SKKN tin hocSu dung ham de giai quyet mot so baitoan

<span class='text_page_counter'>(1)</span>I. Đặt vấn đề. Hiện nay trong nhà trờng Tin học vẫn đang là bộ môn đặc thù trong hệ thống các môn học bậc THCS. Bộ môn Tin học đợc các em rất yêu thích bởi tính hiếu động, tò mò của lứa tuổi học trò. Đồng thời qua bộ môn có thể đánh giá đợc lí tính học sinh. Hầu nh các em có tính hiếu động lại nhanh nhạy hơn so với các học sinh khác. Dựa trên cơ sở đó mà ngời giáo viên có kÕ ho¹ch gi¶ng d¹y vµ båi dìng cho sinh cã tè chÊt lÜnh héi kiÕn thøc Tin häc mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt. Bộ môn Tin học đợc chia làm hai phần chính: + Lý thuyÕt + Thùc hµnh Hai phần này đều có tác dụng bổ trợ cho nhau, qua lý thuyết các em sẽ định hình đợc giờ học thực hành sắp tới sẽ làm gì và có thể khai thác thêm mµ kh«ng bì ngì tríc nh÷ng c©u hái mµ gi¸o viªn ®a ra. Ngîc l¹i phÇn thùc hµnh cã t¸c dông cñng cè l¹i kiÕn thøc cña lý thuyÕt, buéc ngêi häc ph¶i nắm đợc nội dung của lý thuyết. II. Néi dung 1. C¬ së lÝ luËn. Trong thời đại ngày nay, thời đại của kinh tế hội nhập, Công nghệ th«ng tin ngµy mét ®i s©u vµo tiÒm thøc cña mçi ngêi trong x· héi, nã lµ mét nghành đang còn mới nhng nó luôn đứng đầu trong mọi hoạt động của xã hội hiện nay. Vì thế nhà nớc đã có chủ trơng từ đây sẽ phổ cập Tin học cho các bậc học từ Tiểu học, THCS, THPT, Cao đẳng, Đại học... và nó là một bộ môn không thể thiếu đợc, góp phần cùng với các bộ môn khác giáo dục nhân c¸ch, lµm cho néi dung häc tËp ë trêng phæ th«ng cã tÝnh hoµn thiÖn lµm thăng bằng, hài hòa các hoạt động học tập của học sinh. 2. C¬ së thùc tiÔn. Hiện nay, việc dạy học bộ môn Tin học trong trờng học trên địa bàn huyện Con Cuông cũng đợc chú trọng nhng cha đồng đều. Nhiều trờng cha có giáo viên chuyên tin và trang thiết bị đi kèm dẫn đến việc giảng dạy cha đồng đều. Các thầy, các cô giáo và các bậc phụ huynh còn xem nhẹ môn học nµy (m«n phô) mµ chØ ®Çu t cho con em m×nh häc tËp c¸c m«n häc kh¸c quan träng h¬n nh: V¨n, To¸n, Lý... Đồ dùng dạy học môn Tin học có tính đặc thù cũng đã tơng đối nhng t liệu tham khảo và đồ dùng nh tranh ảnh minh hoạ còn thiếu. Mặt khác để.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> th¨m líp dù giê còng gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n v× trïng giê, kh¸c trêng... nªn hiệu quả đạt cha cao. Đặc thù của bộ môn này là tính thông minh, suy luận, hiếu động, tìm tòi nên các em cha mạnh dạn, còn thiếu tự tin. 3. Thùc tr¹ng d¹y häc hiÖn nay. a) S¸ch gi¸o khoa: Trong chơng trình sách giáo khoa Tin học 6, 7 đợc chia làm hai phần chính đó là lý thuyết và thực hành. Cứ sau mỗi phần học lý thuyết thì lại có phÇn thùc hµnh t¬ng øng. PhÇn häc thùc hµnh thÓ hiÖn râ nh÷ng g× mµ hiÖu quả của phần lý thuyết mang lại. ở lứa tuổi này đa số các em đều rất a thích tìm tòi, hiếu động, thích học hỏi nhng bên cạnh đó có một số em còn nhút nhát, không dám cầm chuột di chuyển, không dám đặt tay lên bàn phím. Do đó các nhà biên soạn đã chú ý đến tâm sinh lý lứa tuổi 6, 7 có phần học mang tính trò chơi giải trí. Từ đó mà các em dần dần làm quen đợc mặt phím vµ c¸ch di chuyÓn chuét. Ch¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa ®a vµo b©y giê còng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho häc sinh nhÑ nhµng h¬n vµ còng t¹o ®iÒu kiÖn cho gi¸o viªn t×m tßi phơng pháp dạy học hơn. Nhng ngợc lại việc thay đổi phơng pháp dạy học này nếu giáo viên không tìm cho mình một phơng pháp đổi mới mà cứ rập khu«n m¸y mãc th× sÏ t¹o cho häc sinh sù nhµm ch¸n vµ kÕt qu¶ häc tËp sÏ kh«ng cao. b) VÒ häc sinh: Lớp 6, 7 các em đợc học chơng trình sách giáo khoa chủ yếu là thực hµnh luyÖn gâ phÝm vµ lµm quen víi m¸y tÝnh nªn c¸c em rÊt thÝch thó khi häc giê m«n Tin häc. Trên địa bàn huyện Khoái Châu, học sinh là con em của nhiều thành phần dân c do đó việc tiếp nhận kiến thức Tin học không đồng đều và còn nhiÒu h¹n chÕ. ViÖc häc lý thuyÕt tiÕp xóc víi c¸c tõ TiÕng Anh chuyªn ngành còn kém, hơn nữa khi thực hành các em cha làm chủ đợc mình còn mang tính bị động, bỡ ngỡ với những trờng hợp máy tính báo lỗi hay đặt ra câu hỏi. Điều đó làm cho bộ môn này gặp rất nhiều khó khăn. c) VÒ gi¸o viªn: ở trên địa bàn huyện Khoái Châu, các trờng đã có đủ giáo viên tin học nhng cơ sở vật chất còn thiếu thốn, máy để học sinh thực hành còn quá ít. Sau khi häc sinh häc xong lý thuyÕt kh«ng cã nhiÒu thêi gian thùc hµnh..

<span class='text_page_counter'>(3)</span> ViÖc th¨m líp dù giê gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n vµ còng cha thËt chÝnh x¸c. III. BiÖn ph¸p Tõ thùc tr¹ng trªn, ngoµi viÖc nghiªn cøu s¸ch gi¸o viªn, gi¸o tr×nh Tin học và các tài liệu tham khảo khác tôi đã có những biện pháp cụ thể sau: - Học hỏi kinh nghiệm qua việc thăm lớp dự giờ của các đồng nghiệp để rút ra cho mình một phơng pháp dạy học tốt hơn. - B¶n th©n khi tr×nh bµy kiÕn thøc vÒ lý thuyÕt ph¶i chÝnh x¸c vÒ c©u, vÒ ch÷, biÕt söa sai kÞp thêi cho häc sinh. - Biết sử dụng đồ dùng dạy học một cách hợp lý, phù hợp với tình huèng. - Cã tÝnh s¸ng t¹o trong thiÕt kÕ bµi gi¶ng cña m×nh. VËy t«i xin tr×nh bµy mét sè kinh nghiÖm nhá gióp c¸c em häc sinh cã thể sử dụng các hàm để tính toán nh sau: Trong chơng trình bảng tính, hàm là công thức đợc định nghĩa từ trớc. Hàm đợc sử dụng để thực hiện tính toán theo công thức với các giá trị dữ liệu cô thÓ. Sö dông c¸c hµm cã s½n trong ch¬ng tr×nh b¶ng tÝnh gióp viÖc tÝnh toán đợc dễ dàng và nhanh chóng hơn. VÝ dô: nÕu cÇn tÝnh trung b×nh céng cña ba sè 3, 10 vµ 2 em cã thÓ sö dông c«ng thøc sau ®©y: =(3+10+2)/3 Nhng khi sử dụng công thức để tính toán thì việc sao chép và di chuyển là không hợp lý vì vậy để tính toán nhiều thì việc sử dụng hàm trong Excel lµ ®iÒu cÇn thiÕt. T«i ®a ra c¸c hµm cô thÓ nh sau: * Hµm tÝnh tæng: Hµm tÝnh tæng cña mét d·y c¸c sè cã tªn lµ SUM. Hàm SUM đợc nhập vào ô tính nh sau: =SUM(a,b,c...) Trong đó các biến a, b, c...đặt cách nhau bởi dấu phẩy là các số hay địa chỉ của các ô tính. Số lợng các biến là không hạn chế. Ví dụ 1: Tổng ba số 15, 24, 45 có thể đợc tính bằng cách nhập nội dung sau vµo « tÝnh: =SUM(15,24,45) cho kÕt qu¶ lµ 84. Ví dụ 2: Giả sử trong ô A2 chứa số 5, ô B8 chứa số 27. Khi đó: =SUM(A2,B8) ta đợc kết quả là 32..

<span class='text_page_counter'>(4)</span> =SUM(A2,B8,105) ta đợc kết quả là 137 (ví dụ này cho thấy các biến số và địa chỉ có thể dùng kết hợp). Đặc biệt hàm SUM còn cho phép sử dụng địa chỉ các khối trong công thức, điều này làm đơn giản việc liệt kê các giá trị khi tính toán. VÝ dô 3: =SUM(A1,B3, C1:C10) = A1+B3+C1+...+C10) * Hµm tÝnh trung b×nh céng: Hµm tÝnh trung b×nh céng cã tªn lµ AVERAGE. Hàm AVERAGE đợc nhập vào ô tính nh sau: = AVERAGE(a,b,c....) Trong đó các biến a, b, c,.... là các số hay địa chỉ của các ô cần tính VÝ dô 1: =AVERAGE(15,24,45) cho kÕt qu¶ lµ (15+24+45)/3 = 28 =AVERAGE(10,34,25,23,4,0) cho kÕt qu¶ lµ (10+34+25+23+4+0)/6 = 16 T¬ng tù nh hµm SUM, hµm AVERAGE còng cho phÐp sö dông kÕt hợp các số và địa chỉ ô tính cũng nh địa chỉ các khối trong công thức tính. VÝ dô 2: NÕu khèi A1:A5 lÇn lît chøa c¸c sè 10, 7, 9, 27 vµ 2 th×: = AVERAGE(A1,A5,3) cho kÕt qu¶ lµ (10+2+3)/3 = 5; = AVERAGE(A1:A5) cho kÕt qu¶ lµ (10+7+9+27+2)/5 = 11; = AVERAGE(A1:A4,A1,9) cho kÕt qu¶ lµ (10+7+9+27+10+9)/6 = 12; = AVERAGE(A1:A5,5) cho kÕt qu¶ lµ (10+7+9+27+2+5)/6 = 10; * Hàm xác định giá trị lớn nhất: Hàm xác định giá trị lớn nhất trong một dãy số có tên là MAX. Hàm MAX đợc nhập vào ô tính nh sau: =MAX(a,b,c,...) Trong đó các biến a, b, c,... là các số hay địa chỉ của các ô tính. VÝ dô1: =MAX(47,5,46,12,56) cho kÕt qu¶ lµ 56 Hàm MAX cũng cho phép sử dụng kết hợp các số và địa chỉ ô tính cũng nh địa chỉ các khối trong công thức tính. VÝ dô 2: NÕu khèi B1:B6 lÇn lît chøa c¸c sè 10, 7, 78, 9, 27 vµ 2 th×: =MAX(B1,B5,13) cho kÕt qu¶ lµ 27 (gi¸ trÞ lín nhÊt cña ba sè 10, 27, 13) =MAX(B1:B6) cho kÕt qu¶ lµ 78. =MAXB1:B4,86) cho kÕt qu¶ lµ 86. * Hàm xác định giá trị nhỏ nhất:.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Hàm xác định giá trị nhỏ nhất trong một dãy số có tên là MIN. Hàm MIN đợc nhập vào ô tính nh sau: =MIN(a,b,c,...) Trong đó các biến a, b, c,... là các số hay địa chỉ các ô tính VÝ dô 1: =MIN(47,5,64,4,13,56) cho kÕt qu¶ lµ 4. VÝ dô 2: NÕu khèi B1:B6 lÇn lît chøa c¸c sè 10, 7, 78, 9, 27 vµ 2 th×: =MIN(B1,B5,13) cho kÕt qu¶ lµ 10 (gi¸ trÞ nhá nhÊt cña ba sè 10, 27, 13) =MIN(B1:B6) cho kÕt qu¶ lµ 2. =MIN(B1:B4,86) cho kÕt qu¶ lµ 7. * Hµm ®iÒu kiÖn (IF). Hàm IF cho kết quả là một trong hai giá trị tuỳ theo điều kiện là đúng hoÆc sai. Có ph¸p: IF(§iÒu_kiÖn, Gi¸_trÞ_§óng, Gi¸_trÞ_sai). Ta cã thÓ gi¶i bµi tËp sau víi hµm ®iÒu kiÖn: T×m nghiÖm cña ph¬ng tr×nh bËc hai cã d¹ng (Ax2+Bx+C=0) Víi bµi to¸n trªn ta biÖn luËn nh sau:. * Neáu a=0 vaø b=0 vaø c=0 : in ra caâu "voâ soá nghieäm" * Neáu a=0 vaø b=0 vaø c < > 0 : in ra caâu " voâ nghieäm" * Nếu a=0 và b < > 0 : phương trình trở thành phương trình bậ nhất, x= -c/b, nghiệm thứ 2 không có * Neáu a< > 0 vaø Delta > 0 : pt coù 2 nghieäm * Neáu a < > 0 vaø Delta < 0 : pt voâ nghieäm * Neáu a < > 0 vaø Delta = 0 : pt coù nghieäm keùp x=-b/2a. Trªn b¶ng tÝnh ta biÓu diÔn nh h×nh:.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> - Các giá trị a, b, c đợc nhập ở các ô C3, D3, E3 - Delta đợc tính ở ô F3 Công thức đợc lập nh sau: D ⇔ Delta = D3*D3- 4*C3*E3 G3 ⇔ X1 = IF(C3=0,IF(D3=0,IF(E3=0,"V« sè nghiÖm","V« nghiÖm"),E3/D3),IF(F3<0,"V« nghiÖm",IF(F3=0,-D3/(2*C3),( - D3 - SQRT(F3) ) / (2*C3)))) H3 ⇔ X2 = IF(C3=0,IF(D3=0,IF(E3=0,"V« sè nghiÖm","V« nghiÖm"),E3/D3),IF(F3<0,"V« nghiÖm",IF(F3=0,-D3/(2*C3), (-D3 + SQRT (F3) )/ (2*C3) ) ) ). * Hµm diÒu kiÖn AND (Vµ) Hàm AND cho kết quả là TRUE chỉ khi tất cả các đối số có giá trị TRUE Có ph¸p: AND(§iÒu_kiÖn1, ®iÒu_kiÖn2 …) §iÒu kiÖn1, ®iÒu kiÖn2: c«ng thøc cã c¸c phÐp to¸n so s¸nh. Hàm cho kết quả: TRUE nếu tất cả các đối số đều có giá trị TRUE FALSE nếu một trong các đối số có giá trị là FALSE XÐt b¶ng tÝnh sau:.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> TÝnh kÕt qu¶: NÕu ®iÓm >=5 vµ n¨m sinh >= 1985 th× kÕt qu¶ lµ ®Ëu Trong « C2 , ta nhËp c«ng thøc = IF(AND(A2>=5,B2>= 1985,”§Ëu”,”Rít”) Còng t¬ng tù hµm AND hµm OR còng lµm hµm ®iÒu kiÖn * Hµm ®iÒu kiÖn OR (hoÆc). Hàm OR cho kết quả là TRUE khi ít nhất một trong các đối số có giá trÞ lµ TRUE. Có ph¸p: OR(§iÒu_kiÖn1, ®iÒu_kiÖn2 …) §iÒu kiÖn1, ®iÒu_kiÖn2: C«ng thøc cã c¸c phÐp to¸n so s¸nh Hµm cho kÕt qu¶ : TRUE: nếu một trong các đối số có giá trị TRUE FALSE: nếu tất cả các đối số có giá trị FALSE. XÐt b¶ng tÝnh sau:. TÝnh cét thuÕ: nÕu tªn hµng lµ rîu h¹y thuèc l¸: tû lÖ thuÕ = 20%, ngîc l¹i tû lÖ thuÕ = 0%. Công thức đợc nhập và ô B2 là: = IF(OR(A2=”Rợu”,A2=’Thuốc là”),20%,0) * Hµm s¾p xÕp RANK (XÕp h¹ng sè trong danh s¸ch c¸c sè) Có ph¸p: RANK(Number, Ref, Order) Number: sè cÇn t×m h¹ng cña nã trong vïng Ref Ref: Vùng của bảng tính. Vùng Ref phải đợc giữ cố định, dùng địa chỉ tuyệt đối: Order: Nếu Order = 0 hay không có đối số này: số có giá trị lớn nhất sẽ đợc xếp thứ nhất Nếu Order > 0 số có giá trị nhỏ nhất sẽ đợc xếp thứ nhất. XÐt b¶ng tÝnh sau:.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Công thức đợc nhập ở ô D2 là = Rank(C2,$C$2:$C$6,0) * Hàm đếm COUNT( Đếm số ô chứa giá trị là số) Có ph¸p: COUNT(Num1, num2) Num1, num2 là địa chỉ ô, vùng chứa giá trị bất kì nhng hàm chỉ đếm những ô chøa gi¸ trÞ sè. Từ những hàm đã đợc trình bày ở trên ta sẽ kết hợp giải bài toán sau: TÝnh ®iÓm trung b×nh m«n häc, xÕp lo¹i, xÕp vÞ thø. XÐt b¶ng tÝnh sau:. - Trong ô Điểm trung bình đợc nhập công thức nh sau: =ROUND(SUM(SUM(C4:H4),SUM(I4:Q4)*2,SUM(R4:T4)*3)/SUM(COU NT(C4:H4),COUNT(I4:Q4)*2,COUNT(R4:T4)*3),1) *Chó gi¶i: + SUM(SUM(C4:H4),SUM(I4:Q4)*2,SUM(R4:T4)*3) lµ tæng sè ®iÓm cña nh÷ng « cã ®iÓm cña §HS1, §HS2 vµ §HS3 + SUM(COUNT(C4:H4),COUNT(I4:Q4)*2,COUNT(R4:T4)*3) lµ tæng nh÷ng « cã gi¸ trÞ lµ sè hay nh÷ng « chøa ®iÓm cña §HS 1, §HS 2 vµ §HS 3. + Hàm ROUND là dùng để làm tròn số sau dấu phẩy (,) - Trong ô Xếp hạng đợc nhập công thức nh sau: =RANK(U4,$U$4:$U$10,0) - Trong ô Xếp loại đợc nhập công thức nh sau: DiÔn gi¶i:.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> 10>= §iÓm trung b×nh>= 9: XuÊt s¾c 9 > §iÓm trung b×nh >= 8: Giái 8 > §iÓm trung b×nh >= 7: Kh¸ 7 > §iÓm trung b×nh >= 5: Trung b×nh 5 > §iÓm trung b×nh >= 0: YÕu NhËp c«ng thøc trong « W4 nh sau: = IF(U4>=9, “XuÊt s¾c”,IF(U4>=8, “Giái”, IF(U4>=7, “Kh¸”,IF(U4>=5, “Trung b×nh”, “YÕu”)))) IV. Kết quả thu đợc Sau khi các em đợc làm quen với các hàm trên và áp dụng vào việc lập các công thực trong EXCEL để giải một số bài toán đơn giản thì các em cảm thấy thích thú và ham học hơn, đợc làm quen với các hàm này cũng là tiền đề để các em làm quen với các ngôn ngữ lập trình khác: ví dụ nh ngôn ngữ Pascal các hàm IF, AND, OR,… cũng thờng đợc sử dụng trong việc lập trình gi¶i c¸c bµi to¸n. V. KÕt luËn Từ thực tiễn dạy học để nâng cao chất lợng bộ môn Tin học đầu tiên ngêi gi¸o viªn ph¶i nghiªn cøu s¸ch tham kh¶o vµ häc hái kinh nghiÖm cña các giáo viên dạy bộ môn Tin học lâu năm để tìm cho mình một phơng pháp tốt nhất. Từ đó rèn luyện cho học sinh lĩnh hội đợc những kiến thức Tin học mét c¸ch nh¹nh bÐn nhÊt. Trªn ®©y lµ mét sè kinh nghiÖm nhá trong qu¸ tr×nh d¹y häc ë trêng THCS Chí Tân. Rất mong đợc sự giúp đỡ của Hội đồng khoa học để sáng kiến trên đợc hoàn thiện hơn. Ngêi thùc hiÖn Lª ThÞ Hång Anh.

<span class='text_page_counter'>(10)</span>