BÀI GIẢNG GIÁC QUAN THỊ GIÁC

Giác quan

Nguyễn Xuân Cẩm Huyên


Đại cương
•
•
•
•
•
•

Giác quan
Cách tổ chức của giác quan
Thụ thể
Nơrơn cảm giác
Đường dẫn truyền thần kinh
Vỏ não cảm giác


Giác quan
•
•
•
•
•

Thị giác
Thính giác
Khứu giác

Vị giác
Thăng bằng


Hệ thống giác quan
Kích thích
Thụ thể
Nơrơn cảm giác
Hệ thần kinh trung ương


Thụ thể
• Có thể là nơrơn, có thể khơng
• Cảm biến kích thích (transduction)
– Biến kích thích thành sự thay đổi điện thế màng của thụ
thể = điện thế cảm thụ (receptor potential)

• Điện thế cảm thụ
– Vượt ngưỡng điện học  điện thế động trong dây thần
kinh cảm giác (action potential)
– Ảnh hưởng lên sự bài tiết chất trung gian thần kinh của
thụ thể


Nơrơn cảm giác
• Vùng cảm thụ (receptor field)
– Vùng mà khi bị kích thích sẽ ảnh hưởng lên sự phát xung
của một nơrơn

• Điện thế động: mã hóa kích thích (coding)

–
–
–
–
–
–

Phương thức (modality)
Ngưỡng (threshold)
Cường độ (intensity)
Tần số (frequency)
Thời gian (timing)
Định vị (positioning)


Đường dẫn truyền cảm giác
•
•
•
•

Nơrơn I: ngoại biên  tủy sống (spinal cord)
Nơrôn II: tủy sống  đồi thị (thalamus)
Nơrôn III: đồi thị  vỏ não I (primary cortex)
Nơrôn IV: vỏ não I  vỏ não II (secondary
cortex)


Vỏ não cảm giác
• Phân tích các đặc điểm đã được mã hóa của

kích thích
• Nhận thức ý nghĩa của kích thích


Thị giác


Dàn bài
•
•
•
•

Giải phẫu – tổ chức
Quang học của mắt
Nhận cảm ánh sáng
Tín hiệu thần kinh


nasal
retina

temporal
retina


Võng mạc


Tế bào nhận cảm

ánh sáng


Tế bào nhận cảm
ánh sáng
Phân bố
• Điểm mù: khơng có tế bào
nhận cảm ánh sáng
• Võng mạc trung tâm:
– tồn tế bào nón
– hội tụ 1:1

• Võng mạc ngoại biên:
– nhiều tế bào gậy
– hội tụ: 100 :1


Đường
thần kinh thị giác

Optic tract


Quang học của mắt
•
•
•
•
•
•

Khúc xạ ánh sáng
Điều tiết
Đường kính đồng tử
Thành lập hình ảnh trên võng mạc
Thị lực
Tật khúc xạ


Khúc xạ ánh sáng


Đồng tử

Phó giao cảm:
gây co cơ vịng

Giao cảm: gây
co cơ tia



Đồng tử
• Đường kính đồng tử càng nhỏ vịng quang sai
càng nhỏ, hình ảnh càng rõ nét


Chiều sâu hội tụ

Vòng quang sai

Chiều sâu trường


Đồng tử
• Đường kính đồng tử càng nhỏ chiều sâu hội tụ
càng lớn


Thành lập
hình ảnh
trên võng mạc
• Thị lực
– Kích thước
hình ảnh
trên võng
mạc
– Góc thị giác


Thị lực


Tật khúc xạ
• Cận thị
• Viễn thị

• Lão thị
• Loạn thị