(Sáng kiến kinh nghiệm) một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy vẽ cho trẻ mẫu giáo 4 5 tuổi thông qua hoạt động tạo hình trong trường mầm non huyện tam dương

BÁO CÁO KẾT QUẢ
NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN
1. Lời giới thiệu
Hoạt động tạo hình có một vị trí vơ cùng quan trọng trong toàn bộ hệ
thống các hoạt động của trẻ ở lứa tuổi mầm non và được coi là một trong những
con đường cơ bản để tiến hành giáo dục thẩm mĩ, giáo dục toàn diện cho thế hệ
trẻ ngay từ những năm đầu cuộc sống.
Hoạt động tạo hình trong trường mầm non gồm(vẽ, nặn, xé dán, chắp
ghép mảng màu, tơ màu...) trong đó một dạng hoạt động mang tính tạo hình đặc
trưng nhất và xuất hiện sớm nhất đó chính là hoạt động vẽ. Đây là một trong
những hoạt động hấp dẫn nhất đối với trẻ mẫu giáo, hoạt động vẽ giúp trẻ tìm
hiểu, khám phá và thể hiện một cách sinh động thế giới xung quanh qua sản
phẩm vẽ và gây cho trẻ những xúc cảm, tình cảm tích cực. Thơng qua hoạt động
vẽ giúp trẻ mở rộng hiểu biết về thế giới xung quanh, phát triển khả năng tri
giác, hình thành ở trẻ khả năng tư duy, tưởng tượng, phát triển xúc cảm - tình
cảm - nhân cách - trí tuệ - sự khéo léo, sự sáng tạo tính kiên trì. Hoạt động tạo
hình cũng chính là một mơi trường, một phương tiện để hình thành ở trẻ những
cơ sở ban đầu của hoạt động học tập trong trường phổ thông. Đặc biệt là phát
triển thẩm mỹ - nghệ thuật, tính sáng tạo phản ánh thế giới xung quanh một cách
tích cực, biết yêu quý và trân trọng cái đẹp (tình yêu con người, yêu thiên nhiên,
con vật, cỏ cây, hoa lá…).
Hoạt động tạo hình là một hoạt động mang tính nghệ thuật, tạo điều kiện
cho trẻ phát triển năng khiếu của mình và hình thành cho trẻ kỹ năng cảm thụ cái
đẹp trong nghệ thuật, mỹ thuật.
Hiệu quả của việc nâng cao kĩ năng trong hoạt động tạo hình và cụ thể là
kĩ năng vẽ cho trẻ không chỉ phụ thuộc vào việc xây dựng hệ thống bài dạy mà
còn phụ thuộc vào phương pháp, biện pháp tổ chức các hoạt động tạo hình cho
trẻ ở trường mầm non.

1

Việc nâng cao kĩ năng vẽ cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi là những hoạt động
đóng vai trị quan trọng trong tiến trình giáo dục của lứa tuổi này. Nó đòi hỏi
chúng ta phải tiến hành thường xuyên, liên tục trong quá trình giáo dục.
Thực tế ở trường mầm non hiện nay, việc rèn luyện kĩ năng tạo hình và cụ
thể là kĩ năng vẽ cho trẻ chưa thực sự được quan tâm bởi quan niệm trẻ còn
quá nhỏ. Cơ sở vật chất đầu tư cho chuyên đề còn thiếu; mơi trường cho trẻ
rèn lun kĩ năng vẽ cịn nghèo nàn. Bên cạnh đó các bậc phụ huynh chưa
chú trọng đến việc học của con em mình, chưa biết được tầm quan trọng của
việc rèn luyện kĩ năng vẽ đối với sự phát triển của trẻ, đặc biệt là phát triển
thẩm mỹ của trẻ như thế nào. Đối với trẻ 4-5 tuổi trẻ có khả năng phân biệt
và điều chỉnh đường nét để vẽ. Trẻ bắt đầu tập sử dụng “màu bắt chước”
nghĩa là vẽ màu tương ứng với màu của mọi vật trong hiện thực. Nhưng
chưa có khả năng tạo nên các đường nét với tính chất khác nhau. Kĩ năng vẽ
còn rất hạn chế, trẻ vẽ còn chưa biết phối hợp các nét vẽ đơn giản lại với
nhau, trình bày bố cục tranh cịn chưa tốt, nét vẽ cịn rời rạc.. (VD: Trẻ vẽ 1
bó hoa mà có 1 bông to bằng gần cả trang giấy, các bông cịn lại thì rất nhỏ,
bơng hoa trẻ vẽ nhiều khi nhụy hoa to hơn cánh hoa..). Một số giáo viên trẻ
mới vào nghề dạy trẻ 4-5 tuổi chưa thực sự nhiệt tình trong việc tổ chức các
hoạt động chung và còn lúng túng khi sử dụng các biện pháp hướng dẫn trẻ
vẽ, một số giáo viên khiếu thẩm mỹ và khả năng cảm nhận nghệ thuật còn hạn
chế về nét vẽ và cách phối hợp màu sắc, hình ảnh, sắp xếp bố cục tranh minh
họa, chưa bộc lộ cảm xúc hấp dẫn cuốn hút trẻ. Phương pháp lồng ghép tích hợp
chưa linh hoạt sáng tạo, kết quả trên trẻ chưa cao. Trẻ chưa thực sự say mê, hào
hứng. Sử dụng đồ dùng dạy học chưa có khoa học, dẫn đến trong giờ học trẻ ít
tập trung chú ý và vì thế mà hiệu quả trên tiết học chưa cao.
Xuất phát từ sự cần thiết và thực tiễn, với khả năng và hứng thú của mình
tơi lựa chọn đề tài: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy vẽ cho trẻ mẫu
giáo 4-5 tuổi thơng qua hoạt động tạo hình trong trường mầm non huyện Tam
Dương”

2. Tên sáng kiến
2


“Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy vẽ cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi
thông qua hoạt động tạo hình trong trường mầm non huyện Tam Dương”
3. Tác giả sáng kiến
- Họ và tên : Nguyễn Thị Thu Hằng
- Địa chỉ tác giả sáng kiến: Trường mầm non Đạo Tú - Tam Dương - Vĩnh Phúc
- Địa chỉ email : SĐT: 0979053532 – Email
4. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến: Nguyễn Thị Thu Hằng
5. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Lĩnh vực phát triển thẩm mỹ
6. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu: Từ 1/2/2018 – 1/2/2019
7. Mô tả bản chất của sáng kiến
7.1 Về nội dung của sáng kiến
7.1.1. Vai trò của hoạt động tạo hình- hoạt động vẽ đối với sự phát triển toàn
diện của trẻ
Đối với việc giáo dục phát triển nhân cách tồn diện cho trẻ em, hoạt
động tạo hình có một vị trí quan trọng.
Hoạt động tạo hình là một trong những hoạt động hấp dẫn nhất đối với trẻ
mẫu giáo, nó giúp trẻ tìm hiểu, khám phá và thể hiện một cách sinh động những
gì chúng nhìn thấy trong thế giới xung quanh, những gì làm trẻ rung động mạnh
mẽ và gây cho chúng những xúc cảm, tình cảm tích cực.
Hoạt động tạo hình là một hoạt động có đầy đủ điều kiện để đảm bảo sự
tác động đồng bộ lên mọi mặt phát triển của trẻ em về đạo đức, trí tuệ, thẩm mĩ,
thể chất và hình thành các phẩm chất, kỹ năng ban đầu của con người như một
thành viên trong xã hội biết lao động tích cực sáng tạo.
Trong hoạt động tạo hình trẻ có nhiều cơ hội tìm hiểu, nghiên cứu các đối
tượng miêu tả để có được hiểu biết, sự hình dung về các đối tượng đó, từ đó xây
dựng các biểu tượng, hình tượng. Bởi vậy, có thể khẳng định rằng hoạt động tạo

hình là một trong những phương tiện tích cực để phát triển ở trẻ các khả năng
hoạt động trí tuệ như: Ĩc quan sát, trí nhớ, tư duy, tưởng tượng.
Q trình vẽ, nặn, xếp, dán, thiết kế chắp ghép (Đặc biệt là hoạt động với
các loại vật liệu thiên nhiên) đòi hỏi trẻ phải ln tìm hiểu, khám phá, phát hiện
3


ra tính chất của các loại vật liệu cũng như khả năng tạo hình, khả năng tạo ra sức
truyền cảm của chúng. Trong quá trình tạo hình trẻ được lĩnh hội các kỹ năng sử
dụng các loại dụng cụ, chất liệu như những công cụ lao động của con người.
Đây chính là điều kiện rất thuận lợi cho sự phát triển trí tuệ và nhân cách trẻ.
Ngồi ra, hoạt động tạo hình có một vai trị rất lớn trong việc giáo dục đạo
đức cho trẻ nhỏ. Hoạt động này chỉ đơn thuần là sự phản ánh các ấn tượng, kinh
nghiệm mà trẻ thu được từ thế giới xung quanh, đây cịn là sự biểu lộ thái độ,
tình cảm của trẻ đối với những gì mà chúng thể hiện. Tham gia vào hoạt động
tạo hình, trẻ có nhiều điều kiện tiếp thu các chuẩn mực thẩm mĩ, đạo đức trong
xã hội, trải nghiệm các xúc cảm, tình cảm trong giao tiếp, học hỏi về các kỹ
năng xã hội và đánh giá các hành vi văn hóa xã hội qua các hình tượng, các sự
kiện, hiện tượng được miêu tả.
Quá trình thể hiện sản phẩm tạo hình (Vẽ, nặn, xé, dán..) là điều kiện
thuận lợi cho trẻ vận dụng tích cực vốn biểu tượng, hình tượng đã tích lũy được
để phối hợp, xây dựng hình tượng mới làm cho các sản phẩm tạo hình của trẻ
ngày càng trở nên sinh động, đầy sức hấp dẫn và mang màu sắc nghệ thuật. Sự
thể hiện nội dung tạo hình bằng phương tiện truyền cảm mang tính trực quan
(đường nét, hình dạng, màu sắc..) sẽ làm cho cảm xúc thẩm mĩ của trẻ ngày càng
trở nên sâu sắc hơn, trí tưởng tượng mang tính nghệ thuật của trẻ ngày càng
phong phú hơn.
Ngoài ra, việc so sánh, đối chiếu giữa hiện thực có thật với hiện thực được
thể hiện trong tác phẩm nghệ thuật sẽ giúp trẻ nhận ra giá trị thẩm mĩ của các sự
vật, hiện tượng xung quanh và mong muốn thể hiện vẻ đẹp đó một cách sáng tạo

nhất. Sự phản ảnh hiện thực và biểu lộ tình cảm qua các phương tiện truyền cảm
đặc trưng cho loại hình nghệ thuật vật thể như đường nét, hình dạng, màu sắc,
bố cục khơng gian ….chính là con đường lĩnh hội các kinh ngiệm văn hóa thẩm
mĩ rất phù hợp với lứa tuổi của trẻ em, trên cơ sở đó mà hình thành thị hiếu thẩm
mĩ của trẻ sau này.
Những giờ phút hoạt động tự do trong mơi trường thẩm mỹ, trong bầu
khơng khí thoải mái, sinh động sẽ tạo cho trẻ niềm vui sướng. Chính sự vui vẻ,
4


phấn khởi này tác động rất tích cực đến hoạt động của tim mạch, điều hòa hoạt
động của hệ thần kinh, điều chỉnh toàn bộ hoạt động của cơ thể. Có thể coi hoạt
động tạo hình như “món ăn tinh thần” như một loại “Vitamin” đặc biệt cho sự
phát triển tâm lý, sinh lý của trẻ em.
Trong hoạt động tạo hình vẽ là một trong những hoạt động nhận thức đặc
biệt mang tính hình tượng. Nó đóng vai trị quan trọng trong q trình phát triển
tồn diện của trẻ cùng các hoạt động khác.Với mục đích chung của giáo dục mầm
non thì hoạt động tạo hình đặc biệt là hoạt động vẽ đó chính là một bộ phận của
văn hóa tinh thần, nó gắn liền với những kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo và thể hiện
nghệ thuật. Thông qua hoạt động vẽ đem đến cho trẻ ấn tượng về cái đẹp và
những cảm xúc chân thật, những phẩm chất tốt đẹp của nhân cách con người.
Hoạt động vẽ là nhu cầu, là ý thích, niềm say mê cuả trẻ. Khi trẻ có nhu
cầu, có say mê thì hoạt động đó của trẻ sẽ đem lại kết quả nổi trội so với các
hoạt động khác. Hoạt động vẽ góp phần phát triển sự nhạy cảm, xúc cảm, tình
cảm, thẩm mỹ, có nhu cầu làm đẹp. Giúp trẻ lĩnh hội các kiến thức và kỹ năng
cơ sở, tạo nền tảng cho sự tiếp thu kiến thức. Phát triển và duy trì ở trẻ lòng tự
tin, khả năng cảm nhận về giá trị của mình. Tiếp thu tri thức và hình thành thái
độ, tình cảm để trẻ tích cực tham gia hịa nhập cộng đồng, xã hội. Việc tổ chức
hoạt động tạo hình cho trẻ mẫu giáo nhỡ 4-5 tuổi khơng nằm ngồi mục đích cơ
bản của giáo dục thẩm mỹ đó là: Phát triển ở trẻ khả năng cảm thụ cái đẹp, các

kỹ năng, kỹ xảo… Hình thành ở trẻ lịng mong muốn và khả năng thể hiện vẻ
đẹp của các sự vật, hiện tượng trong cuộc sống xung quanh, để qua đó biểu lộ
tình cảm của mình.
* Hoạt động vẽ đối với sự hình thành cảm xúc của trẻ
Trẻ tỏ ra hài lịng khi được làm quen với bút chì, bút dạ, sáp màu, màu
nước... Trẻ có thể sử dụng những phương tiện đó để vẽ những gì trẻ muốn và trẻ
thích. Trẻ được quyết định mình sẽ làm gì, sử dụng phương tiện gì để vẽ, có thể
coi là cơ hội đầu tiên hình thành tính độc lập quyết định của trẻ.
Khi hoạt động nghệ thuật phát triển khả năng tự kiểm tra ở trẻ. Trẻ thể
hiện và điều chỉnh các suy nghĩ, cảm xúc của mình cho phù hợp với nguyên tắc,
5


với các bạn.
* Hoạt động vẽ với sự phát triển tư duy của trẻ
Với trẻ mầm non hoạt động nghệ thuật đòng nghĩa với thể nghiệm cảm
giác. Bút sáp trượt trên giấy, màu tô cứ đầy dần lên, rồi lượn cổ tay sao cho thật
khéo để vẽ ra đường tròn. Khám phá vật liệu rất quan trọng vì nó đem lại cho trẻ
kiến thức về vật liệu: Trẻ biết tính chất của vật liệu, màu thể hiện trên giấy ra
sao, tô cho đẹp với màu sáp, màu dạ hay màu nước...
Thơng qua hoạt động tạo hình nói chung và hoạt động vẽ nói riêng trẻ học
được cách lập kế hoạch hoạt động, biết đánh giá sản phẩm. Thông thường trẻ nhỏ
đánh giá sản phẩm của mình bằng cách đưa ra hoặc nói ra những gì mình thích
và nghe người khác nói họ thích những gì ở sản phẩm của bé. Và quan trọng hơn
nữa trẻ dần dần sử dụng các kí hiệu, dấu hiệu tượng trưng khi vẽ.
Đặc biệt đối với trẻ có vấn đề về ngơn ngữ, chậm nói, chậm viết, vốn từ ít
thì hoạt động vẽ lại càng quan trọng vì đó là phương tiện thoả mãn tâm hồn bé và
là cách luyện tập, khắc phục những khiếm khuyết trên.
* Hoạt động vẽ với sự phát triển vận động
Khi vẽ trẻ được luyện tập các nhóm cơ lớn, nhỏ. Trẻ vận động cánh tay

mạnh khi vẽ trên giá vẽ hay vẽ trên giấy khổ lớn. Hoạt động vẽ phát triển sự phối
hợp tay với mắt trẻ. Mắt nhìn hướng dẫn hoạt động của tay rất cần thiết cho
những hoạt động sau này của trẻ trong đó có viết chữ đẹp, thực hiện các thao tác
toán học sơ đẳng, vẽ kĩ thuật...
7.1.2 Đặc điểm cơ bản của hoạt động tạo hình và khả năng thể hiện đường
nét, hình dạng của trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi
Một đặc điểm rõ nét trong hoạt động tạo hình của trẻ em đó là tính duy kỷ.
Xem tranh ảnh của trẻ nhỏ ta thấy cái mà trẻ quan tâm hơn cả là trong quá trình
vẽ đó là việc “Vẽ cái gì” chứ khơng phải là “vẽ như thế nào”. Tính duy kỷ làm
cho trẻ đến với hoạt động tạo hình một cách dễ dàng, trẻ sẵn sàng vẽ bất cứ cái
gì, khơng biết sợ, khơng biết tới khó khăn trong miêu tả.
Cùng với tính duy kỷ, tính khơng chủ định cũng là một đặc điểm tâm lý rất
đặc trưng tạo cho sản phẩm hoạt động của trẻ vẻ hấp dẫn riêng. Do tính khơng
chủ định mà trong quá trình tạo hình, trẻ mẫu giáo chưa có khả năng độc lập,

6


suy tính cơng việc sắp tới một cách chi tiết, các ý định miêu tả của trẻ thường
nảy sinh một cách tình cờ.
Khả năng thể hiện bằng đường nét, hình dạng của trẻ 4-5 tuổi đã có sự
biến chuyển rõ nét, trẻ bắt đầu hiểu được chức năng thẩm mĩ của các đường nét,
các hình dạng. Ở độ tuổi này trẻ có khả năng phân biệt và học hỏi điều chỉnh
đường nét để vẽ nhiều loại hình , hình học có quan hệ gần gũi với nhau như hình
trịn - hình ơ van, hình vng – hình chữ nhật, các dạng hình tam giác, như cây,
nhà, ơ tơ, con vật…Khả năng này tạo điểu kiện cho trẻ dễ dàng mở rộng phạm vi
các đối tượng miêu tả tự chọn. Tuy nhiên, các hình vẽ của trẻ 4-5 tuổi cịn mang
nặng tính lắp ráp và cịn gần gũi với các hình học cơ bản. Trong hoạt động tạo
hình trẻ 4-5 tuổi rất dễ tiếp thu và hình thành các khn mẫu sơ đồ “đông cứng”.
Hiện tượng này xảy ra là do mâu thuẫn giữa một bên là sự phát triển mạnh của

khả năng bắt chước trong vận động, của nhu cầu giao tiếp, biểu cảm với bên kia
là sự hạn chế của khả năng tri giác và vốn kinh nghiệm tri giác thẩm mĩ.
Qua tìm hiểu trẻ của lớp tơi nhận thấy nhiều trẻ cịn chưa vẽ được hình ơ
van và các hình học có quan hệ gần gũi với nhau, một số trẻ còn chưa vẽ được
các nét cơ bản một cách thuần thục, trẻ chưa mạnh dạn, tự tin tham gia vào hoạt
động tạo hình đặc biệt là hoạt động vẽ, trẻ chưa có nề nếp thói quen trong sinh
hoạt tập thể. Trẻ hay thích tự ý làm những điều mình muốn, thích chơi một
mình, chưa tập trung chú ý lắng nghe và thực hiện những yêu cầu của cơ, chưa
biết kết hợp cùng các bạn hoạt động nhóm. Những trẻ chậm chạp chưa thể tự
mình vẽ hay thực hiện được yêu cầu của cô về nội dung tranh vẽ hay đồ vật cần
vẽ. Khi tham gia hoạt động vẽ trẻ chưa tập trung tư duy, sắp xếp bố cục tranh vẽ,
các nét vẽ cần thiết để vẽ bức tranh theo ý tưởng của mình mà trẻ chỉ học theo
lối tự phát, bắt chước, thích thì vẽ, tơ, theo cịn khơng thích thì khơng chú ý gì.
Xác định được mục tiêu của ngành học cũng như nhu cầu thực tế của cuộc
sống, qua thực tế giảng dạy nhiều năm tơi nhận thấy việc làm cho trẻ u thích,
hứng thú tham gia vào các hoạt động tạo hình và nhất là hoạt động vẽ là rất cần
thiết.
7.1.3 Nội dung dạy hoạt động vẽ cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi
7


Đối với trẻ em, vẽ chính là sự thể hiện những biểu tượng, cấn tượng và
suy nghĩ, tình cảm của trẻ, là sự giao tiếp “nói chuyện” bằng các hình thức,
phương tiện mang tính vật thể. Vẽ giúp trẻ suy nghĩ và hình thành các ý tưởng
sáng tạo. Đây đồng thời cịn là một hình thức rèn luyện trí tuệ, là q trình tư
duy thơng qua các hình thức vật thể, trực quan.
Từ thực tế đó, tơi đưa sáng kiến kinh nghiệm này vào áp dụng để nâng
cao và rèn luyện kĩ năng vẽ cho trẻ trong lớp mình phụ trách cũng như trẻ mẫu
giáo trong toàn huyện.
Đề tài được xây dựng dựa trên tất cả các nội dung dạy trẻ trong hoạt động

tạo hình: Dạy trẻ vẽ theo đề tài, theo ý thích, theo mẫu, kết hợp dạy trẻ vẽ vào
các hoạt động trong ngày của trẻ như: hoạt động góc, hoạt động chơi tự do ngồi
trời…..
- Vẽ theo mẫu:
Đây là thể loại vẽ trẻ được hướng dẫn chức năng mới. Các bài mẫu dành
cho trẻ là những bài phối hợp các kĩ năng đã học ở các lớp dưới. Ở thể loại này,
cô cần nắm kĩ yêu cầu của từng bài mẫu để chuẩn bị mẫu và giới thiệu mẫu rõ
ràng, hướng dẫn trẻ quan sát cụ thể. Tiết vẽ theo mẫu phải có mẫu, mẫu do cơ vẽ
hoặc dùng vật thật để trẻ quan sát từ đầu đến cuối tiết học, trẻ vẽ theo mẫu và
nhận xét theo mẫu.
Ngoài ra khi trẻ thực hiện vẽ tiết mẫu, cơ có thể gợi ý hướng dẫn giúp trẻ
sáng tạo thêm các chi tiết theo ý thích của trẻ để bài vẽ thêm phong phú về nội
dung và bố cục.
- Vẽ theo đề tài
Đây là loại tiết mở rộng biểu tượng cho trẻ về một nội dung cụ thể, một
chủ điểm nào đó. Có thể dùng 2-3 tranh gợi ý, có thể cho trẻ quan sát thiên
nhiên trước khi học hoặc có thể dặn trẻ về nhà suy nghĩ trước hay cơ có thể vẽ
cho trẻ xem... Điều cần thiết cho tiết vẽ theo đề tài là trẻ càng nêu được nhiều sự
vật, hiện tượng sống động, phong phú và đa dạng về hình dáng, màu sắc, đường
nét bao nhiêu càng tốt bấy nhiêu. Không nên bắt trẻ phải phản ánh lại những
hình ảnh gợi ý đơn giản của tiết mẫu, mà để trẻ phản ánh vào trong bài vẽ về tất
cả những gì trẻ thu nhận được ở xung quanh. Những bức vẽ của trẻ trên các tiết
8


học này hoàn toàn độc lập, sáng tạo. Màu vẽ của trẻ có thể khơng phù hợp với
thực tế nhưng đó chính là cảm xúc của trẻ, là những ấn tượng mà trẻ bộc lộ một
cách hứng thú.
- Vẽ theo ý thích:
Ở thể loại này trẻ được tự do chọn đề tài của mình. Cơ có thể cho trẻ suy

nghĩ và lựa chọn để nêu ý định của mình ra trước lớp cũng có thể khơng cần nêu
ra. Nhưng trong q trình thực hiện cơ cần đến với từng trẻ tìm hiểu xem trẻ định
vẽ gì, vẽ như thế nào... Gợi mở cho trẻ tự sáng tạo thêm cũng có thể hướng dẫn
nội dung cụ thể cho trẻ nào còn lúng túng chưa chọn được đề tài. Hoạt động của
cô với cá nhân trẻ nhằm giúp cho mọi trẻ tự tin với hoạt động vẽ của trẻ.
Như vậy, hoạt động vẽ góp phần thúc đẩy sự phát triển tồn diện của trẻ.
Vì vậy, tổ chức hướng dẫn thực hiện sao cho phù hợp, hấp dẫn để duy trì hứng
thú cho trẻ, để trẻ vừa thể hiện được cảm xúc thẩm mỹ của mình vừa phát triển
khả năng sáng tạo và các năng lực, kĩ năng cơ bản, vừa thưởng thức, đánh giá
được sản phẩm của mình và của bạn cịn phụ thuộc rất nhiều vào sự nhiệt tình,
sáng tạo của giáo viên mầm non.
Mỗi chủ đề ở từng tháng tôi đưa ra các nội dung và biện pháp dạy trẻ phù
hợp với độ tuổi trẻ 4-5 tuổi.
7.1.4 Thực trạng dạy vẽ cho trẻ 4-5 tuổi trong trường mầm non Đạo Tú.
* Thuận lợi
- Cơ sở vật chất: Trường lớp khang trang sạch sẽ, thoáng mát, nằm ở trung
tâm địa bàn của xã nên tiện lợi cho việc đi lại của các cháu, các giá để đồ dùng
đồ chơi, tủ để tư trang của trẻ đều được cấp. Một số lớp học được xây mới khép
kín, có phịng vệ sinh riêng, phòng ngủ riêng thuận lợi cho trẻ tự rèn luyện các
kĩ năng cần thiết
- Đối với trẻ: Năm học 2018-2019 tôi được Ban giám hiệu nhà trường phân
công chủ nhiệm lớp mẫu giáo 4-5 tuổi A3 với số trẻ là 28 cháu. 100% trẻ cùng
một độ tuổi, linh động, có khả năng thích nghi nhanh với mơi trường mới. Nhiều
trẻ thơng minh, lanh lợi, thích được tham gia hoạt động cùng cô và bạn.
- Đối với giáo viên: Nhà trường có tổng số 5 giáo viên 4 tuổi trong đó
9


+ Cao đẳng, đại học: 5/5 = 100 %
Đội ngũ giáo viên trẻ tuổi năng động nhiệt tình yêu nghề mến trẻ, tích cực

học hỏi nâng cao trình độ chun môn nghiệp vụ. Nhà trường tạo điều kiện
thuận lợi cho giáo viên đi học nâng cao trình độ chun mơn. Vào các dịp hè
được tham gia học bồi dưỡng chuyên mơn của Sở GD&ĐT, phịng giáo dục và
đào tạo và của trường mở. Dự và dạy các hoạt động chuyên mơn của phịng,
chun đề của trường, dự giờ đồng nghiệp tạo điều kiện cho giáo viên được học
tập nâng cao kiến thức chuyên môn nghiệp vụ.
Bản thân tôi là giáo viên được đào tạo chính quy, có trình độ chun môn
nghiệp vụ, đã nhiều năm liền được giảng dạy trẻ 4-5 tuổi nên căn bản đã nắm bắt
được đặc điểm tâm – sinh – lí trẻ mẫu giáo nhỡ, biết được năng lực và khả năng
cá nhân của từng trẻ từ đó có những biện pháp giáo dục phù hợp với trẻ.
* Khó khăn
Về cơ sở vật chất: Tuy được đầu tư song còn thiếu, đồ dùng trực quan
chưa đa dạng về hình thức, chất liệu, chủ yếu do giáo viên tự làm hoặc sưu tầm;
nhà vệ sinh còn dùng chung.
Về phía trẻ: Một số trẻ cịn chưa có kĩ năng vẽ các nét cơ bản, khả năng
nhận thức chậm…; đa số trẻ là con em nông thôn nên một số gia đình chưa quan
tâm và hiểu rõ tầm quan trọng của việc rèn luyện kĩ năng vẽ cho trẻ;
Ở lớp có nhiều trẻ q hiếu động khơng những khơng tập trung chú ý vào
hoạt động mà trẻ lại còn hay phá rối những trẻ xung quanh, có những trẻ có cá
tính thích hoạt động một mình, khơng thích vẽ và tham gia hoạt động tạo hình
cùng với những người xung quanh.
Một số trẻ bị ảnh hưởng nhiều của các phương tiện như: điện thoại, tivi,
mạng internet…trẻ được bố mẹ cho ngồi một chỗ sử dụng điện thoại, xem tivi…
nên trẻ không hứng thú tham gia bất cứ hoạt động nào khác, kĩ năng vẽ của trẻ
vì thế mà cũng khơng được thành thạo.
Về phía giáo viên:

10

+ Nhà trường: Đa số giáo viên chưa thực sự quan tâm đến việc phối hợp với
phụ huynh trong việc rèn kĩ năng vẽ. Ngoài ra, một số giáo viên khi tổ chức hoạt
động dạy các kĩ năng vẽ cho trẻ cịn dập khn, máy móc khiến trẻ chưa được
thoải mái khi tham gia hoạt động. Đồng thời, phương pháp lồng ghép tích hợp
vào các hoạt động khác ở mọi lúc, mọi nơi chưa linh hoạt sáng tạo, kết quả trên
trẻ chưa cao.
+Bản thân: Trong năm học trước, đối với việc rèn kĩ năng vẽ cho trẻ, tơi đã
có những biện pháp cụ thể: Lập kế hoạch rèn kĩ năng vẽ cho trẻ, xây dựng mơi
trường trong và ngồi lớp, rèn kĩ năng cho trẻ ở mọi lúc, mọi nơi… Tuy nhiên
kế hoạch đề ra chưa sát sao, cụ thể; Mơi trường lớp học đã xây dựng nhưng các
góc mở chưa phong phú, chưa đa dạng về tranh ảnh, màu sắc dẫn đến trẻ nhàm
chán, không hứng thú. Việc rèn kĩ năng ở mọi lúc, mọi nơi cho trẻ còn chưa
được thực hiện thường xuyên và chưa có sự phối hợp của phụ huynh nên đa số
trẻ còn nhút nhát, tính tự lập chưa cao. Bên cạnh đó, tơi là giáo viên vào nghề
chưa lâu nên khi tổ chức các hoạt động rèn kĩ năng vẽ cho trẻ 4-5 tuổi cịn gặp
khó khăn về cách dùng từ, hướng dẫn trẻ cách vẽ, các nét vẽ. Ngoài ra, một số
giáo viên khả năng cảm nhận nghệ thuật, con mắt thẩm mỹ, khả năng tạo hình
cịn hạn chế về cách vẽ, trang trí bố cục, phối màu chưa cuốn hút trẻ. Phương
pháp lồng ghép tích hợp chưa linh hoạt sáng tạo, kết quả trên trẻ chưa cao. hạn
chế về sử dụng các phương tiện dạy học để hỗ trợ, chưa có nhiều kinh nghiệm
trong việc xử lí các tình huống và vận dụng các kĩ năng sư phạm vào rèn dạy trẻ;
Về phía phụ huynh: Đa số phụ huynh làm nơng nghiệp nên ít có điều kiện
quan tâm đến việc học tập của trẻ ở trường cũng như thời gian dạy trẻ ở gia
đình. Nhiều gia đình chưa chú ý rèn trẻ vẽ, tơ màu, chủ yếu giao phó cho cơ giáo
Với những thuận lợi và khó khăn như vậy tơi ln nghĩ rằng phải giảng
dạy bằng phương thức nào để có thể giúp trẻ hứng thú khi tham gia hoạt động
vẽ. Từ đó để có thể giúp trẻ rèn luyện kĩ năng tạo đường nét, hình dáng cơ bản,
bố cục tranh và màu sắc hài hịa và tơi tiến hành khảo sát đầu vào của trẻ như
sau: Tổng số trẻ ở lớp 4-5 tuổi A3 là 28 trẻ:
11

Khảo sát tháng 2/2018
Biểu mẫu 1: Khảo sát kỹ năng vẽ của trẻ Trường MN Đạo Tú
STT

Nội dung dạy trẻ

Tỷ lệ đầu năm trẻ đạt
(T-K)

1

Kỹ năng tạo đường nét, hình dáng cơ bản

7/28= 25%

2

Kỹ năng bố cục tạo hình bức tranh

7/28 = 25%

3

Kỹ năng phối hợp màu sắc hợp lý

5/28 = 17,8%

Từ kết quả trên cho thấy: Bài vẽ của trẻ cịn nghèo nàn, đơn điệu, chưa có

sáng tạo, thẩm mỹ trong bài vẽ, hơn nữa nhận thức của trẻ khơng đồng đều, có
trẻ có năng khiếu, có trẻ cịn quá vụng về nên kết quả chỉ đạt khoảng 50- 55%
trẻ vẽ được.
Từ đó, tơi tiến hành lên kế hoạch theo từng chủ đề và tìm biện pháp dạy
trẻ theo từng nội dung.
Đối với trẻ mầm non đặc biệt trẻ 4-5 tuổi, việc lựa chọn nội dung rèn
luyện kĩ năng vẽ cho trẻ sao cho phù hợp là rất khó bởi khả năng vẽ của mỗi trẻ
rất khác nhau. Song việc sử dụng phương pháp, biện pháp dạy phù hợp với nội
dung lại càng khó hơn. Cần có những phương pháp phù hợp để giúp trẻ phát huy
tính tích cực chủ động tham gia vào các hoạt động vẽ, tạo hình là rất quan trọng.
Với khả năng và sự hiểu biết của bản thân, tơi tin chắc rằng mình sẽ hình
thành ở trẻ nề nếp, thói quen và hứng thú, đặc biệt thể hiện được tính tích cực
khi tham gia hoạt động vẽ.
b, Thực trạng rèn luyện kỹ năng vẽ cho trẻ 4-5 t̉i trong trường
mầm non Hồng Hoa- Tam Dương- Vĩnh Phúc
Năm học 2018-2019 nhà trường có 4 lớp 4 tuổi được ưu tiên đặt ở các lớp
có diện tích rộng. Cung cấp đủ tài liệu, đa dạng về học liệu cho trẻ hoạt động.
12


Cơ sở vật chất: Trường lớp khang trang sạch sẽ, thoáng mát, các giá để đồ
dùng đồ chơi, tủ để tư trang của trẻ đều được cấp.
100% trẻ cùng một độ tuổi
Nhà trường có tổng số 4 giáo viên chính 4 tuổi trong đó
+ Cao đẳng, đại học: 4/4 = 100 %
Đội ngũ giáo viên trẻ tuổi năng động nhiệt tình u nghề mến trẻ, tích cực
học hỏi nâng cao trình độ chun mơn nghiệp vụ. Nhà trường tạo điều kiện
thuận lợi cho giáo viên đi học nâng cao trình độ chuyên môn. Vào các dịp hè
được tham gia học bồi dưỡng chun mơn của Sở GD&ĐT, phịng giáo dục và
đào tạo và của trường mở. Dự và dạy các hoạt động chun mơn của phịng,

chun đề của trường, dự giờ đồng nghiệp tạo điều kiện cho giáo viên được học
tập nâng cao kiến thức chuyên môn nghiệp vụ.
Ban giám hiệu vững vàng về chuyên môn, luôn sát sao chỉ đạo giáo viên
thực hiện tốt chun mơn.
* Khó khăn
Về cơ sở vật chất: Tuy được đầu tư song còn thiếu, đồ dùng trực quan
chưa đa dạng về hình thức, chất liệu, chủ yếu do giáo viên tự làm hoặc sưu tầm;
nhà vệ sinh còn dùng chung. Đồ dùng đồ chơi phục vụ cho việc thực hiện các
hoạt động giáo dục cịn hạn chế.
Về phía trẻ: Vì là độ tuổi bắt đầu được làm quen với việc cầm bút, tô màu
nên một số trẻ cịn chưa có kĩ năng cầm bút, tư thế ngồi đúng, ký năng di màu,
tô màu mịn đẹp, khả năng nhận thức chậm…; Khả năng nhận thức của trẻ chưa
đồng đều, đa số trẻ là con em nơng thơn nên một số gia đình chưa quan tâm và
hiểu rõ tầm quan trọng của việc rèn luyện kĩ năng tơ màu cho trẻ;
Ở lớp có nhiều trẻ q hiếu động không những không tập trung chú ý vào
hoạt động mà trẻ lại còn hay phá rối những trẻ xung quanh, có những trẻ có cá
tính thích hoạt động một mình, khơng thích tơ màu và tham gia hoạt động tạo
hình cùng với những người xung quanh.
Về phía giáo viên: Chưa có kiến thức trong việc tổ chức tiết dạy sáng tạo, thu
hút trẻ.; Ngoài ra, một số giáo viên khả năng cảm nhận nghệ thuật, con mắt thẩm
13


mỹ, khả năng tạo hình cịn hạn chế về cách phối màu chưa cuốn hút trẻ. Phương
pháp lồng ghép tích hợp chưa linh hoạt sáng tạo, kết quả trên trẻ chưa cao.
Về phía phụ huynh: Đa số phụ huynh làm nơng nghiệp nên ít có điều kiện
quan tâm đến việc học tập của trẻ ở trường cũng như thời gian dạy trẻ ở gia
đình. Nhiều gia đình chưa chú ý rèn trẻ tơ màu, chủ yếu giao phó cho cơ giáo.
Một số phụ huynh có quan điểm sai về giáo dục phát triển kỹ năng sống
của trẻ cho rằng nội dung đó là khơng cần thiết trong khi lại q quan trọng việc

học và cung cấp kiến thức.
Với những thuận lợi và khó khăn như vậy tơi ln nghĩ rằng phải giảng
dạy bằng phương thức nào để có thể giúp trẻ hứng thú khi tham gia hoạt động
vẽ. Từ đó để có thể giúp trẻ rèn luyện kỹ năng cầm bút, tơ màu, phối hợp màu
sắc hài hịa và tơi tiến hành khảo sát đầu vào của trẻ như sau: Tổng số trẻ ở lớp
4-5 tuổi A – do cô Lê Thị Miền chủ nhiệm là 30 trẻ:
Khảo sát tháng 2/2018
Biểu mẫu 2: Khảo sát kỹ năng của trẻ Trường MN Hoàng Hoa
STT

Nội dung dạy trẻ

Tỷ lệ đầu năm trẻ
đạt (T-K)

1

Kỹ năng tạo đường nét, hình dáng cơ bản

7/30= 23,3%

2

Kỹ năng bố cục tạo hình bức tranh

7/30 = 23,3%

3

Kỹ năng phối hợp màu sắc hợp lý

5/30 = 16,6%

Với kết quả như trên, tôi nhận thấy một thực tế tỷ lệ trẻ đạt tốt, khá ở các
nội dung chưa cao, trong khi đó ở nội dung kỹ năng cầm bút, kỹ năng tơ màu
mịn đẹp, khơng chờm ra ngồi, kỹ năng phối hợp màu sắc tỷ lệ trẻ yếu lại khá
cao trên 20% vì vậy tơi đã tìm tịi nghiên cứu và quyết định tiến hành áp dụng
sáng kiến thông qua các biện pháp sau.
7.2 Về khả năng áp dụng của sáng kiến

14


Ngay từ khi nghiên cứu xây dựng đề tài, tôi đã áp dụng vào thực tiễn giảng
dạy ở lớp của mình, đồng thời vận động các lớp trong tồn khối cùng áp dụng.
Qua quá trình nghiên cứu và áp dụng đề tài tơi nhận thấy đề tài có ý nghĩa
to lớn trong việc hình thành và phát triển tồn diện một con người. Tơi tin chắc
đề tài có thể áp dụng cho tất cả trẻ ở độ tuổi 4-5 tuổi trong tồn huyện.
Qua suốt q trình xây dựng, nghiên cứu đề tài, từ thực trạng rèn luyện kĩ
năng tô màu ở lớp mình, tơi đưa ra một số giải pháp dạy trẻ như sau:
Biện pháp 1: Rèn luyện cho trẻ kĩ năng vẽ các nét cơ bản và phối hợp các nét
vẽ với nhau để tạo thành các hình vẽ phong phú, biết cách cầm bút và tư thế
ngồi vẽ đúng.
Rèn trẻ vẽ các nét cơ bản là một việc rất quan trọng. Vì nó giúp cho kỹ
năng vẽ của trẻ tốt hơn, khả năng sáng tạo của trẻ được phát triển tồn diện. Tơi
đã rèn trẻ vẽ các nét cơ bản vào mọi lúc, mọi nơi.
- Giờ hoạt động ngồi trời: Trẻ được làm quen với mơi trường xung quanh
khi đi dạo chơi trẻ được ngắm nhìn vật thật, được sờ nắm, khi cho trẻ hoạt động
ngồi trời cơ có thể phát phấn để trẻ có thể vẽ lên nền sân. Vẽ theo ý thích hay
theo đề tài mà cô cho trước, hoặc theo yêu cầu của cô đề ra.

Ví dụ: Trẻ dùng phấn để in lá cây, vẽ ông mặt trời, vẽ quả cam, táo…
Được tham gia vào hoạt động trẻ khơng những được vui chơi, được hịa
nhập cùng bạn bè, thỏa sức sáng tạo thể hiện kĩ năng kiến thức của bản thân mà
trẻ còn cảm thấy vui vẻ, hứng khởi.
- Giờ hoạt động chiều:
Ví dụ: Tơi cho trẻ vẽ những gì mà trẻ thích (vẽ theo ý thích) sau đó tơi sẽ hướng
dẫn để trẻ vẽ những bức tranh mà trẻ thích..
Trước hết trẻ phải rèn trẻ biết vẽ các nét cơ bản và phối hợp các nét vẽ để tạo
thành hình, khối. Các nét cơ bản: nét ngang, nét thẳng, nét xiên, nét uốn lượn,
nét cong trái, nét cong phải…Khi trẻ đã vẽ thành thạo các nét này, tôi hướng dẫn
trẻ cách ghép các nét vẽ tạo thành các hình khối, các đồ vật, con vật, con người.
Ví dụ: Khi vẽ bơng hoa, chủ điểm “ thế giới thực vật” (tiết vẽ đề tài). Tôi cho trẻ
quan sát các bức tranh vẽ bông hoa các kiểu cánh khác nhau. Tôi hỏi trẻ để vẽ
15


được bơng hoa cơ vẽ bằng các nét gì? Khi ghép các nét đó lại cơ được hình gì?
Sau đó hướng dẫn và dạy trẻ cách vẽ từng chi tiết của bông hoa.
- Rèn kỹ năng vẽ cho trẻ yếu thơng qua các giờ hoạt động góc:
Khi cho trẻ hoạt động tạo hình trong góc chơi, cơ cho trẻ vẽ theo từng chủ
đề. Tơi cịn khuyến khích trẻ phối hợp cùng bạn để lựa chọn đề tài phù hợp với
chủ đề để tạo ra những bức tranh đẹp, ngộ nghĩnh, sáng tạo. Hoặc cho trẻ tự do
thể hiện ra những sản phẩm theo ý thích của mình, ngồi ra có thể cho trẻ xem
tranh, quan sát các bức tranh ở góc tạo hình.
Khi lồng ghép hoạt động vẽ vào các hoạt động khác vừa bồi dưỡng và
củng cố được kỹ năng vẽ cho trẻ, vừa gây hứng thú cho trẻ tích cực tham gia vào
các hoạt động kỹ năng của trẻ đã có tiến bộ trơng thấy.
Và một điều cũng rất quan trọng là trẻ phải học cách cầm bút sao cho
đúng tư thế, trẻ không thể tự cầm bút mà cần có sự chỉ dẫn trực quan và giải
thích rõ ràng của giáo viên. Cầm bút không đúng là một trong những nguyên

nhân cơ bản làm ảnh hưởng sự phát triển các thao tác tạo hình của bàn tay và
làm cho quá trình miêu tả hình vẽ trở nên khó khăn.
Tơi phải rèn trẻ cách cầm bút đúng bằng 3 ngón tay: Giữ bút bằng ngón
cái và ngón trỏ; ngón giữa giữ ở phía dưới; khi vẽ cánh tay cho tới bàn tay phải
đặt nằm trên bàn làm điểm tỳ hoặc hơi nhích cao hơn, dựa vào cây bút.
Phải học cách nhấn bút mạnh, hoặc nhẹ với các mức độ khác nhau tùy
theo ý muốn để tạo nên các sắc thái màu, các đường, nét,... với các tính chất
khác nhau nhằm gây nên sức truyền cảm cho các hình vẽ. Ngồi ra tơi bồi
dưỡng cho trẻ cách vẽ màu (đưa bút theo một hướng hoặc khơng ra ngồi nét
viền) với các loại bút vẽ khác nhau (bút chì, bút sáp, bút lông, phấn màu…) cần
giúp trẻ nắm được kỹ thuật sử dụng khác nhau. Khi trẻ vẽ cô cần quan tâm nhắc
nhở để rèn cho trẻ ngồi đúng tư thế, không để trẻ cúi mặt sát xuống bàn hoặc
không ngồi vẹo người.

16


Khi được rèn trẻ có tư thế ngồi thẳng, đặt cánh tay đúng tư thế, thoải mái
trên bàn, và cầm bút đúng cách.

Đây là tư thế ngồi và cách cầm bút của trẻ đầu năm
Từ việc “Rèn trẻ vẽ các nét cơ bản và phối hợp các nét vẽ tạo thành hình
khối, biết cách cầm bút và tư thế ngồi vẽ” tơi thấy trẻ có rất nhiều tiến bộ và tư
thế ngồi học, cách cầm bút của trẻ đúng hơn.
Cần bồi dưỡng cho trẻ cách vẽ màu(đưa bút theo một hướng hoặc khơng
ra ngồi nét viền) nên xoay giấy, vẽ màu ở xung quanh trước, ở giữa sau. Khi tả
về bề mặt phẳng nhẫn, mịn thì vẽ đều, khi tả bề mặt xốp, sần hoặc gồ gề thì vẽ
đậm- nhạt bằng các nét bút dài-ngắn khác nhau, tùy mục đích thể hiện đặc điểm
mọi vật và các bộ phận của chúng.
Ngoài ra trẻ cần làm quen với một số kĩ thuật tạo bề mặt như: in ấn, phun,

thổi, bắn, cào xước…Với các loại cơng cụ vẽ khác nhau(bút chì, bút sáp, bút
lông, phấn màu….) cần giúp trẻ nắm được kỹ thuật sử dụng khác nhau.
Nói chung, việc nắm vững các kỹ năng, rèn luyện các kỹ xảo có tính chất
kỹ thuật địi hỏi sự ơn luyện bền bỉ và có hệ thống.
Biện pháp 2: Thiết kế, lựa chọn và sử dụng các thủ thuật phù hợp
nhằm gây hứng thú cho trẻ trong các giờ hoạt động tạo hình
17


Muốn trẻ học tốt thì điều đầu tiên cần phải làm là tạo cho trẻ niềm đam
mê, hứng thú, muốn được tham gia vào hoạt động khám phá, trài nghiệm. Nhận
thức được tầm quan trọng của vấn đề đó nên trước khi lên lớp, tơi đã tìm hiểu,
phân tích bài dạy trên cơ sở đó luyện cho trẻ tính thích thú ham tìm hiểu khám
phá, dạy trẻ cách quan sát nhận ra vẽ đẹp đồ vật sự vật, tranh ảnh và làm giàu
tính biểu tượng thẩm mỹ của trẻ thể hiện tình cảm của mình phù hợp với nội
dung của tiết vẽ. Khi giới thiệu cho trẻ tôi tạo những tình huống bất ngờ, hấp
dẫn để lơi cuốn trẻ hịa nhập, chú ý nghe cô hướng dẫn, trẻ hứng thú hơn khi
tham gia mơn học. Tùy theo hình thức, thể loại và nội dung đề tài cụ thể trong
hoạt động tạo hình tơi thiết kế, lựa chọn những thủ thuật phù hợp, hiệu quả. Cụ
thể như sau:
* Vẽ theo mẫu: Việc dạy trẻ vẽ theo mẫu là nhằm dạy trẻ quan sát được đặc
điểm, cấu trúc, hình dáng, màu sắc của sự vật. Khi dạy trẻ vẽ theo mẫu ngoài
việc thực hiện các bước qui định chung của việc dạy trẻ vẽ theo mẫu tôi đã sử
dụng sáng tạo một số biện pháp nhằm khuyến khích cho trẻ hồn thiện bức
tranh để có sự phong phú và sáng tạo. Kết quả là trẻ hăng say sáng tạo và tạo ra
sản phẩm đẹp.
Ví dụ: Dạy bài: “vẽ con gà trống”. Trong khi tổ chức tìm hiểu hoạt động
mơi trường xung quanh: “Trò chuyện về một số con vật sống trong gia đìnhvà
con vật gì thường báo thức mọi người thức dậy” . Trẻ đã biết được đó là con gà
trống, nó có đặc điểm nổi bật như thế nào . Do đó khi dạy hoạt động tạo hình tơi

chỉ cần cho trẻ hát và vận động bài hát “gà trống, mèo con và cún con”: Con gà
trống gáy o.ó.o và nó có màu lơng sặc sỡ, nó có những đặc điểm nổi bật gì? Khi
đó trẻ đã hình dung được về một con gà trống thật đẹp.
* Vẽ theo đề tài và vẽ theo ý thích Ở lứa tuổi mẫu giáo nhỡ thời gian dành
cho một hoạt động vẽ theo đề tài và theo ý thích nhiều hơn ở độ tuổi mẫu giáo
bé vì ở độ tuổi này trẻ cũng đã biết cầm bút, và cũng có kĩ năng về đường nét vẽ
một số nét cơ bản, vốn biểu tượng cũng phong phú hơn. Nội dung các đề tài về
vẽ nhằm cũng cố kĩ năng đã học và khuyến khích trẻ sáng tạo như vẽ ngôi nhà
của bé, vẽ người thân trong gia đình của bé, vẽ đêm trung thu, đàn gà nhà bé, vẽ
18


phương tiện giao thông …. Trước khi tổ chức các bài dạy vẽ theo đề tài và vẽ
theo ý thích tôi tạo điều kiện cho trẻ xem những bức tranh đẹp về ngơi nhà của
bé, có cây, quả, hoa, con vật… bằng cách sưu tầm các bức tranh ảnh phù hợp với
bài dạy với lứa tuổi và đề tài Vào giờ hoạt động tôi tạo cảm xúc và hứng thú cho
trẻ về đề tài bằng những thủ thuật như đọc thơ, câu đố, hát, hát, kể chuyện, đàm
thoại, đưa ra tình huống bất ngờ…
Ví dụ : Giờ vẽ "Vẽ ngơi nhà của bé" Trước khi vào giờ học tôi tạo tình
huống hấp dẫn cho trẻ để thu hút trẻ vào giờ học. Tôi kể cho trẻ nghe một câu
chuyện về chú thỏ :'' Có một chú thỏ trắng chăm chỉ, hiền lành. Chú sống trong
ngôi nhà ở bên cạnh gốc cây. Bỗng một hôm trời tối đen, một cơn bão ập đến
cuốn đi ngôi nhà của thỏ. Thỏ con buồn lắm, chú ngồi bên cạnh gốc cây khóc
lóc vì khơng có nhà để ở.’’ Và hơm nay trong tiết học tạo hình thỏ trắng đã đến
lớp mình nhờ các con vẽ cho thỏ những ngôi nhà thật đẹp. Các con có đồng ý
khơng? Vậy ngay bây giờ cơ sẽ tổ chức cuộc thi triển lãm tranh để chọn những
hoạ sĩ tí hon khéo tay có bức tranh đẹp đi dự triển lãm tranh: "Ngôi nhà của
bé"cùng với thỏ trắng nhé!
Biện pháp 3 : Hướng dẫn, rèn luyện kĩ năng sắp xếp bố cục trong tranh
và cách dùng màu sắc để tơ màu.

Bố cục trang trí cũng như cách phối màu thường tuân theo những quy luật
thẩm mỹ nhất định. Các giờ học vẽ có vai trị rất lớn trong việc phát triển trí tuệ
và khiếu thẩm mỹ của trẻ.
Tri giác không gian và tư duy không guan phát triển giúp trẻ ở tuổi này có
thể liên hệ giữa khơng gian ba chiều của khung cảnh hiện thực với không gian
hai chiều trên tờ giấy vẽ, trẻ tập sắp xếp các hình ảnh, trong đó đã phân biệt đối
tượng miêu tả chính trên nền của các thành phần thứ yếu. Từ sự thể hiện nhịp
điệu của sự lặp đi, lặp lại các yếu tố giống nhau, trẻ bắt đầu quan sát và làm
quen với cách sắp xếp theo nhịp xen kẽ giữa các yếu tố khác nhau: Từ xen kẽ
chính xác đều đặn kiểu hoa văn trang trí tới sự xen kẽ nhưng khơng theo trình tự
chặt chẽ, gần gũi với thực hiện sinh động. Ví dụ: Vẽ đường phố: Thể hiện sự sắp
xếp xen kẽ giữa các loại nhà, cây… với các kích thước, kiểu dáng, quãng cách
19


khác nhau. Vì vậy việc rèn luyện, hướng dẫn trẻ sắp xếp bố cục tranh là vô cùng
quan trọng và cần thiết.
Để bồi dưỡng khả năng thể hiện các sự vật với các đặc điểm đa dạng về
hình dạng cần tăng cường các bài tập với nội dung so sánh, phân biệt và thể hiện
một số hình đồng dạng; tập xác định các vị trí khơng gian và quan hệ chính- phụ
của các chi tiết, bộ phân trong cấu trúc; tập phân biệt cấu trúc đối xứng và không
đối xứng của hình ảnh các đối tượng. Để dễ dàng cảm nhận sự phong phú của
màu sắc trong thế giới xung quanh, trẻ phải phân biệt, gọi tên và sử dụng trong
hoạt động tạo hình trong vịng màu: Đỏ- Da cam- Vàng- Lục- Lam cùng các
màu trung tính như Đen- Xám- Trắng.
Từ đó, để giúp trẻ biết phối hợp các kỹ năng tạo hình và tạo ra các sản
phẩm có màu sắc, hình dáng, đường nét và bố cục. Trước hết tôi cần giúp trẻ
hiểu được bố cục hợp lý, sự sắp xếp hình vẽ trong bức tranh mang tính nghệ
thuật hoặc trang trí. Để hiểu, cảm nhận và thực hiện được những hình trang trí
trẻ phải biết nhìn bao qt cả khơng gian tờ giấy, xác định các vị trí đặt hình

khối của bức tranh. Tùy theo lứa tuổi, các nội dung tạo hình trang trí, cần được
sắp xếp linh hoạt, có hệ thống để thực hiện các nội dung giáo dục, phát triển với
các mức độ nâng cao dần.Ví dụ: Vẽ chân dung: Thì đặt giấy dọc trước mặt, vẽ
khn mặt là một hình trịn to giữa giấy, sau đó vẽ tóc, tai, mũi, miệng….
Trẻ mẫu giáo cần làm quen và sử dụng tích cực tính nhịp điệu của sự sắp
xếp các hình trang trí. Trước hết trẻ cần làm quen với cách sắp xếp theo bố cục
hàng lối( thành dãy) rồi bố cục mạng với các loại nhịp phức tạp dần. Khi trẻ đã
khá thành thục với bố cục hàng lối và bố cục theo mạng, trẻ có thể tập xây dựng
các bố cục trang trí đăng đối đơn giản.
Ví dụ: Trang trí trong các khn hình học (hình trịn, hình vng…)
Về sự lựa chọn hình dáng họa tiết, trẻ cần tập sử dụng các hình tự nhiên
đơn giản làm họa tiết (hoa,lá..). Về sự thể hiện màu sắc, trẻ sử dụng các màu cơ
bản để thể hiện.
Khi trẻ tơ màu, tơi gợi ý để trẻ nói lên mối liên hệ màu sắc với các
màu: nóng- lạnh, sáng- tối….Vì trẻ mầm non rất hay sử dụng màu nóng,
20


màu tươi sáng, tôi hướng dẫn trẻ khi vẽ các con nên sử dụng những màu tối
và khi tô màu con tô những màu sáng để bức tranh của con nổi bật được
mảng chính. Tơ màu có thể tơ ngang, dọc. Nhưng tô phải thật đều, mịn để
bức tranh sinh động và hấp dẫn. Đối với việc Hướng dẫn trẻ sắp xếp bố cục
bức tranh, cách sử dụng màu sắc để tô tranh, cần coi việc tổ chức cho trẻ
quan sát, cảm nhận vẻ đẹp mang tính trang trí trong các sản phẩm tạo hình.
Ví dụ: Tiết đề tài “Vẽ đàn vịt ” tôi đã sử dụng các tranh để trị chuyện có bố
cục sắp xếp khác nhau về các ý tưởng khác nhau. Và qua quá trình rèn luyện trẻ đã
có kỹ năng vẽ tốt, tơi hướng dẫn trẻ trang trí và bố cục tranh. Và trẻ lớp tơi các cháu
đã vẽ được các bức tranh có bố cục và tô màu như sau.
Đây là bức tranh vẽ đàn vịt đang bơi của cháu: Nguyễn Quang Anh

Vậy “Hướng dẫn trẻ sắp xếp bố cục bức tranh, cách sử dụng màu sắc để tô
tranh” đã mang lại hiệu quả cao trong hoạt động vẽ của trẻ lớp tôi.
* Biện pháp 4: Mở rộng, làm giàu vốn hiểu biết của trẻ về thế giới xung
quanh
Nghệ thuật tạo hình là loại nghệ thuật của thị giác, cảm thụ đối tượng bằng mắt
do đó để mở rộng vốn kiến thức cho trẻ, cơ cần tổ chức cho trẻ đi dạo chơi thăm
quan, qua đó trẻ nắm bắt được đặc điểm, cấu trúc màu sắc của đối tượng miêu
tả, nắm được thao tác kỹ năng, tạo ra sản phẩm, làm giàu và chính xác hố các
biểu tượng vẽ thế giới xung quanh. Ngồi ra cô cần tổ chức cho trẻ xem tranh
trong khi xem tranh các hình tượng trong tranh giúp cho trí tưởng tượng của trẻ

21


thêm phong phú và trẻ có thể học được cách miêu tả các nhân vật bằng đường
nét, hình dáng, màu sắc.
Ví dụ: "Vẽ ngơi nhà của bé". Cung cấp biểu tượng ban đầu cho trẻ đi thăm
quan các ngôi nhà, trong khi đi thăm quan cô giáo hướng dẫn trẻ quan sát bằng
cách đặt các câu hỏi gợi mở, trẻ trả lời nhằm phát triển ngôn ngữ, trẻ thấy được
mối quan hệ giữa các đồ vật trong không gian trên, dưới; ngồi, trong; xa, gần.
Ngơi nhà có nhà thấp, nhà cao, nhà tranh, nhà ngói, nhà bằng. Bên cạnh ngơi
nhà có cây, dưới đất có cỏ hoa, đường đi, phía trên có mặt trời, mây hoặc trên
cây có cành lá, hoa quả, cây có nhiều cây hình dáng màu sắc khác nhau, độ cao
thấp, to nhỏ khác nhau. Cơ có thể hỏi trẻ: Nhà được làm bằng gì? do ai làm?;
Trồng cây để làm gì?
- Khi cho trẻ xem tranh, cô đặt câu hỏi gợi mở để trẻ nhận xét nội dung bức
tranh từ tổng thể đến chi tiết, các hình vẽ, màu sắc. Ví dụ: Nhà mái ngói màu gì?
tường màu gì? có mấy cửa? cửa sơn màu gì? nhà cao tầng có mấy tầng?
- Khi vẽ cơ gợi ý cho trẻ để trẻ nói lên ý tưởng của trẻ thích vẽ gì? Vì ở lứa
tuổi mẫu giáo trẻ thường vẽ và tô màu sặc sỡ, theo cảm xúc riêng, vì trẻ cho

những màu đó là đẹp nhất cho nên cô giáo phải tôn trọng ý tưởng riêng của trẻ,
khơng nên áp đặt. Chính vì vậy khi ta nhìn bức tranh của trẻ mới ngộ nghĩnh làm
sao, qua đó trẻ cảm nhận được cái đẹp.
Biện pháp 5: Xây dựng mơi trường mang tính thẩm mỹ và tổ chức hoạt động
vẽ dưới hình thức “chơi” để tạo hứng thú cho trẻ theo quan điểm “lấy trẻ làm
trung tâm”
Môi trường học tập (HĐG) góp phần khơng nhỏ trong việc tạo tính hoạt
động tích cực của trẻ. Vì vậy, tụi đó cố gắng tạo mơi trường ở góc tạo hinh đẹp,
hấp dẫn, phù hợp, thu hút trẻ.
Góc tạo hình của bé
Như trước đây, môi trường trong lớp vẫn được tôi triển khai đầy đủ các
góc và mỗi góc đều có đầy đủ nội dung trị chơi, đồ dùng đồ chơi trong góc. Tuy
nhiên, nguyên vật liệu cho các nội dung chơi chưa được phong phú, sản phẩm

22


mẫu ở các nội dung còn đơn điệu, thao tác tư duy của trẻ chưa nhiều. Do đó, trẻ
chóng chán và hay phá sản phẩm của mình và của bạn.
Đơi khi nguồn tạo ra động cơ tích cực cho hoạt động vẽ của trẻ chính là
những nguyên vật liệu thiên nhiên hay dụng cụ tạo hình và tính hấp dẫn của
chúng mà giáo viên đưa vào các hoạt động, các góc trong mơi trường lớp học.Vì
vậy tơi đã bổ sung nhiều chất liệu cho trẻ như: màu dạ, màu nước, phấn màu,
ống hút, bông tăm, chổi rạ, lá khô, ruy băng, kim sa ,giấy nhăn, khuy nhựa các
loại, ống giấy vệ sinh .
Khi tổ chức cho trẻ hoạt động tạo hình tại góc tơi ln chú ý tăng cường
các hoạt động cá nhân trên cùng một nội dung nhưng tôi lại yêu cầu mỗi trẻ có
cách thể hiện khác nhau.
VD : Cùng là nội dung của chủ đề “Các loại hoa” tôi đưa ra các yêu cầu : con
hãy làm cho cô bức tranh vườn hoa với những hạt mưa xn, con có thể làm cho

cơ 1 làn hoa, xé dán cho cô bức tranh hoa” và phối hợp các chất liệu khác nhau.
Có trẻ vẽ khn hình bằng sáp, sau đó tơ màu nước và vo giấy đắp nhuỵ. Có trẻ
thì lại chọn cách vẽ và đắp đất nặn, hoặc vẽ rồi xé giấy màu đắp lên.
- Cùng là một nội dung “cây xanh” tôi yêu cầu trẻ hãy thể hiện cho cơ q trình
phát triển của cây. Có trẻ vẽ hình trứng làm hạt giống sau đó vo giấy nhăn dán
nổi lên, vẽ cây to sau đó dán lên vào làm rễ cây cổ thụ. Có trẻ thì vẽ rồi vo giấy
nổi lên làm quả, xé giấy đắp lên làm hoa”.
Để trẻ không nhàm chán tôi luôn thay đổi hình thức xen kẽ bài tập cá
nhân và bài tập nhóm. Bài tập nhóm cũng là một hình thức rất hay, vì đây
thường là bài tập theo chủ đề cho sẵn, khi thực hiện nhiệm vụ thì buộc trẻ phải
thoả luận trong nhóm để nêu ý tưởng cá nhân và đi đến thống nhất 1 ý tưởng
chung của bài tập.
VD: Giao nhiệm vụ cho trẻ vẽ và làm 1 bức tranh về mùa xuân. Khi thực
hiện ý tưởng của bức tranh, trẻ phải đưa ra các ý kiến cá nhân: Mùa xuân có
nhiều hoa, mùa xuân có ngày Tết, đi chơi xn, đi chợ xn, có một số trị chơi.
Sau đó trẻ thống nhất là vẽ hoa đào, vẽ đồ chơi trong công viên, cả nhà đi chơi
xuân và phân công nhau chọn chất liệu thực hiện.
23


Tuy nhiên những bài tập này thì chưa được sử dụng nhiều mà chủ yếu chỉ
được thực hiện vào cuối các chủ điểm khi mà kiến thức của trẻ về chủ điểm đã
tương đối nhiều.
Bên cạnh đó, tơi cịn hướng dẫn trẻ làm một số đồ chơi phục vụ cho
HĐVC của trẻ. Tôi nhận thấy điều này tạo đươc nhiều sự quan tâm của trẻ cũng
như của phụ huynh. Từ những vật liệu phế liệu, tôi hướng dẫn trẻ tưởng tượng ra
những đối tượng quen thuộc trong cuộc sống .
VD: Hộp sữa Fishi bóc vỏ lơ gơ bên ngồi và trang trí để tạo thành lọ hoa,
từ lõi giấy vệ sinh có thể tạo thành những bơng hoa, từ hộp sữa, thìa sữa chua tơ
hướng dẫn trẻ vẽ và làm thêm để tạo thành những con vật ngộ nghĩnh: Bươm

bướm, chuồn chuồn, con gà,...những đồ dùng dụng cụ có bàn tay của trẻ thể hiện
là những đồ dùng được trẻ u thích vì bên cạnh sự sáng tạo của trẻ là sự hướng
dẫn thẩm mỹ của cô và những sản phẩm này ln tạo cho trẻ sự tích cực trong
hoạt động tạo hình.
Tạo mơi trường cho trẻ hoạt động cũng là tạo cho trẻ cảm giác thoải mái,
thích thú khi đến lớp. Trẻ thường thích quan sát những gì quanh trẻ, khi trẻ thấy
cơ trang trí góc tạo hình phong phú đẹp với nhiều đồ dùng hấp dẫn, sẽ tạo cho
trẻ cảm giác thích thú tìm tịi, khám phá. Từ đó phát triển ở trẻ khả năng tư duy,
sáng tạo.
Đối với trẻ 4-5 tuổi, phát triển các năng lực nói chung (trong đó có khả
năng sáng tạo) trở thành một trong những nhiệm vụ quan trọng. Việc phát huy
khả năng sáng tạo cho trẻ 4-5 tuổi chỉ thực sự có hiệu quả khi nó được tiến hành
một cách thường xuyên, thông qua các hoạt động của trẻ ở trường mầm non
trong đó có hoạt động tạo hình. Một trong những biện pháp tốt nhất để góp phần
phát huy khả năng sáng tạo của trẻ trong hoạt động tạo hình, đặc biệt là hoạt
động vẽ là: Giúp trẻ có điều kiện học tập. Vì vậy tơi đã xây dựng riêng một góc
tạo hình với tên gọi là “Bé tập làm họa sĩ” để cho trẻ chơi vào các giờ hoạt động góc.
Tơi bố trí vị trí góc tạo hình của lớp mình như sau: Trong khơng gian
chung của lớp học, tơi bố trí góc gần cửa để tập chung tối đa ánh tự nhiên và
24


giúp trẻ có được trạng thái cảm xúc tích cực khi tham gia vào các hoạt động tạo
hình. Ngồi ra tơi cịn tạo ranh giới giữa các góc khi cho trẻ chơi, sau mỗi chủ
đề tôi tổ chức cho trẻ cùng tham gia vào việc bố trí, sắp xếp lại góc để tạo cảm
giác mới lạ, kích thích hứng thú của trẻ.
Ở góc tạo hình tơi trưng bày các sản phẩm của trẻ, các đồ dùng để trẻ hoạt
động như: Bút sáp màu, màu nước, bút lông, giấy A4…. Đồ dùng ở góc tạo hình
cũng được tơi thay đổi theo chủ đề.
Ví dụ: + Với chủ đề thực vật tơi nhặt các lá khô, cánh hoa khô để cho trẻ hoạt

động. Cịn với chủ đề nghề nghiệp tơi sưu tầm các len, sợi. Và sự thay đổi đó
được trẻ rất tị mị muốn khám phá. Ngồi ra tơi cịn trưng bày một số tranh mẫu
của cô và được thay đổi theo mỗi chủ đề để cho trẻ quan sát.
Ví dụ: + Chủ đề gia đình tơi treo các bức tranh về ngơi nhà của gia đình hoặc
người thân trong gia đình.
+ Chủ đề thế giới thực vật tơi treo các bức tranh về cây cối, về hoa.
Trẻ rất hứng thú hoạt động trong góc tạo hình, tơi phải phân chia hợp lý
và ln chuyển số trẻ chơi trong góc tạo hình, để trẻ nào cũng được hoạt động
trong góc. Khi vào hoạt động góc, với những trẻ trong giờ hoạt động chung nếu
trẻ còn yếu hoặc chậm hơn các bạn tơi sẽ cho trẻ chơi ở góc tạo hình nhiều hơn
và quan tâm hơn đến những trẻ đó, để hướng dẫn động viên khi trẻ chưa làm
được. Tùy thuộc vào từng chủ điểm đang khám phá, trẻ có thể vẽ những gì trẻ
đang học.

25