ĐẠI CƯƠNG HỆ TIÊU HÓA

ĐẠI CƯƠNG HỆ TIÊU HĨA
BS Nguyễn Bình Thư


GIẢI PHẪU HỆ TIÊU HÓA


GIẢI PHẪU ỐNG TIÊU HĨA
• Thanh mạc: bảo vệ mơ, bài tiết thanh dịch giảm ma
sát trong ổ bụng.
• Lớp cơ: hoạt động cơ học
• Lớp dưới niêm mạc: (mơ liên kết, mạch máu, mạch
bạch huyết, dây thần kinh) nuôi mơ, vận chuyển các
chất được hấp thu
• Lớp niêm mạc: (biểu mô, mô liên kết, cơ niêm,
tuyến) hoạt động bài tiết và hấp thu


GIẢI PHẪU ỐNG TIÊU HÓA


HỆ THỐNG ĐIỀU KHIỂN HỆ TIÊU HĨA
• Hệ thần kinh:
– Hệ thần kinh ruột:
• Đám rối thần kinh cơ: hoạt động co cơ
• Đám rối dưới niêm mạc: hoạt động bài tiết, hấp thu, co cơ dưới niêm

– Hệ thần kinh tự chủ
• Hệ phó giao cảm (dây X, thần kinh cùng): co cơ, giãn mạch, tăng tiết dịch
• Hệ giao cảm (T5-L2): giảm lưu lượng máu và hoạt động cơ học ruột

• Hệ nội tiết: bị kích thích bởi thức ăn hay xung động thần kinh
– Dạ dày: gastrin, histamin, somatostatin
– Ruột non: Cholecystokinin, secretin, motilin, somatostatin


HỆ THỐNG ĐIỀU KHIỂN HỆ TIÊU HÓA


HOẠT ĐỘNG CƠ HỌC
• Đặc tính cơ trơn:
– Sóng chậm
– Sóng nhọn

• Các cử động ruột:
– Nhu động : vận chuyển thức ăn dọc theo ống tiêu hóa; nhào
trộn thức ăn khi nhu động gần cơ thắt
– Phân đoạn: co thắt tại chỗ giúp nhào trộn thức ăn


HOẠT ĐỘNG CƠ HỌC


HOẠT ĐỘNG CƠ HỌC


HOẠT ĐỘNG CƠ HỌC


HOẠT ĐỘNG BÀI TIẾT
• Các tuyến bài tiết: enzyme, nhầy, dịch, acid…

–
–
–
–
–

Tuyến nước bọt
Tuyến dạ dày
Tuyến ruột
Tuyến tụy
Tuyến mật

• Kích thích các tuyến tiêu hóa:
– Kích thích tại chỗ
– Kích thích hệ thần kinh
– Kích thích nội tiết


HOẠT ĐỘNG TIÊU HĨA
• Phản ứng thủy phân

• Các loại thức ăn:
– Carbohydrate (tinh bột, lactost, sucrose) -> đường đơn
– Protein -> aa
– Lipid -> acid béo, monoglyceride


HOẠT ĐỘNG HẤP THU
• Diện tích hấp thu
– Nếp gấp niêm mạc ruột: 3 lần

– Nhung mao: 10 lần
– Vi nhung mao (bờ bàn chải): 20 lần
⇒ Diện tích hấp thu tăng 60 lần
~ 250 m2

• Hấp thu chủ động: cần năng lượng và
chỉ theo 1 chiều nhất định
• Hấp thu thụ động: theo bậc thang nồng
độ
• Khuếch tán tăng cường


CUNG CẤP MÁU CHO HỆ TIÊU HÓA


CUNG CẤP MÁU CHO HỆ TIÊU HĨA
• Các yếu tố ảnh hưởng lưu lượng máu
đến ruột
– Huyết động học: huyết áp, độ nhớt của máu,
thể tích máu
– Thần kinh: giao cảm – co mạch, giãn cơ
trơn tiêu hóa; phó giao cảm – giãn mạch,
tăng hoạt động bài tiết
– Nội tiết: gastrin – giãn mạch dạ dày;
cholecystokinin – giãn mạch ở tụy

• Tuần hịa đối lưu trong nhung mao


ĐIỀU HỊA ĂN UỐNG

• Vùng hạ đồi
– Trung tâm no
– Trung tâm đói

• Điều hịa ăn uống ngắn hạn
– Glucose máu thấp
lúc đói
– Căng thành dạ dày
– Mỡ
CCK

dây X

trung tâm đói

co thắt dạ dày

dây X
trung tâm no

• Điều hịa ăn uống dài hạn
– Glucose máu cao, trời nóng, trời lạnh

trung tâm đói