(Sáng kiến kinh nghiệm) một số giải pháp nâng cao hiệu quả dạy học mĩ thuật theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 5

1. PHẦN MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài
Thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW của Ban chấp hành Trung ương khóa
XII về đổi mới căn bản, tồn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng u cầu cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội
chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Nghị quyết đã nêu quan điểm chỉ đạo: “...Phát
triển giáo dục đào tạo là nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân
tài. Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chỗ trang bị kiến thức sang phát triển
toàn diện năng lực và phẩm chất người học, học đi đôi với hành, lí luận gắn với
thực tiễn...”. Thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của
Đảng Cộng sản Việt Nam, tiếp tục định hướng: “Giáo dục là quốc sách hàng
đầu. Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ, đồng bộ các yếu tố cơ bản của giáo dục, đào
tạo theo hướng coi trọng phẩm chất, năng lực của người học...”. Dưới sự chỉ
đạo của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Sở Giáo dục và Đào tạo Quảng Bình, Phịng
Giáo dục và Đào tạo Lệ Thủy đã triển khai phương pháp dạy - học Mĩ thuật mới
đối với tất cả các trường Tiểu học trong tồn huyện.
Mơn Mĩ thuật ở trường Tiểu học là một môn học nhằm giúp học sinh hình
thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí
tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản để tiếp tục học trung học cơ sở. Với
học sinh tiểu học, khi được học Mĩ thuật sẽ giúp các em nhìn ra cái đẹp ở các vật
thể, thấy mọi vật xung quanh mình trở nên gần gũi đáng yêu hơn. Đồng thời học
Mĩ thuật cũng giúp các em tự tạo ra cái đẹp theo ý mình, theo cách hiểu, cách lí
giải của bản thân và làm cho cuộc sống thêm tươi vui hạnh phúc. Môn Mĩ thuật
trang bị cho học sinh những kiến thức ban đầu, cơ bản nhất góp phần từng bước
hình thành khả năng cảm thụ cái đẹp, biết vận dụng cái đẹp vào cuộc sống sinh
hoạt hàng ngày.
Từ năm học 2014-2015, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chỉ đạo triển khai
phương pháp dạy học mĩ thuật mới, vận dụng những quy trình dạy học mĩ thuật
của dự án SAEPS ở các trường Tiểu học trên toàn quốc. Mục tiêu của phương
pháp dạy học mới này là lấy học sinh làm trung tâm, kích thích sự tương tác, tư
1

duy sáng tạo và phát triển nhận thức giúp học sinh có khả năng biểu đạt sáng tạo
và giao tiếp qua hình ảnh; khám phá, hiểu và đề cao văn hóa thơng qua nghệ
thuật thị giác; hình thành các kĩ năng sống và phát triển năng lực cá nhân; yêu
thích cái đẹp và vận dụng vào cuộc sống sinh hoạt, học tập hằng ngày. Học Mĩ
thuật theo phương pháp mới của Dự án SAEPS, học sinh được giải phóng khỏi
khn mẫu, được "Học mà chơi,chơi mà học". Các em thỏa sức sáng tạo, khơng
bị gị bó mà được tự do thể hiện trí tưởng tượng phong phú, sự sáng tạo ngây
ngơ của mình trong các hoạt động học tập. Theo 7 quy trình hoạt động mới học
sinh có thể vẽ, nặn, xé dán, tạo dáng 2D, 3D, làm con rối, tận dụng các vật dụng
còn lại để sáng tạo nghệ thuật sắp đặt, vẽ theo nhạc, hoạt cảnh, biểu diễn, sắm
vai, hóa thân thành nhân vật...
Trong q trình thực hiện phương pháp dạy - học Mĩ thuật mới còn gặp
phải những khó khăn nhất định như: phịng học Mĩ thuật chưa đảm bảo diện tích
nên ảnh hưởng đến các hoạt động, đặc biệt là hoạt động nhóm; mỗi trường có
một giáo viên dạy Mĩ thuật nên giáo viên việc dự giờ trao đổi kinh nghiệm
không thể triển khai được tại mỗi đơn vị, học sinh bước đầu thực hiện phương
pháp học mới nên gặp lúng túng trong học tập, việc học nhóm chưa phát huy
được hiệu quả…
Để thực hiện tốt mục tiêu giáo dục của môn Mĩ thuật ở trường Tiểu học,
giáo viên cần phải nghiên cứu, tìm biện pháp giảng dạy thích hợp, giúp các em
nhận biết được các kiến thức cần thiết để vận dụng làm ra các sản phẩm đẹp,
phong phú có tính ứng dụng cao, mặt khác giúp các em phát triển kĩ năng phân
tích và đánh giá sản phẩm mĩ. Từ đó giúp các em hứng thú, say mê sáng tạo
nghệ thuật; biết yêu cái đẹp, cảm nhận được cái đẹp, cái đúng để từ đó học tốt
hơn các mơn học khác. Từ những lí do trên tôi đã chọn đề tài "Một số giải pháp
nâng cao hiệu quả dạy học Mĩ thuật theo định hướng phát triển năng lực cho
học sinh lớp 5''.
1.2. Điểm mới của đề tài

Dạy học Mĩ thuật theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh Tiểu
học nói chung và học lớp 5 nói riêng khơng phải là một vấn đề gì mới mẻ. Đặc
2


biệt trong những năm gần đây, nó đã được rất nhiều người công tác trong lĩnh
vực giáo dục nghiên cứu và quan tâm. Tuy nhiên, điểm mới và khác biệt đề tài
này là tìm hiểu những kiến thức cơ bản cần trang bị để phục vụ dạy học mĩ thuật
ở trường tiểu học theo phương pháp mới của Dự án SAEPS cho học sinh lớp 5.
Hướng dẫn tổ chức một số quy trình mĩ thuật mới ở lớp 5, từ đó đúc rút kinh
nghiệm, đề xuất một số ý kiến góp phần nâng cao hiệu quả dạy học mĩ thuật
theo phương pháp mới của Dự án SAEPS.
Nội dung của đề tài đánh giá được một số mặt tác động tới việc phát triển
năng lực của học sinh lớp 5; đề xuất được cách tiếp cận mới trong giảng dạy,
giáo dục theo hướng khai thác nội dung môn học và sử dụng các phương pháp,
hình thức tổ chức dạy học tích cực, khai thác nội dụng giáo dục của bài học…
nhằm phát triển năng lực cho học sinh giúp các em vận dụng tốt trong học tập và
cuộc sống.
Đề tài nêu rõ từng giải pháp cụ thể nhằm trang bị cho học sinh những kiến
thức, giá trị, thái độ, kỹ năng phù hợp: hiểu, cảm nhận và trân trọng sản
phẩm/tác phẩm mĩ thuật; trao đổi, tiếp nhận thông tin thông qua sản phẩm/ tác
phẩm mĩ thuật; hình thành cho học sinh các năng lực biểu đạt; năng lực phân
tích và giải trình; năng lực giao tiếp và đánh giá; sáng tạo mĩ thuật,... qua đó
biểu đạt bản thân (suy nghĩ, tình cảm, mong muốn…). Tạo cơ hội thuận lợi để
HS thực hiện tốt quyền, bổn phận của mình và phát triển tồn diện về thể chất,
trí tuệ, tinh thần và đạo đức góp phần tạo một nền tảng vững chắc, một nền tảng
tốt cho các em trong cuộc sống về sau này.
1.3. Phạm vi áp dụng
Đề tài này được áp dụng trong môn học Mĩ thuật lớp 5 ở trường Tiểu học.
Nghiên cứu các vấn đề có liên quan và các giải pháp nhằm phát triển năng

lực cho học sinh lớp 5 ở trường Tiểu học. Đồng thời giải pháp này có thể làm tài
liệu tham khảo cho các trường tiểu học trong việc nâng cao chất lượng dạy học
mĩ thuật theo định hướng phát triển năng lực của học sinh.
2. PHẦN NỘI DUNG
3


2.1. Thực trạng về dạy học môn Mĩ thuật theo định hướng phát triển
năng lực cho học sinh lớp tại trường
Dạy học môn Mĩ thuật theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh
được áp dụng cho tất cả các khối lớp từ khối 1 đến khối 5. Đây là phương pháp
dạy học phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh, lấy học sinh làm
trung tâm; kích thích sự tương tác, tư duy sáng tạo và phát triển nhận thức. Qua
một thời gian giảng dạy bộ môn Mĩ thuật áp dụng phương pháp dạy học mới, tơi
nhận thấy có những khó khăn và thuận lợi như sau:
2.1.1.Thuận lợi
Qua q trình cơng tác tơi nhận thấy thời gian qua việc chú trọng phát triển
năng lực cho học sinh đã được nhà trường rất quan tâm thông qua việc thường
xuyên tổ chức nhiều hoạt động trong và ngồi giờ lên lớp, ln ln tạo điều
kiện, khuyến khích, động viên giáo viên áp dụng phương pháp mới vào dạy mơn
Mĩ thuật giúp hình thành một số năng lực nhất định cho học sinh;
Giáo viên đã được tham gia tập huấn tại Phòng Giáo dục về các địa chỉ, các
bài phải tích hợp phát triển năng lực cho học sinh
Giáo viên trực tiếp giảng dạy đã nhận thức được ý nghĩa của việc hình
thành và phát triển năng lực cho học sinh.
Học sinh ở vùng thuận lợi, tiếp xúc nhiều với các phương tiện truyền thông,
thông tin hiện đại nên đã sớm hình thành được một số năng lực nhất định.
2.1.2. Khó khăn
- Đối với học sinh: Mơn Mĩ thuật đối với các em học sinh khối lớp 5
không phải là mơn học mới lạ vì các em đã bắt đầu học Mĩ thuật ngay từ khối

lớp 1. Tuy nhiên, khi áp dụng học theo phương pháp mới, học sinh chưa quen
với các quy trình mới, phải thực hiện nhiều nhiệm vụ mới, và tham gia hoạt
động nhóm nhiều hơn nên các em rất bỡ ngỡ và rất lúng túng khi thực hiện
nhiệm vụ học tập. Quan sát một số học sinh trong quá trình học tập và hoạt động
giáo dục, tôi nhận thấy một số năng lực của học sinh như: năng lực phân tích và
giải trình; năng lực giao tiếp và đánh giá; sáng tạo mĩ thuật chưa cao, nhiều học

4


sinh thiếu tự tin, nhút nhát, rụt rè trước những vấn đề mới hay phải đợi giáo viên
gợi ý, chỉ định các em mới dám thực hiện.
Học sinh còn lúng túng trong việc trao đổi nội dung để thống nhất chủ đề,
sắp xếp các hình ảnh, và chọn chất liệu, màu vẽ,.. Các em chưa có khả năng vận
dụng những điều đã học áp dụng vào thực tế, với học sinh lớp 5 – lớp cuối cấp,
các em rất hiếu động, có nhu cầu hỏi đáp, khơng muốn bị áp đặt.
Trí tưởng tượng của các em chưa phong phú, một số em lười suy nghĩ, làm
bài theo cách đối phó. Đồ dùng học tập chưa chuẩn bị chu đáo dẫn đến chất
lượng các sản phẩm chưa cao.
Học sinh chưa thật sự có ý thức giữ gìn sản phẩm của mình nên việc lưu
giữ sản phẩm rất khó khăn.
* Nguyên nhân của sự hạn chế này là: Học sinh chưa chủ động học tập
cũng như ý thức tự học của các em chưa cao. Học sinh và phụ huynh chưa thực
sự coi trọng mơn học này, chưa có ý thức tơn trọng sản phẩm của mình làm ra.
- Đối với giáo viên: Việc dạy học nhằm phát triển năng lực cho học sinh
của nhiều giáo viên còn nhiều hạn chế, chưa có nét chuyển biến. Ngun do
chính là trong tư tưởng giáo viên chỉ chú trọng đến việc dạy kiến thức, một số
giáo viên dạy đại trà chưa nhận thức được tầm quan trọng của việc hình thành
năng lực cho học sinh lớp mình đang giảng dạy mà chỉ ln chú trọng đến việc
đọc tốt, làm tính tốt…

Cơng tác chủ nhiệm lớp ở trong nhà trường đôi lúc chưa được quan tâm
đúng mức. Giáo viên mỗi người hiểu, tiếp cận và thực hiện một cách khác nhau.
Nhiều giáo viên vẫn coi nhẹ cơng tác chủ nhiệm lớp từ đó cũng coi nhẹ việc
hình thành và phát triển năng lực cho học sinh.
- Đối với phụ huynh: Một bộ phận lớn phụ huynh vẫn cịn tâm lý cho rằng
mơn Mĩ thuật thuộc nhóm mơn Nghệ thuật chỉ là mơn học phụ nên chỉ học cho
vui, việc định hướng cho học sinh phát triển năng lực chưa được hoàn thiện.
BẢNG ĐÁNH GIÁ CÁC NĂNG LỰC CỐT LÕI ĐƯỢC HÌNH
THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA HỌC SINH LỚP 5 TẠI TRƯỜNG
VÀO ĐẦU NĂM HỌC
5


(Khảo sát trên 57 học sinh khối 5 của trường)
Các kĩ năng/năng lực
Sáng tạo mĩ thuật
Hiểu, cảm nhận và trân trọng sản
phẩm/tác phẩm mĩ thuật.
Giao tiếp, trao đổi, tiếp nhận
thông tin thông qua sản phẩm/ tác

Rất tốt
SL
%
9
15.7

Tốt
SL
18

%
31.6

Chưa tốt
SL
%
30
52.6

15

26.3

13

22.8

29

50.9

10

16.7

15

26.3

32

56.1

phẩm mĩ thuật.
Qua điều tra cho thấy về mặt năng lực hiểu và trân trọng tác phẩm mĩ thuật;
tiếp nhận thông tin ở các em hầu hết rất tốt. Tuy nhiên về sáng tạo, cảm nhận vẻ
đẹp tác phẩm, giao tiếp còn hạn chế như: tương trợ nhau, giao tiếp, diễn đạt
trước đám đơng được các thầy cơ giáo tích cực hình thành và củng cố nhưng
chưa thể hiện được nhiều.
Mặt khác, các em ít có khả năng chủ động phân tích, lĩnh hội tiếp thu, giải
quyết trong từng tình huống cụ thể của bài học hay từng hoạt động. Một số ít
học sinh có khả năng sáng tạo, giao tiếp, diễn đạt tuy nhiên điều này chỉ theo
bản năng mà thiếu tính khoa học và hệ thống.
2.2. Các giải pháp
Dạy học Mĩ thuật theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 5 bị
tác động của những yếu tố vùng miền và con người trong mơi trường giáo dục,
địi hỏi cần có sự cố gắng, sự quan tâm hơn nữa để đạt được hiệu quả cao nhất.
Ngoài những giải pháp có tính cụ thể, sự đầu tư, thay đổi nhận thức... cịn là
những biện pháp giảng dạy thích hợp, giúp các em nhận biết được các kiến thức
cần thiết để vận dụng làm ra các sản phẩm đẹp, phong phú có tính ứng dụng cao,
mặt khác giúp các em phát triển kĩ năng phân tích và đánh giá sản phẩm mĩ..
Trên cơ sở thực trạng đã trình bày ở trên, bản thân tôi mạnh dạn thực hiện một
số giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Mĩ thuật nói chung

6


và hình thành phát triển năng lực đặc thù của bộ môn cho học sinh lớp 5 tại
trường như sau:

Giải pháp 1. Ln tạo tâm lí thoải mái, hứng thú cho học sinh trong mỗi
tiết học
Trong học tập hay bất cứ hoạt động nào thì hứng thú rất quan trọng. Nó
thúc đẩy tiến trình học tập hiệu quả hơn, tiết học cũng nhẹ nhàng hơn. Nếu giáo
viên gây hứng thú tốt thì sẽ tạo cho học sinh có niềm đam mê. Vì hứng thú học
tập tạo tình huống có vấn đề, sau đó học sinh sẽ quan tâm đến vấn đề đó sâu sắc
hơn và sẽ cố gắng để giải quyết vấn đề đó suốt tiết học hay buổi học.
Ví dụ: Khi dạy Chủ đề 6 “Chú bộ đội của chúng em”, phần khởi động cho
các em hát múa bài hát “Cháu thương chú bộ đội”. Qua hoạt động này các em
vừa được thư giãn vừa giúp cho các em nhớ lại về hình ảnh chú bộ đội và cơng
việc của các chú, .. để vào bài mới được tốt hơn.
Giải pháp 2. Tạo không gian mở trong dạy học Mĩ thuật
Không chỉ tổ chức các hoạt động dạy học ở trong lớp học, giáo viên cịn có
thể tổ chức cho học sinh hoạt động ngồi khơng gian lớp học như sân trường,
hội trường, ngoài thiên nhiên... để giúp các em học sinh phát huy tính tưởng
tượng, liên tưởng,.. qua đó rèn kĩ năng quan sát thế giới xung quanh cho các em
có thêm nhiều ý tưởng để sáng tạo nghệ thuật.
Ví dụ: Khi dạy Chủ đề 5: “Trường em”, giáo viên cho học sinh ra sân quan
sát khuôn viên trường, chia sẻ những gì mà các em quan sát được về ngơi trường
của mình. Sau đó các em cùng thảo luận nhóm, chia sẻ cách làm với nhau, cùng
thống nhất về hình thức thực hiện của nhóm và thực hành ngay trên sân trường.
Giải pháp 3. Giáo viên lập kế hoạch dạy học và tổ chức một quy trình
dạy học hoàn chỉnh, phù hợp với từng đối tượng học sinh
Để giúp học sinh phát triển khả năng tự học, giáo viên lập được kế hoạch
và tổ chức một quy trình dạy học, hồn chỉnh, phù hợp với từng đối tượng học
sinh ở trong lớp học. Kế hoạch cho từng hoạt động hoặc cho tồn bộ chủ đề có
7

thể ngắn, dài nhưng phải có tính kết nối, liên kết, xâu chuỗi các hoạt động với
nhau. Kết thúc hoạt động này là sự mở đầu cho hoạt động tiếp theo nên chúng
phải có tính liên kết.
Giáo viên giao nhiệm vụ cụ thể cho học sinh trong mỗi hoạt động. Đảm
bảo cho mọi đối tượng học sinh trong lớp đều tham gia vào hoạt động chung của
nhóm, lớp.
Ví dụ: Với tất cả các Chủ đề thì tiết 1 ln ln phải có sản phẩm cá nhân
theo năng lực của học sinh. Chủ đề có 2 tiết thì tiết 2 khởi động đơn giản bằng
cách cho học sinh đưa ra các sản phẩm của tiết trước để nhận xét, rút kinh
nghiệm và điều chỉnh, bổ sung cho hoàn thiện khoảng 2/3 tiết rồi trưng bày, giới
thiệu sản phẩm, chỉ làm sản phẩm cá nhân, hoặc gộp lại thành sản phẩm nhóm
để tránh mất nhiều thời gian. Với Chủ đề từ 3 đến 4 tiết thì tiết 1 thực hiện như
trên; tiết 2 hoàn thiện sản phẩm cá nhân và kết hợp làm sản phẩm nhóm; tiết 3
hồn thiện sản phẩm nhóm và trưng bày giới thiệu sản phẩm (Chủ đề 3 tiết),
hoặc hoàn thiện và chuẩn bị nội dung, cách giới thiệu sản phẩm để tiết trưng bày
giới thiệu sản phẩm (nếu Chủ đề 4, 5 tiết). Chủ đề 4 tiết hoặc 5 tiết mới dành
thời gian 1 tiết để trưng bày và giới thiệu sản phẩm vì nó phức tạp hơn. Còn lại
chỉ dành thời gian 1/3, 2/3 tiết cuối nếu là Chủ đề 1, 2 tiết.
Giải pháp 4. Vận dụng linh hoạt 7 quy trình dạy học
Phát huy tốt nhất 7 quy trình trong dạy học để học sinh được học tập bằng
nhiều cách, giúp học sinh phát triển toàn diện, sáng tạo trên mọi phương diện.
Muốn thực hiện tốt điều đó thì giáo viên cần làm mẫu, hướng dẫn cách thực hiện
mỗi quy trình sao cho nhuần nhuyễn, đúng các bước ngay từ đầu để các tiết sau
các em chủ động và có nhiều thời gian để sáng tạo nghệ thuật.
Phối hợp có hiệu quả các quy trình dạy học Mĩ thuật theo định hướng phát
triển năng lực với các phương pháp dạy học mới như: phương pháp “Bàn tay
nặn bột”, mơ hình trường học mới VNEN,..
Giải pháp 5. Tăng cường đánh giá thường xuyên trong dạy học Mĩ thuật
Muốn thực hiện tốt công tác đánh giá thường xuyên trong dạy học, giáo
viên cần bám sát được nội dung đánh giá theo Thông tư số 22/2016/TT-BGDĐT

8


ngày 22/9/2016 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo về “Sửa đổi, bổ sung
một số điều của quy định đánh giá học sinh tiểu học ban hành kèm theo thông tư
số 30/2014-BGDĐT ngày 28 tháng 8 năm 2014 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và
đào tạo”.
Theo tiến trình hoạt động của từng Chủ đề dạy học, là một chuỗi hành động
theo quy trình giúp học sinh tiếp thu thẩm mĩ, sẽ có những kiến thức đã học, đã
biết và kiến thức mới cần tiếp cận phát triển, để học sinh vận dụng giải quyết
từng nội dung vấn đề theo nhiệm vụ học tập.
Nội dung đánh giá đòi hỏi giáo viên còn phải xác định các kỹ năng sẽ được
dùng và cách sử dụng hiệu quả trong từng nội dung/hoạt động của Chủ đề; cũng
như nhằm hoàn thành sản phẩm, đáp ứng kết quả hoạt động cuối Chủ đề.
Kết quả học tập cũng như sự tiến bộ của học sinh phụ thuộc vào tinh thần ý
thức trong quá trình học tập. Đánh giá thái độ học tập của học sinh nhằm hoàn
tất hoạt động đánh giá theo mục tiêu của Chủ đề dạy học.
Giáo viên kịp thời động viên khuyến khích học sinh bằng lời ngay trong
các hoạt động để các em nỗ lực phấn đấu, tạo ra những sản phẩm đạt u cầu và
có tính sáng tạo. Cố gắng tìm những ưu điểm, những điều đã làm được của học
sinh để động viên, khen ngợi.
Giải pháp 6. Chuyên mơn nhà trường sắp xếp thời khóa biểu phù hợp
Vào đầu năm học, khi phân công phần hành và sắp xếp Thời khóa biểu,
giáo viên dạy Mĩ thuật cần tham mưu, đề xuất với chun mơn Nhà trường để
bố trí thời khóa biểu phù hợp có thể học liền nhau 2 hoặc 3 tiết để kết thúc 1 quy
trình/tuần theo điều kiện thực tế của nhà trường. Tạo điều kiện để giáo viên Mĩ
thuật được đổi tiết với các môn khác như: Đạo đức, Kỹ thuật, Âm nhạc, Thể
dục, Hoạt động ngồi giờ,.. để cùng có sự tham gia đồng bộ của các giáo viên
cũng như các môn học trong việc hình thành và phát triển năng lực cho học sinh.
Ví dụ: Tuần 1 giáo viên Mĩ thuật dạy 2 tiết Mĩ thuật thì tuần 2 học 2 tiết

Âm nhạc do giáo viên Âm nhạc dạy, .. hoặc có thể phân công phần hành cho
giáo viên Mĩ thuật dạy thêm một môn khác như môn Kĩ thuật và cho phép giáo
viên chủ động lên lịch báo giảng dạy phù hợp với tiến trình của mơn học.
9


Giải pháp 7. Phải dành thời gian cho hoạt động Trưng bày giới thiệu sản
phẩm ở cuối mỗi Chủ đề
Đa số ở các tiết học, học sinh mất nhiều thời gian trong khi thực hành nên
đơi khi khơng có thời gian để trưng bày và giới thiệu sản phẩm. Điều này chưa
đúng với tinh thần của môn học là nhằm phát triển năng lực của học sinh. Chính
vì vậy, cần dành nhiều thời gian cho các em được giới thiệu sản phẩm của mình,
của bạn; nêu cảm nhận của bản thân mình về sản phẩm của bạn, nhóm bạn; chỉ
ra sản phẩm mình thích, nêu được lí do mình thích,... Từ đó giúp các em nhận ra
mình có điểm nào tốt cần phát huy, điểm nào cần khắc phục và giúp các em biết
mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp, biết cách sử dùng ngôn ngữ trong diễn đạt được
tốt hơn.
Cụ thể: Với Chủ đề có 2 tiết thì dành khoảng 1/3 thời gian ở cuối tiết 2,
Chủ đề có 3 tiết thì dành 2/3 thời gian ở cuối tiết 3 cho học sinh giới thiệu và
trưng bày sản phẩm. Cịn ở Chủ đề 4 tiết hoặc 5 tiết thì dành thời gian 1 tiết để
trưng bày và giới thiệu sản phẩm vì nó phức tạp hơn, cần nhiều thời gian hơn.
Giải pháp 8. Thực hiện tốt công tác xã hội hóa giáo dục
Tích cực phối hợp với phụ huynh, đồng nghiệp, Ban Giám hiệu để phối
hợp huy động nguồn lực dạy học Mĩ thuật hiệu quả. Thực tế tại trường cho thấy,
một số học sinh có điều kiện hồn cảnh khó khăn nên việc mua sắm đồ dùng học
tập cho các em cịn chưa đầy đủ. Chính vì vậy, có thể huy động từ phụ huynh
đóng góp kinh phí, giáo viên bộ môn mua đồ dùng cần thiết cho các em học tập
như: màu vẽ, giấy màu, đất nặn, giấy vẽ, kéo, keo dán, băng dán, ... Ngoài ra
giáo viên có thể yêu cầu các em tận dụng những vật liệu địa phương như hạt
ngô, hạt lúa, hạt đậu,.. rồi chia đều cho các nhóm và bảo quản tại lớp học hoặc

mang về nhà để việc học tập của các em thuận tiện hơn; yêu cầu học sinh phải
chuẩn bị các học liệu, đồ dùng học tập đầy đủ cho buổi học sau.
Giải pháp 9. Cần có góc trưng bày dành cho môn Mĩ thuật của học sinh
trong Ngày hội học sinh Tiểu học vào mỗi năm học
Cùng nhà trường có thể tổ chức triển lãm, trưng bày sản phẩm của học
sinh theo năm học để các em có cơ hội giới thiệu kết quả học tập của mình với
10


bạn bè, thầy cơ, phụ huynh. Qua đó bán đấu giá sản phẩm như tranh, ảnh, đồ
vật,.. do các em làm ra nhằm gây quỹ giúp bạn vượt khó vươn lên trong trường.
Đồng thời giúp học sinh thực sự trải nghiệm, hình thành nên một số kĩ năng,
năng lực cần thiết trong mơn học nói chung và cuộc sống nói riêng.
* Kết quả đạt được:
Qua thời gian giảng dạy kết hợp với việc thực hiện các giải pháp trên, với
sự hướng dẫn tận tình của giáo viên và việc hoạt động tích cực, sáng tạo của học
sinh cùng với một số giải pháp được tổ chức hợp lí. Những tiết dạy được áp
dụng các giải pháp đã đạt được một số kết quả như sau:
- Giáo viên biết cách lập kế hoạch và tổ chức những quy trình dạy học linh
hoạt phù hợp với điều kiện của địa phương. Tổ chức đánh giá liên tục quá trình
học mĩ thuật để phát triển các năng lực học tập, khả năng sáng tạo và kĩ năng
sống cho mỗi học sinh. Phối hợp và chia sẻ kinh nghiệm với các đồng nghiệp.
- Giáo viên vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học, lời nói cử chỉ có
phần mềm dẻo hơn, hoạt động của giáo viên trên lớp ít (chủ yếu là giáo viên tổ
chức cho học sinh hoạt động) mà đem lại hiệu quả cao.
- Về phía học sinh các em biết tự khám phá những điều mới lạ trong bài
học, theo cách nghĩ và cách hiểu của mình một cách độc lập tích cực, biết cảm
nhận được những cái hay, cái đẹp từ những chủ đề cụ thể mà các em được học,
được làm quen.
- Học sinh say mê học tập hơn, không bị áp lực nhiều về mặt thời gian hoặc

sợ mình khơng làm được.
- Đối với học sinh cá biệt, ít quan tâm đến việc học lại trở nên hứng thú
hơn, ham thích hoạt động thể hiện rõ ở việc làm việc theo nhóm.
- Đối với học sinh có năng khiếu thì được bộc lộ khả năng của mình, qua
đó tinh thần hợp tác nhóm trong mơn Mĩ thuật và các môn học khác được nâng
cao.

11


Cụ thể:
BẢNG ĐÁNH GIÁ CÁC NĂNG LỰC CỐT LÕI ĐƯỢC HÌNH
THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA HỌC SINH LỚP 5 TẠI TRƯỜNG
VÀO CUỐI HỌC KÌ I
(Khảo sát trên 57 học sinh khối 5 của trường)

Các kĩ năng/năng lực
Sáng tạo mĩ thuật
Hiểu, cảm nhận và trân trọng sản
phẩm/tác phẩm mĩ thuật.
Giao tiếp, trao đổi, tiếp nhận
thông tin thông qua sản phẩm/ tác

Rất tốt
SL %
20 35.1

Tốt

Chưa tốt

SL
%
11
19.3

SL
26

45.6

21

36.8

27

47.4

9

15.8

19

33.4

30

52.6

8

14.0

phẩm mĩ thuật.
3. PHẦN KẾT LUẬN
3.1. Ý nghĩa của đề tài:
Đổi mới phương pháp giảng dạy không phải là tạo ra một phương pháp
khác với cái cũ, để loại trừ cái cũ. Phương pháp dạy học cũ có một ưu điểm lớn
là phát huy trí nhớ, tập cho học sinh làm theo một điều nào đó, khiến học sinh bị
động trong tiếp nhận kiến thức thì phương pháp mới vẫn cần những ưu điểm
trên. Còn phương pháp giảng dạy mới phải phát huy tính tích cực, chủ động,
sáng tạo của học sinh. Căn cứ vào mục tiêu giáo dục đã đề ra cho bậc Tiểu học,
xác định rõ vai trò và mục tiêu giáo dục của bộ môn cũng thông qua thực tế
giảng dạy áp dụng phương pháp mới giúp học sinh thực hiện tốt bộ môn Mĩ
thuật tôi tự khẳng định và rút ra một số kinh nghiệm sau:
- Môn Mĩ thuật là môn dành thời gian chủ yếu để học sinh thực hành, do
vậy giáo viên cần thiết kế bài dạy như một kế hoạch tổ chức các hoạt động, để

12


học sinh chủ động, tích cực tham gia và phát huy hết khả năng và năng lực của
mình ở mỗi thực hành.
- Trong mỗi tiết học, giáo viên cần lựa chọn và phối hợp các phương pháp
dạy học để luôn ln tạo được khơng khí học tập vui vẻ, nhẹ nhàng, hấp dẫn, lôi
cuốn học sinh, tránh giờ học tẻ nhạt, khô cứng.
- Đối với một số bài vẽ tranh đề tài, giáo viên có thể tổ chức cho học sinh
hoạt động vẽ theo tổ, theo nhóm để các thành viên trong nhóm có dịp thể hiện
năng lực cá nhân trước bạn bè, thầy cơ giáo.

- Có thể đưa các trò chơi hỗ trợ cho nội dung bài học khi thấy cần thiết,
phù hợp.
- Tạo mọi điều kiện để tất cả học sinh chủ động, tích cực tham gia và tham
gia có hiệu quả các hoạt động, quan tâm nhiều hơn đến các học sinh nhút nhát,
chưa tích cực hoạt động.
- Về phân bố thời gian của tiết học, giáo viên cần lưu ý bố trí thời gian
hướng dẫn bài và thời gian thực hành của học sinh sao cho hợp lí
- Tất cả các bài thực hành của học sinh đều phải được giáo viên đánh
giá thường xuyên theo quy định đánh giá của Bộ.
- Khơng áp đặt địi hỏi quá cao đối với học sinh, nên lấy động viên, khích
lệ là chính, cố gắng tìm những ưu điểm dù nhỏ nhất ở từng học sinh để kịp thời
động viên, khen ngợi.
- Muốn giảng dạy tốt môn học trước hết giáo viên phải hiểu được mục
đích, yêu cầu của mơn học, từ đó tìm ra cho mình một định hướng giảng dạy
đúng đắn.
- Phải hiểu được đặc điểm tâm lý của trẻ, hiểu biết được mức độ cảm nhận
của học sinh về thế giới xung quanh thông qua các bài học.
- Luôn tôn trọng gần gũi học sinh. Phải có tính kiên trì trong cơng tác giảng
dạy, khéo léo động viên kịp thời đối với các em.
- Việc quan trọng yêu cầu của mỗi tiết học là giáo viên phải chuẩn bị đầy
đủ đồ dùng trực quan, đồ dùng trực quan phải đẹp, hấp dẫn để học sinh quan sát.

13


- Sử dụng linh hoạt trong phối hợp các phương pháp dạy học, thường
xuyên trao đổi để tìm ra phương pháp dạy học thích hợp.
- Ứng dụng thơng tin, phần mềm công nghệ thông tin vào môn Mĩ thuật
như qua đĩa, băng hình, ... có như vậy chất lượng học tập mới đạt kết quả cao.
3.2. Kiến nghị, đề xuất

Là một người giáo viên, hiểu rõ tầm quan trọng trong cơng tác trồng người.
Vì thế, bản thân tơi ln cố gắng trau dồi sách vở, học hỏi từ đồng nghiệp cũng
như đúc kết kinh nghiệm giảng dạy của bản thân, nâng cao đạo đức và chuyên
môn. Hưởng ứng cuộc vận động về chủ đề năm học, bản thân đã cố gắng áp
dụng những kinh nghiệm, sáng tạo thêm những phương pháp mới nhằm hình
thành và phát triển năng lực cho học sinh từ môi trường giáo dục ở nhà trường;
giáo dục và xây dựng cho các em có năng lực tốt, lối sống lành mạnh để các em
có thể tự lập, tự tin hơn trong cuộc sống. Đồng thời, để việc dạy học Mĩ thuật
mới có hiệu quả hơn, hình thành và phát triển tốt hơn năng lực cho học sinh tại
đơn vị, tơi mạnh dạn đề xuất:
3.2.1. Về phía nhà trường
- Thường xuyên phát động phong trào Học để biết, học để chung sống, học
để tự khẳng định mình” dưới nhiều hình thức.
- Nhà trường cần có phịng học chức năng với đầy đủ cơ sở vật chất.
- Tổ chức một số chuyên đề về điịnh hướng phát triển năng lực cho giáo
viên và học sinh thông qua các hoạt động thiết thực
3.2.2. Về phía giáo viên
- Cần nhận thức được tầm quan trọng của việc dạy học theo định hướng
phát triển năng lực cho học sinh
- Giáo viên phải có lịng nhiệt tình, tâm huyết với cơng tác chuyên môn.
Phải thường xuyên học tập, học hỏi kinh nghiệm, tìm tịi các giải pháp mới để
cơng tác giảng dạy đạt hiệu quả cao hơn.
3.2.3. Về phía phụ huynh

14


- Các bậc cha mẹ cần có hành vi chuẩn mực, nêu gương tốt khi giao tiếp,
ứng xử, và cung cấp cho con em mình một số kĩ năng cần thiết.
- Phối kết hợp với nhà trường trong việc giáo dục và rèn luyện của con em

mình, theo dõi mọi biểu hiện của trẻ để có sự giáo dục cho phù hợp.
- Phụ huynh quan tâm nhiều hơn đến việc học tập của các em: mua sắm đầy
đủ dụng cụ học tập, động viên, khuyến khích các em tham gia học tập.
Trên đây là những suy nghĩ của bản thân về việc nghiên cứu Một số giải
pháp nâng cao hiệu quả dạy học Mĩ thuật theo định hướng phát triển năng lực
cho học sinh lớp 5 tại đơn vị đang công tác. Tuy vậy do nhiều nguyên nhân
khách quan và chủ quan nên chắc chắn không tránh khỏi những thiếu sót. Rất
mong được nhận sự giúp đỡ, góp ý bổ sung của các cấp quản lý giáo dục và
đồng nghiệp để bản sáng kiến của bản thân có được những kinh nghiệm bổ ích
có thể áp dụng cho các năm học sau.
Xin chân thành cảm ơn!

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Tài liệu dạy học Mĩ thuật dành cho giáo viên tiểu học – Sách dự án hỗ
trợ giáo dục Mĩ thuật tiểu học (SAEPS) – NXB Giáo dục Việt Nam
2. Dạy Mĩ thuật theo định hướng phát triển năng lực lớp 5 - Nguyễn Lăng
Bình - NXB Giáo dục Việt Nam.

15


3. Mĩ thuật và phương pháp dạy học Mĩ thuật Tiểu học (Dự án phát triển
giáo viên tiểu học – NXB Giáo dục)
4. Phương pháp dạy Mĩ thuật Tiểu học
5. Các tài liệu từ Internet

16


17