(Sáng kiến kinh nghiệm) ứng dụng phần mềm imindmap 5 tạo bản đồ tư duy phục vụ dạy và học hiệu quả

Ứng dụng phần mềm iMindMap 5 tạo bản đồ tư duy phục vụ dạy và học hiệu quả.

LỜI NÓI ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài
Để đổi mới chương trình trung học cơ sở cần tiến hành đồng bộ từ quản lý, việc dạy và
học, nội dung, phương pháp … trong đó phương pháp dạy và học là rất quan trọng.
Trong thời kỳ công nghệ thông tin đang phát triển đã tạo ra rất nhiều phần mềm máy
tính hữu ích trong lĩnh vực giáo dục trong đó có nhiều chương trình ứng dụng cho việc thay
đổi phương pháp dạy và học đạt hiệu quả cao đó là sử dụng bản đồ tư duy.
Để tạo được một bản đồ tư duy có nhiều cách để thực hiện, trong đó cách tốt nhất là sử
dụng phần mềm chuyên dụng, giúp chúng ta tạo ra một bản đồ tư duy đẹp, nhanh chóng theo
yêu cầu của người dùng.
Mỗi chương trình đều có những điểm mạnh cũng như nhược điểm riêng nhưng nhìn
chung là tất cả các phần mềm đều có giao diện tiếng Anh không thuận lợi cho đại đa số giáo
viên và học sinh khi sử dụng.
Chính tất cả các yếu tố trên, tơi đã tự tìm tịi, học hỏi và vận dụng vốn kiến thức tin học
khiêm tốn của mình để tìm hiểu một số phần mềm tạo bản đồ tư duy như ConceptDraw
MINDMAP 5 Professional, Mindjet MindManager 9, iMindMap 5,…
2. Mục đích nghiên cứu
- Nhằm đáp ứng nhu cầu cho ngành giáo dục nói chung và nhu cầu của giáo viên,học
sinh nói riêng trong trường Trung học cơ sở.
- Giảm tối đa thời gian cho việc tạo bản đồ tư duy.
- Sau khi vẽ xong bản đồ tư duy có thể chuyển bản đồ sang các ứng dụng thường dùng
như Word, PowerPoint...thuận lợi cho việc soạn giáo án và soạn bài dạy trên máy chiếu.
- Góp phần tạo hứng thú học tập cho học sinh đồng thời biết sử dụng máy tính phục vụ
học tập có hiệu quả.
3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
- Việc tạo ra bản đồ tư duy của giáo viên và học sinh.
- Phần mềm iMindMap 5.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu

- Tìm hiểu rõ các cơng văn chỉ đạo của Bộ giáo dục và đào tạo, Sở giáo dục và đào tạo
cũng như Phòng giáo dục và đào tạo liên quan đến các mơn học, trong đó chú trọng vào vấn đề
đổi mới phương pháp dạy học có ứng dụng bản đồ tư duy.
Sáng kiến kinh nghiệm 2011

Trang 1

Giáo viên : Đoàn Kiên Trung


Ứng dụng phần mềm iMindMap 5 tạo bản đồ tư duy phục vụ dạy và học hiệu quả.

5. Phương pháp nghiên cứu
- Tự đọc và học hỏi phần mềm iMinMap 5 từ các sách báo.
- Tham khảo hướng dẫn sử dụng của chương trình trên website.
- Sưu tầm các cách thức tạo bản đồ tư duy.
- Kinh nghiệm sử dụng phần mềm và những khó khăn gặp phải của giáo viên và học
sinh khi tạo bản đồ tư duy.
6. Nội dung của đề tài
Ứng dụng phần mềm iMindMap 5 trong việc tạo bản đồ tư duy phục vụ dạy và học hiệu
quả.
7. Cơ sở thực tiễn
- Khi tạo bản đồ tư duy bằng cách dùng bút màu, giấy… tốn kém nhiều kể cả thời gian
và tiền bạc.
- Giáo viên và học sinh gặp khó khăn khi thao tác trên phần mềm vì giao diện dùng
ngơn ngữ tiếng Anh và khơng được ai hướng dẫn sử dụng phần mềm một cách đầy đủ.
- Chương trình này có tính ứng dụng cao, giao diện đẹp, dễ nhìn … và đặc biệt sau khi
tạo bản đồ tư duy có thể chuyển thành định dạng quen thuộc như một hình ảnh thơng thường,
nên dùng để chèn vào giáo án, bài soạn cũng như in ấn rất thuận lợi.

Sáng kiến kinh nghiệm 2011

Trang 2

Giáo viên : Đoàn Kiên Trung


Ứng dụng phần mềm iMindMap 5 tạo bản đồ tư duy phục vụ dạy và học hiệu quả.

PHẦN THỨ NHẤT
THỰC TRẠNG CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
1. Khái quát phạm vi
- Tiết kiệm thời gian, công sức và tiền bạc cho việc tạo bản đồ tư duy phục vụ dạy và
học.
- Áp dụng cho cả giáo viên và học sinh.
- Hướng dẫn cơ bản sử dụng phần mềm iMindMap 5 để tạo bản đồ tư duy.
2. Thực trạng của đề tài nghiên cứu
- Việc đổi mới phương pháp dạy học là cần thiết và quan trọng có tính quyết định chất
lượng học tập của học sinh.
- Trong ngành giáo dục đã tốn kém khơng ít thời gian, cơng sức và tiền bạc nghiên cứu
áp dụng bản đồ tư duy vào công tác quản lí cũng như dạy học. Mở nhiều lớp tập huấn từ Bộ
cho đến các Sở, Phòng giáo dục, các trường học cho tất cả giáo viên và học sinh. Nhằm đổi
mới nâng cao chất lượng học tập phát huy tính tích cực, sáng tạo của người học.
- Trong khi đó để tạo được một bản đồ tư duy mất khá nhiều thời gian khi vẽ bằng bút
màu, khó khăn trong việc chỉnh sửa nếu có sai sót. Khi dùng phần mềm ứng dụng để vẽ gặp
cũng khơng ít khó khăn do nhiều giáo viên cũng như học sinh kĩ năng sử dụng máy tính nói
chung và sử dụng phần mềm vẽ bản đồ tư duy còn rất hạn chế.
- Mặt khác ngày nay việc soạn giáo án hay các bài giảng được nhiều giáo viên ứng dụng
soạn thảo trên máy tính, vì vậy việc ứng dụng phần mềm tạo bản đồ tư duy là cần thiết.
3. Nguyên nhân của thực trạng

- Thời gian tập huấn hướng dẫn sử dụng phần mềm chưa đáp ứng yêu cầu công việc.
- Kĩ năng sử dụng máy tính của giáo viên và học sinh cịn nhiều hạn chế.
- Khơng có tài liệu hướng dẫn sử dụng phần mềm (tiếng Việt) để người sử dụng tìm
hiểu.
- Một số giáo viên và học sinh cịn ngần ngại trong việc ứng dụng cơng nghệ thơng tin
trong đổi mới phương pháp dạy và học.

Sáng kiến kinh nghiệm 2011

Trang 3

Giáo viên : Đoàn Kiên Trung


Ứng dụng phần mềm iMindMap 5 tạo bản đồ tư duy phục vụ dạy và học hiệu quả.

PHẦN THỨ HAI
GIẢI PHÁP CHỦ YẾU ĐỂ THỰC HIỆN ĐỀ TÀI
1. Cơ sở đề xuất các giải pháp
- Căn cứ vào các văn bản của ngành về việc ứng dụng công nghệ thông tin trong đổi
mới phương pháp dạy học.
- Căn cứ vào chuyên đề sử dụng bản đồ tư duy góp phần đổi mới phương pháp dạy học
và quản lí của dự án phát triển giáo dục trung học cơ sở II – Bộ giáo dục và đào tạo.
- Đại đa số giáo viên và học sinh cịn khó khăn khi ứng dụng phần mềm tạo bản đồ tư
duy.
- Giảm thời gian, cơng sức để tạo bản đồ tư duy và có thể sử dụng kết quả đó vào các
ứng dụng thường dùng như chèn vào giáo án soạn bằng phần mềm Word hay bài giảng trên
PowerPoint…
2. Các giải pháp chủ yếu
- Hướng dẫn cơ bản và dễ hiểu nhất để mọi giáo viên và học sinh có thể sử dụng phần

mềm tạo bản đồ tư duy iMindMap 5. Với sáng kiến này mọi giáo viên và học sinh có thể tạo ra
được bản đồ tư duy phục vụ cho việc dạy và học đạt hiệu quả.
3. Tổ chức, triển khai thực hiện
- Sáng kiến này như một hướng dẫn sử dụng phần mềm iMindMap 5 bằng tiếng Việt và
có hình ảnh minh họa được in màu nên rất dễ nhìn và thực hiện thao tác trên phần mềm. Mặt
khác sáng kiến này được lưu dưới dạng một tệp tin văn bản nên rất thuận lợi trong việc triển
khai như sao chép tài liệu này cho giáo viên hay đăng tải trên website để mọi người dễ dàng
hơn trong việc tìm hiểu ứng dụng này.
4. Cách sử dụng chương trình
4.1 CÀI ĐẶT PHẦN MỀM :
Nhấn đúp chuột vào biểu tượng chương trình iMindMap 5
có trong CD kèm theo sáng kiến này. Để tiến hành cài đặt
phần mềm vào máy tính để sử dụng.
4.2 KHỞI ĐỘNG PHẦN MỀM :
Nhấn đúp chuột vào biểu tượng chương trình iMindMap 5 trên màn hình Desktop
hoặc vào menu Start  All Programs  iMindMap 5  iMindMap 5
Sau khi khởi động chương trình có giao diện như sau :
Sáng kiến kinh nghiệm 2011

Trang 4

Giáo viên : Đoàn Kiên Trung


Ứng dụng phần mềm iMindMap 5 tạo bản đồ tư duy phục vụ dạy và học hiệu quả.

Màn hình làm việc của iMindMap 5

Một bản đồ được tạo ra bằng iMindMap 5
4.3 TẠO BẢN ĐỒ MỚI :

1) Tạo biểu tượng cho “ý tưởng trung tâm” (Central Idea) :

Nhấn chuột vào nút New
Sáng kiến kinh nghiệm 2011

Trang 5

Giáo viên : Đoàn Kiên Trung


Ứng dụng phần mềm iMindMap 5 tạo bản đồ tư duy phục vụ dạy và học hiệu quả.

Nhấn chọn 1 hình nền cho Central Idea

Central Idea xuất hiện trên bản đồ
2) Chỉnh sửa Central Idea :
a/ Thay đổi tiêu đề :

Sáng kiến kinh nghiệm 2011

Trang 6

Giáo viên : Đoàn Kiên Trung


Ứng dụng phần mềm iMindMap 5 tạo bản đồ tư duy phục vụ dạy và học hiệu quả.

Click đúp chuột vào Central Idea, gõ tiêu đề mới vào rồi gõ Enter

Central Idea với tiêu đề mới

Sáng kiến kinh nghiệm 2011

Trang 7

Giáo viên : Đoàn Kiên Trung


Ứng dụng phần mềm iMindMap 5 tạo bản đồ tư duy phục vụ dạy và học hiệu quả.

b/ Định dạng cho tiêu đề :
Click chuột vào Central Idea để chọn

Sử dụng các nút trên thanh công cụ Formatting để định dạng (tương tự như trong Word)

Tiêu đề sau khi đã định dạng
c/ Thay đổi hình nền :

Click nút phải chuột vào Central Idea, rồi
chọn Edit Central Idea. Trong hộp thoại
Open, chọn tập tin hình rồi nhấn nút Open

Sáng kiến kinh nghiệm 2011

Trang 8

Giáo viên : Đoàn Kiên Trung


Ứng dụng phần mềm iMindMap 5 tạo bản đồ tư duy phục vụ dạy và học hiệu quả.

d/ Thay đổi kích thước :

Dùng chuột kéo một trong các hình vng nhỏ
xung quanh Central Idea để thay đổi kích thước

3) Thêm nhánh (Branch) vào bản đồ :
a/ Thêm nhánh mới :

Có 2 loại nhánh : nhánh trơn (Branch) và nhánh có hộp văn bản (Box Branch)

B1. Chọn loại nhánh muốn tạo

B2. Chọn Central Idea, rồi trỏ chuột vào hình trịn đỏ ở giữa (tâm)
Sáng kiến kinh nghiệm 2011

Trang 9

Giáo viên : Đoàn Kiên Trung


Ứng dụng phần mềm iMindMap 5 tạo bản đồ tư duy phục vụ dạy và học hiệu quả.

B3. Từ tâm đỏ đó, kéo chuột ra ngồi để tạo nhánh
b/ Thêm tiêu đề cho nhánh :
Khi tạo nhánh mới chưa có tiêu đề. Để thêm tiêu đề, ta làm như sau :
Cách 1 : Đối với nhánh khơng có hộp văn bản. Nhấn đúp chuột vào nhánh, xuất hiện con trỏ
văn bản,gõ tiêu đề vào rồi nhấn Enter.
Cách 2 : Đối với nhấn có hộp văn bản. Nhấn đúp chuột vào hộp văn bản, xuất hiện con trỏ văn
bản,gõ tiêu đề vào rồi nhấn Enter.

Các nhánh sau khi đã thêm tiêu đề
Sau khi thêm tiêu đề, ta có thể định dạng tiêu đề theo ý muốn. Các làm tương tự như đối với
Central Idea (xem phần 2a và 2b)

Sáng kiến kinh nghiệm 2011

Trang 10

Giáo viên : Đoàn Kiên Trung


Ứng dụng phần mềm iMindMap 5 tạo bản đồ tư duy phục vụ dạy và học hiệu quả.

c/ Thay đổi hình dạnh nhánh :
Để thay đổi hình dạng của nhánh ta nhấn để chọn nhánh. Khi đó, trên nhánh sẽ xuất
hiện 4 hình trịn nhỏ màu xanh. Ta sẽ dùng chuột kéo các hình trịn này.

Lưu ý : ở vịng tròn cuối của nhánh ta kéo vòng tròn xanh bên ngồi (con trỏ chuột có
hình 4 mũi tên) chứ khơng kéo vòng tròn đỏ bên trong.

d/ Thay đổi màu của nhánh và vị trí tiêu đề :
Sau khi chọn nhánh, ta sử dụng các nút trên thanh Formatting để thay đổi màu của
nhánh hoặc vị trí tiêu đề.

Sáng kiến kinh nghiệm 2011

Trang 11

Giáo viên : Đoàn Kiên Trung

Ứng dụng phần mềm iMindMap 5 tạo bản đồ tư duy phục vụ dạy và học hiệu quả.

e/ Xóa nhánh :
- Chỉ cần nhấn chọn nhánh rồi nhấn Delete trên bàn phím.
f/ Thêm phần nội dung cho nhánh :
- Nhấn chọn nhánh rồi nhấn vào nút Note trên thanh công cụ Branch Items. Bên phải
màn hình sẽ xuất hiện vùng soạn thảo để ta soạn nội dung cho nhánh.

- Một nhánh có chứa nội dung sẽ có biểu tượng nội dung trên nhánh đó. Ta nhấn chuột
vào biểu tượng này thì vùng nội dung sẽ xuất hiện bên phải màn hình.

g/ Tạo đường bao để làm nổi bật nhóm :
Ta có thể tạo một đường bao xung quanh nhánh để
làm nổi bật nhánh đó. Để tạo đường bao, ta chọn
nhánh rồi click vào nút Boundary trên thanh công
cụ Branch Items.
Sáng kiến kinh nghiệm 2011

Trang 12

Giáo viên : Đoàn Kiên Trung


Ứng dụng phần mềm iMindMap 5 tạo bản đồ tư duy phục vụ dạy và học hiệu quả.

Lưu ý : Khi tạo đường bao cho 1 nhánh thì tất cả các nhánh con của nhánh đó cũng
có đường bao tương tự như vậy.

Một nhánh được tạo đường bao
h/ Tạo nhánh con cho 1 nhánh :
Để tạo nhánh con cho 1 nhánh, ta làm tương tự như khi tạo nhánh cho Contral Idea. Nhưng ta
thực hiện trên vòng tròn đỏ ở đầu nhánh.

Tạo nhánh con cho 1 nhánh
4.4 XUẤT BẢN ĐỒ RA DẠNG HÌNH ẢNH :
Sau khi đã hồn chỉnh bản đồ, ta có thể xuất bản đồ dưới dạng hình ảnh để chèn vào các tài
liệu khác như Word, PowerPoint, …
Để thực hiện làm theo các bước sau :

Sáng kiến kinh nghiệm 2011

Trang 13

Giáo viên : Đoàn Kiên Trung


Ứng dụng phần mềm iMindMap 5 tạo bản đồ tư duy phục vụ dạy và học hiệu quả.

PHẦN THỨ BA:
KẾT QUẢ CỦA ĐỀ TÀI

- Giáo viên và học sinh tiếp thu cách sử dụng phần mềm tạo bản đồ tư duy nhanh hơn,
dễ dàng hơn và đây cũng chính là điều kiện giúp cho giáo viên và học sinh không cịn ngần
ngại ứng dụng cơng nghệ thơng tin nói chung và phần mềm iMindMap 5 nói riêng để vẽ bản
đồ tư duy trong đổi mới phương pháp dạy và học, tạo được hứng thú cho học sinh, phát huy
được tính tích cực và sáng tạo trong việc tìm hiểu và xây dựng nội dung bài học góp phần
nâng cao chất lượng giáo dục.
- Với giải pháp cơ bản trên đã được đông đảo giáo viên và học sinh hưởng ứng và sử

dụng phần mềm tích cực hơn.
- Một bản đồ tư duy được tạo từ phần mềm iMindMap 5 ứng dụng trong bài 6 : Bảo vệ
thơng tin máy tính - tin học 9 khi tìm hiểu về Virus máy tính..

Sáng kiến kinh nghiệm 2011

Trang 14

Giáo viên : Đồn Kiên Trung


Ứng dụng phần mềm iMindMap 5 tạo bản đồ tư duy phục vụ dạy và học hiệu quả.

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. Kết luận
-

Qua đề tài sáng kiến kinh nghiệm trên tôi nhận thấy rằng việc ứng dụng công

nghệ thông tin nói chung và ứng dụng phần mềm iMindMap 5 nói riêng trong việc tạo
bản đồ tư duy đã góp phần đổi mới phương pháp dạy học của giáo viên và học sinh.
-

Giáo viên khơng cịn ngần ngại khi bước đầu sử dụng chương trình, học sinh

tham gia xây dựng bài tích cực hơn.
-

Góp thêm phần thành cơng cho chun đề sử dụng bản đồ tư duy trong đổi

mới phương pháp giáo dục của dự án trung học cơ sở II – Bộ giáo dục và đào tạo.
2. Kiến nghị
-

Cần định hướng một vài đề tài để giáo viên triển khai viết và tổ chức thi

những đề tài đó với nhau để chọn ra những đề tài có giá trị về mọi mặt trong hoạt động
quản lý giáo dục cũng như chất lượng, phương pháp giảng dạy.
-

Cần triển khai các đề tài sáng kiến các cấp đã được công nhận đến tận cơ sở

nhằm khơi dậy hay tạo ý tưởng cũng như học hỏi kinh nghiệm để viết những đề tài có giá
trị thiết thực.

Eatóh, ngày 09 tháng 11 năm 2011
Người thực hiện

Đoàn Kiên Trung

Sáng kiến kinh nghiệm 2011

Trang 15

Giáo viên : Đoàn Kiên Trung