(Sáng kiến kinh nghiệm) tổ chức các hình thức khởi động trong dạy học lịch sử nhằm phát triển năng lực học sinh ở trường trung học phổ thông

BÁO CÁO KẾT QUẢ
NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN
1. Lời giới thiệu
Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục
và đào tạo “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát
huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc
phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ,
khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát
triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp, sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú
ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ
thông tin và truyền thông trong dạy và học”.
Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục
và đào tạo xác định “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các yếu tố cơ bản của giáo dục,
đào tạo theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực của người học”; “Tập trung
phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng
năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh. Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện,
chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực
và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Phát triển khả năng sáng tạo, tự
học, khuyến khích học tập suốt đời.”
Như vậy, giáo dục phổ thông nước ta đang thực hiện bước chuyển từ chương trình
giáo dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực của người học, nghĩa là từ chỗ quan tâm
đến việc học sinh học được cái gì đến chỗ quan tâm học sinh vận dụng được cái gì qua việc
học. Để đảm bảo được điều đó, nhất định phải chuyển từ phương pháp dạy học theo lối
“truyền thụ một chiều” sang dạy cách học, cách vận dụng kiến thức, rèn luyện kỹ năng,
hình thành năng lực và phẩm chất cho học sinh nhằm nâng cao chất lượng của các hoạt
động dạy học.
Thực tế trong những năm học qua, phần lớn giáo viên đã được tiếp cận với
các phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực như dạy học nêu vấn đề, dạy học theo dự

1

án… Phương pháp “bàn tay nặn bột” với các kỹ thuật dạy học tích cực: kỹ thuật “khăn trải
bàn”, kỹ thuật “các mảnh ghép”, kỹ thuật động não, kỹ thuật tia chớp, kỹ thuật “3 lần 3”…
Tuy nhiên, qua việc dự giờ thăm lớp, qua buổi thao giảng liên môn ở trường, qua việc dạy
thể nghiệm theo nghiên cứu bài học minh họa ở các môn học, qua việc trao đổi với giáo
viên (cùng môn) của trường bạn, bản thân thấy việc nắm vững và vận dụng chúng còn hết
sức hạn chế, có khi máy móc và lạm dụng, có lúc “làm cho có” và rất lúng túng, kém hiệu
quả. Điều này rất dễ hiểu bởi một tình trạng là giáo viên không trải nghiệm thường xuyên,
lo sợ “cháy giáo án” do học sinh khơng hồn thành các hoạt động được giao trong giờ học.
Chính vì vậy, mặc dù có cố gắng nhưng việc sử dụng các phương pháp dạy học tích cực
hiện nay chưa thực sự tổ chức được hoạt động nhận thức tích cực, sáng tạo và bồi dưỡng
phương pháp tự học cho học sinh, chưa kết hợp được sự đánh giá của giáo viên và sự tự
đánh giá của học sinh trong quá trình dạy học. Như vậy, sự hiểu biết của giáo viên về các
phương pháp dạy học, kỹ thuật dạy học tích cực cịn hạn chế, chủ yếu mới dừng lại ở mức
độ “biết” một cách rời rạc, thiếu tính hệ thống, chưa làm chủ được phương pháp mới nên
giáo viên “vất vả” hơn khi sử dụng so với phương pháp truyền thống. Vì vậy dẫn tới tâm lý
ngại sử dụng. Mặt khác chưa kể đến hiệu quả khai thác sử dụng các phương tiện dạy học và
tài liệu bổ trợ theo phương pháp dạy học tích cực cịn hạn chế.
Chính những hạn chế đó mà dẫn tới các hình thức kiểm tra kết quả học tập của học
sinh còn lạc hậu, chủ yếu là đánh giá sự ghi nhớ của học sinh mà chưa đánh giá được khả
năng vận dụng sáng tạo, kỹ năng thực hành và năng lực giải quyết vấn đề của học sinh. Đó
cũng là lí do chưa tạo được động lực cho đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức dạy
học.
Với mong muốn hướng tới phát triển năng lực, phẩm chất của học sinh, giúp đỡ học
sinh về phương pháp học tập, động viên sự cố gắng, hứng thú học tập của các em trong quá
trình dạy học. Thực hiện mục tiêu phát triển toàn diện các phẩm chất nhân cách, chú trọng
năng lực vận dụng tri thức trong những tình huống thực tiễn nhằm chuẩn bị cho học sinh
năng lực giải quyết các tình huống của cuộc sống và nghề nghiệp. Mặt khác, nhằm khắc
phục những hạn chế trên và đặc biệt gây được hứng thú học tập, phát huy tính tích cực ,
chủ động của học sinh, giáo viên phải thường xuyên đổi mới phương pháp dạy học và các

2


hình thức tổ chức hoạt động dạy học. Chính vì vậy mà việc khơi dậy niềm đam mê u
thích mơn học cho học sinh là điều hết sức cần thiết, trong đó hoạt động khởi động bài học
trên lớp có tác dụng kích thích tính tị mị và định hướng hoạt động của học sinh vào bài
học mới. Tôi tiến hành thực thực hiện đề tài: “ Tổ chức các hình thức khởi động trong
dạy học lịch sử nhằm phát triển năng lực học sinh ở trường trung học phổ thơng”, góp
phần nâng cao chất lượng dạy và học bộ mơn lịch sử hiện nay nói riêng và các bộ mơn khác
nói chung.
2. Tên sáng kiến:
“ Tổ chức các hình thức khởi động trong dạy học lịch sử nhằm phát triển năng
lực học sinh ở trường trung học phổ thông”
3. Tác giả sáng kiến:
- Họ và tên: Dương Thị Thảo
- Địa chỉ tác giả sáng kiến: Trường THPT Tam Đảo 2
- Số điện thoại: 0967519527
E-mail:
4. Chủ đầu tư sáng kiến: Không
5. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến:
Áp dụng phuơng pháp tổ chức phần khởi động trong các tiết dạy học bộ môn Lịch sử
tại ba khối 10, 11 12.
6. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử:
Đợt 1, từ ngày 1/10/2017 đến ngày 20/4/2018
7. Mô tả bản chất của sáng kiến:
7.1- Về nội dung của sáng kiến:
7.1.1. Điều kiện của việc tổ chức các hình thức khởi động trong dạy học lịch sử nhằm
phát triển năng lực học sinh ở trường Trung học phổ thông
- Đối với giáo viên:

Phân tích nội dung chương trình mơn lịch sử ở các bậc học và tìm ra những mạch nội
dung để vận dụng tổ chức các hình thức khởi động trong dạy học cho phù hợp.

3


Luôn chú ý mối quan hệ chặt chẽ giữa các phần, chương, bài, mục trong chương
trình mơn lịch sử. Mối quan hệ giữa môn lịch sử với các môn học khác.
Chuẩn bị cho mình vốn kiến thức rộng trên các lĩnh vực khác nhau, thực hiện học tập
suốt đời.
Hướng dẫn các em chuẩn bị bài bằng những câu hỏi cụ thể. Lựa chọn nội dung phù
hợp với trình độ của học sinh.
Lựa chọn phương pháp, phương tiện phù hợp để phối hợp trong quá trình tổ chức
các hình thức khởi động dạy học. Hướng dẫn học sinh biết cách vận dụng những kiến thức
đã học để tiếp thu kiến thức mới. Luôn chú ý kiểm tra, đánh giá công việc chuẩn bị của học
sinh.
Như vậy việc tổ chức các hình thức khởi động trong dạy học lịch sử đòi hỏi người
giáo viên khơng chỉ có những kiến thức vững chắc về bộ mơn lịch sử mà cịn phải nắm
vững những nội dung, kiến thức cơ bản về mơn được tích hợp.
Vận dụng linh hoat nhẹ nhàng, đúng nội dung bài giảng, không làm nặng nề hoặc rối tiết
học, tránh biến môn lịch sử thành môn học khác.
- Đối với học sinh
Chuẩn bị bài theo sự hướng dẫn của giáo viên, khâu chuẩn bị bài của học sinh là một
yếu tố rất quan trọng, quyết định sự thành công của phương pháp này
Tích cực tham gia q trình học trên lớp theo yêu cầu của giáo viên: Phát biểu ý
kiến, trình bày kết quả chuẩn bị của mình
Ngồi ra, học sinh phải thường xuyên sưu tầm các tác phẩm văn học, tranh ảnh, lược
đồ, sơ đồ có liên quan đến bài giảng, tự đọc và tìm kiếm cho mình những kiến thức quan
trọng khác. Ôn tập, củng cố, tổng hợp ở mức cao hơn và được vận dung thông minh hơn
trong học tập.

7.1.2. Một số giải pháp tiến hành tổ chức các hình thức khởi động trong dạy học lịch sử
- Những yêu cầu chung
Tự lĩnh hội kiến thức trên lớp là một trong những bước quan trọng nhất trong quá
trình học tập của học sinh vì dưới sự hướng dẫn có phương pháp và kiểm tra chặt chẽ của

4


giáo viên, học sinh có thể tiếp thu được những tri thức lịch sử cơ bản quan trọng nhất.
Ngoài ra, với những nội dung phong phú và vận dụng phương pháp giảng dạy tốt của giáo
viên trên lớp thì khả năng tư duy, năng lực diễn đạt, kỹ năng thực hành… của học sinh mới
được bộc lộ và có điều kiện để phát triển.
Tiếp thu kiến thức kết hợp phát biểu ý kiến để nhận thức bài học Lịch sử. Đây là
một trong những hoạt động quan trọng để tiến hành khởi động bài học lịch sử nhằm phát
triển tư duy và phát huy tính tích cực của học sinh. Để đạt được những yêu cầu - mục tiêu
của bài giảng, giáo viên cần tổ chức các hình thức khởi động và sử dụng sáng tạo hệ thống
các câu hỏi trong sách giáo khoa, ngoài sách giáo khoa sao cho đúng nguyên tắc, phù hợp
với yêu cầu từng bài, từng chương, phù hợp với đối tượng học sinh… Song song với việc
đó, giáo viên cần xây dựng tình huống có vấn đề để học sinh luôn tự suy nghĩ, tự rút ra
những kết luận trước các vấn đề giáo viên đưa ra.
Học sinh chú ý đi sâu tìm hiểu những điểm quan trọng, cơ bản theo sự hướng dẫn của giáo
viên kết hợp với trả lời các câu hỏi liên quan đến bài Lịch sử đó mà giáo viên và sách giáo
khoa đã đặt ra
- Một số nguyên tắc khi tổ chức các hình thức khởi động trong dạy học lịch sử nhằm
phát triển năng lực học sinh ở trường Trung học phổ thông.
* Nhiệm vụ học tập trong hoạt động khởi động cần đảm bảo rằng học sinh không thể giải
quyết trọn vẹn với kiến thức, kĩ năng cũ.
* Tình huống, câu hỏi mở đầu chỉ có thể giải quyết một phần hoặc phỏng đoán kết quả
nhưng chưa lý giải được đầy đủ bằng kiến thức, kỹ năng cũ mà cần học thêm kiến thức, kỹ
năng mới trong các hoạt động hình thành kiến thức và luyện tập để hồn thiện; đặt ra được

tình huống có vấn đề trong câu hỏi đưa ra. Vì vậy khơng cần học sinh trả lời hết và đúng
các câu hỏi trong hoạt động khởi động.
- Giáo viên không chốt kiến thức.
- Học sinh không phải ghi kết quả trả lời các câu hỏi của hoạt động khởi động.
* Giáo viên cần:
- Xem hoạt động này là một hoạt động học tập, có mục đích, thời gian hoạt động và sản
phẩm hoạt động.

5


- Chuyển giao nhiệm vụ rõ ràng, cụ thể phù hợp với đối tượng học sinh, lựa chọn các tình
huống có vấn đề để giúp học sinh động não (vấn đề với câu hỏi lệnh: Tại sao?)
- Bố trí thời gian thích hợp cho các em học tập, bày tỏ quan điểm, cũng như sản phẩm của
hoạt động
Xuất phát từ những vấn đề trên tôi đã nghiên cứu và trải nghiệm qua quá trình giảng dạy
để đúc rút ra kinh nghiệm này .
- Một số giải pháp tổ chức các hình thức khởi động trong dạy học lịch sử nhằm phát
triển năng lực học sinh ở trường Trung học phổ thông
Khởi động bài dạy là một trong những hoạt động thể hiện năng lực cốt lõi của một
giáo viên trong thế kỷ XXI, đồng thời đây cũng là một trong những hoạt động quan trọng
góp phần quyết định sự thất bại hay thành công của một tiết dạy học theo định hướng phát
triển năng lực học sinh. Qua quá trình trải nghiệm trực tiếp giảng dạy trên các lớp, tôi đưa
ra một số giải pháp tổ chức các hình thức khởi động trong dạy học lịch sử nhằm phát triển
năng lực cho học sinh ở trường trung học phổ thông như sau:
+ Giải pháp tổ chức hoạt động khởi động bài học lịch sử từ việc xây dựng tình huống có
vấn đề.
*Ý nghĩa
“Tình huống có vấn đề” là thời điểm thể hiện mâu thuẫn trong nhận thức của học
sinh để nhận ra điều mình chưa biết, mà chưa giải quyết được. Tình huống này buộc học

sinh phải quyết tâm tìm hiểu, chứ không khoanh tay khuất phục. Song không phải điều
khơng biết nào được đặt ra cũng tạo được tình huống có vấn đề, mà chỉ khi nào những điều
học sinh nhận thấy không thể không biết, không thể không tìm hiểu để nhận thức đúng, sâu
sắc vấn đề đặt ra, nhằm vào việc học tập. Việc giải quyết vấn đề là tiến hành tìm hiểu, làm
sáng tỏ những điều chưa biết để biết.
Để tổ chức các hình thức khởi động trong dạy học nhằm phát triển năng lực cho học
sinh , giáo viên luôn chú trọng khêu gợi học sinh đặt vấn đề để tìm hiểu, khơng dừng lại ở
việc tiếp thu thụ động. Đặt câu hỏi nêu ra điều mình chưa biết là một yếu tố quan trọng để
học tập thông minh, chủ động. Vấn đề đặt ra là phải nhằm vào bản chất, những điều quan
trọng để hiểu sự kiện, chứ không phải những chi tiết vụn vặt, hình thức bên ngồi. Giáo viên

6


hướng dẫn học sinh giải quyết vấn đề thông qua việc khai thác sách giáo khoa, sử dụng đồ
dùng trực quan, tư liệu thành văn…
Học sinh tự mình nắm kiến thức, tự mình rút ra kết luận sau khi đã suy nghĩ kỹ.
Những kết luận này là phản ánh những quan điểm riêng, có căn cứ khoa học, do các em
nhận thức được. Học sinh chỉ học tập tốt, có kết quả khi các em phát hiện ra vấn đề và tìm
cách giải quyết vấn đề. Câu hỏi đưa ra phải là vấn đề mới mà học sinh chưa biết. Câu trả lời
của học sinh phải là sản phẩm của hoạt động tư duy.
*Cách thức tiến hành:
- Cách 1.
+ Bước 1. Giáo viên đưa ra quan điểm trái chiều về một vấn đề của bài học.
+ Bước 2. Yêu cầu học sinh đưa ra chính kiến về vấn đề tìm hiểu của bài học.
+ Bước 3.Giáo viên nhận xét và dẫn dắt vào bài học.
Ví dụ 1
Khi học về Tổng khởi nghĩa tháng Tám 1945 giáo viên đưa ra vấn đề: Bàn về thắng
lợi của cách mạng tháng Tám 1945 ở Việt Nam, một số sử gia tư sản cho rằng: đó là một
sự “ăn may” vì nó diễn ra trong điều kiện “trống vắng quyền lực”. Các nhà sử học của

chúng ta lại khẳng định: Thành công của cách mạng tháng Tám không phải là sự “ăn may”.
Các em đồng ý với ý kiến nào, vì sao?
Ví dụ 2.
Khi nghiên cứu về phong trào Đồng khởi (1959-1960), có ý kiến cho rằng Nghị
quyết Trung ương lần thứ 15 của Ban chấp hành Trung ương Đảng ra đời quá muộn nên để
lại những tổn thất to lớn cho cách mạng. Cịn các nhà sử học Mác-xít thì khẳng định Nghị
quyết Trung ương lần thứ 15 của Ban chấp hành Trung ương Đảng ra đời kịp thời, đáp ứng
yêu cầu cơ bản của cách mạng miền Nam. Vậy quan điểm của các em như thế nào? Tại
sao?
* Cách 2.
- Bước 1. Giáo viên tạo mâu thuẫn xung đột về mặt nhận thức để học sinh tự tìm ra
con đường giải quyết.
- Bước 2. Yêu cầu học sinh suy nghĩ và trả lời câu hỏi

7


- Bước 3. Giáo viên nhận xét, kết luận và dẫn vào bài học.
Ví dụ1
Khi học về Luận cương chính trị tháng 10/1930, giáo viên yêu cầu học sinh nhắc lại
những nét cơ bản về nội dung Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng và kết luận: Đây là
một cương lĩnh cách mạng giải phóng dân tộc sáng tạo, kết hợp đúng đắn vấn đề dân tộc và
vấn đề giai cấp. Tại Hội nghị lần thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương lâm thời tháng
10/1930 đã thông qua Luận cương chính trị của Đảng. Luận cương chính trị này có gì khác
hơn so với Cương lĩnh chính trị đầu tiên mà người ta đánh giá đây là văn kiện cịn có những
mặt hạn chế?
Ví dụ 2
Sau khi học xong về các phong trào cách mạng ở Việt Nam giai đoạn 1930-1945,
trong phần ơn tập giáo viên có thể đưa ra tình huống có vấn đề là: Vì sao phong trào cách
mạng 1930-1931 là phong trào cách mạng vừa có tính chất rộng lớn, vừa có tính chất quyết

liệt và triệt để? Với câu hỏi này buộc học sinh phải tái hiện lại những nét cơ bản nhất của
các phong trào cách mạng đã học để nắm được những nét đặc trưng của mỗi phong trào,
đồng thời phải giải quyết về “vấn đề”: rộng lớn, quyết liệt và triệt để của phong trào cách
mạng 1930-1931. Đương nhiên giáo viên cũng phải đưa ra các gợi ý để học sinh từng bước
giải quyết về tính rộng lớn thể hiện như thế nào về phạm vi nổ ra, lực lượng tham gia, quy
mơ như thế nào? Tính quyết liệt thể hiện ở hình thức đấu tranh gì, sự kiện nào tiêu biểu,
thực dân Pháp đàn áp như thế nào? Tính triệt để thể hiện ở kết quả ra sao?... Sau khi giải
quyết được các vấn đề này, giáo viên khắc sâu cho học sinh về vị trí của phong trào này so
với các phong trào trước đây và sau này kể từ khi Đảng ra đời.
Với sự phát triển không ngừng và nhanh chóng của khoa học cơng nghệ địi hỏi phải
đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy học hướng đến người học. Người học cần phải có
những năng lực kiến tạo tri thức, kỹ năng đa dạng, có tư duy tốt. Để phát huy ưu thế của
phương pháp dạy học nêu vấn đề đòi hỏi người giáo viên cần quan tâm đến kĩ thuật xây
dựng và sử dụng tình huống có vấn đề. Tuy nhiên, để đưa lại hiệu quả cao đòi hỏi người
dạy phải căn cứ vào đặc trưng từng loại bài, kết hợp nhuần nhuyễn các phương pháp dạy

8


học để xây dựng các tình huống có vấn đề có tỉ lệ hợp lý giữa cái chưa biết và cái đã biết
phù hợp với khả năng của học sinh.
+ Giải pháp tổ chức hoạt động khởi động bài học lịch sử từ việc tổ chức trò chơi
* Ý nghĩa
Trò chơi học tập đem lại hiệu quả cao trong dạy học, gây sự hứng thú trong giờ học.
Thơng qua trị chơi lịch sử nội dung của bài học được truyền tải đến học sinh một cách tự
nhiên, nhẹ nhàng, sâu sắc và dễ hiểu. Mặt khác, cịn có ý nghĩa làm thay đổi hình thức học
tập, làm cho hình thức học tập trở nên đa dạng, phong phú hơn và biến quá trình học tập
của học sinh trở thành hình thức học tập vui chơi hấp dẫn. Ngoài tác dụng truyền thụ kiến
thức cho học sinh nó cịn giúp các em hình thành nhân cách khiến cho các em vui vẻ, nhanh
nhẹn, cởi mở hơn, tiếp thu bài học một cách tự nhiên, tự giác, tích cực.

Trị chơi học tập là một hoạt động của con người nhằm mục đích chủ yếu là tiếp thu
kiến thức một cách có hiệu quả nhất, ngồi ra cịn giúp các em vui chơi, giải trí và thư giãn.
Giúp các em u thích mơn học hơn.Thơng qua trị chơi học tập, giúp học sinh có thể rèn
luyện được thể lực, rèn luyện về giác quan, tạo cơ hội giao lưu với mọi người, cùng hợp tác
với bạn bè, đồng đội trong nhóm tổ… đây là một hoạt động được tổ chức có tính chất vui
chơi, giải trí, thư giản. Nhưng thơng qua hoạt động này học sinh có điều kiện học mà chơi,
chơi mà học. Khi tham gia các trò chơi học tập học sinh sẽ có điều kiện thể hiện khả năng
của mình, giúp các em mạnh dạn hơn, tự tin hơn, giao tiếp cũng tốt hơn, sống hòa nhã với
bạn bè hơn, được suy ngẫm, thử nghiệm các tình huống, các lập luận để đạt kết quả cao.
Trò chơi học tập còn tạo khơng khí vui tươi, hồn nhiên, nhẹ nhàng, sinh động trong
giờ học. Giúp cho đặc thù bộ môn lịch sử bớt đi sự khô khan, giúp các em ghi nhớ sự kiện,
nhân vật lịch sử, thấu hiểu bài học một cách nhanh nhất, giúp các em tiếp thu tri thức một
cách tích cực và tự giác.Từ đó bồi dưỡng cho các em lịng say mê, u thích mơn lịch sử.
Sử dụng trị chơi học tập ở các mơn học nói chung, trong mơn lịch sử nói riêng là một trong
những phương pháp mới nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh.
Việc sử dụng trò chơi học tập mang lại hiệu quả to lớn trong giáo dục.
* Cách thức tiến hành.
- Bước 1. Giáo viên đặt tên trò chơi cho phù hợp, liên quan đến bài học.

9


- Bước 2. Giáo viên thông qua luật chơi.
- Bước 3.Yêu cầu học sinh trả lời câu hỏi
- Bước 4.Giáo viên nhận xét và chuyển tiếp vào bài học.
- Ví dụ.
+ Khi dạy bài 6 “Các quốc gia Ấn và văn hố truyền thống Ấn Độ” ở chương trình
lịch sử lớp 10, tôi thiết kế hoạt động khởi động bằng cách tổ chức cho học sinh trò chơi với
tên gọi: “Đi tìm mảnh ghép”.
+ Cho học sinh quan sát màn hình máy chiếu và thơng qua luật chơi như sau: Trên

màn máy chiếu là 4 mảnh ghép, mỗi mảnh ghép là một câu hỏi, em nào trả lời nhanh và
chính xác các câu hỏi trong vịng 15 giây thì sẽ được 10 điểm. Sau khi các em trả lời chính
xác thì mảnh ghép được mở ra.
Như vậy thơng qua hoạt động khởi động nói trên, tơi đã tạo ra một tình huống bằng
một trị chơi độc đáo tạo sự hấp dẫn thu hút sự chú ý, khơi dậy sự tò mò của học sinh ngay
từ đầu. Bằng những câu hỏi thơng qua trị chơi nói trên, học sinh đã sử dụng kiến thức liên
mơn lịch sử - địa lí và vận dung liên hệ những kiến thức lịch sử của thời cổ đại các em đã
học để giải quyết vấn đề tôi đưa ra để khởi động cho bài học này . Điều đó, giúp học sinh
hình thành nhiều kĩ năng để hình thành mối liên hệ giữa các kiến thức trong bộ môn lịch sử
và giữa lịch sử với địa lí.
Đồng thời giúp học sinh hình thành các năng lực như năng lực thực hành bộ môn,
năng lực xác đinh mối liên hệ, ảnh hưởng, tác động các sự kiện, hiện tượng lịch sử với
nhau; năng lực vận dụng liên hệ kiến thức đã học để giải quyết vấn đề lịch sử đặt ra…. Từ
thực tế hoạt động khởi động nói trên tơi thấy học sinh sẽ tiếp cận bài học bằng sự hứng thú,
chủ động ngay từ đầu. Điều này góp phần phát triển các năng lực cần thiết cho các em, góp
phần quan trọng làm cho tiết học đạt hiệu quả cao.
+ Giải pháp tổ chức hoạt động khởi động bài học lịch sử từ việc vận dụng kiến thức
liên môn với Âm nhạc nhằm phát triển năng lực học sinh
* Ý nghĩa
Âm nhạc là một bộ môn nghệ thuật dùng âm thanh (chất giọng) để diễn đạt tình cảm,
xúc cảm của con người. Âm nhạc gồm thanh nhạc và khí nhạc. Cuộc sống của chúng ta với

10


bao khoảnh khắc vui buồn, âm nhạc đã thể hiện rõ điều đó. Khi vui người ta ca hát, khi
buồn, tuyệt vọng, cô đơn âm nhạc đã giúp chúng ta trải lịng. Trong chiến tranh khói lửa với
bao hiểm nguy rình rập, âm nhạc có vai trị thúc dục con người mạnh mẽ, vững tin hơn,
quyết chiến đứng lên chống lại mọi kẻ thù, khơi dậy lòng yêu nước cũng như sức mạnh
tiềm tàng trong con người để vươn tới tương lại tốt đẹp. Ở các trường trung học phổ thông

các môn học đều được xây dựng và tác động đến việc hình thành nhân cách cho học sinh
theo hướng chủ yếu: Từ trí tuệ đến tình cảm ngược lại âm nhạc có tác dụng đi từ con tim
đến khối óc của con người. Âm nhạc giúp cho con người có thêm sự phấn chấn và sức
mạnh trong lao động, trong chiến đấu, để giáo dục cho con cháu truyền thống của cha ơng,
đạo lí làm người. Sự oanh liệt hào hùng của lịch sử Việt Nam trong cuộc kháng chiến
chống Pháp, chống Mĩ một thời máu lửa đã được các nhạc sĩ thể hiện thành công, sinh động
trong nhiều ca khúc cách mạng. Việc kết hợp những ca khúc cách mạng trong dạy học lịch
sử là điều rất cần thiết và giải quyết những khó khăn, vướng mắc trong dạy học lịch sử hiện
nay:
Giảm bớt sự khô khan trong việc dạy và học lịch sử, giảm bớt những thông số, con
số, tạo cho giờ dạy học lịch sử trở nên nhẹ nhàng có sức thu hút, giúp học sinh tiếp thu bài
học lịch sử một cách có hiệu quả.Cải thiện thực trạng học sinh còn xa rời với bộ mơn lịch
sử, giúp các em nhìn nhận lại về cách học môn lịch sử
Giúp học sinh tiếp thu các kiến thức lịch sử nhẹ nhàng cô đọng thông qua những ca
khúc cách mạng. Đặc biệt thông qua ca từ và âm nhạc sẽ có sức lay động đến tâm tư, tình
cảm và nhận thức của người học. Giúp học sinh hình dung một cách cụ thể, sinh động các
giai đoạn lịch sử.
* Cách thức tiến hành.
- Bước 1. Tuỳ thuộc vào đặc diểm của từng lớp và đối tượng của học sinh, Giáo viên
tiến hành tổ chức khởi động bài học bằng nhiều cách sau:
. Cho học sinh hoặc nghe một đoạn nhạc không lời,
. hoặc xem bài hát ở videokết hợp với quan sát kênh hình,
. hoặc cho học sinh hát,
. hoặc giáo viên hát về những vấn đề liên quan đến bài học .

11


- Bước 2. Giáo viên yêu cầu học sinh rút ra nội dung vấn đề tìm hiểu.
- Bước 3. Giáo viên nhận xét và dẫn dắt vào tìm hiểu nội dung bài học.

- Ví dụ1.
Khi dạy bài 20 ( tiết 2) Cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân pháp kết thúc
1953 - 1954 ở chương trình lịch sử lớp 12 tôi tiến hành khởi động bài học ở 4 cách trên.
Lớp 12A3 cho học sinh nghe nhạc không lời: “ Giải phóng Điện Biên” của nhạc sĩ
Đỗ Nhuận.
Lớp 12A6 , học sinh xem bài hát này ở video với những hình ảnh về chiến thắng
Điện biên Phủ 1954 hoặc đoạn phim về chiến thắng Điện biên Phủ.
Lớp 12A4, do học sinh có năng khiếu hát hay vì vậy các em hát đồng ca về bài “ giải phóng
Điện Biên” của nhạc sĩ Đỗ Nhuận.
- Ví dụ 2.
Khi dạy bài 28 Truyền thống yêu nước của dân tộc Việt Nam thời phong kiến ở
chương trình lịch sử lớp 10, tơi tiến hành khởi động bằng cách cho học sinh xem video
trong khoảng 4 phút về tiến trình lịch sử Việt nam kết hợp với lồng bài hát “Dòng máu lạc
hồng”
Như vậy tuỳ từng đối tượng học sinh ở các lớp khác nhau để đưa ra cách thức tiến
hành khởi động bài học lịch sử từ việc vận dụng kiến thức liên môn với âm nhạc một cách
đa dạng và phong phú , gây hào hứng cho học sinh vào tìm hiểu bài học mới.
+ Giải pháp tổ chức hoạt động khởi động bài học lịch sử từ việc vận dụng kiến thức
liên môn với văn học nhằm phát triển năng lực học sinh
*Ý nghĩa
Nói đến lịch sử là nói đến sự kiện, khơng gian, thời gian. Vì vậy, trong q trình
giảng dạy lịch sử, nhiệm vụ cơ bản của giáo viên là cung cấp cho học sinh kiến thức cơ bản
đủ để khôi phục lại quá khứ và hiểu biết quá khứ. Các tác phẩm văn học góp phần quan
trọng làm cho bài giảng sinh động, hấp dẫn, nâng cao hứng thú học tập cho học sinh. Bởi
vì, các tác phẩm thực sự có giá trị đều phản ánh cuộc sống một cách chân thực. Vì vậy,
trong quá trình dạy học ngoài việc sử dụng các phương pháp khác nhau như: phương pháp
sử dụng đồ dùng trực quan, sử dụng bài tập nhận thức, sử dụng dạy học nêu vấn đề... thì

12

việc sử dụng tài liệu văn học để bổ sung vào bài học là rất quan trọng. Qua việc sử dụng tài
liệu văn học để minh họa cho bài học lịch sử, giáo viên sẽ giúp học sinh hiểu sâu sắc kiến
thức lịch sử, góp phần nhất định vào việc khơi phục, tái hiện hình ảnh q khứ. Việc sử
dụng tài liệu văn học cịn có thêm cơ sở cho học sinh nắm vững bản chất các sự kiện, hình
thành khái niệm, hiểu rõ quy luật, bài học của lịch sử.
Các tác phẩm văn học bằng những hình tượng cụ thể, có tác động mạnh mẽ đến tư
tưởng, tình cảm của người học, từ đó làm nảy sinh những hành động đúng đắn. Ngoài ra, sử
dụng tài liệu văn học trong dạy học lịch học lịch sử cịn góp phần giáo dục tư tưởng, đạo
đức cho học sinh. Đặc biệt trong giai đoạn hiện nay, vấn đề giáo dục tư tưởng, đạo đức
càng đặt ra một cách cấp thiết. Nền kinh tế thị trường với những mặt tích cực ngày càng
được khẳng định trong q trình đổi mới tồn diện của đất nước, song nó cũng có mặt tiêu
cực cần phải hạn chế và khắc phục. Trong bối cảnh chung ấy, giáo dục lịch sử cần phải khai
thác những giá trị tiến bộ, đích thực để làm phong phú đời sống vật chất, tinh thần của nhân
dân ta, cần phải tiếp thu có chọn lọc tinh hoa của nhân loại, giữ gìn bản sắc văn hóa của dân
tộc mình.
Tài liệu văn học trong dạy học lịch sử góp phần nâng cao năng lực tư duy và phát
triển năng lực của học sinh thể hiện ở các mặt sau:
Rèn luyện kỹ năng tưởng tượng để tái hiện lại khơng khí, khơng gian xảy ra các sự
kiện, hiện tượng lịch sử.
Rèn luyện kỹ năng so sánh, phân tích, đối chiếu các nguồn tài liệu trên cơ sở đó có
kết luận khách quan chính xác.
Mặt khác, sử dụng tài liệu văn học trong dạy học lịch sử góp phần phát triển cho học
sinh thói quen và kỹ năng tự làm việc với tài liệu phục vụ cho bài học, phát huy năng lực tự
học cho học sinh
* Cách thức tiến hành.
- Bước 1. Giáo viên cung cấp một đoạn thơ hoặc văn liên quan đến bài học
- Bước 2. Yêu cầu học sinh rút ra nội dung hoặc cảm nghĩ về vấn đề tìm hiểu
- Bước 3.Giáo viên nhận xét và dẫn dắt vào bài học
Ví dụ1.

13


Khi dạy bài 22 “ Nhân dân hai miền trực tiếp chiến đấu chống đế quốc Mĩ xâm lược.
Nhân dân miền Bắc vừa chiến đấu vừa sản xuất( 1965 – 1973) ở lớp 12 phần III : Chiến
đấu chống chiến lược “ Việt Nam hố chiến tranh” và “ Đơng Dương hố chiến tranh” của
Mĩ , tơi tiến hành khởi động bài học bằng cách thức mượn lời bài thơ của nhà thơ Tế Hanh
cho học sinh điền vào chỗ trống tên nhân vật được nhắc đến và tên chiến lược chiến tranh
mà Mĩ áp dụng ở Miền Nam Việt Nam.
Ví dụ 2.
Khi dạy bài 14 “ Phong trào cách mạng 1930 – 1935 ở lớp 12, tôi cho học sinh quan
sát màn hình máy chiếu và đọc bài thơ “Bài thơ cách mạng” của tác giả Đặng chính Ký
xem nội dung bài thơ tái hiện điều gì mà em cần biết? Hoặc cho học sinh phát biểu cảm
nghĩ sau khi đọc bài thơ này.
+ Giải pháp tổ chức hoạt động khởi động bài học lịch sử từ việc khai thác kênh hình.
*Ý nghĩa.
Kênh hình góp phần quan trọng tạo biểu tượng cho học sinh, cụ thể hoá các sự kiện,
là phương tiện rất có hiệu lực để hình thành các khái niệm lịch sử quan trọng nhất, giúp
cho học sinh nắm vững các quy luật của sự phát triển xã hội. Đặc biệt, kênh hình cịn có ý
nghĩa trong việc giúp học sinh nhớ kỹ , hiểu sâu những hình ảnh, những kiến thức ịch sử.
Hình ảnh được giữ lại đặc biệt vững chắc trong trí nhớ chúng ta là hình ảnh chúng thu
nhận được bằng trực quan.
Mặt khác kênh hình cịn phát triển khả năng quan sát, trí tưởng tượng, tư dy và ngơn
ngữ của học sinh. Nhìn vào bất cứ loại đồ đùng trực quan nào, học sinh cũng thích nhận
xét, hình dung q khứ lịch sử được phản ánh, minh hoạ như thế nào. Học sinh suy nghĩ và
tìm cách diễn đạt bằng lời chính xác, có hình ảnh rõ ràng, cụ thể về bức tranh xã hội đã
qua. Với tất cả ý nghĩa giáo dưỡng, giáo dục và phát triển đó. Kênh hình góp phần to lớn
nâng cao chất lượng dạy học lịch, gây hứng thú học tập nó là “cầu nối” giữa quá khứ với
hiện tại. Sử dụng kênh hình trong việc khởi động bài học lịch sử khơng những làm cho q

trình học tập thêm sinh động mà cịn góp phần rèn luyện tư duy phân tích, tập cho các em
học sinh nhìn thấy bản chất của sự kiện, kích thích tính ham hiểu biết của các em. Kênh

14


hình cũng chính là phương tiện trực quan được sử dụng như là nguồn chủ yếu dẫn đến kiến
thức mới.
*Cách thức tiến hành.
- Bước 1. Giáo viên cho học sinh quan sát kênh hình phù hợp và liên quan đến bài
học
- Bước 2.Yêu cầu học sinh tìm hiểu mối quan hệ của kênh hình( là tranh, ảnh, chân
dung) và xác định những địa danh dành thắng lợi tiêu biểu trong các cuộc cách mạng,
cuộc khởi nghĩa( kênh hình bằng lược đồ câm) mà giáo viên đưa ra có liên quan đến bài
học
- Bước 3. Giáo viên nhận xét và dẫn dắt vào bài học.
Ví dụ.
Khi dạy bài 20” Cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân pháp kết thúc (tiết 2)
-Chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ 1954 ở chương trình lịch sử 12, tuỳ vào đặc điểm và đối
tượng học sinh ở các lớp là khác nhau do đó tôi tiến hành khởi động bài học bằng nhiều
cách thức
+ Hoặc yêu cầu học sinh quan sát tranh, ảnh và chỉ ra mối quan hệ.
- Lá cờ chiến thắng trên nóc hầm Đơcatxtơri.
- Đồn qn chiến thắng trở về
- Phó thủ tướng Phạm văn Đồng đến Thuỵ Sĩ tham dự hội nghị Giơnevơ về Đông
Dương, 1954
- Quang cảnh phiên họp hội nghị Giơnevơ, 1954
+ Hoặc yêu cầu học sinh đánh dấu, điền địa danh chiến thắng vào lược đồ câm.
+ Giải pháp tổ chức hoạt động khởi động bài học lịch sử từ việc xem phim tư liệu.
* Ý nghĩa.

Sử dụng phim tài liệu trong dạy học lịch có ý nghĩa rất sâu sắc trong việc kích thích
hứng thú học tập, thu hút được sự quan sát tập trung ở học sinh. Đây chính là phương tiện
thuận lợi cung cấp tư liệu, sự kiện trực quan có hệ thống, logic chặt chẽ, có khả năng làm
sống lại sự kiện, hiện tượng, góp phần bổ sung và cụ thể hố kiến thức, giáo dục tư tưởng,
tình cảm, đạo đức, phát triển toàn diện học sinh.

15


*Cách thức tiến hành.
- Bước 1. Giáo viên cung cấp một đoạn phim tư liệu liên quan đến bài học.
- Bước 2. Yêu cầu học sinh rút ra nội dung vấn đề tìm hiểu
- Bước 3.Giáo viên nhận xét, kết luận và dẫn dắt vào bài học.
*Ví dụ.
Khi dạy bài 23 (tiết 2 )“ Phong trào Tây Sơn và sự nghiệp thống nhất đất nước, bảo
vệ Tổ quốc cuối thế kỉ XVIII” ở lớp 10, tôi tiến hành khởi động bài học bằng hình thức cho
học sinh xem phim về trận Ngọc Hồi – Đống Đa.
Bài 9. Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 ( Lớp 10) cho học sinh xem phim:
Cuộc tấn công cung điện Mùa Đông.
Bài 20( tiết 2) “ Cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp kết thúc 1953 –
1954 ở chương trình lịch sử lớp 12, học sinh xem một đoạn phim về chiến thắng Điện Biên
Phủ 1954.
Sau khi xem phim xong giúp học sinh tự rút ra nội dung vấn đề tìm hiểu và những
suy nghĩ của bản thân.
7.1.3. Các họat động khởi động đối với một số bài học lịch sử cụ thể
- Mục đích thực nghiệm
Xuất phát từ tình hình thực tiễn của chương trình giáo dục nói chung và dạy học mơn
lịch sử nói riêng ở trường trung học phổ thông hiện nay, cùng với việc dạy học theo định
hướng phát triển năng lực và phẩm chất cho học sinh, trong đó chú ý đến rèn luyện năng
lực tự học. Đề tài nghiên cứu và trải nghiệm này nhằm đổi mới nội dung, phương pháp,

hình thức tổ chức dạy học để tìm ra biện pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả giảng dạy và
giáo dục học sinh, góp phần đáp ứng nội dung dạy học hiện nay ở trường trung học phổ
thông và cũng như xu thế của thế giới. Để khẳng định tính khả thi của đề tài, tơi đã tiến
hành thực nghiệm sư phạm. Kết quả thực nghiệm là bằng chứng cho phép khẳng định sự
cần thiết của việc đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực và
phẩm chất môn Lịch sử trường trung học phổ thơng, nhằm góp phần nâng cao hiệu quả dạy
- học, bồi dưỡng học sinh phương pháp tự học, hình thành khả năng học tập suốt đời, tập

16


dượt cho học sinh biết phát hiện, đặt ra và giải quyết những vấn đề gặp phải trong học tập,
trong cuộc sống cá nhân, gia đình và cộng đồng.
- Đối tượng và địa bàn thực nghiệm:
* Tại trường THPT tác giả đang công tác:
Đề tài này tôi tiến hành thực nghiệm tại đơn vị tôi đang công tác. Tổ chức hoạt động
khởi động bài học với các kỹ thuật dạy học tích cực ở nhiều khối, lớp chú ý nhiều tới phát
triển năng lực và phẩm chất cho học sinh.
Từ năm học 2017 - 2018, 2018-2019, 2019 - 2020, tôi tiến hành thực nghiệm tổ chức
hoạt động khởi động bài học nhằm phát triển năng lực và phẩm chất cho học sinh, trải
nghiệm ở tất cả các lớp trực tiếp giảng dạy:
* Tại trường Trung học phổ thông khác:
Thông qua ban giám hiệu nhà trường, tôi đã trao đổi với các đồng nghiệp cùng triển
khai phương pháp và kĩ thuật dạy học tổ chức các hình thức khởi động nhằm phát triển năng
lực, phẩm chất cho học sinh .
- Nội dung thực nghiệm:
+ Yêu cầu chung:
Đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực và phẩm chất
môn lịch sử trong nhà trường trung học phổ thông nhằm hình thành, phát triển năng lực
giao tiếp và hợp tác; năng lực tự học, sáng tạo, phát hiện và giải quyết vấn đề; năng lực sử

dụng công nghệ thông tin và truyền thông…và phẩm chất cho học sinh trong quá trình tổ
chức hoạt động khởi động bài học như: Phẩm chất nhân ái và khoan dung, làm chủ bản
thân, thực hiện nghĩa vụ học sinh.
Tiến hành thực hiện trải nghiệm phương pháp này cũng góp phần tìm ra biện pháp
nâng cao chất lượng, hiệu quả giảng dạy và giáo dục học sinh ở nhà trường nói chung,
trường trung học phổ thơng nói riêng.
+ Thời gian:
Căn cứ vào phân phối chương trình bộ mơn, đặc điểm của từng bài mà giáo viên có
thể linh động vận dụng để thực hiện. Đề tài này tôi tiến hành tổ chức hoạt động khởi động
bài học cho học sinh ở mỗi tiết dạy từ 5 đến 7 phút .

17


+ Thực nghiệm:
Đề tài tiến hành thực nghiệm ở bốn chủ đề kiến thức khác nhau:
Chủ đề 1: Truyền thống yêu nước của dân tộc Việt Nam
Chủ đề 2: kinh tế.
Chủ đề 3: văn hóa.
Chủ đề 4: Duy tân – cải cách.
* Đối với chủ đề truyền thống yêu nước của dân tộc Việt Nam.
Thực nghiệm tổ chức hoạt động khởi động bài học cho học sinh như sau:
- Lớp 10: Bài 28 – Truyền thống yêu nước của dân tộc Việt Nam thời phong kiến.
- Lớp 12: Bài 14:Phong trào cách mạng 1930 – 1935
. Bài 16. Phong trào giải phóng dân tộc và tổng khởi nghĩa tháng Tám (1939 – 1945).
Nước Việt Nam dân chủ cộng hoà ra đời.
( Tiết 3 - III. KHởi nghĩa vũ trang giành chính quyền)
. Bài 20 . Cuộc kháng chiến tồn quốc chống Thực Dân Pháp kết thúc (1953 –
1954).
( Tiết 2 – 2. Chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ 1954)

* Đối với chủ đề kinh tế:
Thực nghiệm tổ chức hoạt động khởi động bài học cho học sinh lớp 10 ở Bài 22 Tình hình kinh tế ở các thế kỷ XVI – XVIII.
* Đối với chủ đề văn hóa:
Thực nghiệm tổ chức hoạt động khởi động bài học cho học sinh:
. Lớp 10
Bài 6- Các quốc gia Ấn và văn hố truyền thống Ấn Độ
Bài 24- Tình hình văn hóa ở các thế kỷ XVI – XVIII
. Lớp 11
Bài 7- Những thành tựu văn hóa thời cận đại.
* Đối với chủ đề Duy tân- Cải cách:
Thực nghiệm tổ chức hoạt động khởi động bài học cho học sinh lớp 11
Bài 1- Nhật Bản.

18


- Phương pháp.
Ở các lớp thực nghiệm tổ chức hoạt động khởi động bài học tuỳ thuộc vào đối tượng
và năng lực của học sinh ở các lớp, tôi vận dụng ở các mức độ nhận thức khác nhau để hình
thành năng lực và phẩm chất cho các em.
- Mức độ nhận biết: Dùng phương pháp thuyết trình kết hợp với khai thác lược đồ,
tranh ảnh, thông tin khác, sử dụng công nghệ thông tin...
- Mức độ thông hiểu: Dùng phương pháp thuyết trình kết hợp với nêu vấn đề, trao
đổi đàm thoại, giải thích về các sự kiện hiện tượng lịch sử.
- Mức độ vận dụng: Sử dụng phương pháp phân tích, so sánh, trao đổi đàm thoại,
liên hệ thực tiễn, rút ra bài học lịch sử, khái quát hóa...
Ở lớp đối chứng chủ yếu tiến hành hoạt động khởi động bài học theo phương pháp
truyền thống, ít đổi mới.
7.1.4. Một số giáo án thực nghiệm thiết kế và tổ chức hoạt động khởi động bài học
nhằm phát triển năng lực học sinh.

- Thực nghiệm tổ chức hoạt động khởi động bài học lịch sử về chủ đề truyền thống yêu
nước dân tộc Việt Nam.
* Giáo án thực nghiệm - Khối 12
Bài 20 (tiết 2)
CUỘC KHÁNG CHIẾN TOÀN QUỐC CHỐNG THỰC DÂN PHÁP KẾT
THÚC 1953-1954
I. Mục tiêu bài học:
1. Kiến thức: Giúp học sinh,
- Thấy được âm mưu của Pháp-Mĩ tại Điện Biên Phủ 1954
- Nắm được những nét chính về diễn biến, kết quả và ý nghĩa nhiều mặt của chiến
dịch Điện Biên Phủ 1954
- Trình bày được nội dung của Hiệp định Giơnevơ 1954
- Hiểu được ý nghĩa lịch sử, nguyên nhân thắng lợi của cuộc kháng chiến chống
Pháp (1945-1954)
2. Kỹ năng:

19


- Rèn luyện kỹ năng phân tích, đánh giá rút ra nguyên nhân, ý nghĩa của các sự kiện
lịch sử
- Củng cố kỹ năng khái quát, đánh giá, nhận định về những nội dung lớn của lịch sử
- Tiếp tục rèn luyện kỹ năng khai thác tranh ảnh, tư liệu lịch sử, sử dụng lược đồ, sơ
đồ để nhận thức lịch sử.
- Rèn luyện kỹ năng sử dụng tư liệu tham khảo liên môn để nhận thức sâu sắc thêm
kiến thức lịch sử
3. Thái độ:
- Thấy được bản chất phản động của thực dân Pháp, bọn can thiệp Mĩ và bè lũ tay sai
- Khắc ghi niềm tin tưởng sâu sắc vào sự lãnh đạo của Đảng và Bác Hồ trong sự
nghiệp kháng chiến, xây dựng tổ quốc.

- Bồi dưởng lòng quý trọng và tự hào với những chiến thắng to lớn của các vị Anh
hùng dân tộc về mọi mặt của cuộc kháng chiến chống Pháp
4. Định hướng các năng lực hình thành:
- Năng lực chung: Năng lực tự học; năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề, năng lực
hợp tác, năng lực ngôn ngữ.
- Năng lực chuyên biệt:
+ Năng lực thực hành bộ môn: Khai thác kênh hình, khai thác lược đồ, khai thác
thơng tin để trình bày diễn biến chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ 1954
+ Năng lực tái hiện các sự kiện lịch sử.
+ Năng lực giải quyết mối quan hệ ảnh hưởng, tác động, vận dụng kiến thức liên
mơn có liên quan để nhận thức sâu sắc hơn nội dung bài học lịch sử.
II. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh:
1. Giáo viên:
- Tranh ảnh,
- Các tư liệu tham khảo, hình ảnh và phim tư liệu
- Máy tính, máy chiếu
2. Học sinh:
- Đọc và nghiên cứu nội dung bài học

20


- Sưu tầm những gương anh hùng trong chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ. (nhất là ở
quê hương em), những bài thơ, bài hát có liên quan đến chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ).
III . Tiến trình tổ chức hoạt động khởi động bài học nhằm phát triển năng lực
học sinh.
* Cách 1. Tổ chức hoạt động khởi động bài học vận dụng kiến thức Âm nhạc.
- Nhiệm vụ 1. Giáo viên cho học sinh nghe nhạc không lời bài hát “ giải phóng Điện
Biên” của Đỗ Nhuận.

Nhiệm vụ 2. Học sinh lắng nghe và suy nghĩ thảo luận câu hỏi .
Bản nhạc trên đã gợi cho em nhớ đến chiến thắng nào của nước ta trong cuộc kháng
chiến chống thực dân Pháp( 1945-1954)
-Nhiệm vụ 3.Học sinh báo cáo kết quả làm việc với thầy, cô giáo.
- Nhiệm vụ 4. Giáo viên nhận xét , đánh giá và chuyển tiếp vào bài học.
* Hoặc Học sinh đóng vai làm ca sĩ

21


- Bước 1.Giáo viên cho học sinh đóng vai làm ca sĩ ( bài hát đã chuẩn bị trước) về
nhạc phẩm” Giải phóng Điện Biên” của nhạc sỹ Đỗ Nhuận.
- Bước 2.Học sinh lắng nghe, thảo luận câu hỏi
Bài hát đó gợi cho em những cung bậc cảm xúc như thế nào về chiến thắng lịch sử
Điện Biên Phủ 1954?
-Bước 3.Học sinh báo cáo kết quả làm việc.
-Bước 4.Giáo viên nhận xét, đánh giá và chuyển tiếp vào bài học.
*Cách 2. Tổ chức hoạt động khởi động bài học bằng cách thức khai thác và sử
dụng kênh hình.
- Nhiệm vụ 1. Giáo viên cho học sinh quan sát kênh hình:

Lá cờ chiến thắng bay trên nóc hầm tướng Đơcatxtơri

22


Đồn qn chiến thắng Điện Biên Phủ trở về

Phó thủ tướng Phạm Văn Đồng đến Thụy Sĩ tham dự Hội nghị Giơnevơ, 1954

23


Quang cảnh phiên họp Hội nghị Giơnevơ về Đông Dương, 1954
- Nhiệm vụ 2. Học sinh thảo luận các câu hỏi:
+ Các hình ảnh đó gợi cho em nhớ lại sự kiện lịch sử nào?
+ Kênh hình trên có mối quan hệ gì với nhau?
- Nhiệm vụ 3.Học sinh báo cáo kết quả với giáo viên
- Nhiệm vụ 4. Giáo viên nhận xét , đánh giá và chuyển tiếp vào bài học.
*Cách 3. Tổ chức hoạt động khởi động bài học từ việc xem phim tư liệu.
- Nhiệm vụ 1. Giáo viên cho học sinh xem 1 đoạn phim khoảng 3 đến 4 phút về chiến
thắng Điện Biên Phủ năm 1954.( Phim đen trắng hoặc phim 3D ).

24


Nhiệm vụ 2. Học sinh suy nghĩ thảo luận câu hỏi
+ Đoạn phim trên nói về chiến thắng nào của quân và dân ta trong cuộc kháng chiến
chống thực dân pháp( 1945 – 1954)?
+ Cảm nghĩ của em sau khi xem đoạn phim đó.
-Nhiệm vụ 3.Học sinh báo cáo kết quả làm việc với thầy cô giáo
-Nhiệm vụ 4.Giáo viên nhận xét, đánh giá và chuyển tiếp vào bài học.
- Thực nghiệm tổ chức hoạt động khởi động bài học lịch sử từ việc xây dựng tình huống
có vấn đề.
BÀI 16
PHONG TRÀO GIẢI PHÓNG DÂN TỘC VÀ TỔNG KHỞI NGHĨA THÁNG TÁM
(1939 – 1945 ) NƯỚC VIỆT NAM DÂN CHỦ CỘNG HỒ RA ĐỜI
(III. Khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền)
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
1.Kiến thức:

- Hiểu được chuyển hướng chỉ đạo chiến lược, đưa nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên
hàng đầu thông qua nội dung của Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ VI (11 - 1939), đặc

25