De cuong ong tap Tieng Viet 9 HKI

<span class='text_page_counter'>(1)</span>TiÕng ViÖt häc kú I (NH 2011 – 2012) LÝ thuyÕt Thùc hµnh I. C¸c ph¬ng ch©m héi tho¹i 1. Ph¬ng - Giao tiÕp cÇn nãi cã néi dung, VÝ dô 1: B¸c cã thÊy con lîn cíi cña t«i ch¹y qua ch©m vÒ - Nội dung của lời nói phải đáp ứng ®©y kh«ng? lîng đúng yêu cầu của cuộc giao tiếp, - Kh«ng thiÕu, kh«ng thõa (Lµm BT 4,5 Tr 11) 2. Phơng - Khi giao tiếp, đừng nói những điều Ví dụ 2: Những sự thật lịch sử không thể chối cãi nh»m lªn ¸n, kÕt téi thùc d©n Ph¸p trong 80 n¨m ch©m vÒ mà mình không tin là đúng hay thống trị đất nớc ta: chÊt "Chóng lËp ra nhµ tï nhiÒu h¬n trêng häc. Chóng kh«ng cã b»ng chøng x¸c thùc th¼ng tay chÐm giÕt nh÷ng ngêi yªu níc th¬ng nßi cña ta. Chóng t¾m nh÷ng cuéc khëi nghÜa cña ta trong nh÷ng bÓ m¸u. Chóng rµng buéc d luËn, thi hµnh chÝnh s¸ch ngu d©n Chóng dïng thuèc phiÖn, rîu cån lµm cho nßi gièng ta suy nhîc" (trích "Tuyên ngôn độc lập") Ví dụ 3: “Trống đánh xuôi, kèn thổi ngợc” 3. Phơng - Khi giao tiếp cần nói đúng vào đề “¤ng ch¼ng bµ chuéc” ch©m tµi giao tiÕp, quan hÖ “¤ng nãi gµ bµ nãi vÞt” - Tránh nói lạc đề 4. Phơng -Khi giao tiếp, cần chỳ ý núi ngắn Ví dụ 4 : Tôi đồng ý với những nhận định về truyện ch©m ng¾n cña «ng Êy. c¸ch thøc gọn, rành mạch ; - Tránh cách nói mơ hồ. - Trâu cày không đợc / giết - Trong truyÖn “§Æc s¶n T©y Ban Nha” Hai ngêi ngo¹i quèc tíi th¨m T©y Ban Nha nhng kh«ng biÕt tiÕng. Hä vµo kh¸ch s¹n vµ muèn ¨n mãn bÝt tÕt. Ra hiÖu, chØ trá, lÊy giÊy bót vÏ con bß và đề một số “2” to t ớng bên cạnh.Ngời phục vụ “A” mét tiÕng vui vÎ vµ mang ra 2 chiÕc vÐ ®i xem đấu bò tót. 5. Ph¬ng - Khi giao tiÕp cÇn tÕ nhÞ vµ t«n träng VÝ dô5: Lêi nãi ch¼ng mÊt….võa lßng nhau ch©m lÞch Chim kh«n kªu tiÕng r¶nh rang ngêi kh¸c sù Ngêi kh«n nãi tiÕng dÞu dµng dÔ nghe (Lµm BT 4,5 Tr 23,24) II. Xng - TiÕng ViÖt cã mét hÖ thèng xng hé VÝ dô : ChÞ DËu xng h« víi cai lÖ h« trong hội thoại rất phong phú, tinh tế và giàu sắc thái - Lần 1 : Cháu van ông, nhà cháu vừa tỉnh đợc một biÓu c¶m. lóc, xin «ng tha cho - Căn cứ vào tình huống giao tiếp mà - Lần 2 : Chồng tôi đau ốm ông không đợc phép xng h« cho phï hîp hµnh h¹ - LÇn 3 : Mµy trãi ngay chång bµ ®i bµ cho mµy xem III. DÉn 1. Trùc tiÕp : Nh¾c l¹i nguyªn v¨n lêi VÝ dô1 : Gor Ki nãi : “Chi tiÕt nhá lµm nªn nhµ trùc tiÕp, v¨n lín” cách dẫn nói, hay ý nghĩ. đợc đặt trong dấu gi¸n tiÕp ngoÆc kÐp. 2. DÉn gi¸n tiÕp : Nh¾c l¹i ý cña ngêi VÝ dô 2 : Nhng chí hiÓu lÇm r»ng B¸c sèng kh¾c khác. Không để trong dấu ngoặc kép khæ theo lèi nhµ tu hµnh, thanh tao theo kiÓu nhµ hiÒn triÕt Èn dËt (PV§) (Lµm BT 5 Tr 55) VÝ dô 1 : Tõ “ ¡n” ( cã 13 nghÜa). Tõ “Ch©n”, “ IV : Sù §Çu” (cã nhiÒu nghÜa) ph¸t triÓn 1. Ph¸t triÓn cña tõ trªn c¬ së nghÜa cña tõ - Chân mây mặt đất một màu xanh xanh (ÂD) vùng gèc cña chóng, theo 2 ph¬ng thøc : - Bạn Nam có chân trong đội tuyển HSG huyện Èn dô, ho¸n dô Tªn bµi.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> 2. T¨ng sè lîng tõ : - T¹o tõ ng÷ míi - Mîn tõ ng÷ cña níc ngoµi ( Mîn tiÕng H¸n nhiÒu nhÊt) V. ThuËt ng ÷. Thuật ngữ : 2 đặc điểm: - Mçi thuËt ng÷ biÓu thÞ mét kh¸i niÖm vµ ngîc l¹i. - Kh«ng cã tÝnh biÓu c¶m. VI. Trau 1. N¾m v÷ng nghÜa cña tõ vµ c¸ch dåi vèn tõ dïng tõ. 2. Rèn luyện để biết thêm từ những từ cha biÕt lµm t¨ng vèn tõ cha biÕt lµ việc thờng xuyên để trau dồi vốn từ VII. Tổng 1. Từ đơn và phức (Từ ghép, từ láy) kÕt tõ vùng 2. Thµnh ng÷. (Ho¸n dô) (Lµm BT 4,5 Tr 57) VÝ dô 2 : O Sin, in ter net, thÞ trêng chøng kho¸n, thanh kho¶n, gi¸ trÇn, gi¸ sµn, kinh tÕ tri thøc, së h÷u trÝ tuÖ, b¶o hé mËu dÞch,…. VÝ dô 3 : Ti vi, Gac®bu, quèc kú, quèc ca, gi¸o viªn , häc sinh (Lµm BT 1,2 Tr 74) Ví dụ : Trờng từ vựng, ẩn dụ, hoán dụ ,đơn chất, mÉu hÖ thÞ téc, d chØ … BT: Tìm 5 thuật ngữ đợc sử dụng trong môn ngữ v¨n líp 9 vµ gi¶i thÝch râ v× sao chóng l¹i lµ thuËt ng÷? VÝ dô 1 : Quy m«, Phong thanh, cá ¸y, tr¾ng tay, yÕu ®iÓm… VÝ dô 2 : L÷ kh¸ch, L÷ hµnh, ®a ®oan,... (Lµm BT 7 Tr 103) VÝ dô 1 : ¡n, giam gi÷, tèt t¬i ... (Lµm BT 2,3 PhÇn I-Tr 122,123) VÝ dô 2 : “ Níc m¾t c¸ sÊu ”, ®Çu voi ®u«i chuét, treo ®Çu dª b¸n thÞt chã, chuét sa chÜnh g¹o, mÌo mï ví c¸ r¸n…. BT : T×m 5 thµnh ng÷ chØ thùc vËt, 5 thµnh ng÷ chØ động vật, 5 thành ngữ Hán Việt. Giải thích nghĩa, đặt câu với mỗi thành ngữ vừa tìm đợc.. 3. NghÜa cña tõ. VÝ dô 3 : YÕu ®iÓm : Lµ ®iÓm quan träng. 4. Tõ nhiÒu nghÜa vµ hiÖn tîng chuyÓn nghÜa cña. 5.Từ đồng âm 6. Từ đồng nghĩa. Tri kØ : Tri : BiÕt. KØ : M×nh (HiÓu b¹n nh hiÓu m×nh) VÝ dô 4 : ¨n, cuèc, bµn … (Lµm BT 2 P IV-Tr 124) VÝ dô 5 : Ngùa lång- Lång ch¨n vµo vá ch¨n VÝ dô 6 : Qu¶- tr¸i; m¸y bay- phi c¬ - Kh«ng hoµn toµn : ChÕt – Hy sinh.... 7. Tõ tr¸i nghÜa 8. Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ. 9. Trêng tõ vùng. 10. Tõ tîng thanh, tîng h×nh 11. Mét sè phÐp tu tõ vùng : (Lµm BT 2,3 Tr 147,148). Ví dụ 7 : Xấu- đẹp, cao- thấp (Lµm BT 2,3 PhÇn VII Tr 125) Ví dụ 8 : Từ : từ đơn, từ phức, từ ghép, từ láy … Ví dụ 9 : “ Mặt lão đột nhiên co rúm lại … hu hu khãc”. (Lµm BT 4 Tr 159) VÝ dô 10 : Çm Çm….. ThÊp tho¸ng, man m¸c,… a. So sánh: ( A nh B): Là đối chiếu sự VD a. “Mặt trời xuống biển nh hòn lửa” vËt, sù viÖc nµy víi SVSV kh¸c cã nÐt Ngùa xe nh níc ¸o quÇn nh nªm. * Mô hình đầy đủ: tơng đồng để làm tăng sức gời hình, VÕ A Ph¬ng Tõ so VÕ B gợi cảm cho sự diễn đạt. s¸nh diÖn.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> b. Èn dô : ( Èn vÒ A): Lµ gäi tªn SVHT nµy b»ng tªn SVHT kh¸c cã nét tơng đồng với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt. c. Nh©n ho¸: Lµ gäi hoÆc t¶ con vËt, cây cối, đồ vật…bằng những từ ngữ dùng để gọi hoặc tả con ngời; làm cho thế giới loài vật, câi cối, đồ vật trë nªn g©n gòi víi con ngêi, biÓu thÞ đợc suy nghĩ, tình cảm của con ngời. d. Ho¸n dô: Lµ gäi tªn SVHT , kh¸i niÖm b»ng tªn cña mét SVHT, KN kh¸c cã quan hÖ gÇn gòi víi nã nh»m t¨ng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sự diễn đạt e. Nói quá(khoa trơng, phóng đại) g. Nãi gi¶m, nãi tr¸nh h. §iÖp ng÷ i. Ch¬i ch÷ 12. Từ địa phơng - Tìm từ địa phơng đồng âm? - Tìm từ địa phơng đồng nghĩa? - Tìm từ địa phơng không có trong các địa phơng khác? (VD: Nhút, bồn bån…). so s¸nh b.“Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ VD2: Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi MÆt trêi cña mÑ em n»m trªn lng c. “Sóng đã cài then đêm sập cửa” Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao §ªm thë sao lïa níc H¹ Long. d. “M¾t c¸ huy hoµng mu«n dÆm kh¬i” “ChØ cÇn trong xe cã mét tr¸i tim”. e. “ThuyÒn ta l¸i giã … biÓn b»ng” g.“Con ë MiÒn Nam ra th¨m l¨ngB¸c” h. “Buån tr«ng … ghÕ ngåi” i. “Ch÷ tµi liÒn víi ch÷ tai mét vÇn” VÝ dô 12 :Ng·- Bæ- TÐ BTVN: Tìm những từ địa phơng trong đoạn trích “ChiÕc lîc ngµ”- NguyÔn Quang S¸ng.. TiÕng ViÖt häc kú II. A. NGỮ PHÁP BAØI 1: Khởi ngữ  Câu 1: Thế nào là khởi ngữ ? - Là thành phần câu đứng trước chủ ngữ để nêu lên đề tài được nói đến trong câu. - Trước khởi ngữ, thường có thể thêm các quan hệ từ như: về, đối với. Đó là dấu hiệu phân biệt khởi ngữ với chủ ngữ trong câu. - Sau khởi ngữ có thể thêm trợ từ “thì”.  Câu 2: Đặt câu có khởi ngữ. VD: Đối với mình thì lòng nhân ái là một đức tính không thể thiếu được của con người. BAØI 2: Caùc thaønh phaàn bieät laäp:  Thành phần biệt lập: Là những bộ phận không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu. Thành phần tình thái, cảm thán, gọi – đáp, phụ chú là những thành phần biệt lập.  Caâu 1: Theá naøo laø thaønh phaàn tình thaùi?.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> - TPTT được dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong caâu. (coù leõ, chaéc, hình nhö … ) - Ví dụ: Hình như, trời sắp mưa  Caâu 2: Theá naøo laø thaønh phaàn caûm thaùn? - TPCT được dùng để bộc lộ tâm lý của người nói (buồn, vui, mừng, giận...) - Ví dụ: Trời ơi, cái lọ hoa bị vỡ rồi!  Câu 3: Thế nào là thành phần gọi – đáp? - TPGĐ được dùng để tạo lập hoặc để duy trì quan hệ giao tiếp. - Ví duï: - Naøy, maáy caäu ñi ñaâu vaäy? - AØ, bọn mình đi đá banh.  Caâu 4: Theá naøo laø thaønh phaàn phuï chuù ? - TPPC được dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu. - TPPC thường được đặt giữa hai dấu gạch ngang, hai dấu phẩy, hai dấu ngoặc đơn, hoặc giữa một dấu gạch ngang với một dấu phẩy. Nhiều khi còn được đặt sau dấu hai chaám. - Ví dụ: Hà Nội, thủ đô nước Việt Nam, là nơi tôi được sinh ra. BAØI 3: Liên kết câu và đoạn văn:  Các đoạn văn trong một văn bản cũng như các câu trong một đoạn văn phải liên kết chặt chẽ với nhau về nội dung và hình thức.  Veà noäi dung: - Các đoạn văn phải phục vụ chủ đề chung của văn bản, các câu phải phục vụ chủ đề chung của đoạn văn (liên kết chủ đề). - Các đoạn văn và các câu phải được sắp xếp theo một trình tự hợp lí (liên kết lôgíc)  Về hình thức: Có thể được liên kết bằng một số biện pháp chính sau: 1. Phép lặp từ ngữ:  Lặp lại ở câu đứng sau từ ngữ đã có ở câu trước. - VD: Văn nghệ đã làm cho tâm hồn họ thực được sống. Lời gửi của văn nghệ là sự sống. (Nguyeãn Ñình Thi – Tieáng noùi cuûa vaên ngheä) 2. Phép đồng nghĩa, trái nghĩa và liên tưởng:  Sử dụng ở câu đứng sau các từ đồng nghĩa, trái nghĩa hoặc cùng trường liên tưởng với từ ngữ đã có ở câu trước. - VD: Những người yếu đuối vẫn hay hiền lành. Muốn ác phải là kẻ mạnh. (Nam Cao – Chí Pheøo) 3. Pheùp theá :  Sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ có tác dụng thay thế từ ngữ đã có ở câu trước - Đại từ thay thế: đây, đó, ấy, thế, kia, vậy... nó, hắn, họ... - Tổ hợp “danh từ + chỉ từ”: cái này, việc ấy, điều đó... - Các yếu tố được thay thế có thể là: danh từ, động từ, tính từ, hoặc cụm chủ - vị. VD: Nghe anh goïi, con beù giaät mình. Noù ngô ngaùc, laï luøng. 4. Pheùp noái:  Sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ biểu thị quan hệ với câu trước. Các từ ngữ dùng trong phép nối thường đứng trước chủ ngữ gồm có: - Quan hệ từ: và, rồi, nhưng, mà, còn, nên, vì, nế, tuy, để... - Tổ hợp “quan hệ từ + đại từ”: vì vậy, nếu thế, tuy thế, thế thì, vậy nên....

<span class='text_page_counter'>(5)</span> - Những tổ hợp kiểu quán ngữ: nhìn chung, tóm lại, thêm vào đó, vả lại, hơn nữa, với laïi... - Các kiểu quan hệ phép nối thường gặp là: bổ sung, nguyên nhân (và hệ quả), điều kiện, nghịch đối (và nhượng bộ), mục đích, thời gian. - Ví duï: Anh aáy ñi du hoïc caùch ñaây hai naêm. Vì vaäy, chuùng toâi khoâng coøn gaëp nhau nữa. BAØI 4: Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý: 1. Thế nào là nghĩa tường minh? Cho ví dụ.  Là phần thông báo được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu. VD: Tấm vải này trình bày hoa văn rất đẹp. 2. Theá naøo laø haøm yù? Cho ví duï  Hàm ý là phần thông báo tuy không được diễn đạt trực tiếp 0bằng từ ngữ trong câu nhưng có thể suy ra từ những từ ngữ ấy. Ví dụ: A: - Tối nay hai đứa mình đi xem phim? B: - Mình chưa làm xong bài văn.  (Tối nay mình bận làm bài, không đi được) A: - Đành vậy! BAØI 5: Tổng kết ngữ pháp I. Danh từ, động từ, tính từ: Khả năng kết hợp Chức vụ cú pháp YÙ nghóa khaùi quaùt Kết hợp về Kết hợp về thường đảm nhiệm Từ loại phía trước phía sau các, Danh từ này, nọ, kia, ấy, Chủ ngữ Chỉ người, vật, những, đó,... hiện tượng, khái một, mỗi, mọi... nieäm Chỉ các hành động, hãy, đừng, chớ, Động từ rồi … Vị ngữ (thành tố chính trạng thái của vật. đã, đang, sẽ, ở vị ngữ) vừa, mới, cũng, coøn... Chæ ñaëc ñieåm, tính vaãn, coøn, ñang, Vị ngữ (thành tố chính Tính từ lắm, quá… chaát cuûa vaät, haønh raát, quaù, hôi... ở vị ngữ) động, trạng thái. VD1: “Lời gửi của văn nghệ là sự sống” DT VD2: “Nghe goïi, con beù giaät mình troøn maét nhìn” ÑT VD3: “Làm khí tượng, ở được cao thế mới là lý tưởng chứ” TT II. CÁC TỪ LOẠI KHÁC Số từ. Đại từ. Lượn Chỉ từ Phó từ Quan heä Trợ từ g từ từ Laø Dùng để Là Laø từ Là Dùng để Là những những trỏ người, những dùng để những từ biểu thị từ chuyên từ chỉ sự vật, từ chỉ trỏ vào sự chuyên các yù ñi keøm. Tình thái Thán từ từ Là những Dùng để từ được bộc loä theâm vaøo tình caûm,.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> soá lượng và thứ tự của sự vaät.. hoạt động, tính chaát.. được nói đến trong một ngữ caûnh nhaát ñònh cuûa lời noùi hoặc dùng để hoûi. VD:. VD:. lượng ít hay nhieàu của sự vaät. VD:. vaät, nhaèm xaùc ñònh vò trí cuûa sự vaät trong khoâng gian hoặc thời gian.. ñi keøm với ĐT, TT để boå sung yù nghóa cho ÑT, TT. VD:. VD:. nghóa quan hệ như sở hữu, so saùnh, nhaân quả … giữa caùc boä phaän caâu hay giữa caâu với caâu trong đoạn văn. VD:. một từ ngữ trong caâu để nhaán mạnh hoặc bieåu thò thaùi độ đánh giá sự vật, sự việc được nói đến ở từ ngữ đó. VD:. caâu để taïo caâu nghi vaán, caàu khieán, caûm thaùn vaø bieåu thò caùc saéc thaùi tình caûm của người noùi. VD:. caûm xuùc, của người nói hoặc dùng để gọi đáp. VD:. III. PHÂN LOẠI CỤM TỪ: Cụm danh từ Là loại tổ hợp từ do danh từ với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành. Hoạt động trong caâu gioáng nhö moät danh từ. VD: Những ngày khởi nghóa DT dồn dập ở làng. Cụm động từ Là loại tổ hợp từ do động từ làm trung tâm kết hợp với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành. Hoạt động trong câu giống như một động từ. VD: đã đến gần anh ÑT. Cụm tính từ Là loại tổ hợp từ do tính từ làm trung tâm kết hợp với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành. Hoạt động trong câu giống như một tính từ. VD: Seõ khoâng eâm aû TT. IV. HEÄ THOÁNG CAÂU TIEÁNG VIEÄT Caâu ñôn Là loại câu do một cụm C-V tạo thành, dùng để giới thiệu, tả hoặc kể về một sự việc, sự vật hay để nêu một ý kiến. + Câu trần thuật đơn có từ là + Caâu traàn thuaät ñôn khoâng coù từ là.. Caâu ñaëc bieät Laø caâu khoâng caáu taïo theo moâ hình CN – VN thường dùng để: nêu lên thời gian, nơi chốn, liệt keâ, thoâng baùo, boäc loä cảm xúc, gọi đáp. VD:. VD:. Caâu gheùp Là những câu do hai hoặc nhiều cụm C – V không bao chứa nhau taïo thaønh. Moãi cuïm C – V naøy được gọi là một vế câu. Các vế thường được nối với nhau theo hai cách: dùng từ nối hoặc không dùng từ nối. VD:.

<span class='text_page_counter'>(7)</span>