Sang KKN Dia li

<span class='text_page_counter'>(1)</span>MỤC LỤC Phần thứ nhất: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn sáng kiến kinh nghiệm. Trang 2. 2. Thời gian thực hiện.. Trang 2. Phần thứ hai: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ Chương 1: Cơ sở lý luận của vấn đề. Trang 3. Chương 2: Thực trạng của vấn đề. Trang 4. Chương 3: Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề. Trang 7. Chương 4: Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm. Trang 17. Phần thứ ba: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 1. Kết luận 2. Kiến nghị. Trang 18 Trang 18.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Phần thứ nhất: ĐẶT VẤN ĐỀ 1) Lý do chọn sáng kiến kinh nghiệm: Trong việc dạy học môn ngữ văn ở nhà trường THCS, việc hướng dẫn học sinh tiếp thu, chiếm lĩnh tốt các tác phẩm văn học là rất quan trọng; đòi hỏi người dạy phải có phương pháp phù hợp, khoa học. Phương pháp dạy học phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh là một định hướng đổi mới đã được áp dụng ở nước ta từ nhiều năm nay. Vì thế, bộ môn Ngữ văn nói riêng và tất cả các môn khoa học nói chung có những đòi hỏi mới, cấu trúc mỗi bài giảng không phải là kiểu sân khấu độc thoại của người thầy và trò. Ở đó người dạy tạo ra các hoạt động để thu hút người học tham gia vào quá trình khám phá tri thức,bồi dưỡng cảm xúc…Phương pháp dạy học mới đòi hỏi người dạy phải xây dựng được hệ thống câu hỏi thích hợp, khoa học.Để thực hiện được mục tiêu bài học, thực tế cho thấy các phương pháp và biện pháp dạy học chủ yếu phải thông qua câu hỏi mới thực sự hiệu quả.Nếu các môn học khác câu hỏi chỉ được dùng như một biện pháp dạy học bổ sung thì ở môn văn, câu hỏi trở thành biện pháp hàng đầu của hoạt động đọc hiểu văn bản. Hệ thống câu hỏi hợp lí, khoa học không chỉ góp phần vào việc đổi mới phương pháp giảng dạy mà nó còn là yếu tố quan trọng quyết định sự thành công của giờ dạy văn. Nhận thức được vai trò quan trọng của hệ thống câu hỏi trong giờ dạy học văn, trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, bản thân tôi nhận thấy khâu thiết kế giáo án lên lớp mà cụ thể là xây dựng được một hệ thống câu hỏi là khâu khó nhất, mất nhiều thời gian nhất. Đây cũng là băn khoăn, trăn trở của không ít đồng nghiệp trước mỗi giờ lên lớp.Làm thế n ào để đáp ứng được yêu cầu bài học, làm thế nào để tạo ra con đường ngắn nhất, đơn giản nhất để đưa các em học sinh đến được với văn bản, chiếm lĩnh được văn bản? Từ thực tế ấy, tôi đã tìm tòi, học hỏi, đầu tư nhiều thời gian cho khâu xây dựng hệ thống câu hỏi trong đó áp dụng xen kẽ các dạng câu hỏi khác nhau. Khi áp dụng biện pháp này, tôi thấy bước đầu thu được kết quả khả quan. Do vậy, tôi quyết định chọn đề tài “Xây dựng câu hỏi trong tiết học đọc - hiểu văn bản” với mục đích được trao đổi với đồng ngiệp những kinh nghiệm giảng dạy của mình ở một khâu khá quan trọng trong tiến trình dạy học một tiết đọc - hiểu văn bản. 2) Thời gian thực hiện và triển khai sáng kiến kinh nghiệm: Trong học kì I - Lớp 7 năm học 2012 – 2013 tại trường TH&THCS Mỹ Gia. Phần thứ hai: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ Chương 1. Cơ sở lý luận của vấn đề: Nền giáo dục nước ta từ thế kỉ XX trở về trước là nền giáo dục nho học. Sang đầu thế kỉ XX, nền giáo dục nước nhà tiếp cận với nề giáo dục thế giới thì đã có bước đổi mới. Tuy vậy những chuyển biến về phương pháp dạy học mới,tiên tiến của thế giới còn chậm chạp. Đặc biệt lối dạy văn từ cách mạng tháng tám (1945) đến cuối thế kỉ XX vẫn là lối dạy cũ, đi theo lối mòn, thầy là chủ thể sáng.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> tạo áp đặt tri thức cho người học; người học thụ động tiếp thu tri thức từ người thầy. Đến cuối thế kỉ XX và đầu thế kỉ XXI, các nhà giáo dục nước ta đã quan tâm nhiều đến phương pháp giáo dục hiện đại lấy học sinh làm trung tâm, thầy đóng vai trò là người hướng dẫn. Tuy vậy, sự đầu tư xứng đáng cho khâu thiết kế hệ thống câu hỏi chưa được coi là tiêu chí hàng đầu.Vì vậy,trong nhiều giờ học truyền thống, hệ thống câu hỏi chưa phát huy khả năng sáng tạo của người học.Gần đây,cùng với yêu cầu bức thiết của việc đổi mới phương pháp dạy học, khâu thiết kế hệ thống câu hỏi đặc biệt trong giờ đọc- hiểu Văn bản đã được nhiều người làm công tác giáo dục quan tâm.Nhiều nhà giáo dục cho rằng: hệ thống câu hỏi không đơn thuần là một loại câu hỏi được hỏi nhiều lần mà hệ thống câu hỏi gồm nhiều loại câu hỏi được thiết kế theo một mạch lô-gíc, được nêu ra đúng lúc, câu nọ khởi nguồn cho câu kia và được đan xen một cách nhịp nhàng. Trên cơ sở đó, mọi giáo viên cần nhận thức được rằng hệ thống câu hỏi là một phương tiện đắc lực góp phần tạo cho việc vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học bộ môn tốt nhất.Với chương trình sách giáo khoa mới, ở môn ngữ văn phần đọc- hiểu văn bảnlà phần quan trong và trực tiếp nhất giúp học sinh đạt kết quả học văn ngữ văn tích hợp khi học một văn bản Vì vậy, cách làm chủ yếu và có hiệu quả nhất vẫn là nêu câu hỏi hướng dẫn với phương châm là đề cao vai trò hoạt động của học sinh nhằm tìm hiểu văn bản theo ba hướng : Đọc hiểu, suy nghĩ-vận dụng, liên tưởng - tích luỹ của các phương pháp dạy học hiện đại. Chương II: Thực trạng của vấn đề: Mục tiêu cơ bản của nhiệm vụ dạy học môn ngữ văn nói chung là rèn cho học sinh khả năng tư duy, cảm thụ văn học; giáo dục bồi dưỡng tình cảm tốt đẹp cho học sinh, góp phần tạo nên những con người mới có năng lực, tri thức,…Tuy nhiên, thực tế hiện nay do nhiều lí do mà học sinh ngày càng thờ ơ với môn ngữ văn, không say mê học văn.Vì vậy, để thu hút học sinh tham gia vào quá trình khám phá tác phẩm giáo viên cần xây dựng hệ thống câu hỏi rõ ràng, khoa học.Qua việc nghiên cứu đề tài, tôi mong muốn sẽ rút được những kinh nghiệm bổ ích để góp phần năng cao chất lượng day, học môn ngữ văn, từ đó thu hút được nhiều học sinh say mê, yêu thích văn học Để thực hiện tốt việc xây dựng hệ thống câu hỏi khoa học, phù hợp với giờ dạy đọc hiểu văn bản, theo tôi người thầy phải quan tâm đến việc giải quyết các vấn đề sau: - Hiểu rõ bản chất của từng loại câu hỏi, cách thức hỏi. Nắm chắc mục tiêu của tiết học ( kiến thức, kĩ năng, thái độ) và yêu cầu tích hợp của bài học ( với phần tiếng việt, tập làm văn, đọc- hiểu văn bản trong toàn cấp và với môn học khác) - Cảm nhận sâu sắc tác phẩm văn chương sẽ dạy (đọc văn bản nhiều lần, đặt văn bản vào thời điểm lịch sử gắn liền với tác giả và đề tài mà tác phẩm phản ánh; dối chiêud, so sánh với các văn bản khác trên cùng bình diện)..

<span class='text_page_counter'>(4)</span> - Nắm chắc trình độ, khả năng của học sinh để xây dựng hệ thống câu hỏi phù hợp. Chương III: Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề:. PHẦN NỘI DUNG. I.CÁC DẠNG CÂU HỎI THƯỜNG SỬ DỤNG TRONG GIỜ ĐỌC-HIỂU. VĂN BẢN Đọc hiểu là quá trình phản ứng phức tạp, đa dạng của người đọc; đồng thời cũng là quá trình đáp ứng ngày càng đầy đủ các giá trị của tác phẩm văn học. Quá trình ấy bao gồm nhiều giai đoạn: Tiếp cận ban đầu, hiểu nọi dung, phát triển nọi dung, đánh giá,…Vì vậy, khi xây dựng hệ thống câu hỏi, người thầy cần chú ý đến yêu cầu cụ thể của từng mục để có hướng xây dựng hệ thống câu hỏi phù hợp.Nhìn chung, trong một giờ dạy học đọc-hiểu văn bản thường có những dạng câu hỏi chính như sau: 1.Câu hỏi phát hiện : Là loại câu hỏi yêu cầu học sinh nhận diện được các chi tiết hình ảnh, từ ngũ,biện pháp tu từ trong một đoạn thơ hay một đoạn văn trong văn bản,hoặc xác định các phương thức biểu đạt của văn bản… * Cách thức cấu tạo loại câu hỏi này có dạng: - Hãy tìm tronh đoạn (câu, văn bản) những chi tiết hình ảnh thể hiện… - Hãy phát hiện những tín hiệu nghệ thuật trong câu thơ hay đoạn thơ ( văn)…? 2. Câu hỏi tưởng tượng: Là loại câu hỏi từ những dữ kiện vốn có,tương đồng hoặc lấy sự tương đồng đê học sinh hình thành ra cái mới. Loại câu hỏi này có thể chia thành hai loại nhỏ: - Tưởng tưởng tái tạo ( tái tạo bằng cảm nhận. - Tưởng tượng sáng tạo ( tái tạo theo lối hình dung riêng) * Câu hỏi này thường có dạng như sau: - Qua các chi tiết, hình ảnh hoặc cử chỉ hãy hình dung cảnh và người trong hoàn cảnh đó như thế nào? 3.Câu hỏi nêu vấn đề: Là loại câu hỏi mà qua đó học sinh được tham gia tích cực vào quá trình giải quyết vấn đề tiềm ẩn trong tác phẩm. * Câu hỏi này có dạng: - Theo em, nếu sự việc, hiện tượng ấy sẩy ra hoặc không sẩy ra thì chuyện gì sẽ đến. - Theo em, tại sao lại thế này mà không là thế khác. 4.Câu hỏi cảm xúc: Là loại câu hỏi xuất phát từ trực cảm của học sinh có tác dụng khơi gợi những dung động của các em về một hiện tượng nào đó trong tác phẩm (còn gọi là dung động thẩm mĩ). * Dạng phổ biến của csâu hỏi này là: - Chi tiết, hình ảnh,…cho em cảm xúc, suy nghĩ gì ? 5. Câu hỏi quan điểm: Là loại câu hỏi có tính chất bình giá cá nhân để khẳng định rõ nhận thức của học sinh, vì thế nó giúp học sinh đánh giá vấn đề và.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> đề xuất nhũng đánh giá vấn đề hoặc lí giải vấn đề theo cách riêng, là cơ hội để kích thích sáng tạo cho các em. * Loại câu hỏi này thường có dạng: - Ý kiến của các em về vấn đề này như thế nào? Vì sao em lại cho rằng như thế ? Ngoài việc nắm vững dạng thức,mục đích của từng loại câu hỏi, giáo viên cần phải biết linh hoạt khi sử dụng các hình thức hỏi.Nếu gặp những vấn đề quá khó với nhận thức chung của học sinh hoặc học sinh hiểu nhưng khó diễn đạt. 6. Câu hỏi trắc nghiệm khách quan: Là dang câu hỏi mà giáo viên đưa ra câu hỏi và nhiều đáp án cho học sinh lựa chọn đáp án đúng nhất trên cơ sở những kiến thức đã được lĩnh hội. Nhờ đó , giáo viên có thể kiểm tra, đánh giá ngay tại chỗ mức độ nhận thức của học sinh về nội dung kiến thức bài học. Điều đó giúp học sinh hứng thú hơn với nội dung phần học, tránh được tình trạng căng thẳng, nặng nề. Điều đặc biệt quan trọng trong việc xây dựng hệ thống câu hỏi cho giờ đọc-hiểu văn bản là giáo viên phải căn cứ vào trình độ chung của hs lớp học và mục tiêu chung của bài học để thiết kế các câu hỏi sao cho vừa đảm bảo sự phân hoá dễ-khó,lại vừa đảm bảo được tính tích hợp của chương trình, của bài học. II. ÁP DỤNG “ KINH NGHIỆM XÂY DỰNG CÂU HỎI TRONG TIẾT HỌC ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN ” CỤ THỂ : TiÕt 25: VĂN BẢN : B¸nh tr«i níc (Hồ Xuân Hương) A. Môc tiªu bµi häc - Gióp HS nắm được - Hướng dẫn học sinh tìm hiểu văn bản “ Sau phút chia li” của Đặng Trần Côn. Thông qua việc xác định nghệ thuật tiêu biểu -> tìm hiểu nội dung văn bản. Cảm nhận được nối sầu chia li, giá trị tố cáo chiến tranh phi nghĩa, niềm khao khát hạnh phúc lứa đôi của người chinh phụ - Nắm được đặc điểm thể thơ song thất lục bát - Giáo dục học sinh căm ghét chiến tranh phi nghĩa Văn bản “ Bánh trôi nước” : Học sinh nắm được vài nét về tác giả, tác phẩm. - Tìm hiểu một số từ khó SGK B.Chuẩn bị: - Giáo viên: giáo án, đèn chiếu(máy chiếu). - Học sinh: soạn bài C.Các bước lên lớp Hoạt động 1: Khởi động 1.KiÓm tra bµi cò: (đèn chiếu) ? Đọc thuộc lòng văn bản “ Bài ca Côn Sơn” và trả lời câu hỏi bằng cách đánh dấu vào ô trống trước ý đúng nói về cảnh trí Côn Sơn  Cảnh Côn Sơn đẹp, thơ mộng  Cảnh Côn Sơn vắng lặng, buồn tẻ và hiu hắt.

<span class='text_page_counter'>(6)</span>  Cảnh Côn Sơn ảm đạm, gợi buồn, thê lương  Cảnh Côn Sơn khoáng đạt, thanh tĩnh 2.Bài mới: HXH là nhà thơ lớn của dtộc,đợc tôn là bà chúa thơ Nôm.Thơ HXH là 1 htợng độc đáo,nhà thơ luôn luôn bênh vực,đề cao giá trị của ngời phụ nữ qua những vần thơ độc đáo của mình. Hoạt động 2 Hoạt động của Gv và Hs Néi dung chÝnh I.T¸c gi¶-t¸c phÈm ? Nêu những hiểu biết của em về tác giả Hồ - Tác giả: Hồ Xuân Hương Xuân Hương ? -> (dạng câu hỏi phát hiện) chưa rõ lai lịch, năm sinh - ( Từ bé thông minh, lớn lên không phải là năm mất người phụ nữ an phận. Đi ngao du, giao - Mệnh danh là bà chúa thơ thiệp rộng, có bản lĩnh, cá tính -> đứa con “ Nôm nghịch tử” của xã hội phong kiến ). - Cuộc đời: Bà tự tổng kết: một đời riêng mấy kiếp chua cay. Tình duyên lận đận, long đong và có nhiều dang dở. - Tha thiết với cuộc đời nhưng lúc nào cũng thấp thỏm, khắc khoải vì một cái gì đó rất mong manh không nắm bắt được. ? Bài thơ sáng tác theo thể thơ nào. -> (dạng câu hỏi phát hiện) * Thơ: sáng tác nhiều được truyền tụng dễ lẫn với những bài thơ Nôm có phong cách HXH. - Trong thơ HXH chủ yếu viết về phụ nữ, bản thân, không có người phụ nữ quý tộc Nước mắt than thở nhiều hơn niềm vui -> mệnh danh là nhà thơ của phụ nữ. - Thơ phản ánh cuộc đời đầy khổ đau, không hướng tới hạnh phúc ảo ảnh. Trái tim yêu đời của HXH luôn sưởi ấm tạo vật, long người-> nhà thơ cuộc đời trần thế.. 2.T¸c phÈm: - Là bài thơ Nôm đợc viết theo thÓ th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt.. * Phong cách nghệ thuật: đậm đà phong cách dân gian. Giọng nói khác biệt: giọng mạnh mẽ, táo II.§äc-chó thÝch bạo, thẳng thắn. 1.§äc 2.Chó thÝch III.T×m hiÓu văn b¶n - GV hướng dẫn đọc: ngắt nhịp 2/2/3 hoăc 1.H×nh ¶nh b¸nh tr«i níc.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> - B¸nh cã mµu tr¾ng cña bét. - §îc nÆn thµnh viªn trßn. - NÕu nhµo bét nhiÒu níc>nh·o(n¸t) ? Chiếc bánh trôi nớc đợc tgiả mtả ntn qua - Nếu ít nớc ->cứng(rắn) những chi tiết hình ảnh nào?(nghÜa ®en) -> - Luéc b¸nh chÝn->næi lªn - B¸nh cha chÝn ->ch×m (dạng câu hỏi phát hiện) xuèng - HS: - Nhân:đờng tơi đỏ ? Bài th¬ cã ph¶i miêu t¶ b¸nh tr«i níc hay gthiÖu c¸ch lµm b¸nh không? -> (dạng câu hỏi quan điểm) - HS: không 4/3 - Gv đọc mẫu. HS đọc. ?VËy bth¬ muèn thÓ hiÖn ®iÒu g×? -> (dạng câu hỏi quan điểm) - HS: (phẩm chÊt,th©n phËn cña ngêi phô n÷ ->chÝnh ®iÒu nµy míi lµm nªn gtrÞ cña bth¬. *Nghe lêi t©m sù cña b¸nh tr«i níc,chúng ta ngì ®©y không ph¶i lµ vËt v« tri mµ lµ 1 sinh thÓ cã trÝ tuÖ vµ t©m hån.ChiÕc b¸nh tr«i cã linh hồn hay chính HXH đã thổi hồn vào hình ảnh,ngôn ngữ của thơ? Do đó ngời đọc hiÓu ngay r»ng Èn sau lêi chiÕc b¸nh tr«i lµ lêi t©m sù, nh÷ng nçi niÒm da diÕt cña con ngêi. ? Từ hình thể cái bánh ám chỉ vẻ đẹp gì của 2.H×nh ¶nh ngêi phô n÷ ngêi phô n÷ ? -> (dạng câu hỏi quan điểm) - HS: (vẽ đẹp hình thức ) - H×nh thøc:tr¾ng , trßn ? Vậy ngời phụ nữ trong bthơ có hthức ntn? ->xinh đẹp -> (dạng câu hỏi quan điểm) ? Với vẽ đẹp này thì ngời phụ nữ có quyền đợc sống ntn trong 1 xhội công bằng ? -> (dạng câu hỏi quan điểm) - HS:(đợc nâng niu,trân trọng,hởng hạnh phóc) ? Nhng ë ®©y th©n phËn cña ngêi phô n÷ ntn? -> (dạng câu hỏi quan điểm) ?Dù bị chìm nổi,bấp bênh giữa cuục đời,nhng điều đáng ca ngượi ở ngời phụ nữ chính lµ gì? -> (dạng câu hỏi quan điểm) - HS: phẩm chÊt. *GVbình: Ngêi phô n÷ trong xhéi phong kiến luôn bị phụ thuộc,cuục đời chìm nổi,bấp bênh nhng vẻ đẹp tâm hồn luôn ngời sáng.Lòng son sắt là biểu tợng của vẻ đẹp. - Th©n phËn:ch×m næi,bÊp bªnh,bÞ phô thuéc(dïng thµnh ng÷ b¶y næi ba ch×m) ->cực khổ,lận đận,đắng cay. - phÈm chÊt: trong tr¾ng,dï gÆp c¶nh ngé g× vÉn gi÷ ®ược sù son s¾t,thñy chung,t×nh nghÜa..

<span class='text_page_counter'>(8)</span> t©m hån cña ngêi phn÷ VN. ? Qua c¸ch nãi vÒ b¸nh tr«i vµ ng êi phô n÷ của HXH ta hiểu gì về thái độ của nhà thơ? -> (dạng câu hỏi tưởng tượng) - HS: (nhà thơ ca ngợi vẻ đẹp hthức và vẻ đẹp tâm hồn của ngời phụ nữ,cảm thông với sù long ®ong,vÊt v· vµ sù phô thuéc vµo ngêi khác. điều đó cho thấy tgiả đang bênh vực ngßi phô n÷,ca ngîi ngêi phu n÷.) *GV bình: ChØ 4 c©u th¬,28 ch÷,ng«n ng÷ b×nh dÞ,chñ yÕu lµ tõ thuÇn ViÖt,bth¬ b¸nh trôi nớc đã cho thấy hình thể xinh đẹp,phẩm chÊt trong tr¾ng son s¾t,cïng th©n phËn ch×m næi cña ngêi phô n÷ VN xa 1 c¸ch s©u sắc.Với bthơ này nữ thi sĩ HXH đã 2 lần hóa th©n,võa lµm chiÕc b¸nh tr«i,võa nh©n danh ngời phụ nữ để tâm sự với bạn đọc,truyền tới bạn đọc những tìm cảm trong sáng,nhân đạo,nhân văn ngọt ngào,thắm thiết. “Bánh trôi nớc” đúng là 1 áng văn chơng đa nghĩa và độc đáo. ? Bài thơ sử dụng những nghệ thuật đặc sắc gì. -> (dạng câu hỏi phát hiện) ? Bth¬ mang tính chÊt ®a nghÜa? nghÜa t¹o nªn gtrÞ bth¬ lµ nghÜa thø 2.VËy bth¬ ca ngîi ®iÒu g×? -> (dạng câu hỏinêu vấn đề ) - HS: ? Sau khi đọc và học bài thơ “Bánh trôi nước” em có cảm xúc gì về số phận người phụ nữ trong XHPK ->(dạng câu hỏi cảm xúc ) - HS: ? Theo em, người phụ nữ trong XHPK và người phụ nữ trong xã hội hiện đại ngày nay có sự khác nhau như thế nào. -> (dạng câu hỏi nêu vấn đề ) HS: - Người phụ nữ trong xã hội hiện đại được đối xử công bằng, được coi trọng, được tôn vinh, có quyền tự quyết cho số phận mình. Đặc biệt những người phụ nữ tài sắc, có phẩm chất tốt đẹp sẽ có được cuộc sống hạnh phúc. - Người phụ nữ trong XHPK thì ngược lại. ? Qua bài thơ “Bánh trôi nước”nữ sĩ Hồ Xuân Hương muốn miêu tả điều gì.. III.Tæng kÕt 1.Nghệ thuật: - Èn dô, so s¸nh, tîng trng(b¸nh tr«i) - C¸ch dïng tõ ng÷:b×nh d©n, hãm hØnh - Dïng thµnh ng÷: “b¶y næi ba ch×m” 2.Néi dung(ghi nhớ- sgk).

<span class='text_page_counter'>(9)</span> A. Miêu tả cái bánh trôi B. Miêu tả nghề làm bánh C. Miêu tả hình ảnh,số phận người phụ nữ trong xHPK. -> (dạng câu hỏi trắc nghiệm ) Hoạt động 3: Hướng dẫn học bài: - Học thuộc văn bản, nắm nội dung và nghệ thuật - Soạn: Sau phót chia li +§äc v¨n b¶n * Néi dung văn b¶n nãi vÒ ®iÒu g×? Phª ph¸n g×?. Bµi 26: TiÕt 106,107: V¨n b¶n: Sèng chÕt mÆc bay (Ph¹m Duy Tèn) A- Môc tiªu bµi häc: * Gióp HS: - Hiểu được giá trị hiện thực, giá trị nhân đạo và những thành công NT của truyÖn ng¾n Sèng chÕt mÆc bay. - Rèn kĩ năng đọc, kể tóm tắt, phân tích nhân vật qua các cảnh đối lập tương ph¶n vµ t¨ng cÊp..

<span class='text_page_counter'>(10)</span> B-ChuÈn bÞ: - §å dïng: B¶ng phô - Nh÷ng ®iÒu cÇn lu ý: C-TiÕn tr×nh tæ chøc d¹y - häc: I- ổn định tổ chức: II- KiÓm tra: III- Bµi míi: Tục ngữ có câu "sống chết mặc bay, tiền thầy bỏ túi", câu tục ngữ nói về thái độ vô trách nhiệm 1 cách trắng trợn của 1 viên quan phụ mẫu, trong một lần hộ đê. Câu chuyện đặc sắc đã được ngòi bút hiện thực và nhân đạo của Phạm Duy Tốn kể l¹i như mét mµn kÞch bi- hµi rÊt hÊp dÉn. Hoạt động của thầy-trò. Néi dung kiÕn thøc I- Giíi thiÖu chung: - Dùa vµo chó thÝch*, em h·y nªu 1 vµi 1- T¸c gi¶: Ph¹m Duy Tèn (1883nÐt vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm? 1924), quª Thưêng TÝn, Hµ T©y. - ¤ng lµ 1 c©y bót tiªn phong vµ xuÊt. - Gv: Truyện ngắn hiện đại được viết bằng tiếng Việt hiện đại, là sản phẩm của 1 kiểu t duy NT mới, xuất hiện tơng đối muộn trong lịch sử văn học (đầu TK XX). So với truyện trung đại, cốt truyện phức tạp hơn, đã thiên về tính chất hư cấu đã hướng vào việc kh¾c häa h×nh tưîng, ph¸t hiÖn b¶n chất trong quan hệ nhân sinh hay đời sèng t©m hån cña con ngưêi. TruyÖn trung đại được viết bằng tiếng Hán, cốt truyện đơn giản còn thiên về mục đích gi¸o huÊn. - Hướng dẫn đọc: Chú ý phân biệt giäng kÓ, t¶ cña t¸c gi¶ víi giäng quan phô mÉu hèng h¸ch, n¹t né; giäng thÇy. s¾c cña khuynh hưíng hiÖn thùc ë nh÷ng n¨m ®Çu TK XX. - TruyÖn ng¾n cña «ng chuyªn vÒ ph¶n ¸nh hiÖn thùc XH. 2- T¸c phÈm: S¸ng t¸c 7.1918. 3- Thể loại: truyện ngắn hiện đại..

<span class='text_page_counter'>(11)</span> đề và dân phu khúm núm, sợ sệt. - Gi¶i thÝch tõ khã. ? Em h·y kÓ tãm t¾t truyÖn theo tr×nh tự của truyện, bỏ hết những lời đối tho¹i cña nh©n vËt, chuyÓn thµnh ng«i thø 3. ? ChuyÖn kÓ vÒ sù kiÖn g×?Nh©n vËt *Tãm t¾t: chÝnh lµ ai ?. -> (dạng câu hỏi phát. hiện) (vỡ đê). (quan phụ mẫu). ? Bè côc cña truyÖn cã thÓ chia thµnh mÊy phÇn ? PhÇn ND nµo lµ chÝnh ? -> (dạng câu hỏi phát hiện) ?Vì sao em xác định nh thế ? -> *Bè côc: 3 phÇn. (dạng câu hỏi nêu vấn đề ) - Cảnh đê sắp vỡ (Đ1). (Phần kể chuyện cảnh hộ đê là chính. - Cảnh hộ đê (tiếp-> ấy là hạnh phúc). Vì dung lượng dài nhất và tập trung - Cảnh đê vỡ (phần còn lại). lµm næi bËt nh©n vËt chÝnh lµ quan phô mÉu). 1- Cảnh đê sắp vỡ: ? Cảnh đê sắp vỡ được gợi tả bằng các - Thời gian: Gần 1 giờ đêm. chi tiÕt nµo vÒ kh«ng gian, thêi gian, - Kh«ng gian: Trêi mưa tÇm t·, nưíc địa điểm ? -> (dạng cõu hỏi phỏt sông Nhị Hà lên to. - §Þa ®iÓm: Khóc s«ng lµng X, thuéc hiện) phủ X, hai ba đoạn đã thẩm lậu. ? Các chi tiết đó gợi một cảnh tưîng thÕ nµo? -> (dạng câu hỏi tưởng tượng) - (§ªm tèi, ma to kh«ng ngít, nưíc s«ng d©ng nhanh cã nguy c¬ lµm vỡ đê). - Tên sông được nói cụ thể, nhưng tên =>Tạo tình huống có vấn đề (đê sắp làng, tên phủ chỉ được ghi bằng kí vỡ) để từ đó các sự việc kế tiếp sẽ xảy hiệu. Điều đó thể hiện dụng ý gì của ra. t¸c gi¶.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> ?( Tác giả muốn người đọc hiểu câu chuyÖn nµy kh«ng chØ x¶y ra ë 1 n¬i mµ cã thÓ lµ phæ biÕn ë nhiÒu n¬i ). Trong truyÖn nµy, phÇn më ®Çu cã vai trß th¾t nót. VËy ý nghÜa th¾t nót ë ®©y lµ g× ?. 2- Cảnh hộ đê: a- Cảnh trên đê: - H×nh ¶nh: KÎ th× thuæng, ngưêi th× cuèc,... b× bâm díi bïn lÇy... ngưêi nµo. -> (dạng câu hỏi nêu vấn đề ). ngưêi nÊy ưít lưít thưít như chuét lét. - HS đọc Đ2,3. ? Hai đoạn em vừa đọc tả cảnh gì, ở - Âm thanh: Trống đánh liên thanh. ốc ®©u ? -> (dạng câu hỏi tưởng tượng) thæi v« håi, tiÕng ngưêi xao x¸c gäi nhau.. ? C¶nh ®ưîc t¶ b»ng nh÷ng chi tiÕt ->Sö dông nhiÒu tõ l¸y tîng h×nh kÕt h×nh ¶nh vµ ©m thanh ®iÓn h×nh nµo ? hîp ng«n ng÷ biÓu c¶m (than «i, lo -> (dạng câu hỏi phát hiện) thay, nguy thay).. ? Ngôn ngữ miêu tả có gì đặc sắc ? -> (dạng câu hỏi quan điểm). =>Gîi c¶nh tưîng nhèn nh¸o, hèi h¶, chen chóc, c¨ng th¼ng, c¬ cùc vµ hiÓm nguy.. ? Cách miêu tả đó, gợi lên một cảnh tượng như thế nào ? -> (dạng cõu hỏi tưởng tượng) b- Cảnh trong đình: ? Tác giả đặt đoạn tả cảnh trên đê tr ước khi đê vỡ có ý nghĩa gì ? -> (dạng *Chuyện quan phủ được hầu hạ: câu hỏi nêu vấn đề ) - (Dùng c¶nh d©n ®ang lo chèng chäi - §å vËt: B¸t yÕn hÊp ®ưêng phÌn, tr¸p với nước đê để cứu đê. Chuẩn bị cho sự đồi mồi, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng,... nào ống thuốc bạc, nào đồng xuÊt hiÖn c¶nh tưîng tr¸i ngưîc kh¸c hå vµng... sẽ diễn ra ở trong đình). - Ch©n dung quan phô mÉu: Uy nghi ? Theo dõi đoạn kể chuyện trong đình, chÔm chÖn ngåi, tay tr¸i tùa gèi xÕp, h·y cho biÕt chuyÖn g× ®ang x¶y ra ë chân phải duỗi thẳng ra, để cho tên.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> ®©y ? -> (dạng câu hỏi phát hiện). người nhà quì ở dới đất mà gãi. - (ChuyÖn quan phñ ®ưîc hÇu h¹, =>HiÖn lªn h×nh ¶nh 1 viªn quan bÐo chuyÖn quan phñ ch¬i tæ t«m, chuyÖn tèt, nhµn nh·, thÝch hëng l¹c vµ rÊt h¸ch dÞch. quan phủ nghe tin đê vỡ). ? Trong đoạn văn kể chuyện quan phủ - Mưa gió ầm ầm ngoài đê, dân phu rối được hầu hạ, tác giả đã dùng những chi rít... trăm họ đang vất vả lấm láp, gội tiết nào để tả về đồ vật và chân dung gió tắm mưa, như đàn sâu lũ kiến ở quan phủ ? -> (dạng cõu hỏi phỏt trên đê... ->Sö dông h×nh ¶nh tư¬ng ph¶n- Lµm hiện) næi râ tÝnh c¸ch hëng l¹c cña quan phñ ? Qua c¸c chi tiÕt miªu t¶ trªn, ta thÊy vµ th¶m c¶nh cña ngêi d©n. Gãp phÇn hiÖn lªn h×nh ¶nh mét viªn quan như thÓ hiÖn ý nghÜa phª ph¸n cña truyÖn. thế nào ? -> (dạng cõu hỏi tưởng *Chuyện quan phủ đánh tổ tôm: - Cử chỉ: Khi đó, ván bài quan đã chờ tượng) ? H×nh ¶nh quan phô mÉu nhµn nh· h- råi. Ngµi x¬i b¸t yÕn võa xong, ngåi khểnh vuốt râu, rung đùi, mắt đang mải ưởng lạc trong đình trái ngược với trông đĩa nọc,... hình ảnh nào ngoài đê? -> (dạng cõu - Lời nói: Tiếng thầy đề hỏi: Bẩm bốc, tiÕng quan lín truyÒn: õ. Cã ngêi khÏ hỏi phát hiện) ? Trong NT viết văn đặt 2 cảnh trái nói: Bẩm dễ có khi đê vỡ ! Ngài cau mÆt, g¾t r»ng: MÆc kÖ ! ngưîc nhau nh thÕ gäi lµ sö dông biÖn -> KÕt hîp miªu t¶, kÓ chuyÖn b»ng NT ph¸p tư¬ng ph¶n. Theo em phÐp tư¬ng tư¬ng ph¶n víi nh÷ng lêi b×nh luËn ph¶n trªn cã t¸c dông g× ? biÓu c¶m- Lµm næi râ tÝnh c¸ch bÊt -> (dạng câu hỏi quan điểm) nh©n cña nh©n vËt quan phñ, gi¸n tiÕp -GV:Theo dõi tiếp cảnh quan phủ đánh ph¶n ¸nh t×nh c¶nh thª th¶m cña d©n vµ tæ t«m. bộc lộ thái độ mỉa mai phê phán của ? H×nh ¶nh quan phñ næi lªn qua nh÷ng t¸c gi¶. chi tiÕt ®iÓn h×nh nµo vÒ cö chØ vµ lêi *Chuyện quan phủ nghe tin đê vỡ: nãi ? -> (dạng câu hỏi phát hiện) -Mét ngưêi nhµ quª, m×nh mÈy lÊm ?ë ®o¹n truyÖn nµy cã nh÷ng h×nh ¶nh l¸p, quÇn ¸o ít ®Çm, tÊt t¶ ch¹y x«ng tư¬ng ph¶n nµo xuÊt hiÖn ? -> (dạng vµo thë kh«ng ra lêi: BÈm...quan lín ... đê vỡ mất rồi ! câu hỏi phát hiện) ->Sd ngôn ngữ đối thoại và hình ảnh t- (Tương phản giữa lời nói khẽ của ngơng phản- Khắc họa tính cách tàn nhẫn,.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> ười hầu: Bẩm có khi đê vỡ với lời gắt vô lơng tâm của quan phụ mẫu và tố của quan: Mặc kệ !; tơng phản giữa cáo quan lại thờ ơ vô trách nhiệm đối tiếng kêu vang trời dậy đất ngoài đê, với tính mạng của ngời dân. với thái độ điềm nhiên hưởng lạc ăn 3-Cảnh đê vỡ: - Khắp mọi nơi miền đó, nớc tràn lênh ch¬i cña quan). ? Trong khi miªu t¶ vµ kÓ chuyÖn, t¸c l¸ng, xo¸y thµnh vùc s©u, nhµ cöa tr«i giả đã xen những lời bình luận và biểu băng, lúa má ngập hết. - KÎ sèng kh«ng chç ë, kÎ chÕt kh«ng cảm, đó là những lời nào ? -> (dạng nơi chôn, lênh đênh mặt nớc, chiếc câu hỏi phát hiện) bãng b¬ v¬, t×nh c¶nh th¶m sÇu, kÓ sao - (Ngµi mµ cßn dë v¸n bµi, hoÆc cha cho xiÕt ! hết hội thì dầu trời long đất lở, đê vỡ ->Miêu tả kết hợp với biểu cảm- Vừa d©n tr«i, ngµi còng th©y kÖ. ¤i ! Tr¨m gợi cảnh tượng lụt lội do đê vỡ, vừa tỏ hai mơi lá bài đen đỏ, có cái ma lực lßng thư¬ng c¶m xãt xa cho t×nh c¶nh g×...kh«ng b»ng nưíc bµi cao thÊp. khèn cïng cña ngêi d©n. Than «i !...) ->Vai trß më nót- kÕt thóc truyÖn. ? KÕt hîp miªu t¶, kÓ chuyÖn b»ng NT ý nghĩa: Thể hiện tình cảm nhân đạo tư¬ng ph¶n víi nh÷ng lêi b×nh luËn biểu cảm đã mang lại hiệu quả gì cho của tác giả. ®o¹n truyÖn nµy ? -> (dạng câu hỏi * Ghi nhí: sgk (83 ). nêu vấn đề ) - Néi dung: ?Theo dâi ®o¹n v¨n kÓ chuyÖn quan + Gi¸ trÞ hiÖn thùc: Ph¶n ¸nh cuéc sèng phủ, khi nghe tin đê vỡ, ở đoạn này ¨n ch¬i hưëng l¹c v« tr¸ch nhiÖm cña h×nh thøc ng«n ng÷ næi bËt lµ g× ? kÎ cÇm quyÒn vµ c¶nh sèng thª th¶m -> (dạng câu hỏi nêu vấn đề ) - (Ngôn ngữ đối thoại ). cña ngưêi d©n trong XH cò. ? Hình ảnh và những câu đối thoại nào + Giá trị nhân đạo: Lên án kẻ cầm của quan phụ mẫu đáng giá nhất ? quyÒn thê ¬ v« tr¸ch nhiÖm víi tÝnh m¹ng ngêi d©n. -> (dạng câu hỏi quan điểm) - NghÖ thuËt: Dïng biÖn ph¸p ? H×nh ¶nh cña quan phô mÉu tương phản để khắc họa nhân vật làm tư¬ng ph¶n víi h×nh ¶nh nµo ? næi bËt t tëng cña t¸c phÈm. -> (dạng câu hỏi phát hiện) - Phạm Duy Tốn: Là người am hiểu đời ? Cách dùng ngôn ngữ đối thoại và sống hiện thực, có tình cảm yêu ghét rõ h×nh ¶nh t¬ng ph¶n ë ®©y cã t¸c dông rµng, biÕt dïng ngßi bót lµm vò khÝ g× ? -> (dạng câu hỏi nêu vấn đề ) ? Tác giả đã miêu tả cảnh đê vỡ nh thế chiến đấu vạch mặt bọn quan lại vô lnào ? -> (dạng cõu hỏi nờu vấn đề ).

<span class='text_page_counter'>(15)</span> ư¬ng t©m, biÕt th«ng c¶m víi nçi khæ ? Ngoµi miªu t¶ , t¸c gi¶ cßn biÓu c¶m g× ? -> (dạng câu hỏi nêu vấn đề ) ? C¸ch miªu t¶ vµ biÓu c¶m trªn cã t¸c dông g× ? -> (dạng câu hỏi quan điểm) ? §o¹n truyÖn nµy cã vai trß vµ ý nghÜa. cña ngưêi n«ng d©n. * LuyÖn tËp: - Ng«n ng÷ tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m, ngời dẫn truyện, nhân vật, đối thoại.. g× ? -> (dạng câu hỏi quan điểm HS: đọc ghi nhớ ?V¨n b¶n Sèng chÕt mÆc bay cã gi¸ trÞ hiện thực và nhân đạo gì ? -> (dạng câu hỏi nêu vấn đề ) ? V¨n b¶n cã gi¸ trÞ g× vÒ NT ? -> (dạng câu hỏi phát hiện) ? Qua truyÖn, em hiÓu thªm g× vÒ nhµ v¨n Ph¹m Duy Tèn ? -> (dạng câu hỏi quan điểm ?Những hình thức ngôn ngữ nào đợc vËn dông trong truyÖn ng¾n Sèng chÕt mÆc bay ?. -> (dạng câu hỏi phát. hiện) ? Qua truyện ngắn em có những suy nghĩ và thái độ ntn về cuộc sống của người nông đân và cuộc sống của tầng lớp thống trị nước ta thời phong kiến. ->(dạng câu hỏi cảm xúc ) IV- Hưíng dÉn häc bµi: - KÓ tãm t¾t truyÖn, häc thuéc ghi nhí. - So¹n bµi: Nh÷ng trß lè hay lµ Va ren vµ Phan Béi Ch©u.. Phần thứ ba: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 1) Kết luận:.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> Với việc xây dựng hệ thống câu hỏi phù hợp, đảm bảo tính khoa học,trong hai văn bản “Bánh trôi nước và Sống chết mặc bay” dẫn ra ở trên, chỉ cần sử dụng hệ thống câu hỏi phù hợp cùng cách dẫn dắt, khai thác, tôi đã thực hiện khá tốt mục tiêu bài học. Điều quan trọng là tất cả học sinh được tham gia hoạt động một cách tích cực, tạo nên giờ học hiệu quả, sinh động.Chất lượng giờ học được đánh gí bằng kết quả kiểm tra trắc nghiệp cuối giờ và kiểm tra bài cũ ở tiết sau cho thấy trên 90% học sinh cảm thụ được nội dung và nhgệ thuật của văn bản; đại đa số học sinh cảm thụ tác phẩm một cách sâu sắc. Từ việc thực hiện thành công những dạy trên, tôi đã đẩy mạnh áp dụng kinh nghiệm xây dựng hệ thống câu hỏi trong tất cả các giờ đọc-hiểu văn bản. Trong nhiều giờ học, học sinh đã phát huy đueoẹc tính tích cực,chủ động sáng tạo, các em thực sự hứng thú trước những câu hỏi vừa sức, mạnh dạn bộc lộ những quan điểm của mình về những vấn đề gợi ra trong tác phẩm.Từ các gời học đó, các em hứng thú hơn với việc học tập bộ môn, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học. Trên đây là một kinh nghiệm nhỏ mà bản thân tôi đã tích luỹ được trong quá trình dạy học, tôi muốn được trao đổi cùng các bạn đồng nghiệp và mong nhận được sự góp ý của các đồng chí để tôi có thể rut được kinh nghiệm cho các năm học sau. Tôi xin chân thành cảm ơn Mỹ Gia, ngày 20 tháng 9 năm 2012 Người viết. Nguyễn Thị Điều. NHẬN XÉT ĐÁNH GIÁ CỦA TỔ.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> Nhận xét: ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... Xếp loại: ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... Mỹ Gia, ngày ...... tháng...... năn 2012. NHẬN XÉT ĐÁNH GIÁ HỘI ĐỒNG KHOA HỌC NHÀ TRƯỜNG Nhận xét: ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... Xếp loại: ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... Mỹ Gia, ngày ...... tháng...... năn 2012. NHẬN XÉT ĐÁNH GIÁ HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CẤP TRÊN.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> Nhận xét: ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... Xếp loại: ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... Yên Bình, ngày ...... tháng...... năn 2012. T/M HĐKH.

<span class='text_page_counter'>(19)</span>