Quản lý hoạt động dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác của học sinh tiểu học trên địa bàn thị xã thuận an, tỉnh bình dương

UBND TỈNH TỈNH BÌNH DƢƠNG
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT

HỒ YẾN PHI

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC
GIAO TIẾP VÀ HỢP TÁC CỦA HỌC SINH TIỂU HỌC TRÊN
ĐỊA BÀN THỊ XÃ THUẬN AN, TỈNH BÌNH DƯƠNG.

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
MÃ SỐ: 8140114

LUẬN VĂN THẠ SĨ

BÌNH DƯƠNG – 2020


UBND TỈNH TỈNH BÌNH DƢƠNG
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT

HỒ YẾN PHI

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC
GIAO TIẾP VÀ HỢP TÁC CỦA HỌC SINH TIỂU HỌC TRÊN
ĐỊA BÀN THỊ XÃ THUẬN AN, TỈNH BÌNH DƯƠNG.

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
MÃ SỐ: 8140114

LUẬN VĂN THẠ SĨ
NGƯỜI HƯỚNG D N

HO HỌ

PGS.TS. NGUYỄN VĂN Y

BÌNH DƯƠNG – 2020


LỜI

M ĐO N

Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu
và kết quả nêu trong luận án này chƣa đƣợc ai công bố trong bất kỳ cơng trình
nào.

Tác giả luận văn

Hồ Yến Phi

i


LỜI ẢM ƠN
Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, em đã nhận
đƣợc sự động viên, giúp đỡ tận tình, tạo điều kiện thuận lợi của các cấp lãnh đạo,
các thầy giáo, cô giáo, các bạn đồng nghiệp và gia đình.
Em xin trân trọng cảm ơn tới các thầy cô giáo trong Ban giám hiệu, các
Giáo sƣ, Tiến sĩ, giảng viên của Trƣờng Đại học Thủ Dầu Một.
Đặc biệt, em xin trân trọng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS.

Nguyễn Văn Y - Ngƣời hƣớng dẫn khoa học đã tận tâm bồi dƣỡng kiến thức,
phƣơng pháp nghiên cứu và trực tiếp giúp đỡ, động viên để em hoàn thành luận
văn này.
Mặc dù em đã nỗ lực cố gắng rất nhiều trong quá trình nghiên cứu, song
luận văn khơng tránh khỏi những thiếu sót, em kính mong nhận đƣợc những lời
chỉ dẫn của các thầy giáo, cơ giáo, ý kiến đóng góp trao đổi của các bạn đồng
nghiệp để luận văn đƣợc hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn !
Bình Dương, ngày 11 tháng 03 năm 2020
Tác giả luận văn

Hồ Yến Phi

ii


MỤ LỤ
PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................... 1
1. ý do chọn đề tài ................................................................................................ 1
2. Mục đích nghiên cứu .......................................................................................... 2
3.

hách thể và đối tƣợng nghiên cứu ................................................................... 2

4. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................ 3
5. Giả thuyết khoa học ........................................................................................... 3
7. hƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu ................................................. 4
8. Đóng góp của đề tài............................................................................................ 6
9. Cấu trúc luận văn ............................................................................................... 6
HƯƠNG 1........................................................................................................... 8

Ơ SỞ L

LUẬN VỀ QUẢN L

HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC PHÁT TRIỂN

NĂNG LỰC GIAO TIẾP VÀ HỢP TÁC CỦA HỌC SINH TIỂU HỌC ....... 8
1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề về quản lý hoạt động dạy học phát triển
năng lực giao tiếp và hợp tác của học sinh tiểu học............................................... 8
1.1.1. Nghiên cứu ở nƣớc ngoài ............................................................................. 8
1.1.2. Nghiên cứu trong nƣớc............................................................................... 11
1.2. Các khái niệm có liên quan ........................................................................... 15
1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục, quản lý trƣờng tiểu học ................................... 15
1.2.2. Năng lực giao tiếp và hợp tác, quản lý hoạt động dạy học phát triển năng
lực giao tiếp và hợp tác ........................................................................................ 17
1.2.3. Hoạt động dạy học, quản lý hoạt động dạy học ......................................... 20
1.3. Lý luận về hoạt động dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác của
học sinh tiểu học................................................................................................... 22
1.3.1. Mục tiêu hoạt động dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác của
học sinh tiểu học................................................................................................... 22
1.3.2. Hình thức hoạt động dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác của
học sinh tiểu học................................................................................................... 22
1.3.3. hƣơng pháp hoạt động dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác
của học sinh tiểu học ............................................................................................ 23

iii


1.3.4. Các yếu tố tác động đến hoạt động dạy học phát triển năng lực giao tiếp và
hợp tác của học sinh tiểu học ............................................................................... 25

1.4. Lý luận về quản lý hoạt động dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp
tác của học sinh tiểu học ...................................................................................... 25
1.4.1. Quản lý mục tiêu hoạt động dạy học phát triển năng lực và hợp tác của học
sinh tiểu học ......................................................................................................... 25
1.4.2. Quản lý nội dung hoạt động dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp
tác của học sinh tiểu học ...................................................................................... 26
1.4.3. Quản lý hoạt động dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác của học
sinh tiểu học ......................................................................................................... 26
1.4.4. Quản lý lực lƣợng tham gia dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp
tác của học sinh tiểu học ...................................................................................... 29
1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng tới quản lý hoạt động dạy học phát triển năng lực giao
tiếp và hợp tác của học sinh Tiểu học .................................................................. 30
1.5.1. Yếu tố chủ quan ......................................................................................... 30
1.5.2. Yếu tố khách quan ...................................................................................... 32
TIỂU KẾT HƯƠNG 1 .................................................................................... 33
HƯƠNG 2......................................................................................................... 34
THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC PHÁT TRIỂN NĂNG
LỰC GIAO TIẾP VÀ HỢP TÁC CỦA HỌC SINH TIỂU HỌ

TRÊN ĐỊA

BÀN THỊ XÃ THUẬN AN, TỈNH BÌNH DƯƠNG ........................................ 34
2.1. Khái qt về tình hình kinh tế, xã hội và giáo dục thị xã Thuận An, tỉnh Bình
Dƣơng ................................................................................................................... 34
2.1.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội và giáo dục Thị xã Thuận
An, tỉnh Bình Dƣơng ............................................................................................ 34
2.1.2. Khái quát tình hình giáo dục tiểu học trên địa bàn thị xã Thuận An, tỉnh
Bình Dƣơng .......................................................................................................... 35
2.2. Mục đích, phƣơng pháp và tổ chức khảo sát thực trạng ............................... 36
2.2.1. Mục tiêu khảo sát ....................................................................................... 36

2.2.2. Đối tƣợng và địa bàn khảo sát ................................................................... 36

iv


2.2.3. Nội dung khảo sát....................................................................................... 37
2.2.4. hƣơng pháp khảo sát ................................................................................ 37
2.3. Thực trạng hoạt động dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác của
học sinh tiểu học trên địa bàn thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng ...................... 38
2.3.1. Thực trạng mục tiêu hoạt động dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp
tác của học sinh tiểu học trên địa bàn thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng .......... 38
2.3.2. Thực trạng hình thức thực hiện hoạt động dạy học phát triển năng lực giao
tiếp và hợp tác của học sinh trên địa bàn thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng ..... 40
2.3.3. Thực trạng phƣơng pháp dạy học và phƣơng pháp giáo dục thực hiện hoạt
động dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác của học sinh tiểu học ...... 41
2.3.4. Thực trạng các yếu tố tác động đến họat động dạy học phát triển năng lực
giao tiếp và hợp tác của học sinh tiểu học ........................................................... 43
2.3.5. Thực trạng đánh giá về hoạt động dạy học phát triển năng lực giao tiếp và
hợp tác ảnh hƣởng đến phát triển của học sinh các trƣờng tiểu học thị xã Thuận
An, tỉnh Bình Dƣơng ............................................................................................ 46
2.4. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp
tác của học sinh tiểu học trên địa bàn thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng .......... 47
2.4.1. Thực trạng quản lý mục tiêu hoạt động dạy học phát triển năng lực giao
tiếp và hợp tác của học sinh tiểu học trên địa bàn thị xã Thuận An, tỉnh Bình
Dƣơng ................................................................................................................... 47
2.4.2. Thực trạng quản lý nội dung hoạt động dạy học phát triển năng lực giao
tiếp và hợp tác của học sinh tiểu học ................................................................... 49
2.4.3. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp
tác cho học sinh tiểu học ...................................................................................... 51
2.4.4. Thực trạng vai trò của các lực lƣợng tham gia dạy học phát triển năng lực

giao tiếp cho học sinh ........................................................................................... 52
2.5. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động dạy học phát triển năng lực
giao tiếp và hợp tác của học sinh tiểu học trên địa bàn thị xã Thuận An, tỉnh Bình
Dƣơng ................................................................................................................... 54
2.5.1. Ƣu điểm ...................................................................................................... 54

v


2.5.2. Hạn chế....................................................................................................... 54
2.5.3. Nguyên nhân .............................................................................................. 55
TIỂU KẾT HƯƠNG 2 .................................................................................... 56
HƯƠNG 3......................................................................................................... 57
BIỆN PHÁP QUẢN L

HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC PHÁT TRIỂN NĂNG

LỰC GIAO TIẾP VÀ HỢP TÁC CỦA HỌC SINH TIỂU HỌ

TRÊN ĐỊA

BÀN THỊ XÃ THUẬN AN, TỈNH BÌNH DƯƠNG. ....................................... 57
3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp ................................................................. 57
3.1.1. Đảm bảo tính khoa học .............................................................................. 57
3.1.2. Đảm bảo tính thực tiễn ............................................................................... 57
3.1.3. Đảm bảo tính hệ thống ............................................................................... 57
3.1.4. Đảm bảo tính phát triển ngƣời học............................................................. 58
3.2. Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học phát triển năng lực giao
tiếp và hợp tác của học sinh tiểu học trên địa bàn thị xã Thuận An, Tỉnh Bình
Dƣơng ................................................................................................................... 58

3.2.1. Tổ chức các seminer nâng cao, bồi dƣỡng giáo viên về nhận thức phƣơng
pháp dạy học nhằm phát triển giao tiếp và hợp tác của giáo viên ở tổ chun mơn
và tồn trƣờng ...................................................................................................... 58
3.2.2. Xây dựng mơ hình dạy học nhằm phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác
cho học sinh phổ biến trong toàn trƣờng.............................................................. 60
3.2.3. Chỉ đạo xây dựng nội dung kế hoạch dạy học nhằm phát triển năng lực
giao tiếp và hợp tác của học sinh tiểu học ........................................................... 65
3.2.4. Huy động các nguồn lực, xây dựng môi trƣờng dạy học nhằm phát triển
năng lực giao tiếp và hợp tác của học sinh tiểu học............................................. 69
3.2.5. Đổi mới kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học phát triển năng lực giao tiếp
và hợp tác của học sinh tiểu học .......................................................................... 71
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................... 73
3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất. ............... 74
3.4.1. Mục đích khảo nghiệm. .............................................................................. 74
3.4.2. Nội dung khảo nghiệm ............................................................................... 74

vi


3.4.3. Đối tƣợng khảo nghiệm.............................................................................. 74
3.4.4. hƣơng pháp khảo nghiệm .......................................................................... 75
3.4.5. Kết quả khảo nghiệm ................................................................................. 75
TIỂU KẾT HƯƠNG 3 .................................................................................... 79
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .................................................................... 80
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................ 83
PHỤ LỤC ............................................................................................................ 87

vii

D NH MỤ

Á

HIỆU VIẾT TẮT

hữ viết tắt

STT

hữ viết đầy đủ

1.

BGH

Ban Giám Hiệu

2.

CNTT

Công nghệ thông tin

3.

GD&ĐT

Giáo dục và đào tạo

4.

GT

Giao tiếp

5.

GV

Giáo viên

6.

HS

Học sinh

7.

HSTH

Học sinh tiểu học

8.

HT

Hợp tác

9.

LLGD

Lực lƣợng giáo dục

10.

NL

Năng lực

11.

NLHS

Năng lực học sinh

12.

PTNL GT và HT

Phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác

13.

SGK

Sách giáo khoa

14.

TH

Tiểu học

15.

TNTPHCM

Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh

16.

TPT

Tổng phụ trách

viii


D NH MỤ

Á BẢNG

Bảng 2.1. Khái quát về quy mô bậc tiểu học trên địa bàn Thị xã Thuận An năm
học 2018-2019. ..................................................................................................... 35
Bảng 2.2. Kết quả xếp loại chất lƣợng giáo dục tiểu học năm học 2018-2019 Thị
xã Thuận An. ........................................................................................................ 35
Bảng 2.3. Thực trạng mục tiêu hoạt động dạy học phát triển năng lực giao tiếp và

hợp tác của học sinh tiểu học. .............................................................................. 38
Bảng 2.4. Thực trạng hình thức thực hiện hoạt động dạy học phát triển năng lực
giao tiếp và hợp tác cho học sinh. ........................................................................ 40
Bảng 2.5. Thực trạng phƣơng pháp dạy học và phƣơng pháp giáo dục thực hiện
hoạt động dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh. .......... 42
Bảng 2.6. Thực trạng các yếu tố tác động đến họat động dạy học phát triển năng
lực giao tiếp và hợp tác của học sinh tiểu học ..................................................... 43
Bảng 2.7. Đánh giá về hoạt động dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác
ảnh hƣởng đến phát triển của học sinh các trƣờng tiểu học thị xã Thuận An, tỉnh
Bình Dƣơng. ......................................................................................................... 46
Bảng 2.8. Thực trạng quản lý mục tiêu hoạt động dạy học phát triển năng lực
giao tiếp và hợp tác. ............................................................................................. 47
Bảng 2.9. Thực trạng quản lý nội dung hoạt động dạy học PTNTGT và HT của
học sinh tiểu học................................................................................................... 49
Bảng 2.10. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học PTNLGT và HT cho học sinh
tiểu học. ................................................................................................................ 51
Bảng 2.11. Thực trạng vai trò của các lực lƣợng tham gia dạy học phát triển năng
lực giao tiếp cho học sinh..................................................................................... 52
Bảng 3.1. Thiết kế các hoạt động của ngƣời dạy. ................................................ 63
Bảng 3.2. Thiết kế các hoạt động của học sinh. ................................................... 66
Bảng 3.3. Tiêu chí thiết kế bài học hợp tác. ......................................................... 66
Bảng 3.4. Đánh giá của CBQL, GV về tính cần thiết của các biện pháp quản lý
hoạt động dạy học PTNLGT và HT cho HSTH................................................... 75

ix


Bảng 3.5. Đánh giá của CBQL, GV về tính khả thi của các biện pháp quản lý
hoạt động dạy học PTNLGT và HT cho HSTH................................................... 76

x


D NH MỤ

Á SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ

Sơ đồ 3.1. Mô hình dạy học hợp tác ở Tiểu học ............................................................. 61
Biểu đồ 3.1. Đánh giá của CBQL, GV về tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt
động dạy học PTNLGT và HT cho HSTH ..................................................................... 77

xi


PHẦN MỞ ĐẦU
1. L do chọn đề t i
Nghị quyết số 29 của Hội nghị Trung ƣơng 8 khóa XI về đổi mới căn bản,
toàn diện giáo dục và đào tạo nêu r : Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phƣơng pháp
dạy và học theo hƣớng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận
dụng kiến thức, kỹ năng của ngƣời học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một
chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự
học, tạo cơ sở để ngƣời học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển
năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa
dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh
ứng dụng cơng nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học” (Ban Chấp
Hành Trung Ƣơng Đảng, 2013). Quan điểm định hƣớng của Đảng là cơ sở quan
trọng để các địa phƣơng, các trƣờng học quyết tâm đổi mới cách dạy, cách học
nhằm hƣớng đến mục tiêu đào tạo nguồn nhân lực, phát triển năng lực của ngƣời
học đáp ứng yêu cầu xây dựng và phát triển đất nƣớc trong thời kỳ mới.
Trong văn bản hợp nhất số 03/VBHN-BGDĐT ngày 28 tháng 9 năm 2016

của Bộ Giáo dục và Đào tạo về sửa đổi bổ sung một số quy định đánh giá học
sinh tiểu học chỉ rõ tại khoản 2 điều 3: Giúp học sinh có khả năng tự nhận xét,
tham gia nhận xét; tự học, tự điều chỉnh cách học; giao tiếp hợp tác; có hứng thú
học tập và rèn luyện để tiến bộ”. Sự đổi mới cách dạy là nhằm đào tạo nên những
cơng dân tồn cầu” có năng lực sẵn sàng thích ứng với bối cảnh xã hội năng
động ngày nay, có năng lực hợp tác cùng nhau để giải quyết các vấn đề thực tiễn
của cuộc sống ngày càng phức tạp, đa dạng, đầy thách thức nan giải mà mỗi quốc
gia, mỗi tổ chức, mỗi cá nhân không thể tự giải quyết một mình đƣợc. Cụ thể
theo Thơng tƣ số 32/2018/TT-BGDĐT ngày 26 tháng 12 năm 2018 của Bộ Giáo
dục và Đào tạo về việc ban hành chƣơng trình giáo dục phổ thông. Với điểm mới
trong mục tiêu giáo dục tiểu học giúp học sinh hình thành và phát triển những
yếu tố căn bản đặt nền móng cho sự phát triển hài hòa về thể chất lẫn tinh thần,
phẩm chất và năng lực; định hƣớng vào giáo dục về giá trị bản thân, gia đình,
cộng đồng và thói quen nền nếp cần thiết trong học tập và sinh hoạt. Việc giáo

1


dục học sinh phát triển năng lực chủ động giao tiếp, hợp tác với ngƣời khác thì sẽ
dễ dàng giải quyết vấn đề trong học tập và đời sống. Năng lực giao tiếp và hợp
tác cũng là một trong những năng lực quan trọng trong xã hội thời kì mới. Nó
giúp cho học sinh tự tạo cơ hội chủ động trao đổi và phản ánh những mong
muốn, suy nghĩ của bản thân.
Trong bối cảnh gia đình hiện nay, hầu hết mỗi bậc phụ huynh đều chú
trọng đến việc học văn hóa ở trƣờng mà bỏ quên việc xây dựng năng lực cần thiết
cho con em mình cụ thể là năng lực giao tiếp và hợp tác. Hiện tại trên địa bàn thị
xã Thuận An với mật độ dân số đông nhƣng thành phần dân cƣ chủ yếu là nhập
cƣ cơ học đang sinh sống và làm việc trên địa bàn chủ yếu là công nhân nên sự
quan tâm đến việc phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh từ phía
gia đình cịn hạn chế; các tiết học phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác chủ yếu

tự lồng ghép vào tiết học chƣa phát huy hết hiệu quả. Chính từ những bất cập đã
nêu cần tăng cƣờng quản lý hoạt động dạy học phát triển năng lực giao tiếp và
hợp tác trên địa bàn do đó tác giả lựa chọn đề tài “Quản lý hoạt động dạy học
phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác của học sinh tiểu học trên địa bàn Thị
xã Thuận An, tỉnh Bình Dương” làm luận văn Thạc sĩ với mong muốn tìm ra
các biện pháp quản lý để hoạt động dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp
tác của học sinh tiểu học trên địa bàn hiệu quả tốt hơn đáp ứng yêu cầu xã hội địi
hỏi trong thời kỳ cơng nghiệp hố, hiện đại hố đất nƣớc trong bối cảnh đất nƣớc
hội nhập ngày càng sâu rộng.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở hệ thống hố cơ sở lí luận đề tài nhằm khảo sát thực trạng
quản lý hoạt động dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác của học sinh
tại các trƣờng Tiểu học trên địa bàn thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng; đề xuất
các biện pháp quản lý hoạt động dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác
của học sinh tại các trƣờng Tiểu học trên địa bàn thị xã Thuận An, tỉnh Bình
Dƣơng ngày càng tốt hơn.
3.
3.1.

hách thể v đối t ợng nghiên cứu
hách thể nghiên cứu: Quản lý hoạt động dạy học trƣờng tiểu học.

2


3.2. Đối t ợng nghiên cứu: Quản lý hoạt động dạy học phát triển năng
lực giao tiếp và hợp tác của học sinh ở các trƣờng Tiểu học trên địa bàn thị xã
Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng.
4. Phạm vi nghiên cứu
4.1. Về nội dung

Đề tài tập trung phân tích hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy học
phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác của học sinh ở các trƣờng Tiểu học trên
địa bàn Thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng
4.2. Về địa b n
Đề tài nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động dạy học phát triển năng
lực giao tiếp và hợp tác của học sinh ở các trƣờng Tiểu học (Tuy An, An Phú,
Bình Thuận, Thuận Giao, Bình Hịa, Bình Nhâm) tại Thị xã Thuận An, tỉnh Bình
Dƣơng.
4.3. Về thời gian
Đề tài khảo sát thực trạng quản lý hoạt động dạy học phát triển năng lực
giao tiếp và hợp tác của học sinh ở các trƣờng Tiểu học tại Thị xã Thuận An,
tỉnh Bình Dƣơng trong thời gian hai năm học: năm học 2017-2018 và 2018-2019.
5. Giả thuyết hoa học
Công tác quản lý hoạt động dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp
tác của học sinh ở các trƣờng Tiểu học trên địa bàn Thị xã Thuận An, tỉnh Bình
Dƣơng cịn nhiều vấn đề bất cập nhƣ: mục tiêu quản lý hoạt động dạy học phát
triển năng lực giao tiếp và hợp tác ở trƣờng tiểu học, nội dung quản lý hoạt động
dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác ở trƣờng tiểu học, hoạt động dạy
học hoạt động dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác ở trƣờng tiểu học
và các lực lƣợng tham gia hoạt động dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp
tác ở trƣờng tiểu học. Nếu hệ thống đƣợc cơ sở lý luận và khảo sát đúng thực
trạng quản lý hoạt động dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác của học
sinh ở các trƣờng Tiểu học tại Thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng thì sẽ đề xuất
đƣợc các biện pháp cho công tác quản lý hiệu quả hoạt động dạy học phát triển

3


năng lực giao tiếp và hợp tác ở trƣờng tiểu học địa bàn Thị xã Thuận An, tỉnh
Bình Dƣơng ngày càng tốt hơn.

6. Nhiệm vụ nghiên cứu
6.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về hoạt động dạy học và quản lý hoạt động
dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác của học sinh ở các trƣờng Tiểu
học trên địa bàn thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng.
6.2.

hảo sát thực trạng của công tác quản lý hoạt động dạy học phát

triển năng lực giao tiếp và hợp tác của học sinh ở các trƣờng Tiểu học trên địa
bàn thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng.
6.3. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động dạy học phát triển năng lực giao
tiếp và hợp tác của học sinh ở các trƣờng Tiểu học trên địa bàn thị xã Thuận An,
tỉnh Bình Dƣơng để nâng cao hiệu quả quản lý.
7. Ph
7.1. Ph

ng pháp luận v ph

ng pháp nghiên cứu

ng pháp luận

7.1.1.Quan điểm hệ thống-cấu trúc
Tiếp cận quan điểm hệ thống-cấu trúc trong đề tài nghiên cứu này là
nghiên cứu hoạt động dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác của học
sinh và quản lý hoạt động dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác của
học sinh nhƣ một hệ thống bao gồm: mục đích, nội dung, chủ thể, khách thể, hình
thức, biện pháp và các điều kiện. Các thành tố này có mối quan hệ biện chứng
với nhau. Hoạt động dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác của học
sinh là một hoạt động giáo dục có mối liên quan với các hoạt động khác trong

trƣờng tiểu học. Hoạt động dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác
trong trƣờng tiểu học có mối liên hệ với các hoạt động của gia đình và xã hội.
7.1.2. Quan điểm lịch sử-logic
Tiếp cận quan điểm lịch sử trong đề tài nghiên cứu này là sử dụng quan
điểm bối cảnh của Việt Nam và nƣớc ngồi để đánh giá cơng tác quản lý hoạt
động dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác của học sinh.
Tiếp cận quan điểm logic trong đề tài nghiên cứu này là đòi hỏi xem xét,
phân tích hoạt động dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác và công tác

4


quản lý hoạt động dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác của học sinh
theo một quá trình suy luận biện chứng, logic từ trƣớc đến nay, ở trong nƣớc và
ngoài nƣớc.
7.1.3. Quan điểm thực tiễn
Tiếp cận quan điểm thực tiễn trong đề tài nghiên cứu này là khảo sát, đánh
giá thực trạng hoạt động dạy học phát triển năng lực giao tiếp của học sinh và
hợp tác và quản lý hoạt động dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác của
học sinh tại các trƣờng tiểu học trên địa bàn Thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng.
Từ đó đề xuất những biện pháp quản lý hoạt động dạy học phát triển năng lực
giao tiếp và hợp tác của học sinh. Những kết quả nghiên cứu có thể vận dụng vào
quản lý hoạt động dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác của học sinh
các trƣờng Tiểu học trên địa bàn Thị Xã Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng.
7.2. Ph

ng pháp nghiên cứu

7.2.1. Ph

ng pháp nghiên cứu l luận

hân tích, so sánh, tổng hợp, phân loại và hệ thống hóa các nội dung trong
các tài liệu, cơng trình nghiên cứu khoa học có liên quan đến đề tài nhằm xây
dựng cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học phát triển năng lực giao tiếp và
hợp tác của học sinh ở các trƣờng Tiểu học.
7.2.2. Ph
7.2.2.1. Ph

ng pháp nghiên cứu thực tiễn
ng pháp điều tra bằng bảng hỏi

Mục đích: Thu thập thông tin, số liệu về thực trạng hoạt động quản lý
hoạt động dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác của học sinh ở các
trƣờng Tiểu học trên địa bàn thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng qua việc sử
dụng bảng hỏi.
Cách thực hiện: xây dựng bảng hỏi, gửi đến cán bộ quản lý, giáo viên 6
trƣờng Tiểu học trên địa bàn Thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng.
7.2.2.2. Ph

ng pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động

Mục đích: Tìm hiểu về cách tổ chức quản lý hoạt động dạy học phát triển
năng lực giao tiếp và hợp tác của học sinh ở các trƣờng Tiểu học trên địa bàn thị
xã Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng

5


Cách thực hiện: hân tích các kế hoạch giảng dạy, giáo án, biên bản sinh

hoạt tổ chuyên môn…
7.2.2.3. Ph

ng pháp ử l số liệu thống ê

uận văn sử dụng phƣơng pháp thống kê toán học bằng phần mềm S SS
để xử lý các dữ liệu định lƣợng thu đƣợc từ bảng hỏi khảo sát.
8. Đóng góp của đề t i
* Ý nghĩa lý luận:
Làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận về dạy học PTNLGT và HT cho học
sinh TH; về quản lý hoạt động dạy học phát triển NLGT và HT cho học sinh TH.
Cụ thể là:
Làm sáng tỏ các đặc điểm của dạy học PTNLGT và HT cho học sinh TH.
Thiết lập mối quan hệ giữa nội dung của quản lý hoạt động giáo dục với
quản lý hoạt động dạy học PTNL GT và HT cho học sinh TH nhằm định hƣớng
các nội dung cơ bản của quản lý hoạt động dạy học PTNL GT và HT cho học
sinh TH.
* Ý nhĩa thực tiễn:
Làm rõ thực trạng trong quản lý hoạt động dạy học phát triển NLGT và
HT cho học sinh TH trên địa bàn Thị xã Thuận An, Tỉnh Bình Dƣơng.
Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học PTNLGT và HT cho
học sinh TH trên địa bàn Thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng nhằm nâng cao chất
lƣợng, hiệu quả hoạt động hoạt động dạy học PTNLGT và HTcho học sinh TH
trên địa bàn Thị xã Thuận An, tỉnh Bình Dƣơng.
Kết quả nghiên cứu của đề tài luận văn có thể đƣợc sử dụng làm tài liệu
tham khảo trong bồi dƣỡng về dạy học PTNLGT và HT cho học sinh; bồi dƣỡng
cho giáo viên, cán bộ quản lý trƣờng TH.
9. ấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, luận văn sẽ trình bày
trong 3 chƣơng:

Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học phát triển năng lực
giao tiếp và hợp tác của học sinh tiểu học.

6


Chƣơng 2: Thực trạng công tác quản lý hoạt động dạy học phát triển năng
lực giao tiếp và hợp tác của học sinh tiểu học trên địa bàn Thị xã Thuận An, tỉnh
Bình Dƣơng.
Chƣơng 3: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học phát triển năng lực giao
tiếp và hợp tác của học sinh tiểu học trên địa bàn Thị xã Thuận An, tỉnh Bình
Dƣơng.

7


HƯƠNG 1
Ơ SỞ L LUẬN VỀ QUẢN L HOẠT ĐỘNG DẠY HỌ PHÁT
TRIỂN NĂNG LỰ GI O TIẾP VÀ HỢP TÁ

Ủ HỌ SINH

TIỂU HỌ
1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề về quản l hoạt động dạy
học phát triển năng lực giao tiếp v hợp tác của học sinh tiểu học
1.1.1. Nghiên cứu ở n ớc ngo i
Những nghiên cứu ở nƣớc ngoài tập trung vào một số vấn đề sau đây:
Sự hình thành và phát triển của xu hướng dạy học tiếp cận năng lực.
Tiếp cận năng lực (NL) trong giáo dục nói chung, dạy học nói riêng đƣợc
hình thành, phát triển rộng khắp ở Mỹ vào những năm 1970 và trở thành một

phong trào với những nấc thang mới trong những năm 1990 ở Anh, Úc, New
Zealand, xứ Wales...
Sở dĩ có sự phát triển mạnh mẽ này là do rất nhiều học giả và các nhà thực
hành phát triển nguồn nhân lực xem tiếp cận N là cách thức có ảnh hƣởng nhiều
nhất, đƣợc ủng hộ mạnh mẽ nhất để cân bằng giáo dục và quá trình dạy học, là
cách thức để chuẩn bị lực lƣợng lao động cho một nền kinh tế cạnh tranh toàn
cầu” và là một câu trả lời mạnh mẽ đối với những vấn đề mà các nhà trƣờng, cá
nhân, tổ chức đang phải đối mặt trong thế kỷ XXI”
Mơ hình năng lực trong dạy học.
Boyatzid (1982) cho rằng phát triển dạy học dựa trên mơ hình N cần xử
lý một cách có hệ thống ba khía cạnh sau: (1) xác định các N , (2) phát triển
chúng, và (3) đánh giá chúng một cách khách quan. Để xác định đƣợc các N ,
điểm bắt đầu thƣờng là các kết quả đầu ra (outputs). Từ đó, đi đến xác định vai
trị của những ngƣời có trách nhiệm phải tạo ra các kết quả đầu ra này.. Mơ hình
N đã đƣợc phát triển rộng khắp trên thế giới với Hệ thống chất lƣợng quốc gia
về đào tạo nghề nghiệp ở Anh và xứ Wales; hung chất lƣợng quốc gia của New
Zealand; Các tiêu chuẩn chất lƣợng của Hội đồng đào tạo quốc gia Australia;
Những kỹ năng cần thiết phải đạt đƣợc của Hội đồng đào tạo quốc gia Mỹ…
Cùng với nghiên cứu mơ hình N trong dạy học, các tác giả còn xây dựng mô

8


hình N của các nhà quản lý. Morley & Vilkinas đã tổng kết đƣợc 16 đặc tính
xác định N cho những nhà quản lý trong khu vực cơng, trong đó có lĩnh vực
GD&ĐT, đó là: 1) Tầm nhìn và sứ mạng; 2) Thực hiện; 3) Chiến lƣợc; 4) Quản
lý con ngƣời; 5) Quan hệ công chúng, cộng đồng; 6) Sự phức tạp; 7) Quan hệ với
các q trình chính trị; 8) Tính trách nhiệm; 9) Thành tựu; 10) Năng lực trí tuệ,
tƣ duy; 11) Các đặc tính cá nhân, đặc biệt là tự quản; 12) Chính sách; 13)

ỹ

năng quan hệ qua lại giữa các cá nhân; 14) Thay đổi; 15) Truyền đạt; 16) Quản lý
nguồn lực. Từ đó, theo các tác giả này, muốn nâng cao hiệu quả quản lý, bản
thân các nhà quản lý phải đƣợc phát triển các N đặc trƣng cho hoạt động quản
lý. Trên cơ sở các N chung, mỗi lĩnh vực quản lý đòi hỏi những N riêng.
Ưu thế của dạy học tiếp cận năng lực để người học tự kiểm tra đánh giá.
Theo Richard and Rodger (2001) Tiếp cận năng lực trong dạy học tập
trung vào kết quả học tập, nhắm tới những gì ngƣời học dự kiến phải làm đƣợc
hơn là nhắm tới những gì họ cần phải học đƣợc”
hi tổng kết các lý thuyết về tiếp cận dựa trên N trong dạy học và phát
triển, aprock (2001) đã chỉ ra năm đặc tính cơ bản của tiếp cận này:
1) Tiếp cận N dựa trên triết lý ngƣời học là trung tâm; 2) Tiếp cận N
thực hiện việc đáp ứng các đòi hỏi của chính sách; 3) Tiếp cận N là định hƣớng
cuộc sống thật; 4) Tiếp cận N rất linh hoạt và năng động; 5) Những tiêu chuẩn
của N đƣợc hình thành một cách r ràng. Chính những đặc tính nói trên đã làm
cho tiếp cận theo N có những ƣu thế nổi bật so với các cách tiếp cận khác trong
dạy học. Theo

erka (2001) những ƣu thế đó là: 1) Tiếp cận N cho phép cá

nhân hóa việc học: trên cơ sở mơ hình N , ngƣời học sẽ bổ sung những thiếu hụt
của mình để thực hiện những nhiệm vụ cụ thể; 2) Tiếp cận N chú trọng vào kết
quả (outcomes) đầu ra; 3) Tiếp cận N tạo ra những linh hoạt trong việc đạt tới
các kết quả đầu ra, theo những cách thức riêng phù hợp với đặc điểm và hồn
cảnh của cá nhân; 4) Tiếp cận N cịn tạo khả năng cho việc xác định một cách
r ràng những gì cần đạt đƣợc và những tiêu chuẩn cho việc đo lƣờng các thành
quả học tập của ngƣời học. Việc chú trọng vào kết quả đầu ra và những tiêu
chuẩn đo lƣờng khách quan của những N cần thiết để tạo ra các kết quả này là

9


điểm đƣợc các nhà hoạch định chính sách GD&ĐT và phát triển nguồn nhân lực
đặc biệt quan tâm nhấn mạnh.
Định hướng dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác ở các nước
Ở Singapore nội dung dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác ở
bậc TH đƣợc xem là nội dung cốt l i. Bên cạnh yêu cầu kiến thức mà học sinh
đạt đƣợc thì học sinh phải có đƣợc tám năng lực chính trong đó học sinh phải đạt
đƣợc năng lực giao tiếp; năng lực hợp tác và xã hội. Các năng lực này phải đƣợc
học sinh sử dụng thành thạo khi kết thúc cấp tiểu học.
Đối với trƣờng TH, Bộ giáo dục Singapore đƣa ra chính sách Giáo dục
tích cực” để kích thích tinh thần học tập của học sinh ngay từ khi các em bƣớc
chân vào trƣờng. Việc đổi mới phƣơng pháp dạy và học tăng cƣờng hợp tác làm
việc nhóm gắn với xã hội giúp ngƣời học phát triển kỹ năng xã hội qua làm việc
nhóm nhằm đạt mục tiêu chung trong lĩnh vực hợp tác, phát triển năng lực giao
tiếp trong lĩnh vực truyền thông.
Ở Niudilan mối liên hệ giữa năng lực, lĩnh vực học tập và phƣơng pháp
dạy học nhằm giúp học sinh hình thành và phát triển năng lực. Việc giúp học
sinh phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác họ sử dụng phƣơng pháp dạy học
tăng cƣờng học tập hợp tác, hỗ trợ học tập và chia sẻ vì theo họ học sinh tham gia
vào các hoạt động khi học thơng qua các cuộc trị chuyện với ngƣời khác, với các
thành viên trong gia đình và trong cộng đồng. Vì thế giáo viên cần khuyến khích
sự hợp tác bằng cách tổ chức lớp nhƣ cộng đồng xã hội thu nhỏ. Nhờ vậy, cả giáo
viên và học sinh đều có cơ hội tham gia giao tiếp, hợp tác, trao đổi, phản hồi liên
tục trong học tập.
Ở nƣớc ngoài việc nghiên cứu dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp
tác chỉ đƣợc xem là một mảng nhỏ trong việc hình thành năng lực chung tổng thể
nên các hầu hết các tác giả chỉ tập trung đi sâu vào nghiên cứu dạy học phát triển
hình thành năng lực chung sự hình thành và phát triển của xu hƣớng dạy học tiếp

cận năng lực, mơ hình năng lực trong dạy học, ƣu thế của dạy học tiếp cận năng
lực cho ngƣời học tự kiểm tra đánh giá nhằm thúc đẩy sự phát triển năng lực
chung ở học sinh cũng nhƣ quản lý hình thành năng lực chung cịn nghiên cứu về

10


quản lý dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh tiểu ít đƣợc
đề cập đến.
1.1.2. Nghiên cứu trong n ớc
Những nghiên cứu ở trong nƣớc tập trung vào một số vấn đề sau đây:
Sự cần thiết phải chuyển sang dạy học theo định hướng phát triển năng
lực học sinh
Tuy khơng có cơng trình nào trực tiếp đề cập đến vấn đề này, nhƣng thông
qua nghiên cứu các tác giả Đặng Quốc Bảo và hạm Minh Mục (2015), Nguyễn
Thu Hà (2014), hạm Đỗ Nhật Tiến (2015), Hồng Hịa Bình (2015), Nguyễn
Vũ Bích Hiền (2014) có thể thấy, trong bối cảnh tồn cầu hóa và nền kinh tế tri
thức nhƣ hiện nay, dạy học truyền thống tập trung vào nội dung kiến thức khơng
cịn phù hợp nữa. Vì thế, để giáo dục Việt Nam sớm tìm thấy tiếng nói chung với
các nền giáo dục tiên tiến trong khu vực và thế giới thì điều quan trọng là phải
nhanh chóng chuyển hệ thống giáo dục của nƣớc ta sang tiếp cận phát triển
NLHS.
Thiết kế chương trình dạy học theo định hướng phát triển năng lực học
sinh
Đây là phƣơng diện thu hút đƣợc sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu,
nhất là từ sau khi có Nghị quyết Hội nghị lần thứ 8 BCH Trung ƣơng khóa XI về
đổi mới căn bản, tồn diện GD&ĐT. Có thể kể ra đây một số nghiên cứu của các
tác giả Đỗ Ngọc Thống (2011), ƣơng Việt Thái (2012), Nguyễn Công

hanh

(2014). Theo các tác giả, chƣơng trình dạy học truyền thống đƣợc xem là chƣơng
trình định hƣớng nội dung; chú trọng việc truyền thụ cho ngƣời học hệ thống tri
thức khoa học về các lĩnh vực khác nhau. Cịn chƣơng trình dạy học định hƣớng
N

là chƣơng trình định hƣớng kết quả đầu ra, nhằm mục tiêu phát triển N

ngƣời học. Chất lƣợng đầu ra, có thể coi là sản phẩm cuối cùng” của quá trình
dạy học. Việc quản lý chất lƣợng dạy học chuyển từ việc điều khiển đầu vào”
sang điều khiển đầu ra”, tức là kết quả học tập của HS. Chƣơng trình dạy học
định hƣớng phát triển N khơng quy định những nội dung dạy học chi tiết mà
quy định những kết quả đầu ra mong muốn của quá trình giáo dục, trên cơ sở đó

11


đƣa ra những hƣớng dẫn chung về việc lựa chọn nội dung, phƣơng pháp, tổ chức
và đánh giá kết quả dạy học nhằm đảm bảo thực hiện đƣợc mục tiêu dạy học tức
là đạt đƣợc kết quả đầu ra mong muốn. Trong chƣơng trình định hƣớng phát triển
N , mục tiêu học tập, tức là kết quả học tập mong muốn thƣờng đƣợc mô tả
thông qua hệ thống các N .

ết quả học tập mong muốn đƣợc mô tả chi tiết và

có thể quan sát, đánh giá đƣợc. HS cần đạt đƣợc những kết quả, yêu cầu đã quy
định trong chƣơng trình. Việc đƣa ra các chuẩn dạy học cũng nhằm đảm bảo
quản lý chất lƣợng dạy học theo định hƣớng kết quả đầu ra. Ƣu điểm của chƣơng
trình dạy học định hƣớng phát triển N là tạo điều kiện quản lý chất lƣợng theo
kết quả đầu ra đã quy định, nhấn mạnh N vận dụng của HS.

Mơ hình tổ chức hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực
học sinh.
Theo các tác giả Đặng Quốc Bảo và Nguyễn Sỹ Thu (2014) tổ chức dạy
học theo định hƣớng phát triển N HS là giúp HS thấu hiểu học để làm gì - Học
cái gì” để có N đích thực; đồng thời bồi dƣỡng cho HS cách Học hiệu quả” để
có N bền vững. Bên cạnh đấy, các tác giả còn chỉ ra những N tƣ duy nền tảng
cần trang bị cho HS trong q trình dạy học, đó là: Tƣ duy ngun tắc (thơng
thạo một lĩnh vực chính và ít nhất một lĩnh vực chun mơn); Tƣ duy tổng hợp
(biết hợp nhất các ý kiến chuyên môn khác nhau thành một tổng thể, gắn tổng thể
này với tổng thể khác); Tƣ duy sáng tạo (biết khám phá và làm r những vấn đề,
những đòi hỏi của thực tiễn); Tƣ duy tôn trọng (nhận biết và thấu hiểu sự khác
biệt giữa các dòng tƣ tƣởng); Tƣ duy đạo đức (hoàn thành trách nhiệm là một
ngƣời lao động).
Các tác giả khác Nguyễn Thị an hƣơng (2014), Nguyễn Văn hƣơng
(2014) lại cho rằng, để tổ chức hiệu quả hoạt động dạy học theo định hƣớng phát
triển N học sinh cần chú ý đến việc sử dụng các phƣơng pháp và hình thức tổ
chức dạy học, tạo điều kiện tốt nhất cho học sinh thực hành, vận dụng kiến thức
trong những tình huống đa dạng. nếu trong quá trình dạy học, giáo viên không tổ
chức đƣợc các hoạt động học tập phù hợp cho HS thì khơng thể hình thành đƣợc
ở các em những N mong muốn - điều mà dạy học theo tiếp cận phát triển N

12