(Sáng kiến kinh nghiệm) kĩ năng thiết kế bài học theo hướng dạy học tích cực

Kĩ năng thiết kế bài học theo hướng dạy học
tích cực
A. HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM
Đọc thông tin sau:
Ý kiến 1: “Một giáo án giống như một thời khóa biểu và là bản đồ
dẫn đường cho hướng đi của một tiết học”.
Ý kiến 2: “Nhiều nhà giáo dục học nổi tiếng đã chứng minh thực
tế là 60% chất lượng giờ dạy tốt là tùy thuộc vào khâu chuẩn b ị
soạn giáo án, còn lại 40% là tùy thuộc vào năng lực sư phạm và
kinh nghiệm của người Thầy”.
Ý kiến 3: “Giáo án chỉ ra nội dung của bài học và giúp đảm bảo
trật tự khoa học của thông tin, đưa ra kỹ năng học tập được sử
dụng trong giờ và các phương tiện hỗ trợ cần thiết theo yêu cầu”.
Ý kiến 4: “Khi lên lớp dạy học, tôi chỉ cần đọc trước sách giáo
khoa mà không cần phải chuẩn bị giáo án”.


Bạn có đồng tình với các ý kiến trên khơng? Theo bạn việc chuẩn
bị giáo án có ý nghĩa gì với việc dạy học trên l ớp c ủa người giáo
viên?
Hoạt động 1:
1. Cá nhân có ý kiến, các bạn khác trao đổi, bổ sung.
2. Nhóm ghi lại các ý kiến và tổng hợp thành ý kiến chung của
nhóm.
Hoạt động 2:

1. Giáo viên cho các nhóm trao đổi ý kiến, các nhóm khác theo dõi
và phản biện.
2. Giáo viên nhận xét và cho ý kiến.
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Đọc thông tin sau:

Để dạy học phát huy được tính tích cực của học sinh, người giáo
viên phải lập kế hoạch bài học.
Kế hoạch bài học phải thể hiện được các hoạt động dạy học chủ
yếu, thông qua tổ chức, hướng dẫn học sinh hoạt động nhằm đạt
mục tiêu của mỗi bài học.
Các thuật ngữ tương đương với “Lập kế hoạch bài học” là:
– Soạn giáo án
– Thiết kế bài học
– Soạn bài
– Thiết kế kế hoạch bài học
Trong tài liệu này dùng thuật ngữ: Thiết kế kế hoạch bài
học với ý nghĩa là giáo viên thiết kế các hoạt động học tập cho
học sinh khi lập kế hoạch bài học.
Hoạt động 1: Tìm hiểu việc chuẩn bị cho việc thiết kế kế
hoạch bài học.


Nghiên cứu sách giáo viên Toán 2 trang 12-15 và tài liệu 2 trang
71-74 để trả lời các câu hỏi sau:
+ Nêu các loại bài học/tiết học.
+ Những việc cần làm khi chuẩn bị thiết kế kế hoạch bài học.
1. Cá nhân trình bày câu trả lời, các bạn khác góp ý, bổ sung.
2. Nhóm ghi chép các ý kiến, tổng hợp các ý kiến thành bản
báo cáo chung của nhóm. Báo cáo giáo viên.

1. Các nhóm cử người trình bày ý kiến, các nhóm khác nhận xét,
góp ý.
2. Giáo viên kết luận và đánh giá chung.

Đọc thông tin sau:
Khi chuẩn bị thiết kế kế hoạch bài học, người giáo viên cần tiến
hành các bước sau:
Bước 1: Xác định mục tiêu kế hoạch bài học


* Những căn cứ để xác định mục tiêu kế hoạch bài học:
1. Dựa vào chuẩn kiến thức, kỹ năng
Từ chuẩn kiến thức, kỹ năng ta cần xác định những chuẩn thuộc
nội dung bài học.
2. Phân tích học sinh
– Với mỗi bài học cần phân tích học sinh ở những khía cạnh sau:
Những điều học sinh đã biết, đã làm được trước bài học và có
liên quan đến bài học; Những điều học sinh cần học được trong
bài này; Học sinh có những khó khăn, thuận lợi gì khi học bài này.
– Khi phân tích học sinh, người ta thường dùng các câu hỏi sau:
+ Học sinh đã có những kiến thức, kỹ năng nào liên quan đến bài
học này?
+ Học sinh cần được học gì từ bài học này?
+ Học sinh thường gặp những khó khăn gì hay mắc những sai
lầm nào khi học bài này?


+ Học sinh có những thuận lợi gì khi học bài này?
+ Học sinh có thể sử dụng những đồ dùng học tập, phương tiện
học tập nào trong bài học này?
+ Học sinh thích những hoạt động học tập nào trong bài này?
* Mục tiêu kế hoạch bài học là đích đặt ra cho học sinh c ần đ ạt
được sau khi học xong bài học. Mục tiêu đặt ra cần c ụ thể, có th ể
đánh giá được, phù hợp với đối tượng học sinh của một lớp học,

phù hợp với điều kiện thực tế và khuôn khổ thời gian của tiết
học.
Mục tiêu thường bao gồm ba thành tố: kiến thức; kỹ năng; thái
đ ộ.
Những từ nên dùng để viết mục tiêu như:
– Xác định, nhận ra, đếm, phát biểu, giải thích, lựa chọn… (Về
kiến thức).
– Quan sát, so sánh, đối chiếu… (Về kỹ năng)
– Có ý thức, tự giác, bảo vệ… (Về thái độ)


Bước 2: Thiết kế các hoạt động học tập
* Thiết kế hoạt động trải nghiệm Học sinh : Hoạt động trải
nghiệm nhằm tạo cơ hội cho học sinh trải qua tình huống có vấn
đề, cần tìm hiểu để làm nảy sinh kiến thức mới. Giáo viên có th ể
tạo ra các hoạt động để học sinh nghe, nói, đọc, viết, nhìn, thực
hiện, cảm nhận được nội dung của tình huống.
Trong tình huống đó chứa đựng những nội dung kiến thức của
bài học học sinh chưa biết và những thao tác, kỹ năng các em
chưa được làm.
Khi thiết kế phần trải nghiệm, giáo viên cần chú ý những điểm
sau:
– Nội dung trải nghiệm được xây dựng dựa vào mục tiêu bài học.
Học sinh cần học được gì thì đưa nội dung đó vào phần trải
nghiệm.
– Chọn nội dung trải nghiệm ở mức độ thấp nhất có thể, để học
sinh dễ nhận ra bài học trong đó.


– Khi xác định nội dung trải nghiệm cần kết h ợp v ới kết qu ả

phân tích học sinh. Tình huống trải nghiệm nên xuất phát từ
những lỗi hoặc những khó khăn học sinh thường mắc phải.
– Đưa ra các hình thức trải nghiệm hấp dẫn, thú vị và gắn bó với
cuộc sống thường ngày của học sinh (Cố gắng đưa ra nhiều cách
trải nghiệm để từ đó có thể chọn được cách tốt nhất).
* Thiết kế phần phân tích và rút ra bài học:
Khi thiết kế phần phân tích, người ta thường đưa ra ba cách làm
sau:
Cách 1: Chi tiết – Đơn vị kiến thức – Bài học chung.
Với cách này, giáo viên hướng dẫn học sinh nêu lại các thông tin
chi tiết, các thao tác cụ thể và rút ra các bài học nhỏ tương đương
với các đơn vị kiến thức. Từ các bài học nhỏ/các đơn vị kiến
thức, giáo viên hướng dẫn học sinh rút ra bài học chung. Ở tiểu
học thường làm cách này.
Cách 2: Đơn vị kiến thức – Chi tiết – Bài học chung.


Với cách này, giáo viên hướng dẫn học sinh rút ra các ý chính/các
đơn vị kiến thức trước, sau đó giúp học sinh đưa ra/nhắc lại các
thông tin chi tiết, các thao tác cụ thể minh họa cho các đơn v ị
kiến thức được rút ra. Cuối cùng, giáo viên tổng hợp các đơn vị
kiến thức thành bài học chung. Cách phân tích này khó khăn cách
phân tích trên vì nó địi hỏi khả năng tổng hợp thơng tin cao và
khả năng diễn đạt tốt.
Cách 3: Bài học chung – Đơn vị kiến thức – Chi tiết.
Cách này khó nhất, vì thế ta khơng đi sâu phân tích cách này.
Tuy nhiên, dùng bất cứ cách nào thì phần phân tích cũng cần đảm
bảo giúp học sinh:
– Nhắc lại được các chi tiết thông tin, các thao tác, các hành vi, các
sự vật hiện tượng, yếu tố diễn ra trong phần trải nghiệm.

– Đánh giá, phân tích các chi tiết trên; sắp xếp các chi ti ết thành
các tiến trình, theo các logic.
– Đưa ra kết luận, cách làm tốt nhất, bài học chung.


Khi tiến hành phân tích, ta tổ chức cho học sinh học theo nhóm
(Cá nhân – cặp đơi – nhóm).
Hoạt động 2: Tìm hiểu thiết kế kế hoạch bài học
Dựa vào thông tin trong hoạt động 1, trao đổi về hình thức và n ội
dung của một thiết kế kế hoạch bài học.
1. Cặp đôi báo cáo kết quả, các cá nhân khác nhận xét, góp ý.
2. Nhóm cho người ghi lại và tổng hợp thành báo cáo chung của
nhóm.

1. Các nhóm cử người trình bày ý kiến, các nhóm khác nhận xét,
góp ý.
2. Giáo viên nhận xét và đánh giá.

C. QUAN SÁT MẪU KẾ HOẠCH BÀI HỌC
Ngày…….. tháng …….năm


Tuần………….
Mơn Tốn
Bài:…………..
Những kiến thức, kỹ năng học sinh đã biết có liên quan đến bài
học.
Những kiến thức, kỹ năng trong bài học cần được hình thành.
I. Mục tiêu
Về kiến thức; kỹ năng; thái độ.

II. Chuẩn bị/Đồ dùng dạy học
– Giáo viên
– Học sinh
III. Các hoạt động dạy – học chủ yếu
* Mẫu 1:

Thời gian

Các giai đoạn/ Hoạt động của Họat động của


Nội dung chủ
yế u

giáo viên

học sinh

* Mẫu 2:

Hoạt động của giáo viên
Hoạt động 1: ….

Hoạt động 2:….

Hoạt động của học sinh


Hoạt động 3:…