tI chJc thDm đEnh dH án ñ u tư W
67
129
TCTXD
Bi u ñ
T c ñ$ tăng trưWng ñEnh g c v n ñ u tư thHc hi*n cAa
2.1
các TCTXD giai ño n 200192005
54
1
M
ð U
1. TÍNH C,P THI:T C1A ð TÀI
Cùng v7i cơng cu$c đIi m7i n1n kinh t , các TIng cơng ty xây dHng
(TCTXD) W Vi*t nam ñã trưWng thành và phát tri6n l7n m nh. Tg khi thành l3p
theo quy t ñEnh s 90, 91/TTg ngày 7 tháng 3 năm 1994 cAa ThA tư7ng Chính
phA v1 ti p tCc sjp x p các doanh nghi*p nhà nư7c (DNNN) và vi*c thí đi6m
thành l3p t3p đồn kinh doanh đ n nay các TCT 90,91 đã chuy6n đIi mơ hình
ho t đ$ng phù hKp hơn v7i cơ ch thE trư ng và quá trình h$i nh3p kinh t qu c
t sâu r$ng. SH tham gia cAa Vi*t nam trong các tI chJc kinh t khu vHc và th
gi7i như ASEAN, APEC, WTO là cơ h$i thu3n lKi nhưng cũng là thách thJc ñ i
v7i mLi doanh nghi*p trong quá trình c nh tranh đ6 tNn t i và phát tri6n. Cơ ch
chính sách cAa Vi*t nam đã có nhing thay đIi theo hư7ng cWi mW, tích cHc, ti p
c3n và d n ñ t t7i chuDn mHc qu c t . Các TCTXD W Vi*t nam cũng khơng nvm
ngồi xu th đó. SH phân c p trong qu n lý ñ u tư, sH chuy6n đIi mơ hình ho t
đ$ng, sH h$i nh3p sâu r$ng vào n1n kinh t th gi7i địi hwi các TCTXD c n có
nhing đEnh hư7ng, chi n lưKc dài h n đ6 phát tri6n.
Quy trình l3p, thDm ñEnh và phê duy*t dH án ñ u tư có vai trò quan tr ng
trong vi*c bi n nhing ý ñEnh ñ u tư trW thành hi*n thHc. Hi*u qu cAa dH án
ñ u tư sx ñưKc ñ m b o n u như qu n lý t t quy trình này trong đó có thDm
đEnh và phê duy*t dH án ñ u tư. V7i sH l7n m nh cAa mình, các TCTXD đã
chuy6n tg vai trị nhà th u sang vai trị chA đ u tư. Trong vai trị m7i, các
doanh nghi*p ph i tH chA và tH chEu trách nhi*m trong vi*c huy ñ$ng và sy
dCng v n, trong vi*c ra quy t ñEnh ñ u tư, trong vi*c ñ m b o hi*u qu dH án,
b o toàn và phát tri6n v n cAa doanh nghi*p.
Vi*c ban hành và đi vào thHc hi*n các Lu3t có liên quan trHc ti p ñ n ho t
ñ$ng qu n lý ñ u tư và xây dHng W Vi*t nam th i gian qua như Lu3t Xây dHng
(2003), Lu3t ð u tư (2005) và Lu3t Doanh nghi*p (2005) và các lu3t khác đã hồn
thi*n và khjc phCc nhing h n ch khi thHc hi*n theo cơ ch cũ. Các doanh nghi*p
2
ñưKc trao quy1n tH chA trong m i ho t ñ$ng, qu n lý và thHc hi*n theo ñúng nhing
quy ñEnh cAa pháp lu3t. Trong qu n lý ho t ñ$ng ñ u tư, các TCTXD, các công ty
thành viên ñưKc quy1n tH tI chJc thDm ñEnh dH án và quy t ñEnh ñ u tư ñ i v7i các
dH án sy dCng v n ñ u tư phát tri6n cAa doanh nghi*p. Trong b i c nh có nhi1u thay
đIi, cơng tác thDm đEnh dH án đ u tư W doanh nghi*p bên c nh nhing k t qAa ñ t
ñưKc cũng còn nhi1u tNn t i. Nhing h n ch trong cơng tác thDm đEnh dH án đ u tư
W các TCTXD là m$t trong nhing nguyên nhân làm cho q trình tri6n khai thHc
hi*n dH án khơng ñem l i hi*u qu . Nh3n thJc chưa ñ y đA v1 vai trị cAa cơng tác
thDm đEnh dH án W doanh nghi*p, sH ph i hKp chưa nhEp nhàng và hi*u qu trong tI
chJc thDm ñEnh dH án, trình đ$ cán b$ chưa đáp Jng đưKc u c u đ5t ra, lưKng
thơng tin c n thi t phCc vC cho phân tích, đánh giá dH án chưa đA và ñ m b o ñ$ tin
c3y... t t c nhing h n ch này là nhing nguyên nhân nh hưWng ñ n ch t lưKng
thDm ñEnh dH án, d8n ñ n nhing quy t ñEnh ñ u tư sai l m, khơng đúng, khơng xu t
phát tg nhu c u cAa thE trư ng.
Do v3y, vi*c nghiên cJu, tìm hi6u v1 cơng tác thDm đEnh dH án đ u tư cAa các
TCTXD trên phương di*n khoa h c và thHc ti=n là r t c n thi t ñ5c bi*t trong b i
c nh chuy6n đIi mơ hình ho t ñ$ng, sH phân c p m nh hơn trong qu n lý ho t ñ$ng
ñ u tư và xây dHng t i các TCTXD W Vi*t nam th i gian qua. Trên phương di*n lý
lu3n, nhing năm g n ñây, công tác thDm ñEnh dH án ñ u tư tuy ñã ñưKc m$t s tác
gi nghiên cJu nhưng chA y u đ1 c3p W góc đ$ ngành (cơng tác thDm đEnh dH án
trong m$t ngành) ho5c m$t khía c nh (thDm đEnh tài chính) mà chưa đ1 c3p cC th6
ñ n doanh nghi*p ñ5c bi*t là W c p ñ$ TCT.
Xu t phát tg t m quan tr ng cAa vi*c nghiên cJu cơng tác thDm đEnh dH án
đ u tư thu$c các TCTXD W Vi*t nam và tg u c u hồn thi*n hơn lý lu3n v1 thDm
đEnh dH án ñ u tư, tác gi ch n ñ1 tài: Hồn thiPn cơng tác thRm đTnh dV án đWu
tư thuYc các TZng cơng ty xây dVng trong đi^u kiPn phân cap qu n lý ñWu tư
hiPn nay ñ6 nghiên cJu, v7i mong mu n góp ph n làm sáng tw thêm lý lu3n v1
thDm ñEnh dH án ñ u tư W các TIng cơng ty xây dHng trong đi1u ki*n phân c p qu n
lý ñ u tư, phân tích nhing tNn t i trong cơng tác thDm đEnh dH án đ u tư và tìm hi6u
3
ngun nhân tg đó đ1 xu t nhing gi i pháp nhvm hồn thi*n cơng tác thDm đEnh dH
án đ u tư thu$c các TIng công ty xây dHng W Vi*t nam trong đi1u ki*n chuy6n đIi
mơ hình ho t ñ$ng và sH phân c p m nh trong qu n lý đ u tư.
2. M;C ðÍCH NGHIÊN C>U
♦ Nghiên cJu và làm sáng tw nhing v n ñ1 lý lu3n cơ b n v1 thDm ñEnh dH án
ñ u tư và thDm ñEnh dH án ñ u tư W TIng cơng ty xây dHng trong đi1u ki*n phân c p
qu n lý ñ u tư. Nhing nghiên cJu v1 lý lu3n này là cơ sW ñ6 ñEnh hư7ng ti p c3n
trong phân tích thHc tr ng và đ1 xu t nhing gi i pháp W các chương sau.
♦ ðánh giá thHc tr ng cơng tác thDm đEnh dH án ñ u tư thu$c các TIng công
ty xây dHng W Vi*t nam (thơng qua s li*u v1 ho t đ$ng ñ u tư và thDm ñEnh dH án
ñ u tư cAa các TIng công ty xây dHng trHc thu$c B$ Xây dHng W Vi*t nam). Phân
tích nhing tNn t i trong cơng tác thDm đEnh dH án đ u tư và nguyên nhân.
♦ Xây dHng h* th ng nhing quan ñi6m cơ b n và ñ1 xu t nhing gi i pháp chA
y u nhvm hồn thi*n cơng tác thDm ñEnh dH án ñ u tư thu$c các TIng công ty xây
dHng W Vi*t nam trong ñi1u ki*n phân c p qu n lý ho t ñ$ng ñ u tư và chuy6n đIi
mơ hình ho t đ$ng.
3. ð6I TƯeNG VÀ PH0M VI NGHIÊN C>U
ð i tư ng nghiên c u
Công tác thDm ñEnh dH án ñ u tư cAa các TIng công ty xây dHng.
Ph"m vi nghiên c u
Lu3n án t3p trung nghiên cJu cơng tác thDm đEnh dH án ñ u tư cAa các TIng
công ty xây dHng trHc thu$c B$ Xây dHng W Vi*t nam trong giai ño n 200192005.
Các dH án ñưKc xem xét là các dH án sy dCng v n tH có và huy đ$ng hKp pháp cAa
doanh nghi*p (ngoài v n ngân sách nhà nư7c).
4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C>U
Lu3n án sy dCng các phương pháp nghiên cJu chA y u sau ñây:
♦ Phương pháp duy v3t bi*n chJng và duy v3t lEch sy cAa chA nghĩa Mác9Lê nin
4
♦ Phương pháp tIng hKp, phân tích, phương pháp so sánh, các phương pháp
th ng kê k t hKp v7i kh o sát thHc t .
♦ V3n dCng ñư ng l i chính sách cAa ð ng và Nhà nư7c v1 qu n lý ho t ñ$ng
ñ u tư và xây dHng cAa các TIng công ty xây dHng trong tgng th i kỳ.
5. T!NG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN C>U TRONG VÀ NGỒI NƯhC
ThDm đEnh dH án đ6 ra quy t đEnh đ u tư có vai trị quan tr ng trong quá
trình hình thành và thHc hi*n dH án, là cơ sW ñ6 tham mưu cho các c p có thDm
quy1n ra quy t đEnh đ u tư phù hKp. Có nhi1u chA th6 tham gia thDm đEnh dH án đ u
tư như: các doanh nghi*p v7i vai trị là chA ñ u tư, nhà nư7c mà ñ i di*n là các cơ
quan qu n lý nhà nư7c, các ngân hàng, các tI chJc tài chính tín dCng, các tI chJc tư
v n...Nghiên cJu v1 cơng tác thDm đEnh dH án đ u tư đã có các cơng trình trong
nư7c và ngoài nư7c t3p trung gi i quy t. Tuy nhiên, ph m vi và mJc ñ$ nghiên cJu
m7i dgng l i W vi*c xem xét, bàn lu3n v1 các k` thu3t phân tích đánh giá dH án, W
n$i dung tài chính và W t m vĩ mơ nhi1u hơn.
ð i v%i nh&ng nghiên c u nư%c ngoài: ThDm ñEnh dH án ñ u tư theo các
nghiên cJu W nư7c ngồi t3p trung nhi1u vào k` thu3t phân tích ñánh giá dH án.
Little Ian M.D & James A.Mirrlees trong “Hư%ng d-n phân tích d1 án trong các
nư%c đang phát tri n”(1968) [68] ñ1 c3p ñ n k` thu3t phân tích dH án, v n đ1 giá
bóng đưKc sy dCng trong đánh giá t t c các hàng hố và dEch vC. Curry Steve &
John Weiss trong “Phân tích d1 án trong các nư%c ñang phát tri n” (1993) [65]
xem xét k` thu3t phân tích chi phí và lKi ích cAa dH án ñ y ñA hơn. Quan ñi6m cAa
các tác gi là ñánh giá dH án bvng k` thu3t phân tích chi phí – lKi ích là sH ư7c
lưKng và so sánh các nh hưWng lKi ích cAa đ u tư v7i các chi phí cAa nó. Trong khi
đó, Hassan Hakimian & Erhun Kula, ð i h c TIng hKp London khi bàn v1 cơng tác
thDm đEnh dH án ñ u tư trong “ð6u tư và th7m ñ8nh d1 án” (1996) [66] cho rvng
thDm ñEnh dH án ñ u tư là k` thu3t phân tích đánh giá dH án. B n ch t cAa thDm ñEnh
dH án ñ u tư chính là vi*c đánh giá các đ1 xu t bvng cách đưa ra các tính tốn lKi
ích và chi phí cAa dH án. K` thu3t phân tích lKi ích và chi phí cAa dH án đưKc xem
xét trên hai quan đi6m tg phía tư nhân và nhà nư7c. ð5c bi*t, phân tích lKi ích và
5
chi phí đưKc đ1 c3p nhi1u và áp dCng trong lĩnh vHc cơng c$ng. Chính vì v3y, vi*c
phân tích cAa các tác gi t3p trung nhi1u vào các k` thu3t phân tích, đánh giá dH án.
Các phương di*n khác cAa cơng tác thDm đEnh dH án khơng ho5c ít đưKc ñ1 c3p ñ n
như: tI chJc thDm ñEnh, yêu c u v1 ñ$i ngũ cán b$ thDm ñEnh, th i gian và chi phí
thDm đEnh. Lumby Stephen trong “Th7m đ8nh ñ6u tư và các quy
bi*t tác gi đ1 c3p nhi1u ñ n các phương pháp thDm ñEnh ñ u tư truy1n th ng như:
phương pháp hoàn v n, phương pháp tính lKi nhu3n trên v n, cách ti p c3n dịng
ti1n chi t kh u. K` thu3t phân tích ñánh giá dH án phCc vC cho vi*c ra các quy t
đEnh tài chính đưKc tác gi t3p trung xem xét.
Nhìn chung, các cơng trình nư7c ngồi nghiên cJu v1 thDm ñEnh dH án ñ u tư
thư ng t3p trung vào k` thu3t phân tích đánh giá lKi ích và chi phí phCc vC cho mCc
đích t i đa hố lKi nhu3n (t i đa hố lãi cI tJc cho các cI đơng) ho5c ti n hành phân
tích đánh giá lKi ích và chi phí đ i v7i dH án, chương trình thu$c lĩnh vHc cơng
c$ng.
ð i v%i nh&ng nghiên c u trong nư%c: Các cơng trình nghiên cJu W trong
nư7c v1 thDm đEnh dH án đã có song chA y u t3p trung vào m$t ngành, m$t lĩnh vHc
ho5c m$t s n$i dung chA y u. Vũ Công Tu n v7i “ Th7m ñ8nh d1 án ñ6u tư”
(1998) [57] t3p trung nhi1u vào k` thu3t phân tích, đánh giá dH án ñ u tư và các văn
b n pháp lu3t có liên quan. Nguy=n HNng Minh trong “Phương hư%ng và nh&ng
biAn pháp chB yngành cơng nghiAp ñ u ng cBa ViAt nam” (2003) [30] xem xét cơng tác thDm đEnh
dH án W t m vĩ mô trong ngành công nghi*p ch bi n. Lưu ThE Hương trong “ Th7m
đ8nh tài chính d1 án” (2004) [24] t3p trung vào n$i dung thDm đEnh tài chính dH án
đ u tư như: dH tốn v n đ u tư, các chp tiêu thDm đEnh tài chính, phân tích rAi ro cAa
dH án. M$t s các cơng trình (lu3n văn th c sĩ) xem xét cơng tác thDm đEnh tài chính
trong các ngân hàng thương m i W Vi*t nam trong đó chú tr ng nhi1u đ n k` thu3t
nghi*p vC mà các ngân hàng áp dCng.
ðánh giá tIng quan v1 các cơng trình nghiên cJu có liên quan, tác gi lu3n
6
án cho rvng vi*c nghiên cJu cơng tác thDm đEnh dH án đ u tư đưKc t3p trung nhi1u W
khía c nh k` thu3t phân tích đánh giá dH án, trên t m vĩ mô. ð i v7i t m vi mơ,
thDm đEnh dH án cAa doanh nghi*p (v7i vai trị là chA đ u tư) hi*n chưa có cơng
trình nào nghiên cJu toàn di*n. Trong b i c nh h$i nh3p kinh t qu c t sâu r$ng,
Vi*t nam ñã gia nh3p các tI chJc kinh t khu vHc và th gi7i, địi hwi các doanh
nghi*p c n có nhing quy t ñEnh ñúng ñjn và kEp th i ñ6 njm bjt cơ h$i ñ u tư có
hi*u qu , nâng cao kh năng c nh tranh. Trong đó, cơng tác thDm đEnh dH án W
doanh nghi*p có vai trị r t quan tr ng đ5c bi*t đ i v7i các doanh nghi*p ho t ñ$ng
trong lĩnh vHc xây dHng – m$t lĩnh vHc có nhi1u rAi ro ti1m Dn. ði6m khác bi*t căn
b n cAa lu3n án v7i các cơng trình đã nghiên cJu trư7c đây là xem xét tồn di*n
cơng tác thDm đEnh dH án đ6 ra quy t ñEnh ñ u tư W t m vi mơ 9 doanh nghi*p xây
dHng v7i vai trị là chA ñ u tư. Vi*c xem xét này không chp dgng l i W k` thu3t phân
tích, đánh giá dH án mà cịn đ1 c3p đ n các phương di*n khác cAa cơng tác thDm
đEnh dH án đ u tư như: căn cJ thDm đEnh, quy trình thDm đEnh, đ$i ngũ cán b$ thDm
ñEnh, phương pháp thDm ñEnh, v n ñ1 phân c p thDm đEnh. Trong qúa trình thHc
hi*n tác gi ñã k thga, h c t3p nhing ưu vi*t cAa các cơng trình nghiên cJu trư7c
đó đ6 hồn thành lu3n án cAa mình.
6. NHjNG ðIkM MhI C1A LU N ÁN
♦ V^ cơ sl khoa hmc:
9 H* th ng hoá và làm sáng tw nhing v n ñ1 lý lu3n v1 thDm ñEnh dH án
ñ u tư, thDm ñEnh dH án đ u tư W TIng cơng ty xây dHng, phân c p qu n lý ñ u
tư và phân c p thDm ñEnh dH án ñ u tư trong n1n kinh t thE trư ng.
9 ðưa ra các ñ5c ñi6m cAa công tác thDm ñEnh dH án ñ u tư, nhing nhân t
nh hưWng, các ñi1u ki*n ñ6 thDm đEnh dH án có ch t lưKng W TIng cơng ty xây
dHng. Xây dHng các kEch b n v1 nhing h3u qu ñ i v7i dH án do nh hưWng cAa
cơng tác thDm đEnh dH án tg đó làm rõ sH c n thi t ph i hồn thi*n cơng tác thDm
đEnh cAa các TIng cơng ty xây dHng trong ñi1u ki*n phân c p qu n lý ñ u tư và
chuy6n đIi mơ hình ho t đ$ng.
♦ V^ cơ sl thVc tinn:
7
9 ðánh giá tIng quan v1 các TIng công ty xây dHng trHc thu$c B$ xây dHng W
Vi*t nam trong quá trình hình thành và phát tri6n, làm rõ nhing thay ñIi cơ b n
trong phân c p qu n lý đ u tư trư7c và sau chuy6n đIi mơ hình ho t đ$ng.
9 Phân tích và đánh giá thHc tr ng cơng tác thDm đEnh dH án đ u tư W các
TIng công ty xây dHng trHc thu$c B$ xây dHng W Vi*t nam tg b i c nh cAa cơng tác
thDm đEnh, tI chJc thDm đEnh, n$i dung và phương pháp thDm ñEnh. ðưa ra nhing
tNn t i trong cơng tác thDm đEnh dH án đ u tư W các TIng công ty xây dHng và
nguyên nhân cAa nhing tNn t i đó.
♦ Trên cơ sW lý lu3n và thHc ti=n, lu3n án ñã xây dHng h* th ng các quan ñi6m
và ñ1 xu t nhing gi i pháp phù hKp nhvm hồn thi*n cơng tác thDm đEnh dH án đ u
tư W các TIng cơng ty xây dHng trong ñi1u ki*n phân c p qu n lý ñ u tư. Các quan
ñi6m ñưKc xây dHng cùng v7i nhing tNn t i đã phân tích là đEnh hư7ng đ6 hồn
thi*n cơng tác thDm đEnh dH án đ u tư. Các gi i pháp ñ1 xu t là nhing gi i pháp
trHc ti p ñ i v7i các TIng cơng ty xây dHng tg hồn thi*n v1 nh3n thJc ñ n tI chJc
thDm ñEnh, n$i dung thDm ñEnh và phương pháp thDm ñEnh dH án ñ u tư.
7. K:T C,U C1A LU N ÁN
Ngồi l i nói đ u, mCc lCc, k t lu3n chung và danh mCc tài li*u tham kh o,
lu3n án ñưKc k t c u thành 3 chương:
Chương 1: Cơ sW lý lu3n v1 thDm ñEnh dH án ñ u tư W TIng công ty xây dHng
trong ñi1u ki*n phân c p qu n lý ñ u tư.
Chương 2: ThHc tr ng công tác thDm ñEnh dH án ñ u tư cAa các TIng công ty
xây dHng trHc thu$c B$ Xây dHng W Vi*t nam trong ñi1u ki*n phân c p qu n lý ñ u
tư.
Chương 3: M$t s gi i pháp hồn thi*n cơng tác thDm ñEnh dH án ñ u tư
thu$c các TIng cơng ty xây dHng W Vi*t nam trong đi1u ki*n phân c p qu n lý ñ u
tư.
8
CHƯƠNG 1
CƠ S LÝ LU"N V# TH$M ð%NH D& ÁN ð U TƯ
T'NG CÔNG TY XÂY D&NG TRONG ðI#U KI.N
PHÂN C0P QU N LÝ ð U TƯ
1.1 PHÂN C,P QU.N LÝ ð U TƯ VÀ TH M ð NH D
ÁN ð U TƯ TRONG N N
KINH T: TH TRƯpNG
1.1.1 Khái niPm và vai trị csa cơng tác thRm đTnh dV án ñWu tư
ThDm ñEnh dH án ñ u tư là cơng vi*c đưKc ti n hành trong ho t đ$ng ñ u tư
theo phương thJc dH án W t t c các qu c gia trên th gi7i. Tuỳ theo ñ5c thù, ñi1u
ki*n kinh t xã h$i cũng như th6 ch kinh t cAa mLi nư7c mà quan ni*m cũng như
cách thJc tI chJc thDm ñEnh dH án ñ u tư có sH khác bi*t. Ngay c trong m$t nư7c,
v7i các chA th6 thDm đEnh khác nhau thì quan ni*m v1 thDm đEnh dH án đ u tư cũng
khơng hồn tồn đNng nh t. • nhi1u nơi trên th gi7i, quan ni*m v1 thDm ñEnh dH
án ñ u tư ñi cùng v7i vi*c phân tích lKi ích và chi phí cAa m$t dH án [55, tr 9]. Ngày
nay, quan ni*m v1 thDm ñEnh dH án ñ u tư cũng như các phương pháp phân tích lKi
ích và chi phí cAa dH án càng đưKc hồn thi*n đ6 thích Jng v7i nhu c u l7n hơn
trong vi*c lHa ch n các dH án ñ u tư t t nh t. Quan ni*m v1 thDm ñEnh dH án ñ u tư
thư ng gjn v7i vai trò quan tr ng cAa dH án ñ5c bi*t là các dH án ñ u tư phát tri6n
trong vi*c phân bI nguNn lHc s n xu t cho các lĩnh vHc và các ho t ñ$ng khác nhau
trong n1n kinh t .
Khi nghiên cJu v1 công tác thDm ñEnh dH án ñ u tư trên cơ sW khoa h c, tác gi
lu3n án ñã tIng k t nhing khái ni*m cũng như cách hi6u cAa các nhà nghiên cJu và
các tI chJc trên th gi7i v1 công tác thDm ñEnh dH án ñ u tư.
Theo mJc tiêu ñ6u tư, thDm ñEnh dH án ñ u tư ñưKc hi6u là “quá trình mKt cơ
quan ch c năng (nhà nư%c hoNc tư nhân) xem xét xem mKt d1 án có đ"t đư c các
mJc tiêu kinh t< và xã hKi ñã ñU ra và ñ"t ñư c nh&ng mJc tiêu đó mKt cách có hiAu
9
qu hay khơng” [53, tr 156]. ðây là đEnh nghĩa cAa Ngân hàng th gi7i (WB) ñưa ra
ñ i v7i cơng tác thDm đEnh dH án đ u tư. V7i ñEnh nghĩa này, công tác thDm ñEnh dH
án ñ u tư nhvm giúp ñưa dH án ñi theo ñúng hư7ng, t o n1n móng cho vi*c thHc
hi*n dH án đ u tư có hi*u qu .
Theo mJc đích qu n lý, thDm ñEnh dH án ñ u tư ñưKc hi6u là viAc xem xét,
phân tích, đánh giá d1 án đ6u tư trên các nKi dung cơ b n nhCm giúp cho viAc ra
quy
c p có thDm quy1n ra quy t đEnh đ u tư [13916]. Ngư i có thDm quy1n quy t ñEnh
ñ u tư ra quy t ñEnh trên cơ sW k t qu thDm ñEnh. Do v3y, cơng tác thDm đEnh dH án
đ u tư có vai trị quan tr ng trong quy trình l3p, thDm đEnh và phê duy*t dH án.
Cơng tác thDm đEnh giúp cho vi*c ki6m tra, ki6m sốt, đánh giá sH tn thA theo
pháp lu3t cAa dH án, cAa các chA th6 tham gia vào ho t ñ$ng ñ u tư, giúp cho vi*c
sàng l c, lHa ch n dH án ñ u tư có hi*u qAa.
N u xem xét dH án đ u tư theo q trình tg chuDn bE đ u tư, thHc hi*n ñ u tư,
v3n hành khai thác dH án khi đó cơng tác thDm đEnh dH án đ u tư sx đưKc ti n hành
v7i nhi1u cơng vi*c tg thDm ñEnh dH án ñ u tư ñ6 ra quy t ñEnh ñ u tư, thDm ñEnh
thi t k k` thu3t, thDm đEnh tIng dH tốn, thDm đEnh k ho ch ñ u th u, thDm ñEnh
k t qu ñ u th u và thDm ñEnh quy t toán v n đ u tư.
Trên góc đK kX thuGt, thDm ñEnh dH án ñ u tư ñưKc xem là mKt trong nh&ng kX
thuGt phân tích d1 án. Trong cu n ThDm ñEnh dH án ñ u tư, tác gi Vũ Cơng Tu n
cho rvng: “ Th7m đ8nh d1 án đ6u tư là ho"t ñKng chu7n b8 d1 án ñư c th1c hiAn
bCng kX thuGt phân tích d1 án đã đư c thi
m$t trong nhing k` thu3t đ6 phân tích, đánh giá dH án. Quan ni*m v1 thDm đEnh dH
án cAa ơng cũng ñNng nghĩa v7i quan ni*m cAa các nư7c trên th gi7i khi ti n hành
thDm ñEnh. ThDm ñEnh dH án gjn li1n v7i k` thu3t phân tích, đánh giá dH án trong
đó đ5c bi*t là phân tích chi phí và lKi ích cAa dH án.
Theo nKi dung chi ti
10
kinh t< tài chính, tD ch c qu n lý th1c hiAn ñ
n$i dung cAa dH án. ð i v7i các dH án ñ u tư xây dHng W Vi*t nam, theo Lu3t Xây
dHng (2003) và NghE ñEnh s 16/2005/Nð9CP ngày 07/02/2005 v1 Qu n lý dH án
ñ u tư xây dHng cơng trình [16], thDm đEnh dH án đ u tư bao gNm hai n$i dung là
thDm ñEnh ph n thuy t minh và thDm ñEnh ph n thi t k cơ sW.
Tg nhing phân tích trên đây, tác gi lu3n án cho rvng khái ni*m v1 thDm ñEnh
dH án ñ u tư c n ñưKc xây dHng và hi6u th ng nh t trên cơ sW khoa h c. Trong q
trình xây dHng c n ph i xác đEnh rõ ph m vi, b n ch t cũng như mCc đích cAa cơng
tác thDm đEnh dH án. Trư7c nhu c u ñIi m7i n1n kinh t cAa các nư7c ñang phát
tri6n, sH gia tăng ñáng k6 nguNn lHc cho ñ u tư cũng như yêu c u l7n trong vi*c
xem xét, đánh giá dH án địi hwi c n ph i nh3n thJc đ y đA v1 cơng tác thDm ñEnh dH
án. Vi*c xây dHng khái ni*m v1 “th7m ñ8nh d1 án ñ6u tư ñ ra quy
cAa các nư7c đ1u có nhing thay đIi đáng k6 trong các chính sách v1 đ u tư nhvm
t o mơi trư ng thơng thống h p d8n, tăng tính c nh tranh trong vi*c thu hút các
nguNn lHc. Trên cơ sW khoa h c, khái ni*m v1 thDm ñEnh dH án ñ u tư c n ñưKc bao
quát, không xem xét riêng cho m$t chA th6 cũng như m$t nguNn v n cC th6 nào.
ði1u này là c n thi t và phù hKp v7i thông l* qu c t , v7i ti n trình cAa cơng cu$c
đIi m7i kinh t cAa các nư7c ñang phát tri6n trong ñó có Vi*t nam ñ5c bi*t c n
quan tâm ñ n xu hư7ng v3n ñ$ng khách quan cAa n1n kinh t thE trư ng đó là sH đa
d ng hố các nguNn v n ñ u tư, sH chuy6n ñIi mơ hình ho t đ$ng cAa các doanh
nghi*p nhà nư7c (DNNN) và sH phân c p qu n lý ñ u tư ngày càng m nh mx.
Trên tinh th n ñó, tác gi ñã m nh d n xây dHng khái ni*m khoa h c v1 thDm
ñEnh dH án ñ u tư ñ6 ra quy t ñEnh ñ u tư. Vi*c xây dHng khái ni*m này cAa tác gi
ñã chia sP quan ñi6m v1 thDm ñEnh dH án ñ u tư cAa các nhà nghiên cJu trư7c ñây
cũng như các tI chJc trên th gi7i. Theo tác gi , khái ni*m v1 thDm ñEnh dH án ñ u
tư ñ6 ra quy t ñEnh ñ u tư ñưKc di=n ñ t như sau “ ThRm ñTnh dV án ñWu tư là q
trình xem xét, phân tích, đánh giá dV án mYt cách khách quan, khoa hmc và
toàn diPn trên các nYi dung, lVa chmn dV án ñI quyxt ñTnh ñWu tư.”
11
V1 cơ sW khoa h c, khái ni*m thDm ñEnh dH án đ u tư cAa tác gi đưKc nhìn
nh3n v7i n$i dung như sau:
Th nhZt, thDm ñEnh dH án ñ u tư ñ6 ra quy t ñEnh ñ u tư là cơng vi*c c n
thi t đưKc ti n hành trong giai ño n chuDn bE ñ u tư. ThDm đEnh dH án đ u tư là m$t
q trình t o ra s n phDm. Khác bi*t v7i các s n phDm khác ñây là s n phDm “tư
v n” có đưKc tg trí tu* và kinh nghi*m cAa cán b$ thDm đEnh. Trong q trình thHc
hi*n c n ph i nh3n thJc ñưKc t m quan tr ng cAa cơng tác thDm đEnh dH án, khơng
nên quan ni*m ñây chp là m$t thA tCc hKp pháp hoá dH án ñ6 ñưKc phê duy*t, c p
v n, vay v n ho5c nh3n ñưKc tài trK.
Th hai, nhi*m vC cAa thDm ñEnh dH án ñ u tư là ti n hành ki6m tra, xem xét,
phân tích, đánh giá dH án và ñưa ra k t lu3n, ki n nghE. Vi*c phân tích, đánh giá dH
án ph i đ m b o đưKc tính hKp pháp, khách quan, tồn di*n, chuDn xác và kEp th i.
Th ba, mCc tiêu cAa thDm ñEnh dH án ñ u tư là phCc vC cho vi*c ra quy t ñEnh
ñ u tư. Quy t ñEnh ñ u tư chp ñưKc phê duy*t trên cơ sW cAa k t qu thDm ñEnh dH án.
V7i nhing n$i dung trên, theo tác gi b n ch t cAa cơng tác thDm đEnh dH án
đ u tư chính là kX thuGt phân tích, đánh giá và l1a ch[n d1 án. Cơng tác thDm đEnh
dH án đ u tư nhvm ki6m tra, phân tích, đánh giá làm sáng tw m$t lo t các v n đ1 có
liên quan đ n tính kh thi trong q trình thHc hi*n dH án trong m i liên h* m3t thi t
v7i các thông tin có th6 có và các gi thi t v1 mơi trư ng trong đó dH án sx ho t
đ$ng, tg đó dH tính nhing k t qu mà dH án sx đem l i đ6 có đưKc nhing quy t
ñEnh ñ u tư ñúng ñjn. [2, tr 29] S n phDm cAa cơng tác thDm đEnh dH án đ u tư
chính là Báo cáo thDm đEnh (cùng v7i các văn b n xy lý có liên quan) trong đó ph i
nêu ñưKc nhing nh3n xét và ki n nghE cC th6 ñ i v7i tgng n$i dung cAa dH án.
V7i b n ch t và mCc tiêu đó, cơng tác thDm đEnh dH án đ u tư đóng vai trị
quan tr ng trong q trình hình thành và thHc hi*n dH án đ u tư. ð6 góp ph n
qu n lý t t ho t ñ$ng ñ u tư và xây dHng c n thi t ph i qu n lý t t cơng tác
chuDn bE đ u tư trong đó có l3p, thDm đEnh và phê duy*t dH án ñ u tư. ThDm
ñEnh dH án ñ u tư là m$t yêu c u không th6 thi u và là cơ sW ñ6 quy t ñEnh ñ u
tư. ThDm ñEnh dH án ñ u tư là m$t công cC qu n lý góp ph n nâng cao hi*u qu
đ u tư. Vai trị là cơng cC qu n lý cAa thDm ñEnh dH án ñưKc hi6u theo nhing
12
n$i dung sau:
Th nhZt, thDm ñEnh dH án ñ u tư giúp cho vi*c ki6m tra, ki6m soát. Trên cơ
sW hN sơ dH án, cơ quan có chJc năng thDm ñEnh sx ti n hành ki6m tra tính hKp
pháp, tính hKp lý, mJc ñ$ chuDn xác cAa các n$i dung ñưKc trình bày. ðây là căn cJ
quan tr ng ñ6 có đưKc nhing k t lu3n có đ$ tin c3y cao v1 dH án.
Th hai, thDm ñEnh dH án ñ u tư giúp cho vi*c sàng l c dH án. V7i k` thu3t
phân tích, đánh giá đưKc áp dCng khi xem xét các n$i dung cAa dH án sx giúp cho
vi*c lHa ch n nhing dH án có hi*u qu , có tính kh thi cao.
Th ba, cơng tác thDm ñEnh dH án ñ u tư giúp cho vi*c thHc thi pháp lu3t. Thơng
qua ki6m tra, ki6m sốt, cơng tác thDm ñEnh dH án sx xác ñEnh rõ nhing n$i dung c n
thHc hi*n, c n ñi1u chpnh cAa dH án, m5c khác qua đó cũng góp ph n phân ñEnh rõ
trách nhi*m, quy1n h n và ph i hKp hài hịa giia các đ i tác tham gia dH án, ñ m b o
vi*c chuDn bE, thHc hi*n và v3n hành dH án ñưKc thu3n lKi. Bên c nh đó, cơng tác thDm
đEnh dH án cịn giúp cho các chA th6 tham gia dH án ho t ñ$ng và làm theo pháp lu3t.
1.1.2 Phân cap qu n lý ñWu tư và phân cap thRm ñTnh dV án ñWu tư trong n^n
kinh tx thT trưzng
1.1.2.1 SV cWn thixt ph i tixn hành phân cap qu n lý ñWu tư và phân cap thRm
ñTnh dV án ñWu tư trong n^n kinh tx thT trưzng
Phân c p qu n lý ñ u tư là vi*c phân chia quy1n h n và trách nhi*m cho các
c p, các cơ quan ñ i di*n cho Nhà nư7c, các doanh nghi*p trong quá trình thHc hi*n
qu n lý ho t ñ$ng ñ u tư. Phân c p qu n lý ñ u tư là c n thi t và là m$t yêu c u
khách quan ñ5t ra ñ i v7i mLi qu c gia ho t đ$ng trong n1n kinh t thE trư ng. MCc
đích cAa phân c p qu n lý ñ u tư là nhvm ñ m b o hi*u qu cao trong qu n lý ho t
ñ$ng ñ u tư. Phân c p qu n lý ñ u tư nhvm tránh t3p trung quy1n h n vào trong tay
m$t cá nhân hay m$t tI chJc nào, gi m b7t gánh n5ng cho c p trên, t o quy1n chA
ñ$ng cho c p dư7i trong vi*c quy t ñEnh ñ u tư. V7i thDm quy1n ñưKc phân c p, cơ
sW, doanh nghi*p ñưKc chA ñ$ng trong vi*c cân ñ i nguNn lHc, trong vi*c huy đ$ng
và sy dCng có hi*u qu các dH án ñ u tư, ñ m b o dH án ñ u tư xu t phát tg nhu c u
thE trư ng, tg thHc t khách quan. Phân c p qu n lý ñ u tư t o ñi1u ki*n phát huy
tính sáng t o, tH chA cAa cơ sW, huy ñ$ng và khai thác t i ña các nguNn lHc, phát huy
13
trí tu* t3p th6 trong vi*c qu n lý nhvm ñem l i hi*u qu cao trong công vi*c. Thông
qua phân c p qu n lý ñ u tư giúp tăng cư ng tính hi*u lHc và hi*u qu trong qu n lý
ho t ñ$ng ñ u tư, trong vi*c ra quy t ñEnh ñ u tư.
Ho t ñ$ng trong n1n kinh t thE trư ng, Nhà nư7c và các doanh nghi*p có sH
tương tác v7i nhau và l y thE trư ng làm trung tâm. V3n hành theo cơ ch thE trư ng
địi hwi c n xác đEnh rõ nhing ho t ñ$ng mà Nhà nư7c qu n lý và cịn l i đ6 cho thE
trư ng quy t đEnh. Nhà nư7c khơng có tham v ng hành chính hố n1n kinh t cũng
như khơng th6 thay th đưKc vai trò cAa thE trư ng và các doanh nghi*p. Chính thE
trư ng sx quy t đEnh vi*c s n xu t và phân ph i, tr l i câu hwi: S n xu t cái gì?
S n xu t như th nào? S n xu t cho ai? Thông qua thE trư ng giúp cho vi*c phân
ph i tài nguyên, nguNn lHc có hi*u qu . ThE trư ng là cơ sW đ6 hình thành các dH án
đ u tư và dH án khi ñi vào thHc hi*n l i quay trW l i phCc vC thE trư ng. V3n hành
theo cơ ch thE trư ng, tH do c nh tranh, tH do lHa ch n trong m i h at đ$ng trong
đó có đ u tư chính là ñ$ng lHc thúc ñDy sH ti n b$ kinh t và xã h$i cAa mLi qu c
gia.
Nhing ưu th cAa n1n kinh t thE trư ng ñã t o ra ñ$ng lHc m nh mx trong
vi*c nâng cao hi*u qu ho t ñ$ng s n xu t kinh doanh, ho t ñ$ng ñ u tư cAa các
doanh nghi*p. V3n hành theo cơ ch thE trư ng, h at ñ$ng ñ u tư cAa nhà nư7c và
cAa doanh nghi*p l y lKi ích kinh t là đ$ng lHc trHc ti p, là cơ sW đ6 huy đ$ng m i
nguNn lHc, tính toán cân nhjc, lHa ch n phương án t i ưu nhvm đem l i hi*u qAa
cao nh t. Tính ph n Jng nhanh nh y và thích Jng cao trư7c các thay ñIi cAa nhu
c u thE trư ng ñòi hwi trong ho t ñ$ng ñ u tư các doanh nghi*p c n có nhing quy t
đEnh đúng đjn, phù hKp và kEp th i. Phân c p qu n lý ñ u tư m nh ñã t o cho doanh
nghi*p quy1n tH chA nhi1u hơn hay nói cách khác doanh nghi*p ñưKc tăng thDm
quy1n nhi1u hơn và ñi kèm v7i đó là cơ ch trách nhi*m. Chính đi1u này sx giúp
cho doanh nghi*p hư7ng ñ n vi*c thHc hi*n nhing dH án ñ u tư thi t thHc, có hi*u
qu , đóng góp vào sH phát tri6n cAa doanh nghi*p và cAa n1n kinh t .
Do tính tH phát cAa thE trư ng, cAa doanh nghi*p nên trong phân c p qu n lý
đ u tư địi hwi c n minh b ch, cơng khai đ m b o tính th ng nh t cAa n1n kinh t ,
khjc phCc nhing khuy t t3t cAa kinh t thE trư ng. Cùng v7i phân c p qu n lý ñ u
tư r t c n thi t ph i ti n hành ki6m tra, giám sát v7i cơ ch thích hKp. Phân c p
14
qu n lý ñ u tư gjn li1n v7i cơ ch giám sát, ki6m tra ch5t chx giúp tăng cư ng trách
nhi*m cAa cơ sW, ñ m b o sy dCng có hi*u qAa các nguNn lHc trong n1n kinh t .
Phân c p qu n lý ñ u tư ñi kèm v7i ñó là cơ ch trách nhi*m cAa các c p, cAa cơ sW
giúp cho vi*c ñ m b o ho t ñ$ng ñ u tư ñi theo ñúng hư7ng, thi t thHc và có hi*u
qu . ð6 ñ t ñưKc nhing mCc tiêu này ñòi hwi trong phân c p qu n lý c n phân chia
rõ nhing công vi*c do Nhà nư7c thHc hi*n và nhing cơng vi*c mà cơ sW, doanh
nghi*p có thDm quy1n, tách b ch rõ chJc năng qu n lý cAa Nhà nư7c và chJc năng
qu n trE s n xu t kinh doanh cAa doanh nghi*p. ð6 phân c p qu n lý đ u tư thHc
hi*n có hi*u qu địi hwi phân c p c n công khai, minh b ch đ i v7i tgng cơng vi*c
cAa ho t đ$ng ñ u tư trong ñó có phân c p thDm ñEnh dH án ñ u tư.
Phân c p trong thDm ñEnh dH án ñ u tư là vi*c phân chia quy1n h n và trách
nhi*m cho các c p, các cơ quan ñ i di*n cho Nhà nư7c, các doanh nghi*p thHc hi*n
thDm ñEnh dH án và ra quy t ñEnh ñ u tư. [34, tr 230 ]
Phân c p thDm ñEnh dH án ñ u tư là yêu c u c n thi t, là m$t n$i dung trong phân
c p qu n lý ho t ñ$ng ñ u tư. Phân c p thDm ñEnh dH án ñ u tư nhvm ñ m b o cho
vi*c thHc hi*n dH án theo ñúng mCc tiêu, chi n lưKc phát tri6n kinh t xã h$i trong tgng
th i kỳ, góp ph n nâng cao hi*u qu trong vi*c huy ñ$ng và sy dCng các nguNn v n,
khai thác t t m i ti1m năng cAa ñ t nư7c, b o v* mơi trư ng sinh thái, ch ng th t thốt,
lãng phí trong đ u tư. Phân c p trong thDm ñEnh dH án ñ u tư nhvm ñ m b o tăng
cư ng hi*u lHc qu n lý, gjn quy1n h n v7i trách nhi*m cAa chA th6 thDm ñEnh dH án.
SH c n thi t ph i ti n hành phân c p thDm ñEnh dH án ñ u tư ñưKc th6 hi*n W
nhing n$i dung sau:
Th nhZt, do ho t đ$ng đ u tư có ph m vi r$ng, liên quan ñ n nhi1u ngành,
nhi1u lĩnh vHc, ñ6 qu n lý h at đ$ng đ u tư có hi*u qu , tăng tính hi*u lHc trong
vi*c ra quy t ñEnh ñ u tư c n thi t ph i ti n hành phân c p qu n lý ñ u tư. ð5c bi*t
ñ i v7i các dH án ñ u tư xây dHng, ñ6 thHc hi*n c n có s v n l7n, v7i nhi1u lHc
lưKng tham gia, th i gian thHc hi*n ñ u tư kéo dài, có nhi1u y u t tác đ$ng đ n q
trình thHc hi*n và c n thi t ph i thi t l3p m$t k ho ch chi ti t v1 huy đ$ng và sy
dCng v n có hi*u qu .
Th hai, phân c p thDm ñEnh dH án ñ u tư là c n thi t vì giúp gi m b7t sH quá
t i trong công vi*c. Các công vi*c ñưKc phân chia cho nhi1u cơ quan có chJc năng
15
trên cơ sW các văn b n quy ñEnh cAa pháp lu3t đ6 thHc hi*n mà khơng th6 t3p trung
cho m$t ho5c m$t s cơ quan do khơng có đA lHc lưKng, h n ch v1 th i gian và
kinh phí. Trên phương di*n qu n lý Nhà nư7c, phân c p trong thDm đEnh dH án đ u
tư góp ph n ñ m b o hi*u qu trong qu n lý, ràng bu$c trách nhi*m cAa các c p,
các cơ quan có thDm quy1n trong q trình thHc hi*n, tránh quan liêu, lãng phí.
Th ba, phân c p trong thDm ñEnh dH án ñ u tư giúp cho vi*c phân ñEnh rõ
trách nhi*m, quy1n h n cAa các c p, các cơ quan có thDm quy1n trong thDm đEnh dH
án đ u tư, góp ph n nâng cao hi*u lHc qu n lý ho t ñ$ng ñ u tư trên các mCc tiêu:
Ch t lưKng, th i gian và chi phí. SH phân c p rõ ràng, minh b ch sx t o ra hi*u qu
trong vi*c ra quy t đEnh, đ m b o tính đơn nh t ñ i v7i quy t ñEnh ñưa ra cũng như
ràng bu$c trách nhi*m cAa cá nhân, t3p th6 ñ i v7i công vi*c.
Th tư, trong b i c nh h$i nh3p kinh t qu c t di=n ra sâu r$ng, n1n kinh t v3n
hành theo cơ ch thE trư ng, c n thi t ph i phân ñEnh rõ chJc năng qu n lý cAa Nhà
nư7c và chJc năng qu n trE s n xu t cAa doanh nghi*p. Nhà nư7c đóng vai trị chp
đ o, hư7ng d8n, đ5t ra “Lu3t chơi”, các doanh nghi*p ho t ñ$ng trên cơ sW c nh tranh
lành m nh, bình đ‡ng trư7c pháp lu3t và thHc hi*n theo ñúng quy ñEnh cAa pháp lu3t.
SH phân c p trong thDm ñEnh dH án ñ u tư là c n thi t vì t o sH chA ñ$ng cho doanh
nghi*p, nâng cao hi*u qu ho t ñ$ng và ñ1 cao trách nhi*m cAa doanh nghi*p, tách
b ch rõ giia chJc năng qu n lý nhà nư7c và qu n trE s n xu t cAa doanh nghi*p.
1.1.2.2 Nguyên t{c cWn quán triPt khi tixn hành phân cap thRm đTnh dV án
đWu tư.
Tg nhing phân tích v1 sH c n thi t ph i ti n hành phân c p trong thDm ñEnh
dH án ñ u tư, tác gi cho rvng ñ6 phân c p thDm đEnh dH án có hi*u qu trong q
trình thHc hi*n c n ñ m b o nhing nguyên tjc sau:
Nguyên t{c 1: Phân c p thDm ñEnh dH án ñ u tư ph i ñ m b o sH th ng nh t
và phù hKp v7i phân c p qu n lý ho t ñ$ng ñ u tư, ñ m b o nâng cao hi*u qu ñ u
tư cAa dH án.
Nguyên t{c 2: Phân c p thDm ñEnh dH án ñ u tư ph i gjn trách nhi*m cAa chA
th6 có thDm quy1n thDm đEnh và quy t đEnh đ u tư v7i k t qu công vi*c trong su t
quá trình thHc hi*n.
16
Nguyên t{c 3: Phân c p thDm ñEnh dH án ñ u tư c n minh b ch, rõ ràng, song
c n t o ra sH tH chA, tH quy t ñEnh và tH chEu trách nhi*m cho các chA th6 thDm ñEnh
trên cơ sW các quy ñEnh cAa pháp lu3t.
Nguyên t{c 4: Phân c p thDm ñEnh dH án ñ u tư c n xác ñEnh rõ c p quy t
đEnh ph i là c p có đA đi1u ki*n, đi1u hành có hi*u qAa nh t, ho t đ$ng trong khn
khI pháp lu3t và các chính sách chung cAa nhà nư7c.
Nguyên t{c 5: Phân c p thDm ñEnh dH án và ra quy t ñEnh ñ u tư c n hư7ng t7i
mCc tiêu: ti t ki*m, hi*u qu , công bvng, qu n lý và sy dCng tài nguyên hKp lý.
1.1.2.3 NYi dung phân cap thRm ñTnh dV án ñWu tư
N$i dung phân c p thDm ñEnh dH án ñ u tư ñưKc quy ñEnh trong các văn b n
cAa pháp lu3t v1 qu n lý ñ u tư và xây dHng. Tuỳ theo vai trò cAa tgng c p (Nhà
nư7c và doanh nghi*p) ñ i v7i ho t ñ$ng ñ u tư, n$i dung phân c p thDm ñEnh dH
án ñ u tư ñưKc quy ñEnh cC th6 và ñưKc phân ñEnh rõ ràng.
Phân c p thDm ñEnh dH án ñ u tư theo c p ñ$ qu n lý W Vi*t nam ñưKc quy
ñEnh như sau:
ð i v i Nhà nư c: Nhà nư7c chp tham gia trHc ti p trong vi*c qu n lý các
dH án sy dCng v n ngân sách nhà nư7c ñ u tư cho các lĩnh vHc k t c u h t ng kinh
t 9 xã h$i, qu c phòng, an ninh, khơng có kh năng thu hNi v n ho5c hL trK các dH
án cAa doanh nghi*p ñ u tư vào các lĩnh vHc c n có sH tham gia cAa Nhà nư7c theo
quy ñEnh cAa pháp lu3t. ð i v7i các nguNn v n khác như v n tín dCng cAa Nhà
nư7c, v n đ u tư phát tri6n cAa doanh nghi*p nhà nư7c, Nhà nư7c chp qu n lý v1
chA trương và quy mơ đ u tư, doanh nghi*p có dH án tH tI chJc thDm đEnh, tH quy t
ñEnh ñ u tư và chEu trách nhi*m trư7c pháp lu3t v1 quy t đEnh cAa mình.
Ngồi ra, v7i vai trò qu n lý nhà nư7c theo chJc năng, Nhà nư7c sx tham
gia trong vi*c ñánh giá sH tuân thA pháp lu3t cAa dH án như: thDm ñEnh thi t k
cơ sW cAa dH án, đóng góp ý ki n v1 quy ho ch xây dHng, b o v* mơi trư ng,
khai thác tài ngun khống s n...
ð i v i doanh nghi p: Doanh nghi*p sy dCng v n tH có và v n huy đ$ng
hKp pháp ñ6 thHc hi*n dH án. Doanh nghi*p có dH án tH tI chJc thDm ñEnh, tH
17
quy t ñEnh ñ u tư và tH chEu trách nhi*m trư7c pháp lu3t v1 quy t đEnh cAa mình.
1.1.3 M|c tiêu và yêu cWu thRm ñTnh dV án ñWu tư theo t}ng cap ñY qu n lý
1.1.3.1 M|c tiêu thRm ñTnh dV án ñWu tư theo t}ng cap ñY qu n lý
V phía Nhà nư c:
Nhà nư7c mà đ i di*n là các cơ quan qu n lý Nhà nư7c tham gia qu n lý
ho t ñ$ng ñ u tư nhvm ñ m b o dH án ñưKc thHc hi*n theo ñúng chi n lưKc phát
tri6n kinh t xã h$i, quy ho ch phát tri6n ngành, ñEa phương trong tgng th i kỳ,
ñ m b o sy dCng các nguNn lHc cAa qu c gia có hi*u qu , đóng góp tích cHc vào
sH phát tri6n kinh t xã h$i. Nhà nư7c sx ñJng trên quan ñi6m tIng th6 qu c gia
ñ6 xem xét, ñánh giá dH án. MCc tiêu thDm ñEnh dH án W c p Nhà nư7c là lHa
ch n đưKc dH án đ u tư có hi*u qu , đem l i lKi ích kinh t xã h$i cho qu c gia,
sy dCng có hi*u qu v n cAa nhà nư7c, ch ng th t thoát, lãng phí. ThDm đEnh dH
án đ u tư W c p ñ$ này nhvm ñánh giá sH tác ñ$ng cAa dH án đ n các chương
trình, mCc tiêu phát tri6n kinh t xã h$i cAa nhà nư7c, lHa ch n dH án và ñưa ra
các bi*n pháp hL trK cho dH án như tài trK v n, cho vay ưu ñãi, mi=n gi m
thu ....
V phía doanh nghi p:
ð6 khuy n khích các thành ph n kinh t tham gia ñ u tư s n xu t kinh doanh,
cung c p các s n phDm và dEch vC phù hKp v7i chi n lưKc và quy ho ch phát tri6n kinh
t xã h$i cAa ñ t nư7c, khai thác và sy dCng có hi*u qu các nguNn v n, Nhà nư7c c n
t o mơi trư ng đ u tư thu3n lKi cho doanh nghi*p ho t ñ$ng. Cơ ch thE trư ng trong
b i c nh h$i nh3p kinh t qu c t , xu hư7ng phân c p qu n lý ñ u tư m nh ñã t o ñi1u
ki*n cho doanh nghi*p ñưKc tH chA trong m i ho t ñ$ng trên cơ sW tuân thA ñúng
nhing quy ñEnh, lu3t pháp cAa nhà nư7c. H at ñ$ng trong n1n kinh t , nhà nư7c v7i
chJc năng l3p pháp và hành pháp ñ5t ra các lu3t l*, các quy ñEnh và thi t l3p b$ máy
qu n lý ñ6 ki6m soát m i ho t ñ$ng cAa các chA th6 trong n1n kinh t . Doanh nghi*p
tham gia ho t ñ$ng trên thE trư ng ph i tuân thA nhing lu3t l* và quy đEnh đó.
ð i v%i doanh nghiAp là nhà ñ6u tư:
MCc tiêu cAa nhà ñ u tư là thu lKi nhu3n. DH án có mJc sinh l i càng cao thì
càng h p d8n các nhà đ u tư. Do v3y, cơng tác thDm đEnh dH án cAa chA ñ u tư v7i
18
mCc tiêu chA y u là ñánh giá kh năng sinh l i v1 tài chính cAa dH án (song v8n
ph i đ m b o lKi ích kinh t xã h$i), trên cơ sW đó lHa ch n dH án có hi*u qu , đem
l i lKi ích cho doanh nghi*p. Cơng tác thDm đEnh dH án giúp chA ñ u tư sy dCng có
hi*u qu v n cAa mình, tn thA đúng các quy đEnh cAa nhà nư7c v1 ñ u tư và xây
dHng. Trong xu th h$i nh3p kinh t qu c t , cùng v7i sH phân c p m nh trong qu n
lý ho t ñ$ng ñ u tư, các doanh nghi*p ph i chA ñ$ng tìm ki m, khai thác dH án, huy
ñ$ng và sy dCng v n có hi*u qu . Quy t ñEnh ñ u tư chuDn xác ñưKc dHa trên cơ sW
cAa k t qu thDm đEnh. Cơng tác thDm đEnh dH án ñ u tư trong doanh nghi*p ñưKc
xem là m$t trong nhing cơng cC qu n lý đ u tư hiu hi*u.
ð i v%i doanh nghiAp là tD ch c tư vZn
Khác v7i chA ñ u tư, các tI chJc tư v n ho t ñ$ng trên cơ sW ñưa ra nhing l i
khuyên có hi*u qu nh t cho khách hàng. S n phDm tư v n là s n phDm có đưKc tg trí
tu* và kinh nghi*m cAa ñ$i ngũ nhân sH. V3n hành theo cơ ch thE trư ng, trong ñi1u
ki*n h$i nh3p kinh t qu c t , trư7c nhing cơ h$i l7n ñang mW ra, sH hi6u bi t cAa con
ngư i v1 m$t lĩnh vHc dư ng như có h n. Do v3y, nhu c u v1 tư v n trên m i ho t
ñ$ng cAa cá nhân và doanh nghi*p là r t l7n. Các cơng ty tư v n ra đ i, ho t ñ$ng theo
quy ñEnh cAa pháp lu3t nhvm tho mãn nhu c u cAa xã h$i. Liên quan ñ n dH án ñ u tư
có r t nhi1u ho t đ$ng tư v n trong đó các cơng ty tư v n tham gia thDm ñEnh dH án.
MCc đích thDm đEnh dH án cAa các cơng ty tư v n là đem l i lKi ích cho doanh nghi*p
trên cơ sW thHc hi*n ñúng hKp ñNng ñưKc ký k t, đánh giá tính kh thi cAa dH án giúp
chA ñ u tư, giúp các tI chJc ñi thuê có sH nhìn nh3n khách quan, tồn di*n v1 dH án sx
thHc hi*n. SH chênh l*ch trong giá hKp ñNng so v7i nhing chi phí thHc hi*n hKp đNng
tư v n thDm đEnh là nhing lKi ích đem l i cho lo i hình doanh nghi*p này. Thơng qua
tư v n v1 thDm ñEnh dH án ñ u tư (cùng v7i các n$i dung thDm ñEnh khác) giúp mang
l i lKi ích cho doanh nghi*p, nâng cao uy tín, tăng kh năng c nh tranh. Tư v n v1
thDm ñEnh dH án ñưKc thHc hi*n khi chA th6 ñưKc giao nhi*m vC thDm ñEnh (cơ quan
nhà nư7c ho5c chA ñ u tư) khơng đA năng lHc đ6 tH thHc hi*n. Tư v n thDm đEnh dH án
có th6 theo hình thJc thDm đEnh tồn b$ ho5c tgng ph n theo yêu c u tuỳ theo tgng dH
án.
ChJc năng qu n lý và mCc tiêu thDm ñEnh dH án ñ u tư theo tgng c p ñ$: Nhà
nư7c và doanh nghi*p ñưKc nêu trong B ng 1.1. ð i v7i doanh nghi*p ñưKc xem
19
xét trên phương di*n chA ñ u tư và tI chJc tư v n.
B ng 1.1 Ch~c năng qu n lý và m|c tiêu thRm ñTnh dV án theo t}ng cap ñY
STT
C2p ñ5
qu8n lý
Nhà nư c
1
DN là ch<
ñ u tư
2
DN là tE
chFc tư
vGn
Ch=c năng
PhAm vi
qu8n lý
qu8n lý
Toàn b/ n0n kinh
Qu n lý tr c ti p các
d án quan tr!ng qu"c t
gia, d án s% d&ng Tr c ti p qu n lý
v"n NSNN (quy t ñ nh ñ"i v i lĩnh v c
ñ u tư)
quan tr!ng
Qu n lý nhà nư c
H3 tr4 DN trong
nh6ng trư7ng h4p
c n thi t
MEc tiêu thHm ñInh
dK án ñMu tư
ð m b o s% d&ng có
hi;u qu v"n cnư c
ð m b o l a ch!n DA
hi;u qu , đem l?i l4i ích
kinh t xã h/i.
ð m b o s% d&ng có
hi;u qu v"n cQu n tr DN
ð m b o l a ch!n DA
Quy t đ nh đ u tư Tồn b/ ho?t
hi;u qu , đem l?i l4i ích
các d án s% d&ng v"n ñ/ng ccho doanh nghi;p, th c
chi;n ñ y ñ< các quy ñ nh
cð m b o vi;c th c
hi;n theo đúng h4p
Tồn b/ ho?t
ñIng ký k t.
Qu n tr DN
ñ/ng cðánh giá tính kh thi
giúp ch< đ u tư
(Ngu n: Tác gi )
1.1.3.2 Yêu cWu v^ thRm ñTnh dV án ñWu tư theo t}ng cap ñY qu n lý
Tg n$i dung phân c p trong thDm ñEnh dH án ñ u tư và mCc tiêu cAa tgng chA
th6 thDm ñEnh, lu3n án làm rõ hơn yêu c u v1 thDm ñEnh dH án ñ u tư theo tgng c p
ñ$ qu n lý. Yêu c u này ñưKc xem xét trên các phương di*n tg tI chJc thHc hi*n,
n$i dung và phương pháp thDm ñEnh dH án ñ u tư.
V^ tZ ch~c thRm ñTnh dV án:
Phân c p và tI chJc thDm ñEnh dH án ñưKc quy ñEnh theo các văn b n cAa pháp
lu3t, ñi1u l* ho t ñ$ng cAa ñơn vE. Phân c p thDm ñEnh dH án ñưKc quy đEnh theo tgng
c p, theo quy mơ, tính ch t cAa dH án, theo nguNn v n ñ u tư. Ngư i có thDm quy1n
quy t đEnh đ u tư sy dCng cơ quan chun mơn trHc thu$c đA năng lHc thDm đEnh dH án
và có th6 m i cơ quan chun mơn khác có liên quan (các B$, SW, ban ngành), các tI
chJc tư v n ho5c chuyên gia có năng lHc tham gia thDm đEnh dH án. Cơ quan tham gia
thDm ñEnh, tI chJc tư v n và chuyên gia tư v n ph i là nhing cá nhân, cơ quan không
tham gia l3p dH án. Cơ quan, cá nhân tham gia thDm ñEnh dH án ph i chEu trách nhi*m
