(Luận văn thạc sĩ) thực hiện pháp luật trong giải quyết thủ tục hành chính của UBND phường, quận tây hồ thành phố hà nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NỘI VỤ

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

NGUYỄN THỊ THANH HÀ

THỰC HIỆN PHÁP LUẬT TRONG GIẢI QUYẾT
THỦ TỤC HÀNH CHÍNH CỦA ỦY BAN NHÂN DÂN
PHƢỜNG, QUẬN TÂY HỒ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH

HÀ NỘI – 2020


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NỘI VỤ

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

NGUYỄN THỊ THANH HÀ

THỰC HIỆN PHÁP LUẬT TRONG GIẢI QUYẾT
THỦ TỤC HÀNH CHÍNH CỦA ỦY BAN NHÂN DÂN
PHƢỜNG, QUẬN TÂY HỒ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ
LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH

Mã số: 8 38 01 02

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS. TS. LÊ THỊ HƢƠNG

HÀ NỘI – 2020


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu khoa học của riêng cá
nhân tôi. Các thông tin, số liệu của luận văn đƣợc trình bày trung thực và có
nguồn gốc rõ ràng.
Việc sử dụng, trích dẫn tƣ liệu của một số cơng trình nghiên cứu đã công
bố khi đƣa vào luận văn đƣợc thực hiện đúng theo quy định. Kết quả nghiên
cứu khoa học của luận văn chƣa đƣợc cơng bố trong bất kỳ cơng trình nào.

TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Nguyễn Thị Thanh Hà


LỜI CẢM ƠN
Nghiên cứu việc thực hiện pháp luật trong giải quyết thủ tục hành chính
của UBND phƣờng, quận Tây Hồ, Hà Nội là một trong những nội dung của
khoa học quản lý nói chung và khoa học quản lý hành chính nhà nƣớc nói
riêng. Cơng trình nghiên cứu là kết quả trong thời gian học tập, nghiên cứu
của tác giả tại Khoa Sau Đại học, Khoa Nhà nƣớc - pháp luật và Lý luận cơ
sở, thuộc Học viện Hành chính Quốc gia.
xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc tới
Ban Giám đốc Học viện Hành chính Quốc gia; quí thầy, cô của Học viện;

Thầy, Cô Khoa Sau đại học, Khoa Nhà nƣớc - pháp luật và Lý luận cơ sở; đặc
biệt là PGS.TS Lê Thị Hƣơng đã tận tình hƣớng dẫn tơi trong suốt q trình
học tập, từ xây dựng đề cƣơng, tổ chức nghiên cứu, đến phân tích số liệu và
báo cáo hoàn thành luận văn.
Xin cảm ơn sự quan tâm tạo điều kiện của UBND các phƣờng thuộc quận
Tây Hồ, UBND quận Tây Hồ, Hà Nội. Xin cảm ơn đội ngũ cán bộ quản lý tại các
cơ quan hành chính nhà nƣớc và đồng nghiệp đã nhiệt tình cung cấp số liệu, tham
gia đóng góp ý kiến trao đổi trực tiếp những nội dung của đề tài nghiên cứu.
Tác giả đã có nhiều nỗ lực trong quá trình nghiên cứu, song khơng
tránh khỏi những thiếu sót, tơi mong nhận đƣợc những ý kiến chỉ dẫn, đóng
góp của các thầy cô và bạn bè, đồng nghiệp để bổ sung, hồn thiện, góp phần
cung cấp cơ sở khoa học cho việc nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật trong
giải quyết thủ tục hành chính của UBND phƣờng, quận Tây Hồ, Hà Nội trong
những năm tiếp theo.
TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Nguyễn Thị Thanh Hà


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
Chƣơng 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN PHÁP LUẬT
TRONG GIẢI QUYẾT THỦ TỤC HÀNH CHÍNH ....................................... 7
1.1. Lý luận chung về thực hiện pháp luật, giải quyết thủ tục hành chính
.......................................................................................................................... 7
1.2. Thực hiện pháp luật trong giải quyết thủ tục hành chính ....................... 17
1.3. Quy trình và các yếu tố bảo đảm thực hiện pháp luật trong giải quyết thủ
tục hành chính ................................................................................................ 23
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG THỰC HIỆN PHÁP LUẬT TRONG GIẢI
QUYẾT THỦ TỤC HÀNH CHÍNH CỦA ỦY BAN NHÂN DÂN PHƢƠNG,

QUẬN TÂY HỒ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI .................................................... 32
2.1. Các yếu tố ảnh hƣởng đến thực hiện pháp luật trong giải quyết thủ tục
hành chính tại Ủy ban nhân dân phƣờng, quận Tây Hồ ................................ 32
2.2. Thực tiễn thực hiện pháp luật trong giải quyết thủ tục hành chính tại Ủy
ban nhân dân phƣờng, quận Tây Hồ .............................................................. 34
2.3. Đánh giá thực trạng thực hiện pháp luật trong giải quyết thủ tục hành
chính của UBND phƣờng, quận Tây Hồ ........................................................ 51
Chƣơng 3: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM THỰC HIỆN PHÁP
LUẬT TRONG GIẢI QUYẾT THỦ TỤC HÀNH CHÍNH CỦA ỦY BAN
NHÂN DÂN PHƢƠNG, QUẬN TÂY HỒ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ........... 60
3.1. Quan điểm bảo đảm thực hiện pháp luật trong giải quyết thủ tục hành
chính của UBND phƣờng, quận Tây Hồ ........................................................ 60
3.2. Giải pháp bảo đảm thực hiện pháp luật trong giải quyết thủ tục hành
chính của UBND phƣờng, quận Tây Hồ ........................................................ 65
KẾT LUẬN .................................................................................................... 82
TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................. 84


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt

Nghĩa của từ

CBCC

Cán bộ cơng chức

CNH - HĐH

Cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa

CQHC

Cơ quan hành chính

KTXH

Kinh tế xã hội

HĐND

Hội đồng nhân dân

QPPL

Quy phạm pháp luật

TTHC

Thủ tục hành chính

UBND

Ủy ban nhân dân


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Thủ tục hành chính đƣợc quy định nhằm tạo ra trật tự trong hoạt động

quản lý của các cơ quan Nhà nƣớc khi tiến hành các hoạt động quản lý của
mình. Có thể nói thủ tục hành chính là các quy phạm thủ tục của luật hành
chính quy định cách thức tiến hành các hoạt động quản lý hành chính nên
chúng tạo ra cơ sở và điều kiện cần thiết để các cơ quan quản lý nhà nƣớc giải
quyết các công việc của ngƣời dân theo luật định, đảm bảo quyền, lợi ích hợp
pháp của các tổ chức và công dân. Thủ tục hành chính có vai trị quan trọng
trong quản lý hành chính nhà nƣớc. Nếu khơng có thủ tục hành chính thì mọi
chính sách, chủ trƣơng của Đảng và Nhà nƣớc ban hành sẽ khó đƣợc thực thi.
Có thể nói thủ tục hành chính là cơng cụ và phƣơng tiện để đƣa pháp luật vào
đời sống.
Việc phát huy đƣợc vai trò quan trọng của thủ tục hành chính, làm cho
thủ tục hành chính đƣợc thực hiện trong thực tế, đáp ứng những yêu cầu đặt ra
trong giải quyết thủ tục hành chính, nhất là u cầu về đảm bảo tính cơng
khai, minh bạch, khách quan, công bằng, kịp thời, không gây phiền hà, sách
nhiễu, đặt ra nhiều điều kiện… là những điều kiện tiên quyết, trong đó điều
kiện căn bản là phải xác lập, thực hiện đƣợc một cơ chế pháp lý giải quyết thủ
tục chặt chẽ, khoa học, dễ kiểm tra, dễ giám sát, phù hợp với tính chất tình
loại cơng việc, với tình hình thực tế của địa phƣơng. Thực tế cải cách thủ tục
hành chính cho thấy cùng với việc đổi mới các thủ tục hành chính trên từng
lĩnh vực quản lý, các cơ quan nhà nƣớc còn ban hành nhiều văn bản quy phạm
pháp luật trong quá trình giải quyết thủ tục hành chính.
Cơ quan hành chính nhà nƣớc các cấp từ cấp phƣờng, xã, quận, huyện
tới cấp tỉnh, thành phố luôn quan tâm sát sao tới hoạt động cải cách hành
chính nói chung và cải cách thủ tục hành chính nói riêng. Việc rà sốt, kiểm

1


tra hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật liên quan tới giải quyết thủ tục
hành chính tại các địa phƣơng luôn đƣợc chú ý.

Cũng nhƣ các địa phƣơng trong cả nƣớc, trong thời gian qua quận Tây
Hồ nói chung và UBND các phƣờng thuộc Quận luôn cố gắng thực hiện
nghiêm túc pháp luật trong giải quyết thủ tục hành chính, đặc biệt là những
kết quả đáng kể trong hoạt động của bộ phận một cửa, một cửa liên thơng của
các UBND phƣờng, đuều này giúp Quận ln hồn thành tốt các mục tiêu,
định hƣớng của Thành phố trong những năm qua, đƣa Quận ngày càng phát
triển, tuy nhiên, hệ thống văn bản pháp luật của nƣớc ta hiện nay nói chung và
của địa phƣơng nói riêng cịn nhiều bất cập, chƣa đƣợc hoàn thiện nên việc
thực hiện pháp luật trong giải quyết thủ tục hành chính của UBND phƣờng
cịn gặp nhiều khó khăn, hạn chế, ảnh hƣởng trực tiếp tới kết quả thực hiện
công tác cải cách hành chính của các phƣờng và của Quận.
Từ những yêu cầu trên, tác giả lựa chọn đề tài “Thực hiện pháp luật
trong giải quyết thủ tục hành chính của UBND phường, quận Tây Hồ, thành
phố Hà Nội” là cơng trình nghiên cứu Thạc sĩ của mình. Với mong muốn, kết
quả của cơng trình nghiên cứu sẽ giúp địa phƣơng nơi mình đang công tác vận
dụng đƣợc vào thực tiễn để nâng cao hiệu quả cơng tác cải cách hành chính
nói chung và đƣa địa phƣơng phát triển theo định hƣớng đã đề ra.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn
Cải cách hành chính nói chung, giải quyết thủ tục hành chính theo cơ
chế một cửa, cơ chế một cửa liên thông hoặc thực hiện pháp luật trong giải
quyết thủ tục hành chính là vấn đề thu hút sự quan tâm của nhiều nhà nghiên
cứu, nhà hoạch định chính sách từ lâu và đã có nhiều cơng trình nghiên cứu từ
nhiều cấp độ và phạm vi khác nhau đã đƣợc xuất bản. Có thể kể ra một số
cơng trình tiêu biểu nhƣ sau:
- Nguyễn Đăng Thành (2011), “Cải cách hành chính ở Việt Nam thành
tựu và nhiệm vụ trong giai đoạn mới” đăng trên tạp chí Quản lý nhà nƣớc. Bài

2

viết gồm 3 phần: đƣờng lối, chủ trƣơng của Đảng về cải cách hành chính
trong tiến trình đổi mới; Một số thành tựu và hạn chế trong cải cách hành
chính; Cải cách hành chính ở Việt Nam trong giai đoạn mới.
- Văn Tất Thu (2014) “Những yêu cầu trong đổi mới nội dung và
phƣơng pháp đào tạo, bồi dƣỡng cán bộ, cơng chức hành chính”, Tạp chí quản
lý nhà nƣớc, số 222. Bài viết đề cập đến vị trí, vai trị và đặc điểm của nền
hành chính nhà nƣớc. Nền hành chính nhà nƣớc trực tiếp tổ chức thực hiện
đƣờng lối, chủ trƣơng của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nƣớc.
- Đồn Nhân Đạo (2014) “Tiêu chí và phƣơng pháp đánh giá công chức
cấp xã đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính”, Tạp chí quản lý nhà nƣớc, số
222. Bài viết điểm qua những điểm sáng trong xây dựng và áp dụng tiêu chí,
phƣơng pháp đánh giá cơng chức cấp xã mở một số địa phƣơng: Đà Nẵng,
Thành phố Hồ Chí Minh, Quảng Ninh. Bài viết đƣa ra một số giải pháp nhằm
hồn thiện tiêu chí và phƣơng pháp đánh giá cơng chức cấp xã hiện nay: hồn
thiện hệ thống pháp luật; phát huy dân chủ, thu hút sự phản biện xã hội; đổi
mới phƣơng pháp bình bầu trong đánh giá của tập thể.
- Nguyễn Văn Hậu (2015) “Cải cách hành chính và vai trị của Đảng
chính trị”, Lý luận chính trị, số 6. Bài viết khẳng định trong tiến trình đổi mới
đất nƣớc, cải cách hành chính đƣợc đặt ra nhƣ một yêu cầu khách quan để tạo
tiền đề và thúc đẩy cải cách kinh tế. Từ thực tiễn cải cách hành chính trong
thời gian qua, tác giả đúc kết những bài học kinh nghiệm lớn cho việc tiến
hành cải cách hành chính trong giai đoạn hiện nay: cải cách hành chính là vấn
6 đề lớn, liên quan đến nhiều cấp, nhiều ngành; nâng cao chất lƣợng đội ngũ
cán bộ, cơng chức cơ quan hành chính; cải cách thủ tục hành chính là khâu
đột phá; đề cao vai trò giám sát của nhân dân; tăng cƣờng mối quan hệ giữa
cấp ủy với các tổ chức nhà nƣớc, các đồn thể chính trị- xã hội.
- Luận văn thạc sĩ của tác giả Đỗ Mạnh Cƣờng (năm 2013) “Mô hình “Một
cửa” trong thực hiện thủ tục hành chính tại UBND cấp huyện tỉnh Hƣng Yên”.

3

- Luận văn thạc sĩ của tác giả Lƣơng Thị Thu Huỳnh (2017), Cải cách
thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa liên thông tại UBND thành phố Lạng
Sơn, tỉnh Lạng Sơn.
- Luận văn thạc sĩ Quản lý công của tác giả Phạm Thị Mai Liên (2018),
Thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa, một cửa liên thơng tại UBND huyện,
tỉnh Cao Bằng.
- Luận văn thạc sĩ Quản lý cơng của tác giả Lê Trung (2018), Kiểm sốt
thủ tục hành chính tại UBND quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội.
Nhìn chung, các cơng trình nghiên cứu chủ yếu mới tập trung vào
nghiên cứu lý luận là chủ yếu, chƣa có cơng trình nào nghiên cứu về việc thực
hiện pháp luật trong giải quyết thủ tục hành chính của UBND phƣờng Tây
Hồ, thành phố Hà Nội. Tuy nhiên, các cơng trình nghiên cứu nêu trên là
những nguồn tài liệu vơ cùng bổ ích, q giá, có giá trị tham khảo để tác giả
hoàn thiện đề tài nghiên cứu.
3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn
Luận văn có mục đích tổng quát là xây dựng luận cứ khoa học cho việc đề
xuất các giải pháp nhằm góp phần bảo đảm thực hiện pháp luật trong giải quyết
thủ tục hành chính tại UBND phƣờng, quận Tây Hồ, Hà Nội trong thời gian tới.
Để đạt đƣợc mục đích trên, luận văn có các nhiệm vụ sau:
- Làm rõ những vấn đề lý luận về thực hiện pháp luật trong giải quyết
thủ tục hành chính.
- Đánh giá thực trạng việc thực hiện pháp luật trong giải quyết thủ tục
hành chính, chỉ ra những kết quả, hạn chế, nguyên nhân của những hạn chế
trong thực hiện pháp luật trong giải quyết thủ tục hành chính tại UBND
phƣờng của quận Tây Hồ, Hà Nội.
- Đề xuất đƣợc một số quan điểm và giải pháp bảo đảm thực hiện pháp
luật trong giải quyết thủ tục hành chính tại UBND phƣờng, quận Tây Hồ, Hà
Nội trong thời gian tới.

4


4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tƣợng nghiên cứu của Luận văn là những vấn đề lý luận và thực
tiễn thực hiện pháp luật trong giải quyết thủ tục hành chính của UBND
phƣờng, thuộc quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về nội dung: Tập trung nghiên cứu việc thực hiện pháp luật trong giải
quyết thủ tục hành chính của UBND phƣờng, quận Tây Hồ, Hà Nội.
- Về không gian: tại các UBND phƣờng thuộc quận Tây Hồ, thành phố
Hà Nội.
- Về thời gian: Từ năm 2016 đến nay.
5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn
5.1. Phương pháp luận
Phƣơng pháp tiếp cận đƣợc thực hiện dựa trên quan điểm, chủ trƣơng
của Đảng, chính sách của Nhà nƣớc về cải cách hành chính và một số phƣơng
pháp nghiên cứu khoa học.
Phân tích đánh giá thực trạng, những nhân tố ảnh hƣởng tới việc thực
hiện pháp luật trong giải quyết thủ tục hành chính của UBND phƣờng, quận
Tây Hồ, thành phố Hà Nội.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Đề tài sử dụng các phƣơng pháp nghiên cứu cơ bản sau:
+ Phƣơng pháp phân tích, tổng hợp: đề tài kế thừa, tổng kết lại những
kết quả của các nghiên cứu về thủ tục hành chính, pháp luật trong giải quyết
thủ tục hành chính.
+ Phƣơng pháp so sánh: thơng qua một số dẫn chứng về thực hiện pháp
luật trong giải quyết thủ tục hành chính tại các địa phƣơng cụ thể.

+ Phƣơng pháp lịch sử: xem xét việc thực hiện pháp luật trong giải
quyết thủ tục hành chính trong từng giai đoạn.

5


+ Phƣơng pháp thống kê: từ những kết quả thống kê, đánh giá về thực
trạng thực hiện pháp luật trong giải quyết thủ tục hành chính tại cơ quan hành
chính nhà nƣớc ở địa phƣong nói chung.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa lý luận
Luận văn góp phần hệ thống hóa các quan điểm, đánh giá quá trình
thực hiện hiện pháp luật trong giải quyết thủ tục hành chính. Chỉ ra những ƣu
điểm, thành tựu cũng nhƣ những bất cập, hạn chế của hoạt động thực hiện
pháp luật trong giải quyết thủ tục hành chính của UBND phƣờng, quận Tây
Hồ, thành phố Hà Nội. Đề xuất một số giải pháp có tính khả thi trong quá
trình thực hiện pháp luật trong giải quyết thủ tục hành chính tại cấp phƣờng
tại địa phƣơng cụ thể.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Với kết quả nghiên cứu, luận văn sẽ là tài liệu tham khảo phục vụ cho
việc nghiên cứu, học tập về giải quyết thủ tục hành chính và tham khảo vận
dụng vào thực tiễn, nhằm đảm bảo thực hiện tốt hơn hoạt động thực hiện pháp
luật trong giải quyết thủ tục hành chính tại UBND phƣờng, quận Tây Hồ,
thành phố Hà Nội.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung
chính của luận văn có kết cấu gồm 3 chƣơng:
Chương 1: Những vấn đề lý luận về thực hiện pháp luật trong giải
quyết thủ tục hành chính
Chương 2: Thực trạng thực hiện pháp luật trong giải quyết thủ tục

hành chính của Ủy ban nhân dân Phường, quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội
Chương 3: Quan điểm và giải pháp đảm bảo thực hiện pháp luật trong
giải quyết thủ tục hành chính của Ủy ban nhân dân Phường, quận Tây Hồ,
thành phố Hà Nội

6


Chƣơng 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN PHÁP LUẬT
TRONG GIẢI QUYẾT THỦ TỤC HÀNH CHÍNH
1.1. Lý luận chung về thực hiện pháp luật, giải quyết thủ tục hành
chính
1.1.1. Thủ tục hành chính và giải quyết thủ tục hành chính
1.1.1.1. Khái niệm thủ tục hành chính
Nói đến thủ tục là nói đến quy trình và cách thức giải quyết cơng việc.
Thực tế, để thực hiện có hiệu quả một công việc nhất định cần tiến hành một
loạt các hoạt động theo thứ tự trƣớc sau và cách thức thực hiện từng bƣớc
theo những quy định chặt chẽ, thống nhất. Theo nghĩa chung nhất, thủ tục là
phƣơng thức, cách thức giải quyết cơng việc theo một trình tự nhất định, một
thể lệ thống nhất, gồm một loạt nhiệm vụ liên quan chặt chẽ với nhau nhằm
đạt đƣợc kết quả mong muốn. Hoạt động của các cơ quan nhà nƣớc cần phải
tuân theo pháp luật, trong đó có những quy định về trình tự, cách thức sử dụng
thẩm quyền của từng cơ quan để giải quyết công việc theo chức năng nhiệm
vụ đƣợc giao.
Khoa học pháp lý gọi đó là những quy phạm thủ tục. Quy phạm này
quy định về các loại thủ tục trong hoạt động quản lý nhà nƣớc nhƣ: thủ tục lập
pháp, thủ tục tố tụng tƣ pháp, thủ tục hành chính. Về mặt nguyên tắc, để tiến
hành quản lý hành chính nhà nƣớc có hiệu quả, cơ quan hành chính phải đảm
bảo tuân thủ một cách nghiêm túc những quy tắc, chế độ, phép tắc đƣợc pháp

luật quy định. Những quy tắc, chế độ, phép tắc đó chính là những quy định về
trình tự, cách thức sử dụng thẩm quyền của cơ quan hành chính khi thực hiện
chức năng quản lý hành chính cơng. Những quy định trên cịn đƣợc gọi là thủ
tục hành chính. Từ đó có thể hiểu: Thủ tục hành chính là trình tự, cách thức
giải quyết cơng việc của cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền trong

7


mối quan hệ nội bộ hành chính và mối quan hệ giữa cơ quan hành chính nhà
nước với tổ chức cơng dân.
Thủ tục hành chính đƣợc quy định để các cơ quan nhà nƣớc có thể thực
hiện các hoạt động quản lý nhà nƣớc, bao gồm: trình tự thành lập các cơng sở;
trình tự bổ nhiệm, bãi nhiệm, điều động cán bộ, cơng chức; trình tự lập quy,
áp dụng quy phạm pháp luật để đảm bảo các quyền chủ thể, trình tự điều
hành, tổ chức các tác nghiệp hành chính...
Thủ tục hành chính có vai trị quan trọng trong đời sống xã hội, ảnh
hƣởng trực tiếp đến hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp và đời sống
nhân dân. Thông qua thủ tục hành chính, các cá nhân, tổ chức thực hiện đƣợc
quyền lợi, nghĩa vụ của mình đồng thời các cơ quan hành chính nhà nƣớc thực
hiện chức năng quản lý nhà nƣớc.
Thủ tục hành chính có những đặc điểm sau:
Thứ nhất, thủ tục hành chính đƣợc điều chỉnh bằng quy phạm thủ tục là cơ sở pháp lý cho các cơ quan nhà nƣớc thực hiện chức năng của mình. Thủ
tục hành chính là một bộ phận cấu thành của hệ thống quy phạm thủ tục. Hệ
thống quy phạm thủ tục là toàn bộ các quy tắc pháp lý quy định về trình tự,
trật tự thực hiện thẩm quyền của các cơ quan nhà nƣớc trong việc giải quyết
công việc công việc nhà nƣớc và thực hiện nghĩa vụ hành chính đối với các cơ
quan nhà nƣớc, tổ chức và cơng dân. Đó cũng chính là các hệ thống các
nguyên tắc quản lý và điều hành bắt buộc các cơ quan nhà nƣớc cũng nhƣ các
công chức phải tuân theo trong giải quyết công việc thuộc thẩm quyền của

mình. Là quy phạm thủ tục, thủ tục hành chính có chức năng làm cho các quy
phạm nội dung của luật pháp đƣợc thực hiện thuận lợi. Thiếu thủ tục hành
chính việc thực thi luật pháp sẽ gặp khó khăn, thậm chí khơng có khả năng đi
vào đời sống thực tế. Ví dụ: Nhà nƣớc muốn thu thuế thì cần có thủ tục để
ngƣời dân thực hiện việc nộp thuế. Cịn muốn quản lý an tồn giao thơng thì
cần có thủ tục để hƣớng dẫn ngƣời dân tham gia giao thông tuân theo, v.v.

8


Hoạt động quản lý chủ yếu là hoạt động áp dụng pháp luật mà ở đó,
hành vi áp dụng pháp luật liên quan chủ yếu đến việc xác định tình trạng thực
tế của vụ việc, lựa chọn quy phạm pháp luật tƣơng ứng và ra quyết định về vụ
việc đó. Các hành vi áp dụng pháp luật này đƣợc tiến hành theo những thủ tục
hành chinh nhất định. Nhƣ vậy nếu thiếu các thủ tục cần thiết thì quyền và
nghĩa vụ của các bên tham gia trọng hoạt động quản lý sẽ không đƣợc đảm
bảo thực hiện. Thủ tục hành chính là một nhân tố bảo đảm cho sự hoạt động
chặt chẽ, thuận lợi và đúng chức năng quản lý của cơ quan nhà nƣớc, vì nó là
chuẩn mực hành vi cho công dân và công chức nhà nƣớc để họ tuân theo và
thực hiện nghĩa vụ của mình đối với nhà nƣớc. Dựa vào các thủ tục hành
chính các cơng việc hành chính sẽ đƣợc xử lý và đạt đƣợc những hiệu quả
pháp luật đúng nhƣ dự định.
Thứ hai, thủ tục hành chính là trình tự thực hiện thẩm quyền trong hoạt
động quản lý hành chính nhà nƣớc. Xét trong q trình giải quyết cơng việc
của các cơ quan hành chính nhà nƣớc thì thủ tục hành chính là cách thức, trình
tự mà các cơ quan hành chính nhà nƣớc áp dụng để giải quyết các nhiệm vụ
theo quy định của pháp luật. Trình tự này có thể từ dƣới lên, từ cấp trên xuống
mà cũng có những trình tự thực hiện song hành. Nói nhƣ vậy có nghĩa là thủ
tục hành chính đƣợc phân biệt với thủ tục lập pháp và thủ tục tố tụng pháp.
Thủ tục lập pháp là trình tự, cách thức xây dựng Hiến pháp và ban hành

luật thuộc thẩm quyền của cơ quan lập pháp; thủ tục tố tụng tƣ pháp thuộc
thẩm quyền của cơ quan tƣ pháp liên quan đến những hoạt động điều tra, truy
tố, xét xử, định tội.
Thứ ba, thủ tục hành chính rất đa dạng và phức tạp. Tính đa dạng phức
tạp đƣợc biểu hiện nhƣ sau:
+ Do nhiều cơ quan và công chức nhà nƣớc thực hiện;
+ Quy định quyền và nghĩa vụ của các bên tham gia mối quan hệ hành
chính, trong đó bao gồm cả cơng việc của Nhà nƣớc và công dân;

9


+ Việc quy định thủ tục hành chính phải kết hợp với những khuôn mẫu
ổn định tƣơng đối và chặt chẽ với các biện pháp thích ứng cho từng loại cơng
việc và từng loại đối tƣợng;
+ Nền hành chính nhà nƣớc hiện nay đang chuyển từ hành chính cai
quản sang hành chính phục vụ đã tác động mạnh mẽ vào thủ tục hành chính;
+ Thực hiện chủ yếu ở cơng sở nhà nƣớc, gắn liền với công tác văn thƣ
và tổ chức ban hành, quản lý văn bản, giấy tờ;
+ Do chủ thể cơ quan hành chính nhà nƣớc xây dựng để giải quyết công
việc nên phụ thuộc rất nhiều vào ý chí chủ quan của chủ thể ban hành.
+ Trong bối cảnh của quá trình hội nhập khu vực và quốc tế hiện nay,
các thủ tục hành chính có yếu tố nƣớc ngồi cần phải phù hợp với thơng lệ
quốc tế.
Thứ tư, thủ tục hành chính có tính năng động hơn so với các quy phạm
nội dung của luật hành chính, địi hỏi phải thay đổi nhanh hơn để thích ứng và
phù hợp với nhu cầu thực tế của đời sống xã hội. Đây chính là yếu tố cần nhận
thức đúng đắn giúp cho các nhà ban hành các quy định thủ tục hành chính ban
hành các quy định phù hợp với thực tế khách quan và tiến trình phát triển kinh
tế xã hội.

Thứ năm, thủ tục hành chính có ý nghĩa quan trọng trong hoạt động
quản lý hành chính nhà nƣớc. Điều này khơng những có ý nghĩa vai trò to lớn
trong hoạt động lập pháp, lập quy mà cịn hết sức cần thiết để có nhận thức
đúng đắn trong hoạt động quản lý nhà nƣớc đặc biệt là trong tiến trình cải
cách nền hành chính. Thủ tục hành chính đƣợc quy định nhằm tạo ra trật tự
trong hoạt động quản lý của các cơ quan Nhà nƣớc khi tiến hành các hoạt
động quản lý của mình. Có thể nói thủ tục hành chính là các quy phạm thủ tục
của luật hành chính quy định cách thức tiến hành các hoạt động quản lý hành
chính nên chúng tạo ra cơ sở và điều kiện cần thiết để các cơ quan quản lý nhà
nƣớc giải quyết các công việc của ngƣời dân theo luật định, đảm bảo quyền,

10


lợi ích hợp pháp của các tổ chức và cơng dân. Thủ tục hành chính có vai trị
quan trọng trong quản lý hành chính nhà nƣớc. Nếu khơng có thủ tục hành
chính thì mọi chính sách, chủ trƣơng của Đảng và Nhà nƣớc ban hành sẽ khó
đƣợc thực thi. Có thể nói thủ tục hành chính là cơng cụ và phƣơng tiện để đƣa
pháp luật vào đời sống.
Ý nghĩa của thủ tục hành chính đƣơc biểu hiện qua những khía cạnh cơ bản:
- Là những tiêu chuẩn hành vi cho cơng dân và cán bộ, cơng chức, viên
chức hành chính thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình, bảo đảm sự hoạt
động chặt chẽ, thuận lợi, đúng chức năng của bộ máy hành chính.
- Đảm bảo các quyết định hành chính đƣợc đƣa vào thực tế của đời
sống xã hội;
- Đảm bảo cho các quyết định hành chính đƣợc thi hành thống nhất và
có thể kiểm tra đƣợc tính hợp pháp và hợp lý của quyết định hành chính thơng
qua thủ tục hành chính;
- Là cơng cụ điều hành cần thiết của tổ chức hành chính;
- Xây dựng thủ tục hành chính khoa học góp phần vào q trình xây

dựng và triển khai luật pháp;
- Giúp cho việc thực hiện nguyên tắc dân chủ trong quản lý; thể hiện
trách nhiệm của nhà nƣớc đối với nhân dân;
- Là sự biểu hiện trình độ văn hố, mức độ văn minh của nền hành chính.
Nếu thiếu quy phạm thủ tục, các quy phạm vật chất khó đƣợc thực hiện.
Ví dụ:
+ Một văn bản pháp luật sẽ không đƣợc thực thi khi không thực hiện
thủ tục công bố.
+ Một quyết định sẽ không hợp pháp khi ký không đúng thẩm quyền.
+ Không đủ hồ sơ giấy tờ vẫn giải quyết là vi phạm thủ tục văn thƣ.v.v.
Tóm lại, thủ tục hành chính là chiếc cầu nối quan trọng giữa cơ quan
nhà nƣớc với ngƣời dân và các tổ chức, khả năng làm bền chặt các mối quan

11


hệ trong quá trình quản lý, làm cho nhà nƣớc ta thực sự là “Nhà nƣớc của dân,
do dân và vì dân”. Chính vì lẽ đó, cải cách thủ tục hành chính khơng chỉ đơn
thuần liên quan đến pháp luật, pháp chế mà còn là yếu tố ảnh hƣởng đến sự
phát triển chung của đất nƣớc về chính trị, văn hóa, giáo dục và mở rộng giao
lƣu với các nƣớc trên thế giới, nhất là trong giai đoạn hiện nay, nƣớc ta đã trở
thành thành viên chính thức của tổ chức WTO, để hội nhập vào nền kinh tế
thế giới, việc cải cách hành chính nói chung và cải cách thủ tục hành chính
nói riêng là một địi hỏi tất yếu để hội nhập quốc tế thành công và phát triển
đất nƣớc.
1.1.1.2. Khái niệm giải quyết thủ tục hành chính
Theo nghĩa chung nhất, thuật ngữ giải quyết, trong đó có giải quyết thủ
tục hành chính đƣợc hiểu là việc xem xét, làm rõ nội dung, bản chất của vấn
đề, sự việc để đƣa ra kết luận hoặc quyết định phù hợp. Theo quan niệm ấy,
để giải quyết các vấn đề, sự việc có chất lƣợng, hiệu quả thì cần thiết phải

tuân theo các quy trình, cách thức, thao tác và kỹ năng cần thiết.
Với nghĩa trên thì thuật ngữ giải quyết thủ tục hành chính (TTHC) có thể
hiểu là việc các cơ quan nhà nƣớc, ngƣời có thẩm quyền xem xét, làm rõ bản
chất, nội dung các vấn đề, vụ việc hành chính theo đúng trình tự, cách thức do
pháp luật hành chính quy định và đƣa ra các kết luận hoặc quyết định áp dụng
pháp luật để giải quyết các vấn đề, vụ việc một cách đúng đắn, hợp pháp và
hiệu quả, đáp ứng yêu cầu quản lý hành chính nhà nƣớc, phục vụ xã hội và
nhân dân, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.
Đặc điểm của giải quyết TTHC:
- Giải quyết TTHC là việc tiến hành những hoạt động, những cơng việc
nhất định do pháp luật hành chính quy định để làm rõ bản chất, nội dung của
vấn đề, vụ việc, trên cơ sở đó cơ quan, ngƣời có thẩm quyền đƣa ra quyết định
giải quyết vấn đề, vụ việc một cách đúng đắn, hợp pháp và hiệu quả.

12


Thực tế có thể thấy rằng, số vụ việc, vấn đề cần phải xem xét giải quyết
các vấn đề theo các thủ tục hành chính là vơ cùng đa dạng, phong phú và phức
tạp, điều này đòi hỏi các cơ quan nhà nƣớc, nhà quản lý cần phải tiến hành các
hoạt động cần thiết nhƣ nghiên cứu hồ sơ, đơn từ, tài liệu; tổ chức xác minh,
phân tích, đánh giá thơng tin, bằng chứng; xác định chính xác các văn bản quy
phạm pháp luật áp dụng; cuối cùng kết luận vấn đề và đƣa ra các quyết định
nhằm giải quyết vấn đề một cách chính xác và đúng quy định pháp luật hiện
hành. Với các nội dung cơng việc đó đòi hỏi các cơ quan nhà nƣớc, các nhà
quản lý cần phải có đủ các điều kiện về tổ chức bộ máy, nhân lực, nguồn tài
chính và hệ thống thể chế. Ngƣời có thẩm quyền giải quyết TTHC khơng
những phải có trình độ năng lực chun mơn, hơn hết cần phải có kiến thức
pháp luật về TTHC, khơng những vậy còn phải đáp ứng yêu cầu về đạo đức,
phẩm chất, trách nhiệm, uy tín trong cơng việc và kinh nghiệm và kỹ năng

trong hoạt động giải quyết các TTHC.
- Chủ thể trong công tác giải quyết TTHC là các cơ quan nhà nƣớc,
ngƣời có thẩm quyền trong các cơ quan hành chính, đƣợc quy định chức năng,
nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm rõ ràng trong các văn bản pháp quy. Đây
là một trong những dấu hiệu đặc trƣng để phân biệt chủ thể trong giải quyết
TTHC cơng, mang tính quyền lực nhà nƣớc với các chủ thể của các phƣơng
thức giải quyết các vấn đề, vụ việc theo quy định về trình tự, thủ tục trong văn
bản quy phạm pháp luật của Nhà nƣớc.
Chủ thể trong giải quyết TTHC cũng là ngƣời đại diện cho cơ quan nhà
nƣớc, đại diện cho quyền lực nhà nƣớc, một loại quyền lực đặc biệt do nhân
dân ủy quyền để thực thi công vụ. Vì vậy, việc thực thi cơng vụ của của thể nêu
trên trong giải quyết TTHC cũng đồng thời là trách nhiệm công vụ, trách nhiệm
phục vụ nhân dân và phải đảm bảo sự bình đẳng, cơng khai, dân chủ và minh
bạch trong q trình giải quyết TTHC, khơng có tình trạng cửa quyền, hách
dịch, gây khó dễ cho ngƣời dân trong q trình giải quyết thủ tục hành chính.

13


- Khách thể trong giải quyết TTHC đƣợc hiểu là các quyền, lợi ích của
cá nhân, tổ chức có liên quan tới các vấn đề, sự việc mà các cơ quan nhà
nƣớc, nhà quản lý giải quyết theo các TTHC đƣợc quy định. Các quyền và lợi
ích hợp pháp này rất phong phú và đa dạng và đƣợc quy định cụ thể trong các
văn bản pháp luật. Trên cơ sở của pháp luật, các quan hệ pháp luật có thể
đƣợc phát sinh, tồn tại hoặc chấm dứt xuất phát từ những nhu cầu khách quan
và mong muốn chủ quan của chủ thể. Tuy nhiên, các quan hệ pháp luật này
không mặc nhiên phát sinh, tồn tại hoặc chấm dứt, mà trong hầu hết các
trƣờng hợp cịn cần có sự giải quyết của cơ quan nhà nƣớc và ngƣời có thẩm
quyền trong cơ quan nhà nƣớc.
Ví dụ, để kết hơn và sống cuộc sống vợ chồng thì đơi nam nữ cần phải

làm thủ tục đăng ký kết hôn, phải đƣợc UBND giải quyết theo thủ tục đăng ký
kết hôn; để lập hội, thì những ngƣời có nguyện vọng lập hội phải thực hiện
các thủ tục cần thiết theo quy định của pháp luật về hội và phải đƣợc Chủ tịch
UBND cấp tỉnh giải quyết (đối với hội hoạt động trong phạm vi tỉnh, thành
phố trực thuộc Trung ƣơng) hoặc Bộ Nội vụ giải quyết (đối với hội có phạm
vi hoạt động trong cả nƣớc hoặc liên tỉnh) theo thủ tục đƣợc pháp luật quy
định. Cũng nhƣ vậy, để thực hiện quyền tự do kinh doanh, tự do thành lập
doanh nghiệp, cá nhân, tổ chức phải thực hiện thủ tục đăng ký doanh nghiệp
và phải đƣợc cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền cấp đăng ký kinh doanh, mã số
thuế, thực hiện việc thông báo trên các báo Trung ƣơng hoặc địa phƣơng theo
quy định mới có thể tiến hành kinh doanh hợp pháp.
Nhƣ vậy, để bảo đảm các quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ
chức trong giải quyết TTHC khơng chỉ địi hỏi các quy phạm quy định TTHC
phải đáp ứng đƣợc các nguyên tắc quy định thủ tục, phù hợp với yêu cầu
CCHC, mà còn đòi hỏi chất lƣợng các quy phạm điều chỉnh các quan hệ phát
sinh trong quá trình giải quyết thủ tục, tức là chất lƣợng pháp luật về giải
quyết TTHC.

14


Đối tƣợng giải quyết TTHC là cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan.
Xuất phát từ tính phong phú, đa dạng của các quan hệ pháp luật phát sinh
trong các lĩnh vực của đời sống xã hội thuộc phạm vi quản lý hành chính nhà
nƣớc, đối tƣợng giải quyết TTHC rất đông về số lƣợng, vừa đa dạng, phức tạp
về cơ cấu, thành phần, trình độ, địa vị xã hội... Tính nhiều vẻ và phức tạp của
chủ thể là đối tƣợng giải quyết TTHC đòi hỏi khi giải quyết TTHC đối với
mỗi chủ thể xác định, thì bên cạnh các yếu tố chung, cơ quan nhà nƣớc, ngƣời
có thẩm quyền cần có sự tìm hiểu để nắm đƣợc thực chất điều kiện, hồn
cảnh, năng lực của họ để có cách giải quyết đúng đắn, công bằng và hợp lý.

- Yêu cầu của giải quyết TTHC là phải bảo đảm đúng các nguyên tắc
do pháp luật quy định, trong đó có ngun tắc bảo đảm cơng khai, minh bạch,
khách quan, cơng bằng, bảo đảm tính liên thơng, kịp thời, chính xác, không
gây phiền hà và đề cao trách nhiệm của CBCC trong giải quyết thủ tục.
1.1.2. Pháp luật trong giải quyết thủ tục hành chính
1.1.2.1. Khái niệm pháp luật trong giải quyết thủ tục hành chính
Trên cơ sở lý thuyết chung về pháp luật, về hệ thống pháp luật, trực tiếp
là trên cơ sở khái niệm TTHC và giải quyết TTHC đƣợc phân tích ở trên có
thể quan niệm pháp luật về giải quyết TTHC nhƣ sau: Pháp luật về giải quyết
TTHC là hệ thống quy phạm pháp luật hành chính do cơ quan nhà nước có
thẩm quyền ban hành và bảo đảm thực hiện để điều chỉnh các quan hệ phát
sinh trong quá trình cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền giải quyết các
cơng việc theo u cầu của cá nhân, tổ chức theo trình tự, TTHC quy định,
bảo đảm cho cá nhân, tổ chức thực hiện được các quyền và lợi ích hợp pháp
của mình, góp phần bảo đảm trật tự hoạt động quản lý nhà nước, thúc đẩy sự
phát triển KT-XH của địa phương và trên cả nước.
Về nội dung, pháp luật về giải quyết TTHC xác lập các cơ chế thực
hiện các quy phạm quy định TTHC, nhƣ quy định về nguyên tắc thực hiện
TTHC, thẩm quyền và trách nhiệm của cơ quan giải quyết TTHC, vị trí, chức

15


năng, nhiệm vụ của Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả giải quyết TTHC, trách
nhiệm của CBCC tham gia giải quyết TTHC, quyền và nghĩa vụ của cá nhân,
tổ chức có yêu cầu giải quyết TTHC, điều kiện bảo đảm, chế độ khen thƣởng,
kỷ luật trong giải quyết TTHC. Theo nghĩa rộng, pháp luật về giải quyết
TTHC còn bao gồm các quy phạm quy định về kiểm soát TTHC nhằm bảo
đảm tính khả thi của các quy phạm quy định TTHC và tính cơng khai, minh
bạch trong tổ chức thực hiện TTHC.

Nhƣ vậy, theo nội dung đó, pháp luật về giải quyết TTHC có sự khác
biệt về cơ bản với pháp luật về TTHC - Pháp luật này đƣợc tạo thành bởi hệ
thống các quy phạm pháp luật quy định TTHC. Nguồn các quy phạm của
pháp luật về giải quyết TTHC là các văn bản quy phạm pháp luật do cơ quan
nhà nƣớc có thẩm quyền ban hành, mà hiện nay nguồn chủ yếu là Nghị định
số 63 của Chính phủ về kiểm sốt TTHC, Quyết định số 93 của Thủ tƣớng
Chính phủ ban hành Quy chế thực hiện cơ chế một cửa, cơ chế một cửa liên
thông tại CQHC nhà nƣớc ở địa phƣơng và các văn bản quy phạm pháp luật
của các Bộ, cơ quan nhà nƣớc cấp tỉnh quy định cụ thể hai văn bản trên.
1.1.2.2. Đặc điểm pháp luật trong giải quyết thủ tục hành chính
Pháp luật về giải quyết TTHC có một số đặc điểm sau:
- Pháp luật về giải quyết TTHC là một hệ thống các quy phạm pháp luật
hành chính quy định về giải quyết TTHC theo yêu cầu của cá nhân, tổ chức.
Nội dung này phản ánh tính quy phạm và tính hệ thống của các quy phạm
TTHC. Tính quy phạm nói lên giới hạn, cách thức và trình tự cần thiết, hợp lý
mà nhà nƣớc quy định để mọi chủ thể có thể ứng xử tự do trong khn khổ
cho phép; vƣợt quá giới hạn đó là trái luật. Về nguyên tắc, các quy phạm pháp
luật về giải quyết TTHC phải cụ thể, rõ ràng, chính xác, một nghĩa, bảo đảm
việc giải quyết thủ tục một cách dân chủ, công khai, cơng bằng, minh bạch,
nhanh chóng và hiệu quả.

16


- Pháp luật về giải quyết TTHC là một hệ thống các quy phạm pháp luật
hành chính quy định về giải quyết TTHC theo yêu cầu của cá nhân, tổ chức,
do các cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền quy định và bảo đảm thực hiện. Nội
dung này phản ánh cách thức hình thành và tính quyền lực (tính bắt buộc
chung) của pháp luật về giải quyết TTHC. Với thuộc tính này, khi pháp luật
về giải quyết TTHC đƣợc các cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền ban hành và

bảo đảm thực hiện, nó sẽ có sức mạnh của quyền lực nhà nƣớc và tác động
đến các chủ thể tham gia vào q trình giải quyết TTHC, địi hỏi cơ quan giải
quyết TTHC, tổ chức, cá nhân có yêu cầu giải quyết TTHC phải tôn trọng và
thực hiện nghiêm chỉnh.
- Pháp luật về giải quyết TTHC thể hiện hài hòa giữa mục tiêu quản lý
của nhà nƣớc với các nhu cầu khách quan, chính đáng của tổ chức, cá nhân
đối với việc giải quyết TTHC, vừa bảo đảm trật tự quản lý hành chính, vừa
đáp ứng u cầu, địi hỏi về dân chủ, cơng khai, bình đẳng, thuận lợi và hiệu
quả của việc giải quyết ấy.
- Mục tiêu điều chỉnh của pháp luật giải quyết TTHC là nhằm thiết lập
một trật tự hợp lý, ổn định của các quan hệ phát sinh trong q trình giải
quyết TTHC, từ đó nâng cao đƣợc hiệu lực và hiệu quả quản lý hành chính
nhà nƣớc, phục vụ nhu cầu phát triển KT - XH, thực hiện các quyền và lợi
ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức có yêu cầu giải quyết thủ tục.
1.2. Thực hiện pháp luật trong giải quyết thủ tục hành chính
1.2.1. Khái niệm và đặc điểm thực hiện pháp luật trong giải quyết thủ
tục hành chính
1.2.1.1. Khái niệm thực hiện pháp luật trong giải quyết thủ tục hành chính
Thực hiện pháp luật đƣợc coi là một trong những khâu quan trọng trong
cơ chế điều chỉnh pháp luật, vì vậy, có nhiều quan niệm khác nhau về khái
niệm trên.

17


Có quan niệm cho rằng “Thực hiện pháp luật là hiện tƣợng, q trình có
mục đích làm cho những quy định của pháp luật trở thành hoạt động thực tế
hợp pháp của các chủ thể pháp luật” [17, tr.494]. Hoặc có quan niệm cho rằng
thực hiện pháp luật là hành vi hợp pháp của chủ thể có năng lực hành vi pháp
luật [18, tr 463].

Cũng có quan điểm của một số tác giả khác cho rằng, dù thực hiện pháp
luật đƣợc thực hiện dƣới các hình thức khác nhau nhƣng cuối cùng nó đều là
những hoạt động có mục đích, có định hƣớng để đƣa các quy phạm pháp luật
vào cuộc sống: “Thực hiện pháp luật là quá trình hoạt động có mục đích làm
cho những quy định của pháp luật trở thành hiện thực trong cuộc sống, tạo ra
cơ sở pháp lý cho hoạt động thực tế của các chủ thể pháp luật” [8, tr.270].
Thực hiện pháp luật về giải quyết TTHC là thực hiện một bộ phận quy
phạm pháp luật cụ thể, vì vậy nó cũng mang những đặc điểm của thực hiện
pháp luật nói chung đồng thời có những đặc điểm riêng. Từ khái niệm chung
về thực hiện pháp luật nêu trên, căn cứ vào những đặc điểm, nội dung của
pháp luật về giải quyết TTHC có thể quan niệm thực hiện pháp luật về giải
quyết TTHC nhƣ sau: Thực hiện pháp luật về giải quyết TTHC là q trình
các cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền giải quyết TTHC, tổ chức, cá
nhân có yêu cầu giải quyết TTHC tiến hành các hành vi cụ thể, hợp pháp, phù
hợp với nội dung, yêu cầu của các quy phạm pháp luật về giải quyết TTHC
nhằm đáp ứng yêu cầu quản lý hành chính nhà nước, bảo đảm quyền và lợi
ích hợp pháp của tổ chức và cá nhân.
Về hình thức, thực hiện pháp luật về giải quyết TTHC là hình thức áp
dụng pháp luật chỉ do cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền tiến hành trong trƣờng
hợp tổ chức, cá nhân có yêu cầu giải quyết TTHC để thực hiện các quyền và
lợi ích hợp pháp của mình. Tuy nhiên, áp dụng pháp luật trong giải quyết
TTHC là hình thức áp dụng pháp luật đặc thù bởi các chủ thể áp dụng pháp
luật cũng là chủ thể giải quyết TTHC khơng chỉ tn theo trình tự, cách thức

18


mà quy phạm thủ tục quy định, mà còn phải thực hiện nghiêm nội dung yêu
cầu của quy phạm pháp luật về giải quyết TTHC.
1.2.1.2. Đặc điểm của thực hiện pháp luật về giải quyết thủ tục hành

chính ở UBND phường
Nhƣ trên đã phân tích, thực hiện pháp luật về giải quyết TTHC là hình
thức áp dụng pháp luật có tính đặc thù. Vì là hình thức áp dụng pháp luật,
thực hiện pháp luật giải quyết TTHC của UBND phƣờng có những đặc điểm
chung của hoạt động áp dụng pháp luật để giải quyết những vụ việc liên quan
đến quyền và lợi ích của cá nhân, tổ chức có u cầu giải quyết thủ tục.
Hoạt động áp dụng pháp luật về giải quyết TTHC có những đặc điểm
chung của hoạt động áp dụng pháp luật, mà cụ thể là:
- Là hoạt động mang tính chất quyền lực nhà nƣớc;
- Là hoạt động phải tuân theo những trình tự, thủ tục chặt chẽ do pháp
luật quy định;
- Là hoạt động điều chỉnh có tính cá biệt, cụ thể đối với quan hệ xã hội xác
định. Những quy phạm pháp luật xác định các quy tắc xử sự chung thông qua
hoạt động áp dụng pháp luật đã đƣợc cá biệt hóa thành những quy tắc xử sự cụ
thể, phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh, vụ việc cụ thể, với những chủ thể cụ thể;
- Là hoạt động mang tính tính tổ chức, tính pháp chế và tính sáng tạo.
Đặc điểm này thể hiện ở việc lựa chọn chính xác và vận dụng quy phạm phù
hợp với điều kiện, hoàn cảnh, vụ việc cụ thể; ở việc xử lý trong những trƣờng
hợp chƣa có quy định của pháp luật hay quy định chƣa rõ; ở chế độ trách
nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền áp dụng pháp luật; ở công
tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm trong quá trình áp dụng pháp luật.
1.2.2. Các hình thức thực hiện pháp luật trong giải quyết thủ tục
hành chính
Những hình thức thực hiện pháp luật trong giải quyết thủ tục hành
chính gồm bốn hình thức đó là thi hành pháp luật, tuân thủ pháp luật, sử dụng
pháp luật và áp dụng pháp luật trong giải quyết thủ tục hành chính

19