BÀI THU HOẠCH CHỨC DANH NGHỀ NGHIỆP HẠNG III

DẠY HỌC THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƯỜNG THCS

MỤC LỤC
MỤC LỤC.......................................................................................................................... 1
MỞ ĐẦU............................................................................................................................ 2
NỘI DUNG......................................................................................................................... 3
PHẦN 1. KẾT QUẢ THU HOẠCH KHI THAM GIA KHÓA BỒI DƯỠNG....................3
1. Dạy học theo định hướng phát triển năng lực..............................................................3
1.1. Khái niệm năng lực người học.................................................................................3
1.2. Phân biệt dạy học theo định hướng phát triển năng lực với dạy học theo tiếp cận
trang bị kiến thức............................................................................................................5
1.3. Nội dung và phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực:................6
1.4. Vai trị của người giáo viên, nhà quản lí trong hoạt động dạy học theo định hướng
phát triển năng lực...........................................................................................................7
1.5. Đánh giá năng lực người học trong quá trình dạy học..............................................8
2.Một số phương pháp dạy học hiệu quả.........................................................................9
2.1. Phương pháp dạy học giải quyết vấn đề...................................................................9
2.2. Phương pháp dạy học kiến tạo................................................................................10
2.3. Dạy học phân hóa...................................................................................................10
2.4. Dạy học tích hợp....................................................................................................11
2.5. Phương pháp bàn tay nặn bột.................................................................................11
2.6. Dạy học theo trạm..................................................................................................11
2.7. Dạy học theo dự án.................................................................................................12
2.8. Học tập trải nghiệm................................................................................................12
2.9. Dạy học tích hợp theo chủ đề liên mơn..................................................................12
PHẦN 2. KẾ HOẠCH HOẠT ĐỘNG CỦA BẢN THÂN................................................13
SAU KHÓA BỒI DƯỠNG...............................................................................................13
PHẦN 3. KIẾN NGHỊ VÀ ĐỀ XUẤT.............................................................................16

Trang 1

DẠY HỌC THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƯỜNG THCS

MỞ ĐẦU
Hiện nay giáo dục phổ thông nước ta đang thực hiện bước chuyển từ chương trình
giáo dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực của người học – từ chỗ quan tâm tới
việc học sinh học được gì đến chỗ quan tâm tới việc học sinh học được cái gì qua việc
học. Để thực hiện được điều đó, nhất định phải thực hiện thành cơng việc chuyển từ
phương pháp dạy học theo lối “truyền thụ một chiều” sang dạy cách học, cách vận dụng
kiến thức, rèn luyện kỹ năng, hình thành năng lực và phẩm chất, đồng thời phải chuyển
cách đánh giá kết quả giáo dục từ nặng về kiểm tra trí nhớ sang kiểm tra, đánh giá năng
lực vận dụng kiến thức giải quyết vấn đề, coi trọng kiểm tra đánh giá kết quả học tập với
kiểm tra, đánh giá trong quá trình học tập để có tác động kịp thời nhắm nâng cao chất
lượng của hoạt động dạy học và giáo dục.
Trong những năm qua, toàn thể giáo viên cả nước đã thực hiện nhiều công việc
trong đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá và đã đạt được những thành công
bước đầu. Đây là những tiền đề vô cùng quan trọng để chúng ta tiến tới việc việc dạy học
và kiểm tra, đánh giá theo theo định hướng phát triển năng lực của người học. Tuy nhiên,
từ thực tế giảng dạy của bản thân cũng như việc đi dự giờ đồng nghiệp tại trường tôi thấy
rằng sự sáng tạo trong việc đổi mới phương pháp dạy học, phát huy tính tích cực, tự lực
của học sinh… chưa nhiều. Dạy học vẫn nặng về truyền thụ kiến thức. Việc rèn luyện kỹ
năng chưa được quan tâm. Hoạt động kiểm tra, đánh giá cịn nhiều hạn chế, chú trọng
đánh giá cuối kì chưa chú trọng đánh giá cả quá trình học tập. Tất cả những điều đó dẫn
tới học sinh học thụ động, lúng túng khi giải quyết các tình huống trong thực tiễn.
Vì những lí do trên, tơi chọn chun đề: “Dạy học theo định hướng phát triển
năng lực học sinh ở trường THCS” để làm bài thu hoạch cho khóa bồi dưỡng theo tiêu
chuẩn chức danh nghề nghiệp giáo viên THCS hạng III.

Trang 2

DẠY HỌC THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƯỜNG THCS

NỘI DUNG
PHẦN 1. KẾT QUẢ THU HOẠCH KHI THAM GIA KHĨA BỒI DƯỠNG
Sau khi tham gia khóa học bồi dưỡng chức danh nghề nghiệp giáo viên THCS
hạng III tơi đã được tiếp thu những kiến thức bổ ích từ các chuyên đề như: Các kiến thức
về quản lý nhà nước, chiến lược và chính sách phát triển giáo dục và đào tạo, quản lý giáo
dục và chính sách phát triển giáo dục trong cơ chế thị trường định hướng XHCN, tổ chức
hoạt động dạy học xây dựng và phát triển kế hoạch dạy học ở THCS, phát triển năng lực
nghề nghiệp giáo viên THCS hạng III, thanh tra kiểm tra và một số hoạt động đảm bảo
chất lượng, dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh, giáo viên với công tác
tư vấn học sinh. Trong các chuyên đề trên đều là những kiến thức bổ ích phục vụ cho
công tác chuyên môn nghiệp vụ của bản thân mỗi giáo viên. Một trong các chuyên đề của
khóa học đã giúp em hiểu sâu hơn và để áp dụng có hiệu quả trong hoạt động dạy học của
bản thân đó là chuyên đề “Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh”.
1. Dạy học theo định hướng phát triển năng lực.
1.1. Khái niệm năng lực người học
Khái niệm năng lực được hiểu theo nhiều nghĩa khác nhau:
– Năng lực là sự thành thạo là khả năng thực hiện một công việc.
– Năng lực là một thuộc tính tâm lí phức hợp, là điểm hội tụ của các yếu tố tri thức, kĩ
năng, kĩ xảo, kinh nghiệm, sự sẵn sàng hành động và tinh thần trách nhiệm.
– Năng lực gắn liền với khả năng hành động cho nên phát triển năng lực chính là phát
triển năng lực hành động.
Trong chương trình dạy học định hướng phát triển năng lực, khái niệm năng lực được sử
dụng như sau:
1. Năng lực liên quan đến bình diện mục tiêu của dạy học: Mục tiêu dạy học được
mô tả thông qua các năng lực cần hình thành.
Trang 3

DẠY HỌC THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƯỜNG THCS

2. Trong chương trình, những nội dung học tập và hoạt động cơ bản được liên kết
với nhau nhằm hình thành các năng lực.
3. Năng lực là sự kết nối tri thức, hiểu biết, khả năng, mong muốn.
4. Mục tiêu hình thành năng lực định hướng cho việc lựa chọn, đánh giá mức độ
quan trọng và cấu trúc hóa các nội dung và hoạt động và hành động dạy học về mặt
phương pháp.
5. Năng lực mô tả việc giải quyết những đòi hỏi về nội dung trong các tình
huống...
6. Các năng lực chung cùng với các năng lực chuyên biệt tạo thành nền tảng chung
cho công việc giáo dục và dạy
7. Mức độ phát triển năng lực có thể được xác định trong các tiêu chuẩn nghề; Đến
một thời điểm nhất định nào đó, HS có thể phải đạt được những gì?
8. Năng lực được quan niệm là sự kết hợp một cách linh hoạt và có tổ chức kiến
thức, kỹ năng với thái độ, tình cảm, giá trị, động cơ cá nhân… nhằm đáp ứng hiệu quả
một yêu cầu phức hợp của hoạt động trong bối cảnh nhất định. Năng lực thể hiện sự vận
dụng tổng hợp nhiều yếu tố (phẩm chất của người lao động, kiến thức và kỹ năng) được
thể hiện thông qua các hoạt động của cá nhân nhằm thực hiện một loại công việc nào đó.
9. Năng lực của người học là khả năng làm chủ hệ thống tri thức, kĩ năng, thái độ...
và vận hành (kết nối) chúng một cách hợp lý vào thực hiện thành công nhiệm vụ học tập,
giải quyết hiệu quả những vấn đề đặt ra cho họ trong cuộc sống.

Trang 4


DẠY HỌC THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƯỜNG THCS

1.2. Phân biệt dạy học theo định hướng phát triển năng lực với dạy học theo tiếp

cận trang bị kiến thức.
Dạy học định hướng phát triển năng lực, hay còn gọi là dạy học định hướng kế quả
đầu ra được bàn đến nhiều từ những năm 90 của thế kỉ XX và ngày nay đã trở thành xu
hướng giáo dục quốc tế.
Dạy học định hướng phát triển năng lực nhằm đảm bảo chất lượng đầu ra của việc
dạy học, thực hiện mục tiêu phát triển toàn diện các phẩm chất nhân cách, chú trọng năng
lực vận dụng tri thức trong những tình huống thực tiễn nhằm chuẩn bị cho con người năng
lực giải quyết các tình huống của cuộc sống và nghề nghiệp. Chương trình này nhấn mạnh
vai trò của người học với tư cách chủ thể của quá trình nhận thức. Khác với chương trình
định hướng nội dung, chương trình dạy học định hướng phát triển năng lực tập trung vào
việc mô tả chất lượng đầu ra, có thể coi là “sản phẩm cuối cùng” của quá trình dạy học.
Việc quản lý chất lượng dạy học chuyển từ việc điều khiển “đầu vào” sang điều khiển
“đầu ra”, tức là kết quả học tập của người học.
Để hình thành và phát triển năng lực cần xác định các thành phần và cấu trúc của
chúng. Có nhiều loại năng lực khác nhau. Việc mô tả cấu trúc và các thành phần năng lực
cũng khác nhau. Cấu trúc chung của năng lực hành động được mô tả là sự kết hợp của 4
năng lực thành phần: Năng lực chuyên môn, năng lực phương pháp, năng lực xã hội, năng
lực cá thể.
Cấu trúc khái niệm năng lực cho thấy giáo dục định hướng phát triển năng lực
không chỉ nhằm mục tiêu phát triển năng lực chuyên môn bao gồm tri thức, kĩ năng
chun mơn mà cịn phát triển năng lực phương pháp, năng lực xã hội và năng lực cá thể.
Những năng lực này khơng thể tách rời nhau mà có mối quan hệ chặt chẽ. Năng lực hành
động dược hình thành trên cơ sở có sự kết hợp các năng lực này.

Trang 5


DẠY HỌC THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƯỜNG THCS

1.3. Nội dung và phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực:

Nội dung dạy học theo quan điểm phát triển năng lực không chỉ giới hạn trong tri
thức và kĩ năng chuyên môn mà gồm những nhóm nội dung nhằm phát triển các lĩnh vực
năng lực.
Phương pháp dạy học theo quan điểm phát triển năng lực khơng chỉ chú ý tích cực
hóa học sinh về hoạt động trí tuệ mà cịn chú ý rèn luyện năng lực giải quyết vần đề gắn
với tình huống của cuộc sống và nghề nghiệp, đồng thời gắn hoạt động trí tuệ với hoạt
động thực hành, thực tiễn. Tăng cường việc học tập trong nhóm, đổi mới quan hệ giáo
viên – học sinh theo hướng cộng tác có ý nghĩa quan trọng nhằm phát triển năng lực xã
hội. Bên cạnh việc học tập những tri thức và kĩ năng riêng lẻ của các môn học, cần bổ
sung các chủ đề học tập phức hợp nhằm phát triển năng lực giải quyết các vấn đề phức
hợp.
Theo quan điểm phát triển năng lực, việc đánh giá kết quả học tập không lấy việc
kiểm tra khả năng tái hiện kiến thức đã học làm trung tâm của việc đánh giá. Đánh giá kết
quả học tập cần chú trọng khả năng vận dụng sáng tạo tri thức trong những tình huống
ứng dụng khác nhau.
Tư tưởng cốt lõi của chương trình mới là hướng đến quá trình giáo dục hình thành
năng lực chưng, năng lực chuyên biệt để con người phát triển, thích nghi với môi trường
sống, học tập, làm việc luôn biến đổi trong cả cuộc đời.
Dạy học theo tiếp cận trang bị kiến thức và dạy học theo định hướng phát triển
năng lực: Năng lực trong dự thảo chương trình giáo dục phổ thông. Các năng lực chung:
Năng lực tự chủ; Năng lực hợp tác; Năng lực sáng tạo. Các năng lực đặc thù: Năng lực
giao tiếp; Năng lực tính tốn; Năng lực Tin học; Năng lực thẩm mỹ; Năng lực thể chất.

Trang 6


DẠY HỌC THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƯỜNG THCS

1.4. Vai trò của người giáo viên, nhà quản lí trong hoạt động dạy học theo định
hướng phát triển năng lực.

Trong hoạt động dạy học theo dịnh hướng phát triển năng lực, giáo viên là yếu tố
quyết định hàng đầu. Sự nhận thức đúng đắn, tinh thần trách nhiệm và sự quyết tâm cao,
kĩ năng sử dụng thiết bị dạy học và tổ chức hướng dẫn học sinh học tap5 tốt là những
phẩm chất cần thiết của người giáo viên trong nhà trường.
Tri thức của giáo viên là điểm quan trọng trong công tác giáo dục. Giáo viên ở bất
cứ lớp học nào đều phải hội đủ các điều kiện về kiến thức, khả năng giảng dạy, lòng nhiệt
thành và thân thiện. Bên cạnh đó, giáo viên phải có kĩ năng tổ chức, hướng dẫn học sinh
trong lớp học, có kĩ năng sử dụng đồ dùng dạy học, có năng lực tự thu thập thơng tin để
phục vụ yêu cầu dạy học.
Giáo viên phải nắm vững yêu cầu nội dung giáo dục, nắm vững kiến thức và kĩ
năng cần truyền đạt đến học sinh để thiết kế dẫn dắt học sinh đi từ dễ đến khó, từ ít đến
nhiều. Tài nghệ của giáo viên trong công tác giảng dạy cũng cần thiết không kém bất cứ
một lĩnh vực nào khác, thậm chí cơng tác này có thể trở thành một hình thức sáng tạo
nhất. Nếu người giáo viên khéo léo phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh thì học
sinh – đối tượng đang chiệu tác động của giáo dục sẽ trở thành chủ thể của giáo dục. Q
trình học quan trọng hơn mơn học, q trình học tạo thói quen trí tuệ, kĩ năng phân tích
vấn đề, khả năng tiếp thu, diễn đạt, tổ chức sử lí thơng tinh. Thói quen học tập là quan
trong trong giáo dục trung cấp, đại học. Thực tế kiến thức rất đa dạng và thay đổi theo
thời gian, vì vậy giảng dạy là khai thác và tận dụng nội lực của học sinhđể các em năng
lực tự học suốt đời.
Giáo viên hiện nay khơng cịn là người truyền thụ kiến thức mà là người hướng
dẫn hỗ trợ học sinh tìm chọn và sử lí thơng tin. Giúp người học sẵn sàng tiếp thu khái
niệm mới, tích cực thể hiện tương tác trải nghiệm,... tăng cường hứng thú, tự tin, kích
thích tư duy sáng tạo của người học.

Trang 7


DẠY HỌC THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƯỜNG THCS

Điều này đòi hỏi mỗi giáo viên phải có hiểu biết cơ bản về nội dung chun trình
của lớp học, cấp học, mạnh dạng đổi mới cách thiết kế và tổ chức lớp học trong đó các
hoạt động thực hành cần được thực hiện thường xuyên, chuyển quá trình thuyết giảng một
cách hình thức, áp đặt của người dạy thành q trình tự học, tự tìm tịi khám phá của
người học.
1.5. Đánh giá năng lực người học trong q trình dạy học.
Các tiêu chí đánh giá năng lực người học:
– Người học phải có kiến thức, hiểu biết một cách có hệ thống hoặc chuyên sâu về lĩnh
vực hoạt động nào đó.
– Có khả năng tiến hành hoạt động đó hiệu quả và đạt kết quả phù hợp với mục đích.
– Hành động có kết quả, ứng phó linh hoạt, hiệu quả trong những điều kiện mới, không
quen thuộc.
Đặc điểm của đánh giá năng lực người học:
– Đánh giá năng lực người học có xu hướng tập trung vào các nhiệm vụ phức tạp hoặc
gắn với bối cảnh cụ thể. Nó cho phép người học chứng minh năng lực của họ trong một
bối cảnh giả lập.
– Các hình thức đánh giá năng lực người học bao gồm: Sản phẩm, dự án học tập, trình
diễn, thực hiện.
Các bước xây dựng kiểm tra đánh giá năng lực:
– Bước 1: Xác định chuẩn – điều học sinh cần và có thể thực hiện.
– Bước 2: Xác định nhiệm vụ.
– Bước 3: Xác định các tiêu chí đánh giá việc hồn thành nhiệm vụ.
Trang 8


DẠY HỌC THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƯỜNG THCS

– Bước 4: Xây dựng thang điểm.
2.Một số phương pháp dạy học hiệu quả.
2.1. Phương pháp dạy học giải quyết vấn đề.

Từ những năn 1960, giáo viên đã làm quen với thuật ngữ “dạy học nêu vấn đề”,
nhưng cho đến nay vẫn chưa vận dụng thành thạo. Có người cho rằng thuật ngữ “nêu vấn
đề” có thể gây hiểu lầm là giáo viên nêu ra vấn đề để học sinh giải quyết, do đó đề nghị
thay “nêu vấn đề” bằng “gợi vấn đề”. Thực ra, trước hết cần tập dượt cho học sinh khả
năng phát hiện vấn đề từ một tình huống trong học tập hoặc thực tiễn. Đây là một khả
năng có ý nghĩa rất quan trọng đối với một người và không phải dễ dàng mà có được.
Mặc khác, sự thành đạt trong cuộc đời khơng chỉ phụ thuộc vào năng lực phát hiện kịp
thời những vấn đề nảy sinh trong thực tiễn mà bước quan trọng tiếp theo là giải quyết hợp
lí những vấn đề được đặc ra. Vì vậy, ngày nay người ta có xu hướng dùng thuật ngữ “dạy
học giải quyết vấn đề”, “dạy học đặc và giải quyết vấn đề” hoặc “dạy học phát hiện và
giải quyết vấn đề”.
Dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề là phương pháp dạy học trong đó giáo viên
tạo ra tình huống có vấn đề, điều khiển học sinh phát hiện vấn đề, hoạt động tự giác, tích
cự, chủ động, sáng tạo để giải quyết vấn đề, thơng qua đó chiếm lĩnh tri thức, rèn luyện kĩ
năng và đạt được những mục đích học tập khác. Đặc trưng cơ bản của dạy học phát hiện
và giải quyết vấn đề là “tình huống gợi vấn đề” vì “tư duy chỉ bắt đầu khi xuất hiện tình
huống có vấn đề”
Tình huống có vấn đề (tình huống gợi vấn đề) là một tình huống gợi ra cho học
sinh những khó khăn về lí luận hay thực tiễn mà các em thấy có khả năng vượt qua,
nhưng khơng phải ngay tức khắc bằng một thuật giải, mà phải trải qua q trình tích cực
suy nghĩ, hoạt động để biến đổi đối tượng hoạt động hoặc điều chỉnh kiến thức sẵn có.

Trang 9


DẠY HỌC THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƯỜNG THCS

2.2. Phương pháp dạy học kiến tạo.
Con người chủ động tự xây dựng kiến thức cho bản thân. Người học kết nối thông
tin mới với thông tin hiện tại để kiến thức mới có ý nghĩa với cá nhân người đó. Con

người xây dựng kiến thức của riêng mình và thể hiện kiến thức từ trải nghiệm của mình.
Mỗi người học tự xây dựng hiểu biết hợp lý mang tính cá nhân của riêng mình. Kiến thức
được hình thành thông qua tương tác xã hội. Học tập không phải bị động thu nhận mà do
người học chủ động kiến tạo thông qua trải nghiệm và suy ngẫm
Phương pháp giảng dạy thuyết kiến tạo: Học tập tích cực, học bằng việc làm , lấy học
sinh làm trung tâm, học tập qua vấn đề, học tập qua dự án, học tập qua trải nghiệm, học
tập qua khám phá, học tập gợi mở, học tập theo nhóm.
2.3. Dạy học phân hóa.
Dạy học phân hóa: Là một tiến trình dạy học vận dụng đa dạng các phương tiện,
thiết bị giảng dạy và học tập cho phép học sinh có lứa tuổi khác nhau, nguồn gốc khác
nhau, năng lực, kĩ năng khác nhau nhưng cùng tiến bộ và thành công trong học tập.
Tiến trình dạy học gồm đa dạng các phương tiện, thiết bị và phương pháp giảng
dạy, học tập nhằm cho phép học sinh có các năng lực, kĩ năng, kiến thức, lứa tuổi, hành
vi, thái độ khác nhau đều đạt đến mục tiêu chung của học tập, giáo dục nhưng bằng các
con đường khác nhau.
Sự huy động đa dạng và phong phú các phương pháp, hình thức dạy học sao cho
sự học của học sinh được kích thích, được đa dạng để học sinh có thể làm việc, hoạt động,
học tập theo lộ trình và phương pháp riêng đặc trưng cho bản thân nhưng vẫn đảm bảo
mục tiêu kiến thức, kĩ năng yêu cầu.
Phá vỡ hình thức dạy học trực diện, giáo dục với giáo viên là chủ đạo, cả lớp chỉ
học một cách, cùng một bài học cho tất cả học sinh.

Trang 10


DẠY HỌC THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƯỜNG THCS

Tổ chức học tập, hoạt động, làm việc sao cho mỗi học sinh đều có tình huống học
tập tối ưu.
2.4. Dạy học tích hợp.

Tập trung trên việc học của học sinh; Quan tâm đến sự khác biệt của các học sinh;
Tích hợp kiểm tra, đánh giá việc dạy và học; Điều chỉnh nội dung, quá trình và sản phẩm
học tập theo định hướng tăng hiệu quả học tập cho học sinh và phát huy được ưu điểm
vàphong cách học tập của từng cá nhân; Xây dựng khơng khí học tập mà ở đó học sinh
làm việc cởi mở và tôn trọng mọi người. Hợp tác với học sinh để tối đa hóa hiệu suất học
tập. Hướng đến tối ưu hóa sự tiến bộ và thành cơng của cá nhân học sinh trong học tập;
Luôn mềm dẻo, động viên tích cực với học sinh.
2.5. Phương pháp bàn tay nặn bột.
Dạy học khoa học dựa trên tìm tịi nghiên cứu. Những nguyên tắc cơ bản của dạy
học dựa trên cơ sở tìm tịi - nghiên cứu: Học sinh cần phải hiểu rõ câu hỏi đặt ra hay vấn
đề trọng tâm của bài học; Tự làm thí nghiệm là cốt lõi của việc tiếp thu kiến thức khoa
học; Tìm tịi nghiên cứu khoa học đòi hỏi học sinh nhiều kĩ năng. Một trong các kĩ năng
cơ bản đó là thực hiện một quan sát có chủ đích; Học khoa học khơng chỉ là hành động
với các đồ vật, dụng cụ thí nghiệm mà học sinh còn cần phải biết lập luận, trao đổi với các
học sinh khác, biết viết cho mình và cho người khác hiểu; Dùng tài liệu khoa học để kết
thúc q trình tìm tịi - nghiên cứu; Khoa học là một công việc cần sự hợp tác.
2.6. Dạy học theo trạm.
Là cách thức tổ chức dạy học đặt dấu nhấn vào việc tổ chức nội dung dạy học
thành từng nhiệm vụ nhận thức độc lập của các nhóm HS khác nhau. HS có thể thực hiện
nhiệm vụ theo cặp, theo nhóm hoặc hoạt động cá nhân theo một thứ tự linh hoạt
– Bước 1: Lựa chọn nội dung hệ thống trạm học tập
– Bước 2: Xây dựng nội dung các trạm
Trang 11


DẠY HỌC THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƯỜNG THCS

– Bước 3. Tổ chức dạy học theo trạm
2.7. Dạy học theo dự án.
Là một hình thức dạy học, trong đó HS dưới sự điều khiển và giúp đỡ của GV tự

lực giải quyết một nhiệm vụ học tập mang tính phức hợp khơng chỉ về mặt lý thuyết mà
đặc biệt về mặt thực hành, thơng qua đó tạo ra các sản phẩm thực hành có thể giới thiệu,
công bố được.
2.8. Học tập trải nghiệm.
Là một cách học thông qua làm, với quan niệm việc học là quá trình tạo ra tri thức
mới trên cơ sở trải nghiệm thực tế, dựa trên những đánh giá, phân tích trên những kinh
nghiệm, kiến thức sẵn có. Kinh nghiệm đóng vai trị trung tâm trong q trình học tập. Sự
kết hợp đầy đủ các yếu tố trải nghiệm, tiếp thu, nhận thức và hành vi. Trải qua từ thế giới
biểu tượng cụ thể đến kiến tạo trừu tượng tương tác giữa cá nhân và môi trường. Học tập
được tiếp nhận tốt nhất trong q trình, khơng phải ở kết quả. Học tập là quá trình liên lục
khởi nguồn từ kinh nghiệm.
2.9. Dạy học tích hợp theo chủ đề liên mơn.
Dạy học tích hợp liên mơn là dạy học những nội dung kiến thức liên quan đến hai
hay nhiều mơn học. “Tích hợp” là nói đến phương pháp và mục tiêu của hoạt động dạy
học cịn “lên mơn” là đề cập tới nội dung dạy học. Đã dạy học “tích hợp” thì chắc chắn
phải dạy kiến thức “liên môn” và ngược lại, để đảm bảo hiệu quả của dạy học liên môn thì
phải bằng cách tích hợp và hướng tới mục tiêu tích hợp. Dạy học tích hợp thể hiện ở hai
mức độ thấp và mức độ cao. Chủ đề tích hợp liên mơn là chủ đề có nội dung kiến thức
liên quan đến hai hay nhiều môn học, thể hiện sự ứng dụng của chúng trong cùng một
hiện tượng, quá trình trong tự nhiên hay xã hội. Ví dụ kiến thức vật lí và cơng nghệ, vật lí
và hóa học, lịch sử và địa lí...

Trang 12


DẠY HỌC THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƯỜNG THCS

PHẦN 2. KẾ HOẠCH HOẠT ĐỘNG CỦA BẢN THÂN
SAU KHÓA BỒI DƯỠNG
Vấn đề dạy học gắn với phát triển năng lực học sinh đã được đề cập nhiều và đã

được áp dụng ở nhiều trường học, nhiều cơ sở giáo dục. Là một một giáo viên giảng dạy
môn Địa lí ở trường nói chung cũng như nhiều thầy cô giáo bộ môn khác đang giảng dạy
tại đơn vị tôi đang công tác vấn đề này cũng hết sức được quan tâm và có những thuận lợi
sau:
+ Các hoạt động chuyên môn của nhà trường luôn nhận được sự quan tâm chỉ đạo
sát sao từ phía lãnh đạo Phịng giáo dục và đào tạo.
+ Việc đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới kiểm tra đánh giá được lãnh
đạo nhà trường quan tâm chỉ đạo thực hiện một cách tích cực, có hệ thống, bám sát chủ
trương đổi mới nền giáo dục của Đảng và nhà nước.
+ Đội ngũ giáo viên trẻ và có trình độ chun mơn vững, được đào tạo
trên chuẩn và đã được tham gia các lớp tập huấn về chun mơn do Phịng giáo dục và
đào tạo tổ chức hàng năm.
+ Các tổ chuyên môn tích cực trao đổi, thảo luận và soạn giảng, dự giờ rút kinh
nghiệm cho đồng nghiệp.
+ Bản thân mỗi giáo viên ln tích cực học tập, tìm hiểu và áp dụng các phương
pháp kĩ thuật dạy học mới để áp dụng trong quá trình dạy học.
Tuy nhiên trong thực tế giảng dạy của bản thân và việc dự giờ đồng nghiệp, em thấy việc
vận dụng các phương pháp dạy học tích cực để phát huy năng lực học sinh cịn gặp phải
nhiều khó khăn:
+ Về phía giáo viên: Việc vận dụng các phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực
còn chưa mang lại hiệu quả cao. Phương pháp thảo luận nhóm được tổ chức nhưng chủ
Trang 13


DẠY HỌC THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƯỜNG THCS

yếu vẫn dựa vào một vài cá nhân học sinh tích cực tham gia, các thành viên cịn lại còn
dựa dẫm, ỉ lại chưa thực sự chủ động. Mục đích của thảo luận nhóm chưa đạt được tính
dân chủ, mọi cá nhân được tự do bày tỏ quan điểm, thói quen bình đẳng, biết đón nhận
quan điểm bất đồng để hình thành quan điểm cá nhân.Việc đổi mới phương pháp dạy học

cũng không được thực hiện một cách triệt để, vẫn còn nặng về phương pháp truyền thống
truyền thụ một chiều. Để thực hiện phương pháp dạy học này người giáo viên cần mất
nhiều thời gian hơn để chuẩn bị cho một tiết học nên việc dạy học theo định hướng phát
triển năng lực học sinh cũng gặp khó khăn.
+ Về phía học sinh: Học sinh chủ yếu là học sinh vùng nông thôn nên việc tiếp cận
và tìm tịi những thơng tin thời sự phục vụ cho bài học cịn hạn chế. Một số học sinh chưa
có phương pháp học tập phù hợp, chưa tích cực trong việc tìm tịi nghiên cứu bài học…
Một số học sinh chưa chăm học, thời gian dành cho việc học còn ít. Một số phụ huynh
cũng chưa thực sự quan tâm đến việc học của con cái. Họ cịn có suy nghĩ phó mặc cho
nhà trường, “tất cả nhờ thầy”.
Phịng máy tính có kết nối mạng Internet chưc được trang bị đầy đủ nên việc học
sinh khai thác nguồn thông tin trên mạng để phục vụ cho bài học còn hạn chế.
- Cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động dạy học chưa đáp ứng tốt cho nhu cầu đổi mới
phương pháp dạy học.
Từ chuyên đề: “Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh” tôi đã được
bồi dưỡng thêm các kiến thức về các phương pháp dạy học tích cực để sử dụng thành
thục, nhuần nhuyễn trong quá trình dạy học như các phương pháp dạy học nhóm, dạy học
theo trạm, bàn tay nặn bột, các kĩ thuật dạy học tích cực… dạy học theo trải nghiệm sáng
tạo, dạy học tích hợp, liên mơn… các phương pháp này sẽ kích thích được mọi học sinh
tích cực làm việc đặc biệt là những học sinh yếu bởi chính những học sinh này sẽ được
giáo viên và các bạn cùng nhóm để ý đến nhiều hơn. Khi phát triển được các năng lực
trong quá trình học tập tức là học sinh thấy rõ vai trị vị trí của mình, từ đó sẽ biết nỗ lực
để hồn thành nhiệm vụ, biết hành động vì người khác và đó chính là một cách để hoàn
thiện nhân cách người học sinh.
Trang 14


DẠY HỌC THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƯỜNG THCS

Để dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh có hiệu quả thì mỗi giáo

viên phải tự học tự rèn luyện và phải học hỏi các đồng nghiệp khi tham gia dự giờ, trao
đổi rút kinh nghiệm, tham gia các lớp bồi dưỡng, tập huấn. Để khắc phục dần những khó
khăn khi thực hiện việc dạy học theo định hướng năng lực học sinh theo em cần làm một
số việc sau:
Việc dạy học theo định hướng phát triển năng lực bắt buộc cả giáo viên và học
sinh phải có sự chuẩn bị hết sức chu đáo, học sinh phải chủ động và tích cực hợp tác trong
mọi hoạt động.
Yêu cầu giáo viên phải có sự thay đổi về quan điểm, về cách tiếp cận trong việc
lựa chọn phương pháp dạy học, hình thức tổ chức lớp học cũng như thay đổi cách đánh
giá học sinh – dạy học gắn với phát triển năng lực. Muốn làm được điều đó trước hết
người giáo viên phải có sự thay đổi trong cách tiếp cận, phải giúp cho học sinh làm chủ
quá trình học tập.
Kết hợp tốt các phương pháp dạy học truyền thống với các phương pháp dạy học
tích cực. Xác định các phương pháp dạy học theo đặc thù bộ môn bên canh những phương
pháp dạy học truyền thống cần chú ý các phương pháp dạy học tích cực như: phương
pháp trực quan, phương pháp làm việc theo nhóm, phương pháp đóng vai…
Tăng cường sử dụng phương tiện dạy học và CNTT hợp lý hỗ trợ dạy học.

Trang 15


DẠY HỌC THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƯỜNG THCS

PHẦN 3. KIẾN NGHỊ VÀ ĐỀ XUẤT
Để ngày càng nâng cao chất lượng, hiệu quả của hoạt động dạy và học theo định
hướng phát triển năng lực học sinh, em có một số đề xuất, kiến nghị sau:
- Sở Giáo dục và Đào tạo, lãnh đạo nhà trường tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi để
giáo viên được tham gia các lớp tập huấn, bồi dưỡng thường xuyên về chuyên môn,
nghiệp vụ. Đặc biệt là tạo điều kiện về vật chất cho giáo viên tham gia các lớp bồi dưỡng
nâng cao trình động chun mơn như những lớp học này.

- Phòng giáo dục, nhà trường đầu tư, trang bị tốt hơn về cơ sở vật chất, phương
tiện, thiết bị dạy học hiện đại tạo điều kiện thuận lợi cho việc sử dụng các phương pháp,
kĩ thuật dạy học tích cực.
Như vậy qua khóa bồi dưỡng chức danh nghề nghiệp giáo viên THCS hạng III tôi
thấy đây là một khóa học bổ ích cho mỗi cán bộ giáo viên tham gia học tập. Mỗi cán bộ
giáo viên đều học tập và tích lũy cho mình những kiến thức q báu từ các chuyên đề và
áp dụng trong quản lý nhà trường và trong công tác dạy học để ngày càng nâng cao chất
lượng giáo dục đào tạo cho địa phương.
TPHCM, ngày 6 tháng 05 năm 2021
Người viết thu hoạch

Lê Thị Kim Nhung

Trang 16