Luận văn thạc sĩ quản lý dạy học môn toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường trung học cơ sở thành phố hà giang, tỉnh hà giang
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (538.11 KB, 156 trang )
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
ĐẶNG THỊ THÙY LINH
QUẢN LÝ DẠY HỌC MƠN TỐN THEO ĐỊNH
HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở CÁC
TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ HÀ
GIANG, TỈNH HÀ GIANG
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
THÁI NGUYÊN - 2020
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
ĐẶNG THỊ THÙY LINH
QUẢN LÝ DẠY HỌC MƠN TỐN THEO ĐỊNH
HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở CÁC
TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ HÀ
GIANG, TỈNH HÀ GIANG
Ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8.14.01.14
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS NGUYỄN THỊ TÍNH
THÁI NGUYÊN - 2020
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan bản luận văn này là kết quả nghiên cứu của cá nhân tôi. Các
số liệu và tài liệu đƣợc trích dẫn trong luận văn là trung thực. Kết quả nghiên cứu này
không trùng với bất cứ cơng trình nào đã đƣợc cơng bố trƣớc đó.
Tơi chịu trách nhiệm với lời cam đoan của mình.
Thái Nguyên, tháng 10 năm 2020
Tác giả luận văn
Đặng Thị Thùy Linh
i
LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, tác giả đã nhận
đƣợc sự giúp đỡ tận tình, tạo điều kiện thuận lợi của Ban Giám hiệu, các thầy giáo,
cô giáo của Trƣờng Đại học Sƣ phạm Thái Nguyên, trƣờng Cao đẳng Sƣ phạm Hà
Giang, các cấp lãnh đạo, các bạn đồng nghiệp và gia đình.
Với tình cảm chân thành, em xin trân trọng cảm ơn các thầy giáo, cơ giáo
Khoa Quản lí Giáo dục, Phòng Sau Đại học trƣờng Đại học Sƣ phạm Thái Nguyên
đã giảng dạy, hƣớng dẫn, giúp đỡ nhiệt tình, trách nhiệm, tạo điều kiện để em hoàn
thiện Luận văn của mình.
Đặc biệt, em cũng xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS Nguyễn Thị
Tính - Ngƣời hƣớng dẫn khoa học, đã tận tình hƣớng dẫn em trong quá trình hồn
thành luận văn.
Em xin chân thành cảm ơn đến các cấp lãnh đạo Phòng GD&ĐT TP Hà Giang;
cán bộ quản lí, các thầy giáo, cơ giáo, nhân viên và học sinh của các trƣờng THCS TP
Hà Giang, Tỉnh Hà Giang đã nhiệt tình giúp đỡ tác giả trong quá trình nghiên cứu và
hồn thành đề tài.
Mặc dù rất cố gắng, song luận văn khơng tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong
nhận đƣợc sự góp ý chân thành của quý thầy giáo, cô giáo cùng các đồng nghiệp.
Xin chân thành cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 10 năm 2020
Tác giả luận văn
Đặng Thị Thùy Linh
ii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN......................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN............................................................................................................. ii
MỤC LỤC.................................................................................................................. iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT........................................................................ vii
DANH MỤC CÁC BẢNG....................................................................................... viii
MỞ ĐẦU..................................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài..................................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu............................................................................................... 3
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu......................................................................... 3
4. Giả thuyết khoa học................................................................................................. 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu............................................................................................... 3
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu................................................................................... 4
7. Phƣơng pháp nghiên cứu......................................................................................... 4
8. Cấu trúc luận văn..................................................................................................... 5
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC MƠN TỐN
THEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở
TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ............................................................................ 6
1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu.......................................................................... 6
1.1.1. Nghiên cứu về quản lý dạy học.......................................................................... 6
1.1.2. Nghiên cứu về quản lý dạy học mơn Tốn......................................................... 7
1.2. Một số khái niệm cơ bản....................................................................................... 8
1.2.1. Hoạt động dạy học và quản lý dạy học.............................................................. 8
1.2.2. Dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh...................................10
1.2.3. Quản lý dạy học mơn Tốn theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh......11
1.3. Dạy học mơn tốn theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở trƣờng
trung học cơ sở.......................................................................................................... 13
1.3.1. Đặc điểm của dạy học mơn Tốn theo chƣơng trình giáo dục trung học cơ
sở năm 2018.............................................................................................................. 13
iii
1.3.2. Mục tiêu, nội dung dạy học mơn Tốn phát triển năng lực học sinh ở
trƣờng trung học cơ sở.............................................................................................. 14
1.3.3. Phƣơng pháp và hình thức tổ chức dạy học mơn Tốn....................................17
1.3.4. Kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học mơn Tốn theo định hƣớng phát triển
năng lực học sinh ở trƣờng trung học cơ sở.............................................................. 22
1.3.5. Yêu cầu đối với giáo viên trong dạy học mơn Tốn theo định hƣớng phát
triển năng lực học sinh ở trƣờng trung học cơ sở...................................................... 26
1.4. Quản lý dạy học mơn tốn theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh
trung học cơ sở.......................................................................................................... 26
1.4.1. Xây dựng kế hoạch dạy học mơn Tốn theo định hƣớng phát triển năng lực
học sinh ở trƣờng trung học cơ sở............................................................................. 26
1.4.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch dạy học mơn Tốn theo định hƣớng phát triển
năng lực học sinh ở trƣờng trung học cơ sở.............................................................. 27
1.4.3. Chỉ đạo thực hiện kế hoạch dạy học mơn Tốn theo định hƣớng phát triển
năng lực học sinh ở trƣờng trung học cơ sở.............................................................. 30
1.4.4. Kiểm tra đánh giá thực hiện kế hoạch dạy học mơn Tốn theo định hƣớng
phát triển năng lực học sinh ở trƣờng trung học cơ sở.............................................. 31
1.5. Yếu tố ảnh hƣởng đến quản lí dạy học mơn Tốn theo định hƣớng phát triển
năng lực học sinh....................................................................................................... 32
1.5.1. Yếu tố khách quan........................................................................................... 32
1.5.2. Yếu tố chủ quan............................................................................................... 33
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1.......................................................................................... 34
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ DẠY HỌC MƠN TỐN THEO
ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH CÁC TRƢỜNG
TRUNG HỌC CƠ SỞ Ở THÀNH PHỐ HÀ GIANG, TỈNH HÀ GIANG..........36
2.1. Khái quát chung về giáo dục Trung học cơ sở thành phố Hà Giang, tỉnh Hà
Giang và tổ chức khảo sát.......................................................................................... 36
2.1.1. Tình hình dạy học mơn Tốn các trƣờng Trung học cơ sở thành phố Hà
Giang, tỉnh Hà Giang................................................................................................. 38
2.1.2. Tổ chức khảo sát.............................................................................................. 42
iv
2.2. Thực trạng dạy học mơn Tốn theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh
ở các trƣờng Trung học Cơ sở trên địa bàn Thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang.....44
2.2.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về mục tiêu dạy học
mơn Tốn theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở các trƣờng trung học
cơ sở thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang................................................................. 44
2.2.2. Chƣơng trình, nội dung dạy học mơn Toán theo định hƣớng phát triển năng lực
học sinh ở các trƣờng trung học cơ sở thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang..............45
2.2.3. Phƣơng pháp và hình thức tổ chức dạy học mơn Tốn theo định hƣớng
phát triển năng lực học sinh ở các trƣờng trung học cơ sở thành phố Hà Giang,
tỉnh Hà Giang............................................................................................................ 50
2.2.4. Kiểm tra - đánh giá kết quả dạy học mơn Tốn theo định hƣớng phát triển
năng lực học sinh ở các trƣờng trung học cơ sở thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang
................................................................................................................................... 53
2.3. Thực trạng Quản lý dạy học mơn Tốn theo định hƣớng Phát triển năng lực
học sinh ở các trƣờng Trung học cơ sở Thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang...........54
2.3.1. Thực trạng lập kế hoạch dạy học mơn Tốn theo định hƣớng phát triển
năng lực học sinh ở trƣờng trung học cơ sở thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang.....54
2.3.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch dạy học mơn tốn theo định hƣớng Phát triển năng
lực học sinh ở các trƣờng Trung học cơ sở Thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang.....57
2.3.3. Thực trạng chỉ đạo dạy học mơn Tốn theo định hƣớng phát triển năng lực
học sinh ở các trƣờng trung học cơ sở thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang..............60
2.3.4. Kiểm tra đánh giá thực hiện kế hoạch dạy học mơn tốn ở trƣờng trung học
cơ sở thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang................................................................. 63
2.4. Thực trạng yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý dạy học mơn Tốn theo định
hƣớng phát triển năng lực học sinh ở trƣờng trung học cơ sở thành phố Hà Giang,
tỉnh Hà Giang............................................................................................................ 65
2.5. Đánh giá chung................................................................................................... 68
2.5.1. Những kết quả đạt đƣợc.................................................................................. 68
2.5.2. Những tồn tại và nguyên nhân......................................................................... 69
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2.......................................................................................... 70
v
Chƣơng 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÍ DẠY HỌC MƠN TỐN THEO ĐỊNH
HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH CÁC TRƢỜNG TRUNG
HỌC SƠ SỞ Ở THÀNH PHỐ HÀ GIANG, TỈNH HÀ GIANG..........................72
3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp............................................................................. 72
3.1.1. Đảm bảo tính khoa học.................................................................................... 72
3.1.2. Đảm bảo tính thực tiễn..................................................................................... 72
3.1.3. Đảm bảo tính kế thừa....................................................................................... 73
3.1.4. Đảm bảo tính tồn diện.................................................................................... 73
3.2. Biện pháp quản lí dạy học mơn Tốn theo định hƣớng phát triển năng lực
học sinh ở các trƣờng Trung học cơ sở Thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang
nhằm nâng cao chất lƣợng dạy học........................................................................... 73
3.2.1. Phân cấp quản lí, phát huy vai trị của tổ chun mơn trong quản lí hoạt
động dạy học mơn Tốn theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh.....................73
3.2.2. Tổ chức, chỉ đạo sinh hoạt tổ chuyên môn nghiên cứu bài học mơn Tốn
theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh........................................................... 77
3.2.3. Tổ chức bồi dƣỡng nâng cao năng lực dạy học mơn Tốn theo định hƣớng
phát triển năng lực học sinh cho giáo viên ở các trƣờng trung học cơ sở..................81
3.2.4. Hƣớng dẫn tổ chuyên môn chỉ đạo giáo viên đổi mới phƣơng pháp, hình
thức tổ chức dạy học mơn Tốn theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở
các trƣờng Trung học cơ sở....................................................................................... 85
3.2.5. Tổ chức đổi mới kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học mơn Tốn theo định
hƣớng phát triển năng lực Học sinh.......................................................................... 89
3.2.6. Mối quan hệ giữa các biện pháp...................................................................... 92
3.3. Khảo nghiệm tính khả thi và tính cần thiết của các biện pháp đề xuất................93
3.3.1. Mục đích khảo nghiệm.................................................................................... 93
3.3.2. Nội dung và phƣơng pháp khảo nghiệm.......................................................... 93
3.3.3. Kết quả khảo nghiệm....................................................................................... 93
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3.......................................................................................... 95
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ.......................................................................... 96
TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................................................... 100
PHỤ LỤC
vi
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt
BGH
CNH-HĐH
CBQL
CNTT
CTGD
DH
ĐDDH
GD
GD&ĐT
GV
HĐDH
HT
HS
HSG
PHHS
PPCT
PPDH
PHT
QLGD
SGK
TBDH
THCS
TTCM
vii
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Tổng hợp các trƣờng THCS Thành phố Hà Giang.................................. 36
Bảng 2.2. Số lƣợng và chất lƣợng đội ngũ giáo viên dạy Toán..............................38
Bảng 2.3. Kết quả học tập mơn tốn kỳ I năm học 2019 - 2020 trong các
trƣờng THCS......................................................................................... 40
Bảng 2.4. Danh sách phòng giáo dục và các trƣờng tiến hành khảo sát..................42
Bảng 2.5. Kết quả khảo sát mục tiêu dạy học mơn Tốn trong chƣơng trình giáo
dục phổ thơng mới 44
Bảng 2.6. Chƣơng trình dạy học mơn tốn đã triển khai theo định hƣớng
phát triển năng lực học sinh ở các trƣờng trung học cơ sở thành
phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang
46
Bảng 2.7. Nội dung dạy học mơn tốn đã triển khai theo định hƣớng phát triển năng
lực học sinh ở các trƣờng trung học cơ sở thành phố Hà Giang
48
Bảng 2.8. Phƣơng pháp dạy học mơn Tốn theo định hƣớng phát triển năng lực học
sinh ở các trƣờng THCS thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang 50
Bảng 2.9. Hình thức tổ chức dạy mơn tốn theo định hƣớng phát triển năng lực học
sinh ở các trƣờng THCS thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang 52
Bảng 2.10. Kiểm tra - đánh giá kết quả dạy học mơn Tốn theo định hƣớng
phát triển năng lực học sinh ở các trƣờng THCS thành phố Hà
Giang, tỉnh Hà Giang
53
Bảng 2.11. Thực trạng lập kết hoạch dạy học mơn tốn theo định hƣớng Phát triển
năng lực học sinh ở các trƣờng Trung học cơ sở Thành phố Hà Giang,
tỉnh Hà Giang
55
Bảng 2.12. Tổ chức dạy học mơn tốn theo định hƣớng Phát triển năng lực học sinh
ở các trƣờng Trung học cơ sở Thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang 57
Bảng 2.13. Chỉ đạo dạy học mơn Tốn theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh
ở các trƣờng trung học cơ sở thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang
60
Bảng 2.14. Kiểm tra, đánh giá thực hiện kế hoạch dạy học mơn Tốn ở trƣờng trung
học cơ sở thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang 63
Bảng 2.15. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lí dạy học mơn Toán theo định hƣớng
phát triển năng lực học sinh ở trƣờng trung học cơ sở thành phố Hà
Giang, tỉnh Hà Giang
66
Bảng 3.1. Kết quả khảo sát tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp............94
viii
MỞ ĐẦU
1.
Lý do chọn đề tài
Dạy học là con đƣờng cơ bản, thuận lợi nhất để hình thành phẩm chất năng lực
cần đạt đƣợc ở học sinh THCS, bởi hoạt động dạy học là hoạt động chủ yếu, chiếm quỹ
thời gian nhiều nhất ở trƣờng THCS có mục tiêu hình thành các phẩm chất, năng lực cho
học sinh. Hoạt động dạy học mơn Tốn ở trƣờng THCS có mục tiêu hình thành ở học
sinh các phẩm chất: Yêu nƣớc, nhân ái, trung thực, chăm chỉ, trách nhiệm cùng các năng
lực chung: Tự chủ, tự học; Giải quyết vấn đề và sáng tạo; Giao tiếp và hợp tác; Đặc biệt
là hình thành cho học sinh năng lực tính tốn và các năng lực khác.
Để thực hiện hiện các mục tiêu trên, Nghị quyết 29 TW về đổi mới căn bản,
toàn diện giáo dục Việt Nam, ngành Giáo dục đã triển khai các nội dung đổi mới mục
tiêu, nội dung chƣơng trình giáo dục chuyển mạnh quá trình giáo dục chủ yếu từ
trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất ngƣời học; học đi
đôi với hành, lý luận gắn với thực tiễn. Phát triển giáo dục và đào tạo gắn với nhu cầu
phát triển kinh tế - xã hội. Trọng tâm là ... đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục đạo
tạo phát triển nguồn nhân lực, phấn đấu trong những năm tới, tạo ra chuyển biến căn
bản, mạnh mẽ chất lƣợng, hiệu quả giáo dục đào tạo làm cho giáo dục đào tạo thật sự
là quốc sách hàng đầu, đáp ứng ngày càng tốt hơn công cuộc xây dựng, bảo vệ tổ
quốc và nhu cầu học tập của nhân dân, là yêu cầu bức thiết của toàn xã hội, yêu cầu
của hội nhập quốc tế trong k ngun tồn cầu hóa . Thực hiện quan điểm chỉ đạo nêu
trên, Bộ Giáo dục - Đào tạo đã ban hành chƣơng trình giáo dục phổ thơng mới theo
hƣớng tiếp cận năng lực học sinh, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nƣớc.
Chƣơng trình giáo dục phổ thơng mới tháng 12/2018 địi hỏi giáo viên phải thay
đổi cách dạy, cách đánh giá học sinh theo định hƣớng phát triển năng lực ngƣời học. Với
sự thay đổi đó giúp cho giáo viên tiến hành dạy học dựa vào năng lực của học sinh và
phát huy những năng lực sẵn có của ngƣời học hoặc khắc phục những hạn chế về năng
lực học tập của học sinh, học sinh sẽ đƣợc học tập dựa vào năng lực và dựa trên nhu cầu
để phát triển. Dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực sẽ phát huy tính tích cực, chủ
động sáng tạo của học sinh, hình thành phát triển năng lực giải quyết vấn đề, vận dụng
kiến thức, kỹ năng của ngƣời học; khắc phục lối truyền thụ áp
1
đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Giáo viên tập trung thay đổi cách dạy cách học,
cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để ngƣời học tự cập nhật và đổi mới tri
thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu học trên lớp sang tổ chức
hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa,nghiên cứu khoa
học thơng qua đó hình thành phát triển kỹ sống cho ngƣời học.
Chƣơng trình Giáo dục phổ thơng mới nói chung và chƣơng trình mơn Tốn
trung học cơ sở nói riêng đƣợc xây dựng theo tiếp cận theo cách phát triển năng lực
học sinh đòi hỏi giáo viên phải đổi mới phƣơng pháp dạy học và hình thức tổ chức
dạy học vv.... Trong những năm qua, cùng với sự phát triển của giáo dục phổ thơng,
hoạt động đổi mới hình thức, phƣơng pháp dạy học mơn Tốn ở các trƣờng THCS
theo định hƣớng phát triển năng lực đƣợc quan tâm thông qua việc tổ chức các hội
thảo, các lớp bồi dƣỡng, tập huấn, đổi mới sinh hoạt chuyên môn theo cụm, miền,
dựa trên nghiên cứu bài học, tổ chức hội thi giáo viên giỏi các cấp, triển khai áp
dụng phƣơng pháp Bàn tay nặn bột … các hoạt động trên đã từng bƣớc thay đổi nhận
thức của giáo viên và cán bộ quản lý về hình thức tổ chức, phƣơng pháp dạy học mơn
Tốn theo định hƣớng phát triển năng lực.
Việc dạy học mơn Tốn theo định hƣớng phát triển năng lực và quản lý dạy
học mơn Tốn theo định hƣớng phát triển năng lực đã triển khai song còn nhiều bất
cập do nhiều nguyên nhân khác nhau vì vậy sự cần thiết phải có những nghiên cứu về
quản lý dạy học mơn Tốn theo định hƣớng phát triển năng lực để tìm ra các biện
pháp nâng cao chất lƣợng thực hiện chƣơng trình giáo dục THCS mới.
Các trƣờng THCS của Thành phố Hà Giang đã có nhiều cố gắng nâng cao chất
lƣợng giáo dục tồn diện, 8/8 trƣờng đã đƣợc cơng nhận trƣờng chuẩn quốc gia, một số
đƣợc kiểm định chất lƣợng và công nhận chuẩn chất lƣợng giáo dục. Tuy nhiên, với
cƣơng vị là một cán bộ trực tiếp quản lí, chỉ đạo công tác chuyên môn từ thực tiễn công
tác của mình, với góc nhìn khoa học quản lí tơi nhận thấy: Hoạt động quản lí dạy học của
Hiệu trƣởng các trƣờng Trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Hà Giang vẫn còn
những vấn đề bất cập, các biện pháp quản lí của Hiệu trƣởng chƣa đƣợc khoa học, đồng
bộ, kém năng động, chủ yếu dựa vào kinh nghiệm, chƣa đáp ứng đƣợc yêu cầu phát
triển chung, cần phải trao đổi, bổ sung, rút kinh nghiệm để kịp
2
thời đáp ứng yêu cầu, đòi hỏi cấp thiết của sự phát triển của kinh tế, văn hoá, giáo
dục. Đặc biệt là quản lí dạy học nói chung và quản lí dạy học mơn Tốn theo định
hƣớng phát triển năng lực HS nói riêng. Đó là lí do tơi lựa chọn đề tài: “Quản lí dạy
học mơn Tốn theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường Trung
học cơ sở thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang” làm đề tài nghiên cứu.
2.
Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn về quản lý dạy học mơn Tốn theo
định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở các trƣờng THCS thành phố Hà Giang để
tìm ra các biện pháp quản lý dạy học mơn Toán theo định hƣớng phát triển năng lực
nâng cao chất lƣợng của dạy học mơn Tốn trong thực hiện dạy học theo chƣơng
trình Giáo dục phổ thơng mới.
3.
Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Quá trình dạy học mơn Tốn theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Các biện pháp quản lý dạy học mơn Tốn theo định hƣớng phát triển năng lực
học sinh ở các trƣờng THCS thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang.
4.
Giả thuyết khoa học
Chất lƣợng dạy học môn toán của trƣờng THCS thành phố Hà Giang, tỉnh
Hà Giang những năm gần đây đã thu đƣợc nhiều kết quả tốt. Tuy nhiên bên cạnh đó
vẫn cịn những vƣớng mắc và bất cập trong quản lý với nhiều nguyên nhân khác
nhau. Nếu đề xuất đƣợc các biện pháp quản lý dạy học mơn Tốn theo định hƣớng
phát triển năng lực một cách hệ thống sẽ góp phần nâng cao chất lƣợng dạy học mơn
tốn cho các trƣờng THCS nói chung và các trƣờng THCS thành phố Hà Giang nói
riêng trong thực hiện dạy học theo chƣơng trình Giáo dục phổ thông mới.
5.
-
Nhiệm vụ nghiên cứu
Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý dạy học mơn Tốn theo định hƣớng phát
triển năng lực học sinh ở trƣờng THCS.
-
Khảo sát thực trạng quản lý dạy học mơn Tốn theo định hƣớng phát triển
năng lực học sinh các trƣờng THCS ở Thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang.
3
- Đề xuất các biện pháp quản lý quản lý dạy học mơn Tốn theo định hƣớng
phát triển năng lực học sinh các trƣờng THCS ở Thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang.
6.
Giới hạn phạm vi nghiên cứu
6.1. Giới hạn về nội dung, đối tượng nghiên cứu
Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu hoạt động dạy học mơn Tốn và quản lý dạy
học mơn Tốn theo định hƣớng phát triển năng lực, tổ chức khảo sát thực trạng của
đối tƣợng đƣợc tiến hành ở 08 trƣờng THCS trên địa bàn thành phố Hà Giang, tỉnh
Hà Giang.
6.2. Giới hạn về khách thể điều tra
Đề tài tiến hành khảo sát trên các khách thể:
- Lãnh đạo, chuyên viên THCS Phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Hà
- Cán bộ quản lý, giáo viên Toán các trƣờng THCS trên địa bàn thành phố
Hà
Giang, tỉnh Hà Giang.
7.
Phƣơng pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận
Sử dụng các phƣơng pháp nghiên cứu lý luận nhƣ phƣơng pháp xã hội học,
Phƣơng pháp phân tích và tổng hợp, Phƣơng pháp trừu tƣợng khoa học, Phƣơng
pháp so sánh để nghiên cứu và phân tích các nguồn tƣ liệu, số liệu sẵn có về khoa
học giáo dục, khoa học quản lý giáo dục và các tài liệu có liên quan đến quản lý dạy
học mơn tốn theo định hƣớng phát triển năng lực để xây dựng cơ sở lý luận chủ yếu
của đề tài.
7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1. Phương pháp điều tra
Sử dụng phƣơng pháp điều tra bằng phiếu hỏi để khảo sát đánh giá về thực
trạng dạy học mơn Tốn và thực trạng quản lý dạy học mơn Tốn theo tiếp cận năng
lực học sinh ở các trƣờng THCS trên địa bàn thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang.
7.2.2. Phương pháp phỏng vấn sâu
Phỏng vấn cán bộ quản lý và giáo viên THCS ở các trƣờng THCS trên địa bàn
thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang để làm rõ các kết quả khảo sát về thực trạng dạy
4
học và quản lý dạy học mơn Tốn theo định hƣớng phát triển năng lực ở các trƣờng
THCS trên địa bàn thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang.
7.2.3.Phương pháp tổng kết kinh nghiệm thực tiễn và nghiên cứu sản phẩm
Tham khảo các bản kế hoạch năm học, báo cáo tổng kết năm học của các
trƣờng, của ngành và một số báo cáo hội thảo về công tác chuyên môn nhằm tổng kết
các kinhng hiệm quản lý dạy học mơn tốn; Nghiên cứu hồ sơ quản lý dạy học và hồ
sơ dạy học của giáo viên ở các trƣờng THCS.
7.2.4. Phương pháp bổ trợ
Phƣơng pháp xử lý số liệu thống kê.
Phƣơng pháp so sánh để xử lý các kết quả nghiên cứu.
8.
Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục luận văn
đƣợc trình bày trong ba chƣơng.
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về quản lý dạy học mơn Tốn theo định hƣớng phát
triển năng lực học sinh ở trƣờng THCS
Chƣơng 2: Thực trạng quản lý dạy học mơn Tốn theo định hƣớng phát triển
năng lực học sinh các trƣờng THCS Thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang.
Chƣơng 3: Biện pháp quản lý quản lý dạy học mơn Tốn theo định hƣớng
phát triển năng lực học sinh các trƣờng THCS Thành phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang.
5
Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC MƠN TỐN
THEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH
Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu
1.1.1. Nghiên cứu về quản lý dạy học
A.Pôpốp, một nhà sƣ phạm và QLGD của Liên Xô cũ (1956), nghiên cứu về
quản lý trƣờng học, chỉ dẫn cho các hoạt động thực tiễn của những ngƣời làm công
tác QLGD, đặc biệt là quản lý trƣờng học; trong đó có quản lý HĐDH.
Các tác giả Jacob W. Getzels, Tames M. Lipham. Roald F. Campbell( 1968) đã
nghiên cứu về quản lý dạy học theo tiếp cận của lý thuyết hành vi và đề xuất các biện
pháp quản lý nhà trƣờng nói chung và quản lý dạy học nói riêng.
Tác giả Peter Earley và Dick Weindling với Understanding School Leadership
đã dẫn dắt ngƣời đọc hiểu về sự lãnh đạo trong nhà trƣờng, lãnh đạo trong giáo dục
[20].
Jack Dunham với Developing Effective School Management , nghiên cứu về
quản lý theo tiếp cận vai trò của lãnh đạo giáo dục, các nguyên tắc và phƣơng pháp
QLGD hiệu quả trong đó có đề cập đến quản lý dạy học.
Nguyễn Ngọc Quang nghiên cứu về quản lý dạy học trong mối quan hệ với các
hoạt động khác của nhà trƣờng: “Dạy học và giáo dục trong sự thống nhất là hoạt
động trung tâm của nhà trường [40, tr.8]. Bùi Minh Hiền và Vũ Ngọc Hải nghiên cứu
về quản lý dạy học trong mối quan hệ của quản lý nhà trƣờng là nhiệm vụ cơ bản của
quản lý trƣờng học. “Quản lý các trường và quản lý các cơ quan trong hệ thống giáo
dục có vai trị rất quan trọng cho sự thành bại của sự nghiệp giáo dục” [21, tr.14].
Dƣơng Trần Bình, nghiên cứu về Quản lý HĐDH ở Trƣờng tiểu học tại Thành
phố Hồ Chí Minh trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục [5];…. Đã
xây dựng cơ sở lý luận cho quản lý dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới
giáo dục và đề xuất các biện pháp quản lý dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới chƣơng
trình giáo dục tiểu học.
6
Võ Tâm Đan nghiên cứu Một số giải pháp quản lý nhằm nâng cao chất lƣợng
HĐDH ở các trƣờng tiểu học huyện Nhƣ Thanh, Thanh Hóa [14]; Lê Tiến Đạt
nghiên cứu Một số giải pháp quản lý HĐDH ở các trƣờng tiểu học huyện Ninh
Giang, tỉnh Hải Dƣơng [18]. Các cơng trình này đã tập trung đề cập nghiên cứu về
HĐDH và quản lý HĐDH ở các trƣờng tiểu học, theo đặc thù của từng địa phƣơng
và đề xuất các biện pháp nâng cao chất lƣợng dạy học ở trƣờng tiểu học.
1.1.2. Nghiên cứu về quản lý dạy học môn Tốn
Tác giả Phạm Văn Hồn nghiên cứu về quản lý dạy học mơn Tốn với nội
dung nghiên cứu quản lý bồi dƣỡng học sinh giỏi mơn Tốn, thơng qua bồi dƣỡng
cho học sinh tác phong, phƣơng pháp nghiên cứu và thói quen tự đọc sách trong q
trình học mơn Tốn.
Tác giả Nguyễn Cảnh Toàn nghiên cứu về Khơi dậy tiềm năng sáng tạo cho
học sinh thông qua học tập môn Tốn.
Nguyễn Bá Kim, nghiên cứu về Phƣơng pháp DH mơn Toán của tác giả đã
khai thác khá sâu về nội dung của mơn Tốn, định hƣớng q trình DH tốn, phƣơng
pháp DH mơn Tốn nhằm tích cực hóa hoạt động của học sinh.
Tác giả Phạm Thị Diệu Hƣờng, nghiên cứu Thay đổi nội dung, giáo trình và
phƣơng pháp DH phần tốn Giải tích 1 cho sinh viên các ngành học Tốn cao cấp A
đã góp phần hiện đại hố giáo trình, từng bƣớc tiếp cận thực sự với các giáo trình và
phƣơng pháp giảng dạy tiên tiến, nâng tầm đội ngũ giáo viên thông qua các hoạt
động chuyên môn đi vào thực chất.
Gần đây có một số luận văn, luận án nghiên cứu về quản lý dạy học mơn Tốn
ở các trƣờng Tiểu học, THCS, THCS, nhƣ luận văn thạc sĩ khoa học giáo dục Khổng
Thị Kim Dung, thành phố Hà Nội đã nghiên cứu về Quản lý HĐDH môn Toán tại
Trƣờng tiểu học Bồ Đề, Quận Long Biên, Thành phố Hà Nội [12].
Đỗ Thị Mai Lê nghiên cứu Một số biện pháp quản lý DH mơn Tốn của Hiệu
trƣởng các trƣờng Trung học cơ sở Thành phố Hải Dƣơng, tỉnh Hải Dƣơng theo
định hƣớng phát triển năng lực ngƣời học [32] đã khái quát về thực trạng và đề xuất
các biện pháp quản lý DH mơn Tốn của hiệu trƣởng các trƣờng trung học cơ sở TP.
Hải Dƣơng, tỉnh Hải Dƣơng theo định hƣớng phát triển năng lực ngƣời học;
7
Nguyễn Thị Vân Anh nghiên cứu Thực trạng quản lý đổi mới phƣơng pháp
DH ớ các trƣờng trung học cơ sở quận Hà Đông theo định hƣớng phát triển năng lực
HS [1], tác giả đã đề cập những yêu cầu mới về dạy học mơn Tốn hiện nay, đánh giá
thực trạng quản lý đổi mới phƣơng pháp DH. trên cơ sở thực tiễn giúp các trƣờng
trung học cơ sở đề xuất biện pháp quản lý đổi mới phƣơng pháp DH mơn Tốn theo
định hƣớng phát triển năng lực học sinh.
Vũ Thị Ngân nghiên cứu về Quản lý HĐDH mơn Tốn ở các trƣờng Trung
học Phổ thông huyện Hƣng Hà, tỉnh Thái Bình theo định hƣớng giáo dục trung học
phổ thơng sau năm 2015 [35] đã xác định những yêu cầu đổi mới trong dạy học mơn
Tốn ở trƣờng THCS và nội dung, biện pháp quản lý của Hiệu trƣởng.
Các công trình trên trên đã nghiên cứu nhiều vấn đề, nhiều mặt của HĐDH và
quản lý HĐDH mơn Tốn, nhƣ quản lý dạy học mơn Tốn theo định hƣớng phát triển
năng lực học sinh; quản lý dạy học mơn Tốn theo định hƣớng đổi mới; Chƣa có
cơng trình nào nghiên cứu quản lý HĐDH mơn Tốn theo định hƣớng phát triển năng
lực ở trƣờng THCS theo chƣơng trình giáo dục 2018. Do đó tác giả chọn vấn đề
nghiên cứu làm luận văn tốt nghiệp.
1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Hoạt động dạy học và quản lý dạy học
1.2.1.1. Hoạt động dạy học mơn Tốn
Dạy học là một q trình sƣ phạm, với nội dung khoa học, đƣợc thực hiện
theo một phƣơng pháp sƣ phạm đặc biệt do nhà trƣờng tổ chức, GV thực hiện nhằm
giúp HS nắm vững hệ thống kiến thức khoa học và hình thành hệ thống kiến thức
khoa học và hình thành hệ thống kỹ năng hoạt động, nâng cao trình độ học vấn, phát
triển trí tuệ và hồn thiện nhân cách.
Hoạt động dạy học, nhìn từ cách tiếp cận hệ thống, là một hệ thống tƣơng tác
chặt chẽ với nhau giữa các thành tố cơ bản bên trong hệ thống (Mục đích, nhiệm vụ,
nội dung, phƣơng pháp, phƣơng tiện, hình thức tổ chức, ngƣời dạy, ngƣời học) và
tƣơng tác chặt chẽ với môi trƣờng tự nhiên, mơi trƣờng xã hội bên ngồi nó. Các
thành tố này tƣơng tác với nhau, thâm nhập vào nhau để thực hiện mục đích, nhiệm
vụ dạy học, nhằm nâng cao chất lƣợng và hiệu quả dạy học.
8
Việc nhìn nhận hoạt động dạy học nhƣ một hệ thống động luôn luôn tƣơng tác
với môi trƣờng cho thấy hoạt động này phải thay đổi khi môi trƣờng thay đổi. Có
nhƣ vậy hoạt động dạy học mới đảm bảo thực hiện tốt đƣợc chức năng của nó.
Hoạt động dạy học gắn liền với hoạt động giáo dục. Cả hai hoạt động này đều
hƣớng tới một mục tiêu chung là phát triển toàn diện nhân cách ngƣời học. Hoạt
động dạy học, nhìn dƣới góc độ hoạt động sống tích cực, có ý thức của con ngƣời, là
q trình mà trong đó dƣới sự tổ chức, điều khiển, lãnh đạo của ngƣời GV làm cho
ngƣời học tự giác, tích cực, chủ động tự tổ chức, tự điều khiển hoạt động nhận thức học tập của mình nhằm thực hiện những nhiệm vụ dạy học.
Bản chất của hoạt động dạy học thể hiện tính thống nhất của hoạt động dạy và
hoạt động học, có sự thống nhất biện chứng giữa các thành tố của hoạt động dạy và
hoạt động học trong quá trình triển khai hoạt động dạy học.
Dạy học là một q trình tƣơng tác, cộng tác giữa thầy và trị. Chủ thể hoạt
động dạy là GV, chủ thể hoạt động học là HS. Q trình vận động tích cực, sáng tạo
của chủ thể này làm cho chủ thể kia phát triển, hồn thiện về phẩm chất,năng lực
đồng thời chính chủ thể này cũng hồn thiện mình hơn thơng qua việc soi mình vào
chủ thể kia, nhận phản hồi từ chủ thể kia để điều chỉnh.
Chúng tôi chọn khái niệm sau là khái niệm công cụ của đề tài: Dạy học là hoạt
động có mục đích, có kế hoạch được tổ chức dưới vai trò chủ đạo của giáo viên (tổ
chức, lãnh đạo, điều khiển) học sinh tự tổ chức, tự điều khiển hoạt động nhận thức
của bản thân nhằm lĩnh hội tri thức, kỹ xảo, kỹ năng và hình thành, phát triển nhân
cách [42].
Tốn học là một mơn khoa học nghiên cứu về các số, cấu trúc, không gian và
các phép biến đổi.... nó là mơn học nghiên cứu về các cấu trúc trừu tƣợng định nghĩa
từ các tiên đề, bằng cách sử dụng lý luận học và ký hiệu tốn học, trên cơ sở đó hình
thành các năng lực nói chung và năng lực tính tốn cho ngƣời học.
Tác giả cho rằng: Dạy học mơn Tốn là q trình được tổ chức một cách có
mục đích, có kế hoạch của người giáo viên trong đó dưới vai trị tổ chức, chỉ đạo,
hướng dẫn, điều khiển của giáo viên, học sinh tự giác, tích cực chủ động, tự tổ chức
hoạt động học tập nhằm hình thành phát triển phẩm chất năng lực chung và hình
thành phát triển năng lực tốn học cho học sinh.
9
1.2.1.2. Quản lý dạy học
Quản lí hoạt động dạy học là quản lí việc chấp hành các quy định (Điều lệ, Quy
chế, nội quy…) về hoạt động giảng dạy của GV và hoạt động học tập của HS, bảo
đảm cho các hoạt động đó đƣợc diễn ra một cách tự giác, có nề nếp, có chất lƣợng và
đạt hiệu quả.
Nhƣ vậy, ta có thể khẳng định quản lí hoạt động dạy học là một hệ thống những
tác động có mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lí tới khách thể
quản lí trong q trình dạy học nhằm đạt mục tiêu đề ra [24].
Tác giả chọn khái niệm sau làm khái niệm của đề tài: Quản lý dạy học là hệ
thống những tác động có mục đích, có kế hoạch,hợp quy luật của chủ thể quả lý nhà
trƣờng tới quá trình dạy học, giáo viên, học sinh và các lực lƣợng liên đới nhằm đạt
đƣợc mục tiêu quản lý đề ra.
1.2.2. Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh
Từ điển bách khoa Việt Nam: “Năng lực là đặc điểm của cá nhân, thể hiện mức
độ thơng thạo - tức là có thể thực hiện một cách thành thục và chắc chắn một hay
một số dạng hoạt động nào đó” [23].
Từ điển Tiếng Việt: Năng lực là phẩm chất tâm lý và sinh lý tạo cho con ngƣời
khả năng hoàn thành một loại hoạt động nào đó với chất lƣợng cao [45].
Nói đến năng lực là nói đến những việc cá nhân con ngƣời làm đƣợc, thực hiện
đƣợc một cách hiệu quả. Chúng tôi chọn khái niệm sau làm khái niệm cơ bản của đề tài:
“Năng lực là thuộc tính cá nhân được hình thành, phát triển nhờ tố chất sẵn
có và q trình học tập, rèn luyện, cho phép con người huy động tổng hợp các kiến
thức, kỹ năng và các thuộc tính cá nhân khác như hứng thú, niềm tin, ý chí,... thực
hiện thành công một loại hoạt động nhất định, đạt kết quả mong muốn trong những
điều kiện cụ thể” [22].
Theo khái niệm trên năng lực đƣợc đánh giá bằng hiệu quả hoạt động.
Dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh là lấy năng lực cần đạt
làm mục tiêu dạy học để tổ chức thực hiện hoạt động dạy học đạt mục tiêu đề ra.
Dạy học theo tiếp cận năng lực là quá trình thiết kế, tổ chức và phối hợp giữa
hoạt động dạy của thầy và hoạt động học của trò, tập trung vào kết quả đầu ra của quá
10
trình này là hình thành phẩm chất, năng lực học sinh, trong đó nhấn mạnh ngƣời học
cần đạt đƣợc các mức năng lực nhƣ thế nào sau khi kết thúc một giai đoạn (hay một
quá trình) dạy học.
Dạy học theo tiếp cận năng lực mang bản chất của dạy học nói chung, nhƣng để
dạy học theo cách tiếp cận này có hiệu quả cần bắt đầu từ việc mơ tả những năng lực cần
hình thành và phát triển ở ngƣời học (mơ hình năng lực cần đạt ở ngƣời học) sau khi học
xong một nội dung (hay môn học, chuyên đề học tập), coi đây là cơ sở để thiết kế mục
tiêu, kế hoạch dạy học, thiết kế học liệu, tổ chức dạy học nhằm đạt đƣợc phẩm chất,
năng lực đề ra và đồng thời coi đó làm căn cứ để đánh giá kết quả dạy học.
Theo tác giả Lê Thảo Nguyên (2018) thì Dạy học theo tiếp cận năng lực trong
bồi dƣỡng cán bộ quản lý ngành TT&TT là quá trình thiết kế, tổ chức và phối hợp
giữa hoạt động dạy của giảng viên và hoạt động học của ngƣời học là cán bộ quản lý
ngành TT&TT, tập trung vào phát triển năng lực của ngƣời học. Quá trình dạy học
này chịu sự tác động của các yếu tố từ môi trƣờng bồi dƣỡng.
Chúng tôi chọn khái niệm sau làm khái niệm cơ bản của đề tài:
Dạy học theo tiếp cận năng lực là giáo viên lấy mơ hình năng lực cần hình
thành ở học sinh làm điểm xuất phát để thiết kế bài học và tổ chức bài học nhằm hình
thành phẩm chất, năng lực ở học sinh, đồng thời coi đó là căn cứ để đánh giá kết quả
dạy học đã đạt đƣợc ở ngƣời học.
Dạy học mơn Tốn theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh là q trình
có mục đích, có kế hoạch đƣợc tổ chức dựa trên mơ hình năng lực cần đạt đƣợc ở
học sinh trong q trình dạy học Tốn học, giáo viên thiết kế và tổ chức và điều khiển
quá trình học tập của học sinh, cũng nhƣ đánh giá kết quả dựa trên năng lực nhằm đạt
đƣợc mục tiêu hình thành phẩm chất, năng lực chung và năng lực đặc thù mơn Tốn
ở học sinh.
1.2.3. Quản lý dạy học mơn Tốn theo định hướng phát triển năng lực học sinh
1.2.3.1. Quản lý
Quản lý là một trong những loại hình lao động quan trọng nhất trong các hoạt
động của con ngƣời. Từ xƣa trong lịch sử loài ngƣời đã ra đời một dạng lao động
mang tính đặc thù, đó là lao động nhằm để tổ chức, điều khiển các hoạt động theo
11
những yêu cầu nhất định, là lao động ban đầu nhằm để quản lý con ngƣời và sau đó
là quản lý xã hội, dạng lao động đặc thù đó đƣợc gọi là hoạt động quản lý.
Theo Tự điển Tiếng Việt thơng dụng (NXB Giáo dục, 1998) thì định nghĩa
Quản lý là tổ chức, điều khiển hoạt động của một đơn vị, cơ quan .
Harold Koontz, ngƣời đƣợc coi là cha đẻ của lý luận quản lý hiện đại khẳng
định: Quản lý là một hoạt động thiết yếu, nó đảm bảo phối hợp những nổ lực hoạt
động cá nhân nhằm đạt đƣợc các mục đích của tổ chức. Mục tiêu của quản lý là hình
thành một mơi trƣờng mà trong đó con ngƣời có thể đạt đƣợc các mục đích của tổ
chức với thời gian, tiền bạc, vật chất và sự bất mãn cá nhân ít nhất .
Xét quản lý với tƣ cách là một hành động, PGS. TSKH Vũ Ngọc Hải định
nghĩa: Quản lý là sự tác động có tổ chức, có hƣớng đích của chủ thể quản lý tới đối
tƣợng quản lý nhằm đạt mục tiêu đề ra .
Từ những khái niệm và quan điểm trên, có thể tóm lƣợc chung Quản lý là sự
tác động có mục đích, có tổ chức, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến đối tƣợng và
khách thể quản lý nhằm sử dụng hiệu quả các nguồn lực để cùng thực hiện thành
công nhiệm vụ, mục tiêu dự kiến đề ra.
1.2.3.2. Quản lý dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh
Quản lý dạy học là một trong những nội dung quản lý quan trọng nhất ở
trƣờng THCS. Việc quản lý dạy học có thể tiếp cận theo những định hƣớng khác
nhau, tùy thuộc mục đích, yêu cầu của các chủ thể quản lý. Nếu theo định hƣớng nội
dung, quản lý dạy học tập trung nhiều vào việc truyền thụ kiến thức cho học sinh và
kiểm tra khả năng tái hiện kiến thức của các em. Còn nếu theo định hƣớng phát triển
năng lực học sinh, quản lý dạy học tập trung nhiều vào đầu ra của học sinh, vào sự
tiến bộ của học sinh trong q trình dạy học. Nói cách khác, quản lý dạy học ở
trƣờng THCS theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh đòi hỏi, từ xây dựng mục
tiêu dạy học, lựa chọn nội dung dạy học, sử dụng phƣơng pháp và hình thức dạy học
đến kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học ở trƣờng THCS phải đƣợc tổ chức, điều khiển
theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh.
Từ đó, theo tơi, quản lý dạy học ở trƣờng THCS theo định hƣớng phát triển
năng lực học sinh là quá trình lập kế hoạch, tổ chức chỉ đạo và kiểm tra, đánh giá hoạt
động dạy học để đảm bảo cho nó đạt đƣợc mục tiêu phát triển năng lực học sinh.
12
1.2.3.3. Quản lý dạy học mơn Tốn theo định hướng phát triển năng lực học sinh
Từ cách tiếp cận trên, theo chúng tơi: Quản lý HĐDH mơn Tốn ở trƣờng
THCS là những tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý nhà trƣờng
thông qua việc thực hiện đồng bộ các chức năng quản lý đến toàn bộ q trình dạy
học mơn Tốn, giáo viên, học sinh và các lực lƣợng liên đới nhằm vận hành quá trình
dạy học đạt đƣợc mục tiêu của chƣơng trình dạy học mơn Tốn đề ra.
Quản lý DH mơn Tốn theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở trƣờng
THCS là: Hiệu trƣởng trƣờng THCS căn cứ vào mục tiêu năng lực cần hình thành
cho học sinh trong CTGD THCS nói chung và CTDH mơn Tốn nói riêng thực hiện
các biện pháp lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra, đánh giá để điều khiển, điều
chỉnh quá trình dạy học mơn Tốn, giáo viên và học sinh cùng các lực lƣợng liên đới
nhằm vận hành quá trình dạy học mơn Tốn theo chƣơng trình giáo dục Tốn học ở
trƣờng THCS với mục tiêu hình thành phát triển năng lực, phẩm chất chung và năng
lực Toán học cho học sinh.
1.3. Dạy học mơn tốn theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở trƣờng
trung học cơ sở
1.3.1. Đặc điểm của dạy học mơn Tốn theo chương trình giáo dục trung học cơ sở
năm 2018
Chƣơng trình mơn Tốn kế thừa và phát huy ƣu điểm của chƣơng trình hiện
hành và các chƣơng trình trƣớc đó, tiếp thu có chọn lọc kinh nghiệm xây dựng
chƣơng trình mơn học của các nƣớc tiên tiến trên thế giới, tiếp cận những thành tựu
của khoa học giáo dục, có tính đến điều kiện kinh tế và xã hội Việt Nam; với một số
đặc điểm mới nổi bật nhƣ: Chƣơng trình bảo đảm tính tinh giản, thiết thực, hiện đại,
phản ánh những nội dung nhất thiết phải đƣợc đề cập trong nhà trƣờng phổ thông,
đáp ứng nhu cầu hiểu biết thế giới cũng nhƣ hứng thú, sở thích của ngƣời học, phù
hợp với cách tiếp cận của thế giới ngày nay.
Chƣơng trình quán triệt tinh thần "toán học cho mọi ngƣời", ai cũng học đƣợc
Tốn nhƣng mỗi ngƣời có thể học Tốn theo cách phù hợp với sở thích và năng lực
cá nhân.
Chƣơng trình chú trọng tính ứng dụng, gắn kết với thực tiễn và các môn học
khác (đặc biệt với các môn học thực hiện giáo dục STEM), gắn với xu hƣớng phát
13
triển hiện đại của kinh tế, khoa học, đời sống xã hội và những vấn đề cấp thiết có tính
tồn cầu (nhƣ biến đổi khí hậu, phát triển bền vững, giáo dục tài chính,...). Điều này cịn
đƣợc thể hiện qua các hoạt động thực hành và trải nghiệm trong giáo dục tốn học với
nhiều hình thức nhƣ: thực hiện những đề tài, dự án học tập về toán, đặc biệt là những đề
tài và dự án về ứng dụng toán học trong thực tiễn; tổ chức trị chơi học tốn, câu lạc bộ
toán học, diễn đàn, hội thảo về toán,... tạo cơ hội cho học sinh vận dụng kiến thức, kỹ
năng và kinh nghiệm của bản thân vào thực tiễn một cách sáng tạo.
Chƣơng trình mơn Tốn thực hiện tích hợp nội môn xoay quanh ba mạch kiến
thức: Số, Đại số và Một số yếu tố giải tích; Hình học và Đo lƣờng; Thống kê và Xác
suất; thực hiện tích hợp liên môn thông qua các nội dung, chủ đề liên quan hoặc các
kiến thức toán học đƣợc khai thác, sử dụng trong các mơn học khác nhƣ Vật lí, Hố
học, Sinh học, Địa lí, Tin học, Cơng nghệ, Lịch sử, Nghệ thuật,... Chƣơng trình mơn
Tốn cịn thực hiện tích hợp nội môn và liên môn thông qua các hoạt động thực hành
và trải nghiệm trong giáo dục toán học.
Chƣơng trình bảo đảm u cầu phân hố. Đối với tất cả các cấp học: quán triệt
tinh thần dạy học theo hƣớng cá thể hoá ngƣời học trên cơ sở bảo đảm đa số học sinh
(trên tất cả các vùng miền của cả nƣớc) đáp ứng đƣợc yêu cầu cần đạt của chƣơng
trình; đồng thời chú ý tới các đối tƣợng chuyên biệt (học sinh giỏi, học sinh khuyết
tật, học sinh có hồn cảnh khó khăn,…). Đối với cấp trung học phổ thông: thiết kế
các nội dung học tập và hệ thống chuyên đề học tập giúp học sinh nâng cao kiến thức,
kỹ năng thực hành, vận dụng giải quyết các vấn đề gắn với thực tiễn.
Chƣơng trình bảo đảm định hƣớng thống nhất và những nội dung giáo dục
toán học cốt lõi, bắt buộc đối với học sinh toàn quốc, đồng thời trao quyền chủ động
và trách nhiệm cho địa phƣơng và nhà trƣờng trong việc triển khai kế hoạch giáo dục
phù hợp với đối tƣợng và điều kiện của địa phƣơng, của cơ sở giáo dục.
Chƣơng trình bảo đảm tính ổn định và khả năng phát triển trong quá trình thực
hiện cho phù hợp với tiến bộ khoa học - công nghệ và yêu cầu của thực tế.
1.3.2. Mục tiêu, nội dung dạy học mơn Tốn phát triển năng lực học sinh ở trường
trung học cơ sở
1.3.2.1. Mục tiêu của dạy học mơn Tốn
Chƣơng trình mơn Tốn cấp trung học cơ sở giúp học sinh đạt các mục tiêu
chủ yếu sau:
14
Hình thành và phát triển năng lực tốn học bao gồm các thành tố cốt lõi sau:
năng lực tƣ duy và lập luận tốn học; năng lực mơ hình hố toán học; năng lực giải
quyết vấn đề toán học; năng lực giao tiếp tốn học; năng lực sử dụng cơng cụ,
phƣơng tiện học tốn. Đồng thời góp phần hình thành và phát triển năng lực chung
cốt lõi. Cụ thể là nêu và trả lời đƣợc câu hỏi khi lập luận, giải quyết vấn đề, thực hiện
đƣợc việc lập luận hợp lí khi giải quyết vấn đề, chứng minh đƣợc mệnh đề tốn học
khơng q phức tạp; Sử dụng đƣợc các cơng thức tốn học, phƣơng trình đại số, hình
biểu diễn,... để mơ tả tình huống xuất hiện trong một số bài tốn thực tiễn khơng q
phức tạp; Sử dụng đƣợc ngơn ngữ tốn học kết hợp với ngơn ngữ thơng thƣờng để
biểu đạt các nội dung toán học cũng nhƣ thể hiện chứng cứ, cách thức và kết quả lập
luận; Trình bày đƣợc ý tƣởng và cách sử dụng cơng cụ, phƣơng tiện học toán để thực
hiện một nhiệm vụ học tập hoặc để diễn tả những lập luận, chứng minh tốn học.
Góp phần hình thành và phát triển ở học sinh các phẩm chất chủ yếu và năng lực
chung theo các mức độ phù hợp với môn học, cấp học đã đƣợc quy định tại Chƣơng
trình giáo dục phổ thơng tổng thể. Có kiến thức, kĩ năng tốn học phổ thông, cơ bản, thiết
yếu; phát triển khả năng giải quyết vấn đề có tính tích hợp liên mơn giữa mơn Tốn và
các mơn học khác nhƣ Vật lí, Hố học, Sinh học, Địa lí, Tin học, Cơng nghệ, Lịch sử,
Nghệ thuật,...; tạo cơ hội để học sinh đƣợc trải nghiệm, áp dụng tốn học vào thực
tiễn.Có hiểu biết tƣơng đối tổng qt về sự hữu ích của Tốn học đối với từng ngành
nghề liên quan để làm cơ sở định hƣớng nghề nghiệp, cũng nhƣ có đủ năng lực tối thiểu
để tự tìm hiểu những vấn đề liên quan đến toán học trong suốt cuộc đời.
1.3.2.2. Nội dung dạy học mơn Tốn
-
Nội dung dạy học mơn Tốn xoay quanh ba mạch kiến thức: Số, Đại số và
Một số yếu tố giải tích; Hình học và Đo lƣờng; Thống kê và Xác suất. Chƣơng trình
đƣợc thiết kế theo theo cấu trúc tuyến tính phối hợp với đồng tâm xốy ốc (đồng tâm,
mở rộng và nâng cao dần. Chƣơng trình mơn Tốn cịn thực hiện tích hợp nội mơn và
tích hợp liên môn thông qua các nội dung, chủ đề liên quan hoặc các kiến thức toán
học đƣợc khai thác, sử dụng trong các môn học khác nhƣ Khoa học Tự
nhiên, Địa lí, Tin học, Cơng nghệ, Nghệ thuật,...theo các chủ đề dạy học STEM, dạy
học tích hợp liên mơn; Dạy học Toán học trải nghiệm; Dạy Toán học theo hƣớng
Giáo dục STEM;
15
