Tài liệu Nhiệt miệng và cách trị liệu doc

Nhiệt miệng và cách trị liệu

Nhiệt miệng hay còn gọi là lở loét miệng là chứng bệnh không gây ra nguy
hiểm nhưng thường gặp ở một số người, không phân biệt lứa tuổi. Bệnh làm cho
mỗi khi ăn uống gây xót, đau rát rất khó chịu, ăn uống mất ngon hoặc không dám
ăn nữa vì đau rát.
Có khi do đau rát, xót khó chịu còn gây mất ngủ hay rối loạn tiêu hóa. Đối
với trẻ em khi bị nhiệt miệng dễ quấy khóc và không chịu ăn nên có thể dẫn đến
tình trạng sút cân, suy dinh dưỡng.
Đây là bệnh thường gặp, có nhiều thể khác nhau, nhưng triệu chứng quy tụ
là xuất hiện những mụn nước nhỏ dễ vỡ, để lại một vết loét nông ở niêm mạc
miệng, bờ rõ rệt, đáy vết loét có màu vàng nhạt, xung quanh có một đường viền
màu đỏ tươi, rất đau và xót khi nói và ăn các chất mặn, uống nước nóng v.v. Nơi
xuất hiện các vết loét thường thấy ở mặt trong của má, lợi hay đầu lưỡi... Khi
không được chăm sóc đúng cách vết loét có thể bị viêm cấp, tấy đỏ và rất đau,
thậm chí gây sốt và nổi hạch tại góc hàm. Có nhiều nguyên nhân phát sinh bệnh
như stress, nhiễm khuẩn ở răng miệng, chấn thương niêm mạc miệng, thiếu
vitamine...
Chính thế mà cần hạn chế ăn các vị cay nóng như ớt, tỏi, gừng, tiêu bắc...,
ăn nhạt, không ăn các loại thịt gây nhiệt nóng như thịt chó v.v. Tăng cường ăn rau
quả để bổ sung các yếu tố vi lượng, vitamine, đặc biệt là vitamine C, PP, B2... có
nhiều trong nước chè tươi là những chất chống oxy hóa (antioxidants), làm tăng
cường hệ miễn dịch cho cơ thể, uống bổ sung đa sinh tố v.v.
Y học phương đông cho rằng nhiệt miệng thuộc chứng “khẩu cam” do nhiệt
độc, hỏa độc, thấp nhiệt hay âm hư gây nên. Trong đó loét miệng thuộc chứng
thực hỏa nên tổn thương vết loét ta thấy đỏ, sưng đau, khu trú thành nốt có hình
tròn hoặc bầu dục nằm ở niêm mạc miệng hoặc lưỡi, cũng có khi thành đám nhiều
mụn hợp lại, nặng còn có mủ và gây nên nóng rát ở nơi có tổn thương nhất là mỗi
khi ăn các thức như mặn, chua, cay... Miệng trở nên hôi, khô, người có cảm giác
nóng hoặc sốt nhẹ, đầu lưỡi đỏ, tiểu tiện nước vàng, đại tiện táo.
Dưới đây xin giới thiệu những phương thuốc trị liệu chứng nhiệt miệng như

sau:
* Làm giảm đau ở miệng: Dùng tế tân 4g, đinh hương 10 – 15 cái, cam thảo
(xé tơi) 6g. Cho vào bình kín (để tránh làm bay mất tinh dầu) hãm với nước sôi
khoảng 15 – 20 phút rồi gạn lấy nước để nguội và lấy ngậm từng ngụm một lưu
giữ trong miệng chừng từ 2 – 4 phút và nhổ ra cũng làm dịu đau nơi vết loét trong
miệng, lưỡi.
Thuốc sắc lấy nước uống:
* Sinh địa, chút chít, lá tre mỗi vị 16g, ngọc trúc, huyền sâm, mộc thông
mỗi vị 12g, thạch cao 20g, cam thảo 6g, sa nhân 4g. Sắc uống ngày 1 thang chia 2
– 3 lần trong ngày. Cần uống 3 – 5 thang liền, sau nghỉ vài ngày lại uống một đợt
nữa.
* Sử dụng phương thích hợp cho người bệnh nhiệt miệng có các triệu
chứng như lưỡi đỏ, táo bón, tiểu tiện nóng, đỏ, ngủ kém: Sinh địa, lô căn mỗi thứ
20g, ngọc thông 6g, trúc diệp, ngọc trúc, huyền sâm, tri mẫu mỗi vị 12g, thạch cao
40g, thăng ma 8g. Sắc uống ngày 1 thang chia 2 – 3 lần uống trong ngày, cần uống
3 – 5 thang khi thấy các dấu hiệu táo bón đỡ thì dừng. Sau đó có thể sử dụng lại
hai ba đợt nữa cho dứt bệnh, chống tái phát.
* Trị nhiệt miệng thuộc chứng hư nhiệt: Thường gặp ở người có thể trạng
gầy gò, miệng lưỡi khô, ráo, các vết loét không sưng hoặc sưng đỏ ít, đau nhẹ, lưỡi
đỏ, nước tiểu ít, vàng, đại tiện táo..., bệnh tái phát nhiều lần, tưởng khỏi rồi lại
thấy xuất hiện. Tùy theo hoàn cảnh từng vùng mà có thể áp dụng 1 trong các
phương sau:
- Sa sâm, mạch môn, ngọc trúc, huyền sâm, hoàng bá mỗi vị 12g. Sinh địa,
cỏ nhọ nồi mỗi vị 16g, đan bì, trí mẫu mỗi vị 8g, cam thảo 4g. Tất cả sắc lấy nước
thuốc uống ngày 1 thang, chia 2 – 3 lần trong ngày. Mỗi đợt uống từ 5 – 10 thang
liền (một liệu trình), nghỉ vài ngày mỗi đợt lại uống đợt khác, uống 2 – 3 đợt.
* Nếu viêm loét miệng lưỡi trở thành mạn (nghĩa là từng đợt rồi tái phát
hay có thể bị liên tục kéo dài) cần được thăm khám toàn diện, có khi phải chẩn
đoán nguyên nhân bằng cách lấy mẫu bệnh phẩm nuôi cấy vi khuẩn, nấm, xét
nghiệm tế bào học... Ở trẻ em đang bú mẹ hay người bị suy giảm miễn dịch, hoặc

có thói quen uống sữa cũng có thể gây loét lưỡi, miệng; cũng có thể do nấm mà
thường gặp loại nấm candida abical. Do vậy nếu không được trị liệu kịp thời làm
bệnh phát triển khiến trẻ bú khó khăn, thậm chí nấm lan xuống đường tiêu hóa gây
tiêu chảy, sống phân...
Việc chữa trị không khó khăn, chủ yếu làm thay đổi môi trường, kiềm hóa
tại chỗ, như dùng gạc vô khuẩn thấm mật ong xoa miệng lưỡi cho trẻ, vì các kết
quả nghiên cứu cho thấy với dung dịch mật ong có hàm lượng 30% đã có thể ức
chế hoặc tiêu diệt được hầu hết các loại vi khuẩn hay nấm. Cũng có thể sử dụng lá
rau ngót sạch giã nát cùng vài hạt muối sau vắt lấy nước cốt thấm vào gạc sạch
xoa vào miệng lưỡi cho trẻ cũng thấy hiệu nghiệm.
Để phòng chống nhiệt miệng cần lưu ý vệ sinh răng miệng như đánh răng
sau mỗi lần ăn, ăn ít thức ăn nhiệt như tiêu, ớt, đồ nướng, chiên rán, thịt chó, giảm
uống rượu, tăng cường ăn rau củ quả để bổ sung các yếu tố vi lượng, vitamine...
Uống nước chè tươi hàng ngày...