(Sáng kiến kinh nghiệm) slide bai giang “ rừng xà nu” ( nguyễn trung thành) bằng một số phương pháp dạy học tích cực

TIẾT 64 - 65:

RỪNG XÀ

NU
(NGUYỄN TRUNG THÀNH)


I.TÌM HIỂU CHUNG:
I.
TÌM
HIÊỦ
CHUNG
1. TÁC GIẢ NGUYỄN TRUNG THÀNH

Tên khai sinh: Nguyễn Văn Báu, sinh năm 1932,
quê: Thăng Bình, Quảng Nam.


1. TÁC GIẢ NGUYỄN TRUNG THÀNH
* Là nhà văn quân đội, có duyên và gắn bó với
mảnh đất Tây Nguyên hùng vĩ:
- Năm 1950: Nhập ngũ, chiến đấu tại chiến trường
Tây Nguyên (1950 - 1954), làm phóng viên báo Quân
đội nhân dân, sáng tác văn học với bút danh Nguyên
Ngọc.
- Năm 1954: tập kết ra Bắc.
- Năm 1962: Tình nguyện trở về chiến trường miền
Nam, hoạt động chủ yếu ở Quảng Nam và Tây
Nguyên; viết văn với bút danh Nguyễn Trung Thành.
- Sau năm 1975: có nhiều hoạt động thúc đẩy công

cuộc đổi mới nước nhà.


1. TÁC GIẢ NGUYỄN TRUNG THÀNH
*Là nhà văn quân đội, có duyên và gắn bó với
mảnh đất Tây Nguyên hùng vĩ.
*Tác phẩm tiêu biểu:
-Tiểu thuyết Đất nước đứng lên (1955)
-Rẻo cao (1961)
- Trên quê hương những anh hùng Điện Ngọc (1969)
- Đất Quảng ( 1971-1974)…


1. TÁC GIẢ NGUYỄN TRUNG THÀNH
* Là nhà văn quân đội, có duyên và gắn bó với mảnh
đất Tây Nguyên hùng vĩ.
* Tác phẩm tiêu biểu:
*Đặc điểm phong cách nghệ thuật:
-Tác phẩm đề cập đến những vấn đề hệ trọng của dân
tộc với cái nhìn lịch sử và quan điểm cộng đồng.
-Nhân vật chính là những con người anh hùng kết tinh
phẩm chất của dân tộc.
- Giọng điệu : giọng sử thi trang trọng, say mê, ngợi ca.


2. TÁC PHẨM RỪNG XÀ NU
a. Hoàn cảnh sáng tác:
*B
i cả
ảumtrên

hứng
c tiVăn
ếp: nghệ giải
Rừống
xànhnulịch
in lsầửn-đcầ
tạtr
pự
chí
Ngày 8/(s3/1965,
Mỹ đsau
ổ quân
ạư
t vào
bãitậbipể“Trên
n Chu Lai,
phóng
ố 2, 1965),
đượồc đ
a vào
bquê
ắt đhầươ
u ng
cuộnh
c ữ
chi
n tranh
ụcện
bộNgởọcmi
n Nam và

ngếanh
hùngcĐi
”ề
(1969)
chiến tranh phá hoại ở miền Bắc.
Dân tộc ta bước vào cuộc đối đầu một mất một còn
với đế quốc Mỹ.

Cảm hứng lịch sử, cảm hứng sử thi
về cuộc đấu tranh giải phóng dân
tộc


a. Hoàn cảnh sáng tác:
*Bối cảnh lịch sử - cảm hứng trực tiếp:
*Cảm hứng gián tiếp:
- Về cây xà nu:
hồng
i ứườ
c ciủTây
a tác
giả (Về
mộhùng
t truytrong
ện ngđắờni
-Trong
Về con
Nguyên
anh
ng xàcu

nu)
thựR
c,ừtrong
ộc chiến đấu của dân tộc:
Nhân vật trong tác phẩm có nguyên mẫu từ cuộc đời thực:

Tnú
- anh
Đề:Nguyễn Thi từ miền Bắc
Tháng
5/
1962,
hành
quân
cùng
Cụ Mết:
Dít:
ng
ườđiểlàng
Xêvào
Nam.
Đi
ể
m
chia
tay
m
ỗ
i
ng

ườ
i
v
ề
chi
ế
n trường của
già làng, người
gái
ngườ
iD
ẻ- , một
đăng,
cùng
10tây Thcơ
mình
là
khu
r
ừ
ng
bát
ngát
phía
ừ
a
Thiên
Hu
ế
lãnh đạo làng

tác u
giả gsay
ặpmê
trong
trai
làng
dùng
khu
r
ừ
ng
xà
nu
tít
t
ắ
p
t
ậ
n
chân
tr
ờ
i…Tơi
cây xà
kháng chiến
dao rựa tiêu diệt
một
nuXóp
từ đó..

Dùi, Bắc
1 tiểu đội lính
Đại hội thi đua
Kon Tum.
Diệm


a. Hoàn cảnh sáng tác:
*Bối cảnh lịch sử - cảm hứng trực tiếp:
*Cảm hứng gián tiếp:
Cảm hứng sáng tạo là cảm hứng lịch sử xã hội, nhưng chiều sâu là niềm cảm phục,
yêu thương với con người, với mảnh đất
Tây Nguyên đau thương mà anh dũng.


BUỔI CHIỀU

Rừng xà nu - Tnú được về thăm làng sau 3
II.năm
ĐỌC
BẢN
đi lự–c lHIỂU
ượng GiVĂN
ải phóng
quân
(Tác giả kể)

ĐÊM
HỌP
LÀNG

TẠI
NHÀ
CỤ
MẾT

1.cho
ĐỌC
Cụ Mết kể
dân –TÓM
làng ngheTẮT
về cuộc đời Tnú và
cuộc đồng khởi của dân làng Xô man:
+ Tnú làm liên lạc cho anh Quyết
+ Tnú bị bắt, bị tù 3 năm rồi vượt ngục trở về làng
chuẩn bị kháng chiến
+ Tnú lấy Mai. Mai và con bị giặc tra tấn đến chếtTnú xông ra cứu vợ con và bị giặc bắt, bị đốt cháy
10 đầu ngón tay- Cụ Mết chỉ huy dân làng giết
giặc, cứu Tnú.
+ Tnú tham gia Giải phóng qn

Sáng hơm sau
Tnú trở lại đơn vị. Cụ Mết, Dít tiễn anh.
Những đồi xà nu nối tiếp chạy đến tận chân trời…
( Tác giả kể)


TÓM TẮT

Đan cài các câu
chuyện: Chuyện

về cuộc đời Tnú –
chuyện về cuộc
nổi dậy của dân
làng Xơ man 
được “bao gói”
trong những cánh
rừng xà nu, đồi xà
nu bạt ngàn…

Đan xen về
thời gian:
Q khứ hiện tại

Tái hiện khơng khí
của phong trào
cách mạng giải
phóng dân tộc ở
miền Nam vào
những năm đen tối
trước Đồng Khởi
(1955-1959)


Rừng xà nu

Làng Xô Man

Cây xà
nu lớn

Cụ Mết

Cây xà
nu
trưởng
thành
Cây xà
nu con

Tnú,
Mai, Dít

Heng


2. Ý NGHĨA NHAN ĐỀ RỪNG XÀ NU
Rừng xà nu  giàu sức khái quát, g ợi m ở:
-Gợi vẻ đẹp hùng tráng, man d ại c ủa núi r ừng
Tây Nguyên
- Gợi lên vẻ đẹp của con ng ười Tây Nguyên
bất khuất, kiên c ường.
Nhan đề Rừng xà nu tạo khí vị
Tây Nguyên đậm đà cho tác
phẩm.


3. HÌNH TƯỢNG RỪNG XÀ NU
Đặc điểm sinh thái
Xà nu: tên gọi khác của thông ba lá
- Loại cây thân gỗ, họ thông, mọc thành rừng ở

Tây Nguyên
- Cây xà nu có dáng mọc thẳng, tán lá vươn cao, thân cây
vạm vỡ, có sức sống mãnh liệt
“ …loại cây hùng vĩ và cao thượng, man dại và trong sạch,
mỗi cây cao vút, vạm vỡ, ứa nhựa, tán lá vừa thanh nhã vừa
rắn rỏi”
( Nguyên Ngọc- Về một truyện ngắn- Rừng xà nu )


3. HÌNH TƯỢNG RỪNG XÀ NU
Hình ảnh rừng xà nu khơng chỉ mở ra mà cịn khép lại
thiên truyện, đi suốt chiều dài tác phẩm như một nốt láy,
một điệp khúc, tạo khơng khí Tây Ngun hùng tráng, giàu
ý nghĩa hiện thực và biểu tượng.


3. HÌNH TƯỢNG RỪNG XÀ NU

a, Xà nu là hình tượng nổi bật, xuyên suốt tác phẩm

*Mở đầu: “…những đồi xà nu nối tiếp tới chân trời”;
Kết thúc: “…những rừng xà nu nối tiếp chạy tới chân trời”

Thủ pháp trùng điệp, tạo kết cấu đầu cuối tương ứng,

khơng khí sử thi.


=> trở thành máu thịt trong đời sống vật chất và
tinh thần

3. HÌNH TƯỢNG RỪNG XÀ NU
* Xà nu hiện diện trong suốt câu chuyện về Tnú và làng
Xơ Man:
- Có mặt trong đời sống hàng ngày của dân làng Xô Man
- Tham dự vào các sự kiện trọng đại của làng Xơ Man
 Hình ảnh cây xà nu luôn gắn
Lửa xà nu trong mỗi bếp, đuốc xà nu soi đường
bóLửvới
vui,
a xà nuniềm
soi cho dân
làngnỗi
mài vũđau
khí, gi–giao
ấu vũ
rừng, khói xà nu xơng bảng đen, gốc xà nu là nơi
khí; gi
ặc đốt haiứng
bàn tay với
Tnú bằcuộc
ng giẻ tẩm
nhựa
hòa
chiếu
sống
trai gái hị hẹn, tán rừng xà nu ru giấc thiên thu…
xà nu; lửa daân
xà nu soiTây

rõ xác bNguyên.
ọn giặc …
của người


3. HÌNH TƯỢNG RỪNG XÀ NU
b, Nỗi đau của rừng xà nu
-“Làng ở trong tầm đại bác của đồn giặc”
tư thế đối địch giữa sự sống và cái chết, sinh tồn và hủy diệt
<-> bối cảnh lịch sử của cả dân tộc.


3. HÌNH TƯỢNG RỪNG XÀ NU

-hầu hết đạn đại bác đều
rơi vào ngọn đồi xà nu
-hàng vạn cây không cây

-Lối quan sát, miêu tả từ xa đến gần, từ khái
quát đến cụ thể
-Cách sử dụng từ ngữ: vết thương, từng cục
máu lớn, loét mãi ra,…

nào không bị thương”

- Nghệ thuật nhân hóa, so sánh

-Có những cây bị chặt đứt

 Gợi tả sinh động nỗi đau của rừng xà

ngang nửa thân mình…

nu trong sự chiếu ứng với sự đau

-Có những cây ….bị đại bác

thương của dân làng Xô Man dưới sự

chặt đứt làm đôi…

tàn phá, hủy diệt dã man của kẻ thù,


c, Sức sống của rừng xà nu

- Là loài cây sinh sôi nảy nở rất khỏe, đạn đại bác không gi ết n ổi
chúng, chúng ưỡn tấm ngực lớn ra che chở cho dân làng.
- Cạnh một cây mới ngã gục đã có bốn năm cây con mọc lên…
Diễn đạt đối lập sức mạnh, sự chiến thắng của cây xà nu, của
sự sống trước cái chết, trước sự hủy diệt.
 Sức sống bền bỉ, mãnh liệt, bất khuất của núi rừng và con
người Tây Nguyên.
- Nó phóng lên rất nhanh để tiếp lấy ánh nấng Xà nu ham ánh
sáng, khí trời cũng như dân làng Xô Man yêu tự do, yêu cách mạng.


3. Hình tượng rừng xà nu

 Rừng xà nu là biểu tượng cho cuộc sống và phẩm chất

cao đẹp của người Xơ Man:
Cây Xà- nu
- Chịu thương tích, chết chóc

Người dân Xô- man
- Bị giết hại ( Anh Xút, bà
Nhan; mẹ con Mai ) hoặc phải
mang thương tật suốt đời
(Tnú)

- Ham ánh sáng và khí trời

- Tha thiết yêu tự do yêu cách
mạng

- Có sức sống mãnh liệt

- Các thế hệ người Xô Man kế
tiếp nhau đứng dậy chiến đấu
giành lấy sự sống, tự do.


3. HÌNH TƯỢNG RỪNG XÀ NU

- Là một hình tượng ẩn dụ, được xây dựng bằng thủ
pháp nghệ thuật chiếu ứng rừng cây – đời người , có
ý nghĩa biểu tượng cho đời sống văn hóa, số ph ận và
phẩm chất anh hùng của nhân dân Tây Nguyên.
- Tạo nên một không gian nghệ thuật thấm đẫm chất
sử thi và khí vị Tây Nguyên.

4. HÌNH TƯỢNG DÂN LÀNG XƠ MAN
a. Cụ Mết:


4. HÌNH TƯỢNG DÂN LÀNG XƠ MAN
a, Cụ Mết:
* Ngoại hình: quắc thước, râu dài tới ngực, đen bóng,
mắt sáng, xếch ngược, hai cánh tay như hai gọng
kìm, ngực căng như cây xà nu lớn; tiếng nói dội vang
trong lồng ngực.
* Cách nói năng: khơng bao giờ khen tốt, khi ưng ý
nhất  “”Được”.
* Mệnh lệnh chiến đấu ông phát ra đơn giản, chắc
nịch: “Thế là bắt đầu rồi. Đốt lửa lên!”
* Gắn bó tha thiết với làng, tin tưởng tuyệt đối với
Đảng, với cách mạng: “khơng cây gì mạnh bằng cây
xà nu đất ta”; “Đảng còn, núi nước này còn”


• Cụ Mết là người lưu giữ và truyền cho thế
hệ sau ngọn lửa truyền thống, người chỉ
huy
thnhân
ần củavdân
Cụ
Mtinh
ết là
ật llàng

ịch sXơ
ử,Man.
tượng
•ư
Cng
ụ Mcho
ết cũng
i đúc
vàng
phát
ngơn
tr
lịchlàsng
ử,ườ
truy
ềnkếtht ố
dân
chân
lý hiên
bất hủ
: “Chúngkiên
nó đãtrung
cầm
tộc:nh
bữ
ấng
t khu
ất,
ngang,
súng, mình

ải ctình
ầm giáo”
và ph
giàu
nghĩa
Nhân vật gạch nối giữa quá khứ và hiện tại ,
là điểm tựa vững chắc cho thế hệ trẻ trong
kháng chiến chống Mỹ