Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước cho hoạt động y tế cộng đồng trên địa bàn thành phố việt trì luận văn thạc sĩ kinh tế nông nghiệp

HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM

NGUYỄN THỊ DIỆP HẢI

QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH
NHÀ NƯỚC CHO HOẠT ĐỘNG Y TẾ CỘNG ĐỒNG
TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ VIỆT TRÌ

Ngành:

Quản lý kinh tế

Mã số:

8340410

Người hướng dẫn khoa học:

PGS.TS. Nguyễn Phượng Lê

NHÀ XUẤT BẢN HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP - 2019


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực
và chưa được sử dụng để bảo vệ một học hàm, học vị nào.
Tơi cam đoan các thơng tin trích dẫn trong luận văn đều được ghi rõ nguồn gốc
và hoàn toàn trung thực.
Hà Nội, ngày ….tháng….năm 2019
Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Diệp Hải

i


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận văn tốt nghiệp này, ngồi sự nỗ lực của bản thân, tơi đã
nhận được nhiều sự quan tâm và giúp đỡ của các thầy cơ giáo, gia đình, đồng nghiệp
và bè bạn.
Tơi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS Nguyễn Phượng Lê, giảng viên
Khoa Kinh tế & Phát triển nông thôn, Học viện Nơng nghiệp Việt Nam đã tận tình chỉ
bảo, hướng dẫn tơi phương pháp nghiên cứu, phân tích và tạo điều kiện thuận lợi cho tơi
hồn thành đề tài này.
Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong khoa Kinh tế và Phát triển
nông thôn, Học viện Nông nghiệp Việt Nam đã tạo điều kiện, giúp đỡ tơi trong q
trình thực hiện và hồn thành luận văn.
Tơi xin chân thành cảm ơn Trung tâm y tế thành phố Việt Trì, Sở y tế tỉnh Phú
Thọ, cùng các đồng chí cán bộ, cơng chức của trạm y tế các, xã, phường, thị trấn đã
giúp đỡ tơi hồn thành luận văn.
Cuối cùng, tơi xin cám ơn tồn thể bạn bè và người thân đã giúp đỡ, động viên
tơi hồn thành tốt luận văn tốt nghiệp
Hà Nội, ngày ….tháng….năm 2019
Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Diệp Hải

ii


MỤC LỤC

Lời cam đoan .................................................................................................................i
Lời cảm ơn ................................................................................................................... ii
Mục lục ...................................................................................................................... iii
Danh mục chữ viết tắt................................................................................................... vi
Danh mục bảng ...........................................................................................................vii
Danh mục sơ đồ ........................................................................................................... ix
Trích yếu luận văn ......................................................................................................... x
Thesis abstract .............................................................................................................xii
Phần 1. Mở đầu ........................................................................................................... 1
1.1.

Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................... 1

1.2.

Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................ 2

1.3.

Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu .................................................. 3

1.4.

Những đóng góp mới của luận văn................................................................... 3

Phần 2. Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý chi thường xuyên ngân sách
nhà nước cho hoạt động y tế cộng đồng ........................................................ 5
2.1.

Lý luận về quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước cho hoạt động

y tế cộng đồng ................................................................................................. 5

2.1.1.

Một số khái niệm có liên quan ......................................................................... 5

2.1.2.

Đặc điểm quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước cho hoạt động
y tế cộng đồng ................................................................................................. 8

2.1.3.

Vai trò quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước cho hoạt động y
tế cộng đồng .................................................................................................. 10

2.1.4.

Nội dung nghiên cứu quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước cho
hoạt động y tế cộng đồng ............................................................................... 12

2.1.5.

Yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước
cho hoạt động y tế cộng đồng......................................................................... 18

2.2.

Cơ sở thực tiễn .............................................................................................. 20

2.2.3.

Bài học kinh nghiệm về quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước
cho hoạt động y tế cộng đồng ở thành phố Việt Trì ........................................ 22

Phần 3. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................. 24

iii


3.1.

Đặc điểm địa bàn nghiên cứu ......................................................................... 24

3.2.

Phương pháp thu thập thông tin ..................................................................... 35

3.2.1.

Lý do chọn điểm nghiên cứu .......................................................................... 35

3.2.2.

Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp............................................................. 36

3.2.3.

Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp .............................................................. 37

3.2.4.

Phương pháp xử lý và phân tích thơng tin ...................................................... 38

3.2.5.

Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ......................................................................... 38

Phần 4. Kết quả nghiên cứu và thảo luận ................................................................. 40
4.1.

Thực trạng quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước cho hoạt động
y tế cộng đồng ............................................................................................... 40

4.1.1.

Phân cấp trong quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước cho hoạt
động y tế cộng đồng....................................................................................... 40

4.1.2.

Lập và phân bổ dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước cho hoạt
động y tế cộng đồng....................................................................................... 41

4.1.3.

Thực hiện dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước cho hoạt động
y tế cộng đồng ............................................................................................... 51

4.1.4.

Quyết toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước cho hoạt động y tế
cộng đồng ...................................................................................................... 58

4.1.5.

Thanh tra, giám sát chi thường xuyên ngân sách nhà nước cho hoạt
động y tế cộng đồng....................................................................................... 65

4.1.6.

Kết quả quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước cho hoạt động y
tế cộng đồng .................................................................................................. 68

4.2.

Yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước
cho hoạt động y tế cộng đồng......................................................................... 71

4.2.1.

Mức độ tăng trưởng của nền kinh tế và quan hệ phân phối NSNN.................. 71

4.2.2.

Hệ thống các văn bản, chế độ, chính sách pháp luật ....................................... 72

4.2.3.

Chu trình ngân sách (Lập, chấp hành, quyết tốn ngân sách) .......................... 73

4.2.4.

Trình độ cán bộ quản lý và bộ máy quản lý .................................................... 75

4.3.

Giải pháp tăng cường quản lý chi thường xuyên NSNN cho hoạt động y
tế cộng đồng .................................................................................................. 76

4.3.1.

Căn cứ đề xuất giải pháp ................................................................................ 76

4.3.2.

Một số giải pháp hoàn thiện quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà
nước cho hoạt động y tế cộng đồng trên địa bàn thành phố Việt Trì ............... 78

iv


Phần 5. Kết luận và kiến nghị ................................................................................... 88
5.1.

Kết luận ......................................................................................................... 88

5.2.

Kiến nghị ....................................................................................................... 89

5.2.1.

Đối với Nhà nước .......................................................................................... 89

5.2.2.

Kiến nghị với UBND Tỉnh Phú Thọ............................................................... 89

Tài liệu tham khảo ....................................................................................................... 91
Phụ lục ...................................................................................................................... 93

v


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt

Nghĩa tiếng Việt

BQ

Bình quân

DN

Doanh nghiệp

DT

Dự toán

GDP

Tổng sản phẩm quốc dân

HĐND

Hội đồng nhân dân

KHH

Kế hoạch hóa

KP

Kinh phí

KT - XH

Kinh tế xã hội

KHHGĐ

Kế hoạch hóa gia đình

KBNN

Kho bạc nhà nước

MTQG

Mục tiêu quốc gia

NĐ/CP

Nghị định - Chính phủ

NN

Nông nghiệp

NTM

Nông thôn mới

NQ/TW

Nghị quyết Trung ương

NS

Ngân sách

NSNN

Ngân sách nhà nước

NSTW

Ngân sách trung ương

QĐ-UBND

Quyết định ủy ban nhân dân

QLNN

Quản lý Nhà nước

TCKH

Tài chính kế hoạch

TL

Tỷ lệ

Tr.đ

Triệu đồng

TTYT

Trung tâm y tế

UBND

Ủy ban nhân dân

USD

Đô la Mỹ

VNĐ

Việt Nam Đồng

YTCĐ

Y tế cộng đồng

vi


DANH MỤC BẢNG
Bảng 3.1. Khí hậu thành phố Việt Trì ........................................................................ 25
Bảng 3.2. Thống kê diện tích đất thành phố Việt Trì ................................................. 26
Bảng 3.3. Tình hình thực hiện kế hoạch chuyên môn trong giai đoạn 2016 2018 .......................................................................................................... 34
Bảng 3.4. Tổng hợp các số liệu thứ cấp ..................................................................... 37
Bảng 4.1. Tình hình phân cấp quản lý chi thường xuyên trong hoạt động y tế
cộng đồng trên địa bàn thành phố Việt Trì giai đoạn 2016 - 2018 .............. 40
Bảng 4.2. Định mức kinh phí thực hiện tự chủ do ngân sách nhà nước cấp ................ 42
Bảng 4.3. Định mức khoản chi hành chính trong đơn vị có hoạt động y tế
cộng đồng ................................................................................................. 42
Bảng 4.4. Dự toán các khoản mục chi phí cho hoạt động nghiệp vụ y tế
cộng đồng ................................................................................................. 43
Bảng 4.5. Định mức khoản chi hoạt động y tế cộng đồng tại các đơn vị .................... 44
Bảng 4.6. Đánh giá của các cán bộ quản lý, công chức, viên chức về định mức
chi thường xuyên ngân sách nhà nước cho hoạt động y tế cộng đồng......... 45

Bảng 4.7. Tổng hợp dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước cho sự
nghiệp y tế theo nguồn kinh phí giai đoạn 2016 - 2018 .............................. 49
Bảng 4.8. Tổng hợp dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước cho phát
triển y tế cộng đồng giai đoạn 2016 - 2018 ................................................ 50
Bảng 4.9. Tổng hợp chi thường xuyên ngân sách nhà nước cho phát triển y tế
cộng đồng giai đoạn 2016 - 2018 ............................................................... 52
Bảng 4.10. Tổng hợp chi thường xuyên ngân sách nhà nước cho nghiệp vụ
chuyên môn giai đoạn 2016 - 2018 ............................................................ 52
Bảng 4.11. Tình hình kiểm tra, kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước
cho hoạt động y tế cộng đồng trên địa bàn thành phố Việt Trì ................... 57
Bảng 4.12. Quyết tốn thu, chi ngân sách nhà nước cho hoạt động y tế cộng
đồng năm 2018.......................................................................................... 60
Bảng 4.13. Tình hình xét duyệt quyết tốn giai đoạn 2016 - 2018................................ 62
Bảng 4.14. Tổng hợp ý kiến đánh giá về công tác lập, chấp hành và quyết toán
chi thường xuyên NSNN cho hoạt động y tế cộng đồng ............................. 64

vii


Bảng 4.15. Cơng tác kiểm tra, kiểm sốt thực hiện chi thường xuyên ngân sách
Nhà nước cho hoạt động y tế cộng đồng giai đoạn 2016 - 2018 ................. 66
Bảng 4.16. Ý kiến đánh giá về công tác thanh tra, kiểm tra đối với các đơn vị có
hoạt động y tế cộng đồng........................................................................... 67
Bảng 4.17. Đánh giá của cán bộ quản lý, công chức, viên chức y tế về kết quả
quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước cho hoạt động y tế
cộng đồng ................................................................................................. 70
Bảng 4.18. Đánh giá của cán bộ quản lý, công chức viên chức y tế, người dân về
việc triển khai, áp dụng các văn bản, khung pháp lý đối với các đơn
vị có hoạt động y tế cộng đồng .................................................................. 72
Bảng 4.19. Đánh giá của cán bộ, công chức, viên chức và người dân về cơng tác

lập dự tốn chi thường xun cho hoạt động y tế cộng đồng ...................... 73
Bảng 4.20. Kết quả khảo sát về công tác tổ chức thực hiện dự toán chi thường
xuyên NSNN cho hoạt động y tế cộng đồng .............................................. 74
Bảng 4.21. Số lượng và tỷ lệ cán bộ lãnh đạo đơn vị trả lời về công tác kiểm tra,
giám sát chi thường xuyên ngân sách nhà nước cho hoạt động y tế
cộng đồng ................................................................................................. 74
Bảng 4.22. Khảo sát đánh giá về cơng tác quyết tốn chi thường xuyên ngân
sách Nhà nước cho hoạt động thường xuyên tại thành phố Việt Trì ........... 75
Bảng 4.23. Đánh giá của cán bộ, cộng tác viên, người thụ hưởng về ảnh hưởng
của trình độ cán bộ quản lý tới việc thực hiện tổ chức quản lý chi
thường xuyên ngân sách nhà nước cho hoạt động y tế cộng đồng .............. 76

viii


DANH MỤC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 2.1.

Phân loại chi ngân sách nhà nước .......................................................... 6

Sơ đồ 2.2.

Quy trình lập dự tốn chi thường xuyên ngân sách nhà nước cho
hoạt động y tế cộng đồng ......................................................................15

Sơ đồ 3.1.

Hệ thống các đơn vị ngành y tế tỉnh Phú Thọ ........................................31

Sơ đồ 3.2.

Cơ cấu tổ chức bộ máy của trung tâm y tế thành phố ............................32

Sơ đồ 4.1.

Lập và phân bổ dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước
trong các cơ sở y tế ...............................................................................45

Sơ đồ 4.2.

Mơ hình phân bổ dự tốn chi thường xuyên ngân sách nhà nước
cho hoạt động y tế cộng đồng ...............................................................47

Sơ đồ 4.3.

Quy trình cơng tác quyết tốn chi thường xuyên ngân sách nhà
nước cho hoạt động y tế cộng đồng thành phố Việt Trì, 2016 - 2018.....59

ix


TRÍCH YẾU LUẬN VĂN
Họ và tên: Nguyễn Thi Diệp Hải
Tên luận văn:“Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước cho hoạt động y tế cộng
đồng trên địa bàn thành phố Việt Trì”
Ngành: Quản lý kinh tế

Mã số: 8340410

Tên cơ sở đào tạo: Học viện Nông nghiệp Việt Nam

Thành phố Việt Trì thuộc tỉnh Phú Thọ, là thành phố hoạt động kinh tế đang trên
đà phát triển, hoạt động xã hội hoá lĩnh vực y tế chưa nhiều nên các khoản chi từ ngân
sách nhà nước cho hoạt động y tế vẫn còn giữ vai trò chủ đạo. Nhận thức được vai trò
và tầm quan trọng của y tế cộng động trong những năm qua ngân sách nhà nước chi cho
sự nghiệp y tế của thành phố đã không ngừng tăng lên theo từng năm, từng giai đoạn, đã
góp phần tạo điều kiện cải tạo, tăng cường cơ sở vật chất - kỹ thuật cho các cơ sở y tế.
Mở rộng quy mơ, nâng cao chất lượng khám bệnh, phịng bệnh và chữa bệnh trên địa
bàn thành phố Việt Trì.
Để góp phần hồn thiện cơng tác quản lý về tài chính ngân sách của địa phương,
tơi lựa chọn nghiên cứu đề tài “Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước cho
hoạt động y tế cộng đồng trên địa bàn thành phố Việt Trì”.
Mục tiêu chung:
Trên cơ sở đánh giá thực trạng quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước
cho hoạt động y tế cộng đồng trên địa bàn thành phố Việt Trì, phân tích các yếu tố ảnh
hưởng đến quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước cho sự nghiệp y tế cộng đồng,
từ đó đề xuất một số giải pháp hoàn thiện quản lý chi thường xuyên NSNN cho hoạt
động y tế cộng đồng trên địa bàn trong những năm tiếp theo.
Mục tiêu cụ thể
Góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý chi thường xuyên
ngân sách nhà nước cho hoạt động y tế cộng đồng.
Phân tích thực trạng và yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chi thường xuyên NSNN
cho hoạt động y tế cộng đồng trên địa bàn thành phố Việt Trì.
Đề xuất các giải pháp hồn thiện quản lý chi thường xuyên NSNN cho hoạt
động y tế cộng đồng trên địa bàn thành phố Việt Trì trong những năm tiếp theo.
Phương pháp nghiên cứu:
Phương pháp chọn điểm nghiên cứu, phương pháp thu thập thông tin, phương
pháp xử lý thơng tin và phương pháp phân tích thơng tin. Số liệu sơ cấp được tác giả thu

x

thập bằng cách khảo sát bằng bảng hỏi đối với 166 đối tượng bao gồm cán bộ quản lý y
tế cấp thành phố, cán bộ cấp xã, phường, công chức, viên chức hoạt động y tế cộng
đồng và người dân bằng cách phát phiếu điều tra.
Kết quả nghiên cứu chính và kết luận
Nghiên cứu đã góp phần hệ thống hóa được cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý
chi thường xuyên ngân sách nhà nước cho hoạt động y tế cộng đồng. Trên cơ sở kinh
nghiệm trong và ngồi nước, từ đó rút ra bài học kinh nghiệm cho thành phố Việt trì, Phú
Thọ trong quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước cho hoạt động y tế cộng đồng.
Nghiên cứu đã đánh giá thực trạng việc quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà
nước cho hoạt động y tế cộng đồng trên địa bàn thành phố Việt Trì, Phú Thọ. Quá trình
quản lý chi cho hoạt động y tế cộng đồng của thành phố Việt Trì đã thực hiện theo đúng
trình tự quyết tốn của luật NSNN. Báo cáo quyết toán của các đơn vị phản ánh đầy đủ
các nội dung nghiệp vụ phát sinh, số liệu khớp đúng giữa các báo cáo chi tiết với báo
cáo tổng hợp, khớp đúng với báo cáo tại hệ thống kho bạc nhà nước. Tuy nhiên trong
việc quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước cho hoạt động y tế cộng đồng tại
thành phố Việt Trì vẫn cịn nhiều bất cập như: Phân cấp quản lý chi giữa các cấp chính
quyền địa phương. Văn bản khung pháp lý cần được hoàn thiện cho phù hợp. Các yếu tố
ảnh hưởng đến quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước cho hoạt động y tế cộng
đồng: Yếu tố khách quan: (Mức độ tăng trưởng của nền kinh tế và quan hệ phân phối
ngân sách nhà nước. Hệ thống các văn bản, chế độ, chính sách pháp luật). Yếu tố chủ
quan: Chu trình ngân sách (Lập, chấp hành, quyết tốn ngân sách). Trình độ cán bộ
quản lý. Bộ máy quản lý.
Trong thời gian tới để công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước
cho hoạt động y tế cộng đồng trên địa bàn thành phố Việt Trì hiệu quả và hoàn thiện
hơn cần thực hiện tốt 6 giải pháp đó là: (1) Giải pháp về phân cấp quản lý chi thường
xuyên NSNN cho hoạt động y tế cộng đồng: (2) Hồn thiện cơng tác phân bổ định mức
chi thường xuyên cho sự nghiệp y tế, hoạt động y tế cộng đồng: (3) Hoàn thiện hệ thống
văn bản pháp luật có liên quan đến chi thường xuyên NSNN cho hoạt động y tế cộng
đồng: (4) Hồn thiện quyết tốn chi thường xuyên NSNN cho hoạt động y tế cộng đồng:

(5) Tăng cường công tác giám sát, kiểm tra việc thực hiện chi: (6) Nâng cao phẩm chất,
trình độ năng lực của đội ngũ cán bộ nhân viên có liên quan đến việc quản lý chi thường
xuyên NSNN cho hoạt động y tế cộng đồng.

xi


THESIS ABSTRACT
Author: Nguyen Thi Diep Hai
Thesis title: State management of regular state budget expenditures for community
health activities in Viet Tri city.
Major: Economic Management

Code: 8340410

Academic Institution: Vietnam National University of Agriculture
Research Findings:
Viet Tri City in Phu Tho Province, is an economic activity city that is on the rise
to its peak, the socialization of the health sector is not much, so the state budget
expenditures for health activities still plays a leading role. Recognizing the role and
importance of public health in the past years, the state budget spent on hea lth care
sector in the city has been increasing year by year, contributing to creating conditions of
renovation and enhancing material and technical conditions for medical
establishments:Expanding scale, improving the quality of medical examination, disease
prevention and treatment nationwide.
In order to improving the management of local budget for the health sector, I
chose to study the topic "State management of regular state budget expenditures for
community health activities in Viet Tri city".
General objectives:
On the basis of assessing the current situation of managing the state budget's

regular expenditures for public health activities in Viet Tri city, analyzing the factors
and proposed some solutions to improve the management of state budget expenditure
for community health activities in the following years.
Detail goal: (1) Contributing to systematizing the theoretical and practical basis
for managing regular state budget expenditures for community health activities; (2)
Analysis of the situation and factors affecting the management of regular state budget
expenditures for community health activities in Viet Tri city; (3) Proposing solutions to
perfect the management of state budget recurrent expenditures for public health
activities in Viet Tri city in the following years.
Research method: Research point selection method, method of information
collection, information processing method and information analysis method. Primary
data was collected by surveying by questionnaires for 166 samples including city-level
health management officers, commune and ward officials, public servants and health
workers plus copper and people by giving questionnaires.

xii


Main research results and conclusions
The study has contributed to systematizing the theoretical and practical basis for
managing regular state budget expenditures for community health activities. On the basis of
domestic and foreign experiences, this study summarized some lessons for Viet Tri city,
Phu Tho in managing regular state budget expenditures for community health activities.
The study has evaluated the status of the management of regular state budget
expenditures for community health activities in Viet Tri City, Phu Tho. The process of
managing expenditures for public health activities in Viet Tri city has been
implemented in accordance with the order of settlement of the State Budget Law. The
settlement (final account) is made from the basis and synthesized from the bottom up so
that it is fully objective and quick. The final accounts of the units fully reflect the
contents of the arising operations, the data are consistent between the detailed reports

and the general report of units as well as the reports at the state treasury system.
However, there are still many shortcomings in managing regular state budget
expenditures for public health activities in Viet Tri city including: Decentralizing
management of expenditures among local authorities; Decentralize autonomy to be
financially responsible for the units; Legal framework documents should be finalized
accordingly. Factors affecting the management of state budget recurrent expenditures
for public health activities following: Objective factors (Economic growth and state
budget distribution relations, system of documents, regimes and legal policies) and
subjective factors (budget cycle (budget formulation, execution, and settlement);
Qualifications of managers;: Management administation).
In the coming time, in order to implement more effective and better the manage
the regular state budget for public health activities in the area of Viet Tri city, we should
apply 6 solutions: (1) Solution on decentralizing the management of state budget
recurrent expenditures for public health activities: (2) Completing the allocation of
regular spending norms for health care and community health activities: (3) Improve the
system of legal documents related to regular state budget spending for community
health activities: (4) Completing final settlement of state budget expenditures for
community health activities: (5) Strengthen supervision and inspection of spending
implementation: (6) Improve the quality and capacity of staff members related to the
management of state budget recurrent expenditures for

xiii


PHẦN 1. MỞ ĐẦU
1.1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Y tế cộng đồng đóng một vai trị hết sức quan trọng trong việc ngăn ngừa
bệnh tật tại các nước đang phát triển. Trọng tâm can thiệp của y tế cộng đồng là
phòng bệnh trước khi đến mức phải chữa bệnh thơng qua việc theo dõi tình trạng
và điều chỉnh hành động bảo vệ sức khỏe. Trong đó, sức khỏe - sức lao động của

con người là tài sản quý giá nhất, là một trong những nguồn lực quan trọng quyết
định sự phát triển KT-XH của một quốc gia.Việt Nam đang hướng tới một hệ
thống y tế có mục tiêu cơng bằng, hiệu quả và phát triển. Để đạt được điều đó
cần có sự can thiệp của nhà nước bằng nhiều hình thức trong đó có tăng cường
đầu tư nguồn lực cho hoạt động y tế cộng đồng, mà nguồn lực chủ yếu là chi
NSNN cho phát triển lĩnh vực y tế cộng đồng.
Thành phố Việt Trì thuộc tỉnh Phú Thọ, là thành phố hoạt động kinh tế
đang trên đà phát triển, hoạt động xã hội hoá lĩnh vực y tế chưa nhiều nên các
khoản chi từ NSNN cho hoạt động y tế vẫn còn giữ được vai trò chủ đạo. Nhận
thức được vai trò và tầm quan trọng của hoạt động y tế cộng động, trong những
năm qua NSNN chi cho sự nghiệp y tế của thành phố đã không ngừng tăng lên
theo từng năm, từng giai đoạn, đã góp phần tạo điều kiện cải tạo, tăng cường cơ
sở vật chất- kỹ thuật cho các cơ sở y tế, mở rộng quy mơ, nâng cao chất lượng
khám bệnh, phịng bệnh và chữa bệnh trên địa bàn thành phố Việt trì.
Hiệu lực sử dụng nguồn lực NSNN này phụ thuộc nhiều vào công tác quản
lý. Quản lý chi thường xuyên NSNN cho hoạt động y tế cộng đồng là một nội
dung của quản lý chi NSNN. Quản lý chi thường xuyên NSNN cho hoạt động y
tế cộng đồng quan trọng vì những lý do chủ yếu sau: Chất lượng, hiệu quả của
các hoạt động y tế cộng đồng ảnh hưởng trực tiếp đến sức khoẻ con người, mà
sức khoẻ con người là tiền đề cần thiết để tạo ra trí tuệ - tài sản quý nhất của mọi
tài sản. Tuy nhiên trong thời gian qua, công tác quản lý chi NSNN, đặc biệt là
quản lý chi thường xuyên NSNN cho hoạt động y tế cộng đồng trên địa bàn
thành phố Việt Trì, bên cạnh những kết quả đạt được vẫn cịn nhiều khó khăn,
tồn tại, bất cập như: Về phân cấp quản lý và nhiệm vụ chi giữa các cấp chính
quyền địa phương. Về định mức phân bổ chi thường xuyên NSNN. Cơ cấu
nguồn kinh phí, phương pháp quản lý. Hiệu quả sử dụng ngân sách. Công tác

1

thanh tra, kiểm tra, công tác đào tạo, nâng cao trình độ cán bộ y tế cơ sở. Đầu tư
cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ công tác khám chữa bệnh. Phân quyền tự
chủ, tự chịu trách nhiệm về tài chính cho các đơn vị. Văn bản, khung pháp lý cần
được hoàn thiện cho phù hợp, tạo điều kiện cho quản lý lĩnh vực này được tốt
hơn và thúc đẩy sự nghiệp y tế trên địa bàn tỉnh ngày một phát triển.
Đã có nhiều tác giả nghiên cứu các vấn đề có liên quan đến quản lý chi
NSNN nhưng chủ yếu đề cập đến thu, chi NSNN nói chung. Cơ chế tự chủ, tự
chịu trách nhiệm tại các bệnh viện, đơn vị sự nghiệp y tế, hoặc liên quan một số
lĩnh vực khác như chi NSNN cho sự nghiệp giáo dục đào tạo. Quản lý thu, chi
thường xuyên ngân sách xã, phường, thị trấn. Đến nay trên địa bàn thành phố
Việt Trì chưa có nghiên cứu nào về quản lý chi thường xuyên NSNN cho sự
nghiệp y tế cộng đồng. Câu hỏi luôn được đặt ra là: Quản lý chi thường xuyên
NSNN cho hoạt động y tế cộng đồng gồm các đặc điểm và nội dung gì? Nguyên
tắc, công cụ quản lý chi thường xuyên NSNN cho hoạt động y tế cộng đồng như
thế nào? Thực trạng công tác quản lý chi thường xuyên NSNN cho hoạt động y
tế cộng đồng trên địa bàn thành phố Việt Trì những năm qua như thế nào? Các
yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chi thường xuyên NSNN cho hoạt động y tế cộng
đồng trên địa bàn thành phố Việt Trì là gì? Để hồn thiện quản lý chi thường
xun NSNN cho cho hoạt động y tế cộng đồng trên địa bàn thành phố Việt Trì
cần có những giải pháp nào?
Để góp phần hồn thiện cơng tác quản lý về tài chính ngân sách của địa
phương, tơi lựa chọn nghiên cứu đề tài “Quản lý chi thường xuyên ngân sách
nhà nước cho hoạt động y tế cộng đồng trên địa bàn thành phố Việt Trì”.
1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
1.2.1. Mục tiêu chung
Trên cơ sở đánh giá thực trạng quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà
nước cho hoạt động y tế cộng đồng trên địa bàn thành phố Việt Trì, phân tích các
yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước cho hoạt
động y tế cộng đồng, từ đó đề xuất một số giải pháp hồn thiện quản lý chi
thường xuyên NSNN cho hoạt động y tế cộng đồng trên địa bàn trong những năm

tiếp theo.
1.2.2. Mục tiêu cụ thể
Góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý chi thường

2


xuyên ngân sách nhà nước cho hoạt động y tế cộng đồng.
Phân tích thực trạng và yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chi thường xuyên
NSNN cho hoạt động y tế cộng đồng trên địa bàn thành phố Việt Trì.
Đề xuất các giải pháp hoàn thiện quản lý chi thường xuyên NSNN cho
hoạt động y tế cộng đồng trên địa bàn thành phố Việt Trì trong những năm
tiếp theo.
1.3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
1.3.1. Đối tượng nghiên cứu
Nghiên cứu những vấn đề lý luận về cơ chế, chính sách, luật pháp cũng như
thực tiễn có liên quan đến quản lý chi thường xuyên NSNN cho hoạt động y tế
cộng đồng trên địa bàn thành phố Việt Trì, được cụ thể hóa ở các đối tượng sau:
Hệ thống tổ chức y tế cộng đồng của thành phố Việt Trì.
Nguồn NSNN cho hoạt động y tế cộng đồng của thành phố Việt Trì.
Cơ quan quản lý chi thường xuyên NSNN cho hoạt động y tế cộng đồng.
1.3.2. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi về nội dung: Công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà
nước cho hoạt động y tế cộng đồng trên địa bàn thành phố Việt Trì.
Phạm vi khơng gian: Đề tài tập trung nghiên cứu trên địa bàn thành phố
Việt Trì.
Phạm vi thời gian: Thời gian nghiên cứu số liệu thứ cấp từ năm 2016 đế n
năm 2018. Số liệu sơ cấp điều tra cuối năm 2018 đầu năm 2019.
1.4. NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN VĂN
Luận văn đã tập hợp, hệ thống và làm sáng tỏ những vấn đề lý luận của

quản lý chi thường xuyên ngân sách cho hoạt động y tế cộng đồng làm rõ khái
niệm của chi thường xuyên ngân sách, hoạt động y tế cộng đồng. Đặc điểm vai
trò của hoạt động chi thường xuyên ngân sách cho hoạt động y tế cộng đồng. Nội
dung nghiên cứu, các yếu tố ảnh hưởng đến chi thường xuyên ngân sách cho hoạt
động y tế cộng đồng. Tìm hiểu cơ sở thực tế về chi thường xuyên ngân sách cho
hoạt động y tế cộng đồng của một số tỉnh huyện từ đó rút ra bài học kinh nghiệm
về chi thường xuyên ngân sách cho hoạt động y tế cộng đồng trên địa bàn thành
phố Việt trì.

3


Luận văn đã trình bày với nhiều dẫn liệu và minh chứng về các nội dung
của chi thường xuyên ngân sách nhà nước các huyện tỉnh trong nước từ đó làm
bài học để thúc đẩy quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước cho hoạt động
y tế cộng đồng. Phân tích được thực trạng chi thường xuyên ngân sách nhà nước
trên địa bàn thành phố Việt Trì và những thành tựu đạt được, những tồn tại, hạn
chế, nguyên nhân và những yếu tố ảnh hưởng đến chi thường xuyên ngân sách từ
đó đưa ra các giải pháp nhằm thúc đẩy quản lý chi thường xuyên ngân sách.

4


PHẦN 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
VỀ QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
CHO HOẠT ĐỘNG Y TẾ CỘNG ĐỒNG
2.1. LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ
NƯỚC CHO HOẠT ĐỘNG Y TẾ CỘNG ĐỒNG
2.1.1. Một số khái niệm có liên quan
2.1.1.1. Khái niệm ngân sách nhà nước

Tài chính nhà nước là một phạm trù kinh tế - lịch sử, gắn liền với sự ra đời
của nhà nước và nền kinh tế hàng hố tiền tệ. Nhà nước sử dụng quyền lực của
mình tham gia vào quá trình phân phối sản phẩm xã hội dưới hình thức tiền tệ
như thuế bằng tiền, vay nợ để phục vụ cho hoạt động của mình hình thành nên
NSNN, bộ phận quan trọng nhất của khu vực tài chính nhà nước (Dương Đăng
Chinh và Phạm Văn Khoan, 2009).
Trong thực tiễn khái niệm ngân sách thường để chỉ tổng số thu và chi của
một đơn vị trong một thời gian nhất định. Một bảng tính tốn các chi phí để thực
hiện một kế hoạch, hoặc một chương trình cho một mục đích nhất định của một
chủ thể nào đó. Nếu chủ thể đó là nhà nước thì được gọi là NSNN (Dương Đăng
Chinh và Phạm Văn Khoan, 2009).
Tại điều 1 Luật NSNN được Quốc hội khoá XI nước Cộng hồ xã hội chủ
nghĩa Việt Nam thơng qua tại kỳ họp thứ hai, năm 2002 cũng khẳng định: “Ngân
sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của nhà nước đó được cơ quan nhà
nước có thẩm quyền quyết định và được thực hiện trong một năm để bảo đảm
thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của nhà nước”.
2.1.1.2. Chi thường xuyên ngân sách nhà nước
Chi tiêu của NSNN diễn ra trong pha ̣m vi rô ̣ng, đa da ̣ng về hı̀nh thức.
Trong Quản lý NSNN ta hiê ̣n nay, người ta chủ yế u phân loa ̣i nô ̣i dung chi của
nó theo mô ̣t số nhóm lớn. Bên cạnh chi đầu tư phát triển, chi trả nợ, chi bổ sung
dự trữ tài chính, chi chuyển nguồn, chi thường xuyên là một trong các khoản chi
của NSNN.
Các khoản chi thường xuyên mang tính chất là các khoản chi cho tiêu dùng
xã hội và gắn liền với chức năng quản lý xã hội của nhà nước. Hằng năm NSNN

5


phải chi một số lượng khá lớn các nguồn tài chính cho lĩnh vực này.
Vốn chi cho mục đích tiêu dùng xã hội có thể huy động từ nhiều nguồn

vốn khác nhau: Nguồn NSNN, nguồn tự tạo của các đơn vị thơng qua hoạt động
sự nghiệp, nguồn tài chính của các tổ chức kinh tế, các doanh nghiệp, của các tổ
chức xã hội, nguồn huy động từ sự đóng góp của dân cư theo chính sách hoặc tự
nguyện, biếu tặng và nguồn từ nước ngồi thơng qua hợp tác trong hoạt động sự
nghiệp trong đó cấp phát NSNN cho tiêu dùng xã hội là nguồn chính và chiếm tỷ
trọng lớn trong toàn bộ số chi về tiêu dùng xã hội.
Chi thường xuyên được phân thành các loại chi sau:
- Chi sự nghiệp: Chi sự nghiệp là những khoản chi cho các dịch vụ và hoạt
động xã hội phục vụ nhu cầu phát triển kinh tế xã hội và nâng cao dân trí của dân
cư. Theo tính chất hoạt động của các ngành, chi sự nghiệp bao gồm các khoản:
chi sự nghiệp kinh tế, chi nghiên cứu khoa học, sự nghiệp giáo dục đào tạo, sự
nghiệp y tế, sự nghiệp văn hóa thơng tin, thể dục thể thao và chi đảm bảo xã hội.
Chi ngân sách nhà ước

Chi đầu tư
phát triển

Chi
sự nghiệp

Chi
sự nghiệp
kinh tế

Chi thường
xuyên

Chi quản lý
nhà nước

Chi sự
nghiệp khoa
học

Chi bổ
sung quỹ
dự trữ tài
chính

Chi trả nợ

Chi bổ sung
cho NS cấp
dưới

Chi quốc
phịng, an
ninh

Chi trợ giá

Chi khác
ngân sách

Chi sự
nghiệp
giáo dục

Chi sự
nghiệp y

tế

Sự nghiệp
văn hoá thể
thao

Sơ đồ 2.1. Phân loại chi ngân sách Nhà nước
Nguồn: Quốc hội, (2015)

6


- Chi quản lý nhà nước: Chi quản lý nhà nước bắt nguồn từ sự tồn tại của
nhà nước và phù hợp với đặc điểm chức năng của nhà nước. Các khoản chi về
quản lý nhà nước được cấp phát từ NSNN bao gồm: Chi về hoạt động của các cơ
quan quyền lực nhà nước như Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp, chi về hoạt
động của hệ thống các cơ quan pháp luật như ngành tư pháp, hệ thống tòa án
nhân dân và viện kiểm sát nhân dân, chi về hoạt động quản lý vĩ mô nền kinh tế
xã hội cho hệ thống các cơ quan quản lý kinh tế xã hội như chính phủ, các bộ,
ngành thuộc Chính phủ và chính quyền các cấp, chi về hoạt động của các cơ
quan thuộc Đảng Cộng sản Việt Nam ở các cấp, hỗ trợ cho các tổ chức chính trị
xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp.
- Chi quốc phòng, an ninh: Chi cho Quốc phòng và an ninh thuộc vào lĩnh
vực chi cho tiêu dùng xã hội. Căn cứ theo mục đích sử dụng, khoản chi tài chính
này được phân thành hai bộ phận cơ bản. Bộ phận thứ nhất gồm các khoản chi
cho quốc phòng để phòng thủ và bảo vệ nhà nước, chống sự xâm lược, tấn công
và đe dọa từ nước ngoài. Bộ phận thứ hai gồm các khỏan chi được hướng vào
bảo vệ và giữ gìn chế độ xã hội, an ninh của dân cư trong nước.
- Trợ giá theo chính sách của nhà nước: Nhằm hỗ trợ người dân hoặc người
sản xuất kinh doanh đồng thời đạt được mục tiêu nhất định, nhà nước có những chủ

trương hỗ trợ trong việc sử dụng tiêu dùng một mặt hàng bằng cách trợ giá.
- Các khoản chi thường xuyên khác theo quy định của pháp luật.
2.1.1.3. Y tế cộng đồng
Y tế cộng đồng là các hoạt động chăm sóc, bảo vệ và nâng cao sức khỏe
nhân dân. Y tế cộng đồng là hướng tới những đối tượng xã hội đặc biệt như đối
tượng người nghèo, đối tượng hộ gia đình chính sách, đối tượng đặc biệt có hồn
cảnh khó khăn (Lê Vũ Anh, 2010).
Hoạt động y tế cộng đồng gồm những hoạt động như khám chữa bệnh
thông thường, hoạt động trong khuân khổ chương trình quốc gia về y tế (tiêm
chủng, chương trình chống suy dinh dưỡng cho trẻ em, chương trình mục tiêu
quốc gia như phịng chống bệnh xã hội, hoạt động tuyên truyền giáo dục sức
khoẻ cho nhân dân phòng tránh bệnh phòng chống bệnh lao, phong, tâm thần,
HIV, AIDS, dân số (Lê Vũ Anh, 2010).
Hoạt động cơng tác khám chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe ban đầu cho
người dân là một mạng lưới rộng khắp giúp cho người dân dễ dàng tiếp cận và

7


thực hiện quyền chăm sóc sức khỏe, nâng cao phúc lợi xã hội đảm bảo công bằng
người hưởng lợi (Lê Vũ Anh, 2010).
2.1.1.4. Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước cho hoạt động y tế
cộng đồng
Chi thường xuyên NSNN cho hoạt động y tế cộng đồng là khoản chi
thường xuyên thuộc lĩnh vực văn xã, NSNN bố trí chi nhằm đảm bảo chi cho
biên chế, bộ máy, chi hoạt động chuyên môn nghiệp vụ, chi mua sắm sửa chữa
trang thiết bị và chi khác của các đơn vị hoạt động y tế cộng đồng.
Quản lý chi thường xuyên NSNN là việc nhà nước sử dụng quyền lực của
mình để tổ chức và điều chỉnh quá trình chi thường xuyên NSNN nhằm đảm bảo
các khoản chi thường xuyên NSNN được thực hiện theo đúng chế độ chính sách

do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định, phục vụ tốt nhất cho việc thực
hiện các chức năng và nhiệm vụ thường xuyên của nhà nước trong từng thời kỳ
(Bùi Thị Quỳnh, 2014).
2.1.2. Đặc điểm quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước cho hoạt động
y tế cộng đồng
Chi thường xuyên NSNN cho hoạt động y tế cộng đồng được hiểu là sự
thể hiện quan hệ phân phối dưới hình thức giá trị, từ một bộ phận quỹ tiền tệ tập
trung của nhà nước nhằm duy trì, phát triển hoạt động y tế cộng đồng theo
ngun tắc khơng hồn trả trực tiếp, hay đó là khoản chi để duy trì sự tồn tại và
hoạt động của hệ thống y tế từ TW xuống cơ sở nhằm thực hiện chính sách bảo
vệ và chăm sóc sức khoẻ cộng đồng. Chi NSNN cho hoạt động y tế cộng động là
khoản chi thường xuyên thuộc lĩnh vực văn xã, nhưng so với các khoản chi
thường xuyên khác, chi thường xuyên NSNN cho YTCĐ có những nét riêng biệt:
Thứ nhất: Chi thường xuyên NSNN cho YTCĐ là khoản chi vừa mang
tính chất tiêu dùng hiện tại, vừa mang tính chất tích luỹ đặc biệt.
Xét về hình thức bên ngồi và theo từng niên độ ngân sách thì đây là
khoản chi mang tính tiêu dùng xã hội, nhằm thoả mãn nhu cầu chăm sóc và bảo
vệ sức khoẻ của nhân dân, không trực tiếp tạo ra của cải vật chất cho xã hội ở
mỗi năm đó, xong khoản chi này gián tiếp tác động đến việc tạo ra của cải vật
chất cho xã hội, nâng cao sức khỏe con người, tạo điều kiện cho nền kinh tế ổn
định và tăng trưởng, tăng tích luỹ ngân sách.
Vì vậy nếu xét về bản chất bên trong và xét về tác dụng lâu dài thì khoản

8


chi này tác động mạnh mẽ tới yếu tố con người, tác động đến sức khỏe con người, là
nhân tố tác động đến sự phát triển và tăng trưởng của nền kinh tế xã hội.
Thứ hai: Chi thường xuyên NSNN cho YTCĐ là khoản chi chứa đựng
nhiều yếu tố xã hội.

Chi thường xuyên NSNN cho YTCĐ quyết định mức độ ưu đãi đối với
các tầng lớp giai cấp trong xã hội mà đặc biệt là những người có hồn cảnh khó
khăn, những đối tượng thuộc diện ưu tiên, những gia đình chính sách, những
người có cơng với cách mạng, những đối tượng thuộc vùng sâu vùng xa và
những vùng thường xuyên xảy ra dịch bệnh: Qua đó để thực hiện công bằng xã
hội. Mặt khác chi thường xuyên NSNN cho YTCĐ cũng chịu ảnh hưởng của
nhiều yếu tố xã hội (Phong tục, tập quán, mức sống ) chính những yếu tố này sẽ
quyết định tới quan điểm hoạt động của y tế cộng đồng.
Chi thường xuyên NSNN cho YTCĐ là một bộ phận của chi thường
xuyên NSNN. Vì vậy, quản lý chi thường xuyên NSNN cho YTCĐ cần quán triệt
các nguyên tắc quản lý chi thường xuyên của NSNN nói chung, đó là:
- Ngun tắc quản lý theo dự tốn: Lập dự tốn là khâu mở đầu của một
chu trình ngân sách. Lập dự toán sẽ giúp chủ thể quản lý chủ động trong phân bổ
và sử dụng các nguồn lực tài chính. Đối với chi thường xuyên NSNN cho YTCĐ,
lập dự tốn cịn là căn cứ quan trọng để quản lý và kiểm sốt các khoản chi trong
q trình điều hành ngân sách. Ngoài ra, quản lý theo dự toán cũng là cơ sở để
đảm bảo cân đối ngân sách, tạo điều kiện chấp hành ngân sách. Tuy nhiên, để
nguyên tắc này phát huy tác dụng thì việc lập dự toán từ các đơn vị, cở sở y tế
thụ hưởng ngân sách phải khoa học, định mức và chính sách chế độ phải phù hợp
với từng nhiệm vụ chi.
- Nguyên tắc đầy đủ trọn vẹn: Đây là nguyên tắc quan trọng nhất, đòi hỏi
tất cả các khoản chi thường xuyên NSNN cho YTCĐ đều phải được thực hiện
theo đúng định mức, đúng kế hoạch. Các khoản chi đều phải được ghi sổ đầy đủ
vào kế hoạch NSNN và được quyết toán rành mạch. Nguyên tắc này được đưa ra
nhằm hạn chế tình trạng để ngồi ngân sách của các khoản chi thuộc NSNN, dẫn
đến tình trạng lãng phí trong sử dụng vốn NSNN.
- Nguyên tắc tiết kiệm, hiệu quả: Hiệu quả là yêu cầu của mọi quá trình
quản lý, đặc biệt là quản lý tài chính. Tính hiệu quả xuất phát từ thực tế nguồn
lực tài chính nói chung, nguồn kinh phí chi thường xuyên cho lĩnh vực y tế nói

9


riêng có giới hạn, nên việc phân bổ và sử dụng cần đảm bảo nguyên tắc hiệu quả
nhằm đạt được các mục tiêu đề ra. Để nguyên tắc này được tôn trọng, quản lý chi
thường xuyên NSNN cho YTCĐ phải làm tốt một số nội dung sau:
+ Phải xây dựng định mức, tiêu chuẩn chi tiêu phù hợp với từng đối tượng
hay tính chất cơng việc, đồng thời phải có tính thực tiễn.
+ Phải thiết lập các hình thức cấp phát đa dạng và lựa chọn hình thức cấp
phát áp dụng cho mỗi loại hình đơn vị hoặc phù hợp với yêu cầu quản lý của
từng nhóm mục chi.
+ Lựa chọn thứ tự ưu tiên cho các loại hoạt động hoặc theo các nhóm mục
chi sao cho tổng số chi có hạn nhưng khối lượng cơng việc vẫn hồn thành và đạt
chất lượng cao.
- Ngun tắc cơng khai hố: Ngun tắc này được thể hiện suốt trong chu
trình NSNN (Lập, chấp hành và quyết toán NSNN) và phải được áp dụng cho các
cơ quan tham gia vào chu trình NSNN. Việc chi thường xuyên NSNN cho YTCĐ
phải được công khai để mọi người biết. Nguyên tắc này xuất phát từ những lý do:
Y tế là lĩnh vực nhạy cảm, có liên quan đến lợi ích của tồn dân. Hơn nữa, nguồn
tài chính chi cho nhiệm vụ này được thực hiện phần lớn bằng nguồn vốn NSNN,
một nguồn vốn được đóng góp chủ yếu bởi nhân dân, do đó việc cơng khai hoá
các khoản chi để mọi người dân được biết là một nguyên tắc không thể thiếu.
- Nguyên tắc cân đối ngân sách:
Cân đối được hiểu là các khoản chi chỉ được phép thực hiện khi đã có đủ
các nguồn thu bù đắp. Việc thực hiện nguyên tắc này đòi hỏi: Chỉ những khoản
chi nào đã có trong dự tốn chi NSNN cho YTCĐ và đã được cơ quan có thẩm
quyền phê duyệt thì mới được phép chi.
- Nguyên tắc đảm bảo chi trả trực tiếp qua KBNN:
Với chức năng quản lý quỹ NSNN, KBNN kiểm soát mọi khoản chi ngân
sách và có quyền từ chối thanh tốn các khoản chi không đúng quy định, không

phù hợp với chế độ. Hiện nay các đơn vị dự toán phải mở tài khoản tại KBNN,
mọi khoản thanh tốn đều phải có kiểm soát chi từ trước khi nguồn vốn ngân
sách được thanh toán chi trả. (Dương Đăng Chinh và Phạm Văn Khoan, 2010)
2.1.3. Vai trò quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước cho hoạt động y
tế cộng đồng
Quản lý chi thường xuyên NSNN cho YTCĐ là một nội dung của quản lý

10


chi NSNN. Nội dung các khoản chi của ngành y tế đa dạng, có quy mơ lớn. Quản
lý chi thường xuyên NSNN cho YTCĐ quan trọng vì những lý do chủ yếu sau:
Thứ nhất: Chất lượng, hiệu quả của các hoạt động y tế ảnh hưởng trực tiếp
đến sức khoẻ con người, mà sức khoẻ con người là tiền đề cần thiết để tạo ra trí
tuệ - tài sản quý nhất của mọi tài sản. Thực tế cho thấy, quá trình phát triển KTXH khơng diễn ra một cách thụ động mà nó phụ thuộc vào trình độ chun mơn
của con người, con người không nắm vững khoa học công nghệ tiên tiến, khơng
có phẩm chất nhân cách phù hợp với nhu cầu cơng việc thì khơng thể đẩy mạnh
phát triển kinh tế là điều tất yếu, điều đó nói lên rằng y tế không phải là phạm trù
phúc lợi đơn thuần mà nó tác động đến sự nghiệp kinh tế của mỗi quốc gia
(Dương Đăng Chinh và Phạm Văn Khoan, 2010).
Thứ hai: Trong các nguồn kinh phí cho YTCĐ, nguồn vốn từ NSNN vẫn
giữ vai trò đặc biệt quan trọng. Vai trò của khoản chi thường xuyên NSNN cho
YTCĐ được thể hiện trên các mặt sau:
- Ngân sách nhà nước cung cấp chủ yếu nguồn tài chính để duy trì, định
hướng sự phát triển của hệ thống y tế theo đúng đường lối, chủ trương của Đảng
và Nhà nước.
Mặc dù chi tiêu cơng khơng mang lại lợi ích bằng tiền nhưng chính sự can
thiệp của nhà nước đã góp phần vào việc đảm bảo công bằng xã hội: Thông qua
những chính sách của mình, nhà nước điều tiết nguồn tài chính từ nơi thừa sang
nơi thiếu, mà ở lĩnh vực y tế là từ người giàu sang người nghèo, sang những gia

đình chính sách, có cơng với đất nước, mà điều này thì khu vực tư nhân khơng
thể làm được. Chi thường xuyên NSNN cho YTCĐ góp phần hỗ trợ những đối
tượng nghèo khi ốm đau, từ đó góp phần đảm bảo công bằng xã hội. Đồng thời,
chi thường xuyên NSNN cho YTCĐ là một trong những công cụ quản lý vĩ mô
nền kinh tế của nhà nước đối với chiến lược phát triển kinh tế xã hội. Thông qua
việc xác định cơ cấu, tỷ trọng các khoản chi hay tổ chức sắp xếp lại mạng lưới y
tế từ trung ương xuống cơ sở mà nhà nước tham gia điều chỉnh, hướng dẫn các
hoạt động y tế đi đúng chủ trương, đường lối của Đảng và nhà nước đề ra trong
từng thời kỳ (Dương Đăng Chinh và Phạm Văn Khoan, 2010).
- Ngân sách nhà nước là nguồn lực chủ yếu giúp việc củng cố, tăng cường
số lượng và nâng cao chất lượng y tế.
Trong điều kiện nền kinh tế đang chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường, việc
các cá nhân phải tự chi trả cho các dịch vụ y tế thường tăng lên, điều này thường

11