G an van 8 hoc ki II

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (782.73 KB, 138 trang )

(1)Ng÷ V¨n 8 – K× II TuÇn 20. TiÕt 73 – Bµi 18. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. Nhí rõng ( ThÕ L÷ ). A. Mục tiêu cần đạt: - Kiến thức: - Cảm nhận đợc niềm khát khao tự do mãnh liệt, nỗi chán ghét sâu sắc cái thực tại tù túng, tầm thờng, giả dối đợc thể hiện qua lời con hổ bị nhốt ở vờn bách thú. - Kỹ năng: - Thấy đợc tác dụng của thủ pháp nhân hoá, bút pháp lãng mạn đầy truyền c¶m cña bµi th¬. - T tëng: Gi¸o dôc t×nh yªu níc, ý thøc muèn v¬n lªn tho¸t khái cuéc sèng tï tóng giam cÇm, nh¹t nhÏo, gi¶ dèi B. ChuÈn bÞ: - GV: So¹n gi¸o ¸n, tµi liÖu tham kh¶o vÒ nhµ th¬ ThÕ L÷, cuèn Thi nh©n ViÖt Nam - HS: So¹n tríc bµi ë nhµ, häc thuéc th¬ C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: Theo em, nh thÕ nµo gäi lµ th¬ cæ? KÓ tªn mét vµi bµi th¬ cæ mµ em đã học, đã đọc. - HS đứng tại chỗ trả lời. GV nhận xét và nếu cần, có thể nêu một số khía cạnh để nhận diện thơ cổ nh: thể thơ thất ngôn đờng luật, tứ tuyệt đờng luật; niêm luật chặt chẽ, ngôn ngữ tợng trng, ớc lệ, nhiều ®iÓn cè... 2. Bµi míi: Giới thiệu bài mới: Sau khi nêu đặc điểm của thơ cổ, GV chuyển tiếp vào "Nhớ rừng", mét bµi th¬ tiªu biÓu thuéc th¬ míi. Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt Híng dÉn HS t×m hiÓu chung vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm. I. Giíi thiÖu t¸c gi¶ t¸c ? GV yªu cÇu 1 HS dùa vµo "chó thÝch" nªu nh÷ng hiÓu phÈm. biÕt vÒ t¸c gi¶. GV nhÊn m¹nh mét sè nÐt chÝnh. 1. T¸c gi¶: - ThÕ L÷ (1907 - 1989), quª B¾c Ninh, lµ nhµ th¬ tiªu ThÕ L÷ (1907 - 1989), quª biÓu nhÊt cña phong trµo th¬ míi 1932 - 1935. "Khi Th¬ B¾c Ninh, lµ nhµ th¬ tiªu biÓu Mới vừa ra đời, Thế Lữ nh vầng sao đột hiện sáng chói nhất của phong trào thơ mới kh¾p c¶ trêi th¬ ViÖt Nam (Hoµi Thanh). 1932 - 1935. - T¸c phÈm tiªu biÓu: MÊy vÇn th¬ (1935). - T¸c phÈm tiªu biÓu: MÊy - GV hái: "Nhí rõng" lµ mét bµi th¬ míi. VËy, so víi vÇn th¬ (1935). th¬ cæ, th¬ míi lµ lo¹i th¬ nh thÕ nµo? Em cã hiÓu biÕt gì về phong trào Thơ Mới? HS suy nghĩ, làm việc độc lËp, GV tæng kÕt, bæ sung. GV: Më réng vÒ kh¸i niÖm "th¬ míi" vµ phong trµo Th¬ Míi - Khái niệm "thơ mới" dùng để gọi thể thơ tự do có số chữ, số câu trong bài không hạn định. Nhớ rừng là một ví dụ sinh động - Phong trµo Th¬ Míi lµ tªn gäi cña phong trµo th¬ (cßn gäi lµ th¬ l·ng m¹n) ViÖt Nam 1932 - 1945 víi nh÷ng tªn tuæi næi tiÕng nh: ThÕ L÷, Lu Träng L, Xu©n DiÖu, Huy CËn, ChÕ Lan Viªn,... GV: Hớng dẫn học sinh đọc:- Thay đổi, nhấn mạnh các II. Đọc và tìm hiểu văn bản s¾c th¸i giäng ®iÖu giÔu nh¹i, kiªu hïng, bi tr¸ng cho phï hîp víi tõng c©u, tõng ®o¹n th¬. - GV gọi một vài HS đọc, GV điều chỉnh, nhận xét và đọc mẫu. - GV hái: Bµi th¬ cã bè côc nh thÕ nµo? Nªn ph©n tÝch theo híng nµo cho hîp lÝ? HS trao đổi. GV tổng kết, định hớng..

(2) * Bố cục: - Bài thơ 5 đoạn nhng đợc cấu trúc theo hai c¶nh tîng t¬ng ph¶n: Con hæ trong thùc t¹i vµ con hæ trong dÜ v·ng. - Phân tích theo cấu trúc đó sẽ tự nhiên và thuận lợi hơn. . Ph©n tÝch Híng dÉn HS ph©n tÝch t×nh c¶nh con hæ trong vên b¸ch thó. - GV hái: HiÖn t¹i, con hæ ®ang sèng trong mét kh«ng gian nh thÕ nµo? HS t¸i hiÖn, ph¸t hiÖn. GV tæng kÕt. - Tõ mét vÞ chóa tÓ mu«n loµi tung hoµnh chèn níc non hïng vÜ, nay con hæ bÞ giam h·m trong còi s¾t, mét kh«ng gian nhá bÐ, tï tóng, thËm chÝ tÇm thêng, gi¶ dèi: hoa ch¨m, cá xÐn, níc ®en gi¶ suèi, m« gß thÊp kÐm, d¨m võng l¸ b¾t chíc vÎ hoang vu... - ý thức đợc thực trạng đó, tâm trạng của kẻ "sa cơ" chất chøa c¶ "khèi c¨m hên" ngïn ngôt. GV hỏi: Sống trong không gian đó, tâm trạng của con hæ nh thÕ nµo? §éng t¸c n»m dµi tr«ng ngµy th¸ng dÇn qua ph¶i ch¨ng lµ sù b»ng lßng chÊp nhËn thùc t¹i? Giäng ®iÖu chÝnh trong hai khæ th¬ 1 vµ 4 lµ g×? - HS phân tích, trao đổi, thảo luận theo nhóm, nhóm cử đại diện trả lời. GV nhận xét và bình giảng định hớng. - Ch¸n ghÐt, bÊt lùc, nhng con hæ kh«ng cam chÞu chÊp nhận hoà mình vào thực tại đó. - Thái độ, giọng điệu kẻ bị giam hãm vẫn toát lên vẻ ng¹o m¹n, kiªu hïng cña mét vÞ chóa tÓ rõng giµ: khinh bØ lò ngêi ngÈn ng¬ m¾t bÐ vµ lò gÊu b¸o dë h¬i, v« t lù; khinh ghÐt vµ giÔu cît c¸i thùc t¹i cè lµm ra vÎ tù nhiªn, nhng cµng cè cµng lé râ c¸i vÎ tÇm thêng, gi¶ dèi. - B»ng nh÷ng h×nh ¶nh gîi c¶m, giµu chÊt t¹o h×nh vµ dòng cảm xúc cuồn cuộn, đoạn thơ 1 và 4 đã tạo nên bức tranh ®Çy t©m tr¹ng vÒ con hæ ë vên b¸ch th¶o, mét trang anh hïng lÉm liÖt, bÞ sa c¬ thÊt thÕ nhng quyÕt không hoà nhập với thực tại xã hội đơng thời.. 1. §o¹n 1 vµ 4: T×nh c¶nh cña con hæ trong vên b¸ch thó. - Tõ mét vÞ chóa tÓ mu«n loµi tung hoµnh chèn níc non hïng vÜ, nay con hæ bÞ giam h·m trong còi s¾t, mét kh«ng gian nhá bÐ, tï tóng, thËm chÝ tÇm thêng, gi¶ dèi: hoa ch¨m, cá xÐn, níc ®en gi¶ suèi, m« gß thÊp kÐm, d¨m võng l¸ b¾t chíc vÎ hoang vu.... - Ch¸n ghÐt, bÊt lùc, nhng con hæ kh«ng cam chÞu chÊp nhËn hoà mình vào thực tại đó. - Thái độ, giọng điệu kẻ bị giam h·m vÉn to¸t lªn vÎ ng¹o m¹n, kiªu hïng cña mét vÞ chóa tÓ rõng giµ: khinh bØ lò ngêi ngÈn ng¬ m¾t bÐ vµ lò gÊu b¸o dë h¬i, v« t lù; khinh ghÐt vµ giÔu cît c¸i thùc t¹i cè lµm ra vÎ tù nhiªn, nhng cµng cè cµng lé râ c¸i vÎ tÇm thêng, gi¶ dèi. 2. §o¹n 2 vµ 3: C¶nh con hæ ë chèn giang s¬n hïng vÜ trong dÜ v·ng huy hoµng. . §o¹n 2 vµ 3: Híng dÉn HS ph©n tÝch c¶nh con hæ ë chèn giang s¬n - §o¹n 2: hïng vÜ. - GV hái: Chèn giang s¬n, n¬i con hæ mét thêi "tung hoành hống hách" đợc hiện lên nh thế nào? HS t¸i hiÖn. GV tæng kÕt. - Nh÷ng c©u th¬ miªu t¶ c¶nh s¬n l©m hïng vÜ vµ h×nh ảnh con hổ ngự trị trong đó là những câu thơ đặc sắc nhÊt cña bµi th¬. §ã lµ mét bøc c¶nh d÷ déi, hoang s¬, ®Çy uy lùc cña thiªn nhiªn: bãng c¶ c©y giµ, giã gµo ngµn, nguån hÐt nói, khóc trêng ca d÷ déi.... - GV hỏi: Chân dung của con mãnh thú đợc tác giả khắc hoạ bằng những hình ảnh đặc sắc nào? HS ph¸t hiÖn, ph©n tÝch, b×nh gi¶ng. GV tæng kÕt, b×nh - Hoµ hîp vµ næi bËt gi÷a bøc c¶nh rõng giµ lµ h×nh ¶nh con giảng định hớng. - Hoà hợp và nổi bật giữa bức cảnh rừng già là hình ảnh hổ oai phong, đờng bệ với con hổ oai phong, đờng bệ với những "vũ điệu" đầy uy những "vũ điệu" đầy uy lực lực của rừng xanh: Ta bớc chân lên, dõng dạc, đờng của rừng xanh: Ta bớc chân hoàng - Lợn tấm thân nh sóng cuộn nhịp nhàng - Vờn lên, dõng dạc, đờng hoàng bóng âm thầm lá gai, cỏ sắc"... Sự im lặng âm thầm của Lợn tấm thân nh sóng cuộn nã kh«ng ph¶i lµ dÊu hiÖu b×nh yªn mµ tr¸i l¹i, ®Çy ®e nhÞp nhµng - Vên bãng ©m doạ đối với mọi vật. Những câu thơ sống động, giàu hình thầm lá gai, cỏ sắc"....

(3) ảnh đã diễn tả chính xác và hấp dẫn vẻ đẹp uy nghi, dòng m·nh mµ còng rÊt mÒm m¹i, uyÓn chuyÓn cña chóa s¬n l©m. 3. Cñng cè – dÆn dß Nhắc lại những thực tại mà con hổ đang chứng kiến phải chăng đó chính là những thực tại xã hội Việt Nam khi đó. Nhân dân ta cũng đang phải sống trong cảnh ngục tù, giả dối, đáng phê phán. Và tâm sự muốn tháo cũi sổ lồng của con hổ cũng chính là ớc muốn cña mçi ngêi d©n ViÖt Nam nãi chung, ThÕ L÷ nãi riªng. VÒ nhµ häc thuéc lßng bµi th¬. ChuÈn bÞ phÇn tiÕp theo ---------------------------------------------------------------------------------------------Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: TiÕt 74 – Bµi 18. Nhí rõng. ( TiÕp ) A. Mục tiêu cần đạt: ( Nh tiết 1 ) B. ChuÈn bÞ: ( Nh tiÕt 1 ) C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: ? H·y nªu t×nh c¶nh cña con hæ trong vên b¸ch thó nh thÕ nµo? T©m trạng của nó đợc thể hiện ra sao? 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt - GV hái: D¸ng ®iÖu cña con hæ trong bèn bøc c¶nh cña §o¹n 3: bé tø b×nh nh thÕ nµo, cã gièng nhau kh«ng? Theo em, đâu là cái hay của đoạn thơ này? HS trao đổi, thảo luận theo nhóm, nhóm cử đại diện trả lời. GV có thể gợi ý: ở bøc tranh thø nhÊt, d¸ng ®iÖu cña con hæ tr«ng gièng ai? bøc tranh thø hai, thø ba, thø t?... GV tæng kÕt, b×nh giảng định hớng. - Còng t¸i hiÖn dÜ v·ng huy hoµng nhng ®o¹n 3 cña bµi thơ là một bộ tranh tứ bình tuyệt đẹp. Cả bốn cảnh, cảnh nµo còng cã nói rõng hïng vÜ, hoµnh tr¸ng vµ næi bËt - Còng t¸i hiÖn dÜ v·ng huy giữa mỗi cảnh là hình ảnh con hổ uy nghi, nhớ rừng đến hoàng nhng đoạn 3 của bài cháy ruột. Dáng điệu của nó đợc khắc hoạ hết sức phong thơ là một bộ tranh tứ bình phú, kì vĩ và thơ mộng. Khi thì nó đợc hiện lên nh một tuyệt đẹp. Cả bốn cảnh, cảnh chàng thi sĩ lãng mạn, hào hoa đứng uống ánh trăng tan nào cũng có núi rừng hùng vĩ, bªn bê suèi; khi nã gièng mét nhµ hiÒn triÕt th©m trÇm hoµnh tr¸ng vµ næi bËt gi÷a lặng ngắm đất trời thay đổi sau ma bão; khi nó lại là một mỗi cảnh là hình ảnh con hổ bậc đế vơng hiền lành có chim ca hầu quanh giấc ngủ; uy nghi và cuối cùng, nó là chính nó, vị chúa tể rừng già tàn bạo, - Dáng điệu của nó đợc khắc d÷ déi, lµm chñ bãng tèi, lµm chñ vò trô. ho¹ hÕt søc phong phó, k× vÜ - GV hỏi: Theo em, có thể thay hình ảnh "mảnh mặt và thơ mộng. Khi thì nó đợc trời" bằng "mặt trời"; "đợi chết mảnh mặt trời" bằng hiện lên nh một chàng thi sĩ "đợi lặn mảnh mặt trời" đợc không? Vì sao? HS trao đổi, lãng mạn, hào hoa đứng uống thảo luận theo nhóm, nhóm cử đại diện trả lời. GV nhận ánh trăng tan bên bờ suối; khi xét, tổng kết và bình giảng định hớng nã gièng mét nhµ hiÒn triÕt - Mảnh mặt trời là một hình ảnh mới lạ trong thơ Thế thâm trầm lặng ngắm đất trời Lữ. ở đây, mặt trời không còn là một khối cầu lửa vô tri thay đổi sau ma bão; khi nó vô giác mà là một sinh thể. Trong cả vũ trụ bao la rộng lại là một bậc đế vơng hiền lớn, chỉ có một kẻ duy nhất đợc chúa sơn lâm coi là đối lành có chim ca hầu quanh thủ, đó là mặt trời. Nhng cả đối thủ đáng gờm đó cũng bị giấc ngủ; và cuối cùng, nó là chóa s¬n l©m nh×n b»ng con m¾t khinh bØ, ng¹o m¹n: chÝnh nã, vÞ chóa tÓ rõng giµ mÆt trêi tuy gay g¾t nhng còng chØ lµ mét "m¶nh". NÕu tµn b¹o, d÷ déi, lµm chñ bãng bỏ từ "mảnh" và thay từ "chết" bằng "đợi" thì câu thơ sẽ tối, làm chủ vũ trụ. trë nªn l¹c lâng bëi nã kh«ng hîp víi logÝc t©m tr¹ng TÇm vãc cña chóa tÓ rõng giµ cũng nh tầm vóc của con mãnh thú. Với câu thơ "Ta đợi đã đợc nâng lên ở mức phi th-.

(4) chÕt m¶nh mÆt trêi gay g¾t", "bµn ch©n ng¹o nghÔ cña con thú nh đã giẫm đạp lên bầu trời và cái bóng của nó cơ hồ đã trùm kín cả vũ trụ" (Chu Văn Sơn). Tầm vóc của chúa tể rừng già đã đợc nâng lên ở mức phi thờng và kì vĩ đến tột đỉnh. - GV hái: Theo em, c¸c ®iÖp tõ, ®iÖp ng÷, ®iÖp c©u hái trong ®o¹n th¬ trªn cã t¸c dông nghÖ thuËt nh thÕ nµo? (vấn đề tích hợp) HS trao đổi, thảo luận. GV tổng kết, bình giảng định hớng - Tuy nhiên, tất cả những điều đẹp đẽ trên giờ chỉ còn là dÜ v·ng, lµ giÊc m¬. Mét lo¹t nh÷ng c©u nghi vÊn "Nµo đâu...?", "Đâu...?" không có câu trả lời đợc lặp đi lặp lại nh mét nçi ¸m ¶nh, nh nçi nhí th¬ng kh¾c kho¶i, v« väng cña con hæ vÒ mét thêi vµng son, huy hoµng trong quá khứ xa xôi. Giấc mơ đột ngột khép lại trong một tiếng than, tiếng vọng đầy u uất, đau đớn, nuối tiếc: "Than «i! Thêi oanh liÖt nay cßn ®©u?" - GV hái: Khæ th¬ cuèi thÓ hiÖn ®iÒu g×? HS t×m tßi, ph¸t hiện. GV tổng kết, bình giảng định hớng - Khæ th¬ cuèi võa tiÕp tôc m¹ch t©m tr¹ng nhí tiÕc qu¸ khø võa nh mét tiÕng thë dµi vÜnh biÖt thêi oanh liÖt. Nhng dï thêi oanh liÖt kh«ng cßn n÷a, kh«ng bao giê trë lại thì nó vẫn thuộc về thời đã mất ấy chứ không cam tâm làm đồ chơi, một kẻ tầm thờng, vui lòng hoà nhập với thực tại. Nó luôn sống với những giá trị của thời đã qua để phản ứng lại với thực tại xã hội đơng thời, để vơn tíi c¸i cao c¶, tù do dï chØ lµ trong m¬ íc. - GV hái: T©m sù cña con hæ trong vên b¸ch thó gîi cho chóng ta nh÷ng liªn tëng g× vÒ t×nh c¶nh cña ngêi d©n ViÖt Nam lóc bÊy giê? HS tìm tòi, phát hiện. GV tổng kết, định hớng. - Đối lập gay gắt hai cảnh tợng, hai thế giới, tác giả đã thể hiện mối bất hoà sâu sắc đối với thực tại và niềm kh¸t khao tù do m·nh liÖt cña nh©n vËt tr÷ t×nh. Lêi con hổ trong bài thơ đã tìm đợc sự đồng cảm trong tâm hồn các nhà thơ lãng mạn và kín đáo khơi gợi lòng yêu nớc của ngời dân Việt Nam mất nớc lúc đó. * Hớng dẫn HS phân tích một số nét đặc sắc về nghệ thuËt cña bµi th¬. - GV hái: T¹i sao nãi "Nhí rõng" trµn ®Çy c¶m høng lãng mạn? HS trao đổi, thảo luận. GV định hớng. *. Vài nét về đặc sắc nghệ thuật của bài thơ - Bµi th¬ trµn ®Çy c¶m høng l·ng m¹n: m¹ch c¶m xóc cuån cuén, giäng ®iÖu hµo hïng, bót ph¸p cêng ®iÖu vµ sự phù hợp tuyệt vời giữa đối tợng mô tả và nghệ thuật mô tả của tác giả. Đây là đặc điểm tiêu biểu nhất của bút pháp thơ lãng mạn và cũng là một đặc điểm quan trọng cña v¨n biÓu c¶m. - GV hái: Nhê ®©u, b»ng biÖn ph¸p nghÖ thuËt g× mµ c©u chuyÖn con hæ ë vên b¸ch thó l¹i cã thÓ nãi lªn mét c¸ch s©u s¾c t©m sù cña con ngêi? HS tìm tòi, phân tích. GV tổng kết, định hớng. - Chọn một biểu tợng rất đắt là con hổ ở vờn bách thú, khai thác triệt để thủ pháp nhân hoá, Thế Lữ đã thể hiện sâu sắc và xúc động chủ đề tác phẩm. Tâm sự của vị chú tÓ rõng xanh còng chÝnh lµ t©m sù cña con ngêi, mét trang anh hïng sa c¬ mang t©m sù u uÊt, kh¸t khao tù do mãnh liệt, khát khao vơn tới cái cao cả, vĩ đại trong cuộc. ờng và kì vĩ đến tột đỉnh.. - Tuy nhiªn, tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu đẹp đẽ trên giờ chỉ còn là dĩ v·ng, lµ giÊc m¬.. - Đối lập gay gắt hai cảnh tợng, hai thế giới, tác giả đã thÓ hiÖn mèi bÊt hoµ s©u s¾c đối với thực tại và niềm khát khao tù do m·nh liÖt cña nh©n vËt tr÷ t×nh. Lêi con hæ trong bài thơ đã tìm đợc sự đồng c¶m trong t©m hån c¸c nhµ thơ lãng mạn và kín đáo khơi gîi lßng yªu níc cña ngêi d©n Việt Nam mất nớc lúc đó. 3. Vài nét về đặc sắc nghệ thuËt cña bµi th¬.

(5) đời. - GV hái: Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch sö dông h×nh ¶nh, ng«n ng÷ cña t¸c gi¶ trong bµi th¬? HS nhËn xÐt. GV tæng kÕt vµ nh¾c l¹i tÝnh chÊt biÓu c¶m cña thÓ lo¹i tr÷ tình để thực hiện tích hợp. - H×nh ¶nh th¬ giµu chÊt t¹o h×nh, ®Çy Ên tîng phï hîp với đối tợng miêu tả và gợi ở ngời đọc những cảm xúc m·nh liÖt. - Ng«n ng÷ vµ nh¹c ®iÖu phong phó, giµu søc biÓu c¶m, giµu tÝnh s¸ng t¹o; c©u th¬ co duçi tho¶i m¸i... Nhí rõng đã thể hiện một đặc điểm của thơ mới đơng thời là: tạo l¹i d¸ng cho c©u th¬ tiÕng ViÖt. *: Híng dÉn HS tæng kÕt. - GV yêu cầu HS đọc phần ghi nhớ, nêu khái quát giá trị néi dung vµ nghÖ thuËt cña bµi th¬. GV nhÊn m¹nh nh÷ng nÐt chÝnh. III. Tæng kÕt - NghÖ thuËt: + Bµi th¬ trµn ®Çy c¶m xóc l·ng m¹n. + Hình ảnh, hình tợng thơ độc đáo, hoành tráng, giàu chÊt t¹o h×nh. + Nghệ thuật "điều khiển đội quân Việt ngữ" tài hoa của viªn tíng thi tõ ThÕ L÷. - Néi dung: + ThÓ hiÖn niÒm kh¸t khao tù do m·nh liÖt, nçi ch¸n ghÐt c¶nh sèng tï tóng, tÇm thêng, gi¶ dèi. + Kh¬i gîi lßng yªu níc thÇm kÝn cña ngêi d©n mÊt níc thuë Êy.. III. Tæng kÕt - NghÖ thuËt: + Bµi th¬ trµn ®Çy c¶m xóc l·ng m¹n. + Hình ảnh, hình tợng thơ độc đáo, hoành tráng, giàu chất t¹o h×nh. + Nghệ thuật "điều khiển đội qu©n ViÖt ng÷" tµi hoa cña viªn tíng thi tõ ThÕ L÷. - Néi dung: + ThÓ hiÖn niÒm kh¸t khao tù do m·nh liÖt, nçi ch¸n ghÐt c¶nh sèng tï tóng, tÇm thêng, gi¶ dèi. + Kh¬i gîi lßng yªu níc thÇm kÝn cña ngêi d©n mÊt níc thuë Êy.. 3 . Híng dÉn HS LuyÖn tËp vµ häc bµi ë nhµ - §äc diÔn c¶m vµ häc thuéc lßng bµi th¬. - Phân tích làm rõ cái hay, cái đẹp của bộ tranh tứ bình trong khổ thơ thứ ba của bài thơ. - Nếu đợc chọn hai câu thơ hay nhất của bài, em sẽ chọn hai câu nào? Cắt nghĩa tại sao? - Bài thơ có bao nhiêu câu nghi vấn? Nếu thay những câu nghi vấn đó thành những câu kể thì ý nghĩa của các câu thơ có thay đổi không? Thay đổi nh thế nào? Vì sao? ---------------------------------------------------------------------------------------Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: TiÕt 75 – Bµi 18. C©u nghi vÊn. A. Mục tiêu cần đạt:.

(6) - Kiến thức: - Hiểu rõ đặc điểm của câu nghi vấn. Phân biệt câu nghi vấn với các kiểu c©u kh¸c. - Kỹ năng: - Nắm vững chức năng chính của câu nghi vấn là dùng để hỏi. B. ChuÈn bÞ: - GV: Gi¸o ¸n, tµi liÖu tham kh¶o, b¶ng phô - HS: ChuÈn bÞ tríc bµi ë nhµ C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. Kiểm tra bài cũ: GV có thể hỏi HS về tình thái từ, qua đó HS thấy đợc mục đích và sắc thái của câu có từ tình thái (để hỏi, nghi vấn, biểu cảm). Từ đó giới thiệu vào bài míi : C©u nghi vÊn. 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt * H×nh thµnh kiÕn thøc míi. - GV cho 1 HS đọc đoạn văn trích trong Tắt đèn và nêu c¸c c©u hái (SGK). + C©u nµo lµ c©u nghi vÊn, v× sao ? - C¸c c©u nghi vÊn trong ®o¹n v¨n : + Sáng nay ngời ta đấm u có đau lắm không? (DÊu hiÖu : cã... kh«ng ?) + ThÕ lµm sao u cø khãc m·i mµ kh«ng ¨n khoai ? (DÊu hiÖu : cã ... mµ kh«ng... ? ) + Hay là u thơng chúng con đói quá? (DÊu hiÖu : hay "lµ"). + Dùng để làm gì ? Những câu nghi vấn trên dùng để hỏi. HS làm việc độc lập, đứng tại chỗ trả lời. Lớp nhận xét, GV bæ sung - GV cho HS đặt các câu nghi vấn khác. Gọi 1 HS trình bày đặc điểm và chức năng của câu nghi vấn. Lớp bổ sung. Gọi 1 HS khác đọc phần ghi nhớ (SGK). HS ghi v¾n t¾t vµo ë - GV cho HS đọc yêu cầu bài tập 1. HS làm việc độc lập, đứng tại chỗ trả lời, lớp nhận xét. GV bổ sung. HS ghi nhanh đáp án đúng. Bµi tËp 1 : a. Chị khất tiền su đến mai phải không ? b. T¹i sao con ngêi l¹i ph¶i khiªm tèn nh thÕ ? c. V¨n lµ g× ? ch¬ng lµ g× ? d. Chú mình muốn cùng tớ đùa vui không ? đùa trò gì ? cái gì thế ? chị Cốc béo xù đứng trớc cửa nhà ta hả ? ®. Bè ch¸u cã nhµ kh«ng? MÊt bao giê? Sao mµ mÊt nhanh thÕ ? (Nh÷ng tõ in nghiªng vµ dÊu (?) cuèi c©u lµ dÊu hiÖu h×nh thøc cña c©u nghi vÊn). - GV cho 1 HS đọc yêu cầu bài tập 2. HS làm việc theo nhãm. §¹i diÖn nhãm tr¶ lêi. Líp nhËn xÐt. GV bæ sung cho đầy đủ. (HS có thể đặt thêm một số câu tơng tự để thay thế và nhËn xÐt). + Căn cứ xác định câu nghi vấn trong 3 câu văn đó là có từ hay (để hỏi). + Trong 3 c©u trªn kh«ng thÓ thay tõ hay b»ng tõ hoÆc đợc. Nếu thay thì câu sẽ sai ngữ pháp và biến thành câu trÇn thuËt víi ý nghÜa kh¸c h½n - GV cho 1 HS đọc yêu cầu bài tập 3. HS làm việc theo. I. §Æc ®iÓm h×nh thøc vµ chøc n¨ng chÝnh. 1. VÝ dô:. 2. Kết luận: Về đặc điểm. vµ chøc n¨ng chÝnh cña c©u nghi vÊn: cã h×nh thøc nghi vấn và chức năng để hỏi (các tõ nghi vÊn, dÊu chÊm hái ë cuèi c©u khi viÕt) II. LuyÖn tËp.. Bµi tËp 1 :. Bµi tËp 2 :.

(7) nhóm, trao đổi và trình bày trớc lớp. GV tổ chức và gợi ý cho HS trao đổi, tìm ra các từ nghi vấn và xem các câu nµy cã chøa néi dung nghi vÊn kh«ng ? GV gi¶i thÝch, bổ sung để HS hiểu rõ hơn. + Không thể đặt dấu chấm hỏi ở cuối các câu văn đó đợc, vì đó không phải là các câu nghi vấn. + C©u a, b cã c¸c tõ nghi vÊn (t¹i sao) nhng nh÷ng kÕt cÊu chøa nh÷ng tõ nµy chØ lµm chøc n¨ng bæ ng÷ trong mét c©u. + Câu c, d từ nào (cũng), ai (cũng) là những từ bất định (®©u còng, bao giê còng, bao nhiªu còng, g× còng...) cã ý nghĩa khẳng định tuyệt đối chứ không phải là nghi vấn BT4. - GV cho HS làm bài tập 4. HS đứng tại chỗ trả lời. Lớp bæ sung Khác nhau về hình thức: có... không, đã ... cha. Khác nhau về ý nghĩa: câu hỏi 1 không có giả định là ngời đợc hỏi trớc đó có vấn đề sức khoẻ. Câu hỏi 2 có giả định là ngời đợc hỏi có vấn đề về sức khoẻ. - GV cho 1 HS đọc yêu cầu bài tập 5. HS làm việc độc lập, đứng tại chỗ trả lời. Lớp nhận xét. GV bổ sung. + Câu a : Bao giờ đứng ở đầu câu, hỏi về thời điểm của một hành động "Đi Hà Nội" sẽ diễn ra trong tơng lai. + Câu b : bao giờ đứng ở cuối câu, hỏi về thời điểm của một hành động "đi Hà Nội" đã diễn ra trong quá khứ. + C©u "MÊt bao giê?" kh«ng thÓ viÕt l¹i lµ "Bao giê mất", vì không biết trớc đợc việc "mất". - GV cho häc sinh lµm BT6 theo nhãm. §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy. Líp nhËn xÐt, bæ sung. + Câu a đúng, do cảm nhận. + C©u b sai, v× kh«ng biÕt gi¸ c¶ nh thÕ nµo?. Bµi tËp 3 :. Bµi tËp 4 :. Bµi tËp 5:. Bµi tËp 6:. 3. cñng cè – dÆn dß. - Nắm đặc điểm và chức năng của câu nghi vấn, cách sử dụng các từ nghi vấn cho hợp lý. - Lµm bµi tËp : ViÕt ®o¹n v¨n ph¸t biÓu c¶m nghÜ khi häc xong bµi th¬ Nhí rõng cña ThÕ Lữ (Đoạn văn khoảng 10 câu và có sử dụng các từ nghi vấn, dấu chấm hỏi đúng chỗ). - ChuÈn bÞ bµi cho tiÕt sau : ViÕt ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n thuyÕt minh. DuyÖt gi¸o ¸n TuÇn 20/ 2009 Ngµy th¸ng n¨m 2009. TuÇn 21 Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. TiÕt 76 – Bµi 18. ViÕt ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n thuyÕt minh. A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: Gióp HS biÕt c¸ch s¾p xÕp ý trong ®o¹n v¨n thuyÕt minh cho hîp lý. - TÝch hîp víi v¨n vµ tiÕng viÖt. - Kĩ năng: - RKN xác định chủ đề, sắp xếp và phát triển ý khi viết đoạn văn thuyết minh. B. ChuÈn bÞ: - GV: So¹n gi¸o ¸n, t liÖu, m¸y chiÕu (B¶ng phô).

(8) - HS: ChuÈn bÞ tríc ë nhµ mét sè ®o¹n. C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: GV cã thÓ kiÓm tra vÒ ®o¹n v¨n, thuyÕt minh mét lo¹i thÓ v¨n häc. Sau đó chuyển tiếp vào bài mới. 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt * H×nh thµnh kiÕn thøc míi. - GV cho HS đọc yêu cầu về đoạn văn và chia 2 nhóm để tìm câu chủ đề và từ ngữ chủ đề. Các nhóm trình bày ý kiÕn. Líp nhËn xÐt. GV bæ sung. HS tù ghi ý chÝnh vµo vë. - §o¹n v¨n lµ bé phËn cña v¨n b¶n. ViÕt tèt ®o¹n v¨n gãp phÇn viÕt tèt c¶ v¨n b¶n. + Đoạn (a) câu 1 là câu chủ đề: Thế giới… thiếu nớc s¹ch... c¸c c©u sau bæ sung th«ng tin lµm râ ý c©u chñ đề. + Đoạn (b) từ ngữ chủ đề là Phạm Văn Đồng. Các câu tiÕp theo cung cÊp th«ng tin vÒ Ph¹m V¨n §ång theo lèi liÖt kª... ? GV cho 1 HS đọc 2 đoạn văn giới thiệu bút bi, đèn bµn. GV nªu c©u hái : Em cã nhËn xÐt vÒ c¸ch tr×nh bµy c¸c ý trong 2 ®o¹n v¨n Êy ? GV cho HS lµm viÖc theo nhãm. §¹i diÖn nhãm tr×nh bày, trao đổi. GV nhận xét, đánh giá, bổ sung + §o¹n v¨n giíi thiÖu bót bi kh«ng theo 1 tr×nh tù hîp lý, lén xén. CÇn söa l¹i : t¸ch thµnh 2 ®o¹n (®o¹n nãi vÒ cÊu t¹o gåm vá, ruét...; vµ ®o¹n nãi vÒ c¸c lo¹i bót bi). + Đoạn giới thiệu chiếc đèn bàn cũng lộn xộn, không theo tr×nh tù hîp lý. Nên tách thành 3 đoạn văn để giới thiệu chiếc đèn thì hợp lý hơn (phần đèn, chao đèn, đế đèn). - GV cho HS trao đổi thêm về đoạn văn, một HS đọc phÇn Ghi nhí trong SGK. GV lu ý HS khi viÕt ®o¹n v¨n thuyÕt minh. HS ghi ý chÝnh vµo vë.. I. §o¹n v¨n trong v¨n b¶n thuyÕt minh.. 1. NhËn d¹ng c¸c ®o¹n v¨n thuyÕt minh.. 2. Söa l¹i ®o¹n v¨n thuyÕt minh cha chuÈn.. II. Tæng kÕt - Ghi nhí.. + Mçi ý lín viÕt thµnh 1 ®o¹n v¨n, kh«ng lÉn víi ®o¹n v¨n kh¸c. + ViÕt ®o¹n v¨n nªn theo thø tù cÊu t¹o cña sù vËt, theo thø tù nhËn thøc, theo thø tù diÔn biÕn sù viÖc... III. LuyÖn tËp. Bµi tËp 1: - GV tổ chức cho HS làm BT1, xây dựng ý cho 2 đoạn - Tìm ý để viết 2 đoạn văn Mở bµi vµ KÕt bµi. Më bµi vµ KÕt bµi (giíi thiÖu mét hiÖu s¸ch tù chän). HS làm việc độc lập. Gọi 2 HS lên trình bày trên bảng (chia đôi bảng). Líp nhËn xÐt, bæ sung. Bµi tËp 2: ? GV nhận xét chung, đánh giá. HS ghi ý chÝnh vµo vë bµi tËp. - GV cho HS viÕt thµnh ®o¹n hoµn chØnh (néi dung giíi thiệu trờng em) HS làm việc độc lập, đứng tại chỗ trình bày. Lớp nhận xét. GV đánh giá, bổ sung các bài viết cña HS. + ViÕt vÒ trêng em : Nh×n tõ xa, cæng trêng, s©n trêng, c©y cèi, c¸c d·y nhµ, c¸c líp, bµn ghÕ, b¶ng, ®ang trong giê häc... + Dựa vào các ý đã xác định..

(9) + Chú ý cách dùng từ, đặt câu, diễn đạt để đúng với yêu cÇu giíi thiÖu, thuyÕt minh. Chó ý kÕt hîp miªu t¶, kÓ, b×nh luËn → hÊp dÉn (khi Më bµi còng nh KÕt bµi). - GV cho HS làm BT2. HS đứng tại chỗ trả lời. GV bổ sung. + Hồ Chí Minh, vị lãnh tụ vĩ đại của nhân dân Việt Nam. Suốt cuộc đời hoạt động cách mạng, Ngời luôn luôn phấn đấu vợt qua bao gian khổ, toàn tâm toàn ý phục vụ nh©n d©n.. 3. cñng cè - Híng dÉn häc ë nhµ :. - Nắm chắc yêu cầu viết đoạn văn thuyết minh (sắp xếp ý, dùng từ, diễn đạt...) - Lµm bµi tËp 3. + ViÕt ®o¹n v¨n giíi thiÖu bè côc s¸ch Ng÷ v¨n 8, tËp 1. + Chú ý cách sắp xếp ý, dùng từ, đặt câu, diễn đạt... ChuÈn bÞ bµi tiÕt sau : V¨n b¶n Quª h¬ng -------------------------------------------------------------------------------------------Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: TiÕt 77 – Bµi 19. quª h¬ng. (TÕ Hanh) A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: Gióp HS: + Cảm nhận đợc vẻ đẹp tơi sáng, khoẻ khoắn, đầy sức sống của một làng quê lao động miền biển và tình yêu quê hơng tha thiết, đằm thắm của tác giả. + Thấy đợc ngôn ngữ mộc mạc, giản dị; hình ảnh giàu tính sáng tạo và gợi cảm của bài th¬. - Kỹ năng: - RKN đọc diễn cảm, phân tích các hình ảnh nhân hoá, so sánh đặc sắc. - T tëng: - Gi¸o dôc t×nh yªu quª h¬ng cña häc sinh B. ChuÈn bÞ: - GV: So¹n g/a, ¶nh ch©n dung t¸c gi¶ nÕu cã, tËp th¬ TÕ Hanh, mét sè tranh ¶nh lµng quê miền biển, cảnh đoàn thuyền đánh cá. - HS: Nghiªn cøu bµi tríc. C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. Kiểm tra bài cũ: GV yêu cầu HS đọc thuộc lòng bài thơ Nhớ Rừng và nêu khái quát gi¸ trÞ néi dung, nghÖ thuËt cña t¸c phÈm. ? Tr×nh bµy c¶m nhËn cña em vÒ 2 c©u th¬: “L¸ vµng r¬i trªn giÊy - Ngoµi giêi ma bôi bay ”. 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: TÕ Hanh lµ nhµ th¬ cã mÆt trong phong trµo Th¬ Míi chÆng cuèi. Thơ Tế Hanh là một hồn thơ lãng mạn. Tế Hanh đợc biết đến nhiều nhất nh một nhà thơ cña quª h¬ng, g¾n bã m¸u thÞt víi quª h¬ng. C¸i lµng chµi ven biÓn cã dßng s«ng bao quanh, nơi Tế Hanh đợc sinh ra, luôn đau đáu trong nỗi nhớ thơng của Tế Hanh, gợi nh÷ng nguån c¶m høng v« tËn cho th¬ «ng, gióp «ng viÕt nªn nh÷ng vÇn th¬ hay nhÊt, đẹp nhất. Quê hơng là một trong những vần thơ nh vậy. Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt ? Híng dÉn HS t×m hiÓu chung vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm. I. Giíi thiÖu t¸c gi¶- t¸c phÈm. - GV yªu cÇu 1 HS dùa vµo "chó thÝch" nªu nh÷ng 1. T¸c gi¶: hiÓu biÕt vÒ t¸c gi¶. GV tæng kÕt, nhÊn m¹nh mét sè - TÕ Hanh sinh n¨m 1921, quª nÐt chÝnh. Qu¶ng Ng·i. - Tế Hanh đợc mệnh danh là nhà th¬ cña quª h¬ng. - GV gọi một vài HS đọc. GV nhận xét, điều chỉnh 2. Tác phẩm: Bài thơ Quê hơng đvà đọc mẫu. îc in trong tËp Hoa niªn 1945. - GV hái: Bµi th¬ thuéc thÓ th¬ g×? Theo em, nªn II. §äc vµ t×m hiÓu t¸c phÈm ph©n tÝch bµi th¬ theo bè côc nh thÕ nµo? HS trao đổi, thảo luận. GV tổng kết, định hớng. * Bµi th¬ thuéc thÓ th¬ tù do, c©u 8 ch÷..

(10) * Đọc với giọng vui, khoẻ; khổ cuối đọc với giọng trÇm l¾ng, da diÕt h¬n. * Bè côc: 8 c©u ®Çu giíi thiÖu chung vÒ "lµng t«i" vµ c¶nh d©n chµi ra kh¬i; 8 c©u tiÕp theo lµ c¶nh thuyÒn c¸ vÒ bÕn; khæ cuèi béc lé t×nh c¶m cña t¸c giả đối với quê hơng. ? Híng dÉn HS ph©n tÝch c¶nh d©n chµi b¬i thuyÒn đi đánh cá. ? GV hái: §oµn thuyÒn ra kh¬i trong mét khung c¶nh thiªn nhiªn vµ víi mét khÝ thÕ nh thÕ nµo? - HS t¸i hiÖn, ph©n tÝch, + §oµn thuyÒn ra kh¬i trong mét buæi b×nh minh đẹp, khoáng đạt: bầu trời cao rộng, trong trẻo đợc ®iÓm bëi nh÷ng tia n¾ng hång rùc rì. ChØ mét c©u th¬: Khi trêi trong, giã nhÑ, sím mai hång, t¸c gi¶ đã vẽ đợc một không gian rộng lớn, vô tận. - GV tổng kết, bình giảng định hớng. Næi bËt gi÷a kh«ng gian ªm ¶ Êy, ®oµn thuyÒn b¨ng m×nh ra kh¬i víi khÝ thÕ dòng m·nh cña mét con tuÊn m·. H×nh ¶nh so s¸nh vµ mét lo¹t c¸c động từ mạnh đã làm toát lên sức sống mạnh mẽ và vẻ đẹp hùng tráng, bất ngờ của những con ngời lao động. ? GV hái: Theo em, cã khËp khiÔng hay kh«ng khi t¸c gi¶ so s¸nh "c¸nh buåm" víi "m¶nh hån lµng"? ý nghÜa cña sù so s¸nh nµy? - HS trao đổi, thảo luận theo nhóm, nhóm cử đại diÖn tr¶ lêi. GV tæng kÕt, b×nh gi¶ng, tiÓu kÕt vµ chuyÓn tiÕp ý sang phÇn 2. + H×nh ¶nh c¸nh buåm c¨ng giã vèn mang mét vÎ đẹp lãng mạn, có thể quan sát đợc, bất ngờ đợc so s¸nh víi hån lµng lµ nh÷ng g× lín lao, thiªng liªng, phi vËt thÓ. Sù so s¸nh nµy kh«ng lµm cho c¸nh buồm đợc miêu tả cụ thể hơn nhng nó đã gợi nên một vẻ đẹp mới, lớn lao, thiêng liêng, vừa thơ méng, võa hïng tr¸ng. BiÓu hiÖn linh hån lµng chµi b»ng h×nh ¶nh c¸nh buåm tr¾ng no giã biÓn kh¬i lµ một sáng tạo độc đáo của Tế Hanh. GV: - Víi ©m ®iÖu m¹nh mÏ, s«i næi, b»ng nh÷ng hình ảnh so sánh độc đáo, tám câu thơ đầu vừa vẽ ra mét bøc tranh thiªn nhiªn t¬i s¸ng, võa kh¾c ho¹ đậm nét bức tranh lao động khoẻ khoắn, đầy sức sèng cña ngêi d©n n¬i biÓn c¶. ? Híng dÉn HS ph©n tÝch c¶nh thuyÒn c¸ vÒ bÕn. GV hỏi: Cảnh dân chài đón thuyền cá về bến là mét c¶nh nh thÕ nµo? - Cảnh dân chài đón thuyền cá về bến cũng là một bức tranh lao động náo nhiệt, đầy ắp niềm vui và sự sèng. ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch miªu t¶ h×nh ¶nh ngêi d©n chµi vµ con thuyÒn n»m nghØ trªn bÕn cña TÕ Hanh? - HS t¸i hiÖn, ph©n tÝch, th¶o luËn. NÕu cÇn, GV cã thÓ gîi ý: Ngo¹i h×nh, néi t©m cña ngời dân chài đợc khắc hoạ nh thế nào? "Thân h×nh nång thë vÞ xa x¨m" nghÜa lµ g×? - Bèn c©u th¬ miªu t¶ ngêi d©n chµi vµ con thuyÒn n»m nghØ trªn bÕn sau chuyÕn ra kh¬i lµ nh÷ng c©u. 1. T¸m c©u th¬ ®Çu: C¶nh d©n chài bơi thuyền đi đánh cá.. - §oµn thuyÒn ra kh¬i trong mét buổi bình minh đẹp, khoáng đạt: bầu trời cao rộng, trong trẻo đợc ®iÓm bëi nh÷ng tia n¾ng hång rùc rì. ChØ mét c©u th¬: Khi trêi trong, giã nhÑ, sím mai hång, t¸c giả đã vẽ đợc một không gian rộng lín, v« tËn. - Næi bËt gi÷a kh«ng gian ªm ¶ Êy, ®oµn thuyÒn b¨ng m×nh ra kh¬i víi khÝ thÕ dòng m·nh cña mét con tuÊn m·.. - H×nh ¶nh c¸nh buåm c¨ng giã vốn mang một vẻ đẹp lãng mạn, có thể quan sát đợc, bất ngờ đợc so s¸nh víi hån lµng lµ nh÷ng g× lín lao, thiªng liªng, phi vËt thÓ.. 2. T¸m c©u th¬ tiÕp theo: C¶nh thuyÒn c¸ vÒ bÕn. - Cảnh dân chài đón thuyền cá về bÕn còng lµ mét bøc tranh lao động náo nhiệt, đầy ắp niềm vui và sù sèng..

(11) thơ đặc sắc nhất, tinh tế nhất của bài Quê hơng. Hình ảnh ngời dân chài vừa nổi bật với vẻ đẹp ngoại h×nh r¾n rái, v¹m vì: "lµn ra ng¨m r¸m n¾ng", võa gợi mở vẻ đẹp của một tâm hồn mộc mạc, đằm thắm, mặn mà - vẻ đẹp của biển cả. Đó là một vẻ đẹp vừa chân thực vừa lãng mạn. Hai câu thơ vừa tả thực vừa gợi cho ngời đọc những liên tởng sâu xa, thó vÞ. ? Con thuyÒn cã thùc biÕt u t nh TÕ Hanh t¶ kh«ng? BiÖn ph¸p nh©n ho¸ nµy cã ý nghÜa, t¸c dông g×? - Hai c©u th¬ t¶ chiÕc thuyÒn nghØ ng¬i trªn bÕn cũng là một sáng tạo độc đáo của Tế Hanh. Tác giả kh«ng chØ nh×n thÊy mµ cßn c¶m nhËn thÊy "sù mÖt mỏi say sa" của con thuyền. Con thuyền vô tri đã trë thµnh mét t©m hån tinh tÕ kh«ng kÐm chñ nh©n của nó. Sau bao ngày tháng lênh đênh, miệt mài trªn biÓn, giê ®©y, nã ®ang n»m vµ l¾ng nghe chÊt muèi mÆn mßi cña biÓn thÊm dÇn vµo tõng thí vá, nh một ngời lao động đang nằm và ngẫm nghĩ lại cả chặng đờng vất vả, những giọt mồ hôi mà mình đã đổ xuống để có đợc thành quả lao động nh ngày h«m nay. - GV hỏi: Thái độ của Tế Hanh nh thế nào khi ông kh¾c ho¹ h×nh ¶nh ngêi d©n chµi vµ chiÕc thuyÒn n»m nghØ ng¬i trªn bÕn? - Trong c¸ch miªu t¶ cña TÕ Hanh, ta thÊy cã sù g¾n bã lµm mét gi÷a thiªn nhiªn cuéc sèng víi t©m hån con ngêi n¬i ®©y. Vµ dï t¸c gi¶ kh«ng biÓu lé trùc tiÕp t×nh c¶m cña m×nh nhng trong c¸ch miªu t¶ cña ông, ngời đọc cảm nhận đợc sợi dây tình cảm thiªng liªng s©u nÆng nèi liÒn t©m hån «ng víi thiªn nhiªn, cuéc sèng vµ con ngêi n¬i ®©y. Kh«ng ph¶i lµ mét ngêi con yªu dÊu cña quª h¬ng, kh«ng yªu quª h¬ng b»ng t×nh yªu m¸u thÞt vµ kh«ng cã sù tinh tÕ tµi hoa cña mét nhµ nghÖ sÜ th× kh«ng thÓ viết đợc những câu thơ sâu xa, xúc động nh vậy. * Híng dÉn HS ph©n tÝch khæ th¬ cuèi. - GV hỏi: Tình cảm của nhà thơ đối với quê hơng đợc diễn đạt nh thế nào? Em hiểu "cái mùi nồng mÆn" nghÜa lµ g×, ph¶i ch¨ng nã lµ mïi vÞ cña mét món ăn hay một mùi vị cụ thể nào đó của quê hơng? - Quê hơng đợc viết trong xa cách, trong niềm thơng nhớ khôn nguôi của tác giả. Nỗi nhớ đợc nói lªn mét c¸ch gi¶n dÞ, tù nhiªn, ch©n thµnh mµ s©u s¾c. TÕ Hanh nhí tÊt c¶, tõ mµu níc xanh, c¸ b¹c, c¸nh buåm v«i... råi cuèi cïng héi tô l¹i ë c¸i mïi nång mÆn. C¸i mïi nång mÆn, trong t©m tëng nhµ th¬, chÝnh lµ hån th¬m, hån thiªng cña quª h¬ng. Nh÷ng tëng kh«ng cã c¸ch nµo diÔn t¶ t×nh yªu vµ nỗi nhớ quê giản dị mà sâu sắc, xúc động hơn nữa vËy. * Hớng dẫn HS phân tích một số nét đặc sắc nghÖ thuËt cña bµi th¬. - GV hái: PhÇn lín sè c©u th¬ trong bµi th¬ lµ c©u miêu tả, vậy theo em, phải chăng, bài thơ "Quê hơng" đợc viết theo phơng thức miêu tả là chính? Vì. H×nh ¶nh ngêi d©n chµi võa næi bËt với vẻ đẹp ngoại hình rắn rỏi, vạm vỡ: vừa gợi mở vẻ đẹp của một tâm hồn mộc mạc, đằm thắm, mặn mà - vẻ đẹp của biển cả. Đó là một vẻ đẹp vừa chân thực vừa lãng mạn.. 3. Khæ th¬ cuèi: T×nh c¶m nhí th¬ng quª h¬ng cña t¸c gi¶. - Quê hơng đợc viết trong xa cách, trong niÒm th¬ng nhí kh«n ngu«i của tác giả. Nỗi nhớ đợc nói lên mét c¸ch gi¶n dÞ, tù nhiªn, ch©n thµnh mµ s©u s¾c. TÕ Hanh nhí tÊt c¶, tõ mµu níc xanh, c¸ b¹c, c¸nh buåm v«i... råi cuèi cïng héi tô l¹i ë c¸i mïi nång mÆn. C¸i mïi nång mÆn, trong t©m tëng nhµ th¬, chÝnh lµ hån th¬m, hån thiªng cña quª h¬ng. Nh÷ng tëng kh«ng cã c¸ch nµo diÔn t¶ t×nh yªu vµ nçi nhí quª giản dị mà sâu sắc, xúc động hơn n÷a vËy..

(12) sao? HS trao đổi theo nhóm, nhóm cử đại diện trả lời. GV tổng kết, định hớng. - Tuy phÇn lín sè c©u th¬ lµ c©u miªu t¶, song toµn bộ hình ảnh miêu tả đó đều nằm trong dòng tởng nhí, trong t×nh yªu quª h¬ng da diÕt cña chñ thÓ tr÷ t×nh. V× vËy, miªu t¶ chØ lµ mét yÕu tè phôc vô cho biÓu c¶m. H¬n n÷a, t×nh c¶m cña mét ngêi con xa quª, nhí quª lu«n ®Çy ¾p sau mçi c©u ch÷, h×nh ¶nh; thæi linh hån vµo tõng c©u ch÷, h×nh ¶nh lµm cho bức tranh quê hơng mang một vẻ đẹp lớn lao, bÊt ngê vµ ®Çy l·ng m¹n. - GV hỏi: Theo em, nét nghệ thuật đặc sắc nhất của bµi th¬ lµ g×? - Nét nghệ thuật đặc sắc nhất của bài thơ Quê hơng lµ ë sù s¸ng t¹o h×nh ¶nh th¬. Bµi th¬ kh¸ phong phó h×nh ¶nh. C¸c h×nh ¶nh ë ®©y võa ch©n x¸c, cô thể, vừa độc đáo, bay bổng, lãng mạn, có khả năng gợi ra những trờng liên tởng phong phú ở ngời đọc. * Híng dÉn HS tæng kÕt. - GV yêu cầu HS đọc phần ghi nhớ, nêu khái quát gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña bµi th¬. GV nhÊn m¹nh nh÷ng nÐt chÝnh. - NghÖ thuËt: Bµi th¬ b×nh dÞ, giäng th¬ méc m¹c, ch©n thµnh, h×nh ¶nh th¬ giµu tÝnh s¸ng t¹o vµ gîi c¶m. - Nội dung: Quê hơng đã khắc hoạ đợc bức tranh tơi s¸ng, khoÎ kho¾n, ®Çy søc sèng vÒ cuéc sèng lao động của một làng quê miền biển, qua đó thể hiện tình yêu quê hơng tha thiết, đằm thắm của tác giả.. III. Tæng kÕt - NghÖ thuËt: Bµi th¬ b×nh dÞ, giäng th¬ méc m¹c, ch©n thµnh, h×nh ¶nh th¬ giµu tÝnh s¸ng t¹o vµ gîi c¶m. - Nội dung: Quê hơng đã khắc hoạ đợc bức tranh tơi sáng, khoẻ kho¾n, ®Çy søc sèng vÒ cuéc sèng lao động của một làng quê miền biển, qua đó thể hiện tình yêu quê hơng tha thiết, đằm thắm của tác gi¶.. 3. cñng cè - Híng dÉn häc bµi ë nhµ. - §äc diÔn c¶m vµ häc thuéc lßng bµi th¬ - Su tÇm nh÷ng c©u th¬, bµi th¬ hay vÒ quª h¬ng trong ca dao vµ th¬ nãi chung. - Em h·y chän nh÷ng c©u th¬ mµ em cho lµ hay nhÊt trong bµi vµ ph©n tÝch lµm rõ cái hay đó. - So¹n bµi Khi con tu hó cña Tè H÷u. ------------------------------------------------------------------------------------------Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. ( Tè h÷u ). TiÕt 78 – Bµi 19. Khi con tu hó. A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: Gióp HS: + Cảm nhận đợc lòng yêu cuộc sống, niềm khát khao tự do cháy bỏng của ngời chiến sĩ céng s¶n trÎ tuæi ®ang bÞ giam cÇm trong tï ngôc. + Hiểu đợc thể thơ lục bát mềm mại, hình ảnh thơ giàu màu sắc, âm thanh và gợi cảm . - Kỹ năng: - RKN đọc sáng tạo thơ lục bát, phân tích những hình ảnh lãng mạn bay bổng trong bµi th¬ sóc m¹nh nghÖ thuËt cña nh÷ng c©u hái tu tõ. - T tởng: Giáo dục tình yêu cuộc sống tự do và lòng biết ơn đối với những chiến sĩ cách m¹ng, c¸c thÕ hÖ cha anh… B. ChuÈn bÞ: - GV: So¹n gi¸o ¸n, nghiªn cøu bµi, m¸y chiÕu, tËp th¬ “ Tõ Êy ”, ch©n dung Tè H÷u. - HS : Nghiªn cøu bµi, su tÇm tranh ¶nh, t¸c phÈm … C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học:.

(13) 1. Kiểm tra bài cũ: GV yêu cầu HS đọc thuộc lòng bài thơ Quê hơng, nêu khái quát chủ đề tác phẩm và chuyển tiếp sang bài mới. 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt Hoạt động 1: Hớng dẫn HS đọc diễn cảm và tìm hiểu I. Giới thiệu tác giả - tác chung vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm. phÈm. - GV yªu cÇu 1 HS dùa vµo "chó thÝch" nªu nh÷ng hiÓu 1. T¸c gi¶ biÕt vÒ t¸c gi¶. GV tæng kÕt, nhÊn m¹nh mét sè nÐt - Tè H÷u (1920 - 2002), quª chÝnh. Thõa Thiªn HuÕ. HS: - Tè H÷u (1920 - 2003), quª Thõa Thiªn HuÕ. - Tè H÷u lµ "l¸ cê ®Çu cña th¬ - Tè H÷u lµ "l¸ cê ®Çu cña th¬ ca c¸ch m¹ng ViÖt Nam". ca c¸ch m¹ng ViÖt Nam". Các chặng đờng thơ Tố Hữu gắn liền với các chặng đờng cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam. ? Giới thiệu về hoàn cảnh ra đời của tác phẩm? 2. T¸c phÈm: - Bài thơ Khi con tu hú đợc sáng tác tháng 7/1939 tại - Bài thơ Khi con tu hú đợc nhµ lao Thõa Phñ, HuÕ, khi t¸c gi¶ bÞ b¾t giam vµo ®©y s¸ng t¸c th¸ng 7/1939 t¹i nhµ và đợc in trong tập thơ Từ ấy. lao Thõa Phñ, HuÕ, khi t¸c gi¶ bị bắt giam vào đây và đợc in GV gọi một vài HS đọc, GV nhận xét, điều chỉnh và đọc trong tập thơ Từ ấy. mÉu. II. §äc vµ t×m hiÓu v¨n b¶n - 6 câu đầu đọc với giọng vui, hân hoan, 4 câu sau đọc víi giäng buån bùc, nhÞp m¹nh, gÊp h¬n. GV hái: Bµi th¬ thuéc thÓ th¬ g×? - HS ph¸t hiÖn, GV tæng kÕt, bæ sung. - ThÓ th¬ lôc b¸t nhÞp nhµng, uyÓn chuyÓn, giµu ©m hëng, cã kh¶ n¨ng chuyÓn t¶i nh÷ng t×nh c¶m, c¶m xóc dåi dµo, v« tËn cña con ngêi. GV hỏi: Em có nhận xét gì về nhan đề bài thơ? - Khi con tu hó chØ lµ vÕ phô cña mét c©u. TiÕng chim tu hú là tín hiệu của mùa hè sôi động. Tên bài thơ, vì vậy đã gợi mở mạch cảm xúc của toàn bài. ? Cã thÓ ph©n tÝch bµi th¬ theo bè côc nh thÕ nµo? - Bài thơ đợc ngắt làm hai đoạn: 6 câu đầu tả cảnh mùa hÌ, 4 c©u cuèi diÔn t¶ t©m tr¹ng cña t¸c gi¶. * : Híng dÉn HS ph©n tÝch s¸u c©u th¬ ®Çu. 1. Bøc tranh mïa hÌ s«i ? HS đọc diễn cảm 6 câu thơ đầu? động. ? Thời gian mùa hè đã gợi tả qua âm thanh nào? - TiÕng tu hó, tiÕng ve sÇu. ? Một sự sống nh thế nào đợc gợi tả qua âm thanh ấy? - Rén r·, tng bõng. ? Tiếng chim tu hú đã thức dậy cái gì trong tâm hồn ngời chiến sĩ trẻ lần đàu tiên nếm mùi tù ngục của thực dân đế quốc? - Bõng tØnh trong ngêi thanh niªn mét mïa hÌ rén rµng âm thanh, rực rỡ sắc màu, ngọt ngào hơng vị, khoáng đạt tự do đang mở rộng ra, đang lại gần, đang vận động cïng thêi gian. ? Em đã bắt gặp hình ảnh tiếng chim tu hú ở nhà thơ nµo? - HS tù tr×nh bµy. GV nhËn xÐt, më réng ? Khung cảnh mùa hè đợc hình dung cụ thể nh thế nào? - Mµu s¾c: vµng, hång, xanh C¶nh vËt: lóa chiªm ®ang chÝn, tr¸i c©y ngät dÇn. ? Từ màu sắc cảnh vật, hoạt động đó đã khiến em cảm - Khung cảnh mùa hè hiện ra trong m¾t thi sÜ trÎ trong tï nhËn bøc tranh mïa hÌ nh thÕ nµo? rén rµng, thanh b×nh ®Çy søc.

(14) - Bức tranh mùa hè sống động nh đang hiện ra trớc mắt, vẻ đẹp tơi thắm, lộng lẫy thanh bình, sự sống đang sinh sôi nảy nở, đều đặn, ngọt ngào. ? H×nh ¶nh s¸o diÒu lén nhµo tõng kh«ng gîi lªn c¶nh kh«ng gian nh thÕ nµo? - Kh«ng gian phãng tóng, tù do. GV: B×nh Víi ©m ®iÖu du d¬ng trÇm bæng, nhÞp th¬ khoan thai, êm ái, 6 câu thơ đầu đã vẽ ra một bức tranh mùa hè tuyệt đẹp, một mùa hè rộn rã âm thanh, rực rỡ sắc màu và tràn trề nhựa sống. Tất cả đều đang hứa hẹn, đang ở độ thanh xu©n nhÊt: lóa chiªm ®ang chÝn, tr¸i c©y ngät dÇn, ve míi b¾t ®Çu ran, n¾ng cßn rÊt míi... TÊt c¶ võa míi b¾t ®Çu, nh tuæi trÎ cña ngêi thanh niªn céng s¶n võa b¾t gÆp lí tởng. Tất cả đều tơi đẹp, rực rỡ: trời xanh, nắng đào, bắp vàng, trái chín... Tất cả, từ tiếng chim đến "đôi con diều sáo lộn nhào tầng không" đều đang đợc hởng một cuéc sèng tù do gi÷a bÇu trêi cao réng. GV hỏi: Bức tranh mùa hè đợc cảm nhận bằng những giác quan nào? Thái độ, tình cảm của tác giả khi miêu tả bøc tranh Êy? - HS : Tr×nh bµy... GV nhËn xÐt, b×nh. - Mïa hÌ chØ thøc dËy trong niÒm håi tëng cña t¸c gi¶, nhng đọc 6 câu thơ đầu, ngời đọc tởng nh ngời viết đang sèng gi÷a nã, miªu t¶ nã trùc tiÕp b»ng sù tinh têng cña tất cả các giác quan từ thính giác, thị giác, đến vị giác, khớu giác... Phải có một niềm yêu đời, yêu sự sống thiết tha, mãnh liệt mới vẽ đợc bức hoạ mùa hè bằng thơ đẹp, sinh động trong một hoàn cảnh đặc biệt nh vậy. ? HS đọc diễn cảm 4 câu thơ cuối? ? NhËn xÐt vÒ giäng ®iÖu, nhÞp cña 4 c©u th¬ cuèi? t¸c dông? - C¸ch ng¾t nhÞp bÊt thêng 6/2; 3/3 thÓ hiÖn t©m tr¹ng cña nhµ th¬. ? T©m tr¹ng cña nhµ th¬ lóc nµy nh thÕ nµo? - Tâm trạng uất ức, ngộn ngạt, đợc nhà thơ bộc lộ một c¸ch trùc tiÕp. GV: B×nh gi¶ng . - 4 c©u th¬ cuèi trùc tiÕp béc lé c¶m xóc, t©m tr¹ng cña t¸c gi¶. §ã lµ t©m tr¹ng ®au khæ, bùc béi, uÊt øc, ngét ng¹t nhng kh«ng hÒ cã vÎ bi quan, ch¸n chêng, tuyÖt väng cña mét t©m hån yÕu ®uèi dÔ bÞ gôc ng·, quy phôc trớc hoàn cảnh. Nhịp thơ đang đều đều, êm ái đến câu 8 vµ 9 bçng bÞ ng¾t bÊt thêng 6/ 2, 3/ 3; c¸c tõ ng÷, h×nh ảnh đang vui tơi, đến đây bỗng trở nên mạnh mẽ, dữ dội: đập tan phòng, chết uất, ngột... Tất cả đều thể hiện khát khao ch¸y báng muèn tho¸t khái c¶nh tï ngôc cña ngêi chiến sĩ cộng sản trẻ tuổi khi đang phơi phới trên con đờng cách mạng bỗng đâu "gió cản cánh chim bằng". ? TiÕng chim tu hó më ®Çu vµ kÕt thóc bµi th¬ gîi cho ngời đọc những liên tởng gì? - ë ®Çu: t©m tr¹ng cña ngêi tï khi nghe tiÕng chim tu hó kªu lµ t©m tr¹ng hoµ hîp víi sù sèng, niÒm say mª cuéc sèng. ë cuèi: Gîi c¶m xóc u uÊt n«n nãng, kh¾c kho¶i, t©m tr¹ng cña mét kÎ bÞ cìng ®o¹t tù do bÞ t¸ch rêi cuéc sèng.. sèng. ThÓ hiÖn khao kh¸t cuéc sèng tù do cña nhµ th¬.. 2. T©m tr¹ng cña ngêi chiÕn sÜ trong ngôc tï..

(15) GV: B×nh gi¶ng. - ë trong tï, cuéc sèng nh dån vµo ph¹m vi ©m thanh. Trong bài Tâm t trong tù, Tố Hữu viết: Cô đơn thay là c¶nh th©n tï. Tai më réng vµ lßng s«i r¹o rùc. T«i l¾ng nghe tiếng đời lăn náo nức. Âm thanh là sợi dây liên hệ với cuộc đời "ngoài kia". Ngoài kia, mùa hè náo nức; ở trong nµy, kh«ng gian ngét ng¹t; cßn tiÕng chim tu hó th× "cø kªu". - Bµi th¬ më ®Çu b»ng tiÕng chim tó hó vµ kÕt thóc còng b»ng tiÕng chim tu hó. Mçi tiÕng kªu cña nã lµ mét tÝn hiÖu gîi nh¾c vÒ cuéc sèng tù do vµ th©n phËn tï téi. NÕu ë ®Çu bµi, tiÕng chim tu hó lµ tiÕng b¸o mïa, mét thứ âm thanh hay và đẹp thì ở cuối bài, nó là một thứ âm thanh nhức nhối, thúc giục hành động. Tố Hữu đã rất tinh tế khi chỉ bằng tiếng chim báo mùa đã gợi tả đợc nhiÒu nçi niÒm, t©m sù, c¶m xóc cña ngêi tï céng s¶n. ? Em c¶m nhËn ®iÒu m·nh liÖt nµo diÔn ra trong t©m hån con ngêi tõ nh÷ng lêi th¬ cuèi? - ThÌm kh¸t cuéc sèng tù do. - T©m hån ®ang ch¸y báng kh¸t väng sèng, yªu tù do. GV: B×nh. - L¾ng nghe tiÕng chim tu hó, t©m tr¹ng cña t¸c gi¶ còng chuyển biến từ niềm hân hoan trớc mùa hè sôi động đến nçi uÊt øc, bùc tøc, ®au khæ khi bÞ giam cÇm uæng phÝ vµ khát khao phá tan bức tờng nhà giam ngột ngạt để trở về với cuộc sống tự do tơi đẹp. Bài thơ kết thúc bằng cách më ra tiÕng chim tu hó cø kªu "nh giôc gi· nh÷ng hµnh động sắp tới" (Trần Đình Sử). Híng dÉn HS tæng kÕt. - GV yêu cầu HS đọc phần ghi nhớ, nêu khái quát giá trị néi dung vµ nghÖ thuËt cña bµi th¬. GV nhÊn m¹nh nh÷ng nÐt chÝnh. - HS: §äc ghi nhí, nªu nh÷ng nÐt chÝnh vÒ nghÖ thuËt vµ néi dung. - T©m tr¹ng u uÊt, ngét ng¹t, ®au khæ cña nh©n vËt tr÷ t×nh khi ph¶i ë tï. - T©m hån ®ang ch¸y báng kh¸t väng sèng, yªu tù do.. III. Tæng kÕt – ghi nhí: - NghÖ thuËt: ThÓ th¬ lôc b¸t mÒm m¹i, t×nh th¬ tha thiÕt, h×nh ¶nh khi t¬i s¸ng, khi d»n vặt, u uất... đã thể hiện thành c«ng t©m tr¹ng, c¶m xóc cña t¸c gi¶. - Néi dung: Lßng yªu sù sèng m·nh liÖt vµ niÒm kh¸t khao ch¸y báng muèn tho¸t khái tï ngôc cña ngêi chiÕn sÜ céng s¶n. IV. LuyÖn tËp:. Bµi tËp: ? Em có thể đặt tên khác cho bài thơ đợc không? - HS: Tù tr×nh bµy. VD: Khao kh¸t tù do, HÌ dËy trong lßng … ? ViÕt ®o¹n v¨n miªu t¶ c¶nh mïa hÌ ë quª h¬ng em? - HS: Tù tr×nh bµy. GV: nhËn xÐt. 3. cñng cè - Híng dÉn HS luyÖn tËp vµ häc bµi ë nhµ. - §äc diÔn c¶m vµ häc thuéc lßng bµi th¬. - Em hãy đọc kĩ bài thơ sau: Tu hó cã cÇn ®©u (TrÝch) ( ChÕ Lan Viªn) CÈn thËn nhÐ! CÈn thËn nhÐ! Kẻo rồi có lúc mùa vải đỏ và chim tu hú §Õn lóc nµo, ®i lóc nµo, ta kh«ng biÕt Trêi xanh, hoa mai, chim nh¹n....

(16) VÒ lóc nµo, ®i lóc nµo Ta ch¼ng hay cho! (...) Chim tu hó cã cÇn ®©u Ta nghe nã hay kh«ng nghe nã. Nghe nã, ta thµnh t×nh nh©n, thi nh©n, triÕt häc... Cßn nÕu nh kh«ng nghe Mµ ï ï c¹c c¹c Th× hÕt mïa v¶i nµy vÉn cßn mïa v¶i kh¸c Bên sông đỏ rực Bất cần ta, phải chín đón chim về. (Di c¶o th¬ - TËp I, NXB ThuËn Ho¸ 1992) Theo em, tiÕng chim tu hó trong bµi th¬ cña ChÕ Lan Viªn lµ mét tiÕng b¸o mïa hay lời kêu gọi hành động? (Gợi ý: vừa là tiếng báo mùa vừa là lời kêu gọi hành động). - So¹n bµi C©u nghi vÊn (tiÕp theo). DuyÖt gi¸o ¸n TuÇn 21/ 2009. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. TuÇn 22 TiÕt 79 – Bµi 19. C©u nghi vÊn ( TiÕp theo) A. Mục tiêu cần đạt: - Kiến thức: - Hiểu rõ câu nghi vấn không chỉ dùng để hỏi mà còn dùng để cầu khiến, khẳng định, phủ định, đe doạ, biểu lộ tình cảm, cảm xúc... - Kü n¨ng: - BiÕt sö dông c©u nghi vÊn phï hîp víi t×nh huèng giao tiÕp. B. ChuÈn bÞ: - GV: So¹n gi¸o ¸n, t liÖu, m¸y chiÕu ( b¶ng phô) - HS: ¤n vµ chuÈn bÞ tríc bµi ë nhµ C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: Caâu nghi vaán? Ñaëc ñieåm nhaän daïng caâu nghi vaán? Cho VD. 2. Bµi míi: Giới thiệu bài mới: Trong tiết trớc các em đợc học về câu nghi vấn, đặc điểm của câu nghi vÊn. §Ó lµm næi bËt h¬n vÒ c¸c chøc n¨ng kh¸c cña c©u. TiÕt häc h«m nay chóng ta sÏ cïng t×m hiÓu. Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt * H×nh thµnh kiÕn thøc míi III. Nh÷ng chøc n¨ng kh¸c. ? HS đọc ví dụ SGK (máy chiếu) 1/ VÝ dô sgk/21. ? Em h·y t×m nh÷ng c©u nghi vÊn? - Lµ c©u nghi vÊn v× chóng - HS: Tù tr×nh bµy ( Nh÷ng c©u cã dÊu hái) không chỉ đợc dùng để hỏi mà -VDa:Nhửừng ngửụứi muoõn naờm cuừ / Hoàn ụỷ ủaõu baõy là để thực hiện các chức năng kh¸c. giờ? a. Dïng c¶m th¸n, béc lé t×nh -VDb :Mày định nói cho cha mày nghe đấy à? c¶m hoµi niÖm t©m tr¹ng nuèi -VDc :Có biết không? Lính đâu? Sao bay dám để cho tiÕc. Dïng víi hµm ý ®e do¹. noù chaïy xoàng xoäc vaøo ñaây nhö vaäy? Khoâng coøn pheùp b. c. Dïng víi hµm ý ®e do¹..

(17) tắc gì nữa à? -VDd :Cả đoạn trích -VDe :Con gái tôi vẽ đấy ư? Chả lẽ lại đúng là nó, cái con Meøo hay luïc loïi aáy! ? Những câu trên có phải là câu nghi vấn để dùng hỏi kh«ng? NÕu kh«ng chóng cã chøc n¨ng g×? - HS: Tr×nh bµy. a. Dùng để cảm thán, bộc lộ tình cảm hoài niệm, tâm tr¹ng nuèi tiÕc. b. Hµm ý ®e do¹. c. Hµm ý ®e do¹. d. Dùng để khẳng định. e. Dùng để cảm thán bộc lộ sự ngạc nhiên ? NhËn xÐt vÒ dÊu kÕt thóc c©u? - Cã thÓ kÕt thóc b»ng dÊu hái chÊm; dÊu chÊm than; dÊu chÊm löng … ? HS lÊy vÝ dô? - Không phải tất cả các câu nghi vấn đều kết thúc bằng dấu chấm hỏi. VD như ở câu (e) kết thúc bằng daáu chaám than. ? HS đọc ghi nhớ? GV kh¾c s©u ghi nhí. Luyªn tËp. Bµi tËp 1. GV híng dÉn HS lµm bµi tËp. a) Con ngêi Êy … ? - Tác dụng: Bộc lộ cảm xúc, thái độ ngạc nhiên. b) Trong khæ th¬, trõ c©u “Than «i”cßn l¹i lµ c©u nghi vÊn - Td: Bộc lộ cảm xúc, thái độ bất bình. c) Sao ta … r¬i? - Td: Bộc lộ cảm xúc, thái độ cầu khiến. d) ¤i, nÕu thÕ … bay? - Td: Bộc lộ cảm xúc, thể hiện sự phủ định. Bµi tËp 2/ 23. a. Sao cô lo xa qu¸ thÕ? - Tội gì bây giờ nhịn đói mà để tiền lại? - ¡n m·i hÕt ®i lÊy g× lo liÖu? + §Æc ®iÓm h×nh thøc: Cuèi c©u dïng dÊu chÊm hái vµ c¸c tõ nghi vÊn: Sao, g×. + Tác dụng: Cả 3 câu đều có ý nghĩa phủ định. * Thay thÕ. - Cô kh«ng ph¶i lo xa qu¸ nh thÕ. - Không nên nhịn đói mà để tiền lại. - Ăn hết thì lúc chết không có tiền để mà lo liệu. b. Cả đàn bò ……… làm sao? + §Æc ®iÓm h×nh thøc: DÊu hái vµ tõ nghi vÊn “ lµm sao”. + T¸c dông: Tá ý b¨n kho¨n ngÇn ng¹i. * Thay thÕ. Giao đàn bò cho thằng bé không ra ngời ra ngợm ấy ch¨n d¾t th× ch¼ng yªn t©m chót nµo. c. Ai d¸m b¶o…..kh«ng cã t×nh mÉu tö? + Đặc điểm hình thức: Dùng dấu chấm hỏi và đại từ. d. Dùng để khẳng định. e. Dùng để cảm thán, bộc lộ sù ng¹c nhiªn.. IV: Tæng kÕt - Ghi nhí: Sgk/ 22. V. Luyªn tËp. Bµi tËp 1. a. Con ngời đáng kính ấy….Binh T để có ăn ? T¸c dông: Béc lé c¶m xóc, thái độ ngạc nhiên. b. Trõ c©u “Than «i!”. Cßn l¹i tÊt c¶ lµ c©u nghi vÊn. T¸c dông: Béc lé c¶m xóc, thái độ bất bình. c. Sao ta kh«ng ng¾m……nhÑ nhµng r¬i? T¸c dông: Béc lé c¶m xóc, thái độ cầu khiến. Bµi tËp 2..

(18) phiÕm chØ “ai?”. + Tác dụng: Có ý nghĩa khẳng định. Bµi tËp 3: * Thay thÕ. Còng nh con ngêi th¶o méc tù nhiªn lu«n cã t×nh mÉu tö. d. Th»ng bÐ ……. g×? Sao l¹i …… khãc? + §Æc ®iÓm h×nh thøc: Dïng (?), tõ: sao. g× . + Tác dụng: Dùng để hỏi. Bµi tËp 4: - Không thay thế với những câu dùng để hỏi. Bµi tËp 3: HS tù tr×nh bµy. - VD: B¹n cã thÓ kÓ l¹i cho m×nh nghe néi dung bé phim “Vợ chồng A Phủ” đợc không? - Sao cuộc đời chị Dậu lại khổ nh thế? Bµi tËp 4: Trong giao tiếp hằng ngày những câu nghi vấn dùng để giao tiÕp cña nh÷ng ngêi cã quan hÖ th©n mËt. 3. cñng cè - Híng dÉn häc ë nhµ :. - Nắm chức năng khác của câu nghi vấn là dùng để phủ định, khẳng định, cầu khiÕn, biÓu lé c¶m xóc... vµ c¸ch dïng trong nh÷ng hoµn c¶nh giao tiÕp kh¸c nhau. - Lµm bµi tËp 4 trong SGK - ChuÈn bÞ bµi : ThuyÕt minh mét ph¬ng ph¸p. -------------------------------------------------------------------------------Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: TiÕt 80 – Bµi 19. thuyÕt minh mét ph¬ng ph¸p ( c¸ch lµm ) A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: Häc sinh biÕt c¸ch thuyÕt minh ph¬ng ph¸p (c¸ch lµm) mét thÝ nghiÖm, mét món ăn thông thờng, một đồ dùng học tập đơn giản, một trò chơi quen thuộc, cách trồng cây …., từ mục đích, yêu cầu đến việc chuẩn bị, qui trình tiến hành, yêu cầu sản phẩm. - Kü n¨ng: RÌn kÜ n¨ng tr×nh bµy l¹i mét c¸ch thøc, mét ph¬ng ph¸p lµm viÖc víi môc đích nhất định. - T tëng: Gi¸o dôc thãi quen quan s¸t vµ t×m hiÓu c¸c c¸ch lµm c¸c vËt dông quen thuéc trong cuéc sèng hµng ngµy B. ChuÈn bÞ: - GV: Soạn g/a, t liệu, một số đồ dùng, máy ciếu hoặc bảng phụ …. - HS: Nghiên cứu bài, chuẩn bị một số đồ dùng theo yêu cầu … C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Bµi míi: Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt I. Giíi thiÖu vÒ mét ph* GV Giíi thiÖu bµi ¬ng ph¸p (c¸ch lµm ) ? HS đọc ví dụ SGK? 1. VÝ dô : ? Văn bản thuyết minh hớng dẫn đồ chơi gì? * VÝ dô a. - HS: Dựa vào SGK để trình bày ? Các phần chủ yếu của văn bản thuyết minh là gì? Phần + Cách làm đồ trơi em bé... nµo lµ quan träng nhÊt v× sao? - Gồm 3 phần (Theo SGK) Trong đó phần cách làm là quan träng nhÊt ? Phần nguyên vật liệu nêu ra để làm gì? Có cần thiêt kh«ng? - Không thể thiếu. Nhờ có giới thiệu đầy đủ các nguyên vËt liÖu gióp cho phÇn c¸ch lµm dÔ dµng h¬n. ? Phần cách làm đợc trình bày nh thế nào? Theo trình tự nµo?.

(19) - HS: Đây là phần quan trọng nhất, đòi hỏi phải trình bày đầy đủ, tỉ mỉ cách chế tác hoặc cách chơi, cách tiến hành để ngời đọc có thể làm theo … ? PhÇn yªu cÇu thµnh phÈm cã cÇn thiÕt kh«ng? V× sao? - Yªu cÇu tØ lÖ c¸c bé phËn, h×nh d¸ng, chÊt lîng s¶n phÈm, phÇn nµy sÏ rÊt cÇn gióp ngêi lµm so s¸nh vµ ®iÒu chØnh, söa ch÷a thµnh phÈm cña m×nh. GV: nhËn xÐt. ? HS theo dâi vÝ dô b? - ( HS tù lµm nh vÝ dô a) ? Phần nguyên vật liệu đợc giới thiệu có gì khác với ví dô a? - Có thêm phần định lợng, số lợng cụ thể tuỳ theo số ngời ăn … ? PhÇn c¸ch lµm cã kh¸c g× víi vÝ dô a? V× sao? - Phần này đòi hỏi đặc biệt chú ý đến trình tự trớc sau, đến thời gian của mỗi bớc ( không đợc tuỳ ý thay đổi tuỳ tiÖn) ? PhÇn yªu cÇu thµnh phÈm cã g× kh¸c so víi vÝ dô a? - Chó ý 3 mÆt: Tr¹ng th¸i, mµu s¾c, h¬ng vÞ. GV nªu lý do sù kh¸c nhau v× ®©y lµ c¸ch lµm mét mãn ăn nhất định không phải cách làm đồ chơi. ? NhËn xÐt lêi v¨n cña a vµ b? - Lêi v¨n cÇn ng¾n gän, chÝnh x¸c. GV tãm l¹i ? HS đọc ghi nhớ SGK? GV Kh¾c s©u ghi nhí: Khi giíi thiÖu mét ph¬ng ph¸p ( cách làm ) nào, ngời viết phải tìm hiểu, nắm chắc phơng pháp ( cách làm ) đó. Khi thuyÕt minh, cÇn tr×nh bµy râ ®iÒu kiÖn , c¸h thøc, trình tự …làm ra sản phẩm và yêu cầu chất l ợng đối với sản phẩm đó. Lêi v¨n cÇn ng¾n gän, râ rµng Bµi 1/ 26 ? HS đọc bài tập và nêu cầu. - Yêu cầu đề bài: Thuyết minh một đồ chơi: Cách làm qu¶ cÇu C¸ch lµm 3 phÇn HS tù lµm C¸ch lµm qu¶ cÇu a. Ng/ liÖu: - MiÕng cao su máng ( 1-2mm), d©y buéc, d©y lµm - Dông cô : dao, kÐo, dïi. b. Cách làm: - Vẽ 1 đờng tròn đờng kính = 3cm trên miÕng cao su. - Lấy kéo cắt 4-5 đờng tròng bằng cao su - Lấy dùi, dùi hai lỗ gần và cách đều tâm.. - Cắt tua rua dài 10cm gấp đôi c. Yªu cÇu tp: - §Õ cÇu chÆt, kh«ng cong, vªnh - Tua cầu thẳng vuông góc với đế cầu - Cầu vẩy, đằm. Bµi 2/26 ? HS đọc bài theo SGK GV híng dÉn HS lµm Gîi ý : + Mở bài : Vì sao phải đọc nhanh (sự phát triển của khoa häc kü thuËt, yªu cÇu tiÕp nhËn th«ng tin hµng ngµy...).. * VÝ dô b. + C¸ch nÊu canh rau ngãt.... 2. Ghi nhí :SGK/ 26. II. LuyÖn tËp. Bµi 1 trang 26. Bµi 2 trang 26.

(20) + Thân bài : Thuyết minh các cách đọc nhanh. + Kết bài : Những kỷ lục đọc nhanh trên thế giới. 3. cñng cè - Híng dÉn häc ë nhµ :. - Nªu c¸ch gt t/m vÒ 1 c¸ch lµm ? - Hiểu đầy đủ cách thuyết minh một phơng pháp, một cách làm. Híng dÉn häc bµi: - Hoµn thµnh bµi tËp 2 - Häc bµi theo ghi nhí. - ChuÈn bÞ bµi "Tøc c¶nh P¾c Bã". -------------------------------------------------------------------. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. TiÕt 81 – Bµi 20. Tøc c¶nh P¸c Bã (Hå CHÝ Minh) A. Mục tiêu cần đạt: - Kiến thức: Giúp HS: - Cảm nhận đợc niềm vui của Bác Hồ trong cuộc sống cách mạng đầy gian khổ ở Pác Bó; qua đó thấy đợc vẻ đẹp của tâm hồn Bác: yêu thiên nhiên, yêu đời, lạc quan, sẵn sàng vợt qua mọi gian khổ khó khăn để hoàn thành cuộc cách mạng vì d©n v× níc. - Kỹ năng: - Hiểu đợc nghệ thuật độc đáo của bài thơ. - T tởng: - Cảm nhận đợc giọng thơ đùa vui hóm hỉnh toát lên phong thái ung dung, tự t¹i cña mét t©m hån lín. B. ChuÈn bÞ: - GV: - Gi¸o viªn so¹n gi¶ng. - HS: - Học sinh đọc, trả lời câu hỏi. C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: ? §äc thuéc lßng bµi th¬ "Khi con tu hó"? Ph©n tÝch bøc tranh mïa hÌ? ? Ph©n tÝch t©m tr¹ng cña ngêi tï c¸ch m¹ng §¸p ¸n: - §äc thuéc lßng chÝnh x¸c - Bức tranh mùa hè khoáng đạt càng đầy sức sống: màu sắc, âm thanh, hơng vị. - Tâm trạng của ngời tù cách mạng: ngột ngạt, đau đớn, uất ức  khao khát tự do... + Häc sinh tr¶ lêi: Gi¸o viªn kh¸i qu¸t  cho ®iÓm. 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Sau 30 n¨m b«n ba kh¾p n¨m ch©u bèn biÓn, th¸ng 2/1942, B¸c Hå đã bí mật về nớc để trực tiếp lãnh đạo cách mạng Việt Nam. Ngời sống ở hang Pác Bó, Cao B»ng trong mét ®iÒu kiÖn sinh ho¹t v« cïng gian khæ: thøc ¨n thiÕu thèn, cã khi c¶ tháng, Bác và các đồng chí chỉ ăn cháo bẹ, rau măng. Sức khoẻ của Bác lại không tốt, Bác bị sốt rét luôn... Mặc dù vậy, đợc sống giữa thiên nhiên, đợc hoạt động cách mạng vì dân vì nớc, Bác rất vui. Bài thơ Tức cảnh Pác Bó đợc ra đời trong hoàn cảnh đó. Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt ? Theo dâi vµo chó thÝch, h·y tr×nh bµy nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh. - HS: Tr×nh bµy GV: Sau 30 năm bôn ba khắp 5 châu bốn bể hoạt động cứu nớc, 2/1941 Nguyễn ái Quốc đã bí mật về nớc để trực tiếp lãnh đạo cách mạng Việt Nam. Ngời sống và lµm viÖc trong hang P¸c Bã trong hoµn c¶nh v« cïng thiÕu thèn gian khæ. MÆc dï vËy B¸c vÉn rÊt vui. Ngêi lµm viÖc say sa, miÖt mµi. Thi tho¶ng lóc nghØ ng¬i Ngêi l¹i lµm th¬. Bªn c¹nh nhiÒu bµi th¬, bµi ca tuyªn truyÒn, kêu gọi đồng bào là một số bài thơ tức cảnh tâm tình rất đặc sắc. "Tức cảnh Pác Bó" là một trong những bài thơ tiªu biÓu cña Ngêi.. I. Giíi thiÖu t¸c gi¶, t¸c phÈm. 1. T¸c gi¶: (1890 - 1969) - Là nhà lãnh tụ vĩ đại của nh©n d©n ViÖt Nam. - Lµ anh hïng d©n téc, lµ danh nh©n v¨n ho¸ thÕ giíi, - Lµ nhµ v¨n, nhµ th¬ lín..

(21) Hình ảnh Bác Hồ rất yêu thiên nhiên và đặc biệt thích thú khi đợc sống giữa thiên nhiên. Bởi vậy nên sống rất thiÕu thèn, khæ cùc nhng B¸c Hå vÉn c¶m thÊy rÊt vui thích thoải mái. Ngời hoà nhịp với đời sống nơi suối rõng, giã tr¨ng, non xanh níc biÕc... B¸c Hå nh mét tiªn «ng, mét Èn sü, mét kh¸ch l©m tuyÒn thùc thô. ? Hãy cho biết h/cảnh ra đời của bài thơ "Tức cảnh Pắc Bã". - Tr×nh bµy SGK. GV hớng dẫn H đọc bài: - Đọc chậm rãi với giọng chắc, khoÎ, vui, s¶ng kho¸i. §äc to, râ rµng GV: Gi¶i thÝch chó thÝch 1,2 SGK/ 28 * Hoạt động : Hớng dẫn HS phân tích. ? Em có nhận xét gì về nhan đề của bài thơ ? - Tøc c¶nh lµ ng¾m c¶nh mµ cã c¶m xóc, n¶y ra tø th¬, lêi th¬, nghÜa lµ ng¾m c¶nh mµ cã c¶m xóc muèn lµm th¬. GV: §©y lµ lèi lµm th¬ truyÒn thèng cña «ng cha ta xa kia. B¸c lµ ngêi hiÓu biÕt s©u réng v¨n th¬ cæ nªn B¸c đã dùng lối xa để viết bài thơ này. ? Bµi th¬ thuéc thÓ g× ? - ThÓ thÊt ng«n tø tuyÖt vèn lµ thÓ th¬ TQ du nhËp vµo Việt Nam từ thời trung đại. Đến thời hiện đại vẫn còn một số bài thơ vẫn dùng thể thơ này, trong đó có Bác. ? Kể tên một số bài thơ cùng thể loại này mà em đã học? - Håi h¬ng ngÉu th, B¸nh tr«i níc.... GV: Bµi th¬ tu©n thñ kh¸ chÆt chÏ quy t¾c vµ m« h×nh cÊu tróc chung cña mét bµi th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt, nhng toµn bé bµi th¬ vÉn to¸t lªn mét ©m hëng míi: s«i næi, vui vµ phãng kho¸ng. ? Thông thờng, thể thơ tứ tuyệt đợc viết với giọng điệu trang nghiªm, nhng ë bµi th¬ nµy. B¸c l¹i viÕt víi giäng điệu khác. Hãy tìm giọng điệu đó và cho biết vì sao ? - Giọng điệu chung của bài thơ là vui đùa hóm hỉnh, vui đùa rất tự nhiên, thoải mái mặc dù còn nhiều khó khăn trong cuéc sèng. GV: TÊt c¶ to¸t lªn mét c¶m gi¸c vui thÝch tho¶i m¸i. Đây là nét đặc sắc tạo nên cái hồn của bài thơ. Phân tÝch bµi th¬ chÝnh lµ ph©n tÝch, t×m hiÓu niÒm vui thÝch này của n/v trữ tình. Mùa xuân 1941, Bác đã bí mật trở về Việt Nam để lãnh đạo cách mạng Việt Nam. Bác sèng ë trong hang P¸c Bã. §©y lµ mét cuéc sèng vÊt v¶, gian khổ và phải giữ bí mật nhng vẫn giữ đợc quy củ, nề nÕp. §Æc biÖt lµ t©m tr¹ng tho¶i m¸i ung dung hoµ ®iÖu víi nhÞp sèng nói rõng, víi hang, víi suèi. ? Đọc 3 câu đầu, em hình dung đợc gì về cuộc sống của B¸c ë P¾c Bã ? - Víi nh÷ng c©u th¬ méc m¹c, gi¶n dÞ, cuéc sèng cña B¸c ë P¾c Bã v« cïng gian khæ: + ë trong hang tèi chËt hÑp, ¨n ch¸o ng« m¨ng thay cơm, làm việc trên bàn đá chông chênh bên bờ suối. + Sinh hoạt đều đặn: sáng ra.....tối vào. ? Tâm trạng Bác đợc biểu hiện qua thơ nh thế nào ? - Tuy cuộc sống gian khổ, nhng Bác không hề nhắc đến cuéc sèng khæ Êy trong th¬ mµ tr¸i l¹i cßn vui víi c¶nh sèng Êy, tù hµo víi c¶nh sèng Êy. ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ nhÞp ®iÖu ë c©u th¬ nµy? T¸c dông ?. 2. T¸c phÈm: - Ra đời tháng 2/1941 ở Pắc Bã- Cao B»ng II. §äc vµ t×m hiÓu v¨n b¶n. 1. Ba c©u th¬ ®Çu: C¶nh sinh ho¹t cña B¸c ë P¸c Bã - C©u 1: Cuéc sèng cña B¸c ë P¾c Bã v« cïng gian khæ: + ë trong hang tèi chËt hÑp, ¨n ch¸o ng« m¨ng thay c¬m, làm việc trên bàn đá chông chªnh bªn bê suèi. + Sinh hoạt đều đặn: sáng ra.....tèi vµo..

(22) - C©u th¬ thø nhÊt giäng ®iÖu thËt tho¶i m¸i ng¾t nhÞp 4/3 tạo hai vế sóng đôi, toát lên cảm giác nhịp nhàng nề nÕp; s¸ng ra/ tèi vµo → B¸c sèng ung dung hoµ nhÞp sèng cña nói rõng. ? Sinh ho¹t ¨n uèng cña B¸c ë P¸c Bã nh thÕ nµo? Cã nÐt g× kh¸c trong giäng th¬ ë c©u 2 so víi c©u 1? Theo em, câu thơ thứ hai tả thực hay chỉ là sự đùa vui hóm hỉnh? - VÉn giäng th¬ Êy, nhng c©u th¬ thø hai tho¸ng nÐt cêi vui: "Ch¸o bÑ, rau m¨ng vÉn s½n sµng". GV: Còng theo lêi §¹i tíng Vâ Nguyªn Gi¸p, "cã thêi gian, cơ quan chuyển vào vùng núi đá trên khu đồng bào Mán trắng, gạo cũng không có, Bác và các đồng chí ph¶i ¨n ch¸o bÑ hµng th¸ng". C©u th¬ t¶ thùc c¶nh sinh hoạt gian khổ đó nhng lại nhẹ bẫng bởi thái độ của ngời trong cuộc. Đối với Bác, sự vất vả, thiếu thốn đó dờng nh chẳng có gì đáng nói, đáng để tâm cả. Ba chữ "vẫn sẵn sàng" liền một mạch nh sợi dây chắc khoẻ đã kéo h×nh ¶nh ¨n ch¸o bÑ, rau m¨ng vèn lµ nçi khæ lªn thµnh niÒm vui lÊp l¸nh. Cã ý kiÕn cho r»ng, c©u th¬ nµy B¸c muốn nói: "lơng thực, thực phẩm ở đây đầy đủ, d thừa, cháo bẹ, rau măng luôn có sẵn", rằng đó là câu đùa hóm hỉnh của Bác. Cách hiểu đó khá lí thú, nhng thiết nghĩ vẫn có cái gì đó khiên cỡng. Nếu muốn diễn tả ý d thừa, đầy đủ của cháo bẹ rau măng, Bác có thể thay từ "vẫn" bằng "đã". ở đây, câu thơ vừa tả thực vừa thể hiện đúng ý chí của nhà cách mạng luôn sẵn sàng vợt qua mäi gian khæ. §iÒu nµy liÒn m¹ch víi c©u thø ba còng t¶ thực về điều kiện làm việc đơn sơ nhng ý nghĩa của công viÖc th× v« cïng to lín. ? ë P¸c Bã, ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña B¸c nh thÕ nµo? Em cã nhËn xÐt g× vÒ thanh ®iÖu c©u th¬, ý nghÜa cña tõ l¸y chông chênh? Theo em, câu thơ tả thực hay chỉ vui đùa? - C©u th¬ thø ba nãi vÒ n¬i lµm viÖc cña B¸c - chØ lµ mét phiến đá nhân tạo giữa trời, lại chông chênh. Nhng Bác vẫn dịch lịch sử Đảng, vẫn làm việc CM,và cái bàn đá ấy l¹i hoµ hîp víi k/c¶nh hang nói bê suèi, khiÕn nãi trë nªn thó vÞ, th¬ méng gi÷a TN hïng vÜ . - Từ láy "chông chênh" gợi cảm giác bất an về sự đổ vỡ, thất bại. Nhng, sự vững trãi của hình ảnh "bàn đá" và nh÷ng thanh tr¾c r¾n rái trong côm tõ "dÞch sö §¶ng" nh bàn tay rất khoẻ đã làm an lòng ngời đọc. GV: Thêi k× nµy, B¸c ®ang dÞch LÞch sö §¶ng Céng s¶n Liên Xô làm tài liệu huấn luyện cán bộ và tìm ra đờng lèi nh»m soi däi, lµm xoay chuyÓn lÞch sö ViÖt Nam. Bàn làm việc của Ngời là một phiến đá bên bờ suối cạnh hang. Gièng nh c©u thø hai, c©u th¬ thø ba còng chØ lµ mét c©u t¶ thùc gi¶n dÞ. B¸c kh«ng t¶ m×nh mµ chØ t¶ c¸i bàn đá nơi Bác làm việc và công việc Bác làm. Nhng, ấn tîng s©u ®Ëm nhÊt mµ c©u th¬ ®em l¹i lµ h×nh ¶nh B¸c, nhµ c¸ch m¹ng thiªn tµi ®ang lµm nªn mét sù nghiÖp vÜ đại từ những gì đơn sơ, chông chênh, nhỏ bé hôm nay. ? Qua đó em có cảm nhận gì về cuộc sống và giọng điệu th¬ qua 3 c©u th¬ ®Çu? - Cả 3 câu thơ đều thuật lại cuộc sống sinh hoạt, làm việc của Bác ở Pắc Bó đều toát lên cảm giác thích thú, b»ng lßng → cuéc sèng ung dung hoµ nhÞp víi thiªn nhiªn sèng gi÷a non xanh níc biÕc (Thó l©m tuyÒn) GV: - Trong thơ Nguyễn Trãi đã từng viết.. C©u 2: - VÉn giäng th¬ Êy, nhng c©u th¬ thø hai tho¸ng nÐt cêi vui:. C©u 3: C©u th¬ thø ba nãi vÒ n¬i lµm viÖc cña B¸c - chØ lµ một phiến đá nhân tạo giữa trêi, l¹i ch«ng chªnh.. - Ba c©u th¬ méc m¹c, giäng ®iÖu tho¶i m¸i, c¸ch ng¾t nhÞp đều đặn → Thuật lại cuộc sèng sinh ho¹t lµm viÖc cña B¸c ë P¾c Bã víi c¶m gi¸c.

(23) C«n s¬n níc ch¶y r× rÇm Ta nghe nh tiếng đàn cầm bên tai. ? Yêu TN là nét đặc trng bản chất của HCM chỉ có điều thó l©m tuyÒn cña B¸c cã g× gièng vµ kh¸c NguyÔn Tr·i? - Cả hai đều thích hoà hợp TN, đều vui thú với núi rừng, đều cảm thấy trong chốn lâm tuyền một cuộc sống thanh cao hîp víi cuèc sèng cña m×nh. - Kh¸c nhau: +Nguyễn Trãi: mang t tởng của một ẩn sĩ muốn tìm đến chốn rừng suối để ẩn dật, để quên đi những vinh nhụ của đời ngời để lánh xa cõi đời nhơ bẩn và để ngâm thơ nhµn. + B¸c l¹i mang t tëng cña mét ngêi c/sÜ c¸ch m¹ng → B¸c cã d¸ng vÎ Èn sÜ song thùc chÊt lµ c/sÜ. ? Yêu cầu học sinh đọc câu thơ cuối? - HS: §äc ? Em h·y so s¸nh giäng th¬ ë c©u cuèi so víi ba c©u đầu? Vì sao Bác lại cho rằng cuộc đời cách mạng nh thế lµ "sang"? - Cách nói và giọng thơ vui ở ba câu đầu đã làm nhẹ đi rÊt nhiÒu nh÷ng gian khæ vÊt v¶ mµ B¸c ph¶i tr¶i qua. Nhng đến câu thơ thứ t, với từ "sang", tất cả những gian khổ vất vả dờng nh đã bị xoá sạch. GV: Bài thơ nh một định nghĩa về cuộc đời sang trọng cña ngêi c¸ch m¹ng. §ã lµ mét cuéc sèng gian khæ nhng trµn ®Çy nh÷ng niÒm vui lín lao. Sau ba m¬i n¨m b«n ba đi tìm "hình của nớc" (Chế Lan Viên), nay đợc trở về sống giữa lòng đất nớc yêu dấu, đợc trực tiếp lãnh đạo cuéc c¸ch m¹ng cøu d©n cøu níc, B¸c rÊt vui. §Æc biÖt, niềm vui ấy còn đợc nhân lên khi Ngời tin chắc rằng thời cơ giải phóng dân tộc dang tới gần. Bên cạnh đó, đợc sống giữa thiên nhiên là sở nguyện suốt đời của Bác. So với những niềm vui lớn đó thì những gian khổ kia ch¼ng cã nghÜa lÝ g×. Nãi c¸ch kh¸c, sèng trong hoµn cảnh gian khổ mà làm nên sự nghiệp lớn, cuộc đời cách m¹ng qu¶ lµ "sang". C©u th¬ lÊp l¸nh mét nô cêi hãm hỉnh. Nụ cời đó không thể là của một ẩn sĩ lánh đục về trong mµ chØ cã thÓ lµ cña mét ngêi c¸ch m¹ng. ? Vì sao Bác lại cảm thấy cuộc sống gian khổ đó thật là sang ? - Vì lí tởng sống đã chiến thắng gian khổ một cách ung dung, thanh th¶n tù nhiªn trong nô cêi hãm hØnh cña B¸c khi ghi l¹i c¶nh B¸c sèng ë P¾c Bã. - B¸c vui v× Ngêi tin r»ng thêi c¬ gi¶i phãng d©n téc đang đến gần. ? Trung t©m cña bøc tranh P¾c Bã lµ B¸c hiÖn ra nh thÕ nµo trong th¬? . - Đợc khắc hoạ vừa sinh động, vừa chân thực, lại vừa nh cã tÇm vãc lín lao, mét t thÕ uy nghi, lång léng gièng nh một bức tợng về vị lãnh tụ vĩ đại. Cảnh ấy c/s CM ấy quả là đẹp. Chữ sang k/thúc bài thơ có thể coi là chữ thÇn, lµ nh·n tù kÕt thóc tinh thÇn cña toµn bµi ? Đợc sống giữa thiên nhiên là sở nguyện suốt đời của B¸c. VËy theo em, thó l©m tuyÒn cña B¸c víi ngêi xa cã g× gièng vµ kh¸c nhau kh«ng? - Thó l©m tuyÒn còng nh thó ®iÒn viªn lµ mét t×nh c¶m thanh cao. Gặp lúc thời thế đen bạc, ngời hiền tài xa thờng từ bỏ công danh đến sống ẩn dật chốn suối rừng,. thÝch thó → cuéc sèng ung dung hoµ nhÞp víi thiªn nhiªn sèng gi÷a non xanh níc biÕc (Thó l©m tuyÒn). 2. C©u th¬ cuèi: Phong th¸i, t©m hån cña nhµ c¸ch m¹ng.. - Bác hiện ra thật sinh động, ch©n thùc võa nh cã tÇm gãc lín lao ®ang lµm c«g viÖc CM lµm chñ c/sèng, TN, l¹c quan tin tëng vµo sù nghiÖp CM.

(24) làm bạn với phong, hoa, thuỷ, nguyệt để giữ cho tâm hồn trong s¹ch. B¸c còng yªu thiªn nhiªn, nhng kh¸c víi ngêi xa, dï sèng gi÷a thiªn nhiªn nhng trong B¸c vÉn vÑn nguyªn cèt c¸ch cña mét ngêi chiÕn sÜ c¸ch m¹ng lu«n lµm chñ hoµn c¶nh, lu«n l¹c quan tin tëng vµo t¬ng lai. Tõ "sang" vµ nô cêi lÊp l¸nh nÐt hãm hØnh ë c©u th¬ thø t đã toả sáng cả bài thơ, toả sáng tâm hồn chúng ta, đúng nh Tè H÷u tõng c¶m thÊy: Ta bªn ngêi, Ngêi to¶ s¸ng quanh ta. Ta bçng lín ë bªn Ngêi mét chót. * Híng dÉn HS tæng kÕt ? Hãy nêu giá trị nghệ thuật và nội dung đặc sắc của bài th¬ ? - Bằng giọng thơ đùa vui hóm hỉnh, bài thơ đã cho chúng ta thÊy niÒm vui, tinh thÇn l¹c quan, phong th¸i ung dung cña B¸c Hå trong cuéc sèng c¸ch m¹ng ®Çy gian khæ ë P¸c Bã. - Tr×nh bµy ghi nhí: SGK. III. Tæng kÕt - Bằng giọng thơ đùa vui hóm hỉnh, bài thơ đã cho chúng ta thÊy niÒm vui, tinh thÇn l¹c quan, phong th¸i ung dung cña B¸c Hå trong cuéc sèng c¸ch m¹ng ®Çy gian khæ ë P¸c Bã.. 3. Cñng cè - Híng dÉn HS luyÖn tËp vµ häc bµi ë nhµ. - §äc diÔn c¶m vµ häc thuéc lßng bµi th¬. - Điều gì làm em xúc động nhất khi đọc và học bài thơ này? - So¹n bµi C©u cÇu khiÕn. DuyÖt gi¸o ¸n TuÇn 22/ 2009. TuÇn 23 Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: TiÕt 82 – Bµi 20. C©u cÇu khiÕn A. Mục tiêu cần đạt: - Kiến thức: - Hiểu rõ đặc điểm của câu cầu khiến. Phân biệt đợc câu cầu khiến với các kiÓu c©u kh¸c. - Kü n¨ng: - N¾m v÷ng chøc n¨ng cña c©u cÇu khiÕn. BiÕt sö dông c©u cÇu khiÕn phï hợp với mục đích giao tiếp. - T tởng: - Giáo dục ý thức sử dụng ngôn ngữ Tiếng Việt đúng nơi, đúng chỗ… B. ChuÈn bÞ: - GV: So¹n gi¸o ¸n, tµi liÖu tham kh¶o, b¶ng phô - HS: Xem tríc bµi ë nhµ C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: (15') 1. §Æc ®iÓm h×nh thøc vµ chøc n¨ng cña c©u nghi vÊn ? Cho vÝ dô minh ho¹ ? 2. Đặt hai câu nghi vấn không dùng để hỏi mà dùng để yêu cầu, bộc lộ cảm xúc. 2. Bµi míi: Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt * H×nh thµnh kiÕn thøc míi Cho HS đọc bài và yêu cầu HS thảo luận trả lời các câu hái SGK . 1. Trong ®o¹n trÝch a c©u nµo lµ c©u cÇu khiÕn ? §Æc điểm hình thức nào cho biết đó là câu cầu khiến ? a. 1. Thôi đừng lo lắng 2. Cø vÒ ®i 3. §i th«i con - C¸c c©u nµy lµ c©u cÇu khiÕn v× cã tõ ng÷ cÇu khiÕn → đừng, đi, thôi. I. §Æc ®iÓm h×nh thøc vµ chøc n¨ng.. 1. VÝ dô: -. Thôi đừng lo lắng -. Cø vÒ ®i -. §i th«i con. - C¸c c©u nµy lµ c©u cÇu khiÕn v× cã tõ ng÷ cÇu khiÕn → đừng, đi, thôi.

(25) ? Các câu cầu khiến đó đợc dùng để làm gì ? + Khuyªn b¶o, yªu cÇu GV: Yêu cầu hs đọc bài tập 2 ? (chú ý đọc đúng ngữ ®iÖu) ? Cách đọc câu "Mở cửa" ở a và b có gì khác nhau ? Vì sao - Hai c©u gièng nhau vÒ h×nh thøc nhng kh¸c nhau vÒ nội dung, ngữ điệu đọc cũng khác nhau. a. Mở cửa ! là câu trần thuật dùng để trả lời câu hỏi. b. Mở cửa ! là câu cầu khiến dùng để ra lệnh, đề nghị. - Cách đọc câu "mở cửa" ở b đọc ngữ điệu ở cuối câu đợc nhấn mạnh (ngữ điệu cầu khiến) b là câu cầu khiến - V× ë a lµ c©u trÇn thuËt: c¨n cø vµo chÊm chÊm than ë cuèi c©u b vµ dÊu chÊm ë cuèi c©u a. ? Câu "mở cửa" ở b đợc dùng để làm gì khác với câu "më cöa" trong a chç nµo ? - a, dùng để trả lời câu n/v - b, dùng để đề nghị, ra lệnh ? Khi viÕt c©u cÇu khiÕn thêng kÕt thóc b»ng dÊu g× ? gi¶i thÝch râ viÖc dïng dÊu c©u ? - Tr×nh bµy - GV ghi b¶ng ? §Æc ®iÓm h×nh thøc vµ chøc n¨ng cña c©u cÇu khiÕn ? ? VÝ dô minh ho¹ ? - Lµ c©u cÇu khiÕn v× cã tõ ng÷ cÇu khiÕn, cã ng÷ ®iÖu cÇu khiÕn - Thêng kÕt thóc b»ng dÊu chÊm than… ? Gọi học sinh đọc ghi nhớ SGK/ 31 - Tr×nh bµy ghi nhí SGK + C©u cÇu khiÕn cã tõ cÇu khiÕn, ng÷ ®iÖu cÇu khiÕn dùng để ra lệnh, yêu cầu, đề nghị... + Khi viÕt cã dÊu chÊm than cuèi c©u hoÆc dÊu (.). + Khuyªn b¶o, yªu cÇu. 2. KÕt luËn:. II. Ghi nhí: sgk/ 31 + C©u cÇu khiÕn cã tõ cÇu khiÕn, ng÷ ®iÖu cÇu khiÕn dùng để ra lệnh, yêu cầu, đề nghÞ... + Khi viÕt cã dÊu chÊm than cuèi c©u hoÆc dÊu (.) iIi. luyÖn tËp.. Bµi tËp 1. Bài tập 1. - GV cho HS đọc bài tập 1. GV gợi ý để HS làm việc độc lập, đứng tại chỗ trả lời các câu hỏi : + DÊu hiÖu cña c¸c c©u cÇu khiÕn ? + Chủ ngữ và thay đổi chủ ngữ có thay đổi đổi nội dung cña c©u ? Lớp trao đổi thêm. GV bổ sung. HS tự chữa vào bài làm cña m×nh. Gîi ý: a. Đặc điểm hình thức: từ ngữ cầu khiến: Hãy đi , đừng. b - 1. Vắng chủ (chỉ ngời đối thoại): nếu thêm CN → đối tợng tiếp nhận rõ hơn, yêu cầu nhẹ hơn). 2. CN lµ ng«i 2 sè Ýt (NÕu bá CN → ý nghÜa cÇu khiÕn m¹nh h¬n, c©u nãi kÐm lÞch sù h¬). 3. CN lµ ng«i thø nhÊt sè nhiÒu (c¶ ngêi nãi - ngêi nghe) → NÕu V th× ý nghÜa cña c©u V. Trong sè ngêi tiÕp Bµi tËp 2. nhận văn bản đề nghị k có ngời nói) Bài tập 2: - GV cho HS đọc yêu cầu bài tập 2. Lớp làm viÖc theo nhãm. §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy. GV nhËn xÐt, bæ sung. HS ghi vµo vë bµi tËp. Gîi ý: a. Tõ ng÷ cÇu khiÕn ®i - v¾ng CN đừng - có CN c. Kh«ng cã TN cÇu khiÕn mµ chØ cã ng÷ ®iÖu cÇu khiÕn (v¾ng chñ)..

(26) → Trong 1 sè t×nh huèng cÊp b¸ch → c©u cÇu Bµi tËp 3. khiÕn ph¶i rÊt ng¾n gän thêng v¾ng mÆt CN - C©u cÇu khiÕn cµng ng¾n ý nghÜa cÇu khiÕn cµng m¹nh Bµi tËp 4. Bài 3: - HS đứng tại chỗ trả lời. GV bổ sung thêm. - C©u a v¾ng CN, c©u b cã CN. Nhê cã CN trong c©u b ý cÇu khiÕn nhÑ h¬n thÓ hiÖn râ t/c cña ngêi nãi Bµi 4 - Trong lêi cña DÕ Cho¾t kh«ng ph¶i lµ c©u cÇu khiÕn mµ lµ c©u n/v → lµm cho ý cÇu khiÕn nhÑ h¬n → Bµi tËp 5 phèi hîp víi tinh c¸ch cña dÕ Cho¾t (lµ vai díi so víi DÕ MÌn, l¹i lµ ngêi yÕu ®uèi nhót nh¸t). Bµi 5 - Hai c©u nµy kh«ng thay thÕ cho nhau v× cã nghÜa rÊt kh¸c. + Đi đi con: Khuyên con vững bớc vào đời. + §i th«i con: Ngêi mÑ b¶o conn ®i cïng. 3. cñng cè - Híng dÉn häc ë nhµ.. . Cñng cè néi dung bµi häc: - Nêu đặc điểm hình thức, chức năng của câu cầu khiến? - VÝ dô minh ho¹ ? . Híng dÉn häc bµi. - Hoµn thµnh bµi tËp, chuÈn bÞ bµi thuyÕt minh..." ------------------------------------------------------------------------------------Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: TiÕt 83 – Bµi 20. ThuyÕt minh mét danh lam th¾ng c¶nh. A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: Gióp HS biÕt c¸ch viÕt bµi giíi thiÖu mét danh lam th¾ng c¶nh. - Kĩ năng: Rèn cho học sinh kĩ năng quan sát, tìm hiểu các danh lam thắng cảnh trên đất níc vµ cña thÕ giíi - T tởng: Giáo dục thái độ, tình yêu và ý thức bảo vệ các đanh lam thắng cảnh của quê hơng đất nớc B. ChuÈn bÞ: - GV: Giáo án, t liệu tham khảo về các kì quan thế giới cổ – hiện đại - HS: T×m hiÓu tríc bµi ë nhµ, su tÇm t liÖu C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: Trong qu¸ tr×nh häc bµi 2. Bµi míi: Giới thiệu bài mới: Trên đất nớc Việt Nam và trên thế giới có biết bao những danh lam, thắng cảnh đẹp làm nức lòng ngời tham quan. Vậy nếu là một hớng dẫn viên du lịch thì em sẽ viết bài giới thiệu nh thế nào về các thắng cảnh đó. Bài hôm nay sẽ giúp các em phần nào về điều đó. Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt * H×nh thµnh kiÕn thøc míi. GV: Cho HS đọc văn bản "Hồ Hoàn Kiếm và Đền Ngọc S¬n" - §äc bµi SGK ? Bài viết đã thuyết minh về đối tợng nào ? Cho biét nh÷ng tri thøc g× ? - Đối tợng: Hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn. Tri thức t/minh: cung cÊp tri thøc vÒ lÞch sö, v¨n ho¸ x· héi ? Muèn viÕt bµi danh lam th¾ng c¶nh nµy cÇn cã nh÷ng tri thøc g× ? - CÇn cã tri thøc nhiÒu mÆt cña danh lam th¾ng c¶nh. I. Giíi thiÖu mét danh lam th¾ng c¶nh.. *. VÝ dô V¨n b¶n "Hå Hoµn KiÕm vµ đền "Ngọc Sơn" - §èi tîng: Hå Hoµn KiÕm vµ đền Ngọc Sơn. - Tri thøc : lÞch sö, v¨n ho¸, x· héi.

(27) (lịch sử, địa lý, văn hoá, kiến trúc, xã hội). Những tri thức phải KH, đáng tin cậy, chính xác. ?Làm thế nào để có tri thức về danh lam thắng cảnh ấy ? - Phải đọc sách báo, tìm hiểu qua sách vở trao đổi với ngêi kh¸c th¨m quan ? Bài viết đợc sắp xếp theo bố cục thứ tự nh thế nào ? ? Theo em bµi nµy cã thiÕu sãt g× vÒ bè côc ? Cã ph¶i viÕt thiÕu më bµi kh«ng ? - Bµi viÕt s¾p xÕp 3 phÇn: + Hå Hoµn KiÕm (§1) + C¸c c«ng tr×nh xung quanh (§2). + Khu vùc bê Hå ngµy nay. - Nhìn tổng thể bài viết theo thứ tự thời gian đối với từng công trình thì đợc giới thiệu theo thứ tự các bộ phận - NÕu xem §3 lµ k/bµi th× v¨n b¶n thiÕu më bµi. ? NhËn xÐt vÒ lêi giíi thiÖu trong v¨n b¶n ? - Cßn kh« khan cha sö dông yÕu tè miªu t¶ gióp ngêi đọc hình dung rõ hơn về vẻ đẹp danh lam thắng cảnh ? Ph¬ng ph¸p t/minh ë ®©y lµ g× ? - Gi¶i thÝch, liÖt kª, ph©n tÝch ph©n lo¹i ? Rót ra kÕt luËn: t/minh 1 danh lam th¾ng c¶nh ta ph¶i lµm nh thÕ nµo ? ? Theo em vÒ néi dung bµi thuyÕt minh trªn cã thiÕu nh÷ng g× ? - Thiếu miêu tả vị trí, độ rộng hẹp của hồ vị trí của Tháp Rùa, của đền Ngọc Sơn cầu Thê Húc. Thiếu miêu tả quang c¶nh xung quanh, c©y cèi, mµu níc... → Do vËy bµi viÕt kh« khan ? Tõ ph©n tÝch vÝ dô, rót ra kÕt luËn t/minh 1 danh lam th¾ng c¶nh ta ph¶i lµm nh thÕ nµo ? - HS: Tr×nh bµy theo ghi nhí SGK - GV nªu yªu cÇu cña bµi thuyÕt minh vÒ danh th¾ng, cho HS đọc phần ghi nhớ trong SGK và ghi ý chính vào vë.. Híng dÉn HS luyÖn tËp GV cho HS lÇn lît gi¶i quyÕt c¸c yªu cÇu cña 4 c©u hái trong SGK. HS đứng tại chỗ trình bày. Lớp trao đổi. GV nhËn xÐt, bæ sung. HS ghi ý chÝnh vµo vë. + X©y dùng l¹i bè côc hîp lý ? + S¾p xÕp l¹i thø tù danh th¾ng ? + Chän chi tiÕt tiªu biÓu ? + Sö dông c©u nãi cña nhµ th¬ níc ngoµi ? Câu 1 : Xây dựng lại để bố cục hợp lý. Mở bài : Nói đến Hà Nội là nghĩ đến Hồ Gơm với đền Ngọc Sơn và Tháp Rùa bởi đó là danh thắng đặc trng cho Thủ đô... Thân bài : Giới thiệu vẻ đẹp thiên nhiên và những giá trị mang ý nghÜa lÞch sö (vÒ thiªn nhiªn, vÒ lÞch sö... kÕt hîp víi miªu t¶, b×nh luËn). Kết bài : Niềm tự hào của cả nớc, vị trí của nó trong đời. - Muốn có tri thức phải đọc s¸ch b¸o hái han ngêi kh¸c tham quan. II. Tæng kÕt - Ghi nhí. + Muèn viÕt giíi thiÖu vÒ danh lam th¾ng c¶nh ph¶i ®i tham quan, đọc sách, hỏi han... để có kiến thức. + Bµi giíi thiÖu cã 3 phÇn : Lêi giíi thiÖu ph¶i chÝnh x¸c vÒ kiÕn thøc, cã miªu t¶ vµ b×nh luËn kÌm theo... + Lêi v¨n mît mµ, h×nh ¶nh, gây thiện cảm và hấp dẫn đối với ngời đọc. III. luyÖn tËp. Bµi 1 LËp l¹i bè côc bµi v¨n theo tr×nh tù a. Më bµi: Hå lµ di tÝch lÞch sö vµ danh lam th¾ng c¶nh nằm ngay giữa Thủ đô Hà Néi. b. Th©n bµi: - Hå Hoµn KiÕm vµ sù tÝch Lª Lîi tr¶ g¬m thÇn. - VÞ trÝ cña th¾ng c¶nh - C¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc xung quanh hå cÇu Thª Hóc, đền ngọc Sơn, Đài Nghiên,.

(28) sèng tinh thÇn nh©n d©n ta.. Th¸p Bót. c. KÕt bµi: Th¾ng c¶nh lµ n¬i héi tô v¨n ho¸ cña nh©n d©n trong dÞp lÔ tÕt. Bµi 2 C©u 2: S¾p xÕp l¹i thø tù giíi thiÖu danh th¾ng. Giíi thiÖu Hå Hoµn KiÕm...tõ + Từ xa đến gần : theo thời gian. xa đến gần, từ ngoài vào trong + Từ ngoài vào trong : đờng phố, cây xanh ven hồ, nớc, ta nên sắp xếp theo thứ tự: rùa, đền, tháp... (không gian, thiên nhiên...) + VÞ trÝ cña Hå vµ §Òn + Nh÷ng bé phËn quanh hå (gt miªu t¶ tõng phÇn) + VÞ trÝ cña th¾ng c¶nh trong đời sống văn hoá t/c con ngời. Bµi 3 : Chän chi tiÕt tiªu biÓu. - Lª Lîi tr¶ g¬m, rïa nhËn gBµi 3 ¬m (gäi Hå G¬m hay hå NÕu viÕt bµi nµy theo bè côc 3 phÇn Hoµn KiÕm lµ v× vËy). + Lịch sử Hồ với câu chuyện vua Lê trả gơm, 1864 - Gò Tháp Rùa đền Ngọc Sơn Nguyễn Liêu đứng ra sửa sang lại toàn cảnh đền Ngọc ghi chiến công đánh giặc S¬n... ngo¹i x©m vµ thê nh÷ng anh + V¨n ho¸: lµ n¬i héi tô cña nh©n d©n trong ngµy lÔ tÕt. hïng d©n téc vµ nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸. Bµi 4 : Bµi 4: §Æt c©u v¨n vµo më (k/ bµi) ý cña nhµ th¬ níc ngoµi "Hå G¬m lµ chiÕc l½ng hoa xinh đẹp giữa lòng Hà Nội" có thể dùng để làm mở đầu hoặc kết thúc bài giới thiệu cũng đợc (cách nói hình ảnh, kh¸i qu¸t). 3. cñng cè - Híng dÉn häc ë nhµ :. - N¾m ch¾c ph¬ng ph¸p giíi thiÖu, thuyÕt minh mét danh lam th¾ng c¶nh (kiÕn thức lịch sử, óc quan sát, dùng từ ngữ diễn đạt, bố cục bài viết...) - Làm bài tập : Viết lại bài giới thiệu Hồ Gơm và đền Ngọc Sơn sau khi học xong bµi nµy (cã 3 phÇn, kho¶ng 12 dßng). - ChuÈn bÞ tiÕt häc sau : ¤n tËp vÒ v¨n b¶n thuyÕt minh. -------------------------------------------------------------------------------------------Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: TiÕt 84 – Bµi 20. «n tËp vÒ v¨n b¶n thuyÕt minh. A. Mục tiêu cần đạt: - Kiến thức: Giúp HS ôn lại các vấn đề lý thuyết về văn bản thuyết minh và nắm chắc c¸ch lµm v¨n b¶n thuyÕt minh. - Kỹ năng: Rèn kĩ năng làm các dạng văn thuyết minh mà các em đã đợc học B. ChuÈn bÞ: - GV: Gi¸o ¸n , tµi liÖu , m¸y chiÕu… - HS: Soạn trớc bài ở nhà, ôn tập trớc các phần đã học C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: Trong qu¸ tr×nh d¹y bµi míi 2. Bµi míi: Giới thiệu bài mới: Trong các tiết trớc các em đã đợc học và tìm hiểu về các dạng văn thuyết minh. Để giúp các em hệ thống lại những kiến thức đã học đó góp phần nâng cao hơn nữa khả năng làm các bài văn thuyết minh, hôm nay thầy trò chúng ta sẽ đến với tiết häc Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt.

(29) V¨n b¶n thuyÕt minh cã vai trß vµ t¸c dông nh thÕ nµo trong đời sống ? - Trong cuộc sống hiện đại, nhu cầu hiểu biết là không thẻ thiếu đợc. Văn bản thuyết minh đã đáp ứng yêu cầu đó. - Vậy văn bản t/minh có vai trò hết sức quan trọng đối với đời sống con ngời, nó đáp ứng nhu cầu hiểu biết, cung cấp cho con ngời những tri thức TN và XH, để có thÓ vËn dông vµo phôc vô lîi Ých cña nghe V¨n b¶n thuyÕt minh cã nh÷ng tÝnh c¸ch g× kh¸c víi v¨n b¶n tù sù, miªu t¶, b/c, nghÞ luËn - Th¶o luËn tr×nh bµy ra b¶ng phô + Tính chất của t/minh là xác thực, KH, rõ ràng, để ngời đọc hiểu về đối tợng t/minh; ngôn ngữ chính xác, cô đọng, chặt chẽ sinh động KiÓu v¨n b¶n 1. Tù sù. Tính chất, đặc điểm KÓ l¹i sù kiÖn c©u chuyÖn x¶y ra. 2. Miªu t¶ 3. BiÓu c¶m 4. NghÞ luËn 5. T/minh. T¶ l¹i c¶nh vËt con ngêi... Bé lé t/c, c¶m xóc cña ngêi viÕt Tr×nh bµy lô©n ®iÓm b»ng lËp luËn Giíi thiÖu sù vËt, hiÖn tîng TN, Xh. Vậy văn bản t/minh mang nội dung khoa học để đạt đợc mục đích hiểu là chủ yếu chứ không phải c/nhận nh tù sù, miªu t¶, b/c v¨n b¶n nghÞ luËn còng nh»m mục đích hiểu là chủ yếu, nhng hiểu lđ qua lập luận chø kh«ng ph¶i hiÓu b/c cña sù vËt hiÖn tîng nh v¨n t/minh.. * H×nh thµnh kiÕn thøc míi. I. ¤n tËp lý thuyÕt :. * HÖ thèng ho¸ kiÕn thøc 1. Vai trß t¸c dông t/minh - §¸p øng hiÓu biÕt, cung cÊp tri thøc TN, XH. 2. Ph©n biÖt tÝnh chÊt : V¨n b¶n t/minh víi c¸c kiÓu văn bản đã học Mục đích. - Làm cho ngời đọc cảm là chủ yÕu - Để ngời đọc hiểu luận điểm - Để ngời đọc hiểu b/c của sự vËt, hiÖn tîng - Tri thøc: k/quan, râ rµng, khoa häc + Lời văn chính xác, cô đọng, chặt chẽ, sinh động. → giúp ngời đọc hiểu b/c của sù vËt hiÖn tîng. ? Muèn lµm bµi v¨n t/minh ph¶i chuÈn bÞ nh÷ng g× ? - CÇn ph¶i t×m hiÓu, quan s¸t, nghiªn cøu vÒ sù vËt hiÖn tợng cần t/minh, nhất là phải nắm đợc b/c đặc trng của chúng để tránh sa vào trình bày các biểu hiện trong tiêu biÓu, kh«ng quan träng ? Bµi v¨n t/minh cÇn lµm næi bËt ®iÒu g× ? - Tri thức khách quan khoa học về đối tợng t/minh (do vậy phải quan sát...kỹ lỡng, cảm xúc về đối tợng t/m) - Trình bày theo trình tự nhất định, ngôn ngữ chính xác... ? Những phơng pháp nào thờng đợc vận dụng trong văn thuyÕt minh ? - Tr×nh bµy Híng dÉn H luyÖn tËp Bµi tËp 1: - GV cho 1 HS đọc yêu cầu của bài tập 1. Sau đó tổ chức cho HS lập ý và lập dàn bài đối với các đối tợng thuyết minh sau : + Giới thiệu một đồ dùng. + Giíi thiÖu mét danh th¾ng. + Giíi thiÖu mét t¸c phÈm, v¨n b¶n, thÓ lo¹i. + Giới thiệu một phơng pháp (làm đồ dùng học tập, thí nghiÖm). Bµi tËp 1 : C¸ch lËp ý vµ lËp dµn bµi khi: + Giới thiệu một đồ dùng: ý nghĩa của đồ dùng trong cuộc sống.. 3. Muèn lµm bµi t/minh cÇn phải quan sát, nghiên cứu để nắm đợc b/c, đặc trng của sự vËt, hiÖn tîng. 4. C¸c ph¬ng ph¸p t/minh II. LuyÖn tËp. Bµi tËp 1 : C¸ch lËp ý vµ lËp dµn bµi khi: + Giới thiệu một đồ dùng: + Giíi thiÖu mét danh th¾ng. + Giíi thiÖu mét t¸c phÈm, v¨n b¶n, thÓ lo¹i. + Giíi thiÖu mét ph¬ng ph¸p (c¸ch lµm) :.

(30) Là sản phẩm của quá trình lao động... Quá trình làm ra đồ dùng này? + Giíi thiÖu mét danh th¾ng. Vị trí của danh thắng trong đời sống xã hội Tả cảnh đẹp của danh thắng. Tr¸ch nhiÖm gi÷ g×n, b¶o vÖ danh th¾ng? + Giíi thiÖu mét t¸c phÈm, v¨n b¶n, thÓ lo¹i. T¸c phÈm v¨n häc thiÕu nhi. Néi dung, nghÖ thuËt, søc hÊp dÉn...? + Giíi thiÖu mét ph¬ng ph¸p (c¸ch lµm) : nªu ®iÒu kiÖn, c¸ch thøc, tr×nh tù vµ yªu cÇu chÊt lîng s¶n phÈm. Bµi tËp 2: - GV tæ chøc cho HS lËp dµn ý cho 5 néi dung thuyÕt minh, giíi thiÖu vÒ danh th¾ng quª h¬ng em, vÒ trêng em, về một loài hoa, về một loài động vật, về một sản phÈm mang b¶n s¾c d©n téc. HS lµm viÖc theo 5 nhãm. C¸c nhãm tr×nh bµy. GV nhËn xÐt, bæ sung. HS ghi dµn ý chÝnh vµo vë. (PhÇn viÕt ®o¹n v¨n GV giao cho HS vÒ nhµ chuÈn bÞ). Gîi ý: + Giíi thiÖu danh lam th¾ng c¶nh quª h¬ng em. HS tù chän Tù hµo vÒ danh th¾ng. Miêu tả vẻ đẹp danh thắng... + Giíi thiÖu trêng em. G¾n víi tuæi th¬, tuæi häc trß. C¶nh trÝ thiªn nhiªn xung quanh. Vẻ đẹp khang trang, lộng lẫy hay bình dị. + Giíi thiÖu mét loµi hoa. Hoa trong đời sống. Miªu t¶ 1 loµi hoa cô thÓ (mµu s¾c, h¬ng s¾c...) + Giới thiệu một loài động vật. Con mÌo quý cña em. Màu lông, đặc tính (ăn, ngủ, bắt chuột, sởi nắng...) + Giíi thiÖu s¶n phÈm mang b¶n s¾c ViÖt Nam. Qu¸ tr×nh lµm nãn. T¸c dông che n¾ng ma, lµm duyªn cho phô n÷.... Bµi tËp 2 : LËp dµn ý vµ tËp viÕt ®o¹n v¨n vÒ : + Giíi thiÖu danh lam th¾ng c¶nh quª h¬ng em. + Giíi thiÖu trêng em. + Giíi thiÖu mét loµi hoa. + Giới thiệu một loài động vËt. + Giíi thiÖu s¶n phÈm mang b¶n s¾c ViÖt Nam.. 3. cñng cè - Híng dÉn häc ë nhµ :. - Những vấn đề lý thuyết và thực hành lập ý, lập dàn ý viết bài văn thuyết minh. - Lµm bµi tËp : viÕt 5 ®o¹n v¨n cho 5 néi dung ë bµi tËp 2. - Chuẩn bị bài 21: Ngắm trăng - Đi đờng (Hồ Chí Minh) DuyÖt gi¸o ¸n TuÇn 23/ 2009. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. TuÇn 24.

(31) TiÕt 85 – Bµi 21. ngắm trăng - đi đờng ( Väng nguyÖt ). -. ( TÈu Lé ) ( Hå ChÝ Minh ). A. Mục tiêu cần đạt: - Kiến thức: - Cảm nhận đợc lòng yêu trăng, yêu thiên nhiên đặc biệt sâu sắc và phong th¸i ung dung cña B¸c Hå ngay c¶ trong c¶nh ngôc tï tèi t¨m cùc khæ. - Thấy đợc ngôn ngữ hàm súc, sự kết hợp hài hoà giữa màu sắc cổ điển và tinh thần thời đại trong bài thơ. - Kỹ năng: Rèn kỹ năng đọc và phân tích thơ tứ tuyệt thất ngôn của Bác Hồ - T tëng: Gi¸o dôc t×nh yªu thiÖn nhiªn, tinh thÇn l¹c quan trong bÊt cø mäi hoµn c¶nh vµ đặc biệt là lòng kính trọng đối với Bác Hồ kính yêu B. ChuÈn bÞ: - GV: TËp nhËt ký trong tï, so¹n gi¸o ¸n. - HS : Häc bµi cò chuÈn bÞ bµi míi. C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. Kiểm tra bài cũ: GV yêu cầu HS nêu hoàn cảnh sáng tác và đọc thuộc lòng bài thơ Tøc c¶nh P¸c Bã. Em hiÓu thÕ nµo vÒ con ngêi B¸c Hå. 2. Bµi míi: Giới thiệu bài mới: Tháng 8/1942, Bác Hồ từ Pác Bó, Cao Bằng bí mật lên đờng sang Trung Quốc để tranh thủ sự viện trợ quốc tế cho cách mạng Việt Nam. Khi đến thị trấn Tóc Vinh, B¸c bÞ chÝnh quyÒn Tëng Giíi Th¹ch b¾t gi÷. B¸c bÞ gi¶i tíi gi¶i lui qua gÇn 30 nhà lao của tỉnh Quảng Tây, bị đày đoạ cực khổ hơn một năm trời ( trong thời gian từ 29/ 8/ 1942 đến 10/ 9/ 1943 (14 tháng).. Trong “Mời bốn trăng tê tái gông cùm” ấy, Ngời đã để lại cho chúng ta một tập thơ giá trị. Nhà thơ Hoàng Trung Thông đã viết về tập thơ này: “Con đọc trăm bài trăm ý đẹp/ ánh đèn toả rạng mái đầu xanh/ Vần thơ của Bác, vÇn th¬ thÐp/ Mµ vÉn mªnh m«ng b¸t ng¸t t×nh”. H«m nay, chóng ta sÏ cïng nhau t×m hiểu 2 bài thơ nhỏ trong tập thơ bất hủ của Ngời để thấy hơn chất thép và chất tình của một hồn thơ vĩ đại: Hồ Chí Minh! Hoạt động của thầy và trò. Nội dung cần đạt. ng¾m tr¨ng. A. ng¾m tr¨ng. GV yªu cÇu 1 HS dùa vµo "chó thÝch" nªu nh÷ng hiÓu biÕt vÒ tËp "NhËt kÝ trong tï": "NhËt kÝ trong tï" lµ mét tËp nhËt kÝ hay mét tËp th¬? Néi dung, gi¸ trÞ cña t¸c phÈm? - GV tæng kÕt, nhÊn m¹nh mét sè nÐt chÝnh. . Vµi nÐt vÒ tËp th¬ "NhËt kÝ trong tï". - NhËt kÝ trong tï lµ mét tËp nhËt kÝ b»ng th¬ gåm 133 bµi, phÇn lín lµ th¬ tø tuyÖt. -GV: Bác viết Nhật kí trong tù chỉ nhằm mục đích "ngâm ngợi cho khuây"; nhng tập thơ đã trở thành bức chân dung tinh thần tự hoạ của Bác, một vị tù vĩ đại có tâm hồn cao đẹp, ý chí, nghị lực phi thờng và tài năng nghÖ thuËt xuÊt s¾c. - NhËt kÝ trong tï lµ mét viªn ngäc quý trong kho tµng v¨n häc ViÖt Nam. ? Nêu hoàn cảnh ra đời của bài thơ. - Lµ bµi th¬ thø 20 trong tËp “NhËt ký trong tï”. - S¸ng t¸c trong thêi k× ®Çu B¸c bÞ b¾t giam. Gi¸o viªn: Trong thêi gian bÞ giam cÇm ë nhµ tï Tëng Giíi Th¹ch B¸c Hå lu«n c¶m thÊy ®au khæ vµ bÞ mÊt tù do. Trong một đêm trăng rất đẹp Hồ Chí Minh đã bất chÊp mäi hoµn c¶nh khã kh¨n th¶ hån m×nh vµo thiªn nhiên để ngắm trăng và viết nên bài thơ này.. I. Giíi thiÖu t¸c gi¶ - t¸c phÈm.. 1. Vµi nÐt vÒ tËp th¬ "NhËt kÝ trong tï". - NhËt kÝ trong tï lµ mét tËp nhËt kÝ b»ng th¬ gåm 133 bµi, phÇn lín lµ th¬ tø tuyÖt.. 2. T¸c phÈm. - Lµ bµi th¬ thø 20 trong tËp “NhËt ký trong tï”. - S¸ng t¸c trong thêi k× ®Çu B¸c bÞ b¾t giam..

(32) GV: Hớng dẫn cách đọc: Chú ý giọng đọc của từng câu: II. Đọc và tìm hiểu văn bản Câu 1: Nhịp 2/ 2/ 3/ giọng tơng đối bình thản. C©u 2: NhÞp 4/ 4/ giäng bèi rèi. Câu 3, 4: Nhịp 4/ 3 giọng đằm thắm, vui, sảng khoái. Giáo viên đọc mẫu. Gọi 2- 3 học sinh đọc – nhận xét cách đọc. ? Tõ c¸c dÊu hiÖu sè c©u, sè ch÷, c¸ch gieo vÇn em h·y gäi tªn thÓ th¬ bµi “Ng¾m tr¨ng”. - Th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt §êng luËt. ? ThÓ th¬ nµy bè côc nh thÕ nµo. - Khai, thõa, chuyÓn, hîp. (Hoµn c¶nh ng¾m tr¨ng vµ Câu 1: Khai đề. t©m tr¹ng ngêi tï. Cuéc gÆp gì k× diÖu). ? Hãy cho biết đôi nét về thi đề vọng nguyệt mà tác giả sö dông trong bµi th¬ ? - Ngắm trăng là đề tài hết sức phổ biến trong thơ ca Trung Quèc vµ ViÖt Nam. thi nh©n xa khi gÆp c¶nh tr¨ng đẹp thờng ngồi uống rợu, xem hoa thởng trăng và làm th¬. B¸c Hå lµ ngêi hiÓu biÕt réng vÒ th¬ cæ, nªn nh×n trăng đẹp đã nghĩ đến thú tao nhã của ngời xa, mặc dù đang bị giam trong tù ngục nơi đất khách quê ngời. Giáo viên: Tiêu đề bài thơ là “Ngắm trăng” – vọng nguyệt (đối nguyệt, khán minh nguyệt) là đề tài rất phổ biến trong thơ cổ. Nhà thơ gặp cảnh trăng đẹp thờng ®em rîu uèng, ng¾m hoa, ng¾m tr¨ng. Cã rîu vµ cã hoa (cã b¹n tri ©m n÷a) th× sù thëng thøc c¶nh tr¨ng míi viªn m·n. ? §äc hai c©u më bµi th¬ vµ cho biÕt B¸c ng¾m tr¨ng trong hoµn c¶nh nh thÕ nµo ? - Ngắm trăng trong hoàn cảnh tù đày Ngôc trung, v« töu diÖc v« hoa. (Trong tï kh«ng rîu, còng kh«ng hoa). ? Sự thật nào đợc nói tới trong câu thơ. - B¸c ®ang ë trong tï, kh«ng cã rîu còng kh«ng cã hoa ? Từ đó gợi cho em những liên tởng gì về cuộc sống của B¸c lóc nµy? -> Hoµn c¶nh khã kh¨n thiÕu thèn mäi thø, kh¾c nghiÖt giam cÇm, mÊt tù do. ? Sự thiếu thốn đó đợc biểu hiện qua những từ ngữ nào. - Kh«ng, còng kh«ng. ? Nghệ thuật nào đã đợc sử dụng ở đây? Tác dụng. - Nghệ thuật: Điệp từ nhấn mạnh sự thiếu thốn đến nghiÖt ng·. ? Tại sao nói đến sự thiếu thốn ấy tác giả lại chỉ nói đến rîu vµ hoa. - Lµ nhi thø gîi thi høng cña thi nh©n xa. GV: §©y lµ nh÷ng thø mµ thi nh©n xa thêng cã bªn m×nh để gặp mặt trăng – ngời bạn tri kỉ, tri âm. Có rợu để có thể “cất chén mời trăng sáng”. Nh Nguyễn Trãi đã từng uèng rîu díi tr¨ng “§ªm tr¨ng híp nguyÖt n©ng chÐn” và Nguyễn Du cũng đã miêu tả trong Truyện Kiều: “Khi chÐn rîu khi cuéc cê Khi xem hoa në khi chê tr¨ng lªn”. ? Víi hoµn c¶nh thiÕu thèn nh vËy th× viÖc ng¾m tr¨ng theo thãi thêng sÏ nh thÕ nµo. - Khã thùc hiÖn. ? Nếu thực hiện đợc thì con ngời đó phải là ngời nh thế nµo..

(33) - NiÒm say mª lín víi tr¨ng, t×nh yªu m·nh liÖt víi thiªn nhiªn, t tëng l¹c quan vît lªn trªn c¶nh ngé. Gi¸o viªn: Ngêi tï nh quªn th©n phËn tï, quªn c¶ nh÷ng cơ cực của nhà tù để đón nhận đêm trăng đẹp. ? Nh vËy c©u th¬ ®Çu tiªn cã ý nghÜa g×. - Nói về cái không có về vật chất để nói đến cái sẵn có trong Bác đó là tình yêu thiên nhiên, t tởng lạc quan vợt lªn trªn hoµn c¶nh, say mª lín víi tr¨ng. GV: Bác đang ở trong tù, trong 1 đêm trăng sáng đẹp Bác vốn yêu trăng và muốn đón ngời bạn ấy theo truyền thèng ph¬ng §«ng mét c¸ch trang träng, tao nh·, muèn vậy phải có rợu và hoa. Nhng trong tù, đến cơm cũng không đủ ăn, chứ làm sao có rợu và hoa để thởng trăng. Câu thơ đã nói rõ sự thực trong tù h/cảnh thực cuộc sèng cña B¸c lóc bÊy giê còng bµy tá tÊm lßng tÊm lßng cña B¸c víi vÇng trang ? Trong hoµn c¶nh tï ®Çy thiÕu thèn Êy B¸c cã t©m tr¹ng nh thế nào trớc cảnh đêm trăng đẹp ? - Mét chót bèi rèi, xèn xang rÊt thi sÜ cña ngêi tï Hå ChÝ Minh trong nhà tù đế quốc trớc cảnh trăng đẹp + §îc biÓu hiÖn ë “n¹i nhîc hµ" lµ lµm thÕ nµo. ? Qua tâm trạng đó cho em hiểu gì tâm hồn Bác ? - Yªu tr¨ng kh«ng thÓ h÷ng hê víi vÇng tr¨ng → d¸ng vẻ ung dung kì lạ của ngời n/sĩ có rung động tuyệt vời trớc vầng trăng ? So s¸nh c©u thõa trong b¶n dÞch vµ b¶n phiªn ©m, dÞch nghÜa. - §èi thö l¬ng tiªu n¹i nh hµ? (Trớc cảnh đẹp đêm nay biết làm thế nào?). - Cảnh đẹp đêm nay, khó hững hờ? ? Em hiÓu nh thÕ nµo lµ “khã h÷ng hê”. - Không biết làm gì? Câu thơ phủ định. Trong nguyªn t¸c “n¹i nh hµ?”. §ã lµ c©u hái tu tõ. ThÓ hiện đợc sự xúc động bối rối của nhà thơ. GV: Khi dịch thơ sự bối rối đã mất thay vào đó là sự phủ định. Hình nh nhân vật trữ tình quá bình thản, có phần hững hờ chứ không rung động mạnh mẽ nh trong nguyªn t¸c. ? Cảnh gì đẹp làm cho Ngời khó hững hờ nh vậy. - Cảnh đêm trăng, ? Em tởng tợng cảnh đêm trăng hôm đó nh thế nào. -> Léng lÉy, say mª con ngêi lµm cho thi sÜ kh«ng thÓ không ngắm trăng đợc. ? Tr¨ng lµ biÓu tîng cho c¸i g×.? -> Cho cái đẹp, cho tự do, trăng là của mọi ngời, mọi nhµ nhng B¸c l¹i c¶m tëng nh cña riªng m×nh. ? Th«ng thêng ë trong mét hoµn c¶nh khã kh¨n, nghiÖt ngã nh vậy liệu ta có cảm thấy cảnh đẹp nữa không.? - HS: Trong hoàn cảnh đó thật khó có tâm hồn để ng¾m .. GV: Liên hệ với Nam Cao trong Lão Hạc đã từng viết “Mét ngêi bÞ ®au ch©n cã bao giê quªn c¸i ch©n ®au của để nghĩ đến một cái khác đâu?”. ? Sự xúc động đó biểu hiện nh thế nào về tâm hồn Bác. - Tâm hồn nhạy cảm với cái đẹp. ? Đọc câu thơ lên em cảm nhận đợc điều gì ở nhà thơ. - T chất nghệ sĩ đích thực của Hồ Chí Minh và cũng từ cái rung động rất nghệ sĩ ấy đã toát lên dáng vẻ ung. - Nãi vÒ c¸i kh«ng cã vÒ vËt chất để nói đến cái sẵn có trong Bác đó là tình yêu thiên nhiªn, t tëng l¹c quan vît lªn trªn hoµn c¶nh, say mª lín víi tr¨ng.. Câu 2: Thừa đề.. - Cảnh đêm trăng, -> Léng lÉy, say mª con ngêi lµm cho thi sÜ kh«ng thÓ không ngắm trăng đợc..

(34) dung k× l¹ cña ngêi tï CM. ? Bối rối, xao xuyến là nh vậy sau giây phút ấy Ngời đã đi đến quyết định gì. Nh©n híng song tiÒn kh¸n minh nguyÖt. NguyÖt tßng song kh¸ch kh¸n thi gia. ? Em hiÓu “híng” cã nghÜa nh thÕ nµo. - Híng: Nhín ra, v¬n lªn. ? “Ng¾m” nghÜa lµ g×. - Ngắm: Nhìn say mê, thích thú và đắm đuối. ? Vì sao nhân vật trữ tình lại có hành động nh vậy. - Vì cảnh đẹp đêm trăng. ? Gîi trong em t thÕ ng¾m tr¨ng cña ngêi tï nh thÕ nµo. - Híng tÇm nh×n ra ngoµi ngíc m¾t lªn, chiªm ngìng tr¨ng. ? Ai là ngời chủ động. - Nhân hớng: Ngời chủ động đến với trăng sáng. Gi¸o viªn: C©u 2 míi chØ dõng l¹i ë sù bèi rèi xao xuyÕn và dờng nh ngời tù đã đành để mặc cho đêm đẹp, mặc cho trăng mời giục. Nhng câu chuyển đã cho ta thấy ngời tù vẫn quyết định ngắm trăng nhng là ngắm trăng su«ng. ? NhËn xÐt cña em vÒ t©m hån cña B¸c. - Cã t×nh yªu thiªn nhiªn m·nh liÖt. ? Tình yêu đó đã đợc đáp lại nh thế nào. NguyÖt tßng song khÝch kh¸n thi gia ( Tr¨ng nhßm khe cöa ng¾m nhµ th¬) ? Em hiÓu “nhßm” lµ nh thÕ nµo.? - ¸nh tr¨ng l¸ch qua cña sæ hÑp, tr¨ng cè t×nh l¸ch qua. ? Hình ảnh cái song sắt đứng ở giữa ngời tù – nhà thơ vµ vÇng tr¨ng cã ý nghÜa g×. - Cả hai câu thơ đều có từ "song" chỉ song sắt nằm giữa c©u nh chÝnh bøc song s¾t nhµ tï muèn ng¨n sù gÆp gì gi÷a "thi nh©n" vµ "minh nguyÖt". ? Nghệ thuật gì đã đợc sử dụng? Tác dụng? - Kết cấu đăng đối trong từng câu và đối hai câu với nhau. ë mçi c©u ch÷ chØ ngêi ( nh©n, thi gia ) vµ chØ trăng ( nguyệt ) đặt ở hai đầu, ở giữa là cửa nhà tù ( song ); mặt khác, hai câu còn tạo thành một cặp đối, cũng nhân và nguyệt, minh nguyệt và thi gia đối nhau. ? Ngoài phép đối tác giả còn sử dụng biện pháp nghệ thuËt g× ? H·y ph©n tÝch hiÖu qu¶ nt cña c¸c biÖn ph¸p nghệ thuật đó ? - Nhân hoá: trăng nh một ngời bạn → với đối, nhân hoá đã nêu bật t/c và hành động của ngời đối với trăng và trăng đối với ngời nh một đôi bạn tri âm tri kỉ: Ngời hớng ra trớc song sắt của nhà tù để ngắm vầng trăng thì tr¨ng theo khe cöa vµo ng¾m nhµ th¬. §ã lµ t×nh c¶m tri âm, tri kỷ, song phơng chủ động giữa ngời và trăng ? Qua đó thể hiện mối quan hệ của Ngời với trăng trong bµi th¬ nh thÕ nµo?. - Cả 2 cùng chủ động tìm đến nhau, giao hoà cùng nhau, ngắm nhau say đắm. GV: Xiềng xích, gông cùm không khoá đợc hồn ngời. Không đợc tự do, ngời tù chủ động hớng ra cửa ngục để ngắm trăng sáng. Đó là cái chủ động của một ngời cách mạng luôn đứng cao hơn hoàn cảnh, vợt lên trên mọi hoàn cảnh để sống và cống hiến. Câu thơ dịch đã bỏ mất động từ "hớng" làm cho việc ngắm trăng của ngời tù. - T©m hån nh¹y c¶m víi c¸i đẹp.. Câu 3 – 4: chuyển đề – hợp đề.. - Sự giao hoà sóng đôi khăng khÝt gi÷a tr¨ng vµ nhµ nghÖ sÜ. Thi nhân chủ động đến với thiªn nhiªn, quªn ®i th©n phËn tù đày, vợt lên hoàn cảnh..

(35) cã vÎ b×nh th¶n, tÜnh t¹i h¬n. ? Trong 2 c©u th¬ cã 2 tõ chØ ngêi. Em h·y chØ ra sù kh¸c biÖt gi÷a 2 tõ Êy. - Ngêi – nhµ th¬ (Nh©n – thi gia). ? Điều gì đã tạo nên sự hoá thân kì diệu đó. -> T×nh yªu thiªn nhiªn – mét t©m hån nh¹y c¶m víi cái đẹp. Phong thái ung dung tự tại. ? Cã ngêi cho r»ng “Ng¾m tr¨ng” lµ mét cuéc vît ngôc vÒ tinh thÇn. ý kiÕn cña em nh thÕ nµo. Häc sinh th¶o luËn. Nªu ý kiÕn – nhËn xÐt. - Tríc cuéc ng¾m tr¨ng – Ngêi tï . - Sau cuéc ng¾m tr¨ng – Nhµ th¬. -> Râ rµng cã cuéc vît ngôc. Gi¸o viªn: Nh vËy, trong c¸i kh«ng l¹i cã c¸i cã. Ngåi tï mµ vÉn ng¾m tr¨ng, vÉn thëng nguyÖt. MÆc dï cha bao giờ nhận mình là nhà thơ. Nhng khi đến với thiên nhiên, đến với vầng trăng sáng vô tình Ngời đã hoá thân thành mét thi gia. §©y lµ lÇn duy nhÊt B¸c tù nhËn m×nh lµ nhµ th¬. - Nh vËy, "Ng¾m tr¨ng" kh«ng ph¶i lµ c¸ch ng¾m nh×n th«ng thêng mµ lµ mét cuéc vît ngôc tinh thÇn b»ng th¬ của một ngời tù nghệ sĩ yêu chuộng cái đẹp. Thân tại ngục tù, nhng lòng Bác đã "theo vời vợi mảnh trăng thu". - §iÒu k× diÖu n÷a lµ, tr¨ng còng vît qua song s¾t nhµ tï để ngắm nhà thơ. ở đây, vầng trăng không còn là một thiên thể vô tri, vô tình mà đã đợc nhân hoá thành một con ngêi, h¬n thÕ, mét ngêi b¹n tri ©m tri kØ cña B¸c. C¶ trăng và ngời tù đều chủ động tìm đến giao hoà cùng nhau nh một đôi bạn thân thiết tự bao đời. - Hai c©u th¬ cho ta thÊy søc m¹nh tinh thÇn k× diÖu cña ngời tù cách mạng, nhà nghệ sĩ vĩ đại. Quên đi tất cả những đau đớn, đói rét, muỗi rệp, ghẻ lở...của chế độ nhà tù khủng khiếp, Ngời luôn để tâm hồn mình sống giữa thiên nhiên, hớng tới ánh sáng đẹp đẽ của thiên nhiên. Trong chốn lao lung, Bác đã làm nên những vần thơ tuyệt đẹp. Đằng sau những câu thơ đẹp, mềm mại nh vËy chØ cã thÓ lµ mét tinh thÇn thÐp, chÊt thÐp cña phong th¸i ung dung, tù t¹i. ? Nêu nghệ thuật đặc sắc của bài thơ. - ThÓ th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt mang d¸ng vÎ cæ ®iÓn. - Sử dụng phép đối, nhân hoá. ? Néi dung bµi th¬ thÓ hiÖn ®iÒu g×. - T×nh yªu thiªn nhiªn, giao hoµ víi thiªn nhiªn kh¸t khao cái đẹp, khát khao sống cho cái đẹp, t tởng lạc quan tin tëng.. =======================================. . Đi đờng. - GV: Vào bài: Trong thời gian bị tù đày ở Trung Quốc, B¸c bÞ gi¶i tíi gi¶i lui kh¾p tØnh Qu¶ng T©y, phÇn lín lµ đi bộ đờng núi vô cùng gian lao, cực khổ. Nhiều bài thơ trong Nhật kí trong tù đã trực tiếp lấy cảm hứng từ những lần bị áp giải, trong đó có bài Đi đờng. Nhng khác với nhiều bài, Đi đờng không nhằm kể chuyện,. -> T×nh yªu thiªn nhiªn – mét t©m hån nh¹y c¶m víi c¸i đẹp. Phong th¸i ung dung tù t¹i.. IV. Tæng kÕt. 1. NghÖ thuËt: - ThÓ th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt mang d¸ng vÎ cæ ®iÓn. - Sử dụng phép đối, nhân hoá. 2. Néi dung: - T×nh yªu thiªn nhiªn, giao hoµ víi thiªn nhiªn kh¸t khao cái đẹp, khát khao sống cho cái đẹp, t tởng lạc quan tin tởng.

(36) miêu tả cảnh đi đờng mà chủ yếu là những suy ngẫm có tính chất triết lí rút ra từ việc đi đờng gian lao. Trong cuốn sách :Những mẩu chuyện về đời hoạt động cña Hå Chñ TÞch ”. T¸c gi¶ TrÇn D©n Tiªn cho biÕt, trong nh÷ng lÇn bÞ ¸p gi¶i ®i Êy. B¸c bÞ trãi ch©n tay, cæ mang xiÒng xÝch…dÇm ma gi·i n¾ng, chÌo nói qua chu«ng….®au khæ nh vËy nhng cô vÉn vui vÎ. Bµi th¬ “đi đờng ” khơi nguồn cảm hứng từ những lần đi ấy. GV: Hớng dẫn cách đọc: Chú ý đọc nhấn mạnh các ®iÖp tõ “tÈu lé, trïng san” giäng chËm r·i, suy ngÉm. Bản dịch nghĩa, giọng đọc rõ ràng, rành mạch, bản dịch th¬ nhÊn m¹nh c¸c ®iÖp tõ “nói cao”. Giáo viên đọc mẫu gọi 2 -3 học sinh đọc. Nhận xét cách đọc. Gi¶i thÝch tõ khã. ? ThÓ lo¹i cña bµi (ThÊt ng«n tø tuyÖt §êng luËt). ? Bè côc nh thÕ nµo. (Khai, thõa, chuyÓn, hîp). - B¶n dÞch th¬ lôc b¸t 4 c©u. * C©u khai ( 1). ? C©u th¬ më ®Çu nãi vÒ ®iÒu g×. -> Chuyện đi đờng khó khăn gian khổ. ? Nghệ thuật gì đợc sử dụng. ? Tác dụng. - NghÖ thuËt: §iÖp tõ “tÈu lé”. -> NhÊn m¹nh sù tr¶i nghiÖm thùc tÕ. ? Em cã nhËn xÐt, so s¸nh g× vÒ c©u nguyªn t¸c vµ dÞch th¬. - C©u dÞch mÒm m¹i h¬n nhng l¹i bá ®iÖp tõ . lµm gi¶m ®i Ýt nhiÒu giäng th¬ suy ngÉm thÊm thÝa. Giáo viên: - Câu đầu bài thơ (khai) mở ra ý chủ đạo của cả bài, đó là nỗi gian lao của ngời đi đờng: "Đi đờng mới biết gian lao". Trong câu chữ Hán, "tẩu lộ" (đi đờng) đợc lặp lại hai lần đã nhấn mạnh làm nổi bật ý thơ: đi đờng thật khó khăn, gian nan. Nỗi gian lao của ngời đi đờng đợc nói lên một cách tự nhiên, giản dị. Chỉ ai đã từng trải qua, từng thể nghiệm mới thấm thía và thấu hiểu hết nỗi gian lao khổ ải thực sự mà ngời đi đờng từng phải nếm trải. Câu thơ rất đơn sơ nhng mang nÆng c¶m xóc, suy nghÜ vµ gîi ra nh÷ng ý nghÜa s©u xa ngoài việc đi đờng. * C©u thõa (2). Trïng san chi ngo¹i hùu trïng san. (Nói cao råi l¹i nói cao trËp trïng). ? C©u th¬ thø hai muèn nãi ®iÒu g×? ë c©u th¬ nµy cã hình ảnh nào đáng chú ý? - Câu 2 (thừa) triển khai ý của câu 1: đi đờng khó nh thế nào. Hình ảnh Núi cao rồi lại núi cao trập trùng đã diễn t¶ ®Ëm nÐt nh÷ng gian lao, khæ ¶i chång chÊt cña ngêi ®i đờng: vừa đi hết lớp núi này lại tới lớp núi khác. Cứ thế, gian khæ dêng nh triÒn miªn, v« cïng, v« tËn. ? T¸c dông cña viÖc sö dông ®iÖp tõ “trïng san”. -> Hết khó khăn này đến khó khăn khác, thử thách ý chí nghÞ lùc cña ngêi tï. ? §äc vµ nhËn xÐt ®iÖp tõ. T¸c dông kh¸i qu¸t quy luËt g×. - Häc sinh suy nghÜ, nhËn xÐt, ph¸t biÓu. - §iÖp vßng trßn. -> Đó là quy luật của việc đi đờng, nhng cũng là quy luật của cuộc đời, quy luật của xã hội.. ====================. B. Đi đờng. I. §äc vµ t×m hiÓu v¨n b¶n.. * C©u khai ( 1). - Nói về chuyện đi đờng khó kh¨n gian khæ. - NhÊn m¹nh sù tr¶i nghiÖm thùc tÕ.. * C©u thõa (2).. - Nãi cô thÓ c¸c gian lao cña ngời đi đờng hết lớp núi này đến lớp núi khác tiếp nối, liên miªn.. - HÕt khã kh¨n, thö th¸ch nµy.

(37) đến khó khăn khác * C©u chuyÓn (3). ? Theo em, c©u th¬ thø ba cã g× míi so víi hai c©u th¬ ®Çu? - Câu 3 (chuyển) đã chuyển ý bài thơ sang một hớng mới: Nếu hai câu đầu đều nói đến nỗi gian lao dờng nh vô tận của ngời đi đờng thì câu thơ thứ ba nói đến việc ngời đi đờng đã lên tới đỉnh cao chót vót. Đây là lúc bắt đầu một con đờng mới, một cuộc đời mới, bằng phẳng và sung sớng, mọi gian lao đều đã ở lại phía sau. GV: Nh vậy, nỗi gian lao của ngời đi đờng chồng chất nhng không phải là vô tận. Hơn nữa, hành trình gian nan đó không phải là vô nghĩa. Phải vợt qua mọi đèo dốc, thác ghềnh dữ dội mới chiếm lĩnh đợc đỉnh cao. Việc đi đờng núi hiển nhiên là thế, mà con đờng cách mạng, đờng đời còng thÕ: "Gian nan rÌn luyÖn míi thµnh c«ng" (Hå ChÝ Minh). ? Tâm trạng của ngời tù khi đứng trên đỉnh núi. - T©m tr¹ng sung síng h©n hoan. §ã lµ h×nh ¶nh ngêi chiến sĩ CM trên đỉnh cao của chiến thắng, trải qua bao gian khæ hy sinh. * C©u hîp (4). - C©u 4 (hîp) kÕt l¹i h×nh ¶nh vµ ý tø cña toµn bµi: Thu vµo tÇm m¾t mu«n trïng níc non. C©u th¬ diÔn t¶ niÒm vui sớng đặc biệt, bất ngờ của ngời đã vợt qua bao gian lao, nay đứng trên đỉnh núi, đợc nhìn ngắm vô vàn cảnh đẹp. Từ một ngời tù bị đày đoạ đến kiệt sức tởng nh tuyệt vọng, đến câu thơ thứ t, Bác đã trở thành một du kh¸ch ung dung, say mª ng¾m c¶nh. Hình ảnh con đờng núi ghập ghềnh hiểm trở và ngời ngắm cảnh trên đỉnh núi cao gợi cho các em những liên tởng gì về con đờng đời và con đờng cáh mạng? - Hình ảnh con đờng núi ghập ghềnh hiểm trở còn là ẩn dụ về con đờng cách mạng đầy gian lao thử thách. Hình ảnh con ngời ung dung ngắm cảnh trên đỉnh núi cao gợi cho chúng ta liên tởng đến hình ảnh ngời chiến sĩ cách mạng đứng trên đỉnh cao chiến thắng sau biết bao gian khæ hi sinh. NiÒm vui cña ngêi tï ë ®©y còng chÝnh lµ niÒm h¹nh phóc lín lao cña ngêi c¸ch m¹ng khi c¸ch m¹ng toµn th¾ng. C©u th¬ thÊp tho¸ng h×nh ¶nh con ngêi đứng trên đỉnh cao chiến thắng với t thế làm chủ lớn lao. ? Em h·y so s¸nh h×nh ¶nh th¬ ë c©u thø ba so víi c©u thø t? - Nếu câu thơ thứ ba, hình ảnh đột ngột vút lên theo chiều cao thì đến câu kết, hình ảnh thơ lại mở ra bát ngát theo chiÒu réng, gîi c¶m gi¸c vÒ sù c©n b»ng, hµi hoµ. Nh vậy, câu kết này đã quy tụ cảm hứng của toàn bài thơ tø tuyÖt gi¶n dÞ mµ hµm sóc. Giáo viên: Cảm giác hài hoà cao – rộng đợc cân bằng. Đó chính là cái kết thuíc độc đáo, mới mẻ, đồng thời tạo nên tầm vóc lớn lao, sâu sắc của tứ thơ, của chủ đề bài th¬. Híng dÉn HS tæng kÕt. ? Theo em, giäng ®iÖu chÝnh cña bµi th¬ lµ giäng triÕt lÝ, r¨n d¹y hay giäng kÓ chuyÖn, t©m t×nh? - HS thảo luận theo nhóm, nhóm cử đại diện phát biểu. GV tổng kết, định hớng.. -> §ã lµ quy luËt cña viÖc ®i đờng, nhng cũng là quy luật của cuộc đời, quy luật của xã héi. * C©u chuyÓn (3). - Cµng nhiÒu th¾ng lîi cµng nhiÒu gian tru©n, khÐp l¹i viÖc đi đờng, mở ra một chặng đờng mới, vị thế mới.. * C©u hîp (4).. - Từ t thế ngời tù bị đày đoạ triền miên trên đờng bị giải đi hÕt ngµy nµy qua ngµy kh¸c, Bác đã trở thành một du kh¸ch ung dung, say mª ng¾m c¶nh. - T©m tr¹ng sung síng h©n hoan. §ã lµ h×nh ¶nh ngêi chiến sĩ CM trên đỉnh cao của chiÕn th¾ng, tr¶i qua bao gian khæ hy sinh..

(38) Đi đờng không thuộc loại thơ tức cảnh hoặc tự sự mà chủ yếu thiên về suy nghĩ, triết lí. Nhng triết lí đợc thể hiÖn qua lêi kÓ chuyÖn, t©m sù cña B¸c nªn giµu søc thuyÕt phôc. Ng«n ng÷ bµi th¬ b×nh dÞ, giäng th¬ tù nhiên mà chứa đựng những chân lí sâu xa, vĩnh cửu. ? Nêu nghệ thuật đặc sắc của bài thơ. - Miªu t¶, biÓu c¶m, tù sù mang triÕt lÝ s©u s¾c dung dÞ, tù nhiªn vµ dÔ hiÓu, ®Çy søc thuyÕt phôc. Ng«n ng÷ bµi thơ bình dị, giọng thơ tự nhiên mà chứa đựng những ch©n lÝ s©u xa, vÜnh cöu. ? Nªu néi dung cña bµi th¬. - Bµi th¬ cã hai líp nghÜa: nghÜa hiÓn ng«n nãi vÒ viÖc đi đờng núi, nghĩa hàm ngôn ngụ ý về con đờng cách mạng, con đờng đời. Bài thơ đã gợi ra một chân lí: đờng đời, đờng cách mạng nhiều chông gai, thử thách, nhng nếu quyết tâm vợt qua, con ngời nhất định sẽ đạt đợc nh÷ng th¾ng lîi rùc rì.. III. Tæng kÕt. 1. NghÖ thuËt: - Ng«n ng÷ bµi th¬ b×nh dÞ, giäng th¬ tù nhiªn mµ chøa đựng những chân lí sâu xa, vÜnh cöu. Miªu t¶, biÓu c¶m, tù sù mang triÕt lÝ s©u s¾c dung dÞ, tù nhiªn vµ dÔ hiÓu, ®Çy søc thuyÕt phôc.. 2. Néi dung: Bµi th¬ cã hai líp nghÜa: nghÜa hiÓn ng«n nói về việc đi đờng núi, nghĩa hàm ngôn ngụ ý về con đờng cách mạng, con đờng đời. Bài thơ đã gợi ra một chân lí: đờng đời, đờng cách mạng nhiÒu ch«ng gai, thö th¸ch, nhng nÕu quyÕt t©m vît qua, con ngời nhất định sẽ đạt đợc nh÷ng th¾ng lîi rùc rì. 3. cñng cè - Híng dÉn HS luyÖn tËp vµ häc bµi ë nhµ. - §äc diÔn c¶m vµ häc thuéc lßng bµi th¬. - Su tÇm nh÷ng c©u th¬, bµi th¬ hay nãi vÒ tr¨ng. - Tõ bµi th¬ trªn, em h·y viÕt mét ®o¹n v¨n miªu t¶ ch©n dung B¸c Hå ®ang ng¾m tr¨ngtrong tï. - So¹n bµi C©u c¶m th¸n. ---------------------------------------------------------------------------------------Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: TiÕt 86 – Bµi 21. C©u c¶m th¸n A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: Gióp HS : - Hiểu rõ đặc điểm câu cảm thán. Phân biệt câu cảm thán với các kiểu câu khác. - Kü n¨ng: - N¾m v÷ng chøc n¨ng cña c©u c¶m th¸n. BiÕt sö dông c©u c¶m th¸n phï hîp víi t×nh huèng giao tiÕp.RÌn kü n¨ng nhËn biÕt vµ sö dông c©u c¶m th¸n trong nãi, viÕt. - T tởng: Giáo dục tình yêu và biết sử dụng Tiếng việt trong những hoàn cảnh đặc biệt để béc lé c¶m xóc, t×nh c¶m B. ChuÈn bÞ: - GV: Gi¸o viªn so¹n gi¸o ¸n, hÖ thèng vÝ dô. - HS: Học sinh đọc sgk, làm bài tập. C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. Kiểm tra bài cũ: Trình bày đặc điểm hình thức và chức năng của câu cầu khiến ? VÝ dô ? 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: :.

(39) Hoạt động của thầy và trò. Nội dung cần đạt H×nh thµnh kiÕn thøc míi. GV: Yêu cầu học sinh đọc đoạn trích a, b. ? Căn cứ vào vốn kiến thức đã học ở tiểu học tìm trong ®o¹n trÝch trªn c©u nµo lµ c©u c¶m th¸n ? - C¸c c©u c¶m th¸n lµ : Hìi ¬i L·o H¹c ! Than «i! ? §Æc ®iÓm h×nh thøc nµo gióp ta nhËn biÕt c©u c¶m th¸n. - Cã Tõ ng÷ c¶m th¸n: Hìi ¬i, than «i. - Khi đọc có ngữ điệu cảm thán là những dấu hiệu hình thøc cña nh÷ng c©u c¶m th¸n. ? T¸c dông cña c©u c¶m th¸n. - - Béc lé trùc tiÕp c¶m xóc cña ngêi nãi, ngêi viÕt b»ng từ cảm thán (nỗi xót xa, đau đớn, nuối tiếc). ? Câu cảm thán có đợc dùng khi viết đơn, biên bản, hợp đồng không ? Vì sao ? - Không, vì các văn bản đó đòi hỏi ngôn ngữ phải khách quan, khoa häc, chÝnh x¸c. - C©u c¶m th¸n thêng dïng ë trong ng«n ng÷ v¨n ch¬ng vµ h»ng ngµy. GV: - Ng«n ng÷ v¨n b¶n hµnh chÝnh: C«ng vô, v¨n b¶n khoa häc, lµ ng«n ng÷ cña duy lý, ng«n cña t duy l«gÝc nªn kh«ng thÝch hîp v¬Ý viÖc sö dông nh÷ng yÕu tè ng«n ng÷ béc lé chÝnh x¸c.C©u c¶m th¸n cã c¸c tõ c¶m th¸n, dïng để biểu lộ trực tiếp cảm xúc của ngời nói (viết), xuất hiÖn trong ng«n ng÷ nãi hµng ngµy vµ ng«n ng÷ v¨n ch¬ng. Cuèi c©u lµ dÊu chÊm than, khi nãi lµ ng÷ ®iÖu... ? Khi viÕt c©u c¶m th¸n kÕt thóc b»ng lo¹i dÊu c©u nµo ? - Khi viÕt kÕt thóc b»ng dÊu chÊm than -? Qua ph©n tÝch trªn h·y cho biÕt thÕ nµo lµ c©u c¶m thán.? Nêu đặc điểm hình thức, chức năng câu cảm thán. - Häc sinh tr¶ lêi dùa vµo ghi nhí: Ghi nhí (SGK). GV: §a bµi tËp nhanh: H·y thªm c¸c tõ ng÷ c¶m th¸n vµ dấu chấm than để chuyển đổi các câu sau thành câu cảm th¸n. a. Anh đến muộn quá. b. Buæi chiÒu th¬ méng. c. Những đêm trăng lên. ChuyÓn: a. Trời ơi! Anh đến muộn quá! b. Buæi chiÒu th¬ méng biÕt bao!. c. Ôi! Những đêm trăng lên!. Bµi tËp 1 ? Nªu yªu cÇu bµi tËp 1/44. ? NhËn biÕt c©u c¶m th¸n. a. Than «i! Lo thay! Nguy thay!. b. Hìi c¶nh rõng ghª gím cña ta ¬i! c. Chao «i, cã biÕt….m×nh th«i! -> Các câu đều là câu cảm thán vì có dùng từ cảm thán (Than «i, thay, hìi,….¬i; Chao «i).. I. §Æc ®iÓm h×nh thøc vµ chøc n¨ng.. 1. VÝ dô: / 43. a. Hìi ¬i L·o H¹c! Than «i!. + §Æc ®iÓm h×nh thøc: - Cã c¸c tõ c¶m th¸n vµ ng÷ ®iÖu c¶m th¸n. - Dùng để bộc lộ cảm xúc của ngêi nãi, ngêi viÕt .. - Khi viÕt thêng kÕt thóc b»ng dÊu chÊm than 2. KÕt luËn: C©u c¶m th¸n cã c¸c tõ c¶m thán, dùng để biểu lộ trực tiếp c¶m xóc cña ngêi nãi (viÕt), xuÊt hiÖn trong ng«n ng÷ nãi hµng ngµy vµ ng«n ng÷ v¨n ch¬ng. Cuèi c©u lµ dÊu chÊm than, khi nãi lµ ng÷ ®iÖu... II. Tæng kÕt – ghi nhí : SGK/ 44 III. LuyÖn tËp. Bµi tËp 1/ 44.. Bµi tËp 2/ 44..

(40) Bµi tËp 2: ? Phân tích tình cảm, cảm xúc đợc thể hiện trong những c©u th¬. ? Có thể xếp những câu này vào kiểu câu cảm thán đợc kh«ng? V× sao? a. Lêi than th©n cña ngêi n«ng d©n xa. b. Lêi than th©n cña ngêi chinh phô xa. c. T©m tr¹ng bÕ t¾c cña thi nh©n tríc CM. d. Nçi ©n hËn cña DÕ MÌn tríc c¸i chÕt tøc tëi cña DÕ Cho¾t. -> Kh«ng: C¸c c©u cßn l¹i cã thÓ cã dÊu chÊm than , cã béc lé t×nh c¶m, c¶m xóc nhng kh«ng cã c¸c dÊu hiÖu Bµi tËp 3/ 45. đặc trng của câu cảm thán lên không phải là câu cảm th¸n. Bµi tËp 3: ? Em hãy đặt câu cảm thán để bộc lộ cảm xúc: a. Tríc t×nh c¶m cña mét ngêi th©n giµnh cho m×nh. b. Khi nh×n thÊy mÆt trêi mäc. Gîi dÉn Bµi tËp 4/ 45. a. Chao ôi, một ngày vắng mẹ sao mà dài đằng đẵng! b. Ôi, mỗi buổi bình minh đều lộng lẫy thay! Bµi tËp 4: ? Nhắc lại đặc điểm hình thức và chức năng của câu nghi vÊn, c©u cÇu khiÕn vµ c©u c¶m th¸n. a. C©u nghi vÊn. - Cã chøa c¸c tõ nghi vÊn: ai, g×, nµo, sao, t¹i sao, ®©u, bao giờ, bao nhiêu….và có từ “hay” dùng để nối các vế cã quan hÖ lùa chän. - Chức năng chính dùng để hỏi. - Khi viÕt kÕt thóc b»ng dÊu chÊm hái. b. C©u cÇu khiÕn. - Có chứa các từ cầu khiến: hãy đừng, chớ, đi, thôi, nào hay ng÷ ®iÖu cÇu khiÕn. - Có chức năng dùng để ra lệnh, yêu cầu, đề nghị, khuyªn b¶o. - Khi viÕt thêng kÕt thóc b»ng dÊu chÊm than vµ dÊu chấm (trờng hợp ý cầu khiến không đợc nhấn mạnh). c. C©u c¶m th¸n. - Cã chøa c¸c tõ ng÷ c¶m th¸n: ¤i, than «i, hìi «i, chao «i, biÕt bao… - Có chức năng dùng để bộc lộ trực tiếp cảm xúc của ngời nói, ngời viết (trong giao tiếp hằng ngày và trong văn ch¬ng). - Khi viÕt thêng kÕt thóc: DÊu chÊm than. 3. cñng cè - Híng dÉn häc ë nhµ :. vÊn.. - Nắm đặc điểm, chức năng của câu cảm thán. So sánh với kiểu câu cầu khiến, nghi. - Làm bài tập : đặt 3 câu có nội dung giống nhau (về mùa thu, đi học) trong đó có 1 c©u nghi vÊn, 1 c©u c¶m th¸n, 1 c©u cÇu khiÕn. Gîi ý : §· mïa thu råi kia µ, chóng ta l¹i s¾p ®i häc råi! (c¶m th¸n) ChuÈn bÞ bµi cho tiÕt sau : --------------------------------------------------------------------------------Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. TiÕt 87 – 88.

(41) ViÕt bµi tËp lµm v¨n sè 5 v¨n thuyÕt minh A. Mục tiêu cần đạt: - Cñng cè nhËn thøc lÝ thuyÕt vÒ v¨n b¶n thuyÕt minh, vËn dông thùc hµnh s¸ng t¹o mét văn bản thuyết minh đảm bảo cụ thể các yêu cầu, đúng kiểu loại, bố cục mạch lạc, có các yÕu tè miªu t¶, tù sù, biÓu c¶m, b×nh luËn, nh÷ng con sè chÝnh x¸c ….nh ng vÉn ph¶i phôc vụ cho mục đích thuyết minh. Kiểm tra các bớc chuẩn bị để viết văn bản. - RÌn kÜ n¨ng viÕt v¨n thuyÕt minh cho häc sinh B. ChuÈn bÞ: - GV: Giáo viên ra đề, đáp án, biểu điểm. - HS: Học sinh ôn tập phơng pháp thuyết minh các dạng đề. C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: KiÓm tra qu¸ tr×nh chuÈn bÞ cña häc sinh 2. Bµi míi: I. §Ò bµi: ThuyÕt minh c¸ch lµm b¸nh chng ngµy tÕt. Giáo viên đọc đề, chép đề lên bảng. Học sinh chép đề vào giấy kiểm tra. II. Yêu cầu cần đạt: Trình bày rõ ràng, diễn đạt mạch lạc, chính xác, dễ hiểu. Khoa học mang tính thực tế gần gũi với cách gói bánh của địa phơng. III. §¸p ¸n * Phần MB: Giới thiệu nguồn gốc, vai trò của chiếc bánh chng trong ngày tết, lễ đối víi d©n téc ViÖt Nam * PhÇn th©n bµi. 1/ Nguyªn liÖu: Lµm 5 c¸i b¸nh chng. - 3 kg g¹o nÕp. - ThÞt 3 chØ 500g. - §Ëu xanh 500g. - Lá dong: 60 cái trong đó 20 lá to ( gọi là lá mặt ), còn lại là lá nhỏ. - L¹t giang 20 c¸i. - khu«n 1 chiÕc. - Hµnh kh«, gõng, nh©n th¬m. 2/ C¸ch lµm. - L¸ röa s¹ch 2 mÆt chÆt bá cuèng, lau kh« (chen l¸ xanh). - Gạo vo kỹ, đổ vào thùng sạch chờ ráo nớc (khoảng 30 phút). Sau đó trộn muối vừa để ¨n. - Hµnh kh« th¸i l¸t to däc theo cñ. - Đậu xanh vỡ, ngâm đãi kỹ, bỏ vỏ ngoài. - ThÞt 3 chØ th¸i khæ 5 * 5 mm, íp víi nh©n th¬m. - Chän l¸ gÊp däc theo sèng, tiÕp tôc gÊp d«i l¹i, ®o võa b»ng trong khu«n dïng kÐo c¾t bá phÇn thõa. Đặt 2 cái lạt hình chữ thập, đặt khuôn lên trên sao cho phần giao nhau giữa 2 cái lạt vào giữa khuân. đặt mặt sau của 4 lá to đã gấp mỗi góc, gấp vào một góc của khuôn sau đó lót 2 lá nhỏ vào giữa theo hình chữ thập, dẹm chặt 4 góc. Dùng thêm 4 chiếc lá gấp lại chẹm vào 4 góc để cho khi ép bánh không bị bung gạo ra và gói nhiều lá còn giúp giữ bánh đợc lâu hơn, không bị ôi thiu và mốc. Sau đó đổ miệng bát gạo vào san đều, tiếp đó dổ nửa bát đậu lên trên san đều rồi xếp 4 miếng thịt 4 góc với hàng khô vừa đủ. Tiếp tục đổ nửa bát đậu nữa lên trên san đều và đổ tiếp miệng bát gạo lên trên san đều dẹm chặt. Lấy một lá nhỏ đậy lên rồi gói lại. Chú ý buộc lạt vừa phải để gạo nở, rồi nhấc ra khỏi khuôn. Buộc thêm lạt cho đẹp, chú ý điều chỉnh cho cân đối. - Khi xếp bánh vào nồi chú ý lót một lớp cuống lá xuống đáy xoong, xếp bánh lần l ợt lên trên, đổ ngập nớc đun trong 12 giờ. Chú ý luôn luôn phải đổ thêm nớc, đun to lửa để bánh chín đều và cần phải đảo lớp trên và lớp dới bánh. 3. Yªu cÇu thµnh phÈm. - Hình thức: Bánh vuông, đều đẹp, cân đối, lớp ngoài xanh, không lẫn đậu ra ngoài, chín đều, kĩ. Ăn vừa miệng, hơng vị đặc trng của hơng thơm bánh chng. * PhÇn KB: ý nghÜa b¸nh chng. (Sù tÝch b¸nh chng, b¸nh dÇy) IV. BiÓu ®iÓm..

(42) + Phần MB – KB: Mỗi phần 1,5đ. Đảm bảo yêu cầu đúng chính tả, ngữ pháp diễn đạt, đủ nội dụng. + PhÇn th©n: 3 phÇn: - Phần nguyên liệu đủ nội dung 1, 5 đ. - Phần cách làm hợp lí trình tự đầy đủ 4đ. - PhÇn yªu cÇu thµnh phÈm 1,5®. Gi¸o viªn theo dâi häc sinh lµm bµi. 3. Củng cố: Giáo viên thu bài, nhận xét thái độ làm bài kiểm tra. . Hớng dẫn: Ôn tập, đọc bài tiếp theo. Hớng dẫn HS chuẩn bị bài 22, tiết học Chiếu dời đô DuyÖt gi¸o ¸n TuÇn 24/ 2009. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. TuÇn 25 TiÕt 89 – Bµi 21. C©u trÇn thuËt. A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: Gióp HS : - Hiểu rõ đặc điểm của câu trần thuật, phân biệt câu trần thuật với các kiểu câu khác. - N¾m v÷ng chøc n¨ng cña c©u trÇn thuËt. BiÕt sö dông c©u trÇn thuËt phï hîp víi t×nh huèng giao tiÕp..

(43) - Kü n¨ng: - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV: - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: + §Æt 3 c©u nghi vÊn, cÇu khiÕn, c¶m th¸n cïng néi dung mïa thu... + HS đứng tại chỗ trả lời. Lớp nhận xét. + GV đánh giá, bổ sung, chuyển tiếp vào bài mới: Câu trần thuật. 2. Bµi míi: Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt * H×nh thµnh kiÕn thøc míi. TuÇn 23. Ngµy so¹n: TiÕt 89.. D¹y:. c©u trÇn thuËt.. A. Môc tiªu bµi häc: Học sinh cần nắm vững đợc: Khái niệm câu trần thuật về hình thức và chức năng. RÌn kÜ n¨ng nhËn biÕt vµ sö dông c©u trÇn thuËt trong khi nãi vµ viÕt. B. ChuÈn bÞ: Gi¸o viªn so¹n gi¸o ¸n, hÖ thèng vÝ dô. Học sinh học, đọc sgk, làm bài tập. C. Tiến trình: ổn định tổ chức. KiÓm tra bµi cò. ? Nêu đặc điểm hình thức và chức năng câu cảm thán. Bµi míi. I. §Æc ®iÓm h×nh thøc vµ chøc n¨ng. 1/ VÝ dô: sgk/45, 46. ? Nh÷ng c©u nµo trong c¸c ®o¹n trÝch không có đặc điểm hình thức của câu nghi vÊn, c©u cÇu khiÕn hoÆc c©u c¶m th¸n. ? Nêu đặc điểm hình thức của những câu - Có thể kết thúc bằng dấu chấm than hoÆc dÊu ba chÊm nhng thêng dïng dÊu trªn. chÊm. ? Những câu trong ví dụ dùng để làm gì. - Dùng để kể, thông báo. ? Trong c¸c kiÓu c©u nghi vÊn, c©u cÇu khiÕn, c¶m th¸n vµ c©u trÇn thuËt, kiÓu câu nào đợc dùng nhiều nhất? Vì sao? - Câu trần thuật, còn dùng để yêu cầu, đề nghÞ, hay béc lé c¶m xóc, t×nh c¶m. 2/ KÕt luËn. Ghi nhí sgk/ 46. II. LuyÖn tËp. 1/ Bµi tËp 1. ? §äc vµ nªu yªu cÇu cña bµi tËp 1. a. ThÕ råi DÕ Cho¾t t¾t thë (kÓ). T«i th¬ng l¾m (biÓu c¶m). Võa th¬ng võa ¨n n¨n téi m×nh (kÓ). b. M· l¬ng…..reo lªn (miªu t¶). Cây bút đẹp quá! (cảm thán). Ch¸u c¶m ¬n «ng! C¶m ¬n «ng (biÓu c¶m). 2/ Bµi tËp 2. - Trớc cảnh đẹp……thế nào? (câu nghi ? Nªu yªu cÇu bµi tËp 2. vÊn)…….. -> Béc lé c¶m xóc bèi rèi. - Cảnh đẹp…….hững hờ (câu trần thuật)..

(44) Bµi tËp 3. a. Anh t¾t thuèc l¸ ®i. -> C©u cÇu khiÕn bằng đề nghị. ? §äc vµ nªu yªu cÇu bµi tËp. b. Anh có thể tắt thuốc lá đợc không? -> Câu hỏi bằng đề nghị. c. Xin lỗi ở đây không đợc hút thuốc lá. -> Câu trần thuật bằng đề nghị. Bµi tËp 4. a. C©u trÇn thuËt b»ng dïng cÇu khiÕn, ? Nªu yªu cÇu cña bµi tËp. đề nghị. b. Nh c©u a: - B1: Dïng kÓ. - B2: Dïng cÇu khiÕn. Cñng cè: Gi¸o viªn gäi häc sinh nh¾c l¹i phÇn ghi nhí. Híng dÉn: Häc bµi, lµm bµi tËp 5, 6 /47. D. Rót kinh nghiÖm: TiÕt 90.. chiếu dời đô. (thiên đô chiếu). - Lý C«ng UÈn – Ngµy so¹n: D¹y: A. Môc tiªu bµi häc: Giúp học sinh hiểu đợc: Khát vọng của nhân dân ta về một đất nớc độc lập, thống nhât, hùng cờng và khí phách của dân tộc Đại Việt đang trên đà lớn mạnh đợc phản ánh qua Chiếu dời đô, Nắm đợc những đặc điểm cơ bản của thể chiếu. Thấy đợc sức thuyết phục lớn của Chiếu dời đô là sự kết hợp giữa lí lẽ và tình cảm vấn đề mà chiếu dời đô đặt ra rất phù hợp với ý nguyện của toàn dân, với quy luật phát triển của lÞch sö, x· héi. Rèn kĩ năng đọc, phân tích lí lẽ và dẫn chứng trong văn bản nghị luận trung đại: ChiÕu. B. ChuÈn bÞ: Gi¸o viªn so¹n gi¸o ¸n, tranh ¶nh vÒ chïa Bót Th¸p hoÆc LÝ C«ng UÈn. Học sinh, đọc sgk, su tầm tranh. C. Tiến trình: ổn định tổ chức. KiÓm tra vë so¹n cña häc sinh. Bµi míi. I. Vµi nÐt vÒ t¸c gi¶ - t¸c phÈm. 1/ T¸c gi¶: ? Nªu mét vµi nÐt hiÓu biÕt cña em vÒ - Lý C«ng UÈn (Lý Th¸i Tæ) 974 – t¸c gi¶ Lý C«ng UÈn. 1028. VÞ vua ®Çu s¸ng nghiÖp v¬ng triÒu Lý. - Năm 1010 rời kinh đô từ Hoa L (Ninh Bình) ra Đại La (đổi thành Thăng Long, Hµ Néi). - §æi tªn níc §¹i Cå ViÖt -> §¹i ViÖt. 2/ T¸c phÈm:. ? Nêu đặc điểm cơ bản của thể chiếu trên các phơng diện: Mục đích, nội dung, h×nh thøc. - Mục đích: Là thể văn do vua dùng để ban bè mÖnh lÖnh. - Nội dung: Chiếu thờng thể hiện một t tởng lớn lao có ảnh hởng đến vận mệnh triều đại, đất nớc. ? Bµi chiÕu nµy thuéc kiÓu v¨n b¶n nµo em đã học. -> Văn nghị luận..

(45) ? §äc v¨n b¶n phÇn phiªn ©m, dÞch II. §äc, t×m hiÓu v¨n b¶n. nghÜa. Gi¸o viªn nhËn xÐt. ? Vì sao cho đó là văn bản nghị luận. - Viết bằng phơng thức lập luận để trình bµy vµ thuyÕt phôc ngêi nghe theo t tëng dời đô của tác giả. ? Vấn đề nghị luận của bài chiếu này là g×. - Sự cần thiết phải dời Kinh đô từ Hoa L vÒ §¹i La. ? Vấn đề đó đợc trình bày bằng mấy luận điểm. Mỗi luận điểm ứng với phần - Luận điểm 1: Vì sao phải rời đô. (Tõ ®Çu -> kh«ng thÓ kh«ng rêi). nµo trong v¨n b¶n. - LuËn ®iÓm 2: V× sao thµnh §¹i La xøng đáng là kinh đô bậc nhất. ? T¸c gi¶ Lý C«ng UÈn cã vai trß g× trong bµi chiÕu nµy. - Là ngời dùng kí lẽ, tác giả để chứng minh vµ thuyÕt phôc mäi ngêi -> Béc lé lòng tin về tơng lai tơi sáng của đất nớc. ? Luận điểm vì sao phải dời đô đợc làm 1/ Vì sao phải rời đô. s¸ng tá b»ng nh÷ng luËn cø nµo. ? Dời đô là điều thờng xuyên xảy ra trong lịch sử các triều đại. - Dời đô là điều thờng xuyên xảy ra ? Nhà Đinh và Lê của ta đóng đô một trong lịch sử các triều đại. chç lµ mét h¹n chÕ. ? Những lí lẽ nào, chứng cớ nào đợc viện dẫn cho việc dời đô trong các triều đại. - Nhµ Th¬ng 5 lÇn, nhµ Chu 3 lÇn. ? Tính thuyết phục của các chứng cớ và - Vì: Mu toan nghiệp lớn, muôn đời. - KhiÕn vËn níc l©u dµi, phong tôc phån lÝ lÏ Êy lµ g×. - Cã s½n trong lÞch sö, ai còng biÕt. C¸c thÞnh. cuộc dời đô đó đều mang lại lợi ích lâu dµi vµ phån thÞnh cho d©n téc. ? Trên cơ sở đó ta thấy đợc ý chí mong muèn nµo cña Lý C«ng UÈn vµ d©n téc ta thêi Lý. -> ý chÝ noi g¬ng s¸ng, kh«ng chÞu thua các triều đại hng thịnh, đa đất nớc tiến ? Những lí lẽ nào, chứng cớ nào đợc viện lên hùng mạnh vững bền. + Nhà Đinh, Lê đóng đô một chỗ là một dÉn. h¹n chÕ. - Hai nhµ §inh Lª kh«ng theo dÊu cò. ? TÝnh thuyÕt phôc cña c¸c lÝ lÏ, chøng - Khiến: Triều đại ngắn, trăm họ hao tổn. cí trªn lµ g×. - Đề cập đến sự thật đất nớc thời Đinh Lê (ở Hoa L) không đúng với ….lịch sử, khiến đất nớc ta không trờng tồn, phồn vinh. ? B»ng nh÷ng hiÓu biÕt lÞch sö h·y gi¶i thÝch lÝ do 2 triÒu §inh Lª vÉn ph¶i tùa vào núi Hoa L để đóng đô. - Thêi §inh Lª níc ta lu«n lu«n ph¶i chèng träi víi giÆc ngo¹i x©m. Hoa L lµ nơi địa thế kín đáo do núi non tạo ra có thÓ lµ thµnh tr× v÷ng tr·i chèng giÆc. ? Tính thuyết phục của lí lẽ dời đô đợc t¨ng lªn nhê ®©u (c©u v¨n nµo)..

(46) ? ThÓ hiÖn c¶m xóc, kh¸t väng nµo cña t¸c gi¶ (khiÕn kh«ng kÎ thï nµo d¸m x©m lîc). ? Nh vậy: Khi giải thích lí do phải dời đô tác giả đã bộc lộ t tởng và khát vọng nào cña nhµ vua còng nh d©n téc ta.. - Trẫm rất đau xót về việc đó, không thể không dời đô. -> Khát vọng mãnh liệt muốn thay đổi để phát triển đất nớc đến hùng cờng. -> Khẳng định sự cần thiết phải dời đô từ Hoa L vÒ §¹i La, kh¸t väng x©y dùng đất nớc lâu bền và hùng cờng.. ? Luận điểm này đợc trình bày bằng nh÷ng luËn cø nµo. - Đại La là thắng địa của đất Việt. ? Để làm rõ lợi thế của thành Đại La, tác 2/ Vì sao thành Đại La xứng đáng là kinh đô bậc nhất. giả bài chiếu đã dùng những chứng cớ * Lîi thÕ cña thµnh §¹i La: nµo. - Là kinh đô cũ của Cao Vơng. - Nơi trung tâm trời đất. ? Vì sao các chứng cớ đó có sức thuyết - Cã thÕ rång cuén hæ ngåi. phôc. - Vì chúng đợc phân tích trên nhiều mặt - Đúng ngôi nam, bắc, đông, tây tiện hớng nhìn sông dựa núi. lịch sử, địa lí, dân c. -> Phân tích lịch sử, địa lý, dân c lợi thế. ? Đất nh thế nào đợc gọi là thắng địa. - §Êt tèt, lµnh, v÷ng, cã thÓ ®em l¹i * Đại La là thắng địa của đất Việt nhiÒu lîi Ých cho kinh ®o. ? Đất Đại La đợc tác giả tiên đoán nh thế nµo. ? Lời tiên đoán về kinh đô Đại La thể hiện khát vọng nào của nhà vua cũng nh - Chốn tụ hội trọng yếu, kinh đô bậc nhất, muôn đời. d©n téc VN. ? Cuèi bµi chiÕu t¸c gi¶ tuyªn bè nh thÕ -> Kh¸t väng thèng nhÊt, v÷ng m¹nh hùng cờng của đất nớc. nµo. - “TrÉm muèn ®a…nghÜ thÕ nµo?” ? Em hiÓu g× vÒ t tëng cña Lý C«ng UÈn. - Khẳng định ý chí dời kinh đô từ Hoa L vÒ §¹i La. Tin tëng ë quan ®iÓm dêi đô của mình hợp với nguyện vọng của mäi ngêi. ThÓ hiÖn c¸ch nãi t×nh c¶m cã tÝnh thuyÕt phôc cao ë c©u hái cuèi cïng. ? Nêu đặc điểm nội dung chính của văn b¶n.. III. Tæng kÕt. 1/ NghÖ thuËt: - LÝ lÏ lËp luËn chÆt chÏ. 2/ Néi dung: - Khát vọng đất nớc độc lập thống nhất hïng cêng. - Lßng yªu níc cao c¶. TÇm nh×n s¸ng suèt, lßng tin m·nh liÖt vµo t¬ngl¹i, d©n téc. Củng cố: Sự đúng đắn của quan điểm rời đô về Đại La đã đợc minh chứng nh thế nào trong lÞch sö níc ta. Hớng dẫn: Học, đọc bài tập, câu hỏi sgk. D. Rót kinh nghiÖm:.

(47) TiÕt 91.. câu phủ định.. Ngµy so¹n: D¹y: A. Môc tiªu bµi häc: Học sinh hiểu thế nào là câu phủ định (hình thức ngữ pháp). Rèn luyện kỹ năng nhận biết và sử dụng câu phủ định trong nói, viết. B. ChuÈn bÞ: Gi¸o viªn nghiªn cøu so¹n gi¸o ¸n. Häc sinh ho¹ bµi cò, chuÈn bÞ bµi míi. C. Tiến trình: ổn định tổ chức. KiÓm tra bµi cò. ? Nêu đặc điểm hình thức và chức năng câu trần thuật? Cho ví dụ? Bµi míi. I. §Æc ®iÓm h×nh thøc vµ chøc n¨ng. 1/ VÝ dô 1. ? §äc vÝ dô trong sgk. a. Nam ®i HuÕ. b. Nam không đi Huế(phủ định miêu tả). c. Nam cha ®i HuÕ. d. Nam ch¼ng ®i HuÕ. ? Câu nào có từ ngữ phủ định. (b, c, d). ? VÒ chøc n¨ng c¸c c©u nµy cã g× kh¸c so víi c©u (a). - Dùng để phủ định, thông báo, xác nhËn. VÝ dô 2 sgk/ 52. ? §äc tiÕp vÝ dô 2. - Phủ định bác bỏ: Không phải đâo có. ? Câu nào có từ ngữ phủ định. ? MÊy «ng thÇy bãi xem voi dïng nh÷ng - Ph¶n b¸c ý kiÕn. 2/ Ghi nhí sgk/ 53. câu có từ ngữ phủ định để làm gì. ? §äc phÇn ghi nhí sgk. II. LuyÖn tËp. Bµi tËp 1/ 53. ? §äc bµi tËp 1. Câu phủ định bác bỏ. ? Nªu yªu cÇu cña bµi. a. Không có câu phủ định. b. Cô cø tëng…..g× ®©u! - B¸c bá ®iÒu mµ L·o H¹c bÞ d»n vÆt, ®au khæ. c. Không ……không đói nữa đâu. - B¸c bá ®iÒu mµ c¸i Tý cho r»ng mÑ nã ®ang lo l¾ng. th¬ng xãt v× chÞ em chóng nó đói quá. Bµi tËp 2. - Các câu đều có ý nghĩa khẳng định. ? Nªu yªu cÇu bµi tËp 2. - Thay. ? §Æt nh÷ng c©u kh«ng cã tõ ng÷ phñ a. Kh«ng ph¶i lµ kh«ng = cã. định mà có ý nghĩa tơng đơng. b. Kh«ng ai kh«ng = ai. c. Ai ch¼ng = ai còng. a. C©u chuyÖn…..song vÉn cã ý nghÜa. ? Đặt những câu có ý nghĩa tơng đơng. b. Th¸ng t¸m…, ai còng tõng ¨n tÕt trung thu …..vµo da. c. Tõng thêi qua…..ai còng cã mét lÇn….trêng. ? So sánh câu mới đặt với những câu ví dô cã pahØ ý nghÜa hoµn toµn gièng nhau NhËn xÐt: C¸c c©u trong sgk dïng c¸ch phủ định của phủ định để khẳng định thkhông. ờng có ý nghĩa khẳng định mạnh và có søc thuyÕt phôc cao. - Các câu khẳng định tơng đơng thờng ít cã søc thuyÕt phôc h¬n. ? Nếu thay từ phủ định “không” = “cha” Bài tập 3..

(48) th× ph¶i viÕt nh thÕ nµo. ? Nghĩa của nó có thay đổi không.. - Choắt cha dậy đợc, nằm thoi thóp.. - Nghĩa của nó có thay đổi. + Không dậy đợc nữa -> phủ định tuyệt đối. ? C©u nµo phï hîp víi c©u chuyÖn h¬n + Cha dậy đợc -> phủ định tơng đối. v× sao. - C©u cña T« Hoµi phï hîp víi diÔn biÕn c©u chuyÖn. ? Nªu yªu cÇu cña bµi. Bµi tËp 4. - Các câu a, b, c, d đều là câu phủ định bác bỏ nhng không dùng từ phủ định. ? Đặt những câu có ý nghĩa tơng đơng. a. Không đẹp. b. Không có chuyện đó. c. Bµi th¬ nµy kh«ng hay. ? Nªu yªu cÇu cña bµi. d. T«i còng ch¼ng sung síng h¬n cô. Bµi tËp 5. - Kh«ng thÓ thay thÕ. Củng cố: Gọi học sinh đọc phần ghi nhớ sgk. Híng dÉn: Häc kü bµi lµm bµi 6. D. Rót kinh nghiÖm: TiÕt 92.. chơng trình địa phơng. (PhÇn tËp lµm v¨n). Ngµy so¹n: D¹y: A. Môc tiªu bµi häc: Híng dÉn häc sinh thùchiÖn chuÈn bÞ viÕt vµ tr×nh bµy b¶n thuyÕt minh giíi thiÖu một danh lam thắng cảnh và di tích lịch sử địa phơng mình đảm bảo tính chính xác mạch lạc, hấp dẫn, đúng thể loại, qua đó thêm hiểu biết yêu mến, tự hào về quê hơng mình. Rèn kỹ năng tổng hợp chuẩn bị và viét bài thuyết minh về đề tài giói thiệu, danh lam thắng cảnh – di tích lịch sử địa phơng. B. Chuẩn bị: Giáo viên điều tra sơ bộ các danh lam thắng cảnh – di tích lịch sử địa phơng. Học sinh tự tìm hiểu đề tài. C. Tiến trình: ổn định tổ chức. KiÓm tra bµi cò. ? ThÕ nµo lµ thuyÕt minh? ThuyÕt minh danh lam nh thÕ nµo? Bµi míi. §Ò bµi: Giíi thiÖu chïa lµng (xãm chïa – Kh¸nh Nh¹c). ? Xác định đợc danh lam thắng cảnh di tích lịch sử địa phơng (xóm chùa – Kh¸nh Nh¹c). ? Quan x¸t vÒ vÞ trÝ, ph¹m vi khu©n viªn tõ bao qu¸t -> cô thÓ. ngoµi -> trong. ? T×m hiÓu lÞch sö h×nh thµnh, tu t¹o, ph¸t triÓn lÔ héi. * PhÇn më bµi: DÉn vµo danh lam di ? Néi dung cña phÇn më bµi. tích, vai trò của danh lam di tích đối với đời sống văn hoá tinh thần của nhân dân địa phơng. * PhÇn th©n bµi: ? Nªu yªu cÇu phÇn th©n bµi. - Theo kh«ng gian tõ ngoµi vµo trong tõ ? Cã thÓ theo nh÷ng tr×nh tù nµo. địa lí đến lịch sử. - Theo thêi gian qu¸ tr×nh x©y dùng, trïng tu, t«n t¹o, ph¸t triÓn. T×nh h×nh hôm nay và những vẫn đề cần giải quyết..

(49) ? Yêu cầu nào cần đợc đáp ứng trong khi + Yêu cầu: Kết hợp giữa kể, tả, biểu thuyÕt minh. cảm, bình luận nhng không đợc bịa đặt. + Tãm l¹i: Yªu cÇu giíi thiÖu thuyÕt minh một di tích thắng cảnh địa phơng là có thuận lợi để tìm hiểu sâu, kĩ danh lam di tÝch Êy. * PhÇn kÕt bµi: ý nghĩa đối tợng. Häc sinh lµm bµi theo sù chuÈn bÞ tríc vµ gîi ý trªn (lµm thµnh bµi 1000 ch÷). Sau 30 phót häc sinh cã thÓ tr×nh bµy nh mét híng dÉn viªn du lÞch. Gi¸o viªn cïng häc sinh bæ sung néi dung bài đợc trình bày. Cã thÓ cho häc sinh ®i l¬ng thuyÕt minh vÒ chïa, häc sinh ®i gi¸o thuyÕt minh vÒ nhµ thê. Cñng cè: Nªu c¸c phÇn cña bµi v¨n thuyÕt minh. Hớng dẫn: Tìm hiểu di tích khác để thuyết minh. D. Rót kinh nghiÖm: Ngµy.....th¸ng.......n¨m2006. TuÇn 26. TiÕt 93.. Ngµy so¹n: 10/2/2006. HÞch tíng sÜ.. - Trần Quốc Tuấn A. Mục tiêu cần đạt: Cảm nhận đợc tinh thần yêu nớc bất khuất của Trần Quốc Tuấn cũng là của nhân d©n §¹i ViÖt trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng qu©n M«ng Ngyªn thÓ hiÖn qua lßng c¨m thï giặc ý chí quyết chiến quyết thắng quân xâm lợc. nắm đợc những đặc điểm cơ bản của thể loại đặc sắc của bài “Hịch tớng sĩ” về các phơng diện kết cấu, lập luận, dẫn chứng, lời v¨n. Rèn kỹ năng đọc diễn cảm văn nghị luận cổ, văn biền ngẫu, tìm hiểu và phân tích NghÖ thuËt lËp luËn kÕt hîp lÝ lÏ vµ t×nh c¶m, giäng v¨n khi hïng hån, khi tha thiÕt, khi døt kho¸t, ®anh thÐp, khi mØa mai, chÕ giÔu rÊt ®a d¹ng, thuyÕt phôc vµ hÊp dÉn. B. ChuÈn bÞ: Gi¸o viªn so¹n gi¸o ¸n, tranh TrÇn Quèc TuÊn. Học sinh soạn bài, đọc bài lịch sử kháng chiến chống Mông Nguyên. C. Tiến trình: 1. ổn định tổ chức. 2. KiÓm tra bµi cò. ? Nội dung, Nghệ thuật bài “Chiếu dời đô”. 3. Bµi míi. I. Vµi nÐt vÒ t¸c gi¶ - t¸c phÈm. 1/ T¸c gi¶: ? Nªu mét vµi nÐt hiÓu biÕt cña em vÒ - TrÇn Quèc TuÊn 1231 – 1300. Lµ t¸c gi¶ TrÇn Quèc TuÊn. danh tíng kiÖt suÊt, gãp c«ng lín trong - Lµ con cña An Sinh V¬ng TrÇn LiÔu. - Lµ mét ngêi v¨n vâ song toµn, mét ng- hai cuéc kh¸ng chiÕn chèng M«ng – Nguyªn (1285 – 1288). ời anh hùng của dân tộc. Ông luôn đặt lîi Ých quèc gia d©n téc lªn hiÒm khÝch gia đình. Là một ngời rộng lợng, mến.

(50) chuéng ngêi tµi. ? Nêu hoàn cảnh ra đời của bài Hịch tớng sĩ. - Tác phẩm đợc viết bằng chữ Hán nghĩa “ Bµi hÞch truyÒn b¶o c¸c tíng díi quyÒn”. §îc viÕt voµ kho¶ng 1285 sau khi TrÇn Quèc TuÊn so¹n xong s¸ch “Binh th yÕu lîc”. ? §Æc ®iÓm chÝnh cña thÓ hÞch nh thÕ nµo. - H×nh thøc lµ thÓ v¨n nghÞ luËn. - Mục đích: Do vua chúa, tớng lĩnh, thủ lĩnh viết để cổ động, thuyết phục hoặc kêu gọi đấu tranh chống thù trong giặc ngoài. Tác độgn, khích động tình cảm, tinh thần ngời nghe, có tính chiến đấu cao. ? Lời hịch có đặc điểm gì. - Dïng lèi v¨n biÒn ngÉu cã 2 vÕ song hành đối xứng. VD: Kh«ng cã mÆc th× ta cho ¸o…. ? §äc toµn bé t¸c phÈm. ? Nªu bè côc cña bµi. a. PhÇn më bµi: “§Çu…..lu tiÕng tèt” -> Nªu g¬ng s¸ng vÒ lßng trung qu©n ¸i quèc trong lÞch sö. b. PhÇn th©n bµi: TiÕp…..vui vÎ pháng có đợc không -> Phân tích tình hình địch, ta nhằm khích lệ lòng yêu nớc, c¨m thï giÆc cña tíng sÜ. c. PhÇn kÕt bµi: Cßn l¹i -> Kªu gäi tíng sÜ häc tËp binh th yÕu lîc.. 2/Tt¸c phÈm: - 9 – 1284 trong cuéc duyÖt binh lín ë §«ng Th¨ng Long t¸c gi¶ c«ng bè bµi “Dô chñ tr× tíng hÞch v¨n” HÞch tíng sÜ.. 1/ Nªu g¬ng trung thÇn nghÜa sÜ.. -> TËp trung vµo g¬ng s½n sµng chÕt v× vua, v× chñ tíng kh«ng sî hiÓm nguy hoµn thµnh xu©t s¾c nhiÖm vô.. ? Theo dâi ®o¹n 1. ? ý chÝnh cña ®o¹n v¨n lµ g×. - Nªu g¬ng trung thÇn, nghÜa sÜ hy sinh v× chñ, v× níc. ? T¹i sao t¸c gi¶ l¹i chØ nªu c¸c g¬ng ë Trung Quèc. - ¶nh hëng thãi quen truyÒn thèng cña nhµ Nho, nhµ v¨n VN chÞu ¶nh hëng s©u -> KhÝch lÖ lßng yªu níc, trung qu©n. s¾c v¨n ho¸ H¸n. ? Tại sao tác giả lại nêu cả gơng Cốt Đãi 2/ Tình hình đất nớc hiện tại – nỗi lßng t¸c gi¶. Ngét Lang. a. Sù ngang ngîc, téi ¸c cña giÆc. * Tè c¸o téi ¸c cña giÆc. ? Trong phÇn nµy t¸c gi¶ dïng NghÖ - §i l¹i nghªnh ngang. thuËt g×. - Uốn lỡi cú diều, xỉ mắng triều đình. - PhÐp liÖt kª, kÕt hîp víi nhiÒu c¸ch - §em th©n dª chã b¾t n¹t tÓ phô. c¶m th¸n. - §ßi ngäc lôa, thu b¹c vµng. ? Việc sử dụng các kiểu câu đó có tác dông g×. - Thuyết phục ngời đọc bộc lộ tình cảm tôn vinh, ngỡng mộ của ngời viết đối với Nghệ thuật: so sánh. nh÷ng g¬ng s¸ng trong lÞch sö. ? Phần mở bài đã đảm nhận đợc chức -> Khắc hoạ sinh động hình ảnh ghê tởm n¨ng nµo cña bµi HÞch tíng sÜ. cña kÎ thï..

(51) ? §äc thÇm ®o¹n 2. ? T¸c gi¶ tè c¸o téi ¸c cña giÆc qua h×nh ¶nh nµo. ? NhËn xÐt cña em qua lêi v¨n kh¾c ho¹ cña t¸c gi¶. - Gîi h×nh, gîi c¶m. ? Nghệ thuật gì đợc sử dụng. ? Giäng v¨n nh thÕ nµo. - MØa mai, ch©m biÕm. ? C¸ch t¹o lêi v¨n nh thÕ cã t¸c dông g×. - Gợi cảm xúc căm phẫn cho ngời đọc, ngêi nghe. ? KÎ thï cña d©n téc hiÖn ra nh thÕ nµo. ? Nhận xét gì thái độ ngời viết đoạn văn nµy. ? Tríc hµnh vi cña qu©n giÆc TrÇn Quèc Tuấn có thái độ nh thế nào. ? §o¹n v¨n cã cÊu t¹o nh thÕ nµo. - Lµ mét c©u v¨n. ? Liªn kÕt ý trong c©u nh thÕ nµo. - C©u v¨n cã 2 ý liªn kÕt nhau – Nçi ®au xãt vµ nçi c¨m hên kÎ thï. ? NhËn xÐt cña em vÒ c¸ch dïng tõ cña t¸c gi¶. ? Giọng điệu có gì đặc biệt. - Thèng thiÕt, t×nh c¶m. ? C¸ch cÊu t¹o trªn cã t¸c dông g× trong viÖc diÔn t¶ t©m tr¹ng con ngêi.. -> Bạo ngợc, vô đạo, tham lam. -> C¨m nghÐt, khinh bØ kÎ thï. §au xãt cho đất nớc. * Nçi lßng cña chñ tíng. - Quªn ¨n, vç gèi, x¶ thÞt lét da, nuèt gan, uèng m¸u.. - §éng tõ m¹nh chØ tr¹ng th¸i t©m lÝ vµ hành động mãnh liệt. -> Cùc t¶ niÒm uÊt hËn trµo d©ng trong lòng tác giả, khơi gợi sự đồng cảm của ngời đọc ngời nghe.. ? Qua đó em hiểu nguồn gốc lòng căm thï ë ®©y lµ g×. - Kẻ thù quá tham lam, độc ác. - Danh dù quèc gia mçi ngêi bÞ l¨ng nhôc. - Lßng yªu níc thiÕt tha cña t¸c gi¶. ? V× sao c¶m xóc cña t¸c gi¶ cã søc l©y lan tới ngời đọc, ngời nghe. - T×nh c¶m cña t¸c gi¶ ch©n thµnh m·nh liÖt. Nãi hé t×nh c¶m chung cñ mäi ngêi thời đó. §©y lµ ®o¹n v¨n ®Ëm chÊt tr÷ t×nh trong bµi v¨n chÝnh luËn. Mçi ch÷, mçi dßng trong ®o¹n v¨n nh m¸u ch¶y, nh níc m¾t hiÖn h×nh trªn mÆt giÊy. §ã lµ gan ruét lµ tÊc lßng, lµ t©m huyÕt cña vÞ tæng chØ huy. 4. Cñng cè: Kh¸i qu¸t néi dung phÇn 1. 5. Híng dÉn: Häc kü bµi, so¹n phÇn cßn l¹i. D. Rót kinh nghiÖm: TiÕt 94.. HÞch tíng sÜ.. - TrÇn Quèc TuÊn –.

(52) A. Môc tiªu bµi häc: Nh tiÕt 93. B. ChuÈn bÞ: Gi¸o viªn nghiªn cøu so¹n gi¸o ¸n. Học sinh học - đọc sgk. C. Tiến trình: 1. ổn định tổ chức. 2. KiÓm tra bµi cò. ? Lòng căm thù giặc của Trần Quốc Tuấn đợc thể hiện nh thế nào. 3. Bµi míi. Vµo bµi: N¨m 1258 giÆc M«ng Cæ sang III. T×m hiÓu v¨n b¶n. xâm lợc nớc ta lần thứ nhất và chúng đã 1/ Nêu gơng trung thần nghĩa sĩ. 2/ Tình hình đất nớc hiện tại – nỗi bị thất bại thảm hại. Sau đó chúng vẫn sai sø sang níc ta nhòng nhiÔu b¾t cèng lßng t¸c gi¶. n¹p vµng b¹c, ngäc lôa, ©m mu th«n tÝnh a. Sù ngang ngîc, téi ¸c cña giÆc. b. Nçi lßng cña chñ tíng. Đại Việt – Trần Quốc Tuấn đợc vua TrÇn Nh©n T«ng cö gi÷ chøc Quèc c«ng tiết chế thống lĩnh . Ông đã soạn cuốn “Binh th yÕu lîc” vµ viÕt “HÞch tíng sÜ” để làm tài liệu quân sự cho tớng sĩ, đồng thêi kªu gäi tíng sÜ häc tËp binh th s½n sàng chiến đấu để chiến thắng giặc M«ng Cæ. TiÕt häc h«m nay c« vµ c¸c em sÏ t×m hiểu tiếp về thái độ cách đối xử của chủ c. Thái độ, cách đối sử của chủ tớng đối tớng đối với tớng sĩ nh thế nào. víi tíng sÜ. ? §äc thÇm ®o¹n v¨n tõ “C¸c ng¬i ë * Cách đối sử. cïng ta… còng ch¼ng kÐm g×”. - Kh«ng cã mÆc – cho ¸o. ? Cách đối sử của ông đối với các tớng - Kh«ng cã ¨n – cho c¬m. lÜnh díi quyÒn nh thÕ nµo. - Quan nhá – th¨ng chøc. - L¬ng Ýt – cÊp bæng. - §i thuû – cho thuyÒn. - §i bé – cho ngùa. - Lóc trËn m¹c x«ng pha cïng nhau sèng chÕt. - Lóc nhµn h¹ - cïng nhau vui cêi. ? Tác giả nói đến những điều đó nhằm -> Bµy tá lßng m×nh. mục đích gì. + Hai vế song hành đối xứng. - Bµy tá lßng m×nh. ? Nªu nhËn xÐt cña em vÒ kÕt cÊu trong ®o¹n v¨n. - Gäi lµ c©u v¨n biÒn ngÉu. “Không có thì ta cho” đợc lặp đi lặp lại. -> Chu đáo, hậu hĩnh, có nghiêm khắc, ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch xö sù cña cã khoan dung. TrÇn Quèc TuÊn. So s¸nh víi c¸c tíng kh¸c kh«ng hÒ thua - RÊt kh«n ngoan. kÐm. ? T¹i sao TrÇn Quèc TuÊn kh«ng phª ph¸n ngay nh÷ng sai lÇm cña c¸c tíng sÜ mµ l¹i kÓ vÒ c¸ch xö sù cña m×nh. -> Lµm c¬ së v÷ng ch¾c cho sù khiÓn tr¸ch cã t×nh cã lÝ. Gi¸o viªn: Tõ ®o¹n bµy tá tr¸i tim nhiÖt huyÕt d©ng trµo cña b¶n th©n chñ tíng nh để giãi bày và chia sẻ, đoạn văn này l¹i nãi vÒ t×nh c¶m g¾n bã, quan t©m, th¬ng yªu s©u s¾c cô thÓ vµ kÞp thêi. TrÇn Quèc TuÊn rÊt am hiÓu c¸c tíng lÜnh díi quyÒn vµ tr¸ch m¾ng, phª ph¸n hä còng lµ xuÊt ph¸t tõ t×nh th¬ng, tõ nghÜa lín. ? Theo dâi do¹n v¨n “ Nay c¸c ng¬i nh×n.

(53) chñ nhôc…., dÉu c¸c ng¬i muèn vui vÎ phỏng có đợc không?” ? Sau khi bµy tá quan hÖ th©n t×nh, t¸c giả đã phên phán lối sống sai lầm của tớng sĩ nh thế nào. ? Những chi tiết đó nói lên điều gì. ? T¸c gi¶ tiÕp tôc phª b×nh, chØ trÝch th¸i độ, hành động sai trái gì của các tớng sĩ. ? NhËn xÐt cña em vÒ c¸ch phª ph¸n nµy. ? Những biểu hiện đó cho thấy cách sống nh thế nào cần đợc phê phán. Giáo viên: Những thái độ, hành động sèng cña c¸c tíng sÜ mµ TrÇn Quèc TuÊn vạch rõ và phê phán là rất đích đáng. Đó lµ nh÷ng thó vui, nh÷ng c¸ch sèng rÊt tÇm thêng, kh«ng xøng víi vai trß cña ngêi lµm tíng, nhÊt lµ hoµn toµn kh«ng phù hợp với hoàn cảnh đất nớc đang lâm nguy. cách sống ấy, hành động ấy có thể nãi lµ téi ¸c. §èi víi t¸c gi¶ ph¬ng ph¸p phiÕm chØ, giäng ®iÖu nghiªm kh¾c, nh xØ v¶ tr¸ch m¾ng nÆng nÒ chÝnh lµ biÖn ph¸p khÝch tíng quen thuéc trong phÐp dïng tíng cña ngêi xa. ThØnh tíng kh«ng b»ng khÝch tíng. Nªu ©n t×nh, råi đánh mạnh vào lòng tự trọng của họ làm cho hä ph¶i c¶m thÊy xÊu hæ, thÊy nhôc nhã để thức tỉnh họ. ? Tác giả đã vạch trần những hành động, thái độ sai trái của các tớng sĩ. Hậu quả đợc hình dung nh thế nào. (Treo bảng phô). ? Nghệ thuật gì đợc sử dụng.. 3/ Phª ph¸n nh÷ng sai tr¸i cña c¸c tíng sÜ. - Nh×n chñ nhôc – kh«ng biÕt lo. - ThÊy níc nhôc – kh«ng biÕt thÑn. - Làm tớng triều đình mà phải hầu giặc mµ kh«ng biÕt tøc. -> Sù b»ng quang thê ¬ cña tíng sÜ. - Nghe nh¹c th¸i thêng (bÞ xØ nhôc) – mµ kh«ng biÕt c¨m. - Trọi gà, đánh bạc, vui thú ruộng vờn, quyÕn luyÕn vî con, lo lµm giµu, ham s¨n b¾n, thÝch rîu ngon, mª tiÕng h¸t. -> Phª ph¸n rÊt nghiªm kh¾c. -> Quªn danh dù, bæ phËn cÇu an hëng l¹c.. - Cùa gµ trèng kh«ng thÓ ®©m thñng ¸o gi¸p giÆc…., kh«ng thÓ lµm cho giÆc ®iÕc tai. - Nghệ thuật: Liệt kê, đối lập. ? Sö dông nghÖ thuËt Êy cã t¸c dông g×. - C©u hái nghi vÊn mang ý nghÜa kh¼ng định (không thể). - §iÖp tõ, ®iÖp ng÷, ®iÖp cÊu tróc. ? Nhng ®iÒu quan träng h¬n t¸c gi¶ - Lêi ph©n tÝch cµng thªm m¹nh mÏ, giµu muốn nói đến làm gì. søc thuyÕt phôc. (Treo b¶ng phô). - NÕu bÞ thua. + BÞ b¾t lµm tï binh. + MÊt th¸i Êp. bæng léc. + Gia quyÕn bÞ tan, vî con khèn. + X· t¾c tæ t«ng bÞ giµy xÐo. ? Nghệ thuật đợc sử dụng trong đoạn văn + Phần mộ cha mẹ bị quật lên. + BÞ nhôc kiÕp nµy tr¨m n¨m sau kh«n nµy. röa. - NghÖ thuËt: LÆp cÊu tróc “Ch¼ng nh÷ng ….mµ”. ? Thử đặt mình vào vị trí của một tì tớng, Lặp lại có 2 vế chủ tớng – tớng lĩnh. -> NhÊn m¹nh mÊt m¸t vµ tæn thÊt to nghe ®o¹n v¨n nµy em cã c¶m xóc g×. ? Những lời văn đó đã bộc lộ thái độ nào lớn. cña t¸c gi¶. -> Phª ph¸n døt kho¸t, r¹ch -> Ta h×nh dông c¸c tíng sÏ xÊu hæ biÕt chõng nµo. rßi lèi sèng c¸ nh©n, hëng l¹c cña tíng.

(54) sÜ. Gi¸o viªn: Cïng víi viÖc phª ph¸n th¸i độ, hành động của tớng sĩ Trần Quốc Tuấn còn chỉ ra những việc đúng, nên lµm. ? Theo dâi ®o¹n v¨n tiÕp theo. T¸c gi¶ khuyªn r¨n tíng sÜ nh÷ng ®iÒu g×.. - Da mÆt sÏ dµy cém lªn khi nghe nh÷ng lêi xèi x¶ nh níc l¹nh t¸p vµo mÆt, nh roi quất của vị chủ tớng vốn nhân từ độ lợng.. 4/ NhiÖm vô cÊp b¸ch, khÝch lÖ tíng sÜ.. - Nên nhớ câu “đặt mồi lửa vào dới đống cñi lµ nguy c¬…. - HuÊn luyÖn qu©n sÜ, tËp dît cung tªn. + Cã lîi: - Cã thÓ bªu ®Çu Hèt TÊt LiÖt. ? Theo em trong 2 ®o¹n v¨n trªn t¸c gi¶ - Lµm s÷a thÞt V©n Nam V¬ng. đã thuyết phục ngời đọc, ngời nghe bằng - Thái ấp mẫi mãi vững bền ….. tên họ c¸c ng¬i còng sö s¸ch lu th¬m. mét lèi nghÞ luËn nh thÕ nµo. * Dïng nhiÒu ®iÖp ng÷, phÐp liÖt kª, so s¸nh vµ c¸c h×nh ¶nh. - Sử dụng câu văn biền ngẫu, câu đối, ? Em h×nh dung tríc kÕt qu¶ cña sù thay nhÞp nhµng. đổi thái độ sống, hành động sống của tì - Lí lẽ sắc sảo, kết hợp với tình cảm thèng thiÕt. tíng nh thÕ nµo. Gi¸o viªn: §Çu hµng thÊt b¹i th× mÊt tÊt - Tr¸i ngîc víi viÔn c¶nh thª th¶m, ®au cả thì nhục nhã muôn đời. Thắng lợi thì xót là viễn cảnh huy hoàng vẻ vang. đợc tất cả, cả chung và riêng. Nếu ở trên là hàng loạt từ phủ định thì ở dới là hàng loạt từ khẳng định. ? Em h·y so s¸nh c©u kÕt cña ®o¹n v¨n nµy so víi c©u kÕt cña ®o¹n v¨n trªn cã g× lÝ thó. - Tự chúng là những lời khẳng định vừa - Câu kết lặp lại giống nh câu kết của ®anh thÐp võa xo¸y s©u vµo t©m trÝ ngêi ®o¹n trªn chØ thªm vµo tõ “kh«ng”. nghe nh lµ nh÷ng …..hiÓn nhiªn kh«ng thÓ kh¸c. ? Em h·y theo dâi ®o¹n v¨n “Nay ta chọn….để các ngơi biết bụng ta”. ? T¸c gi¶ khuyªn tíng sÜ nh thÕ nµo. Khuyªn tíng sÜ. ? V× sao TrÇn Quèc TuÊn l¹i nãi víi tíng - ChuyÖn tËp s¸ch “Binh th yÕu lîc”. sÜ nh vËy. - Binh th yÕu lîc lµ s¸ch chän läc næi tiÕng trong lÞch sö tíng sÜ cÇn ph¶i biÕt. - Nớc ta đang đứng trớc nguy cơ bị ngoại x©m. ? §a ra chñ tr¬ng, mÖnh lÖnh mét c¸ch ng¾n gän, t¸c gi¶ tiÕp tôc lËp luËn nh thÕ nào để tì tớng hoàn toàn tâm phục, - Ông vạch ra 2 con đờng sống chết vinh khuÈu phôc. ? Điều này cho thấy Trần Quốc Tuấn có nhục, đạo thần chủ hay kẻ nghịch thù để tíng sÜ thÊy râ chØ cã thÓ chän mét. thái độ nh thế nào đối với tớng sĩ của -> Thái độ dứt khoát, cơng quyết, rõ «ng vµ víi kÎ thï. ràng đối với tớng sĩ. - Quyết tâm chiến đấu và chiến thắng kẻ ? NhËn xÐt c©u kÕt bµi: §a vµo bµi v¨n thï x©m lîc. nghÞ luËn cã thÝch hîp hay kh«ng? V× - C©u kÕt bµi hÞch bçng trë vÒ víi giäng sao? ? Lợi ích của những lời khuyên đó đợc khẳng định trên các phơng diện nào. (Treo b¶ng phô)..

(55) - Bµy tá gan ruét cña vÞ chñ tíng hÕt lßng hÕt søc v× vua, v× níc cña ngêi cha hiÒn hÕt lßng th¬ng yªu sÜ tèt díi quyÒn. ? LÞch sö chèng qu©n x©m lîc thêi TrÇn đã CM nh thế nào cho chủ trơng kêu gọi tíng sÜ häc tËp binh th cña TrÇn Quèc TuÊn. ? Nêu đặc sắc nghệ thuật của bài.. ? C¶m nhËn cña em qua néi dung bµi HÞch.. t©m t×nh, t©m sù.. - Quân và dân nhà Trần đã liên tiếp chiến th¾ng c¸c cuéc x©m l¨ng cña giÆc M«ng Nguyªn trong thÕ kû 13. IV. Tæng kÕt, luyÖn tËp. - KÕt cÊu chÆt chÏ. - KÕt hîp hµi hoµ lÝ trÝ vµ t×nh c¶m trong lËp luËn. - Lêi v¨n giµu h×nh ¶nh. 2/ Néi dung. - Nh÷ng líi khÝch lÖ ch©n t×nh cña chñ tíng vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i häc tËp binh th. - Lßng yªu, c¨m thï giÆc. 4. Củng cố: Giáo viên khái quát toàn bài bằng sơ đồ. Các em có thể thấy đợc cách triển khai lập luận của bài hịch qua một lợc đồ kết cÊu. Treo b¶ng phô. - KhÝch lÖ lßng c¨m thï giÆc, nçi nhôc mÊt níc. - KhÝch lÖ lßng trung qu©n ¸i quèc vµ lßng ©n nghÜa thuû chung cña ngêi cïng c¶nh nghé, - KhÝch lÖ ý chÝ lËp c«ng danh x¶ th©n v× n¬c. - KhÝch lÖ lßng tù träng, liªm xØ ë mçi ngêi khi nhËn râ c¸i sai thÊy râ ®iÒu đúng.. KhÝch lÖ lßng yªu níc bÊt khuÊt, quyÕt chiÕn quyÕt th¾ng kÎ thï x©m lîc.. 5. Híng dÉn: Häc kü bµi, so¹n bµi tiÕp theo “Níc §¹i ViÖt ta”. D. Rót kinh nghiÖm: TiÕt 95.. Hành động nói. A. Mục tiêu cần đạt: Học sinh nắm đợc khái niệm “hành động nói” và phân biệt đợc hành động nói với hành động khác của con ngời. Có ý thức vận dụng hành động nói để đạt hiệu qủa cao trong giao tiếp. B. ChuÈn bÞ: Gi¸o viªn nghiªn cøu so¹n gi¸o ¸n. Häc sinh häc bµi, chuÈn bÞ bµi. C. Tiến trình: 1. ổn định tổ chức..

(56) 2. KiÓm tra bµi cò. ? Thế nào là câu phủ định, VD.. 3. Bµi míi. I. Hành động nói là gì? 1/ VÝ dô sgk/ 62. ? §äc ®o¹n trÝch trong sgk. - Mục đích: Đuổi Thạch Sanh đi để cớp ? LÝ Th«ng nãi víi Th¹ch Sanh nh»m c«ng chóa cña Th¹ch Sanh. mục đích chính là gì. ? Câu nào thể hiện rõ nhất mục đích ấy. -> Thôi bây giờ nhân trời cha sáng em h·y trèn ngay ®i. -> Chµng véi v· tõ gi· mÑ con LÝ Th«ng ? Lí Thông đạt đợc mục đích của mình trë vÒ tóp lÒu cò díi gèc ®a, kiÕm cñi kh«ng? T×m chi tiÕt. nu«i th©n. + Ph¬ng tiÖn: Lêi nãi. ? Lí Thông đã thực hiện mục đích của m×nh b»ng ph¬ng tiÖn g×. ? Nếu hiểu “hành động là việc làm cụ thể của con ngời nhằm một mục đích nhất định” thì việc làm của Lí Thông phải là một hành động không? Vì sao? -> Có vì có tính mục đích. Bµi tËp nhanh. Bµi tËp nhanh. A hái B. ? Cho biết A thể hiện hành động nói gì - MÊy giê råi. -> (hái). B tr¶ lêi. ? Câu trả lời nào của B giúp A đạt kết quả mục đích của hành động nói -> (2). - Không biết (1). ? V× sao? (C©u (1) B kh«ng céng t¸c víi Vµ ba giê (2). A, (2) B céng t¸c héi tho¹i víi A). ? Thế nào là hành động nói? Cho ví dụ. 2/ KÕt luËn sgk/ 62. II. Một số kiểu hành động nói thờng gÆp. 1/VÝ dô sgk. ? §äc l¹i ®o¹n trÝch trªn. (1)-> Tr×nh bµy. ? Cho biết mục đích nói của mỗi câu (2)-> §e do¹. trong lêi nãi cña LÝ Th«ng trong do¹n (3)_> §uæi khÐo. trÝch môc I (sgk). (4)-> Høa hÑn. - VËy th× b÷a sau con ¨n ë ®©u? hái. ? §äc ®o¹n trÝch sgk /63. - U nhất định bán con đấy ? hỏi. ? Cho biết hành động nói trong đoạn trích và cho biết mục đích của mỗi hành - U không cho con ở nhà nữa ? hỏi - Khèn n¹ th©n con thÕ nµy! C¶m th¸n. động. - Trêi ¬i! -> C¶m th¸n, béc lé c¶m xóc. - Con sÏ ¨n ë nhµ cô NghÞ th«n §oµi. ? Liệt kê các hành động nói đã phân tích trong ®o¹n v¨n trªn (môc I, II). 2/ KÕt luËn sgk/ 63. ? §äc phÇn kÕt luËn sgk. Bµi tËp nhanh. Bµi tËp nhanh. - A hái B. -> Hái. Cậu vừa đi Sầm Sơn về đấy à? -> Hành động xác nhận. B gËt ®Çu. A l¹i hái. -> Hái. - Cã vui kh«ng? -> Hành động xác nhận và bác bỏ. B l¾c ®Çu. ? Đoạn đối thoại trên có những hành động nói nào? Vì sao? -> Hành động có thể diễn ra bằng lời và b»ng cö chØ, ®iÖu bé (gËt, l¾c, nhón vai, trîn m¾t, bÜu m«i, phÈy tay, ngo¶y ngêi….). III. LuyÖn tËp..

(57) ? Nªu yªu cÇu cña bµi.. ? Nªu yªu cÇu cña bµi. ? Chỉ ra hành động nói và mục đích của mỗi hành động nói.. ? Nªu yªu cÇu bµi tËp 3.. Bµi tËp 1/ 63. + Mục đích: Khích lệ tớng sĩ học binh th yếu lợc do ông biên soạn, đồng thời khÝch lÖ lßng tù t«n d©n téc. + C©u “NÕu c¸c ng¬i……nghÞch thï”. Bµi tËp 2/ 63, 64. a. Bác trai đã khá rồi chứ? -> Hỏi. - Nhng xem ý…mái mÖt l¾m -> Tr×nh bµy. - Nµy, b¶o b¸c Êy ….trèn-> CÇu khiÕn. - Chứ cứ nằm đấy…..thì khổ-> Cảm th¸n, béc lé c¶m xóc. - Ngêi èm…hoµn hån-> C¶m th¸n, béc lé c¶m xóc. - V©ng ch¸u…cô-> TiÕp nhËn. - Nhng để cháu….cái đã-> Trình bày. - NhÞn su«ng…cßn g×-> C¶m th¸n. béc lé c¶m xóc. - Thế thì phải ….rồi đấy!-> Cầu khiến. b. Đây là trời….lớn -> Nhận định, khẳng định. - Chóng t«i….TQ. -> ThÒ høa. c. CËu vµng….«ng gi¸o ¹! -> B¸o tin. - Cô b¸n råi? -> Hái. - B¸n råi!....xong -> X¸c nhËn, thõa nhËn. -> B¸o tin. - Khèn n¹n…… -> C¶m th¸n. - ¤ng gi¸o ¬i! …-> C¶m th¸n. - Nã cã biÕt g× ®©u. -> C¶m t¸n. - T«i cho nã ¨n c¬m -> KÓ. - Nã ®ang ¨n….lªn -> KÓ. Bµi tËp 3. - Anh ph¶i høa víi em …xa nhau -> §iÒu khiÓn. yªu cÇu. - Anh høa ®i -> Ra lÖnh. - Anh xin høa -> Høa.. 4. Cñng cè: §äc phÇn ghi nhí. 5. Híng dÉn: Lµm bµi tËp cßn l¹i. D. Rót kinh nghiÖm:. TiÕt 96. A.. Tr¶ bµi tËp lµm v¨n sè 5.. Mục tiêu cần đạt: Häc sinh nhËn râ nh÷ng u, nhîc ®iÓm trong bµi viÕt cña m×nh vÒ néi dung vÒ h×nh thức trình bày. Qua đó củng cố thêm một bớc về thể loại văn thuyết minh. RÌn kü n¨ng h×nh thµnh c©u, ý, dµn bµi thuyÕt minh sö dông kÕt hîp c¸c thÓ v¨n miªu t¶, tù sù, biÓu c¶m vµ nghÞ luËn trong bµi v¨n thuyÕt minh mét c¸ch hîp lÝ. B. ChuÈn bÞ: Gi¸o viªn chÊm bµi, rót kinh nghiÖm. Häc sinh «n tËp, tù lËp dµn ý. C. Tiến trình: 1. ổn định tổ chức.

(58) 2. KiÓm tra bµi cò kÕt hîp trong bµi. 3. Bµi míi. §Ò bµi: ThuyÕt minh c¸ch lµm b¸nh chng ngµy tÕt, * NhËn xÐt chung. - Bài viết giúp ngời đọc nhận rõ hơn các đặc điểm của đối tợng. - Nguån gèc. - C¸ch lµm (tuy nhiªn cã phÇn cha râ). - Những tri thức trong bài viết về đối tợng có khách quan, chính xác, đáng tin cậy. tuy nhiªn vÒ sè lîng nhiÒu bµi cha chÝnh x¸c, phï hîp. - §· sö dông ph¬ng ph¸p liÖt kª, ®a ra nh÷ng con sè. - §· sö dông miªu t¶ tù sù, biÓu c¶m vµ nghÞ luËn. - Tuy nhiªn nhiÒu bµi cha sö dông nhuÇn nhuyÔn. - Bố cục bài viết cơ bản có đầy đủ 3 phần. Trong phần thân bài có 3 phần: Nguyên liệu, c¸ch lµm, yªu cÇu thµnh phÈm. - Lời văn trong văn bản thuyết minh có một số bài đảm bảo chính xác, ngắn gọn, vừa đủ, sinh động, hấp dẫn, lôi cuốn. Còn nhiều bài cha đạt yêu cầu, diễn đạt lủng củng. * LËp dµn ý kh¸i qu¸t. 1/ Më bµi. ? LËp dµn ý. - Giới thiệu đối tợng, nguồn gốc. + §èi tîng: B¸nh chng ngµy tÕt “Sù tÝch b¸nh chng, b¸nh dÇy”. 2/ Th©n bµi. ? Th©n bµi gåm mÊy phÇn. + Nguyªn liÖu. + C¸ch lµm. + Yªu cÇu thµnh phÈm. ý nghÜa b¸nh chng ngµy tÕt cæ truyÒn 3/ KÕt bµi. hiÖn nay nh thÕ nµo. ? Trªn c¬ së nhËn xÐt vµ dµn ý. Häc sinh tù söa ch÷a. * Tr¶ bµi - Mêi em An8a , Giang8a ,Nga8b ,Tùng8b đọc bài viết của mình. Gi¸o viªn nhËn xÐt söa ch÷a. 4. Cñng cè: Nh¾c l¹i dµn ý bµi thuyÕt minh. 5. Híng dÉn: §äc l¹i bµi viÕt cña m×nh. §äc thªm bµi tham kh¶o. D. Rót kinh nghiÖm: Ngµy.....th¸ng .....n¨m2007. b. Tổ chức các hoạt động dạy - học..

(59) Hoạt động của thầy và trò Hoạt động 1 : - GV cho HS đọc các đoạn văn a, b, c vµ c¸c c©u hái vÒ : + Cã dÊu hiÖu cña c©u c¶m th¸n, nghi vÊn, cÇu khiÕn kh«ng ? + Các câu này dùng để làm gì ?. Nội dung cần đạt I. §Æc ®iÓm h×nh thøc vµ chøc n¨ng:. - C¸c c©u trªn kh«ng cã dÊu hiÖu h×nh thøc cña c©u cÇu khiÕn, nghi vÊn, c¶m th¸n (c¸c tõ vµ c¸c dÊu c©u). Đó là những câu trần thuật, dùng để trình bày (đoạn a), để kể (đoạn b), để miêu tả (đoạn c), để nhận định và bộc lé t×nh c¶m (®o¹n d). - GV cho HS hÖ thèng l¹i kiÕn thøc - Ghi nhí (SGK) về câu trần thuật, 1 HS đọc ghi nhớ Câu trần thuật không có dấu hiệu trong SGK. GV tæng kÕt, HS ghi c¸c h×nh thøc nh nh÷ng kiÓu c©u kh¸c; ý chÝnh. thờng dùng để kể, trình bày, miêu tả... cũng có khi dùng để yêu cầu, đề nghÞ, biÓu lé c¶m xóc... th× dïng dÊu chÊm than. Thêng dïng dÊu chÊm khi kÕt thóc. Lµ kiÓu c©u rÊt phæ biÕn trong giao tiÕp. ii. luyÖn tËp. Hoạt động 2 : - GV cho HS đọc yêu cầu bài tập 1. Bài tập 1 : HS làm việc độc lập, đứng tại chỗ trả + Đoạn a. Cả 3 câu đều là câu trần lời. Lớp nhận xét, GV bổ sung, HS thuật (câu 1 để kể, câu 2 và 3 để biểu lộ tình cảm của Dế Mèn đối với söa ch÷a trong bµi lµm. c¸i chÕt cña DÕ Cho¾t). + §o¹n b. C©u 1 lµ c©u trÇn thuËt dùng để kể. Câu 2 là câu cảm thán (biÓu lé c¶m xóc), c©u 3 vµ 4 lµ c©u trÇn thuËt biÓu lé c¶m xóc: c¶m ¬n. - GV cho HS đọc yêu cầu bài tập 2 về Bài tập 2 : câu dịch nghĩa và câu thơ dịch. So + Câu dịch nghĩa : Cảnh đẹp đêm s¸nh vÒ kiÓu c©u vµ t¸c dông cña 2 nay biÕt lµm thÕ nµo ? lµ c©u nghi câu dịch nghĩa và dịch thơ. HS làm vấn, ý nghĩa : đêm trăng đẹp gây xúc việc theo nhóm, các nhóm trao đổi, động cho nhà thơ. trình bày. Lớp nhận xét. GV bổ sung. + Câu thơ dịch : Cảnh đẹp đêm nay khã h÷ng hê lµ c©u trÇn thuËt, biÓu lé c¶m xóc m·nh liÖt cña B¸c tríc c¶nh đẹp của đêm trăng. - GV cho 1 HS đọc yêu cầu bài tập 3. Bài tập 3 : HS làm việc độc lập, đứng tại chỗ trả Câu a. Câu cầu khiến, dùng để cầu lêi. Líp nhËn xÐt. GV bæ sung HS khiÕn (®i) ghi vµo vë. C©u b. C©u nghi vÊn, dïng cÇu khiÕn nhng nhÑ nhµng, nh· nhÆn vµ lÞch sù (cã thÓ). C©u c. C©u trÇn thuËt, cã ý cÇu khiÕn kín đáo (ở đây không...) - GV tæ chøc cho HS lµm bµi tËp 4 Bµi tËp 4 : C©u a. C©u trÇn thuËt, biÓu hiÖn yªu gièng c¸ch tæ chøc bµi tËp 3 cầu, đề nghị (Em chịu khó...) C©u b. C©u trÇn thuËt, biÓu hiÖn t×nh c¶m (Em muèn...). - GV cho HS đọc yêu cầu bài tập 5. Bài tập 5 : GV đặt mẫu 1 câu, sau đó cho HS Mẫu : Tôi đã nói với nó chúng tôi sẽ đến (hứa hẹn). đứng tại chỗ trả lời (theo mẫu) c. Híng dÉn häc ë nhµ.. - Nắm đặc điểm, chức năng câu trần thuật (có so sánh với các kiểu câu khác)..

(60) - Làm bài tập 6 (viết đoạn đối thoại). - ChuÈn bÞ cho tiÕt sau (viÕt bµi tËp lµm v¨n sè 5 - v¨n thuyÕt minh). HS «n tËp l¹i lý thuyÕt vµ c¸c bµi tham kh¶o. -----------------------------------------------------------------------------------------. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: TiÕt 90 –Bµi 22. Chiếu dời đô ( Thiên đô chiếu ) – lí công uẩn. A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: - Kü n¨ng: - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV: - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. Nội dung cần đạt. Gióp HS: - Thấy đợc khát vọng của nhân dân ta về một đất nớc độc lập, thống nhất, hùng cờng và khí phách của dân tộc Đại Việt đang trên đà lớn mạnh đợc phản ánh qua Thiên đô chiÕu. - Nắm đợc đặc điểm cơ bản của thể chiếu. Thấy đợc sức thuyết phục to lớn của Chiếu dời đô là sự kết hợp thống nhất giữa lí lẽ và tình cảm. Biết vận dụng những đặc ®iÓm trªn vµo viÖc viÕt v¨n nghÞ luËn. * TiÕn tr×nh lªn líp A. ổn định lớp, kiểm tra bài cũ. - Giáo viên ổn định những nền nếp thông thờng. - Kiểm tra bài cũ: GV yêu cầu HS đọc thuộc lòng bản dịch bài thơ Đi đờng và nêu kh¸i qu¸t gi¸ trÞ néi dung, nghÖ thuËt cña t¸c phÈm. - Gi¸o viªn cã thÓ më bµi b»ng c¸ch nãi lêi chuyÓn tiÕp bµi häc tõ thÓ lo¹i th¬ tr÷ tình sang bài học về thể văn nghị luận và giới thiệu Chiếu dời đô, một tác phẩm tiêu biểu cho thÓ v¨n chiÕu thêi xa. B. Tæ chøc §äc - HiÓu v¨n b¶n. Hoạt động của thầy và trò Hoạt động 1: Hớng dẫn HS đọc và tìm hiểu chung về tác gi¶, t¸c phÈm. - GV yªu cÇu 1 HS dùa vµo "chó thÝch" nªu nh÷ng hiÓu biÕt vÒ t¸c gi¶. GV tæng kÕt, nhÊn m¹nh mét sè nÐt chÝnh.. Nội dung chính cần đạt I. T×m hiÓu chung 1. T¸c gi¶: - LÝ C«ng UÈn (974 1028) tøc vua LÝ Th¸i Tæ, quª B¾c Ninh. - ¤ng lµ ngêi th«ng minh, nh©n ¸i, cã chÝ lớn, lập đợc nhiều chiến công. - Ông là ngời đã sáng lập vơng triều nhà Lí, lÊy niªn hiÖu lµ ThuËn Thiªn. - Chiếu dời đô đợc ông viết năm Canh tuất, niªn hiÖu ThuËn Thiªn thø nhÊt 1010. 2. §Æc ®iÓm c¬ b¶n cña thÓ "chiÕu" - GV yêu cầu 1 HS dựa vào - Chiếu là thể văn do vua dùng để ban bố "chó thÝch" nªu nh÷ng hiÓu biÕt mÖnh lÖnh xuèng thÇn d©n..

(61) về đặc điểm, chức năng của thể - Mục đích, chức năng của chiếu là công bố chiếu. GV tổng kết, nhấn mạnh những chủ trơng, đờng lối, nhiệm vụ mà các đặc điểm chính. vua, triều đình nêu ra và yêu cầu thần dân thùc hiÖn. Mét sè bµi chiÕu thÓ hiÖn t tëng chính trị lớn lao, có ảnh hởng đến vận mệnh của cả triều đại, đất nớc. - Về hình thức, chiếu có thể đợc làm bằng văn vần, văn biền ngẫu hoặc văn xuôi, đợc công bố và đón nhận một cách trang trọng. Tuy nhiªn, bªn c¹nh tÝnh chÊt mÖnh lÖnh, mét chiÒu, chiÕu cßn cã tÝnh chÊt t©m t×nh, đối thoại, trao đổi. 3. §äc v¨n b¶n vµ gi¶i nghÜa tõ khã - GV gọi một vài HS đọc. GV - Đọc với giọng dõng dạc, khảng khái, làm rõ những câu văn biền ngẫu, đối xứng nhau. nhận xét và đọc mẫu. - GV kiÓm tra sù hiÓu nghÜa c¸c - Gi¶i nghÜa tõ khã (theo SGK). II. Ph©n tÝch tõ khã cña HS. Hoạt động 2: Hớng dẫn HS 1. Đoạn từ đầu đến "phong tục phồn thịnh": Dời đô là hợp với mệnh trời. ph©n tÝch ®o¹n më ®Çu. - GV hái: Më ®Çu bµi chiÕu, - Ngêi xa thêng coi thêi hoµng kim lµ thêi tác giả đã viện dẫn sử sách đã qua, khuôn mẫu đợc làm bởi tiền nhân. Trung Quốc về việc dời đô. Vì vậy, noi theo tiền nhân là nét tâm lí đặc Theo các em, sự viện dẫn đó thù của ngời trung đại. Khi sống, khi răn nhằm mục đích gì? Kết quả các dạy bề tôi, con cháu, ngời ta thờng viện dẫn lần dời đô của nhà Thơng, Chu sử sách, điển cố để lời nói của mình có sức ra sao? HS t¸i hiÖn, ph©n tÝch. thuyÕt phôc. ë bµi chiÕu nµy, t¸c gi¶ còng GV tæng kÕt, bæ sung, ph©n lµm nh vËy. Më ®Çu, t¸c gi¶ viÖn dÉn sö sách Trung Quốc nói về việc dời đô của các tÝch. vua đời Thơng, Chu bên Trung Quốc. Mục đích dời đô của các triều đại này là nhằm mu toan việc lớn, xây dựng vơng triều phồn thịnh, tính kế lâu dài cho con cháu đời sau. Việc dời đô nh vậy vừa thuận theo "mệnh trêi" võa thuËn theo ý d©n, phï hîp víi nguyÖn väng cña nh©n d©n. KÕt qu¶ lµ vËn nớc đợc vững bền, thịnh vợng. - ViÖn dÉn sö s¸ch, nh÷ng sè liÖu cô thÓ vÒ việc dời đô của các triều đại lớn, Lí Công Uẩn nhằm tạo tiền đề, chỗ dựa chuẩn bị cho lí lẽ ở phần sau: Trong lịch sử đã từng có chuyện dời đô và việc dời đô đó đã có những kết quả tốt đẹp. Vì vậy, việc Lí Thái Tổ dời đô cũng không có gì khác thờng, trái đạo, trái quy luật, trái "mệnh trời". - "MÖnh trêi" trong quan niÖm cña Lý C«ng - GV hái: "MÖnh trêi" ë ®©y UÈn kh«ng cã nghÜa lµ mÖnh lÖnh cña mét nghĩa là gì? Phải chăng "vâng đấng thần linh tối cao vạn năng có sức biến mÖnh trêi" nghÜa lµ v©ng theo ho¸ kh«n lêng, cã thÓ ra lÖnh cho con ngêi mệnh lệnh của một đấng thần và con ngời phải nhất nhất tuân lệnh mà linh tối cao vạn năng nào đó? chính là quy luật khách quan, là sự thuận HS th¶o luËn. GV tæng kÕt, theo tù nhiªn. định hớng. 2. §o¹n tõ "ThÕ mµ ... kh«ng thÓ kh«ng dêi Hoạt động 3: Hớng dẫn HS đổi": Phê phán hai nhà Đinh, Lê không ph©n tÝch ®o¹n tiÕp theo. theo mÖnh trêi. - Theo tác giả, kinh đô cũ ở vùng núi Hoa L - GV hỏi: Theo tác giả, kinh đô không còn thích hợp. Vì vậy, không dời đô cò ë vïng nói Hoa L kh«ng cßn lµ ph¹m sai lÇm: kh«ng theo mÖnh trêi, thÝch hîp. V× sao? HS t¸i hiÖn, kh«ng phï hîp víi quy luËt kh¸ch quan,.

(62) phân tích. GV tổng kết, định h- không biết noi theo gơng sáng của tiền íng. nhân, khiến cho triều đại ngắn ngủi, đời sèng nh©n d©n khæ cùc, v¹n vËt kh«ng thÝch nghi, vËn níc khã tèt t¬i, thÞnh vîng. - GV hỏi: Theo em, sự phê - Trên cơ sở lợi ích của dân tộc, tác giả đã phán của tác giả đối với hai phê phán hai triều Đinh, Lê khinh thờng triều Đinh, Lê nh vậy, trong mệnh trời, không noi theo dấu cũ, cứ đóng thực tế, có hoàn toàn công yên đô thành ở Hoa L. Thực ra, lúc ấy, thế bằng không? Vì sao? HS suy và lực của hai triều đại này cha đủ mạnh để nghĩ độc lập. GV thuyết trình ra nơi đồng bằng, đất phẳng, nơi trung tâm bæ sung. của đất nớc mà vẫn còn phải dựa vào địa thế núi rừng hiểm trở để củng cố triều đại. Đến thời Lí, trong đà phát triển đi lên của đất nớc thì việc đóng đô ở Hoa L là không còn phù hîp n÷a. - GV hái: Em h·y so s¸nh t×nh - So víi ®o¹n më ®Çu, ë ®o¹n nµy, ngoµi cảm, cảm xúc của tác giả ở những lập luận chặt chẽ, lí lẽ xác đáng, tác ®o¹n v¨n nµy so víi ®o¹n më gi¶ cßn béc lé trùc tiÕp t×nh c¶m cña m×nh: đầu? HS trao đổi, thảo luận. Trẫm rất đau xót vì việc đó. Đó là sự trăn trở GV tæng kÕt, ph©n tÝch. v× vËn níc, sù ch¨m lo vµ th¬ng yªu mu«n dân của vua Lý Thái Tổ, ngời đứng đầu một đất nớc, ngời luôn lấy đời sống của dân làm thíc ®o sù v÷ng m¹nh vµ phån thÞnh cña - GV hỏi: Em hãy khái quát nội một triều đại. dung của đoạn thứ hai? HS - Nh vậy, ở đoạn văn thứ hai, tác giả đã soi kh¸i qu¸t. GV bæ sung. sö s¸ch vµo t×nh h×nh thùc tÕ, ph©n tÝch, nhËn xÐt cã tÝnh phª ph¸n hai triÒu §inh Lª Hoạt động 4: Hớng dẫn HS không dời đô. ph©n tÝch ®o¹n cuèi 3. Đoạn cuối: Thành Đại La có đủ u thế - GV hỏi: Theo tác giả, thành để trở thành kinh đô đất nớc Đại La có những lợi thế gì để đ- - ở đoạn văn cuối, tác giả đã phân tích và ợc chọn làm kinh đô của đất n- chứng minh thành Đại La có đủ mọi u thế để trở thành kinh đô đất nớc. Lí lẽ và dẫn íc? HS t¸i hiÖn. GV tæng kÕt. chøng cña t¸c gi¶ tËp trung lµm næi bËt hai u ®iÓm chÝnh cña thµnh §¹i La: + Về vị thế địa lí: thành Đại La ở nơi trung tâm trời đất, mở ra bốn hớng nam, bắc, đông, tây, có núi lại có sông; đất rộng mà b»ng ph¼ng, cao mµ tho¸ng, mu«n d©n tr¸nh đợc nạn lụt lội, chật chội. + VÒ vÞ thÕ chÝnh trÞ, v¨n ho¸: thµnh §¹i La lµ ®Çu mèi giao lu, chèn "tô héi träng yÕu" của bốn phơng, là mảnh đất hng thịnh, có phong cảnh và địa thế đẹp, "muôn vật cũng rÊt mùc phong phó, tèt t¬i". Nh vËy, c¬ b¶n vÒ mäi mÆt, thµnh §¹i La đều có đủ điều kiện để trở thành "kinh đô - GV hỏi: Lẽ ra, kết thúc bài bậc nhất của đế vơng muôn đời". chiÕu ph¶i lµ mét mÖnh lÖnh, v× - KÕt thóc bµi chiÕu kh«ng ph¶i lµ mét mÖnh chiếu là để ban bố mệnh lệnh. lệnh mà là một câu hỏi: Trẫm muốn dựa vào Nhng, kết thúc "Chiếu dời đô" sự thuận lợi của đất ấy mà định chỗ ở. Các l¹i lµ mét c©u hái. C¸ch kÕt khanh nghÜ thÕ nµo? C©u hái mang tÝnh chÊt thúc nh vậy có làm hỏng giá trị đối thoại, trao đổi, tâm tình không những và chức năng của bài chiếu không ảnh hởng đến chức năng của bài kh«ng? V× sao? chiếu mà ngợc lại, đã xoá bớt khoảng cách HS trao đổi, thảo luận theo vua - tôi; tạo sự đồng cảm, chia sẻ, sự đồng nhóm, nhóm cử đại diện phát tâm nhất trí giữa ngời ra lệnh và ngời nhận biểu. GV tổng kết và định h- lệnh, giữa vua và thần dân, tạo nên hiệu quả.

(63) íng.. - GV hái: Em cã nhËn xÐt g× vÒ tâm sự, thái độ của tác giả qua bài chiếu này? HS suy nghĩ độc lập. GV tổng kết, định hớng.. Hoạt động 5: Hớng dẫn HS tìm hiÓu bè côc, kÕt cÊu cña bµi chiÕu - GV hái: Qua ph©n tÝch, em thấy "Chiếu dời đô" đợc viết theo mét bè côc, kÕt cÊu nh thÕ nµo? KÕt cÊu nh vËy cã u ®iÓm gì? HS trao đổi. GV khái quát, bæ sung.. Hoạt động 6: Hớng dẫn HS tæng kÕt. - GV hái: V× sao nãi, "ChiÕu dời đô" ra đời đã phản ánh ý chí độc lập, tự cờng và sự phát triÓn lín m¹nh cña d©n téc §¹i Việt? HS suy nghĩ, trao đổi. GV tổng kết, thuyết trình định hớng. - GV yêu cầu HS đọc phần ghi nhí, nªu kh¸i qu¸t gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña bµi chiÕu. GV nhÊn m¹nh nh÷ng nÐt chÝnh.. cao trong hành động. Bài Chiếu dời đô, vì thÕ, kh«ng chØ thuyÕt phôc ngêi nghe b»ng lÝ lÏ chÆt chÏ mµ cßn b»ng t×nh c¶m ch©n thành. Giữa vua và thần dân đã có đợc sự đồng tâm nhất trí vì một mục đích cao cả là: sự vững mạnh của triều đại và sự no ấm, h¹nh phóc cña mu«n d©n. - Bài chiếu đã chứng tỏ tầm nhìn xa rộng võa hîp víi mÖnh trêi võa hîp víi lßng d©n của một đấng minh quân. Chiếu dời đô đã thÓ hiÖn sù tr¨n trë, lo l¾ng cho vËn mÖnh lâu dài của đất nớc, trách nhiệm cao cả, lòng th¬ng yªu nh©n d©n thêng trùc trong lßng ngời đứng đầu một đất nớc. 4. KÕt cÊu, bè côc cña bµi chiÕu. - KÕt cÊu, bè côc cña bµi chiÕu còng lµ tr×nh tù lËp luËn cña t¸c gi¶: + Mở đầu, tác giả nêu sử sách làm tiền đề, chç dùa cho lÝ lÏ ë nh÷ng phÇn sau. + Soi sáng sử sách, tiền đề vào thực tế để thấy rõ những chỗ đợc, chỗ cha đợc, cụ thể ë ®©y lµ soi sö s¸ch vµo hai triÒu §inh, Lª để chỉ rõ việc không dời đô là không phù hợp với sự phát triển của đất nớc. + Phân tích, chứng minh và đi đến kết luận: Thành Đại La là nơi tốt nhất để đóng đô. - KÕt cÊu theo tr×nh tù lËp luËn nh vËy rÊt chÆt chÏ vµ rÊt tiªu biÓu cho v¨n nghÞ luËn. III. Tæng kÕt - Dời đô từ vùng núi Hoa L ra vùng đồng bằng đất rộng chứng tỏ triều đình nhà Lí đã đủ sức chấm dứt nạn phong kiến cát cứ, thế và lực của dân tộc Đại Việt đã đủ sức sánh ngang hàng với phơng Bắc. Định đô ở Th¨ng Long lµ thùc hiÖn nguyÖn väng cña nh©n d©n thu giang s¬n vÒ mét mèi, nguyÖn vọng xây dựng đất nớc độc lập, tự cờng. - Nội dung: Chiếu dời đô phản ánh khát vọng của nhân dân ta về một đất nớc độc lËp, thèng nhÊt, hïng cêng vµ khÝ ph¸ch cña dân tộc Đại Việt đang trên đà lớn mạnh. - Nghệ thuật: Bài chiếu ngắn gọn, cô đọng, có sức thuyết phục sâu sắc vì nói đúng đợc ý nguyÖn cña nh©n d©n vµ cã sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a lÝ vµ t×nh.. C. híng dÉn HS LuyÖn tËp vµ häc bµi ë nhµ. - Em hãy chứng minh Chiếu dời đô có sức thuyết phục cao vì có sự kết hợp giữa lí lÏ vµ t×nh c¶m. - Chiếu dời đô có bao nhiêu câu phủ định. - Soạn bài Câu phủ định. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. ( ThÕ L÷ ). A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc:. TiÕt 73 –Bµi 18. Nhí rõng.

(64) - Kü n¨ng: - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV: - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. TiÕt 3 :. Nội dung cần đạt. Câu phủ định. * Mục tiêu cần đạt : Giúp HS nắm đợc đặc điểm, chức năng của câu phủ định. Biết sử dụng câu phủ định phù hîp víi t×nh huèng giao tiÕp.. * TiÕn tr×nh lªn líp.. a. ổn định lớp. kiểm tra bài cũ. - GV ổn định những nền nếp bình thờng. - KiÓm tra bµi cò. + Đặt câu trần thuật dùng để hứa hẹn, xin lỗi cám ơn, chúc mừng, cam đoan.. + HS đứng tại chỗ trả lời. Lớp nhận xét. + GV đánh giá, cho điểm, bổ sung và chuyển tiếp vào bài mới. b. Tổ chức các hoạt động dạy - học.. Hoạt động của thầy và trò Hoạt động 1 : - GV cho 1 HS đọc yêu cầu ở mục 1. HS làm việc độc lập và đứng tại chỗ tr¶ lêi. GV nhËn xÐt, bæ sung. HS ch÷a trong vë bµi tËp. - GV cho HS đọc yêu cầu ở mục 2. HS làm việc độc lập, trả lời. Lớp nhËn xÐt. GV bæ sung.. Nội dung cần đạt I. §Æc ®iÓm vµ chøc n¨ng.. - C©u a kh«ng cã c¸c tõ kh«ng, cha, ch¼ng, cã, ®©u nh c¸c c©u b, c, d. Câu b, c, d dùng để phủ nhận sự việc ®i HuÕ. - Các câu có từ phủ định là: + Kh«ng ph¶i, nã chÇn chÉn nh c¸i đòn càn (thông báo). + §©u cã ! (ph¶n b¸c) (C¶ 2 c©u kh«ng cã phÇn néi dung bÞ phủ định. Nội dung bị phủ định ở câu 1 khi «ng thÇy bãi sê vßi, ë c©u 2 lµ khi «ng sê ngµ voi - GV cã thÓ cho HS lÊy thªm vÝ dô vÒ - Ghi nhí (SGK) câu phủ định (có từ ngữ phủ định). + Câu phủ định có từ ngữ phủ định Cho 1 HS đọc Ghi nhớ, GV hệ thống (không, cha, chẳng, đâu có,...). lại những nội dung chính về câu phủ + Dùng để thông báo 1 sự việc, sự định. HS tự ghi những ý chính vào vật, tính chất... không thể xảy ra, kh«ng cã; hoÆc ph¶n b¸c mét ý kiÕn, vë. một nhận định (phủ định bác bỏ). II. LuyÖn tËp : Hoạt động 2 : - GV cho 1 HS đọc yêu cầu bài tập 1. Bài tập 1 : HS làm việc độc lập, đứng tại chỗ trả Những câu phủ định bác bỏ là: lời. Lớp nhận xét. GV bổ sung. HS a. Bằng hành động đó... không có u tiªn nµo lín h¬n ... söa l¹i trong vë bµi tËp. b. Cụ cứ tởng thế đấy chứ nó chẳng hiÓu g× ®©u ! («ng gi¸o "ph¶n b¸c" l¹i ý nghÜ cña L·o H¹c vÒ cËu Vµng). c. Không, chúng con không đói nữa ®©u! (c¸i Tý "ph¶n b¸c" l¹i suy nghÜ của chị Dậu rằng mấy đứa con đói)..

(65) - GV cho HS đọc yêu cầu bài tập 2 (tìm câu phủ định và đặt những câu không có từ phủ định mà vẫn có ý nghĩa tơng đơng). HS lµm viÖc theo nhãm. §¹i diÖn nhóm trả lời. Lớp trao đổi. GV nhận xÐt bæ sung. HS söa trong vë bµi tËp.. - GV cho HS đọc yêu cầu bài tập 3. HS làm việc độc lập, đứng tại chỗ trả lời. Lớp nhận xét. GV bổ sung để HS ch÷a vµo vë bµi tËp. (thay cha b»ng kh«ng trong c©u).. - GV cho HS đọc yêu cầu bài tập 4. HS làm việc độc lập. Lớp nhận xét, bổ sung. GV đánh giá chung.. c. Híng dÉn häc ë nhµ :. Bµi tËp 2 : Cả 3 câu đều là câu phủ định vì có từ ngữ phủ định. Đặt câu tơng đơng là : a'. C©u chuyÖn cã lÏ chØ lµ mét chuyện hoang đờng, song nó cũng có ý nghĩa nhất định nào đó. b'. Tháng Tám, hồng ngọc đỏ, hồng H¹c vµng, ai còng tõng ¨n trong TÕt Trung thu, ¨n nã nh ¨n c¶ mïa thu vµo lßng vµo d¹. c'. Tõng qua thêi th¬ Êu ë Hµ Néi, ai còng cã mét lÇn nghÓn cæ nh×n lªn t¸n l¸ cao vót mµ ng¾m nghÝa mét c¸ch íc ao chïm sÊu non xanh hay thÝch thó chia nhau nhÊm nh¸p mãn sÊu dÇm b¸n tríc cæng trêng. Bµi tËp 3 : Thay bằng Choắt cha dậy đợc (nữa), n»m thoi thãp. Cha : phủ định ở một thời điểm nào đó. Dïng "cha" ph¶i bá tõ "n÷a" ®i míi hîp lý. Không : phủ định với điều nhất định, kh«ng cã hµm ý lµ vÒ sau cã thÓ cã. Bµi tËp 4 : Các câu không phải là câu phủ định vì không có từ ngữ phủ định. Nhng lại đợc dùng để biểu thị ý nghĩa phủ định phản bác: + Đẹp gì mà đẹp! (phản bác ý kiến cho là đẹp). + Làm gì có chuyện đó ! (phản bác ý kiến cho là có cái chuyện đó). + Bµi th¬ nµy mµ hay µ ! (nghi vÊn ph¶n b¸c). + Cô tëng t«i sung síng h¬n ch¨ng ? (nghi vÊn ph¶n b¸c).. - Nắm vững đặc điểm và tính chất của câu phủ định. So với các kiểu câu khác.. - Lµm bµi tËp 5 vµ 6 theo yªu cÇu cña SGK. - Chuẩn bị bài cho tiết sau : Chơng trình địa phơng phần tập làm văn. TiÕt 73 –Bµi 18. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. ( ThÕ L÷ ). Nhí rõng. A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: - Kü n¨ng: - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV: - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. Nội dung cần đạt.

(66) Tiết 4: Chơng trình địa phơng (phần tập làm văn) * Mục tiêu cần đạt : Gióp HS :. - VËn dông c¸c kü n¨ng lµm bµi v¨n thuyÕt minh.. - Thúc đẩy tính tự giác của HS trong việc tìm hiểu các di tích, danh thắng của địa phơng. Từ đó nâng cao lòng yêu quý đối với quê hơng. * TiÕn tr×nh lªn líp : a. ổn định lớp. Kiểm tra bài cũ :. - GV ổn định những nền nếp bình thờng. - KiÓm tra bµi cò: + VÒ v¨n b¶n thuyÕt minh. + HS đứng tại chỗ trả lời. Lớp nhận xét bổ sung. + GV đánh giá chung và chuyển tiếp vào bài mới. b. Tổ chức các hoạt động dạy - học. Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt i. Giíi thiÖu di tÝch th¾ng c¶nh Hoạt động 1 : địa phơng : - GV cho HS trao đổi khái niệm di + Hiểu rộng phạm vi là xã, huyện, tích thẳng cảnh địa phơng, mở rộng tỉnh. nội dung của khái niệm để HS dễ + Là di tích lịch sử, cách mạng, văn ho¸ hoÆc c¶nh trÝ thiªn nhiªn quª hhiÓu. ¬ng nh s«ng, hå, suèi, ruéng (bËc thang), nói, khe... II. Yªu cÇu khi viÕt bµi thuyÕt Hoạt động 2 : minh về di tích thắng cảnh địa ph¬ng.. - GV cho HS trao đổi những ý chính khi viÕt bµi thuyÕt minh vÒ di tÝch th¾ng c¶nh quª h¬ng (t×nh c¶m, sè liÖu, quan s¸t, c¸ch giíi thiÖu, lêi v¨n, bè côc...). HS ghi nh÷ng ý chÝnh vµo vë.. - T×nh c¶m ph¶i ch©n thµnh. Sè liÖu chÝnh x¸c. Quan sát đầy đủ (tổng thể, chi tiết).. Hoạt động 3 : - GV tæ chøc cho HS theo nhãm, mçi nhóm 1 đề (di tích danh thắng...). Nhóm trao đổi yêu cầu chung, sau đó HS tù viÕt vµo vë bµi tËp. GV cho từng HS đọc bài viết. Lớp nhận xét. GV đánh giá chung và bổ sung thªm.. III. Tæ chøc viÕt bµi thuyÕt minh.. Cách giới thiệu : xa đến gần, ngoài vào trong tõ ng÷ gîi c¶m gîi t¶. Lêi v¨n trong s¸ng, kÕt hîp kÓ- t¶- biÓu c¶m.. Bè côc : 3 phÇn râ rµng. Mục tiêu : hấp dẫn đối với ngời đọc. - Bài viết đủ 3 phần (Mở bài, Thân bài, KÕt bµi).. - Néi dung tõng phÇn hîp lý. - §é dµi kho¶ng 20 dßng. - Có thể thu các bài đóng thành tập tµi liÖu chung cho líp.. c. Híng dÉn häc ë nhµ :. - HiÓu thªm nh÷ng yªu cÇu viÕt bµi thuyÕt minh vÒ di tÝch th¾ng c¶nh quª h¬ng.. - ViÕt l¹i bµi v¨n thuyÕt minh vÒ di tÝch... - ChuÈn bÞ cho bµi 23 HÞch tíng sÜ. Bµi 23 HÞch tíng sÜ Hành động nói Tr¶ bµi tËp lµm v¨n sè 5. TiÕt 1, 2:. (2 tiÕt) (1 tiÕt). hÞch tíng sÜ (TrÇn Quèc TuÊn) * Mục tiêu cần đạt Gióp HS:. (1 tiÕt).

(67) - Cảm nhận đợc tinh thần yêu nớc nồng nàn, lòng căm thù giặc sâu sắc, tinh thần quyÕt chiÕn quyÕt th¾ng kÎ thï x©m lîc cña nh©n d©n ta. - Nắm đợc đặc điểm cơ bản của thể hịch. Thấy đợc đặc sắc nghệ thuật văn chính luËn cña HÞch tíng sÜ. - Biết vận dụng những đặc điểm trên của bài văn vào việc viết văn nghị luận. * TiÕn tr×nh lªn líp A. ổn định lớp, kiểm tra bài cũ. - Giáo viên ổn định những nền nếp thông thờng. - Kiểm tra bài cũ: GV yêu cầu HS nêu kết cấu, bố cục của bài Chiếu dời đô. - Gi¸o viªn cã thÓ më bµi b»ng c¸ch nãi lêi chuyÓn tiÕp tõ bµi häc vÒ thÓ lo¹i c¸o sang bài học về thể loại hịch, hai bài văn đều thuộc thể nghị luận nhng có những điểm khác nhau, sau đó giới thiệu Hịch tớng sĩ, một trong những áng văn nghị luận bất hủ của d©n téc ta. B. tæ chøc §äc - HiÓu v¨n b¶n. Hoạt động của thầy và trò Hoạt động 1: Hớng dẫn HS đọc và tìm hiểu chung về t¸c gi¶, t¸c phÈm. - GV yªu cÇu 1 HS dùa vµo "chó thÝch" nªu nh÷ng hiÓu biÕt vÒ t¸c gi¶. GV tæng kÕt, nhÊn m¹nh mét sè nÐt chÝnh. - GV yªu cÇu 1 HS dùa vµo "chó thÝch" nªu nh÷ng hiÓu biết về đặc điểm, chức n¨ng, h×nh thøc, kÕt cÊu cña thÓ hÞch. GV tæng kÕt, nhÊn mạnh các đặc điểm chính.. - GV thuyÕt tr×nh v¾n t¾t hoµn c¶nh s¸ng t¸c cña HÞch tíng sÜ.. Nội dung chính cần đạt I. T×m hiÓu chung 1. T¸c gi¶: - TrÇn Quèc TuÊn (1231 ? - 1300), lµ mét danh tíng kiÖt xuÊt cña d©n téc. - Ông là ngời có phẩm chất cao đẹp; văn võ song toàn; là ngời đã làm nên những chiến công vang déi trong hai cuéc kh¸ng chiÕn chèng qu©n x©m lîc Nguyªn - M«ng cña d©n téc ta. 2. §Æc ®iÓm c¬ b¶n cña thÓ hÞch - Hịch là thể văn nghị luận thời xa, thờng đợc vua, chóa, tíng lÜnh hoÆc thñ lÜnh mét phong trào dùng để cổ động, thuyết phục hoặc kêu gọi đấu tranh chống thù trong giặc ngoài, hoặc cũng có khi đợc dùng để hiểu dụ, răn dạy thần dân và ngêi díi quyÒn. - Mục đích, chức năng của hịch là khích lệ tinh thần, tình cảm. Hịch đòi hỏi phải có kết cấu chặt chÏ, lÝ lÏ s¾c bÐn, dÉn chøng thuyÕt phôc, giäng v¨n hïng hån, ®anh thÐp. - Về hình thức, giống nh chiếu, hịch có thể đợc lµm b»ng v¨n vÇn, v¨n biÒn ngÉu hoÆc v¨n xu«i, đợc ban bố công khai. - Về kết cấu, thông thờng bài hịch kêu gọi đánh giÆc thêng cã bèn phÇn chÝnh: + Phần mở đầu có tính chất nêu vấn đề. + PhÇn thø hai thêng nªu truyÒn thèng vÎ vang trong sử sách để gây lòng tin tởng. + Phần thứ ba thờng nhận định tình hình để gây lòng căm thù giặc, phân tích phải trái để làm rõ đúng sai. + Phần kết thúc thờng đề ra chủ trơng cụ thể và kêu gọi đấu tranh. 3. Hoµn c¶nh s¸ng t¸c HÞch tíng sÜ - Bài hịch đợc viết vào khoảng trớc cuộc kháng chiÕn chèng M«ng - Nguyªn lÇn thø hai. Trong ba lần đánh đuổi giặc Mông thì lần thứ hai là gay go, quyÕt liÖt nhÊt. GiÆc cËy thÕ m¹nh, ngang ngîc, hèng h¸ch; ta s«i sôc c¨m thï vµ quyết tâm thắng giặc. Nhng trong hàng ngũ tớng sĩ lúc này cũng có ngòi dao động, có t tởng cầu hoà. Để cuộc chiến đấu thắng lợi, tất cả phải.

(68) - GV gäi vµi HS thay nhau đọc từng đoạn. GV điều chỉnh, nhận xét và đọc mẫu. - GV kiÓm tra sù hiÓu nghÜa c¸c tõ khã cña HS. - GV hái: Dùa vµo kÕt cÊu chung cña hÞch, em h·y t×m kÕt cÊu cña bµi HÞch tíng sÜ? HS ph¸t hiÖn. GV tæng kết, định hớng.. - GV hái: Em h·y so s¸nh kÕt cÊu cña HÞch tíng sÜ víi kÕt cÊu chung cña mét bµi hÞch? HS so s¸nh. GV tæng kÕt. Hoạt động 2: Hớng dẫn HS ph©n tÝch ®o¹n më ®Çu. - GV hái: Më ®Çu bµi hÞch, tác giả đã nêu và biểu dơng mét lo¹t nh÷ng tÊm g¬ng bá m×nh v× níc. Theo c¸c em, những tấm gơng đó đều nãi lªn ®iÒu g×? §o¹n më đầu nhằm mục đích gì? HS trao đổi, thảo luận theo nhóm. GV tổng kết, định hớng.. Hoạt động 3: Hớng dẫn HS ph©n tÝch ®o¹n tõ "Huèng chi ... còng vui lßng". - GV hái: Sù ngang ngîc, tội ác của kẻ thù đợc tác gi¶ miªu t¶ b»ng nh÷ng biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo? Thái độ của tác giả khi miªu t¶ h×nh ¶nh qu©n. cùng một lòng nêu cao quyết tâm đánh giặc, th¾ng giÆc. HÞch tíng sÜ cña TrÇn Quèc TuÊn ra đời nhằm đáp ứng kịp thời nhiệm vụ này. 4. §äc v¨n b¶n vµ gi¶i nghÜa tõ khã - Thay đổi các sắc thái giọng đọc: hùng hồn, ®anh thÐp, c¨m giËn, t©m t×nh, thèng thiÕt, phª ph¸n,... cho phï hîp víi néi dung tõng ®o¹n, làm rõ những câu văn biền ngẫu, đối xứng nhau. - Gi¶i nghÜa tõ khã (theo SGK). 5. Bè côc, kÕt cÊu cña HÞch tíng sÜ - §o¹n 1: tõ ®Çu ... "cßn lu tiÕng tèt": Nªu g¬ng trung thần nghĩa sĩ trong sử sách để khích lệ ý chÝ lËp c«ng danh x¶ th©n v× níc. - §o¹n 2: tõ "Huèng chi ... còng vui lßng": Lét tả sự ngang ngợc và tội ác của kẻ thù đồng thời béc lé lßng c¨m thï giÆc. - §o¹n 3: tõ "C¸c ng¬i ... kh«ng muèn vui vÎ phỏng có đợc không?": Phân tích phải trái, làm rõ đúng sai. Đoạn này có thể chia thành hai ®o¹n nhá: + Từ "Các ngơi ... muốn vui vẻ phỏng có đợc kh«ng?": Nªu mèi ©n t×nh cña chñ tíng, phª ph¸n nh÷ng biÓu hiÖn sai tr¸i cña tíng sÜ. + Tõ "Nay ta b¶o ... kh«ng muèn vui vÎ pháng có đợc không?": Khẳng định những hành động đúng nên làm để tớng sĩ thấy rõ thiệt hơn. - §o¹n 4: phÇn cßn l¹i: Nªu nhiÖm vô cÊp b¸ch, khích lệ tinh thần chiến đấu. - So với kết cấu chung của một bài hịch, Hịch tớng sĩ không có phần đặt vấn đề vì toàn bộ tác phẩm là nêu và giải quyết vấn đề. Cách kết cấu nh vậy vừa tự nhiên, vừa tránh đợc sự công thức mét c¸ch kh«ng cÇn thiÕt. II. Ph©n tÝch 1. Đoạn từ đầu đến "còn lu tiếng tốt": Nêu gơng trung thần nghĩa sĩ. - Më ®Çu, t¸c gi¶ nªu vµ biÓu d¬ng mét lo¹t nh÷ng tÊm g¬ng bá m×nh v× níc rÊt næi tiÕng trong lịch sử Trung Quốc. Họ đều là những trung thÇn nghÜa sÜ kh¼ng kh¸i, lÉm liÖt, s½n sµng x¶ th©n b¶o vÖ chñ, chÕt thay chñ, röa nhôc cho chủ: Kỉ Tín chết thay cho Hán Cao đế, Do Vu che gi¸o cho Chiªu V¬ng ... - Những tấm gơng ấy đều thể hiện rõ một nguyên lí: đã là tớng sĩ thì phải hết lòng phụng sự vơng chủ và đất nớc. - Nªu g¬ng sö s¸ch, ®o¹n më ®Çu nh»m môc đích khích lệ ý chí lập công danh, tinh thần hi sinh v× níc cña c¸c tíng sÜ. 2. §o¹n tõ "Huèng chi ... còng vui lßng": Sù ngang ngîc, téi ¸c cña kÎ thï vµ lßng c¨m thï giÆc. - Sau khi nªu g¬ng sö s¸ch, t¸c gi¶ quay vÒ thùc tÕ, lét t¶ téi ¸c vµ sù ngang ngîc cña giÆc b»ng những hình ảnh ẩn dụ hết sức sinh động: đi lại nghªnh ngang, uèn lìi có diÒu mµ sØ m¾ng triÒu đình, đem thân dê chó bắt nạt tể phụ, vơ vét của kho có hạn... Qua những hình ảnh đó, tác giả.

(69) giÆc? HS ph¸t hiÖn, trao võa trót tÊt c¶ nçi khinh bØ vµ lßng c¨m giËn vµo đổi. GV gợi ý, bổ sung, mặt lũ giặc ngỗ ngợc, tham tàn, độc ác vừa chỉ ph©n tÝch. rõ nỗi nhục của cả đất nớc khi chỉ một tên sứ thần đã cậy thế bắt nạt, làm nhục cả một triều đình. - GV hái: Lßng yªu níc, - §o¹n v¨n béc b¹ch nçi lßng vÞ chñ tíng lµ mét c¨m thï giÆc cña TrÇn trong nh÷ng ®o¹n v¨n hay nhÊt cña bµi hÞch. Quốc Tuấn đợc diễn tả nh Nỗi đau mất nớc lên tới tột đỉnh: quên ăn, quên thế nào? Tác dụng của lời ngủ, ruột đau nh cắt, nớc mắt đầm đìa; Nỗi căm bộc bạch đó đối với tớng thù giặc lên tới tột đỉnh: muốn xả thịt, lột da, sÜ? C¶m xóc cña em khi nuèt gan, uèng m¸u qu©n thï; Sù quyÕt t©m, đọc đoạn văn này? HS phát theo đó, cũng lên tới tột đỉnh: dẫu phải chết hiện, suy nghĩ, trao đổi. GV trăm lần, nghìn lần, thây phơi ngoài chiến trờng phân tích định hớng. còng vui lßng. B»ng lêi v¨n võa m¹nh mÏ võa tha thiết, với cách diễn đạt tới mức điểm phạm, đoạn văn đã thể hiện xúc động lòng yêu nớc, c¨m thï giÆc vµ tinh thÇn s½n sµng x¶ th©n v× níc cña TrÇn Quèc TuÊn. TrÇn Quèc TuÊn chÝnh lµ mét tÊm g¬ng yªu níc bÊt khuÊt cã t¸c dông động viên to lớn đối với tớng sĩ. 3. §o¹n tõ "C¸c ng¬i ... kh«ng muèn vui vÎ phỏng có đợc không?": Phê phán những biểu Hoạt động 4: Hớng dẫn HS hiện sai trái, khẳng định những hành động phân tích đoạn từ "Các ngơi đúng mà tớng sĩ nên làm. ... không muốn vui vẻ - Bằng thái độ phê phán gay gắt, nghiêm khắc phỏng có đợc không?" nhng chân thành, Trần Quốc Tuấn đã chỉ rõ lối - GV hỏi: Tác giả đã phê sống hởng lạc ích kỉ, bàng quan trớc vận mệnh phán những biểu hiện sai đất nớc đang nghìn cân treo sợi tóc của đám ttrái của tớng sĩ với một thái ớng sĩ: không biết nhục khi phải hầu giặc; ham độ nh thế nào: gay gắt vui chọi gà, cờ bạc, săn bắn, rợu ngon ... Tác nghiªm kh¾c hay nh¾c nhë gi¶ ph©n tÝch vµ chØ râ hËu qu¶ kh«n lêng cña nhẹ nhàng? HS trao đổi lối sống đó. Các hậu quả ngày càng nặng nề, dài th¶o luËn theo nhãm, nhãm l©u: x· t¾c kh«ng cßn; bæng léc, gia quyÕn, tæ cử đại diện trả lời. GV tổng tông bị giày xéo; thanh danh ô nhục muôn đời... kết, định hớng. - Sau khi phê phán những hành động sai trái, tác giả chỉ ra những việc đúng, nên làm. Đó là nêu cao tinh thÇn c¶nh gi¸c, ch¨m lo tËp dît cung tên, quyết chiến thắng kẻ thù xâm lợc. Làm đợc nh vậy thì lúc đất nớc thái bình thịnh trị, dẫu có - GV hỏi: Những việc đúng không muốn vui chơi cũng không đợc. mµ tíng sÜ nªn lµm lµ g×? - Mèi ©n t×nh gi÷a TrÇn Quèc TuÊn vµ tíng sÜ HS t¸i hiÖn. GV tæng kÕt. dùa trªn hai quan hÖ: quan hÖ chñ tíng vµ quan hÖ cïng c¶nh ngé. Quan hÖ chñ tíng khÝch lÖ tinh thÇn trung qu©n ¸i quèc, cßn quan hÖ cïng c¶nh ngé khÝch lÖ lßng ©n nghÜa thuû chung cña nh÷ng ngêi cïng chung c¶nh ngé lóc x«ng pha - GV hái: Mèi ©n t×nh gi÷a trËn m¹c hay lóc cïng nhau vui cêi. Nªu mèi ©n chủ tớng dựa trên những tình giữa tác giả và tớng sĩ, Trần Quốc Tuấn đã mèi quan hÖ nµo, quan hÖ khÝch lÖ ý thøc tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô cña mçi trên dới hay quan hệ bình ngời đối với đạo vua tôi và tình cốt nhục. đẳng giữa những ngời cùng - Nghệ thuật lập luận của tác giả ở đoạn văn này cảnh ngộ? HS trao đổi. GV hết sức chặt chẽ, sắc sảo; các hình ảnh, dẫn tổng kết, định hớng. chứng phong phú, sinh động; giọng văn thay đổi linh ho¹t. Cã lóc, t¸c gi¶ dïng c¸ch nãi th¼ng, gÇn nh xØ m¾ng: kh«ng biÕt lo, kh«ng biÕt thÑn, - GV hái: Em cã nhËn xÐt kh«ng biÕt c¨m...; cã khi t¸c gi¶ mØa mai, chÕ g× vÒ nghÖ thuËt lËp luËn, giÔu b»ng nh÷ng h×nh ¶nh kh«ng t¬ng xøng vÒ giäng v¨n cña t¸c gi¶ ë l« gÝch: cùa gµ trèng - ¸o gi¸p giÆc, rîu ngon -.

(70) đoạn văn này? HS trao đổi giặc say chết, tiếng hát hay - giặc điếc tai...; khi th¶o luËn. GV tæng kÕt, ph©n tÝch ®iÒu h¬n lÏ thiÖt, giäng t¸c gi¶ t©m định hớng. t×nh tha thiÕt. - Để tác động vào nhận thức của ngời nghe, tác gi¶ cßn dïng thñ ph¸p t¬ng ph¶n vµ c¸ch ®iÖp tõ, ®iÖp ý t¨ng tiÕn. T¸c gi¶ vÏ ra hai viÔn c¶nh: ®Çu hµng thÊt b¹i th× mÊt tÊt c¶ (kh«ng cßn, cũng mất, bị tan), chiến đấu thắng lợi thì đợc tất cả (mãi mãi vững bền, đời đời hởng thụ, sử sách - GV hái: Thñ ph¸p nghÖ lu th¬m). C¸ch ®iÖp ng÷ ®iÖp ý t¨ng tiÕn cã t¸c thuật tơng phản và cách dụng nêu bật vấn đề từ nhạt đến đậm, từ nông điệp từ, điệp ý tăng tiến có đến sâu, từng bớc đa ngời đọc nhận rõ đúng sai, t¸c dông nh thÕ nµo trong ph¶i tr¸i. đoạn văn này? HS trao đổi 4. Đoạn kết: Nhiệm vụ cấp bách trớc mắt. thảo luận. GV tổng kết, - Khi đã làm rõ mối nguy bị giặc xâm lợc, đoạn định hớng. cuối bài hịch đề ra nhiệm vụ, mục tiêu cụ thể mµ c¸c tíng lÜnh ph¶i tu©n theo lµ: chuyªn lo vâ nghệ để rửa nhục cho nớc. - Tác giả vạch rõ ranh giới giữa hai con đờng chính - tà, sống - chết với một thái độ dứt khoát Hoạt động 5: Hớng dẫn HS để tớng sĩ lựa chọn: hoặc là giặc, hoặc là ta, ph©n tÝch ®o¹n cuèi hoặc là vinh hoặc là nhục. Sự dứt khoát này đã - GV hỏi: Theo tác giả, có tác dụng gạt bỏ những thái độ bàng quan, nhiệm vụ trớc mắt mà các t- dao động trong hàng ngũ tớng sĩ, động viên íng lÜnh ph¶i tu©n theo lµ nh÷ng ngêi cßn thê ¬, do dù, khÝch lÖ ý chÝ cña gì? Giọng điệu chính của tất cả mọi ngời cùng quyết tâm chiến đấu thắng t¸c gi¶ khi v¹ch ra con ®- giÆc ngo¹i x©m. ờng đúng mà họ phải lựa - Khi nêu nhiệm vụ và con đờng đúng mà họ chän? HS t¸i hiÖn, th¶o ph¶i lùa chän, giäng ®iÖu cña t¸c gi¶ chñ yÕu lµ luận. GV tổng kết, định h- khuyên bảo, răn dạy, bày tỏ thiệt hơn. íng. 5. NghÖ thuËt lËp luËn cña HÞch tíng sÜ. - Bài hịch đợc triển khai theo trình tự lập luận: + KhÝch lÖ lßng c¨m thï giÆc, nçi nhôc mÊt níc. + KhÝch lÖ lßng trung qu©n ¸i quèc vµ lßng ©n nghÜa thuû chung gi÷a chñ tíng vµ nh÷ng ngêi cïng c¶nh ngé. + KhÝch lÖ ý chÝ lËp c«ng danh x¶ th©n v× níc. + KhÝch lÖ lßng tù träng, liªm sØ vµ kh¸t väng Hoạt động 6: Hớng dẫn HS sống cao đẹp ở đời. khái quát nghệ thuật lập Tất cả cuối cùng đều nhằm vào một mục đích: luËn cña bµi hÞch. khÝch lÖ lßng yªu níc bÊt khuÊt, tinh thÇn quyÕt - GV hái: Em h·y nªu kh¸i chiÕn quyÕt th¾ng kÎ thï x©m lîc cña tíng sÜ. qu¸t tr×nh tù lËp luËn cña - KÕt cÊu theo tr×nh tù lËp luËn nh vËy rÊt chÆt HÞch tíng sÜ? T¸c dông cña chÏ, thuyÕt phôc vµ tiªu biÓu cho v¨n nghÞ luËn. lối lập luận đó? HS khái III. Tổng kết quát, trao đổi. GV tổng kết, - Hịch tớng sĩ của Trần Quốc tuấn đã phản ánh định hớng. tinh thÇn yªu níc nång nµn, lßng c¨m thï giÆc s©u s¾c, tinh thÇn quyÕt chiÕn, quyÕt th¾ng kÎ thï x©m lîc cña d©n téc ta. - HÞch tíng sÜ lµ mét ¸ng v¨n nghÞ luËn mÉu mùc, bÊt hñ víi kÕt cÊu chÆt chÏ, lËp luËn s¾c s¶o, lÝ lÏ s¾c bÐn, dÉn chøng phong phó, sinh động và lời văn khi hùng hồn đanh thép, khi thèng thiÕt ch©n thµnh cã søc l«i cuèn vµ søc Hoạt động 7: Hớng dẫn HS thuyết phục mạnh mẽ. tæng kÕt. - GV yêu cầu HS đọc phần ghi nhí, nªu kh¸i qu¸t gi¸.

(71) trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña bµi hÞch. GV nhÊn m¹nh nh÷ng nÐt chÝnh. C. híng dÉn HS LuyÖn tËp vµ häc bµi ë nhµ. - Dựa vào những tiêu chí nào để khẳng định rằng, Hịch tớng sĩ là một áng văn chÝnh luËn xuÊt s¾c. - Soạn bài Hành động nói. TiÕt 73 –Bµi 18. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. ( ThÕ L÷ ). Nhí rõng. A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: - Kü n¨ng: - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV: - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. TiÕt 3. Nội dung cần đạt. Hành động nói. * Mục tiêu cần đạt (Chung cho cả bài 24). Gióp HS : - Bớc đầu nhận thức đợc rằng nói cũng là một thứ hành động. - Số lợng hành động nói khá lớn, nhng có thể quy lại thành một số kiểu khái quát nhất định. - Có thể sử dụng nhiều kiểu câu đã học để thực hiện cùng một hành động nói. * TiÕn tr×nh lªn líp : a. ổn định lớp. Kiểm tra bài cũ.. - GV ổn định những nền nếp bình thờng. - KiÓm tra bµi cò + Từ 4 câu trong bài tập 4 (trang 54) chuyển thành các câu có từ ngữ phủ định (thªm c¸c tõ : kh«ng, cha, ch¼ng...) + HS đứng tại chỗ trả lời. (mẫu : Bài thơ này không hay). + GV nhận xét, bổ sung, chuyển tiếp vào bài mới : Hành động nói. b. Tổ chức các hoạt động dạy - học. Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt I. Thế nào là hành động nói : Hoạt động 1 : - GV cho 1 HS đọc yêu cầu trong + Lý Thông nói với Thạch Sanh SGK vµ nªu c¸c c©u hái: nhằm đẩy Thạch Sanh đi để mình h+ Lý Thông nói với Thạch Sanh ởng lợi. nhằm mục đích gì? biểu hiện ở câu + Có. Vì nghe Lý Thông mà Thạch nµo? Sanh đã ra đi. + Lý Thông có đạt đợc mục đích + Bằng lời nói. kh«ng? chi tiÕt nµo? + ViÖc lµm cña Lý Th«ng lµ mét + Lý Thông đã thực hiện đợc mục hành động, có mục đích. đích của mình bằng phơng tiện gì? - Ghi nhí (SGK). + Việc làm của Lý Thông có phải là Hành động nói là hành động đợc thực.

(72) một hành động không? HS trao đổi theo nhóm, trình bày trớc líp. GV nhËn xÐt, bæ sung. HS ghi ý chÝnh vµo vë. - GV nhấn mạnh các hành động nói, sau đó giọi 1 HS đọc phần Ghi nhớ trong SGK. GV hÖ thèng l¹i, HS ghi ý chÝnh vµo vë. Hoạt động 2 : - GV cho HS đọc lại đoạn văn là nh÷ng c©u nãi cña Lý Th«ng vµ xem mục đích từng câu nói đó. HS đứng t¹i chç tr¶ lêi. Líp nhËn xÐt vµ bæ sung. - GV cho HS đọc đoạn trích Tắt đèn. Cho HS tìm hiểu các hành động nói ở ®©y lµ g×? - GV hệ thống lại hành động nói. Cho 1 HS đọc phần ghi nhớ trong SGK. HS tù ghi ý chÝnh. Hoạt động 3 : GV cho HS đọc bài tập (1) HS độc lập làm bài tập, đứng tại chỗ trả lời. Lớp nhËn xÐt GV bæ sung, HS cã thÓ ch÷a vµo vë bµi tËp.. hiện bằng cách nói ra một điều gì đó, trong trêng hîp nµy lµ nãi ra mét yªu cÇu.. II. Một số kiểu hành động nói thêng gÆp.. - C©u (1) Lý Th«ng tr×nh bµy. C©u (2) ®e do¹. C©u (4) høa hÑn. - Lời cái Tý để hỏi hoặc bộc lộ cảm xóc. Lời chị Dậu để tuyên bố, báo tin.. - Ghi nhí (SGK). III. LuyÖn tËp.. Bµi tËp 1 : TrÇn Quèc TuÊn viÕt HÞch tíng sÜ nhằm mục đích khích lệ tớng sĩ học tËp binh th yÕu lîc do «ng so¹n ra vµ - GV cho HS lµm viÖc theo nhãm bµi tËp 2. khÝch lÖ lßng yªu níc. Đại diện nhóm trình bày. Lớp trao đổi. Bài tập 2: GV nhËn xÐt, bæ sung. §o¹n a: HS chọn lọc để ghi ý chính vào vở. + Bác trai đã đỡ rồi chứ ? (để hỏi). + B¶o b¸c Êy cã trèn ®i ®©u th× trèn (để điều khiển). + Phải giục anh ấy ăn mau đi (để điều khiển). §o¹n b: Hành động nói của Lê Thận: hứa hẹn §o¹n c: + Cậu Vàng đi đời rồi, ông giáo ạ! (bộc lộ - GV cho HS nh¾c l¹i mét sè kiÓu c¶m xóc). hành động nói thờng gặp là hỏi, trình + Cụ bán rồi? (để hỏi). bµy, (b¸o tin, kÓ, t¶, nªu ýkiÕn, dù + Khèn n¹n... ¤ng gi¸o «i ... ! (béc ®o¸n...) ®iÒu khiÓn (cÇu khiÕn, ®e lé c¶m xóc). do¹, th¸ch thøc...) høa hÑn, béc lé c¶m xóc... c. Híng dÉn häc ë nhµ.. - Nắm chức năng của hành động nói và những kiểu hành động nói thờng gặp.. - Lµm bµi tËp 3 trong SGK. - ChuÈn bÞ cho tiÕt sau : Tr¶ bµi tËp lµm v¨n sè 5 (HS suy nghÜ vÒ bµi lµm v¨n thuyết minh để đối chiếu với yêu cầu của GV).. TiÕt 4 Tr¶ bµi tËp lµm v¨n sè 4 * Mục tiêu cần đạt : Gióp HS : - Cñng cè nh÷ng kiÕn thøc vµ kü n¨ng lµm bµi v¨n thuyÕt minh (vÒ trêng em, danh th¾ng...). - Tự so sánh, đối chiếu với yêu cầu đề ra để rút kinh nghiệm, sửa chữa. * TiÕn tr×nh lªn líp : a. ổn định lớp. Kiểm tra bài cũ.. - GV ổn định những nền nếp bình thờng. - KiÓm tra bµi cò..

(73) th¾ng.. + ViÕt l¹i bµi v¨n vÒ di tÝch lÞch sö, danh th¾ng. Yªu cÇu lµm bµi giíi thiÖu danh + HS đứng tại chỗ trả lời. Lớp nhận xét. + GV nhËn xÐt, bæ sung, chuyÓn tiÕp giíi thiÖu tiÕt tr¶ bµi. b. Tæ chøc tr¶ bµi kiÓm tra.. Hoạt động 1 : 1. Tổ chức tìm hiểu đề, tìm ý. - GV chép lại đề văn lên bảng. (giới thiệu về di tích, danh thắng quê hơng em). - GV cho HS t×m hiÓu ý, s¾p xÕp c¸c ý vµ bè côc bµi giíi thiÖu.. Hoạt động 2 : 2. Tổ chức lập dàn ý. - GV cho HS lập dàn ý 3 phần, mỗi phần cần xác định nội dung gì... - Xác định cách dùng từ ngữ, các kiểu câu, kết hợp giữa tả, kể, biểu cảm... Hoạt động 3 : 3. Nhận xét tình hình làm bài của HS. - VÒ néi dung bµi lµm (thõa, thiÕu c¸c ý c¸c phÇn) cã theo tr×nh tù hîp lý, hÊp dÉn kh«ng? - Cách thức trình bày (dùng từ, đặt câu, liên kết, bố cục, kết hợp miêu tả, biểu c¶m...) - Nh÷ng u ®iÓm chÝnh vµ h¹n chÕ chung cña c¶ líp, hoÆc 1 sè HS. Nh÷ng bµi lµm tèt vµ nhøng bµi cßn yÕu kÐm. Hoạt động 4 : 4. Trả bài đọc mẫu và lấy điểm vào sổ. - GV trả bài, HS đọc thầm bài của mình. - Cho HS đọc một số bài khá giỏi (và một số bài yếu kém).. - LÊy ®iÓm vµo sæ : chÝnh x¸c, trËt tù. - §éng viªn HS cè g¾ng söa ch÷a nh÷ng h¹n chÕ. c. Híng dÉn häc ë nhµ.. - N¾m yªu cÇu chung, toµn diÖn khi viÕt bµi thuyÕt minh. - Chuẩn bị bài cho tuần sau : Bài 24 Nớc Đại Việt (trích Bình Ngô đại cáo). Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. ( ThÕ L÷ ). TiÕt 73 –Bµi 18. Nhí rõng. A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: - Kü n¨ng: - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV: - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. Bµi 24 Nớc Đại Việt ta (Trích Bình Ngô đại cáo) Hành động nói (1 tiÕt) ¤n tËp vÒ luËn ®iÓm (1 tiÕt). Nội dung cần đạt. (1 tiÕt). TiÕt 1: nớc đại việt ta (Trích Bình Ngô đại cáo) (NguyÔn Tr·i) * Mục tiêu cần đạt Gióp HS: - Thấy đợc đoạn văn có ý nghĩa nh lời tuyên ngôn độc lập của dân tộc ta thế kỉ XV..

(74) - Phần nào thấy đợc sức thuyết phục của nghệ thuật văn chính luận Nguyễn Trãi: lËp luËn chÆt chÏ, kÕt hîp hµi hoµ gi÷a lÝ lÏ vµ thùc tiÔn. * TiÕn tr×nh lªn líp - Giáo viên ổn định những nền nếp thông thờng. - KiÓm tra bµi cò: GV nªu c©u hái: Trong lÞch sö v¨n häc d©n téc, nh÷ng t¸c phẩm nào đợc coi là tuyên ngôn độc lập của nớc Việt Nam? Em đã đợc học những tác phẩm đó cha? Sau khi HS trả lời, nếu cần GV có thể nhắc lại vài nét về Sông núi nớc Nam - Lí Thờng Kiệt và bổ sung vài nét về Tuyên ngôn độc lập - Hồ Chí Minh. - Vµo bµi: Gi¸o viªn cã thÓ më bµi b»ng c¸ch nãi lêi chuyÓn tiÕp bµi häc tõ thÓ loại chiếu, hịch sang thể loại cáo và giới thiệu Bình Ngô đại cáo, đoạn trích Nớc Đại Việt ta, tuyên ngôn độc lập của dân tộc Việt Nam thế kỉ XV. B. tæ chøc §äc - HiÓu v¨n b¶n. Hoạt động của thầy và trò Nội dung chính cần đạt Hoạt động 1: Hớng dẫn HS I. Tìm hiểu chung đọc và tìm hiểu chung về tác 1. Tác giả: - NguyÔn Tr·i lµ mét nh©n vËt lÞch sö lçi l¹c: gi¶, t¸c phÈm. - GV yêu cầu 1 HS dựa vào nhà yêu nớc vĩ đại, ngời anh hùng dân tộc, "chó thÝch" vµ nh÷ng kiÕn thøc danh nh©n v¨n ho¸ thÕ giíi. đã học ở lớp 7, nêu những nét - Ông là ngời văn võ toàn tài hiếm có, có công chÝnh vÒ t¸c gi¶. GV tæng kÕt, lín trong sù nghiÖp dùng níc vµ gi÷ níc nhng nhấn mạnh một số điểm cơ kết cục cuộc đời vô cùng oan khốc, thảm thbản. ¬ng. - NguyÔn Tr·i cã vai trß to lín trong cuéc kháng chiến chống quân Minh đến toàn thắng: + Ông là ngời đã dâng Bình Ngô sách (sách lợc dẹp giặc Minh) với chiến lợc công tâm nghĩa là tác động vào lòng ngời. + ¤ng lµ ngêi thõa lÖnh Lª lîi so¹n th¶o c«ng v¨n, giÊy tê, th tõ giao thiÖp víi qu©n Minh, cïng Lª Lîi vµ c¸c tíng lÜnh bµn b¹c qu©n mu. + Kháng chiến thắng lợi, Nguyễn Trãi đã thừa lệnh Lê Lợi viết Bình Ngô đại cáo, khúc khải hoàn ca, tuyên ngôn độc lập của dân tộc. 2. §Æc ®iÓm c¬ b¶n cña thÓ c¸o - Còng nh chiÕu vµ hÞch, c¸o lµ thÓ v¨n nghÞ luận cổ. Nhng nếu chức năng của chiếu là để - GV yêu cầu 1 HS dựa vào ban bố mệnh lệnh, hịch là để kêu gọi, răn dạy "chú thích" nêu những hiểu thì cáo thờng đợc vua chúa hoặc thủ lĩnh dùng biết về đặc điểm, chức năng, để trình bày một chủ trơng hay công bố kết hình thức của thể cáo. GV quả một sự nghiệp để mọi ngời cùng biết. tổng kết, nhấn mạnh các đặc - Về hình thức, cáo phần nhiều đợc viết bằng ®iÓm chÝnh. văn biền ngẫu, thờng có đối, câu dài ngắn không gò bó, mỗi cặp hai vế đối nhau). Cũng nh hÞch, c¸o lµ thÓ v¨n cã tÝnh hïng biÖn, do đó, lời lẽ phải đanh thép, lí luận sắc bén, kết cÊu chÆt chÏ, m¹ch l¹c. - GV yªu cÇu 1 HS dùa vµo "chó thÝch" nªu nh÷ng hiÓu biÕt vÒ hoµn c¶nh s¸ng t¸c vµ nội dung, chủ đề bài cáo. GV tổng kết, nhấn mạnh các đặc ®iÓm chÝnh.. 3. Vài nét khái quát về Bình Ngô đại cáo - Hoàn cảnh sáng tác: Bình Ngô đại cáo đợc c«ng bè ngµy 17 th¸ng ch¹p n¨m 1428 trong không khí hào hùng của ngày vui độc lập, sau khi quân ta đại thắng, quân giặc phải giảng hoà rót qu©n vÒ níc, níc ta bíc vµo kØ nguyªn míi, kØ nguyªn phôc hng d©n téc. - Nội dung, chủ đề: Bình Ngô đại cáo là áng thiªn cæ hïng v¨n, b¶n anh hïng ca cña d©n téc nªu cao ngän cê nh©n nghÜa, kÓ téi qu©n x©m lîc, ca ngîi anh hïng hµo kiÖt vµ thÓ hiÖn.

(75) - GV thuyÕt tr×nh cung cÊp tri thøc vÒ kÕt cÊu, thÓ v¨n, nhan đề Bình Ngô đại cáo và vÞ trÝ ®o¹n trÝch.. - GV gọi một vài HS đọc. GV nhận xét và đọc mẫu. - GV kiÓm tra sù hiÓu nghÜa c¸c tõ khã cña HS. - Hoạt động 2: Hớng dẫn HS ph©n tÝch hai c©u ®Çu. GV lÇn lît híng dÉn HS t×m hiÓu c¸c néi dung: - Nh©n nghÜa theo quan niÖm cña NguyÔn Tr·i lµ g×? Tiªu diÖt giÆc cã ph¶i lµ mét hành động nhân nghĩa kh«ng? - Quan niệm đó có gì giống vµ kh¸c víi t tëng nh©n nghÜa cña Nho gi¸o? HS trao đổi, thảo luận theo nhóm. Sau khi HS trao đổi, phát biÓu, GV tæng kÕt, ph©n tÝch.. lßng yªu níc, niÒm tù hµo d©n téc cña nh©n d©n ta. - Về kết cấu, Bình Ngô đại cáo có bốn phần lớn (nh kÕt cÊu chung cña thÓ c¸o): + Phần mở đầu nêu luận đề chính nghĩa. + PhÇn hai lËp b¶n c¸o tr¹ng téi ¸c giÆc Minh. + PhÇn ba ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh cuéc khëi nghÜa Lam Sơn từ những ngày đầu gian khổ đến khi tæng ph¶n c«ng th¾ng lîi. + PhÇn cuèi lµ lêi tuyªn bè kÕt thóc, kh¼ng định nền độc lập vững chắc của đất nớc, mở ra một kỉ nguyên mới, đồng thời nêu lên bài học lÞch sö. - Về thể văn, bài cáo đợc viết theo lối văn biền ngÉu, cã vËn dông thÓ tø lôc (tõng cÆp c©u, mçi c©u mêi ch÷ ng¾t theo nhÞp 4/6). - Nhan đề Bình Ngô đại cáo: Bình là đánh dẹp, Ng« lµ tªn níc cò thêi Tam Quèc Chu Nguyªn Chơng khởi nghiệp ở đất Ngô, sau trở thành Minh Thành Tổ. Bình Ngô đại cáo nghĩa là: Tuyên bố về sự nghiệp đánh đuổi giặc Ngô, tức giÆc Minh. - VÞ trÝ ®o¹n trÝch: §o¹n trÝch Níc §¹i ViÖt ta là phần đầu của bài Bình Ngô đại cáo, nêu luận đề chính nghĩa với hai nội dung chính: nguyªn lÝ nh©n nghÜa vµ ch©n lÝ vÒ sù tån t¹i độc lập có chủ quyền của dân tộc Đại Việt. 4. §äc ®o¹n trÝch vµ gi¶i nghÜa tõ khã. - §äc víi giäng m¹nh mÏ, kh¶ng kh¸i, r¾n rái vµ vui; lµm râ ©m hëng, nhÞp ®iÖu cña c©u v¨n biÒn ngÉu. - Gi¶i nghÜa tõ khã (theo SGK). II. Ph©n tÝch 1. Hai c©u ®Çu: Néi dung nguyªn lÝ nh©n nghÜa. - Më ®Çu bµi c¸o, t¸c gi¶ nªu nguyªn lÝ nh©n nghĩa: Việc nhân nghĩa là cốt làm cho dân đợc yên, mà muốn dân đợc yên thì trớc hết phải lo diÖt giÆc b¹o tµn. Yªn d©n vµ trõ b¹o lµ hai mÆt của một vấn đề. Đây là nguyên lí cơ bản, làm nền tảng để triển khai toàn bộ nội dung bài c¸o. - Nh©n nghÜa vèn lµ mét kh¸i niÖm cña Nho gi¸o cã néi hµm chñ yÕu lµ mèi quan hÖ gi÷a ngêi víi ngêi. Khi vµo ViÖt Nam, do hoµn c¶nh níc ta lu«n ph¶i chèng giÆc ngo¹i x©m nên t tởng nhân nghĩa đợc nâng cao hơn, bao gåm c¶ mèi quan hÖ gi÷a d©n téc víi d©n téc. Cèt lâi t tëng nh©n nghÜa cña NguyÔn Tr·i lµ yên dân, dân đợc an hởng thái bình, hạnh phóc. §Æt vµo hoµn c¶nh lóc NguyÔn Tr·i viÕt Bình Ngô đại cáo thì dân ở đây chính là ngời d©n §¹i ViÖt, giÆc b¹o tµn ë ®©y chÝnh lµ giÆc Minh. Nh vËy, víi NguyÔn Tr·i, nh©n nghÜa không chỉ hạn hẹp là một phạm trù đạo đức mà còn là lí tởng về một xã hội tốt đẹp, hoà bình, thịnh trị lấy dân làm gốc. So với lịch sử đơng thêi, ®©y lµ mét t tëng lín vµ míi..

(76) Hoạt động 3: Hớng dẫn HS ph©n tÝch 8 c©u tiÕp theo. - GV hỏi: Nguyễn Trãi đã tuyên bố độc lập dân tộc trªn nh÷ng ph¬ng diÖn nµo? Em h·y so s¸nh víi tuyªn ngôn độc lập trong "Sông nói níc Nam" cña LÝ Thêng Kiệt? HS trao đổi, thảo luận. GV tổng kết, phân tích định híng.. - GV hái: V× sao nãi, quan niÖm vÒ quèc gia, d©n téc của Nguyễn Trãi đã phát triÓn cao h¬n thêi LÝ mét c¸ch toµn diÖn vµ s©u s¾c? HS trao đổi, thảo luận theo nhóm, nhóm cử đại diện trả lêi. GV tæng kÕt, ph©n tÝch định hớng.. - GV hái: §Ó t¨ng søc thuyÕt phôc cho b¶n tuyªn ng«n, tác giả đã sử dụng những biÖn ph¸p nghÖ thuËt g×? T¸c dông cña nh÷ng biÖn ph¸p nghệ thuật đó? HS trao đổi, th¶o luËn. GV tæng kÕt, ph©n tÝch.. 2. T¸m c©u tiÕp theo: Néi dung ch©n lÝ vÒ sù tồn tại độc lập có chủ quyền của dân tộc Đại ViÖt. - Sau khi nªu nguyªn lÝ nh©n nghÜa, NguyÔn Trãi đã đa ra các yếu tố căn bản để khẳng định níc §¹i ViÖt lµ mét quèc gia cã chñ quyÒn, độc lập: có nền văn hiến lâu đời; có cơng vực l·nh thæ riªng; cã phong tôc, tËp qu¸n riªng; có lịch sử riêng; chế độ riêng. - TiÕp theo LÝ Thêng KiÖt, NguyÔn Tr·i còng tuyên bố độc lập dân tộc trên hai phơng diện: chñ quyÒn vµ l·nh thæ: TriÖu, §inh, LÝ, TrÇn xây nền độc lập; Núi sông, bờ cõi đã chia. ở Sông núi nớc Nam, tác giả đã thể hiện ý chí, niềm tự hào dân tộc sâu sắc qua từ "đế". Đến Bình Ngô đại cáo, Nguyễn Trãi tiếp tục phát huy ý thức đó nhng còn nâng lên một mức cao hơn: khẳng khái đặt các triều đại Việt Nam ngang hàng, bình đẳng với các triều đại Trung Quèc: TriÖu, §inh, LÝ, TrÇn cïng H¸n, §êng, Tống, Nguyên. ý chí độc lập dân tộc vì thế đợc khẳng định mạnh mẽ hơn. - Ngoài chủ quyền và lãnh thổ, để xác định sự tồn tại độc lập của một dân tộc, Bình Ngô đại c¸o cßn bæ sung thªm ba ph¬ng diÖn quan träng: v¨n hiÕn, phong tôc tËp qu¸n, vµ lÞch sö. Với những yếu tố căn bản này, Nguyễn Trãi đã ph¸t biÓu mét c¸ch kh¸ hoµn chØnh quan niÖm về quốc gia, dân tộc mà ngời đời sau xem đó là sù kÕt tinh häc thuyÕt vÒ quèc gia, d©n téc. Học thuyết này, so với thời Lí đã phát triển cao h¬n nhiÒu bëi tÝnh toµn diÖn vµ s©u s¾c cña nã. V¨n hiÕn, phong tôc, lÞch sö lµ linh hån cña mét quèc gia (ý cña Puskin). Quan niÖm cña Nguyễn Trãi, vì thế là một nhận thức đúng đắn, sâu sắc và rất mới so với đơng thời. - Nh vậy, t cách độc lập, chủ quyền quốc gia cña d©n téc ta lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan, mét ch©n lÝ thiªng liªng, lµ søc m¹nh kh«ng kÎ thï nào xâm phạm đợc. - §Ó t¨ng søc thuyÕt phôc cho b¶n tuyªn ng«n, tác giả đã sử dụng: + Mét lo¹t nh÷ng tõ ng÷ thÓ hiÖn tÝnh chÊt hiển nhiên, vốn có, lâu đời của nớc Đại Việt nh: từng nghe, từ trớc, vốn xng, đã lâu, đã chia, còng kh¸c. + Giäng v¨n dâng d¹c, nghiªm nghÞ nh nh÷ng lêi ph¸n quyÕt ®anh thÐp, bÊt di bÊt dÞch tríc lÞch sö. + Biện pháp so sánh các triều đại nớc ta sánh ngang hàng với các triều đại Trung Quốc. + Tất cả đã khẳng định mạnh mẽ ý thức về độc lËp chñ quyÒn cña d©n téc ta. 3. §o¹n cuèi: Sù thÊt b¹i tÊt yÕu cña bän tham tµn tríc ch©n lÝ chÝnh nghÜa. - ở Sông núi nớc Nam, tác giả khẳng định m¹nh mÏ søc m¹nh cña ch©n lÝ chÝnh nghÜa: Kẻ thù (nghịch lỗ) đến xâm lợc nớc Nam đã.

(77) Hoạt động 4: Hớng dẫn HS ph©n tÝch ®o¹n cuèi. - GV hái: Em h·y so s¸nh cách khẳng định sự thất bại tÊt yÕu cña bän tham tµn tríc ch©n lÝ chÝnh nghÜa trong S«ng nói níc Nam vµ trong Níc §¹i ViÖt ta? HS trao đổi, thảo luận theo nhóm. Sau khi HS trao đổi, phát biÓu, GV tæng kÕt, ph©n tÝch.. - GV hái: Em cã nhËn xÐt g× vÒ søc m¹nh tinh thÇn vµ gi¸ trị biểu đạt của hai câu cuối? HS suy nghĩ, trao đổi. GV định hớng. Hoạt động 5: Hớng dẫn HS kh¸i qu¸t nghÖ thuËt lËp luËn cña bµi hÞch. - GV hái: Em h·y nªu kh¸i qu¸t nghÖ thuËt lËp luËn, tr×nh tù lËp luËn cña Níc §¹i ViÖt ta? T¸c dông cña lối lập luận đó? HS khái qu¸t, tr¶ lêi. GV tæng kÕt, định hớng.. phạm vào đạo trời (thiên th) nên chỉ có một kết cục là thất bại (thủ bại h). ở Bình Ngô đại cáo, chân lí ấy cũng đợc nhấn mạnh. Nhng ngoài ra, NguyÔn Tr·i cßn nªu mét lo¹t nh÷ng minh chøng ®Çy tÝnh thuyÕt phôc. §ã lµ sù thÊt b¹i th¶m h¹i cña c¸c vua chóa, tíng sÜ nhµ H¸n, Nguyªn trong lÞch sö: Lu C«ng, TriÖu TiÕt, Toa Đô, Ô Mã. Sự thất bại của chúng đợc diễn tả hết sức phong phú, sinh động, không trùng lặp: thÊt b¹i, tiªu vong, b¾t sèng, giÕt t¬i. - Hai c©u cuèi bèn ch÷ ng¾n gän, nh mét c¸i khung đợc đúc kết, tô đậm sau những lí lẽ, dẫn chứng sống động, một lần nữa đã khẳng định chân lí chủ quyền, độc lập của dân tộc Đại ViÖt. 4. Nghệ thuật lập luận của Bình Ngô đại c¸o. - Bài hịch đợc triển khai theo trình tự lập luận: + Nguyên lí nhân nghĩa: trừ giặc để dân đợc yªn b×nh, h¹nh phóc. + Chân lí về sự tồn tại độc lập của dân tộc Đại Việt: có văn hiến lâu đời, lãnh thổ riêng, phong tục riêng, lịch sử riêng, chế độ, chủ quyền riªng. + Sức mạnh của nhân nghĩa, sức mạnh của độc lËp d©n téc. - §©y lµ mét tr×nh tù lËp luËn hÕt søc chÆt chÏ, s¾c s¶o vµ cã søc thuyÕt phôc s©u s¾c. (Xem sơ đồ SGV). III. Tæng kÕt - B»ng nghÖ thuËt lËp luËn chÆt chÏ vµ nh÷ng chøng cø hïng hån, ®o¹n trÝch Níc §¹i ViÖt ta có ý nghĩa nh lời tuyên ngôn độc lập của dân téc ViÖt Nam thÕ kØ XV.. Hoạt động 6: Hớng dẫn HS tæng kÕt. - HS đọc phần "ghi nhớ", nêu kh¸i qu¸t gi¸ trÞ ®o¹n trÝch. GV tæng kÕt. C. híng dÉn HS LuyÖn tËp vµ häc bµi ë nhµ. - §äc diÔn c¶m vµ häc thuéc lßng ®o¹n trÝch. - Tại sao nói Bình Ngô đại cáo là một áng thiên cổ hùng văn, và tại sao nói đoạn trích Nớc Đại Việt ta có ý nghĩa nh một bản tuyên ngôn độc lập? - Soạn bài Hành động nói (tiếp theo). Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. ( ThÕ L÷ ). A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: - Kü n¨ng:. TiÕt 73 –Bµi 18. Nhí rõng.

(78) - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV: - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. Nội dung cần đạt. TiÕt 2, 3 : Hành động nói (Tiếp theo) * Mục tiêu cần đạt (Nh bài 23) * TiÕn tr×nh lªn líp. a. ổn định lớp. Kiểm tra bài cũ.. - GV ổn định những nền nếp bình thờng. - KiÓm tra bµi cò + Bài tập 3 (đã gợi ý ở tiết trớc) + HS tr×nh bµy bµi tËp. GV nhËn xÐt, bæ sung vµ giíi thiÖu 2 tiÕt häc tiÕp vÒ hµnh động nói. b. Tổ chức các hoạt động dạy - học. Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt I. Cách thực hiện hành động nói. Hoạt động 1 : - GV cho HS đọc yêu cầu 1 trong C©u 1 2 3 4 5 SGK GV dùng đèn chiếu hoặc bảng Mục đích phô kÎ b¶ng theo mÉu cña SGK. HS Hái độc lập suy nghĩ, lên bảng hoặc đứng Trình bày + + + t¹i chç tr¶ lêi. Líp nhËn xÐt. GV bæ §iÒu khiÓn + + sung. HS ghi vµo vë bµi tËp Høa hÑn Béc lé c¶m - GV cho HS nhËn xÐt vÒ mèi quan hÖ xóc giữa câu trần thuật với hành động nói. - Câu trần thuật thờng đợc dùng trong HS đứng tại chỗ trả lời. hành động trình bày, điều khiển. - Quan hÖ gi÷a c¸c kiÓu c©u vµ c¸c hành động nói. Hành động nói §iÒu Høa Béc lé - GV cho 1 HS đọc yêu cầu 2. HS làm Các kiểu Hái Tr×nh c©u bµy khiÓn hÑn c¶m xóc viÖc theo nhãm. §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy. Nghi vÊn + + Líp nhËn xÐt. GV bæ sung. (+) C¸ch dïng trùc tiÕp. CÇu khiÕn + (-) C¸ch dïng gi¸n tiÕp. Sau đó GV cho HS đọc mục ghi nhớ C¶m th¸n + trong SGK. HS tù ghi ý chÝnh. + + + TrÇn thuËt Hoạt động 2 : - GV cho 1 HS đọc yêu cầu BT1 (tìm c©u nghi vÊn trong bµi HÞch tíng sÜ). HS lµm viÖc theo nhãm. §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy. Líp bæ sung.. II. LuyÖn tËp. Bµi tËp 1: + Những câu nghi vấn thờng đứng ở cuèi c¸c ®o¹n v¨n trong HÞch tíng sÜ dùng để khẳng định hoặc phủ định (sao cã thÓ lu danh sö s¸ch, sao cho khỏi để tai vạ về sau, dẫu các ngời muốn vui vẻ phỏng có đợc không...) + C©u nghi vÊn më ®Çu ®o¹n (V¬ng C«ng Kiªn lµ ngêi thÕ nµo, Cèt §·i Ngột Lang là ngời thế nào...) dùng để nêu vấn đề cho tớng sĩ chuẩn bị đọc.

(79) (hoÆc nghe) phÇn lý gi¶i cña t¸c gi¶ ë sau đó. - GV cho 1 HS đọc bài tập 2. HS làm Bài tập 2: việc theo nhóm. Nhóm cử đại diện + Bác dùng kiểu câu trần thuật để tr×nh bµy. GV bæ sung. kêu gọi đồng bào và chiến sĩ: Đồng bµo vµ chiÕn sÜ... th¾ng lîi hoµn toµn. Qu©n vµ d©n miÒn B¾c... miÒn Nam ruét thÞt. + T¸c dông: t¹o sù gÇn gòi gi÷a B¸c víi quÇn chóng, thÊy nhiÖm vô B¸c giao lµ nguyÖn väng cña chÝnh m×nh. - Giáo viên cho học sinh đọc BT3. Bài tập 3: Chia nhóm để học sinh trao đổi, trình - Các câu cầu khiến: + Anh đã nghĩ thơng em nh thế thì bµy. Líp nhËn xÐt. GV bæ sung hay là anh đào giúp cho em một cái ng¸ch th«ng sang nhµ anh (DÕ Cho¾t nhê DÕ MÌn). + Th«i, im c¸i ®iÖu h¸t ma dÇm sïi sôt Êy ®i (DÕ MÌn ®iÒu khiÓn DÕ Cho¾t). - GV cho HS đọc yêu cầu bài tập 4. Bài tập 4: HS làm việc độc lập, đứng tại chỗ trả Hớng lựa chọn câu hỏi (b) và (e) vì lời. Lớp trao đổi. GV bổ sung. thÓ hiÖn râ tÝnh lÔ phÐp vµ lÞch sù. - GV cho HS đọc bài tập 5. HS trao Bài tập 5 : + L¼ng lÆng ®a lä gia vÞ: kh«ng nªn. đổi. GV bổ sung. + §a vµ nãi "c¸i lä Êy kh«ng nÆng ®©u mµ" còng khã hiÓu. + Nªn chän c¸ch (c): §a lä gia vÞ vµ nãi "Mêi anh" hay "mêi b¸c"... c. Híng dÉn häc ë nhµ.. - Nắm vững cách thực hiện hành động nói. Mối quan hệ giữa hành động nói với các kiểu câu đã đợc học. - Làm thêm bài tập: Tìm các câu cầu khiến và hành động nói tơng ứng trong đoạn trÝch "Tøc níc vì bê" - ChuÈn bÞ cho tiÕt sau : ¤n tËp vÒ luËn ®iÓm. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. ( ThÕ L÷ ). TiÕt 73 –Bµi 18. Nhí rõng. A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: - Kü n¨ng: - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV: - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. TiÕt 4 :. ¤N tËp vÒ luËn ®iÓm. Nội dung cần đạt.

(80) * Mục tiêu cần đạt. Gióp HS: - Nắm vững hơn nữa khái niệm luận điểm, tránh đợc những sự hiểu lầm mà HS thờng mắc phải là nhầm lẫn giữa luận điểm và luận đề. - Thấy rõ hơn mối quan hệ giữa luận điểm với vấn đề nghị luận và giữa các luận ®iÓm víi nhau trong mét bµi v¨n nghÞ luËn. * TiÕn tr×nh lªn líp : A. ổn định lớp. Kiểm tra bài cũ.. - GV ổn định những nền nếp bình thờng.. - KiÓm tra bµi cò: + Kh¸i niÖm luËn ®iÓm, cã vÝ dô cô thÓ. + HS đứng tại chỗ trả lời. Lớp trao đổi thêm. + GV nhËn xÐt, bæ sung vµ chuyÓn tiÕp vµo bµi míi. b. Tổ chức các hoạt động dạy - học : Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt I. Kh¸i niÖm luËn ®iÓm.. Hoạt động 1 : HS đã đợc học các nội dung : Tìm - Trong 3 ý kiến về luận điểm thì ý hiểu chung về văn nghị luận, Luận kiến 3 là đúng (luận điểm là những ý ®iÓm vµ bè côc mét bµi v¨n nghÞ kiÕn, quan ®iÓm chÝnh mµ ngêi nãi luËn, Tinh thÇn yªu níc cña nh©n d©n hoÆc viÕt nªu ra trong mét bµi v¨n ta, Chiếu dời đô... nghÞ luËn). Cho nên phần khái niệm luận điểm có Còn ý kiến 1 và 2 không đúng vì cha tính chất ôn tập, hệ thống kiến thức để xác định rõ, cha phân biệt đợc luận chuẩn bị cho việc xây dựng và trình bày điểm và vấn đề (vấn đề rộng hơn luận luËn ®iÓm (häc ë c¸c tiÕt sau). ®iÓm, bao hµm nhiÒu luËn ®iÓm). - GV cho HS đứng tại chỗ trao đổi - Bài Tinh thần yêu nớc của nhân yêu cầu (1) về 3 cách định nghĩa luận dân ta có 3 luận điểm là: ®iÓm. + Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng Líp nhËn xÐt. GV bæ sung. chiến vĩ đại... của dân ta. - GV cho HS đọc yêu cầu (2) về Tinh + Đồng bào ta ngày nay cũng rất thần yêu nớc của nhân dân ta. HS xứng đáng với tổ tiên ta ngày trớc. đứng tại chỗ trả lời. Lớp nhận xét, bổ + Bổn phận của chúng ta... phát huy sung. GV tæng hîp ý kiÕn, thèng tinh thÇn yªu níc vµo c«ng cuéc yªu nhÊt. níc, kh¸ng chiÕn. - GV cho HS trao đổi 2 luận điểm bài - Bài Chiếu dời đô có 2 luận điểm là Chiếu dời đô. GV nhấn mạnh yêu đúng (lí do dời đô, Đại La xứng đáng cầu của các luận điểm phải phù hợp là kinh độ bậc nhất) vì đã chính xác, và đủ. Từ đó cho HS hiểu sâu hơn phù hợp và đầy đủ. kh¸i niÖm luËn ®iÓm. II. Mèi quan hÖ gi÷a luËn ®iÓm víi Hoạt động 2 : vấn đề cần giải quyết trong bài v¨n nghÞ luËn.. - GV cho 1 HS đọc yêu cầu mục (1), trao đổi về vấn đề đợc đặt ra trong bµi Tinh thÇn yªu níc cña nh©n d©n ta và luận điểm ác triều đại trớc đây đã nhiều lần thay đổi kinh đô" trong Chiếu dời đô. + Tinh thÇn yªu níc cña nh©n d©n ta lµ một vấn đề lớn bao trùm các luận điểm trong bài là để làm sáng tỏ vấn đề Bác nªu ra. + Còn luận điểm "Các triều đại... thay đổi kinh đô" cha đủ làm sáng tỏ vấn đề "cần phải dời đô đến Đại La". NÕu 2 bµi nghÞ luËn trªn mçi bµi chØ có 1 luận điểm thì cha đủ làm sáng tỏ, cha thuyết phục, cha đạt đợc mục đích. - Mối quan hệ giữa vấn đề và luận điểm đặt ra bao trùm trong bài văn luËn; cßn luËn ®iÓm lµ nh÷ng ý - GV cho HS rót ra mèi quan hÖ gi÷a nghÞ quan ®iÓm chÝnh ph¶i phï hîp luận điểm và vấn đề. HS tự ghi ý kiến, vµ đủ để giải quyết vấn đề, làm sáng chÝnh vµo vë. tỏ vấn đề..

(81) Hoạt động 3 : - GV cho HS đọc yêu cầu mục (III) trao đổi về 2 hệ thống luận điểm (SGK) c¸c nhãm tr×nh bµy ý kiÕn. GV nhËn xÐt, bæ sung.. III. Mèi quan hÖ gi÷a c¸c luËn ®iÓm trong bµi v¨n nghÞ luËn.. - HÖ thèng thø nhÊt víi c¸c luËn ®iÓm chÝnh x¸c, liªn kÕt víi nhau, râ rµng m¹ch l¹c kh«ng trïng lËp nhau, theo mét tr×nh tù hîp lý. (HÖ thèng thứ 2 lộn xộn, không đúng). - Mèi quan hÖ gi÷a luËn ®iÓm víi luËn. - GV cho HS rót ra mèi quan hÖ gi÷a ®iÓm (gièng nh phÇn tr×nh bµy trªn). luËn ®iÓm víi luËn ®iÓm. HS tù ghi ý - Ghi nhí (SGK) + Kh¸i niÖm luËn ®iÓm. Yªu cÇu mét chÝnh vµo vë. - GV cho 1 HS đọc phần ghi nhớ (SGK). luận điểm. + Mèi quan hÖ gi÷a luËn ®iÓm víi GV nhÊn m¹nh c¸c néi dung võa häc. HS ghi ý chÝnh vµo vë. luËn ®iÓm trong bµi v¨n nghÞ luËn. IV. LuyÖn tËp : Hoạt động 4 : - GV cho HS đọc yêu cầu bài tập 1, Bài tập 1 : HS đứng tại chỗ trả lời. GV nhận xét, Luận điểm của phần văn bản này "Nguyễn Trãi là tinh hoa của đất nbổ sung. HS ghi nội dung chính. ớc, dân tộc và thời đại lúc bấy giờ". (Cßn NguyÔn Tr·i lµ ngêi anh hïng dân tộc - có thể là luận đề, vấn đề của bµi viÕt). - GV cho HS trao đổi theo nhóm. Các Bài tập 2 : nhãm tr×nh bµy. GV nhËn xÐt, tæng + C¸ch chia luËn ®iÓm nh vËy kh«ng hîp, bæ sung đúng (luận điểm 2 : yêu nớc đã bao trïm c¶ luËn ®iÓm 1). + C¸ch chia hîp lý : Lßng yªu níc cña B¸c thÓ hiÖn ë 2 c©u ®Çu.. Lßng yªu níc cña B¸c thÓ hiÖn ë 2 c©u cuèi.. - S¾p xÕp c¸c luËn ®iÓm hîp lý, theo thø tù, kh«ng trïng nhau :. + Gi¸o dôc víi d©n sè, m«i trêng, møc sèng... trong t¬ng lai. + Gi¸o dôc trang bÞ kiÕn thøc, nh©n c¸ch, trÝ tuÖ, t©m hån cho trÎ em h«m nay thÕ giíi ngµy mai. + Do đó, giáo dục là chìa khoá tăng trởng kinh tế... + Do đó, giáo dục là chìa khoá cho sự ph¸t triÓn chÝnh trÞ, x· héi... c. Híng dÉn häc ë nhµ.. - N¾m v÷ng kh¸i niÖm luËn ®iÓm, c¸c mèi quan hÖ cña luËn ®iÓm trong bµi v¨n nghÞ luËn. - Lµm l¹i BT2 (ë nhµ) - ChuÈn bÞ bµi 25 : Bµn luËn vÒ phÐp häc. TiÕt 73 –Bµi 18. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. ( ThÕ L÷ ). A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: - Kü n¨ng: - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV: - HS:. Nhí rõng.

(82) C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. Bµi 25: Bµn luËn vÒ phÐp häc ViÕt ®o¹n v¨n tr×nh bµy luËn ®iÓm LuyÖn tËp x©y dùng vµ tr×nh bµy luËn ®iÓm ViÕt bµi tËp lµm v¨n sè 6 - V¨n nghÞ luËn (lµm t¹i líp). TiÕt 1:. Nội dung cần đạt. (1 tiÕt) (1 tiÕt) (1 tiÕt) (1 tiÕt). bµn luËn vÒ phÐp häc. (LuËn ph¸p häc) (NguyÔn ThiÕp) * Mục tiêu cần đạt Gióp HS: - Thấy đợc mục đích, tác dụng của việc học chân chính: học để làm ngời, học để biết và làm, học để góp phần làm cho đất nớc hng thịnh; đồng thời thấy đợc tác hại của lèi häc chuéng h×nh thøc, cÇu danh lîi. - Nhận thức đợc phơng pháp học tập đúng, kết hợp học với hành. - Học tập cách lập luận của tác giả, biết cách viết bài văn nghị luận theo chủ đề nhất định. * TiÕn tr×nh lªn líp A. ổn định lớp, kiểm tra bài cũ. - Giáo viên ổn định những nền nếp thông thờng. - KiÓm tra bµi cò: GV nªu c©u hái: Em h·y nªu nh÷ng ®iÓm gièng vµ kh¸c nhau gi÷a ba thÓ lo¹i chiÕu, hÞch, c¸o? Sau khi HS tr¶ lêi, nÕu cÇn, GV cã thÓ kh¸i qu¸t l¹i đặc điểm, chức năng của từng thể loại để HS nắm vấn đề một cách vững hơn. - Vµo bµi: Sau khi nh¾c l¹i mét sè nÐt chÝnh vÒ c¸o, chiÕu, hÞch GV nãi lêi chuyÓn tiÕp sang bµi häc vÒ thÓ lo¹i tÊu vµ giíi thiÖu Bµn luËn vÒ phÐp häc, mét bµi tÊu cña La S¬n Phu Tö NguyÔn ThiÕp. B. Tæ chøc §äc - HiÓu v¨n b¶n. Hoạt động của thầy và trò Hoạt động 1: Hớng dẫn HS đọc và tìm hiểu chung về t¸c gi¶, t¸c phÈm. - GV yªu cÇu 1 HS dùa vµo "chó thÝch" nªu nh÷ng hiÓu biÕt vÒ t¸c gi¶. GV tæng kÕt, nhÊn m¹nh mét sè nÐt chÝnh.. - GV yªu cÇu 1 HS dùa vµo "chó thÝch" nªu nh÷ng hiÓu biết về đặc điểm, chức n¨ng, h×nh thøc cña thÓ tÊu. GV tæng kÕt, nhÊn m¹nh các đặc điểm chính.. Nội dung chính cần đạt I. T×m hiÓu chung 1. T¸c gi¶: - NguyÔn ThiÕp (1723 - 1804), lµ ngêi th«ng minh sáng suốt, học rộng hiểu sâu, từng đỗ đạt lµm quan. - Nguyễn Thiếp rất đợc vua Quang Trung trọng dụng tài đức. - Khi vua Quang Trung mÊt, «ng vÒ ë Èn, kh«ng hîp t¸c víi nhµ NguyÔn. - Với tấm lòng vì nớc, vì dân và công lao đối với triều đình Tây Sơn, Nguyễn Thiếp đợc ngời dân kÝnh träng gäi lµ La S¬n Phu Tö. 2. §Æc ®iÓm c¬ b¶n cña thÓ v¨n tÊu - TÊu lµ mét lo¹i v¨n th cña bÒ t«i, thÇn d©n göi lên vua chúa để trình bày sự việc, ý kiến, đề nghị (khác với tấu trong nghệ thuật hiện đại là mét lo¹i h×nh kÓ chuyÖn, biÓu diÔn tríc c«ng chóng thêng mang yÕu tè vui, hµi híc). Cïng d¹ng víi tÊu cßn cã nghÞ, biÓu, kh¶i, sí. - VÒ h×nh thøc, còng nh c¸o, hÞch, chiÕu, tÊu cã thể đợc viết bằng văn xuôi, văn vần, văn biền.

(83) - GV yªu cÇu 1 HS dùa vµo "chó thÝch" nªu nh÷ng hiÓu biÕt vÒ néi dung cña bµi tÊu. GV tæng kÕt vµ thuyÕt tr×nh bæ sung vµi nÐt vÒ hoàn cảnh ra đời của bài tÊu, vÞ trÝ cña ®o¹n trÝch Bµn luËn vÒ phÐp häc.. - GV gọi một vài HS đọc, GV nhận xét và đọc mẫu. - GV kiÓm tra sù hiÓu nghÜa c¸c tõ khã cña HS. Hoạt động 2: Hớng dẫn HS ph©n tÝch phÇn më ®Çu. - GV hỏi: Mục đích chân chính của việc học đợc tác gi¶ lÝ gi¶i nh thÕ nµo? HS phát hiện, trao đổi. GV tổng kÕt, bæ sung.. - GV hái: §¹o, theo quan niÖm cña NguyÔn ThiÕp nghĩa là gì? HS trao đổi theo nhóm, nhóm cử đại diện trả lời. GV định hớng.. - GV hái: Theo NguyÔn ThiÕp, nh thÕ nµo lµ lèi häc lÖch l¹c, sai tr¸i? Lèi häc chuéng h×nh thøc mµ t¸c gi¶ phª ph¸n nghÜa lµ g×, cã ph¶i lµ lèi häc chuyªn chó vào cái đẹp của hình thức? Nh thÕ nµo lµ lèi häc cÇu danh lợi? HS trao đổi, thảo. ngÉu. 3. Vµi nÐt vÒ bµi tÊu cña NguyÔn ThiÕp vµ vÞ trÝ cña phÇn trÝch Bµn luËn vÒ phÐp häc - Hoàn cảnh ra đời: Vua Quang Trung từng mời NguyÔn ThiÕp ra hîp t¸c víi triÒu T©y S¬n nhng v× nhiÒu lÝ do, NguyÔn ThiÕp cha nhËn lêi. N¨m 1791, vua l¹i viÕt chiÕu th mêi NguyÔn ThiÕp vµo Phó Xu©n héi kiÕn. LÇn nµy, NguyÔn ThiÕp b»ng lßng vµo Phó Xu©n vµ chÞu bµn quèc sù. ¤ng lµm bµi tÊu bµn vÒ ba viÖc mµ bËc qu©n v¬ng nªn biÕt. - Néi dung bµi tÊu: + Phần thứ nhất bàn về "quân đức" (đức của vua): mong bậc đế vơng "một lòng tu đức", "lấy sù häc vÊn mµ t¨ng thªm tµi", "bëi sù häc mµ cã đức". + PhÇn hai bµn vÒ "d©n t©m" (lßng d©n): kh¼ng định "dân là gốc nớc, gốc vững nớc mới yên. + PhÇn ba bµn vÒ "häc ph¸p" (phÐp häc). - VÞ trÝ ®o¹n trÝch: Bµn luËn vÒ phÐp häc chÝnh lµ phÇn thø ba cña bµi tÊu. 4. §äc ®o¹n trÝch vµ gi¶i nghÜa tõ khã. - §äc víi giäng dâng d¹c, r¾n rái, lµm râ ©m hëng, nhÞp ®iÖu cña c©u v¨n biÒn ngÉu. - Gi¶i nghÜa tõ khã (theo SGK). II. Ph©n tÝch 1. Ba câu mở đầu: Mục đích chân chính của viÖc häc. - Để nêu mục đích chân chính của việc học, mở ®Çu, t¸c gi¶ dïng c©u ch©m ng«n cã h×nh ¶nh đẹp, hai vế tơng xứng: Ngọc không mài không thành đồ vật, ngời không học không biết rõ đạo. VÝ viÖc häc gióp con ngêi thµnh tµi víi viÖc ngọc đợc mài sẽ thành vật hữu ích là một cách ví von đẹp, giản dị và cụ thể nên tác dụng của việc học đợc nêu lên một cách rất dễ hiểu, dễ chÊp nhËn. - Khái niệm "đạo" vốn trừu tợng và phức tạp đợc tác giả giải thích ngắn gọn, rõ ràng: "đạo là lẽ đối xử hằng ngày giữa mọi ngời". Đó là bao gồm tổng hoà của nhiều mối quan hệ không đơn giản. Học là để hiểu và để làm cho những mối quan hệ ấy phát triển tốt đẹp lên. Nh vậy, mục đích chân chính của việc học là học để làm ngời. - Bằng ba câu giản dị, tác giả đã nêu và phân tích một cách dễ hiểu mục đích, tác dụng chân chÝnh cña viÖc häc. 2. §o¹n 2: tõ "Níc ViÖt ta ... tÖ h¹i Êy": Phª phán lối học lệch lạc sai trái đơng thời. - Sau khi xác định mục đích của việc học, tác giả soi vào thực tế đơng thời để phê phán những lối học thực dụng, sai trái đơng thời: đó là lối häc h×nh thøc, cÇu danh lîi. + Lèi häc h×nh thøc lµ lèi häc thuéc lßng, häc vÑt, häc mµ kh«ng hiÓu, häc mµ kh«ng biÕt vËn dông, kh«ng biÕt ph¸t huy t¸c dông cña viÖc häc vào việc hành, xử đạo ở đời. Học nh thế chỉ có.

(84) luËn theo nhãm, nhãm cö đại diện trả lời. GV gợi ý, tổng kết, phân tích định hớng. - GV hái: T¸c h¹i cña lèi học đó đợc tác giả phân tÝch, chøng minh nh thÕ nào? HS trao đổi, thảo luận. GV gîi ý, tæng kÕt, ph©n tích định hớng.. - GV hái: Khi phª ph¸n nh÷ng lèi häc lÖch l¹c, th¸i độ của tác giả nh thế nào? Tõ lèi häc xa, em cã liªn tëng vµ suy nghÜ g× vÒ môc đích việc học của chúng ta ngµy nay? HS suy nghÜ, trao đổi. GV tổng kết. Hoạt động 4: Hớngdẫn HS ph©n tÝch ®o¹n ba. - GV hái: Theo t¸c gi¶, cÇn ph¶i cã ph¬ng ph¸p häc nh thế nào để việc học có hiệu qu¶? HS t¸i hiÖn. GV tæng kÕt.. - GV hái: Theo em, quan niÖm vÒ phÐp häc cña Nguyễn Thiếp có còn đúng đắn, phù hợp với chúng ta ngµy nay kh«ng? HS th¶o luận. GV định hớng. Hoạt động 5: Hớng dẫn HS ph©n tÝch ®o¹n cuèi. - GV hái: Theo t¸c gi¶, ý nghÜa cña viÖc häc ch©n chÝnh lµ g×? HS t¸i hiÖn.. c¸i danh h·o mµ kh«ng cã thùc chÊt. + Lèi häc hßng cÇu danh lîi xuÊt ph¸t tõ môc đích học thực dụng, đó là: học để đỗ đạt có danh tiếng, bằng cấp, phẩm hàm, đợc ngời đời trọng vọng; học để làm quan, để đợc nhàn nhã, đợc nhiều bổng lộc, vinh hoa phú quý... - Tác hại của lối học lệch lạc, sai trái đó là làm cho Chóa träng nÞnh thÇn, Níc mÊt nhµ tan. T¸c gi¶ kh«ng liÖt kª, kh«ng ph©n tÝch dµi dßng. Chỉ bằng hai hình ảnh điển hình trên, ngời đọc cã thÓ tëng tîng râ nh÷ng t¸c h¹i x©u chuçi cña lèi häc Êy ®a l¹i. Chóa träng nÞnh thÇn thêng ®i liÒn víi viÖc coi thêng, thËm chÝ s¸t h¹i ngêi hiền tài, ngay thẳng; vua chúa sa đà vào lối sống hëng l¹c; nh©n d©n "sèng chÕt mÆc bay". Chóa trọng nịnh thần cũng tức là mở đờng cho lối ứng xử luồn cúi, xu nịnh nhằm đạt đợc tham vọng của triều thần, dẫn đến đời sống nhân dân cơ cực; mọi luân thờng, đạo lí trong xã hội bị rạn nøt, rêng cét x· t¾c lung lay... Nh÷ng hËu qu¶ đó dẫn đến kết cục nớc mất, nhà tan là điều tất yÕu. Hai c©u v¨n nãi Ýt gîi nhiÒu, gi¶n dÞ mµ ®Çy søc nÆng. - Nçi lo ©u, tr¨n trë ®Çy tr¸ch nhiÖm cña Nguyễn Thiếp rất gần gũi với thời đại chúng ta. Bëi trong thùc tÕ x· héi ngµy nay, nh÷ng lèi häc h×nh thøc, thùc dông nh vËy kh«ng ph¶i kh«ng cßn. ViÖc d¹y häc ch¹y theo thµnh tÝch, nh÷ng tiªu cùc trong thi cö, n¹n b»ng cÊp gi¶... ®ang lµ những vấn đề bức xúc của ngành giáo dục và cña toµn x· héi. V× vËy, niÒm mong mái cña t¸c gi¶ vÒ mét "sù häc" ch©n chÝnh còng lµ niÒm mong mái cña tÊt c¶ chóng ta h«m nay. 3. §o¹n ba, tõ "Cói xin ... häc mµ lµm": Quan điểm và phơng pháp học tập đúng đắn. - Sau khi phª ph¸n nh÷ng biÓu hiÖn lÖch l¹c trong việc học, tác giả khẳng định quan điểm và phơng pháp học tập đúng đắn: + Việc học phải đợc phổ biến rộng khắp: mở thªm trêng, më réng thµnh phÇn ngêi häc, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ngêi ®i häc. + VÒ ph¬ng ph¸p: . ViÖc häc ph¶i cã hÖ thèng, ph¶i tuÇn tù tõ thÊp lªn cao, tõ nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n cã tÝnh chÊt nền tảng đến những kiến thức khái quát. . Häc ph¶i réng, nghÜ ph¶i s©u, biÕt tãm lîc vµ n¾m v÷ng nh÷ng ®iÒu c¬ b¶n, cèt lâi. . Häc ph¶i kÕt hîp víi hµnh, "theo ®iÒu häc mµ lµm". - Nh vậy, tuy cha đầy đủ và nếu gạt bỏ sự sùng b¸i s¸ch vë Nho gi¸o, cã thÓ nãi, t tëng khuyÕn häc vµ ph¬ng ph¸p häc theo quan niÖm cña Nguyễn Thiếp là những t tởng đúng đắn, tiến bé. §ã vÉn lµ nh÷ng gîi ý bæ Ých vÒ ph¬ng ph¸p cho viÖc häc cña chóng ta ngµy nay. 4. §o¹n cßn l¹i: ý nghÜa cña viÖc häc ch©n chÝnh: - Học cho mình, học để trở thành "ngời tốt", có.

(85) GV tæng kÕt. Hoạt động 5: Hớng dẫn HS kh¸i qu¸t tr×nh tù lËp luËn cña ®o¹n trÝch. - GV hái: Em h·y nªu kh¸i qu¸t tr×nh tù lËp luËn cña ®o¹n trÝch? HS kh¸i qu¸t. GV tổng kết, định hớng. Hoạt động 6: Hớng dẫn HS tæng kÕt. - GV yêu cầu HS đọc phần ghi nhí, nªu kh¸i qu¸t gi¸ trÞ néi dung, nghÖ thuËt cña ®o¹n trÝch. GV nhÊn m¹nh nh÷ng nÐt chÝnh.. Ých cho "nhµ níc". - Học để đất nớc có nhiều nhân tài, nhà nớc v÷ng yªn, quèc gia hng thÞnh. 5. Tr×nh tù lËp luËn cña ®o¹n trÝch. - Đoạn trích Bàn luận về phép học đợc triển khai theo tr×nh tù lËp luËn: + Mục đích chân chính của việc học. + Phê phán những lối học sai trái, khẳng định quan điểm, phơng pháp học đúng đắn. + T¸c dông cña viÖc häc ch©n chÝnh. (Xem sơ đồ SGV). III. Tæng kÕt - B»ng c¸ch lËp luËn chÆt chÏ, lÝ lÏ s¾c bÐn, ®o¹n trÝch Bµn luËn vÒ phÐp häc gióp ta hiÓu mục đích, tác dụng của việc học là để làm ngời có đạo đức, có tri thức, có năng lực vận dụng tri thức vào cuộc sống góp phần làm hng thịnh đất nớc chứ không phải để cầu danh lợi. Muốn học tốt phải học rộng, học sâu và phải nắm đợc cốt lõi của vấn đề.. C. híng dÉn HS LuyÖn tËp vµ häc bµi ë nhµ. - Phân tích sự cần thiết và tác dụng của việc học đi đôi với hành. - Mục đích việc học của em là gì? - Theo em, häc tËp theo ph¬ng ph¸p nh thÕ nµo lµ cã hiÖu qu¶ nhÊt? - So¹n bµi ViÕt ®o¹n v¨n tr×nh bµy luËn ®iÓm. TiÕt 73 –Bµi 18. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. ( ThÕ L÷ ). Nhí rõng. A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: - Kü n¨ng: - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV: - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. TiÕt 2 :. Nội dung cần đạt. ViÕt ®o¹n v¨n TR×nh bµy luËn ®iÓm. * Mục tiêu cần đạt. Gióp HS :. - Nhận thức đợc ý nghĩa quan trọng của việc trình bày luận điểm trong một bài văn nghÞ luËn. - BiÕt c¸ch tr×nh bµy mét luËn ®iÓm theo c¸c c¸ch diÔn dÞch vµ quy n¹p. * TiÕn tr×nh lªn líp a. ổn định lớp. Kiểm tra bài cũ.. - GV ổn định những nền nếp bình thờng. - KiÓm tra bµi cò.

(86) + Làm bài tập 2 (tiết 4 bài 24) sắp xếp lại các luận điểm đã cho trớc.. + 2 HS lªn viÕt vµo 2 phÇn b¶ng. GV kiÓm tra t×nh h×nh lµm bµi tËp cña HS ë nhµ. + 2 HS trình bày bài chuẩn bị ở nhà. Lớp trao đổi. + GV nhËn xÐt, bæ sung, chuyÓn tiÕp vµo bµi míi Tr×nh bµy luËn ®iÓm. b. Tổ chức các hoạt động dạy - học.. Hoạt động của thầy và trò Hoạt động 1 : - GV cho HS đọc 2 đoạn văn và câu hái trong SGK. HS lµm viÖc theo nhóm. Lớp trao đổi. GV nhận xét, bổ sung. HS tự chọn lọc để ghi ý chính.. - Giáo viên cho HS đọc yêu cầu mục (2). Häc sinh lµm viÖc theo nhãm. Đại diện nhóm trả lời. Lớp trao đổi. GV nhËn xÐt bæ sung.. Nội dung cần đạt I. Tr×nh bµy luËn ®iÓm thµnh mét ®o¹n v¨n nghÞ luËn.. - C¸c luËn ®iÓm: + Đoạn a. Đại La xứng đáng là kinh đô bËc nhÊt. + §o¹n b. §ång bµo ta ngµy nay còng rất xứng đáng với tổ tiên ta ngày trớc. Tõ "huèng g×" më ®Çu ®o¹n v¨n (a) cã tác dụng liên kết với luận điểm đó, cho nên không bỏ đợc và cũng không thay các từ khác: Bởi vậy, cho nên... đợc.. Đoạn văn (b) cụm từ "Rất xứng đáng víi tæ tiªn ta ngµy tríc" cã vai trß gièng tõ "huèng g×" (®o¹n a), cã t¸c dông liªn kÕt ý c¸c luËn ®iÓm. (§ã lµ thµnh phÇn chuyÓn ®o¹n). Đoạn (a) câu chủ đề ở cuối → đoạn quy n¹p. Đoạn (b) câu chủ đề ở đầu → đoạn diÔn dÞch. - Luận điểm có thuyết phục đợc phải cã hÖ thèng luËn cø hîp lý (gièng hÖ thèng luËn ®iÓm). + XÕp c¸c ý, luËn cø, "chÞ DËu bng ræ chã con vµo", "vî chång NghÞ QuÕ sung sớng quanh đàn chó" - là theo thø tù diÔn biÕn cña b¶n th©n sù viÖc. + NÕu xÕp luËn cø "NghÞ QuÕ gië giäng chã m¸..." sau luËn cø "vî chồng địa chủ cũng yêu gia súc" là lµm næi bËt luËn ®iÓm "b¶n chÊt chã đểu của giai cấp nó". - Luận điểm và luận cứ cần đợc trình bµy chÆt chÏ vµ hÊp dÉn. NguyÔn Tuân đặt các cụm từ "chuyện chó con", "giäng chã m¸"... bªn c¹nh nhau để xoáy vào một ý chung, sâu s¾c, lý thó. - Tr×nh bµy luËn ®iÓm, luËn cø: hÖ thèng, liªn kÕt, chÝnh x¸c, chuyÓn ®o¹n, tõ ng÷ vµ lêi v¨n trong s¸ng (ghi nhí trong SGK).. - Tõ sù ph©n tÝch trªn, GV cho HS rót ra nhËn xÐt vÒ c¸ch tr×nh bµy luËn ®iÓm, luËn cø trong ®o¹n v¨n (ghi nhớ). HS trao đổi thêm, tự ghi ý chÝnh. II. LuyÖn tËp : Hoạt động 2:. - GV cho HS đọc yêu cầu bài tập 1, Bài tập 1 : đứng tại chỗ trả lời. GV nhận xét bổ - Luận điểm của đoạn (a) : tránh lối viết khã hiÓu. sung. §o¹n (b): Nguyªn Hång thÝch truyÒn nghÒ cho trÎ..

(87) - GV cho HS trao đổi bài tập 2. Sau Bài tập 2: đó GV nhận xét, bổ sung. HS ghi vào Đoạn văn có 1 luận điểm "Tế Hanh lµ mét ngêi tinh l¾m" vµ cã 2 luËn cø vë bµi tËp. đợc sắp xếp hợp lý, tăng tiến, hấp dÉn: + Tế Hanh ghi đợc đôi nét thần tình về c¶nh quª h¬ng.. - GV cho HS đọc bài tập 3. Học sinh lµm viÖc theo 2 nhãm (2 c©u). C¸c nhóm cử đại diện đọc đoạn văn đợc triÓn khai. Gi¸o viªn nhËn xÐt, bæ sung.. +Th¬ TÕ Hanh ®a ta vµo thÕ giíi... trao cho c¶nh vËt. Bµi tËp 3 : Ph¸t triÓn thµnh ®oµn v¨n + Häc ph¶i kÕt hîp víi lµm bµi tËp + Học vẹt không phát triển đợc năng lùc suy nghÜ.. c. Híng dÉn häc ë nhµ.. - N¾m ch¾c c¸ch tr×nh bµy luËn ®iÓm, luËn cø (hÖ thèng liªn kÕt, t¨ng tiÕn...). thÝch).. - Làm bài tập 4 (Gợi ý : Tìm luận cứ cho luận điểm, các luận cứ là mục đích của giải. - ChuÈn bÞ bµi cho tiÕt sau : LuyÖn tËp x©y dùng vµ tr×nh bµy luËn ®iÓm.. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. ( ThÕ L÷ ). TiÕt 73 –Bµi 18. Nhí rõng. A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: - Kü n¨ng: - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV: - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. Nội dung cần đạt. TiÕt 3 : LuyÖn TËp x©y dùng vµ tr×nh bµy luËn ®iÓm * Mục tiêu cần đạt : Gióp HS: - Cñng cè nh÷ng hiÓu biÕt vÒ c¸ch thøc x©y dùng vµ tr×nh bµy luËn ®iÓm. - Vận dụng đợc những hiểu biết đó vào việc tìm, sắp xếp và trình bày luận điểm trong một bài văn nghị luận có đề tài gần gũi, quen thuộc. * TiÕn tr×nh lªn líp : a. ổn định lớp. Kiểm tra bài cũ.. - GV ổn định những nền nếp bình thờng. - KiÓm tra bµi cò. + Trình bày luận điểm cho đề văn : "Văn giải thích cần phải viết cho dễ hiểu" (GV đã gợi ý ở tiết trớc). + HS đứng tại chỗ trình bày. Lớp trao đổi thêm. + GV nhËn xÐt, bæ sung, chuyÓn tiÕp vµo bµi míi. b. Tæ chøc luyÖn tËp :. Hoạt động 1 : 1. X©y dùng hÖ thèng luËn ®iÓm. + GV cho HS «n l¹i kh¸i niÖm luËn ®iÓm vµ c¸ch x©y dùng hÖ thèng luËn ®iÓm trong văn bản Chiếu dời đô, Hịch tớng sĩ..

(88) + HS đứng tại chỗ trả lời. Lớp trao đổi. GV nhận xét, bổ sung để HS nắm vững h¬n vÒ luËn ®iÓm vµ c¸ch x©y dùng hÖ thèng luËn ®iÓm. GV cho 1 HS đọc yêu cầu mục 1. HS làm việc độc lập, đứng tại chỗ trả lời. Lớp nhËn xÐt. GV bæ sung: HÖ thèng luËn ®iÓm trong SGK cha hîp lý. CÇn s¾p xÕp l¹i theo thø tù (a, c, e, b, d). Hoạt động 2:. 2. Tr×nh bµy luËn ®iÓm. Mục a). GV cho 1 HS đọc mục (a). HS làm việc theo nhóm. Nhóm cử đại diện trình bày. Lớp trao đổi. GV bổ sung. Yêu cầu nh sau: LuËn ®iÓm (e) : "C¸c b¹n Êy cha thÊy r»ng.... trong cuéc sèng" cã 3 c©u giíi thiÖu luận điểm (SGK) thì câu (2) "Do đó, ngời nào ... cuộc sống" không có quan hệ nhân - quả. Các câu chuyển đoạn còn lại tạm đợc. - Em thích câu nào nhất (tuỳ HS lựa chọn, giải thích đợc). Gợi ý: Câu 1 đơn giản dễ làm theo. C©u 3 cã giäng ®iÒu gÇn gòi, th©n thiÕt.. Mục b) Sắp xếp luận cứ cho phù hợp với luận điểm : SGK đã sắp xếp 4 luận cứ phù hîp theo thø tù, bíc sau tiÕp bíc tríc, cuèi cïng lµm râ luËn ®iÓm. Môc c) Bµi nghÞ luËn nµo còng cã kÕt luËn; nhng ®o¹n v¨n cã thÓ cã, cã thÓ kh«ng có kết luận. Vấn đề là kết luận phải phù hợp, hay. Không thể kết luận đoạn văn nh câu kết trong HÞch tíng sÜ (dïng tõ "ng¬i") kh«ng phï hîp. Cã thÓ kÕt "B¹n h·y ch¨m häc, häc tèt vµ tu dìng tèt th× liÖu b¹n cã ph¶i ©n hËn trớc sự quan tâm của nhà trờng, gia đình và bạn bè?" Môc d) NÕu kÕt thóc ®o¹n v¨n nh thÕ th× ®©y lµ ®o¹n diÔn dÞch. Muèn chuyÓn thµnh ®o¹n quy n¹p th× b¹n ®a luËn ®iÓm xuèng cuèi ®o¹n. Hoạt động 3:. 3. LuyÖn tËp.. GV cho HS đọc và chuẩn bị BT3. HS phát biểu luận điểm đã chuẩn bị. Lớp góp ý; GV đánh giá, bổ sung. c. Híng dÉn häc ë nhµ :. - N¾m v÷ng c¸c yªu cÇu x©y dùng, tr×nh bµy luËn ®iÓm (hoÆc luËn cø). - Làm bài tập 4: Viết đoạn văn trình bày luận điểm "Đọc sách... về đời sống". + HS xác định các luận cứ cần thiết, phù hợp.. + Viết đoạn văn kết hợp kể, miêu tả, biểu cảm về việc đọc sách (hoặc 1 gơng đọc sách mà em biết). - Bài đọc thêm của M.Goócki - Tôi đã học tập nh thế nào (SGK) - Chuẩn bị ôn tập lý thuyết, kỹ năng để viết bài TLV số 6. TiÕt 73 –Bµi 18. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. ( ThÕ L÷ ). Nhí rõng. A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: - Kü n¨ng: - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV: - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. Nội dung cần đạt. TiÕt 4 : ViÕt bµi tËp lµm v¨n sè 6 - v¨n nghÞ luËn * Mục tiêu cần đạt..

(89) Gióp HS : - VËn dông kü n¨ng tr×nh bµy luËn ®iÓm vµo viÖc viÕt bµi v¨n chøng minh (hoÆc giải thích) một vấn đề xã hội hoặc văn học gần gũi với các em. - Tự đánh giá chính xác hơn trình độ tập làm văn của bản thân, từ đó rút ra những kinh nghiệm cần thiết để các bài làm v ăn sau đạt kết quả tốt hơn. * TiÕn tr×nh lªn líp : Hoạt động 1 : Giới thiệu đề văn - GV giới thiệu đề văn sau khi đã thống nhất trong tổ, nhóm chuyên môn. (Không nên lấy đề có sẵn đáp án trong SGK hoặc các tài liệu khác).. - GV chép đề văn lên bảng (đúng, sạch, đẹp). Hoạt động 2 : Tổ chức cho HS làm bài. - GV nhắc nhở thái độ, động viên khuyến khích HS làm bài đúng thể loại, nội dung.... - Có thể giải đáp những thắc mắc của HS (nếu có). Hoạt động 3 : Thu bài và nhận xét. - GV thu bµi theo tæ hoÆc theo bµn. - Nhận xét tinh thần, thái độ làm bài của HS.. - Nh¾c HS chuÈn bÞ cho bµi 26 v¨n b¶n ThuÕ m¸u. TiÕt 73 –Bµi 18. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. ( ThÕ L÷ ). Nhí rõng. A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: - Kü n¨ng: - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV: - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. Nội dung cần đạt. Bµi 26: Thuế máu (Trích Bản án chế độ thực dân Pháp) (2 tiết) Héi tho¹i (1 tiÕt) T×m hiÓu yÕu tè biÓu c¶m trong v¨n nghÞ luËn (1 tiÕt). TiÕt 1, 2: thuÕ m¸u (Trích Bản án chế độ thực dân Pháp) (NguyÔn ¸i Quèc) * Mục tiêu cần đạt Gióp HS: - Hiểu đợc bản chất độc ác, bộ mặt giả nhân giả nghĩa của thực dân Pháp qua việc dùng ngời dân các xứ thuộc địa làm vật hi sinh cho quyền lợi của chúng trong các cuộc chiÕn tranh tµn khèc. H×nh dung ra sè phËn bi th¶m cña nh÷ng ngêi bÞ bãc lét "thuÕ m¸u" theo tr×nh tù miªu t¶ cña t¸c gi¶. - ThÊy râ ngßi bót lËp luËn s¾c bÐn, nghÖ thuËt trµo phóng s©u cay cña NguyÔn ¸i Quèc trong v¨n chÝnh luËn. * TiÕn tr×nh lªn líp A. ổn định lớp, kiểm tra bài cũ. - Giáo viên ổn định những nền nếp thông thờng..

(90) - KiÓm tra bµi cò: GV yªu cÇu HS nªu ng¾n gän quan ®iÓm vµ ph¬ng ph¸p häc tËp tiÕn bé cña NguyÔn ThiÕp trong bµi Bµn luËn vÒ phÐp häc. - Vµo bµi: Rêi bÕn Nhµ Rång n¨m 1911, NguyÔn ¸i quèc b«n ba kh¾p n¨m ch©u bốn biển tìm đờng cứu nớc. Ngời đã đi nhiều nơi, tận mắt chứng kiến nỗi khổ nhục của ngời dân nô lệ khắp thế giới cũng nh tội ác tày trời của thực dân, đế quốc. Bằng nhiều hành động cụ thể, trong đó có sáng tác văn chơng, Ngời đã góp phần to lớn vào việc vạch trÇn bé mÆt thËt cña kÎ thï, ph¬i bµy nçi thèng khæ cña ngêi d©n bÞ ¸p bøc, kªu gäi nh©n dân thuộc địa đoàn kết đứng dậy đấu tranh lật đổ ách thực dân đế quốc. Bản án chế độ thực dân Pháp là một tác phẩm văn học đã hoàn thành xuất sắc sứ mạng đó. B. tæ chøc §äc - HiÓu v¨n b¶n. Hoạt động của thầy và trò Hoạt động 1: Hớng dẫn HS đọc và tìm hiểu chung về tác gi¶, t¸c phÈm. - GV yªu cÇu 1 HS dùa vµo "chó thÝch" nªu v¾n t¾t hoµn c¶nh s¸ng t¸c cña t¸c phÈm. GV tæng kÕt, nhÊn m¹nh mét sè nÐt chÝnh.. - GV yªu cÇu 1 HS dùa vµo "chó thÝch" nªu tãm t¾t néi dung, gi¸ trÞ cña t¸c phÈm. GV tæng kÕt, nhÊn m¹nh mét sè nÐt chÝnh.. - GV yªu cÇu 1 HS dùa vµo "chó thÝch" nªu vÞ trÝ ®o¹n trÝch ThuÕ m¸u. GV tæng kÕt.. - GV gäi mét vµi HS thay nhau đọc từng phần, GV nhận xét và đọc mẫu một đoạn hoặc phần nào đó. - GV kiÓm tra sù hiÓu nghÜa c¸c tõ khã cña HS. - GV yªu cÇu HS t×m bè côc và định hớng. Hoạt động 2: Hớng dẫn HS ph©n tÝch phÇn ChiÕn tranh vµ. Nội dung chính cần đạt I. T×m hiÓu chung 1. Hoàn cảnh sáng tác Bản án chế độ thực d©n Ph¸p. - Hai thập niên đầu thế kỉ XX, các nớc đế quèc thi nhau x©m lîc nhiÒu n¬i trªn thÕ giíi nhằm vơ vét của cải và nhân lực khiến đời sống của nhân dân nô lệ ở các xứ thuộc địa v« cïng khæ nhôc. Lµn sãng c¸ch m¹ng d©ng lªn m¹nh mÏ ë kh¾p n¬i. - ChiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt bïng næ, c¸c nớc đế quốc tranh giành nhau quyền lợi, đẩy nhân dân lao động ở nhiều nơi vào lò lửa chiÕn tranh th¶m khèc. - Bản án chế độ thực dân Pháp đã ra đời trong bối cảnh đó. 2. Néi dung, gi¸ trÞ t¸c phÈm - Bản án chế độ thực dân Pháp gồm 12 chơng, mỗi chơng viết về một chủ đề, tất cả hợp thµnh mét b¶n c¸o tr¹ng ®anh thÐp vÒ téi ¸c tµy trêi cña chñ nghÜa thùc d©n, vÒ cuéc sèng khốn cùng của ngời dân thuộc địa. - Tác phẩm thể hiện lòng căm thù tột độ các thế lực bạo tàn; tình thơng yêu đến nhỏ máu đối với những kiếp ngời nô lệ nghèo khổ; ý chí chiến đấu giành độc lập tự do cho các dân tộc thuộc địa của Nguyễn ái Quốc. - T¸c phÈm thÓ hiÖn nghÖ thuËt trµo phóng, đả kích hết sức sắc sảo, đa dạng của tác giả. 3. VÞ trÝ ®o¹n trÝch - ThuÕ m¸u lµ ch¬ng ®Çu tiªn cña B¶n ¸n chÕ độ thực dân Pháp. ở chơng này, tác giả đã v¹ch trÇn thñ ®o¹n tµn b¹o lîi dông x¬ng m¸u nh÷ng con ngêi nghÌo khæ cña chÝnh quyÒn thùc d©n Ph¸p. 4. §äc ®o¹n trÝch vµ gi¶i nghÜa tõ khã - Đọc với giọng mỉa mai, châm biếm, đả kích khi v¹ch trÇn thñ ®o¹n cña thùc d©n vµ giäng xãt xa, th¬ng c¶m khi ph¬i bµy nçi thèng khæ cña ngêi d©n n« lÖ. - Gi¶i nghÜa tõ khã (theo SGK). 5. Bè côc - Cã thÓ ph©n tÝch theo ba phÇn vµ dïng ngay cách đặt tên từng phần của tác giả. II. Ph©n tÝch 1. ChiÕn tranh vµ ngêi b¶n xø: Bé mÆt cña bän thùc d©n vµ sè phËn cña ngêi d©n thuộc địa trong cuộc chiến tranh phi nghĩa..

(91) ngêi b¶n xø. - GV hái: V× sao, bän cai trÞ lại gọi ngời dân thuộc địa là những đứa con yêu, ngời bạn hiÒn...? Ph¶i ch¨ng v× chóng yêu quý ngời dân thuộc địa? HS trao đổi, thảo luận. GV tổng kết, định hớng. - GV hỏi: Tác giả đã lật tẩy bé mÆt thËt cña chóng b»ng c¸ch nµo? Em h·y so s¸nh thái độ của các quan cai trị đối với ngời dân thuộc địa trớc và sau chiến tranh? HS trao đổi thảo luận. GV tổng kết, phân tích định hớng.. - GV hái: Giäng ®iÖu chÝnh cña t¸c gi¶ khi lËt tÈy bé mÆt cña thùc d©n lµ g×? HS ph¸t hiện, trao đổi. GV tổng kết, định hớng. - GV hái: Sè phËn cña ngêi dân thuộc địa đợc miêu tả nh thÕ nµo? HS t¸i hiÖn, ph¸t hiÖn. GVtæng kÕt.. - GV hái: Giäng ®iÖu cña t¸c gi¶ khi miªu t¶ sè phËn cña ngời dân thuộc địa? Giọng giÔu cît cña t¸c gi¶ cã ph¶i dành cho họ? HS trao đổi, thảo luận. GV định hớng. Hoạt động 3: Hớng dẫn HS ph©n tÝch phÇn hai. - GV hỏi: Ngời dân thuộc địa cã thùc "t×nh nguyÖn" ®i lÝnh kh«ng? V× sao? HS t¸i hiÖn, phát hiện, trao đổi. GV tổng kết, định hớng.. * Bé mÆt cña chÝnh quyÒn thùc d©n: - Khi chiến tranh bùng nổ, ngời dân thuộc địa đợc các nhà cai trị gọi là những đứa "con yêu, nh÷ng ngêi b¹n hiÒn, chiÕn sÜ b¶o vÖ c«ng lÝ và tự do. Để đạt đợc tham vọng đầy tội ác, chúng đã không từ thủ đoạn bỉ ổi là hạ mình t©ng bèc, vç vÒ, phong tÆng cho ngêi d©n thuộc địa những danh hiệu cao quý để dễ bề biÕn hä thµnh vËt hi sinh b¶o vÖ quyÒn lùc vµ lîi Ých cña chóng. - Tác giả đã lật tẩy bộ mặt giả nhân giả nghĩa hèn hạ đó bằng việc đối lập thái độ của chúng đối với ngời dân thuộc địa ở hai thời điểm trớc và sau cuộc chiến tranh phi nghĩa mà tác gi¶ mØa mai lµ "cuéc chiÕn tranh vui t¬i": Tríc chiÕn tranh, hä bÞ nhµ cÇm quyÒn coi lµ giống ngời hạ đẳng, bẩn thỉu, bị đối xử đánh ®Ëp nh nh÷ng con vËt ghª tëm. ChiÕn tranh bïng næ, hä lËp tøc biÕn thµnh nh÷ng anh hïng cña "níc mÑ". §ã lµ thñ ®o¹n lõa bÞp bØ æi cña chÝnh quyÒn thùc d©n. - Bằng giọng điệu mỉa mai, đả kích sâu cay, tác giả đã lấy lại chính các từ ngữ, hình ảnh trong lời lẽ của bọn thực dân để lật tẩy bộ mặt giả nhân giả nghĩa của chúng nh những đòn gËy «ng ®Ëp lng «ng mét c¸ch hiÖu qu¶. * Số phận của ngời dân thuộc địa: - §Ó vßng nguyÖt quÕ vµ chiÕc gËy cña c¸c quan toàn quyền lớn, bé... đợc tơi đẹp và vững chắc, ngời dân thuộc địa đã bị biến thµnh mét thø thuÕ m¸u v« cïng d· man vµ th¬ng t©m. §Ó b¶o vÖ cho thø "c«ng lÝ vµ tù do" mà họ không hề đợc hởng, họ đã phải ph¬i th©y trªn c¸c b·i chiÕn trêng: kÎ th× vïi xác nơi "đáy biển", ngời thì bỏ thây ở "những miÒn hoang vu", kÎ th× ch«n th©n trong c¸c b·i lÇy, ngêi th× kiÖt søc trong c¸c xëng thuèc sóng kh¹c ra tõng miÕng phæi... Tæng céng, tám vạn ngời bản xứ đã bỏ mạng. - B»ng giäng ®iÖu xãt xa, th¬ng c¶m, t¸c gi¶ đã phơi bày số phận thảm thơng của những ngời dân thuộc địa, qua đó càng làm rõ bộ mÆt lõa bÞp bØ æi cña bän thùc d©n "c¸ mËp". Giäng giÔu cît cña t¸c gi¶ lu«n nh»m th¼ng vào sự che đậy giả dối bản chất thâm độc của chóng. 2. Chế độ lính tình nguyện: Các thủ đoạn bắt lÝnh cña bän thùc d©n. - Trong khi chÝnh quyÒn thùc d©n rªu rao vÒ viÖc tù nguyÖn ®Çu qu©n cña ngêi d©n thuéc địa thì sự thật "chế độ lính tình nguyện" đã đợc tác giả miêu tả một cách sống động: + Nhµ cÇm quyÒn ph¶i lïng r¸p, s¨n b¾t, cìng bøc thø vËt liÖu biÕt nãi ®i lÝnh. + Các quan đợc dùng bất cứ mọi thủ đoạn, miễn là phải bắt đủ ngời... + Các quan tranh thủ chuyện bắt lính để xoay xë kiÕm tiÒn: hoÆc ®i lÝnh, hoÆc x× tiÒn ra..

(92) - GV hái: Nh÷ng yÕu tè nµo lµm nªn søc thuyÕt phôc cña đoạn văn này? HS trao đổi, th¶o luËn theo nhãm, nhãm cö đại diện trả lời. GV tổng kết, định hớng. Hoạt động 4: Hớng dẫn HS ph©n tÝch ®o¹n cuèi - GV hỏi: Sau khi đóng xong kho¶n thuÕ m¸u, nh÷ng ngêi đi lính đã đợc chính quyền thùc d©n tr¶ c«ng nh thÕ nµo? HS t¸i hiÖn. GV tæng kÕt.. - GV hái: §Õn ®©y bé mÆt thật của bọn thực dân đợc hiện lên nh thế nào? Thái độ cña t¸c gi¶ ë ®o¹n v¨n nµy? HS trao đổi, thảo luận. GV tổng kết, định hớng.. Hoạt động 5: Hớng dẫn HS phân tíc nhan đề và kết cấu ®o¹n trÝch. - GV hái: Qua ph©n tÝch, em hiÓu thuÕ m¸u nghÜa lµ g×? ý nghĩa của nhan đề Thuế máu? Tại sao tác giả lại đặt tên chơng và tên các phần nh vậy? HS trao đổi, thảo luận theo nhóm, nhóm cử đại diện trả lời. GV tổng kết, định hớng.. - GV hái: ThuÕ m¸u cã kÕt. + Ngời bị bắt đi lính tìm mọi cách để trốn tho¸t, tù lµm cho m×nh nhiÔm bÖnh nÆng nh bệnh mắt toét chảy mủ ... để trốn lính. - Nh vËy, kh«ng hÒ cã sù "t×nh nguyÖn" hiÕn d©ng x¬ng m¸u nh lêi lÏ bÞp bîm cña bän cÇm quyÒn. B»ng nh÷ng dÉn chøng hïng hån, sinh động và giọng điệu giễu cợt, mỉa mai, tác giả đã vạch trần các thủ đoạn bắt lính tàn b¹o, tr¾ng trîn, tr¬ trÏn cña chÝnh quyÒn thùc d©n Ph¸p. 3. Kết quả của sự hi sinh: Cách đối xử của chính quyền thực dân đối với những ngời đi lÝnh sau chiÕn tranh. - Sau khi đã đóng xong khoản thuế máu cho chính quyền thực dân, những ngời đi lính đã đợc ghi nhớ công lao bằng cách: + Hä mÆc nhiªn trë l¹i lµ "gièng ngêi bÈn thØu". + Họ bị lột hết của cải, đồ dùng cá nhân và đợc đối xử nh súc vật trên tàu trở về nớc. + Họ đợc đón tiếp bằng bài diễn văn yêu nớc r»ng: "B©y giê chóng t«i kh«ng cÇn c¸c anh n÷a, cót ®i!" + Thơng binh và vợ con tử sĩ ngời Pháp đợc cÊp m«n bµi b¸n lÎ thuèc phiÖn, s½n sµng "đầu độc cả một dân tộc"... - B»ng nh÷ng h×nh ¶nh chän läc, dÉn chøng sinh động, tác giả đã kịch liệt tố cáo, vạch trÇn bé mÆt tµn nhÉn tr¾ng trîn cña thùc d©n Pháp. Đến đây, chúng đã hiện nguyên hình là mét lò "c¸ mËp thùc d©n": lõa bÞp, tµn b¹o, bØ ổi và tráo trở. Thái độ căm phẫn của tác giả càng về sau càng đợc bộc lộ trực tiếp, mạnh mÏ vµ m·nh liÖt h¬n. 4. Nhan đề và kết cấu, bố cục của Thuế m¸u. * Nhan đề chơng, phần: - Ngời dân thuộc địa phải gánh chịu nhiều thứ thuÕ bÊt c«ng v« lÝ. Nhng tµn nhÉn nhÊt lµ hä phải đóng cả thuế máu - xơng máu và mạng sống của họ. Nhan đề Thuế máu đã thể hiện chính xác, xúc động số phận thảm khốc của ngời dân thuộc địa và nỗi căm phẫn tột độ cña t¸c gi¶ tríc téi ¸c tµy trêi cña bän thùc d©n. - Trình tự và cách đặt tên các phần trong chơng đã thể hiện quá trình lừa bịp, bóc lột đến cïng kiÖt thuÕ m¸u ngêi n« lÖ cña bän cai trÞ. Theo đó, thái độ, sự lên án của tác giả càng vÒ sau cµng m¹nh mÏ, quyÕt liÖt h¬n. * KÕt cÊu, bè côc cña ThuÕ m¸u: - Ba phần của chơng đợc kết cấu theo trình tự thêi gian: tríc, trong, sau khi x¶y ra vµ kÕt thóc chiÕn tranh. Víi c¸ch s¾p xÕp nh vËy, bé mặt của chính quyền thực dân đã đợc vạch trần một cách toàn diện và sâu sắc; đối lại, số phận của ngời dân nô lệ cũng đợc phơi bày một cách đầy đủ và tột cùng của sự thảm th-.

(93) cấu nh thế nào? Kết cấu đó có ý nghi·, t¸c dông g× trong viÖc thể hiện chủ để tác phẩm? HS trao đổi, thảo luận. GV tổng kết, định hớng.. Hoạt động 6: Hớng dẫn HS khái quát nghệ thuật đặc sắc cña ®o¹n trÝch. - GV hỏi: Căn cứ vào đâu để nãi r»ng, ThuÕ m¸u thÓ hiÖn nghệ thuật châm biếm, đả kÝch s¾c s¶o, tµi t×nh cña t¸c gi¶? HS trao đổi, thảo luận. GV tổng kết, định hớng.. - GV hái: Thñ ph¸p t¬ng phản, đối lập đã đợc tác giả sử dụng nhằm mục đích, tác dụng gì? HS trao đổi, thảo luận. GV tổng kết, định hớng. Hoạt động 7: Hớng dẫn HS nhËn xÐt vÒ yÕu tè biÓu c¶m trong ®o¹n trÝch. - GV hỏi: Thuế máu đợc viết theo biÖn ph¸p thuËt kÓ lµ chÝnh. VËy theo em, ®o¹n trÝch cã yÕu tè biÓu c¶m kh«ng? Mèi quan hÖ gi÷a yÕu tè biÕu c¶m vµ yÕu tè miªu t¶ trong ®o¹n trÝch nµy nh thÕ nào? HS trao đổi, thảo luận. GV tổng kết, định hớng.. Hoạt động 7: Hớng dẫn HS tæng kÕt.. ¬ng. 5. Vài nét về nghệ thuật đặc sắc của Thuế m¸u. * Nghệ thuật châm biếm, đả kích sắc sảo, tài t×nh cña t¸c gi¶. - Lựa chọn và xây dựng đợc một hệ thống hình ảnh sinh động, giàu tính gợi cảm và sức m¹nh tè c¸o: + Những hình ảnh đó đều có tính xác thực, ph¶n ¸nh chÝnh x¸c thùc tÕ. V× vËy, b¶n th©n chúng đã mang tính lí lẽ không thể chối cãi. + Các hình ảnh đó còn mang tính châm biếm, trµo phóng s¾c s¶o vµ xãt xa. NhiÒu h×nh ¶nh, nhÊt lµ ë phÇn ®Çu, mang ®Ëm tÝnh mØa mai chua chát, cay đắng cho số phận thảm thơng của ngời lính thuộc địa. - Ng«n tõ còng mang ®Ëm mµu s¾c trµo phóng, ch©m biÕm: con yªu, b¹n hiÒn, s¨n bắt vật liệu biết nói, đại bác ngấy thịt đen thịt vµng... - Giọng điệu trào phúng đặc sắc: + Giäng ®iÖu giÔu cît, mØa mai. + Giäng giÔu nh¹i, gËy «ng ®Ëp lng «ng.... * Thủ pháp tơng phản, đối lập đợc sử dụng đắc địa. - Đối lập giữa lời nói với hành động, việc làm cña bän thùc d©n. - §èi lËp gi÷a sù hi sinh vµ kÕt qu¶ hi sinh của ngời dân thuộc địa. - §èi lËp gi÷a bän thùc d©n vµ ngêi d©n n« lÖ... 6. YÕu tè biÓu c¶m trong ®o¹n trÝch - Trong ®o¹n trÝch, yÕu tè tù sù vµ biÓu c¶m đợc kết hợp chặt chẽ, thống nhất. Các hình ảnh, sự kiện, con số có tính xác thực đợc kết hîp víi giäng kÓ mang ®Ëm mµu s¾c trµo phóng lµm cho ®o¹n trÝch võa cã gi¸ trÞ hiÖn thực, vừa mang tính biểu cảm cao. Ngời đọc cã thÓ dÔ dµng nhËn ra khèi c¨m hên ngïn ngụt đối với kẻ thống trị và niềm xót thơng vô h¹n tríc th©n phËn ngêi n« lÖ cña t¸c gi¶ đằng sau những con số, sự kiện. - Nh vËy, thùc ra, trong b¶n th©n yÕu tè nµy đã bao hàm yếu tố kia và chúng kết hợp cùng nhau gîi lªn nh÷ng c¶m xóc m¹nh mÏ trong lòng ngời đọc. III. Tæng kÕt - Thuế máu đã vạch trần bản chất độc ác, tráo trở, bỉ ổi của thực dân Pháp qua việc dùng ngời dân thuộc địa làm thứ thuế máu dã man và th¬ng t©m trong c¸c cuéc chiÕn tranh phi nghÜa. - Nguyễn ái Quốc đã lên án tội ác của chúng b»ng ngßi bót lËp luËn s¾c bÐn, nghÖ thuËt trµo phóng s¾c s¶o vµ hÖ thèng t liÖu, h×nh ¶nh, dÉn chøng x¸c thùc, hïng hån..

(94) - GV yêu cầu HS đọc phần ghi nhí, nªu kh¸i qu¸t gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña v¨n b¶n trÝch. GV nhÊn m¹nh nh÷ng nÐt chÝnh.. C. híng dÉn HS LuyÖn tËp vµ häc bµi ë nhµ. c©u.. - §äc diÔn c¶m, b¾t tróng giäng ®iÖu trµo phóng cña t¸c gi¶ qua tõng phÇn, ®o¹n,. - Ph¸t biÓu c¶m nghÜ cña em vÒ téi ¸c cña bän thùc d©n, sè phËn th¶m th¬ng cña ngời dân thuộc địa và thái độ, tình cảm của tác giả. - So¹n bµi Héi tho¹i TiÕt 73 –Bµi 18. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. ( ThÕ L÷ ). Nhí rõng. A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: - Kü n¨ng: - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV: - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. TiÕt 3 :. tho¹i.. Nội dung cần đạt. Héi tho¹i. * Mục tiêu cần đạt (Chung cho cả bài 27) Gióp HS : - Giúp HS nắm đợc khái niệm hội thoại, phân biệt "vai" xã hội trong quá trình hội. - BiÕt ph©n biÖt 2 kiÓu quan hÖ kh¸i qu¸t thêng gÆp trong giao tiÕp lµ quan hÖ kÝnh träng vµ quan hÖ th©n t×nh. - Nắm đợc khái niệm lợt lời và biết sử dụng lợt lời đảm bảo tính lịch sự trong quá tr×nh héi tho¹i. * TiÕn tr×nh lªn líp. a. ổn định lớp. Kiểm tra bài cũ.. - GV ổn định những nền nếp bình thờng. - KiÓm tra bµi cò + Hệ thống hoá kiến thức về hành động nói (hành động điều khiển, trình bày, hỏi, bộc lé c¶m xóc, tuyªn bè, íc kÕt). KÕt hîp lµm bµi tËp 6 (tiÕt 2-3 bµi 24). + GV nhËn xÐt, bæ sung, chuyÓn tiÕp vµo d¹ng bµi míi : Héi tho¹i. b. Tổ chức các hoạt động dạy - học. Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt I. Vai x · héi trong héi tho¹i. Hoạt động 1 : - GV cho 1 HS đọc đoạn trích Trong + Bà cô là bề trên, Hồng bề dới (quan hệ lßng mÑ (SGK) vµ c¸c c©u hái: HS th©n t×nh). làm việc theo nhóm, đại diện nhóm + Bà cô thiếu thiện chí, không phù hợp trình bày. Lớp trao đổi. GV bổ sung. với quan hệ ruột thịt cũng không phù HS đối chiếu có thể sửa chữa trong hợp với "vai" bề trên. + Hång kh«ng b»ng lßng nhng vÉn gi÷ vë bµi tËp cña m×nh. đợc sự kính trọng vì Hồng ở vai xã hội.

(95) (và gia đình) thấp hơn (cháu). + C¸c tõ xng h« cña Hång : Ch¸u, mî ch¸u, c«, mî con.. + C¸c tõ ng÷ bµ c« dïng : Mµy, mÑ mµy, mî mµy, b¾t mî mµy, xÊu, b¸n víi, cËu mµy thiÕu t«n träng mÑ Hång, kh«ng thËt lßng yªu th¬ng Hång. - GV nhÊn m¹nh vai x· héi cña ngêi - Ghi nhí (SGK). tham gia hội thoại để HS nắm sâu + Trong hội thoại cần xác định vai xã hơn. Sau đó cho 1 HS đọc phần ghi hội (vai theo quan hệ thân tộc, tuổi tác, chøc vô x· héi, giíi tÝnh...) nhí. HS tù ghi ý chÝnh vµo vë. + Cách đối xử tuỳ theo quan hệ (thấp - cao: KÝnh träng ngang vai : th©n t×nh...) II. LuyÖn tËp: Hoạt động 2 : - GV cho HS đọc BT1. Học sinh Bài tập 1: đứng tại chỗ trả lời. Lớp nhận xét. Trong bài Hịch, Trần Quốc Tuấn nghiªm kh¾c chØ ra lçi lÇm cña tíng GV bæ sung. sÜ, chª tr¸ch tíng sÜ, khuyªn b¶o tíng sÜ ch©n t×nh (ta cïng c¸c ng¬i...) - GV cho HS lµm viÖc theo nhãm. Bµi tËp 2: Các nhóm trả lời từng câu hỏi. Lớp a. Xét về địa vị xã hội, ông giáo cao hơn nhËn xÐt, GV bæ sung. HS chän läc l·o H¹c. XÐt vÒ tuæi t¸c, l·o H¹c cã vÞ trÝ cao h¬n. ghi ý chÝnh. b. ¤ng gi¸o võa kÝnh träng võa th©n t×nh víi l·o H¹c («n tån, n¾m vai l·o, mêi l·o hót thuèc, gäi l·o H¹c lµ cô, xng gép «ng con m×nh, ...) c. L·o H¹c võa t«n träng võa th©n t×nh víi «ng gi¸o (c¸ch nãi xuÒ xoµ, dïng tõ d¹y, chóng m×nh...) L·o H¹c vÉn buån vµ gi÷ kho¶ng cách: cời thì chỉ cời đa đà, cời gợng, tõ chèi ë l¹i ¨n khoai vµ uèng níc víi «ng gi¸o. c. Híng dÉn häc ë nhµ.. - N¾m kh¸i niÖm vai, vai x· héi trong héi tho¹i. - Lµm bµi tËp (3). Gîi ý nh sau:. + Chän 1 ®o¹n v¨n cã cuéc tho¹i, hoÆc x©y dùng 1 cuéc tho¹i gi÷a 2 b¹n cïng líp trên đờng về (ngang vai) hoặc 1 cuộc thoại khác vai. + Xác định vai của những ngời tham gia cuộc thoại, lời thoại từng ngời và chỉ ra mèi quan hÖ. - ChuÈn bÞ bµi cho tiÕt sau : T×m hiÓu yÕu tè biÓu c¶m trong v¨n nghÞ luËn. TiÕt 73 –Bµi 18. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. ( ThÕ L÷ ). Nhí rõng. A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: - Kü n¨ng: - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV: - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò:.

(96) 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. Nội dung cần đạt. TiÕt 4 : T×m hiÓu yÕu tè biÓu c¶m trong v¨n nghÞ luËn * Mục tiêu cần đạt : Gióp HS:. - Thấy đợc biểu cảm là một yếu tố không thể thiếu trong những bài văn nghị luận hay, có sức lay động ngời nghe (ngời đọc). - Nắm đợc những yêu cầu cần thiết của việc đa yếu tố biểu cảm vào bài văn nghị luận, để sự nghị luận có thể đạt đợc hiệu quả thuyết phục cao hơn. * TiÕn tr×nh lªn líp. a. ổn định lớp. Kiểm tra bài cũ.. - GV ổn định những nền nếp bình thờng. - KiÓm tra bµi cò. + GV cho HS nh¾c l¹i vai trß cña yÕu tè biÓu c¶m trong v¨n miªu t¶, tù sù. + Từ đó GV chuyển tiếp sang bài mới về yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận.. b. Tổ chức các hoạt động dạy - học. Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt I. YÕu tè biÓu c¶m trong v¨n Hoạt động 1 : NghÞ luËn: - GV cho 1 HS đọc văn bản Lời kêu gọi Câu a. - Những từ ngữ biểu lộ tình toàn quốc kháng chiến (SGK) sau đó GV cảm mãnh liệt: muốn, không, nhất định, kiên quyết... lÇn lît nªu c¸c c©u hái t×m hiÓu. HS làm việc độc lập, đứng tại chỗ trả lời. Lớp Những câu cảm thán : trao đổi. Hỡi đồng bào toàn quốc.. GV nhËn xÐt, bæ sung. HS söa trong vë bµi Kh«ng! chóng ta thµ... chø.... tËp. Dù phải ... nhất định... về ta. - Về sử dụng từ ngữ và đặt câu có tÝnh chÊt biÓu c¶m th× Lêi kªu gäi toµn quèc kh¸ng chiÕn gièng víi HÞch tíng sÜ. C©u b. Lêi kªu gäi... vµ HÞch tíng sÜ vÉn lµ nh÷ng v¨n b¶n nghÞ luËn chø kh«ng ph¶i v¨n b¶n biÓu c¶m, v× nhằm mục đích nghị luận (nên quan điểm, ý kiến bàn luận đúng, sai...) cho nên biểu cảm không chủ đạo, chỉ lµ phô trî, nhng biÓu c¶m gióp cho nghị luận trở nên hay hơn (đọc lại 1 ®o¹n trong HÞch tíng sÜ). C©u c. C¸c c©u ë cét 2 hay h¬n c¸c c©u ë cét 1. V× ë cét 1 chñ yÕu lµ c¸c c©u kÓ, c©u trÇn thuËt. Cßn c¸c c©u ë cét 2 cã c¸c tõ ng÷ béc lé c¶m xóc (ngã, nghªnh ngang, có diÒu, ®au xãt...) vµ sö dông c¸c c©u c¶m th¸n (lóc b©y giê... ®au xãt biÕt chõng nào! chúng ta thà... chứ nhất định kh«ng...) - GV cho HS chØ ra vai trß cña yÕu tè biÓu - Vai trß cña yÕu tè biÓu c¶m trong c¶m trong v¨n nghÞ luËn. v¨n nghÞ luËn: HS đứng tại chỗ trả lời. + T¨ng søc thuyÕt phôc, truyÒn c¶m. + §ßi hái c¶m xóc ngêi viÕt ph¶i ch©n thµnh, biÕt sö dông c¸c ph¬ng.

(97) Hoạt động 2 : - GV cho 1 HS đọc yêu cầu của mục (2) và c¸c c©u hái. a. Suy nghĩ, lập luận và sự xúc động của ngêi viÕt trong v¨n b¶n? b. Ngoµi sù rung c¶m, ngêi viÕt cßn cÇn phÈm chÊt g×?. c. Cã ph¶i dïng tõ ng÷ biÓu c¶m to t¸t, dïng nhiÒu c©u c¶m th¸n tõ gi¸ trÞ biÓu c¶m th¸n th× gi¸ trÞ biÓu c¶m t¨ng? - GV cho HS hệ thống lại một số vấn đề xung quanh yÕu tè biÓu c¶m trong v¨n nghÞ luËn. Một HS đọc ghi nhớ. GV nhấn mạnh ý chính để HS ghi vào vở. - GV cho HS hệ thống lại một số vấn đề xung quanh yÕu tè biÓu c¶m trong v¨n nghÞ luËn. Một số HS đọc ghi nhớ. GV nhấn mạnh ý chính để HS ghi vào vở.. Hoạt động 3 : - GV cho 2 HS đọc BT1 HS lµm viÖc theo nhãm. Các nhóm trao đổi, trình bày. GV nhận xét, đánh giá, bổ sung. HS ghi ý chÝnh vµo vë.. tiÖn ng«n ng÷ phï hîp, tr¸nh l¹m dông yÕu tè biÓu c¶m. a. Bên cạnh việc suy nghĩ về vấn đề cần giải quyết còn có cả sự xúc động cña t©m hån (mét sè ®o¹n trong bµi HÞch). b. Có lý luận, có rung cảm nhng để cã nh÷ng c©u v¨n hay nh thÕ (uèn lìi..., chóng ta thµ ... chø ...) ngêi viÕt ph¶i cã n¨ng lùc lùa chän vµ sö dông từ ngữ, cách diễn đạt... c. Kh«ng ph¶i cµng dïng nhiÒu tõ ng÷ cã ý nghÜa biÓu c¶m to t¸t lµ bµi v¨n nghÞ luËn cã gi¸ trÞ biÓu c¶m cao. V× viÖc sö dông tõ ng÷ ph¶i phï hîp víi néi dung, c¶m xóc ch©n thµnh... - Ghi nhí (SGK).. + Văn nghị luận cần yếu tố biểu cảm để thuyết phục, tác động mạnh mẽ đến ngời nghe (ngời đọc).. + Ngêi lµm v¨n nghÞ luËn cã xóc c¶m ch©n thµnh, m·nh liÖt vµ biÕt sö dông c¸c ph¬ng tiÖn ng«n ng÷ (tõ ng÷, câu) để tăng sự hấp dẫn. Biểu cảm nhng kh«ng ph¸ vì m¹ch v¨n nghÞ luËn. II. LuyÖn tËp :. Bµi tËp 1 :. Những biện pháp để biểu cảm và tác dông: - "Nh¹i l¹i": tªn da ®en bÈn thØu, An nam - mÝt bÈn thØu, con yªu, b¹n hiÒn, c¸c chiÕn sÜ b¶o vÖ tù do vµ c«ng lý... nh»m v¹ch trÇn giäng ®iÖu dèi tr¸ cña thùc d©n (lêi nãi kh¸c víi thùc tÕ), t¹o hiÖu qu¶ mØa mai. - Dïng h×nh ¶nh mØa mai b»ng giäng ®iÖu tuyªn truyÒn cña thùc d©n: nhiÒu ngời bản xứ đã chứng kiến cảnh kỳ diệu... Một số đã bỏ xác lại ở miền hoang vu thơ mộng... Thái độ khinh bỉ s©u s¾c víi giäng ®iÖu tuyªn truyÒn cña thùc d©n, t¹o nªn tiÕng cêi ch©m biÕm s©u cay.. - GV cho HS đọc yêu cầu BT2. HS Bài tập 2 : Phân tích tác hại của việc làm việc độc lập, đứng tại chỗ trả lời. "học tủ", "học vẹt". Lớp trao đổi. GV nhận xét, bổ sung. (Nỗi khổ tâm của nhà giáo chân chÝnh tríc sù "xuèng cÊp" cña lèi häc v¨n, lµm v¨n cña HS...). C¶ ®o¹n v¨n sö dông tõ ng÷, c©u v¨n, giäng ®iÖu để biểu hiện tình cảm. c. Híng dÉn häc ë nhµ.. - N¾m v÷ng t¸c dông, ®iÒu kiÖn, yªu cÇu cña biÓu c¶m trong v¨n nghÞ luËn..

(98) - Lµm bµi tËp 3 (gîi ý: t¸c h¹i cña viÖc häc vÑt, häc tñ - sö dông yÕu tè biÓu c¶m th«ng qua c¸c tõ ng÷, c©u, giäng ®iÖu; qua c¶m xóc ch©n thµnh...). - ChuÈn bÞ bµi tiÕt sau : §i bé ngao du.. Bµi 27 - §i bé ngao du. (1 tiÕt) - Héi tho¹i (tiÕp theo) (2 tiÕt) - LuyÖn tËp ®a yÕu tè biÓu c¶m vµo bµi v¨n nghÞ luËn (1 tiÕt) TiÕt 73 –Bµi 18. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. ( ThÕ L÷ ). Nhí rõng. A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: - Kü n¨ng: - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV: - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. TiÕt 1. Nội dung cần đạt. V¨n b¶n §i bé ngao du. (G.G. Ru-x«). * Mục tiêu cần đạt. Giúp học sinh hiểu rõ cách lập luận chặt chẽ, sinh động, mang đậm sắc thái cá nhân của nhà văn Pháp Ru - xô trong bài văn nghị luận này, qua đó thấy đợc con ngời nhà văn giản dị, quý träng tù do vµ yªu mÕn thiªn nhiªn.. * TiÕn tr×nh lªn líp a. ổn định lớp. Kiểm tra bài cũ.. - Giáo viên ổn định những nền nếp bình thờng. - KiÓm tra bµi cò: + Giá trị nội dung và nét đặc sắc nghệ thuật của Thuế máu? + Học sinh đứng tại chỗ trả lời. Giáo viên nhận xét và giới thiệu bài mới. b. tæ chøc §äc - HiÓu v¨n b¶n.. Hoạt động của thầy và trò Hoạt động 1: - Giáo viên cho 1 học sinh đọc phần (*) trong chó thÝch. Gi¸o viªn cã thÓ nhÊn m¹nh 1 vµi ý vÒ t¸c gi¶ vµ xuÊt xứ đoạn trích để học sinh rõ hơn.. Nội dung cần đạt I. T×m hiÓu chung.. 1. T¸c gi¶: - Ru-x« (1712 - 1778) nhµ v¨n Ph¸p. Nhµ nghÌo måi c«i mÑ tõ nhá, cha lµ thợ đồng hồ, chỉ đợc đi học từ lúc 12 tuổi đến 14 tuổi. Sau đó học nghề thợ chạm, bị chủ chửi mắng đánh đập, bị ®uæi, ph¶i lµm nhiÒu nghÒ kiÕm ¨n nh ®Çy tí, gia s, ©m nh¹c... tríc khi trë thµnh nhµ triÕt häc, nhµ v¨n næi tiÕng.. - ¤ng viÕt LuËn vÒ khoa häc, nghÖ thuật, về sự bất bình đẳng và nhiều tiểu thuyÕt. §o¹n trÝch trong SGK n»m trong quyÓn V, quyÓn cuèi cïng cña tiÓu thuyÕt £-min hay vÒ gi¸o dôc. Tõ quyÓn I.

(99) - Gi¸o viªn tæ chøc cho 3 em häc sinh đọc đoạn 3 đoạn văn bản nghị luận này: gợi ý cách đọc, giọng đọc phï hîp víi v¨n b¶n nghÞ luËn giµu sắc thái biểu cảm... giáo viên đọc mÉu. - Giáo viên cho 1 học sinh đọc chú thÝch c¸c tõ ng÷ khã. Gi¸o viªn nhÊn m¹nh, gi¶i thÝch thªm một số từ ngữ khó để học sinh dễ hiÓu. - Gi¸o viªn cho häc sinh nªu bè côc 3 ®o¹n vµ néi dung tõng ®o¹n. Líp nhËn xÐt, gãp ý. Gi¸o viªn bæ sung. Häc sinh ghi ý chÝnh vµo vë. Hoạt động 2: - Gi¸o viªn cho häc sinh nh¾c l¹i néi dung 3 ®o¹n v¨n vµ nªu c©u hái: trong đoạn trích nhà văn đã trình bày c¸c lËp luËn vÒ ®i bé nh thÕ nµo? Mỗi lập luận ấy đợc xây dựng trên nh÷ng c¨n cø lý lÏ vµ c¨n cø thùc tiÔn nµo? (gi¶i thÝch vµ chøng minh cho lËp luËn Êy nh thÕ nµo?) Gi¸o viªn chia 3 nhãm, mçi nhãm trao đổi một đoạn văn (lập luận chÝnh, lý lÏ vµ dÉn chøng?) C¸c nhãm tr×nh bµy, bæ sung. Gi¸o viªn nhËn xÐt, häc sinh tù ghi ý chÝnh. Gi¸o viªn cã thÓ cho häc sinh trao đổi việc sắp xếp 3 nội dung chính này (đảo lại đợc không ?) để nhấn mạnh ý nghĩa đợc tự do khi đi bộ. - GV tãm l¹i vµ liªn hÖ thùc tÕ phong trµo ®i bé hiÖn nay cña c¸c cô giµ, phô n÷ trÎ em lóc tèi hay s¸ng sím mai.. Hoạt động 3: - Gi¸o viªn nªu c©u hái: Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch xng h« trong ®o¹n trÝch? ý nghÜa cña c¸ch xng h« Êy? Học sinh làm việc độc lập, đứng tại. đến quyền IV là qúa trình giáo dục bÐ £-min cña thÇy gi¸o - gia s. Quyển V, Ê-min đã lớn, trớc khi vào đời, Ê-min đi du lịch 2 năm để cho đạo đức và nghị lực đợc thử thách, và cũng để hiểu biết thêm về xã hội... 2. §äc v¨n b¶n. Đọc đúng đặc điểm văn bản nghị luËn giµu s¾c th¸i biÓu c¶m... ba em đọc 3 đoạn trích. 3. Tõ ng÷ khã. NhÊn m¹nh, gi¶i thÝch thªm mét sè tõ ng÷ khã nh : Ngao du, tham quan, khoáng sản, tài nguyên, đạm bạc... 4. Bè côc. Đoạn 1 Từ đầu đến ... nghỉ ngơi (Đi bộ ngao du thì đợc hoàn toàn tự do). Đoạn 2 Tiếp đó đến ... tốt hơn. (Đi bé ngao du cã dÞp trau dåi vèn kiÕn thøc). §o¹n 3 Cßn l¹i (§i bé ngao du cã lîi cho søc khoÎ vµ tinh thÇn). II. Ph©n tÝch.. 1. C¸c lËp luËn chÝnh vÒ ®i bé. a. Đi bộ ngao du ta hoàn toàn đợc tự do. Tríc hÕt, thó vÞ nhÊt lµ ®i bé, h¬n ®i ngùa.. Đi bộ đợc tự do: tự do đi, nghỉ, quan s¸t, xem xÐt kh«ng phô thuéc ai (g· phu tr¹m hay con ngùa, thêi tiÕt, ®i bÊt cø ®©u, xem xÐt mäi thø...). b. Đi bộ ngao du để trau dồi vốn tri thøc: Hiểu biết tài nguyên trái đất, các sản vËt, nÒn n«ng nghiÖp vµ nghÒ trång trät... Tãm l¹i lµ hiÓu biÕt thªm thiªn nhiªn, kü thuËt, khoa häc cña tù nhiªn, quy luËt tù nhiªn... c. Đi bộ ngao du để tăng sức khoẻ vµ tinh thÇn. Kh«ng buån b·, c¸u kØnh nh ngåi trong xe. ThÊy tho¶i m¸i, vui vÎ, thÝch thó tríc mäi viÖc... Tãm l¹i, ®i bé cã nhiÒu c¸i lîi (nh 3 ý trªn). Phong trµo ®i bé hiÖn nay rÊt lµnh mạnh, tác dụng đến nhiều đối tợng, n©ng cao søc khoÎ vµ tr¹ng th¸i tinh thÇn. 2. Bài văn nghị luận sinh động. - Lúc xng "ta" là để nêu lý luận chung (ë ®Çu 3 ®o¹n). Lóc xng "t«i" nãi vÒ nh÷ng c¶m nhËn vÒ xung quanh vµ cuéc sèng tõng tr¶i cña.

(100) chç tr¶ lêi. Líp nhËn xÐt. Gi¸o viªn t¸c gi¶. Cã lóc "t«i" kÓ chuyÖn vÒ £min (ngêi häc trß do «ng tëng tîng ra). bæ sung - ChÝnh sù xen kÏ gi÷a "ta" vµ "t«i" nªn c¸ch kÓ chuyÖn, c¸ch nghÞ luËn không khô khan mà lại sinh động. - Gi¸o viªn nªu c©u hái: Qua ®o¹n 3. Bãng d¸ng nhµ v¨n. trÝch em thÊy bãng d¸ng nhµ v¨n nh - Con ngêi gi¶n dÞ (dÉn chøng). thÕ nµo? - Yªu quý tù do (dÉn chøng). HS làm việc độc lập (GV gợi ý về - Tình yêu thiên nhiên (dẫn chứng) t©m hån, t×nh c¶m... cña t¸c gi¶) §©y lµ bãng d¸ng con ngêi tinh thÇn cña «ng III. Tæng kÕt Hoạt động 4 Gi¸o viªn cho häc sinh nªu nh÷ng - Néi dung: Ých lîi cña viÖc ®i bé. nội dung chính, những nét đặc sắc Thấy con ngời giản dị, yêu quý tự do, yªu quý thiªn nhiªn cña nhµ v¨n. nghÖ thuËt. Gi¸o viªn bæ sung. Sau đó cho 1 HS đọc Ghi nhớ trong - Nghệ thuật: Trình bày luận điểm, luËn cø, luËn chøng râ rµng. C¸ch SGK. HS tù ghi ý chÝnh. dùng đại từ nhân xng linh hoạt, có t¸c dông cho viÖc tr×nh bµy lËp luËn, gi¶i thÝch... c. Híng dÉn häc ë nhµ.. - N¾m v÷ng néi dung vµ nghÖ thuËt cña ®o¹n v¨n nghÞ luËn. Häc tËp c¸ch viÕt v¨n nghÞ luËn cña t¸c gi¶. - ViÕt ®o¹n v¨n (10 dßng) vÒ phong trµo ®i bé ë xãm em (hoÆc khu phè em). - ChuÈn bÞ bµi 29: ¤ng Giuèc - ®anh mÆc lÔ phôc (Soạn bài, chuẩn bị 4 em đọc lớp kịch này). - ChuÈn bÞ tiÕt häc sau: Héi tho¹i (tiÕp theo). TiÕt 73 –Bµi 18. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. ( ThÕ L÷ ). Nhí rõng. A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: - Kü n¨ng: - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV: - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. Nội dung cần đạt. TiÕt 2 - 3 :. Héi tho¹i (TiÕp theo) * Mục tiêu cần đạt (Giống bài 26). * TiÕn tr×nh lªn líp: a. ổn định lớp. Kiểm tra bài cũ.. - GV ổn định những nền nếp bình thờng. - KiÓm tra bµi cò + Phân tích các vai xã hội trong 1 cuộc hội thoại (đoạn đối thoại trong SGK hoặc em đợc chứng kiến hoặc em tự viết). + Theo nh gîi ý, bæ sung, chuyÓn tiÕp vµo bµi míi.. + GV nhËn xÐt, bæ sung, chuyÓn tiÕp vµo bµi míi..

(101) b. Tổ chức các hoạt động dạy - học. Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt I. Lît lêi trong héi tho¹i: Hoạt động 1 : - GV cho HS đọc thầm, chậm để theo Câu 1 : bà cô 6 lần nói, Hồng cũng 6 dâi trong ®o¹n trÝch Nh÷ng ngµy th¬ lÇn nãi. Êu - GV lÇn lît nªu c¸c c©u hái : Câu 2: Chỗ Hồng đợc quyền nói nh+ Số lần nói của bà cô và Hồng? ng l¹i kh«ng nãi lµ sau lêi (Sao l¹i + Chỗ Hồng đợc quyền nói nhng Hồng không vào? Mợ mày phát tài lắm, có kh«ng nãi? nh d¹o tríc ®©u!) cña bµ c«. V× Hång + ViÖc Hång kh«ng tr¶ lêi c©u hái ë vai díi cho nªn trong phÇn trÝch, của bà cô ? HS làm việc độc lập, chỗ này đợc kể lại nh sau : Tôi im đứng tại chỗ trả lời. Lớp trao đổi lặng, cúi đầu xuống đất. thªm. C©u 3 : Hång kh«ng tr¶ lêi v× c¶m GV nhËn xÐt, bæ sung. HS söa trong thÊy khæ t©m khi mÑ m×nh bÞ xóc vë bµi tËp. phạm (những ý nghĩ cay độc, cời rất kÞch, gieo r¾c nh÷ng hoµi nghi, khinh miÖt, ruång rÉy...) - Qua sự phân tích trên, GV gợi ý để - Ghi nhớ HS suy nghĩ, trả lời các câu hỏi khái + Ngời tham gia hội thoại có quyền đợc nãi. Mçi lÇn nãi lµ 1 lît lêi. Lît lêi cña qu¸t h¬n: + LÇn nãi (lît lêi) trong héi tho¹i?. + Thái độ tham gia lợt lời? + Im lÆng trong héi tho¹i? Sau đó 1 HS đọc phần ghi nhớ (SGK). HS chän läc ý chÝnh ghi vµo vë. Hoạt động 2 : GV cho 1 HS đọc phần trích tác phẩm Tắt đèn. Sau đó nêu các yêu cầu c©u hái trong SGK. - GV cho HS đọc BT1. HS làm việc độc lập, đứng tại chỗ trả lời. Lớp nhận xÐt. GV bæ sung.. mçi ngêi do nh÷ng ngêi tham gia héi thoại xác định căn cứ vào tình huống giao tiÕp cô thÓ.... + CÇn tr¸nh nãi tranh phÇn lît lêi cña ngêi kh¸c (tr¸nh "cíp lêi"). + Im lặng khi đến lợt lời của mình cũng là cách biểu thị một thái độ nhất định. II. LuyÖn tËp.. Bµi tËp 1: TÝnh c¸ch cña tõng nh©n vËt trong ®o¹n trÝch "Tøc níc vì bê". - Cai lÖ: nãi nhiÒu, hèng h¸ch (xng tao - mµy). - Ngêi nhµ lý trëng: gi÷ g×n h¬n (xng anh, chÞ - t«i) nhng mØa mai. - ChÞ DËu: tõ nhón nhêng (ch¸u «ng), kh¸ng cù (tao - mµy...) - GV cho HS đọc đoạn trích và chia Bài tập 2: c¸c nhãm lµm bµi tËp 2 víi c¸c c©u a. Tho¹t ®Çu c¸i Tý nãi nhiÒu, hån hái trong SGK. C¸c nhãm tr×nh bµy. nhiªn. ChÞ dËu chØ im lÆng. VÒ sau, c¸i Líp nhËn xÐt. GV bæ sung. Häc sinh Tý nãi Ýt, chÞ DËu nãi nhiÒu h¬n. b. C¸ch miªu t¶ diÔn biÕn cuéc tho¹i tù ghi ý chÝnh. phï hîp víi diÔn biÕn t©m lý nh©n vËt (lóc ®Çu c¸i Tý cha biÕt viÖc b¸n ®i, chØ chÞ DËu biÕt. VÒ sau, c¸i Tý biÕt nªn sî, buån, nãi Ýt, chÞ DËu l¹i nãi nhiều để thuyết phục...) c. C¸i Tý hån nhiªn kÓ chuyÖn, dÆn th»ng DÇn, hái th¨m mÑ... cµng lµm chị đau lòng vì phải bán đứa con hiếu th¶o (cµng t« ®Ëm nçi bÊt h¹nh). - GV cho HS đọc yêu cầu BT3. HS Bài tập 3. Hai lÇn nh©n vËt "t«i" im lÆng khi bµ đứng tại chỗ trả lời. GV bổ sung. mÑ cña nh©n vËt Êy hái (håi hép, c¶m động trớc tâm hồn và lòng nhân hậu cña ngêi em g¸i) c. Híng dÉn häc ë nhµ..

(102) - Nắm vững khái niệm lợt lời. Phân tích đợc các lợt lời trong hội thoại. - Lµm BT4. Gîi ý : Im lÆng trong nh÷ng hoµn c¶nh, t×nh huèng kh¸c nhau (thÓ hiÖn c¸ch øng xö, b¶n lÜnh, nh©n c¸ch...) - ChuÈn bÞ cho tiÕt sau : LuyÖn tËp ®a yÕu tè biÓu c¶m vµo bµi v¨n nghÞ luËn. TiÕt 73 –Bµi 18. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. ( ThÕ L÷ ). Nhí rõng. A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: - Kü n¨ng: - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV: - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. TiÕt 4 :. Nội dung cần đạt. LuyÖn TËp ®a yÕu tè biÓu c¶m vµo bµi v¨n nghÞ luËn. * Mục tiêu cần đạt. - Cñng cè thªm nh÷ng hiÓu biÕt vÒ yÕu tè biÓu c¶m trong bµi v¨n nghÞ luËn. - Vận dụng những hiểu biết đó để tập đa yếu tố biểu cảm vào một câu, một đoạn, một bài văn nghị luận có đề tài gần gũi, quen thuộc. * TiÕn tr×nh lªn líp. a. ổn định lớp. Kiểm tra bài cũ.. - GV ổn định những nền nếp bình thờng. - KiÓm tra bµi cò. + ViÕt ®o¹n v¨n vÒ viÖc kh«ng häc tñ, häc vÑt cã yÕu tè biÓu c¶m. + HS đứng tại chỗ trả lời (đã có gợi ý của GV khi giao về nhà làm bài tập). + GV nhËn xÐt, bæ sung, chuyÓn tiÕp vµo tiÕt häc míi. b. Tæ chøc luyÖn tËp.. Hoạt động của thầy và trò Hoạt động 1 :. Nội dung cần đạt 1. HÖ thèng ho¸ kiÕn thøc.. - HÖ thèng ho¸ kiÕn thøc vÒ biÓu c¶m trong v¨n b¶n nghÞ luËn: hiÖu qu¶ thuyết phục và sự tác động mạnh đến ngời đọc (ngời nghe), ngời viết phải cã c¶m xóc ch©n thµnh, biÕt sö dông từ ngữ, câu văn, giọng điệu để tăng biÓu c¶m, kh«ng ph¸ vì m¹ch - HS minh ho¹ thªm qua nh÷ng t¸c tÝnh nghÞ luËn cña bµi v¨n. phẩm nghị luận đã học ở lớp 8. - §èi chiÕu l¹i víi 2 v¨n b¶n nghÞ luận đã học là Hịch tớng sĩ và Lời kªu gäi toµn quèc kh¸ng chiÕn. 2. LuyÖn tËp Hoạt động 2 - GV cho HS đọc đề văn nghị luận Bài tập ở nhà: chung (vÒ nh÷ng chuyÕn tham - DÉn chøng cã vai trß quan träng trong quan...) và đọc yêu cầu của bài tập ở văn chứng minh, nhng chứng minh - Tríc khi vµo luyÖn tËp GV nªu yªu cÇu HS nhắc lại những kiến thức cơ bản đã häc ë bµi tríc vÒ yÕu tè biÓu c¶m trong v¨n nghÞ luËn (t¹i sao nªn cã biÓu c¶m trong v¨n nghÞ luËn, c¸c yÕu tè biÓu c¶m đó là gì, cách thể hiện yếu tố biểu cảm trong nghÞ luËn...).

(103) nhà loại đề văn này chỉ cần dẫn chứng để liệt kê, không cần hệ thống luËn ®iÓm trong bµi v¨n chøng minh nµy? HS lµm viÖc theo nhãm. C¸c nhãm trao đổi, trình bày. GV bổ sung. HS ghi nhanh hÖ thèng luËn ®iÓm vµo vë.. kh«ng ph¶i lµ liÖt kª dÉn chøng, mµ lµ để làm rõ thật giả, đúng sai, vì thế phải có ý kiến riêng, đó là các luận điểm.. - Với đề văn này cần có các luận ®iÓm sau: + Nh÷ng chuyÕn tham quan gióp ta thªm søc khoÎ. + Có thêm đợc niềm vui riêng và tình yêu đối với thiên nhiên, với quê hơng đất nớc. + Hiểu sâu rộng hơn những điều đã häc trong s¸ch vë, trong nhµ trêng.. - GV cho HS đọc yêu cầu bài tập 1. Bài tập 1 : HS làm việc độc lập, đứng tại chỗ trả Dựa vào bài tập 1 để sắp xếp lại luận ®iÓm theo thø tù hîp lý, luËn ®iÓm lời. Lớp trao đổi. GV bổ sung. quan träng lªn trªn (søc khoÎ, niÒm yªu, t×nh yªu thiªn nhiªn, më réng kiÕn thøc...). - GV tæ chøc cho HS lµm bµi tËp 2, Bµi tËp 2: C¸ch tr×nh bµy luËn ®iÓm cã søc truyÒn c¶m. theo tõng c©u a, b. + Giáo viên cho học sinh đọc yêu cầu (a): a. Đoạn văn gợi ý những gì về việc đa Hai ®o¹n v¨n gîi c¸ch ®a yÕu tè biÓu yÕu tè biÓu c¶m vµo: - §o¹n 1 trong §i bé ngao du : cã sö c¶m vµo nh thÕ nµo? dông tõ biÓu c¶m, c©u c¶m th¸n, ng«i (NhËn xÐt c¸ch ®a yÕu tè biÓu c¶m) Học sinh làm việc độc lập và trình kể "ta" - trực tiếp bộc lộ cảm xúc... b. Tr×nh bµy luËn ®iÓm : Nh÷ng bµy. Gi¸o viªn bæ sung. + GV cho HS làm việc theo nhóm chuyến tham quan du lịch đem đến câu (b). Nhóm trình bày trao đổi trớc cho ta thật nhiều niềm vui. lớp. Lớp nhận xét. GV bổ sung. HS - Luận điểm này gợi cảm xúc vui sớng bởi những cảnh mới lạ và đẹp, ghi ý chÝnh vµo vë. hiểu biết thêm về vẻ đẹp phong phú của đất nớc, tự hào về quê hơng đất nớc... (Đây là những yếu tố để khi viÕt v¨n nghÞ luËn cã dÞp ®a c¸c yÕu tố biểu cảm đó vào). - §o¹n v¨n (vÒ chuyÕn ®i H¹ Long) đã đủ yếu tố biểu cảm, đó là niềm vui trớc cảnh đẹp của núi non trời biển... - Cần tăng thêm yếu tố biểu cảm để biểu hiện đúng cảm xúc của em (các từ cảm, các câu cảm thán, độc thoại nội tâm...) + HS viÕt l¹i ®o¹n v¨n theo c¶m xóc - ViÕt l¹i ®o¹n v¨n trªn. Yªu cÇu c¶m của mình, GV cho 1 số em đọc trớc xúc chân thành, đúng từ ngữ, diễn đạt hîp lý víi c¸c kiÓu c©u phï hîp, t¹o sù lớp. Lớp trao đổi, GV bổ sung. hấp dẫn cho ngời đọc. c. Híng dÉn häc ë nhµ :. - N¾m yªu cÇu ®a yÕu tè biÓu c¶m vµo v¨n nghÞ luËn. - Làm bài tập 3: viết đoạn văn chứng minh tình cảm tha thiết đối với thiên nhiên, đất nớc qua 3 bài thơ Cảnh khuya, Khi con tu hú, Quê hơng. Gợi ý : Vừa phân tích chứng minh tình cảm đối với thiên nhiên đất nớc của tác giả võa häc béc lé c¶m xóc cña em (chó ý sö dông tõ ng÷, kiÓu c©u, giäng ®iÖu biÓu c¶m ch©n thËt...) - Chuẩn bị hệ thống kiến thức về Văn, tiếng Việt và Tập làm văn để làm bài kiểm tra Văn t¹i líp vµo ®Çu tuÇn sau.. TiÕt 73 –Bµi 18.

(104) Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. ( ThÕ L÷ ). Nhí rõng. A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: - Kü n¨ng: - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV: - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. Nội dung cần đạt. Bµi 28 : - KiÓm tra V¨n (1 tiÕt) - Lùa chän trËt tù tõ trong c©u (1 tiÕt) - Tr¶ bµi tËp lµm v¨n sè 6 (1 tiÕt) - T×m hiÓu c¸c yÕu tè tù sù vµ miªu t¶ trong v¨n nghÞ luËn (1 tiÕt). TiÕt 1 : KiÓm tra v¨n * Mục tiêu cần đạt: Gióp HS: - HÖ thèng ho¸ kiÕn thøc phÇn V¨n (c¸c bµi th¬ tr÷ t×nh, v¨n nghÞ luËn), cã c¸i nh×n tổng hợp về nội dung và nghệ thuật các tác phẩm đã học ở đầu học kỳ đến nay. - Biết vận dụng kiến thức tiếng Việt và Tập làm văn để làm bài nghị luận văn học. * Tæ chøc kiÓm tra. Hoạt động 1 : Giới thiệu đề văn. - GV ghi đề văn lên bảng. + Đề văn đợc thống nhất trong tổ, nhóm chuyên môn (văn nghị luận có yếu tố biểu c¶m). + Một số nội dung đề, GV có thể tham khảo: Tình yêu quê hơng đất nớc qua ba bài thơ Ngắm trăng (Hồ Chí Minh), Khi con tu hó (Tè H÷u), Quª h¬ng (TÕ Hanh). Tinh thÇn yªu níc qua HÞch tíng sÜ (TrÇn Quèc TuÊn), Níc §¹i ViÖt ta (NguyÔn Tr·i). T×nh yªu thiªn nhiªn vµ lßng yªu níc trong Tøc c¶nh P¾c Bã vµ Ng¾m tr¨ng cña Hå ChÝ Minh. - Đề văn ghi sạch sẽ, chính xác, đẹp trên bảng. Hoạt động 2 : Tổ chức cho HS làm bài. - GV nhắc nhở tinh thần, thái độ làm bài của HS. - GV có thể giải đáp thắc mắc của HS nếu có. Hoạt động 3 : Thu bài, nhận xét. - GV thu bµi theo bµn hoÆc theo tæ. - Nhận xét tinh thần thái độ làm bài của HS. - Híng dÉn häc bµi sau. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. ( ThÕ L÷ ). TiÕt 73 –Bµi 18. Nhí rõng.

(105) A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: - Kü n¨ng: - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV: - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. Nội dung cần đạt. TiÕt 2 : Lùa Chän trËt tù tõ trong c©u * Mục tiêu cần đạt (Chung cho cả bài 29). Gióp HS: - Nhận ra đợc một số trật tự từ trong câu thờng đợc sử dụng.. - Hiểu đợc mỗi kiểu trật tự từ trong câu thờng có một giá trị diễn đạt nhất định.. - Bíc ®Çu biÕt sö dông trËt tù tõ trong c©u, trong giao tiÕp vµ lµm bµi v¨n. * TiÕn tr×nh lªn líp. a. ổn định lớp. Kiểm tra bài cũ.. - GV ổn định những nền nếp bình thờng. - KiÓm tra bµi cò + Hội thoại giữa hai bạn đến trờng (đã có gợi ý). + HS đứng tại chỗ trả lời. Lớp trao đổi. + GV bổ sung. Sau đó GV có thể cho HS chọn 1 câu nào đó, đảo trật tự từ, gợi ý HS phân tích xem ý nghĩa có thay đổi không... GV chuyển tiếp vào dạy bài mới : Lựa chän trËt tù tõ trong c©u. b. Tổ chức các hoạt động dạy - học. Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt I. NhËn xÐt chung. Hoạt động 1: - GV cho 1 HS đọc đoạn trích trong Câu 1: Các cách thay đổi trật tự từ Tắt đèn và 3 câu hỏi trong SGK. HS trong câu in nghiêng: đứng tại chỗ trả lời câu 1. Lớp nhận + Cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét bằng giäng khµn khµn cña mét ngêi hót nhiÒu xÐt. GV gîi ý, bæ sung. x¸i cò.. + Cai lÖ thÐt b»ng giäng khµn khµn cña mét ngêi hót nhiÒu x¸i cò, gâ đầu roi xuống đất. + Gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét b»ng giäng khµn cña mét ngêi hót nhiÒu x¸i cò. + B»ng giäng khµn khµn cña mét ngêi hót nhiÒu x¸i cò, gâ ®Çu roi xuèng đất, cai lệ thét... ë c©u 2 vµ c©u 3, GV chia c¸c nhãm C©u 2: trao đổi và trình bày trớc lớp. GV + Lặp lại từ roi ở đầu câu nhằm liên kÕt chÆt c©u Êy víi c¸c c©u tríc. nhËn xÐt, bæ sung + §Æt tõ thÐt ë c©u cuèi nh»m liªn kÕt chÆt c©u Êy víi c©u sau. + Më ®Çu b»ng côm tõ gâ ®Çu roi xuống đất nhấn mạnh sự hung hãn cña cai lÖ C©u 3: Dùa vµo c©u 1, cho thÊy 1 c©u cã thÓ cã nhiÒu c¸ch s¾p xÕp trËt tù tõ víi.

(106) những ý định riêng và hiệu quả riêng. - GV cho HS nh¾c l¹i viÖc cÇn thiÕt - Ghi nhí (SGK) ph¶i s¾p xÕp trËt tù tõ trong c©u vµ đọc Ghi nhớ trong SGK. GV nhấn m¹nh thªm vµ HS ghi ý chÝnh vµo vë. II. Mét sè t¸c dông cña sù s¾p Hoạt động 2: xÕp trËt tù tõ. - GV cho 1 HS đọc yêu cầu (1) với đoạn văn (a) và (b) trong Tắt đèn. GV gợi ý để HS đứng tại chỗ trả lời c©u hái. Líp nhËn xÐt, bæ sung. - GV cho 1 HS đọc yêu cầu (2) với 3 đoạn văn về cây tre để so sánh các cách sắp xếp trật tự từ. HS đứng tại chç tr¶ lêi. Líp nhËn xÐt. GV bæ sung. - GV cho HS rót ra nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña viÖc s¾p xÕp trËt tù tõ trong c©u. Một HS đọc phần Ghi nhớ. HS tù ghi ý chÝnh vµo vë.. - §o¹n (a): thÓ hiÖn thø tù tríc sau của các hành động (giật phắt, chạy..., vội vàng đặt con, chạy đến...) - §o¹n (b): thø bËc cao thÊp (cai lÖ, ngêi nhµ lý trëng t¬ng øng víi roi song, tay thíc vµ d©y thõng). - §o¹n v¨n cña ThÐp Míi cã hiÖu qu¶ diễn đạt cao hơn vì có nhịp điệu hơn, đảm bảo sự hài hoà về ngữ âm (Tre gi÷ lµng, gi÷ níc, gi÷ m¸i nhµ tranh, giữ đồng lúa chín. Tre hy sinh để bảo vÖ con ngêi). - T¸c dông cña trËt tù tõ trong c©u: nhấn mạnh đặc điểm của sự vật hiện tîng. Liªn kÕt c¸c c©u. §¶m b¶o hµi hoµ vÒ ng÷ ©m. ThÓ hiÖn thø tù c¸c hoạt động, sự việc... (Ghi nhớ SGK).. III. LuyÖn tËp Hoạt động 3 - GV cho 1 HS đọc bài tập (a). GV Bài tập (a). gợi ý để HS đứng tại chỗ trả lời. Lớp Bác kể tên các anh hùng dân tộc theo thø tù xuÊt hiÖn cña c¸c vÞ anh hïng nhËn xÐt, bæ sung. trong lÞch sö (theo thø tù thêi gian). - GV cho HS trao đổi bài tập (b). Lớp Bài tập (b). - "Đẹp vô cùng" đặc trớc Tổ Quốc ta nhËn xÐt. GV bæ sung. ơi để nhấn mạnh cái đẹp của non sông vừa đợc giải phóng. - Hß « tiÕng h¸t: hß « vÇn víi S«ng Lô đứng trớc đó. Tiếng hát bắt vần với dào dạt đứng sau đó → hài hoµ ©m thanh cho lêi th¬. - GV cho HS đọc bài tập (c). HS Bài tập (c). đứng tại chỗ trả lời. Lớp nhận xét. Câu văn của Nguyễn Công Hoan lặp lại các từ, cụm từ mật thám, đội con GV bæ sung. gái ở 2 đầu vế câu là để liên kết chặt chẽ câu ấy với câu đứng trớc. c. Híng dÉn häc ë nhµ:. tiÕp.. - Nắm cách sắp xếp trật tự từ trong công để nhằm hiệu quả biểu đạt nào đó trong giao. - Làm thêm bài tập: Chuyển đổi trật tự từ trong các bài văn tự sự đã học. luËn).. - ChuÈn bÞ bµi cho tiÕt sau: Nhí l¹i bµi lµm v¨n sè 6 (yÕu tè biÓu c¶m trong v¨n nghÞ TiÕt 73 –Bµi 18. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. ( ThÕ L÷ ). A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: - Kü n¨ng:. Nhí rõng.

(107) - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV: - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. Nội dung cần đạt. TiÕt 3 : Tr¶ bµi tËp lµm v¨n sè 6 * Mục tiêu cần đạt: Gióp HS:. - Cñng cè nh÷ng kiÕn thøc vµ kü n¨ng lµm v¨n nghÞ luËn cã yÕu tè biÓu c¶m (chøng minh tình yêu thiên nhiên, đất nớc qua các tác phẩm văn học đã đợc học...). - Tự so sánh, đối chiếu với yêu cầu đề ra để rút kinh nghiệm, sửa đổi. * TiÕn tr×nh lªn líp: a. ổn định lớp. kiểm tra bài cũ.. - GV ổn định những nền nếp bình thờng. - KiÓm tra bµi cò: + 3 bµi tËp (bµi 27) vÒ yÕu tè biÓu c¶m trong v¨n nghÞ luËn. + 3 HS lªn b¶ng (mçi em 1 phÇn b¶ng) tr×nh bµy ý chÝnh. + Lớp nhận xét, trao đổi. + GV bæ sung, dÉn d¾t vµo tiÕt tr¶ bµi tËp lµm v¨n sè 5. b. Tæ chøc tr¶ bµi kiÓm tra.. Hoạt động 1: 1. Tìm hiểu đề, tìm ý. - GV chép lại đề lên bảng (chứng minh tình yêu thiên nhiên qua thơ văn...) - GV cho HS tìm hiểu yêu cầu của đề và tìm các ý của đề. Hoạt động 2 : 2. Tổ chức lập dàn ý. - GV cho HS lËp dµn ý 3 phÇn, yªu cÇu cña mçi phÇn víi néi dung g×. S¾p xÕp c¸c ý trong tõng phÇn.. - Xác định cách viết : Sử dụng từ ngữ, kiểu câu, yếu tố biểu cảm...?. Hoạt động 3: 3. Nhận xét tình hình làm bài của HS.. - VÒ néi dung : thõa, thiÕu, kh«ng chÝnh x¸c...? - VÒ h×nh thøc : u, nhîc - c¸ch viÕt, ch÷ viÕt... - Nh÷ng u ®iÓm chÝnh vµ h¹n chÕ c¬ b¶n? Hoạt động 4 : 4. Trả bài, đọc mẫu và lấy điểm vào sổ. - GV tr¶ bµi cho HS.. - HS đọc thầm, xem những chỗ GV nhận xét. - §äc mÉu mét sè bµi lµm tèt. - LÊy ®iÓm vµo sæ. c. Híng dÉn häc ë nhµ:. - N¾m l¹i yªu cÇu, c¸ch thøc ®a yÕu tè biÓu c¶m vµo v¨n b¶n nghÞ luËn. C¸ch tr×nh bµy luËn ®iÓm, luËn cø, dÉn chøng trong v¨n nghÞ luËn.. - ChuÈn bÞ bµi T×m hiÓu c¸c yÕu tè tù sù vµ miªu t¶ trong v¨n nghÞ luËn. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. ( ThÕ L÷ ). A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: - Kü n¨ng: - T tëng: B. ChuÈn bÞ:. TiÕt 73 –Bµi 18. Nhí rõng.

(108) - GV: - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. Nội dung cần đạt. TiÕt 4:. T×m hiÓu c¸c yÕu tè tù sù vµ miªu t¶ trong v¨n nghÞ luËn. * Mục tiêu cần đạt. Gióp HS: - Thấy đợc tự sự và miêu tả thờng là những yếu tố rất cần thiết trong bài văn nghị luận, vì chúng có khả năng giúp ngời nghe (ngời đọc) nhận thức đợc nội dung nghị luận mét c¸ch dÔ dµng, s¸ng tá h¬n. - Nắm đợc những yêu cầu cần thiết của việc đa các yếu tố tự sự và miêu tả vào bài văn nghị luận, để bài nghị luận có sức thuyết phục cao hơn. * TiÕn tr×nh lªn líp: a. ổn định lớp. Kiểm tra bài cũ.. - GV ổn định những nền nếp bình thờng. - KiÓm tra bµi cò: + HS n¾m l¹i yªu cÇu cña yÕu tè biÓu c¶m trong v¨n nghÞ luËn. + GV nhÊn m¹nh vµ giíi thiÖu bµi míi vÒ yÕu tè tù sù, miªu t¶ trong v¨n nghÞ luËn. b. Tổ chức các hoạt động dạy - học. Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt I. YÕu tè tù sù vµ miªu t¶ trong Hoạt động 1: v¨n nghÞ luËn. - GV cho 1 HS đọc yêu cầu (1) có 2 Tìm hiểu 2 đoạn trích: ®o¹n v¨n a, b cña NguyÔn ¸i Quèc + Hai ®o¹n v¨n (a) vµ (b) kh«ng ph¶i GV nªu c©u hái: lµ ®o¹n tù sù hay ®o¹n miªu t¶ dï cã + §o¹n (a) cã yÕu tè tù sù nhng c¸c yÕu tè tù sù vµ miªu t¶. không phải là văn bản tự sự? Đoạn Hai đoạn văn này đều là đoạn văn (b) cã yÕu tè miªu t¶ nhng kh«ng nghÞ luËn v× v¨n b¶n nµy t¸c gi¶ viÕt ph¶i lµ miªu t¶? V× sao? nhằm vạch rõ đúng sai, phải trái. + T¸c dông cña yÕu tè tù sù vµ miªu t¶ + T¸c dông cña c¸c yÕu tè tù sù vµ trong 2 ®o¹n v¨n trªn? miêu tả đó là làm cho việc trình bày + Nếu đoạn (a) không có yếu tố tự sự luận điểm, luận cứ đợc rõ ràng, cụ (chi tiết bắt lính kỳ quặc) và đoạn (b) thể, sinh động hơn, có sức thuyết kh«ng cã nh÷ng dßng miªu t¶ vÒ phôc h¬n. c¶nh nh÷ng ngêi lÝnh bÞ xÝch, bÞ nhèt, + NÕu bá ®i th× ®o¹n v¨n sÏ hao hôt lÝnh g¸c, lìi lª... th× gi¸ trÞ cña 2 ®o¹n vÒ søc thuyÕt phôc chØ cßn c¸c ý v¨n nµy nh thÕ nµo? chÝnh, kh« khan, rêi r¹c. HS làm việc độc lập, đứng tại chỗ trả lời. Lớp trao đổi. GV bổ sung. GV cho HS ghi ý chÝnh vµo vë. - GV cho 1 HS đọc đoạn văn 2 của + Yếu tố tự sự : Các truyện cổ tích Việt Cao Huy Đỉnh. GV nêu câu hỏi để Nam, truyện về Chàng Trăng và Nàng Han, cuèi truyÖn cã so s¸nh. HS lµm viÖc theo nhãm: YÕu tè miªu t¶: Chµng Tr¨ng kh«ng + T×m c¸c yÕu tè tù sù vµ miªu t¶? + Nh÷ng chi tiÕt, h×nh ¶nh nµo míi nãi kh«ng cêi... đợc kể hoặc tả lại một cách kỹ càng? + Những chi tiết, hình ảnh đợc kể lại Vì sao? Các nhóm trao đổi. GV nhận trong đoạn văn (mẹ chàng Trăng nằm m¬... Nµng Han th«ng minh, dòng xÐt, bæ sung. cảm, lớn lên đi đánh giặc...). Đó là HS tù ghi ý chÝnh vµo vë. nh÷ng h×nh ¶nh, chi tiÕt phôc vô cho mục đích nghị luận (lý giải điều so.

(109) s¸nh truyÖn nµy víi truyÖn Th¸nh Giãng). - Sau khi ph©n tÝch xong ®o¹n v¨n, Ghi nhí (SGK) GV cho HS thấy đợc tầm quan trọng + Văn bản nghị luận cần có yếu tố tự của yếu tố tự sự và miêu tả trong văn sự và miêu tả để việc trình bày luận nghÞ luËn, c¸ch sö dông. ®iÓm, luËn cø râ rµng, cô thÓ, sinh GV cho HS đọc phần ghi nhớ. động, hấp dẫn, thuyết phục... GV nhấn mạnh để HS ghi ý chính. + §a c¸c yÕu tè tù sù vµ miªu t¶ vµo v¨n b¶n nghÞ luËn ph¶i xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu nghÞ luËn, ph¶i phï hîp víi néi dung nghÞ luËn, phôc vô cho viÖc lµm râ luËn ®iÓm vµ kh«ng ph¸ vì m¹ch nghÞ luËn. II. LuyÖn tËp. Hoạt động 2: - GV cho HS đọc BT1 (đoạn văn của Bài tập 1: Lê Trí Viễn). Sau đó nêu câu hỏi về + Yếu tố tự sự giúp ngời đọc hình t¸c dông cña yÕu tè tù sù vµ miªu t¶ dung râ h¬n hoµn c¶nh s¸ng t¸c vµ trong đoạn văn để HS thảo luận theo tâm trạng của nhà thơ (sắp trung nhãm vµ tr×nh bµy tríc líp. thu... ngêi tï ph¶i thèt lªn) GV nhận xét, bổ sung. HS sửa trong + Yếu tố miêu tả giúp ngời đọc nh vë bµi tËp. thấy trớc mắt khung cảnh của đêm tr¨ng vµ c¶m xóc cña ngêi tï-nhµ th¬... Bµi tËp 2. (Giao vÒ nhµ). c. Híng dÉn häc ë nhµ.. mÉu.. - N¾m v÷ng t¸c dông cña yÕu tè tù sù vµ miªu t¶ trong v¨n nghÞ luËn qua c¸c ®o¹n v¨n. - Làm bài tập 2 và bài đọc thêm. Gîi ý : + Viết đoạn văn về bài ca dao Trong đầm gì đẹp bằng sen. Tù sù : kÓ vÒ ®Çm sen trong ca dao vµ quª em. Miªu t¶: Giíi thiÖu c¸ch biÓu hiÖn h×nh tîng sen trong bµi ca dao... Bài đọc thêm của Huy Cận (tìm hiểu các yếu tố tự sự và miêu tả) - ChuÈn bÞ bµi tuÇn 29: ¤ng Giuèc ®anh mÆc lÔ phôc. TiÕt 73 –Bµi 18. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. ( ThÕ L÷ ). Nhí rõng. A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: - Kü n¨ng: - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV: - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. Nội dung cần đạt. Bµi 29 - ¤ng Giuèc - ®anh mÆc lÔ phôc (2 tiÕt) - Lùa chän trËt tù tõ trong c©u (tiÕp theo) (1 tiÕt) - LuyÖn tËp ®a c¸c yÕu tè tù sù vµ miªu t¶.

(110) vµo bµi v¨n nghÞ luËn TiÕt 1, 2. (1 tiÕt). V¨n b¶n ¤ng Giuèc - ®anh mÆc lÔ phôc (M«-li-e). * Mục tiêu cần đạt.. Giúp học sinh hình dung đợc lớp kịch này trên sân khấu, hiểu rõ Mô-li-e là nhà soạn kịch tài ba, xây dựng kịch hết sức sinh động, khắc hoạ tài tình tính cách lố lăng của một tay tr ởng giả học làm sang và gây đợc tiếng cời sảng khoái cho khán giả.. * TiÕn tr×nh lªn líp.. a. ổn định lớp. Kiểm tra bài cũ.. - Giáo viên ổn định những nền nếp bình thờng. - KiÓm tra bµi cò: + Néi dung vµ nghÖ thuËt cña ®o¹n trÝch §i bé ngao du. Viết đoạn về phong trào đi bộ ở địa phơng em. + Gi¸o viªn nhËn xÐt t×nh h×nh häc bµi vµ lµm bµi tËp cña häc sinh. ChuyÓn tiÕp giíi thiÖu bµi míi. b. tæ chøc §äc - hiÓu v¨n b¶n.. Hoạt động của thầy và trò Hoạt động 1 - Giáo viên cho học sinh đọc phần Chó thÝch trong SGK. Gi¸o viªn nhÊn m¹nh mÊy ý vÒ t¸c gi¶, néi dung hµi kÞch (bän giµu cã ngu dèt, hµ tiÖn, rởm đời...) và giới thiệu đoạn trích. HS chän läc ghi ý chÝnh.. - Giáo viên cho 3 học sinh nam đóng vai và đọc lời thoại của ông Giuốc ®anh, phã may, thî phô vµ 1 häc sinh nữ đọc lời chuyển cảnh đợc in nghiêng trong SGK. Có thể cho đọc 2-3 lần giúp học sinh dÔ theo dâi tõng c¶nh. Hoạt động 2: - Giáo viên nêu câu hỏi: Cuộc đối tho¹i gi÷a «ng Giuèc ®anh vµ b¸c phã may diÔn ra xung quanh viÖc g×? viÖc nµo lµ quan träng nhÊt, v× sao? Nh÷ng c©u hái gîi më: C¸c t×nh huèng, chi tiÕt gióp em hiÓu con ngêi «ng Giuèc ®anh nh thÕ nµo? + Bé lÔ phôc bÞ may ngîc hoa? + BÞ bít xÐn v¶i? + Muèn mÆc thö lÔ phôc?. Nội dung cần đạt. I. T×m hiÓu chung. 1. T¸c gi¶. M«-li-e (1622-1673) nhµ hµi kÞch Ph¸p víi nhiÒu vë kÞch næi tiÕng nh L·o hµ tiÖn, Trëng gi¶ häc lµm sang... ®o¹n trÝch nµy trong vë Trëng gi¶ häc lµm sang (con nhµ giµu, dèt n¸t, muèn b¾t chíc nh÷ng ngêi cao sang, thuª thÇy vÒ d¹y c¸c m«n nh ©m nh¹c, kiÕm thuËt, triÕt lý, vµ c¶ c¸ch ¨n mÆc; bÞ lõa bÞp, bÞ moi tiÒn...) 2. §äc v¨n b¶n. Đọc đúng ngôn ngữ của nhân vật (chó ý giäng cña tõng vai, nhÊn giäng, g©y cêi...). 3. Chó tÝch tõ ng÷ khã (SGK). II. Ph©n tÝch. 1. C¶nh 1: ¤ng Giuèc ®anh vµ b¸c phã may. Cã 4 ngêi («ng Giuèc ®anh, thî phô, b¸c phã may vµ gia nh©n cña «ng Giuèc đanh) nhng đối thoại chỉ có 2 ngời.. - §èi tho¹i xung quanh bé lÔ phôc, đôi bít tất, lông đính mũ và bộ tóc gi¶. Nhng quan träng lµ xung quanh bé lÔ phôc:. + Bé lÔ phôc may ngîc hoa (v« t×nh hay cố ý?) ông Giuốc đanh đã phát hiện ra!. + B¸c phã bÞa ra chuyÖn nh÷ng ngêi quý phái khác đều mặc kiểu nh vậy, nếu ông Giuèc ®anh kh«ng thÝch th× söa l¹i, quay l¹i hoa.. + Ông Giuốc đanh chấp nhận để ngợc hoa (vì quý phái!) + ¤ng Giuèc ®anh ph¸t hiÖn ra v¶i cña «ng bÞ bít xÐn (cã ý tr¸ch) b¸c phã l¶ng sang chuyÖn hái «ng Giuèc.

(111) cã mÆc thö kh«ng? (b¸c phã cao tay v× biÕt «ng Giuèc ®ang muèn mÆc ¸o míi, v× lµm sang). - Giáo viên cho học sinh đứng tại chỗ - Bác phó may láu lỉnh. trả lời. Lớp trao đổi, bổ sung. Ông Giuốc đanh ngu dốt, cả tin đến GV nhấn mạnh, bình giảng thêm ngớ ngẩn chỉ vì muốn học đòi làm ng«n ng÷ nh©n vËt vµ gióp HS h×nh sang! dung ra nh©n vËt cña m×nh. - Giáo viên cho học sinh đọc đoạn 2. Cảnh 2: Ông Giuốc - đanh và thợ chuyÓn c¶nh (in nghiªng) vµ nªu c©u phô hái: + C¶nh chuyÓn tù nhiªn vµ khÐo lÐo + Cảnh đợc chuyển nh thế nào? cã thªm 4 thî phô. S©n khÊu nhén + C¸ch moi tiÒn cña tay thî phô? nhÞp ån µo bëi c¸c thî phô cëi quÇn + ¤ng Giuèc - ®anh víi "vai hÒ" cña m×nh? ¸o cò, mÆc lÔ phôc míi cho «ng, cã Lớp trao đổi theo nhóm. nh¶y móa vµ ©m nh¹c rén rµng... Gi¸o viªn nhËn xÐt, bæ sung. + C¸ch moi tiÒn cña tay thî phô lµ Häc sinh ghi ý chÝnh vµo vë? nÞnh khi «ng mÆc bé lÔ phôc míi... Ba lÇn gäi «ng lµ "«ng lín", "cô lín" rồi "đức ông" là 3 lần tay thợ phụ đợc "thëng". + ¤ng Giuèc ®anh cµng lé râ mét tªn dốt nát học đòi làm sang, bị cả thợ phô lõa bÞp phØnh nÞnh. ¤ng vÉn nghÜ đến túi tiền của mình, nhng tính cách trởng giả học đòi làm sang của ông vÉn m·nh liÖt, vÉn s½n sµng nÐm c¶ tiền để đợc làm sang! (qua câu nói cuèi cïng cña «ng Giuèc - ®anh!). - Gi¸o viªn hái: Em cã thÓ h×nh dung 3. Nh©n vËt hµi kÞch bÊt hñ. về những trận cời của khán giả đối + Ông Giuốc - đanh ngu dốt, chẳng víi «ng Giuèc - ®anh trªn s©n khÊu? biÕt g×, bÞ b¸c pã may vµ tay thî phô HS làm việc độc lập, đứng tại chỗ trả lợi dụng (cời vì may áo hoa ngợc, vì lêi. Líp bæ sung. bỏ tiền mãi để đợc danh hão). GV tæng hîp ý kiÕn. HS ghi ý chÝnh vµo + ¤ng bÞ cëi quÇn ¸o cò, mÆc bé lÔ vë. phôc míi lè l¨ng theo nhÞp ®iÖu ån µo mµ vÉn vªnh vang ra vÎ ta ®©y lµ nhà quý phái. (Liên tởng đến truyện Bộ quần áo mới của hoàng đế của An®Ðcxen). + Là nhân vật hài kịch để lại ấn tợng sâu sắc (giàu có, ngu dốt học đòi làm sang). III. Tæng kÕt. Hoạt động 3: - Gi¸o viªn cho HS nªu nh÷ng néi - Néi dung: phª ph¸n tÝnh c¸ch ngu dèt dung chính và nét đặc sắc nghệ thuật. của những kẻ giàu có học đòi làm sang trong x· héi t b¶n Ph¸p thÕ kû 17 - trong Một HS đọc Ghi nhớ trong SGK. Giáo viên nhấn mạnh nội dung và nghệ khi đó, đời sống của nhiều ngời còn quá nghÌo khæ. thuËt cña líp kÞch.. HS ghi vµo vë. c. Híng dÉn häc ë nhµ.. kÞch.. - NghÖ thuËt x©y dùng nh©n vËt hµi kịch ngôn ngữ cô động, giàu kịch tính, hành động nhân vật hài kịch.... - N¾m ch¾c néi dung vµ nghÖ thuËt cña líp hµi kÞch. - Lµm bµi tËp ë nhµ: ViÕt ®o¹n v¨n nghÞ luËn vÒ nh©n vËt «ng Giuèc - ®anh trong líp. - ChuÈn bÞ bµi cho tiÕt sau: Lùa chän trËt tù tõ trong c©u (tiÕp theo). Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. TiÕt 73 –Bµi 18.

(112) ( ThÕ L÷ ). Nhí rõng. A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: - Kü n¨ng: - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV: - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. TiÕt 3 :. Nội dung cần đạt. Lùa Chän trËt tù tõ trong c©u (tiÕp theo) (LuyÖn tËp). * mục tiêu cần đạt (Giống bài 28) * TiÕn tr×nh lªn líp. a. ổn định lớp. kiểm tra bài cũ.. - GV ổn định những nền nếp bình thờng. - KiÓm tra bµi cò: + T¸c dông cña viÖc s¾p xÕp trËt tù tõ trong c©u? cho vÝ dô? + HS đứng tại chỗ trả lời. Lớp trao đổi.. + GV nhËn xÐt, bæ sung, giíi thiÖu tiÕt häc tiÕp theo : Lùa chän trËt tù tõ trong c©u. b. Tổ chức các hoạt động dạy - học.. Đây là tiết luyện tập để HS rèn luyện năng lực lựa chọn, sắp xếp trật tự từ trong câu sao cho cã hiÖu qu¶. GV tæ chøc cho HS lµm bµi tËp b»ng c¸ch giao viÖc cho c¸ nh©n hoÆc cho nhãm. Lớp trao đổi, nhận xét, bổ sung. GV cho HS ghi vắn tắt các đáp án đúng vào vở bài tập. Bµi tËp 1: a. Mỗi việc đợc kể là 1 khâu trong công tác vận động quần chúng: đầu tiên là giải thích cho quần chúng hiểu, sau đó tuyên truyền cho quần chúng hởng ứng, rồi tổ chức cho quần chúng làm, lãnh đạo làm cho đúng, kết quả là làm cho tinh thần yêu nớc của quần chúng đợc thùc hµnh vµo c«ng viÖc yªu níc, c«ng viÖc kh¸ng chiÕn.. b. Các hoạt động đợc xếp theo thứ bậc: việc chính, việc diễn ra hàng ngày của bà mẹ là bán bóng đèn; còn bán vàng hơng là thêm trong những phiên chợ chính. Bài tập 2: Các cụm từ in nghiêng đợc lặp lại ở đầu câu là để liên kết câu ấy với nh÷ng c©u tríc cho chÆt h¬n (ë tï - ë tï, vèn tõ vùng Êy, cßn mét con tr©u...) Bài tập 3: Hiệu quả biểu đạt của việc đảo trật tự từ (in nghiêng) . a. Trong bài thơ Qua đèo Ngang: nhấn mạnh hình ảnh, tâm trạng nêu ở đầu câu (nhớ nớc, thơng nhà, lom khom, lác đác). b. Trong đoạn thơ của Tố Hữu: Rất đẹp hình anh lúc nắng chiều nhấn mạnh hình ảnh anh bộ đội ngày kháng chiến chống Pháp. Bµi tËp 4: - Cả câu (a) và (b) đều có cụm CV trung tâm là Tôi// thấy.. Câu (a) phần phụ nêu tên nhân vật và hành động của nhân vật. Câu (b) phần phụ có từ trịnh trọng chỉ cách thức hành động đứng trớc động từ, nhÊn m¹nh sù "lµm bé lµm tÞch" cña nh©n vËt. - Dùa vµo v¨n c¶nh, nhÊt lµ c©u cuèi cña ®o¹n trÝch, nªn dïng c©u (b) ®iÒn vµo chç trèng lµ hîp lý h¬n c¶. Bµi tËp 5: §o¹n kÕt bµi C©y tre víi 5 tõ xanh, nhòn nhÆn, ngay th¼ng, thuû chung, can đảm sẽ có rất nhiều cách sắp xếp trật tự từ..

(113) Cách sắp xếp của Thép Mới là hợp lý vì nói đúc kết đợc những phẩm chất đáng quý cña c©y tre theo nh tr×nh tù miªu t¶ trong bµi v¨n. Bµi tËp 6: (Giao vÒ nhµ) c. Híng dÉn häc ë nhµ.. - Nắm chắc cách lựa chọn trật tự từ trong câu với những hiệu quả biểu đạt.. - Lµm bµi tËp 6. Gîi ý: + Viết đoạn văn ngắn nói về lợi ích của việc đi bộ đối với sức khoẻ và hiểu biết thùc tÕ. + Có sử dụng, lựa chọn trật tự từ để viết đoạn văn và giải thích. - ChuÈn bÞ bµi tiÕt sau: LuyÖn tËp ®a c¸c yÕu tè tù sù vµ miªu t¶ vµo bµi v¨n nghÞ luËn. (N¾m kiÕn thøc vÒ yÕu tè tù sù, miªu t¶ trong v¨n nghÞ luËn; c¸c luËn ®iÓm, luËn cø...) Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. ( ThÕ L÷ ). TiÕt 73 –Bµi 18. Nhí rõng. A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: - Kü n¨ng: - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV: - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. Nội dung cần đạt. TiÕt 4 : LuyÖn TËp ®a c¸c yÕu tè tù sù vµ miªu t¶ vµo bµi v¨n nghÞ luËn * Mục tiêu cần đạt. Gióp HS:. - Cñng cè nh÷ng hiÓu biÕt vÒ c¸c yÕu tè tù sù vµ miªu t¶ trong v¨n nghÞ luËn.. - Vận dụng những hiểu biết đó để tập đa các yếu tố tự sự và miêu tả vào một đoạn, một bài văn nghị luận có đề tài gần gũi, quen thuộc. * TiÕn tr×nh lªn líp. a. ổn định lớp. kiểm tra bài cũ.. - GV ổn định những nền nếp bình thờng. - KiÓm tra bµi cò. + Chuyển đổi từ "nhẫn nại" trong câu "ông đốc tơi cời nhẫn nại chờ chúng tôi. + HS trình bày (trong trờng hợp này ông đốc có cần nhẫn nại không? Nếu đổi vị trí th× cã phï hîp víi néi dung c©u chuyÖn kh«ng?) → kh«ng cÇn chuyÓn. + GV nhận xét, chuyển tiếp để vào bài mới. b. Tæ chøc luyÖn tËp. Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt I. HÖ thèng một số vần đề: Hoạt động 1: - GV cho HS hệ thống các vấn đề lý + Yếu tố tự sự và miêu tả trong văn thuyÕt vÒ v¨n nghÞ luËn, yÕu tè tù sù nghÞ luËn lµ cÇn thiÕt, nhng ph¶i phï vµ miªu t¶ trong v¨n nghÞ luËn. hợp, có mức độ, không phá vỡ mạch HiÓu s©u s¾c h¬n c¸c bµi nghÞ luËn nghÞ luËn, cïng víi yÕu tè biÓu c¶m nổi tiếng, mẫu mực nh Hịch tớng sĩ, để bài nghị luận hấp dẫn. Nhân dân ta rất anh hùng, Lời kêu + Các bài nghị luận mẫu mực đã kết hîp sö dông c¸c yÕu tè tù sù, miªu gäi toµn quèc kh¸ng chiÕn....

(114) Hoạt động 2: GV cho HS suy nghĩ độc lập đề bài chung (viÕt bµi nghÞ luËn thuyÕt phôc các bạn thay đổi cách ăn mặc cho đứng đắn), trong đó có từng câu hỏi nhá: 1. Nên chọn những luận điểm nào để ®a vµo bµi viÕt? HS lµm viÖc theo nhãm. C¸c nhãm trình bày, trao đổi. GV bæ sung. HS tù ghi c¸c luËn ®iÓm cÇn thiÕt vµo vë bµi tËp.. 2. H·y lùa chän vµ s¾p xÕp c¸c luËn điểm để bài viết theo trình tự hợp lý. (HS dựa vào câu 1 để trả lời). 3. Cã nªn ®a yÕu tè tù sù, miªu t¶ vµo bµi viÕt kh«ng ? v× sao? NhËn xÐt ®o¹n v¨n (a) vµ (b) trong SGK. HS làm việc độc lập. Đứng tại chỗ trả lời. Lớp trao đổi thêm. GV bæ sung. HS tù söa trong vë bµi tËp.. t¶, biÓu c¶m mét c¸ch hîp lý, nhuÇn nhuyÔn. II. LuyÖn tËp.. Viết bài nghị luận để thuyết phục các bạn thay đổi cách ăn mặc cho đứng đắn 1. Chọn các luận điểm để đa vào bài văn.. a. GÇn ®©y, c¸ch ¨n mÆc cña c¸c b¹n có nhiều thay đổi, không còn giản dị, lµnh m¹nh nh tríc n÷a. b. ViÖc ch¹y theo c¸c "mèt" ¨n mÆc Êy cã nhiÒu t¸c h¹i... nhng c¸c b¹n lÇm tëng ¨n mÆc nh thÕ lµ v¨n minh... c. ViÖc ¨n mÆc cÇn phï hîp víi thêi đại, nhng cũng phải phù hợp với truyÒn thèng v¨n ho¸... vµ nãi lªn phÈm c¸ch... e. Các bạn cần thay đổi lại cách ăn mặc cho lành mạnh, đứng đắn. 2: S¾p xÕp luËn ®iÓm. S¾p xÕp hÖ thèng luËn ®iÓm theo tr×nh tù hîp lý lµ: a, b, c, e. 3: VËn dông yÕu tè tù sù vµ miªu t¶. + Trong luËn ®iÓm (a): "GÇn ®©y... đứng đắn" có thể kể về quan niệm của bạn đó (tự sự), có thể miêu tả về chiÕc quÇn hay ¸o mµ b¹n Êy mÆc. + Trong ®o¹n v¨n (a) cã yÕu tè tù sù (kÓ vÒ mét sè b¹n...), cã yÕu tè miªu t¶ (tãc, ¸o, quÇn...). + Trong ®o¹n v¨n (b), viÖc kÓ l¹i chuyÖn «ng Giuèc ®anh mÆc lÔ phôc nh vậy là cần thiết và hợp lý (đặt may bộ lễ phục, áo quần may hoa lộn ngợc, bị đám thợ phụ lột cả quần áo...). 4. Tr×nh bµy luËn ®iÓm. Các bạn cần thay đổi lại cách ăn mặc cho lành mạnh, đứng đắn. Gåm c¸c ý: + Gi¶n dÞ, gän gµng.. 4. Tr×nh bµy tríc tæ (líp) 1 luËn ®iÓm nào đó thành lời văn. HS làm việc độc lập (viết vào giấy nháp) đọc trớc lớp đoạn văn. Líp nhËn xÐt. GV bæ sung. + Phï hîp vãc d¸ng, mµu s¾c, kiÓu c¸ch. HS söa trong vë bµi tËp. + Phï hîp tõng n¬i, lóc, hoµn c¶nh... (S¾p xÕp thµnh c¸c c©u v¨n trong ®o¹n v¨n nghÞ luËn cã c¶ tù sù vµ miªu t¶). c. Híng dÉn häc ë nhµ.. - Cách đa yếu tố tự sự, miêu tả vào bài văn nghị luận (thời điểm, mức độ, tác dông...) - Lµm bµi tËp : + §a yÕu tè tù sù, miªu t¶ vµo mét trong nh÷ng luËn ®iÓm cßn l¹i (theo mÉu bµi tËp đã làm). + ViÕt thµnh ®o¹n v¨n. + Đa yếu tố tự sự, miêu tả vào bài tập làm văn theo đề sau: "Chớ coi thờng những cái xấu nhỏ, cái xấu ấy dù nhỏ đến mấy thì cũng phải cẩn thận đề phòng". Gîi ý : + TriÓn khai thµnh c¸c ý. + Các ý đó có thể dùng tự sự, miêu tả để biểu đạt?. - Chuẩn bị bài cho tiết sau (bài 30- Chơng trình địa phơng phần Văn)..

(115) GV cho HS viÕt bµi nghÞ luËn vÒ m«i trêng, tÖ n¹n hót thuèc l¸ gåm c¸c khÝa c¹nh nhá nh : thu gom phÕ th¶i, xö lý r¸c, n¹n hót thuèc l¸, ... Phân công mỗi tổ một đề tài nhỏ (tự chọn). Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. ( ThÕ L÷ ). TiÕt 73 –Bµi 18. Nhí rõng. A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: - Kü n¨ng: - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV: - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. Bài 30 : - Chơng trình địa phơng (phần Văn) - Chữa lỗi diễn đạt - ViÕt bµi TËp lµm v¨n sè 7. Nội dung cần đạt. (1 tiÕt) (1 tiÕt) ( 2 tiÕt). Tiết 1 : Chơng trình địa phơng (phần văn) * Mục tiêu cần đạt. Gióp HS: - Vận dụng kiến thức về các chủ đề văn bản nhật dụng (lớp 8) để tìm hiểu những vấn đề tơng ứng ở địa phơng. - Bớc đầu biết bày tỏ thái độ, cảm nghĩ của mình về những vấn đề đó bằng một văn b¶n ng¾n. * TiÕn tr×nh lªn líp. a. ổn định lớp. kiểm tra bài cũ.. - GV ổn định những nền nếp bình thờng. - KiÓm tra bµi cò + HÖ thèng c¸c v¨n b¶n nhËt dông ë líp 8, gåm: Thông tin về ngày Trái đất năm 2000. ¤n dÞch, thuèc l¸. Gi¸o dôc, ch×a kho¸ cña t¬ng lai... + GV chuyÓn tiÕp vµo bµi míi. b. Tổ chức các hoạt động dạy - học.. Hoạt động 1: GV nªu yªu cÇu cña tiÕt häc. + Những vấn đề nh môi trờng, tệ nạn xã hội ở địa phơng em (miền núi, đồng bằng, miÒn biÓn, thÞ trÊn, thµnh phè...) + Suy nghĩ của các em về vấn đề đó qua 1 bài nghị luận (sử dụng yếu tố kể, miêu tả, biểu cảm, cách diễn đạt, bố cục bài viết). Nội dung này các tổ đã chuẩn bị ở nhà. Hoạt động 2: - GV cho các tổ cử đại diện trình bày vấn đề (đề tài?, bố cục?, các ý?). Sau đó tổ chọn 1-2 bài làm khá để đọc trớc lớp. (Lớp 4 tổ = 8 bài viết). - Lớp trao đổi thêm về nội dung, cách viết, sử dụng các yếu tố miêu tả, kể và biểu c¶m trong bµi nghÞ luËn? c¶m xóc cña ngêi viÕt?... - GV nhận xét, bổ sung, chọn ra những bài làm khá để biểu dơng..

(116) - Cả lớp bàn bạc thống nhất lựa chọn và biên tập lại các bài khá, độc đáo để in thµnh néi san lµm tµi liÖu häc tËp cña líp. c. Híng dÉn häc ë nhµ.. - Tiếp tục suy nghĩ về những vấn đề môi trờng (tệ nạn) ở địa phơng các em. - Làm bài tập (1) và (2) của tiết học sau : Chữa lỗi diễn đạt TiÕt 73 –Bµi 18. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. ( ThÕ L÷ ). Nhí rõng. A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: - Kü n¨ng: - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV: - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. Nội dung cần đạt. TiÕt 2 : Chữa Lỗi diễn đạt (lỗi lô gíc) * Mục tiêu cần đạt. Giúp HS nhận ra lỗi và biết cách chữa lỗi trong những câu đợc nêu trong SGK. Qua đó trau dồi khả năng lựa chọn cách diễn đạt đúng trong những trờng hợp tơng tù khi nãi vµ viÕt. * TiÕn tr×nh lªn líp. a. ổn định lớp. kiểm tra bài cũ.. - GV ổn định những nền nếp bình thờng. - KiÓm tra bµi cò: + Chuyển đổi từ "nhẫn nại" trong câu Ông đốc tơi cời nhẫn nại chờ chúng tôi (HS đã đợc gợi ý. Đứng tại chỗ trả lời, lớp và GV bổ sung). + Kiểm tra việc chuẩn bị 2 bài tập của HS về lỗi diễn đạt. b. Tổ chức các hoạt động dạy - học.. Hoạt động 1: Phát hiện và chữa những lỗi diễn đạt liên quan đến lô gíc trong bài tập 1. GV lần lợt cho HS đọc câu hỏi, làm việc độc lập, đứng tại chỗ trả lời. Lớp nhận xÐt. GV bæ sung. HS söa vµo vë bµi tËp. C©u a: - Lỗi diễn đạt: quần áo, dày dép (nghĩa rộng) còn đồ dùng học tập không có nghÜa réng h¬n quÇn ¸o, dµy dÐp. - C¸ch söa: + Chúng em đã giúp các bạn HS những vùng bị bão lụt quần áo, dày dép và nhiều đồ dùng sinh hoạt khác. + Chúng em đã giúp nhiều quần áo, dày dép và đồ dùng sinh hoạt khác cho các b¹n HS nh÷ng vïng bÞ b·o lôt... C©u b: - Lỗi : Thanh niên lại để đồng nhất với bóng đá. (nói chung: nghĩa rộng, nói riêng: nghÜa hÑp) - C¸ch söa: + Trong thanh niªn nãi chung vµ sinh viªn nãi riªng, niÒm say mª häc tËp lµ nh©n tố quan trọng dẫn đến thành công. + Trong thể thao nói chung và bóng đá nói riêng, niềm say mê... thành công. C©u c: - Lỗi: Lão Hạc, bớc đờng cùng, Ngô Tất Tố lại để cùng 1 trờng từ vựng..

(117) - C¸ch söa: + Lão Hạc bớc đờng cùng và Tắt đèn đã giúp chúng ta hiểu sâu sắc thân phận của ngêi n«ng d©n ViÖt Nam tríc C¸ch m¹ng th¸ng T¸m. + Nam Cao, Nguyễn Công Hoan, Ngô Tất Tố đã giúp chúng ta hiểu ... tháng Tám. C©u d: - Lỗi : Trí thức có nghĩa bao hàm lại để cùng trờng từ vựng với bác sĩ. - C¸ch söa: + Em muèn trë thµnh mét ngêi trÝ thøc hay mét chiÕn sÜ Q§ND ViÖt Nam? + Em muèn trë thµnh mét kü s chÕ t¹o m¸y hay mét b¸c sÜ? Câu e: - Lỗi : - Nghệ thuật (nghĩa rộng) bao hàm cả ngôn từ, ngời viết lại đặt ngang hµng (mµ cßn). - C¸ch söa: + Bµi th¬ kh«ng chØ hay vÒ nghÖ thuËt mµ cßn s¾c s¶o vÒ néi dung. + Bµi th¬ kh«ng chØ hay vÒ bè côc mµ cßn s¾c s¶o vÒ ng«n tõ. C©u g: - Lçi: (Gièng lçi c©u ®, e). - C¸ch söa: + Trªn s©n ga chØ cßn l¹i hai ngêi. Mét ngêi th× cao gÇy, cßn mét ngêi th× thÊp bÐo. + Trªn s©n ga chØ cßn l¹i hai ngêi. Mét ngêi th× mÆc ¸o tr¾ng, cßn ngêi th× mÆc ¸o ca r«. Lu ý : + C¸ch söa c¸c c©u h, i, ki gièng c¸c c©u trªn. + GV cã thÓ cho HS bæ sung thªm nh÷ng c¸ch söa kh¸c cho phong phó c¸ch diÔn đạt. + GV cho HS rút ra lỗi diễn đạt trong các câu do lỗi về lô gíc; không hiểu các khái niÖm, sù vËt, sù viÖc trong mèi quan hÖ phô thuéc, bao hµm hay ngang b»ng... Hoạt động 2: Tìm lỗi diễn đạt trong bài làm văn, trong giao tiếp hàng ngày, trên các phơng tiện thông tin đại chúng (bài tập 2) - GV chuẩn bị một số bài làm của HS có những câu sai về diễn đạt để làm t liệu. HS lên bảng trình bày lỗi diễn đạt và đề xuất cách sửa. Líp vµ GV nhËn xÐt, bæ sung. - GV cho 1 đề tài (đi học muộn) và gọi 2 hoặc 3 HS lên tham gia cuộc thoại. Lớp theo dâi thËt s¸t (cã thÓ ghi l¹i vµo giÊy, cã thÓ GV dïng m¸y ghi ©m). + Tìm ra những câu sai lô gíc, phạm lỗi diễn đạt. + §Ò xuÊt c¸c c¸ch söa. - GV cho HS tìm trong sách, báo... các câu sai lô gíc và đề xuất cách sửa. c. Híng dÉn häc ë nhµ.. - HS nhớ kỹ những lỗi diễn đạt liên quan đến lô gíc và cách sửa lỗi đó. - Hệ thống hoá kiến thức về miêu tả, tự sự, biểu cảm trong nghị luận để làm bài v¨n gi¶i thÝch hoÆc chøng minh. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. ( ThÕ L÷ ). TiÕt 73 –Bµi 18. Nhí rõng. A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: - Kü n¨ng: - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV: - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. Nội dung cần đạt.

(118) TiÕt 3, 4. ViÕt bµi tËp lµm v¨n sè 7 - v¨n nghÞ luËn (Lµm t¹i líp). * mục tiêu cần đạt. Gióp HS: - VËn dông kü n¨ng ®a c¸c yÕu tè tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m vµo viÖc viÕt bµi v¨n chứng minh (hoặc giải thích) một vấn đề xã hội (hay văn học). - Tự đánh giá chính xác hơn trình độ tập làm văn của bản thân, từ đó rút ra những kinh nghiệm cần thiết để các bài làm văn sau đạt kết quả tốt hơn. * TiÕn tr×nh lªn líp Trong SGK đã giới thiệu một số đề nghị luận (giải thích, chứng minh) về văn học và xã hội, HS có thể tham khảo đợc. Các tổ chuyên môn, GV bộ môn không nên sử dụng các đề bài đó. Tổ chuyên môn nên thống nhất ra chung đề nghị luận để HS làm trong 2 tiết. + Nếu là nghị luận văn học thì dựa vào các tác phẩm văn học ở kỳ 2 để tổng hợp đề (tình yêu thiên nhiên, lòng yêu nớc, tinh thần nhân đạo, nghệ thuật...). + Nếu là nghị luận xã hội thì chọn các chủ đề về di tích, danh thắng, môi trờng... + Nên có phần tự luận và trắc nghiệm trong đề bài (phù hợp với thời gian làm bài). Hoạt động 1: Giới thiệu đề văn - GV chép đề bài lên bảng (đề phù hợp chơng trình và từng địa phơng). - Chép sạch, chính xác, đẹp. Hoạt động 2: Tổ chức cho HS làm bài. - GV nhắc nhở thái độ làm bài của HS. - GV có thể giải đáp những thắc mắc của HS (nếu có). Hoạt động 3: Thu bài và nhận xét. - Thu bµi theo bµn hoÆc theo tæ. - Nhận xét tinh thần và thái độ làm bài của HS. Chó ý : Híng dÉn HS chuÈn bÞ kÕ ho¹ch vµ néi dung tæng kÕt phÇn V¨n (trong 3 tiÕt). Tiết 1: Tổng kết về thơ trung đại, hiện đại. Tiết 2: Tổng kết về văn nghị luận trung đại, hiện đại. TiÕt 3: Tæng kÕt vÒ v¨n häc níc ngoµi vµ v¨n b¶n nhËt dông. HS chuÈn bÞ theo c©u hái trong SGK. TiÕt 73 –Bµi 18. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. ( ThÕ L÷ ). Nhí rõng. A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: - Kü n¨ng: - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV: - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. Bµi 31 :. - Tæng kÕt phÇn V¨n (1 tiÕt) - ¤n tËp vµ kiÓm tra phÇn TiÕng ViÖt (1 tiÕt) - V¨n b¶n têng tr×nh (1 tiÕt). Nội dung cần đạt.

(119) - LuyÖn tËp lµm v¨n b¶n têng tr×nh (1 tiÕt). TiÕt 1:. Tæng kÕt phÇn v¨n. * Mục tiêu cần đạt. Giúp HS củng cố, hệ thống hoá kiến thức qua các văn bản đã học trong SGK lớp 8 (chủ yếu là cụm bài về thơ) với đặc trng thể loại, nội dung chủ yếu và nét đặc sắc nghệ thuËt tiªu biÓu cña mçi v¨n b¶n. * Tổ chức các hoạt động dạy - học. Hoạt động 1 : 1. Hệ thống hoá kiến thức. - GV cho HS đọc yêu cầu tổng kết ở mục (1). GV có thể kẻ bảng hệ thống (nh SGK). HS mở vở bài tập đã chuẩn bị ở nhà, đứng tại chỗ trả lời hoặc lên bảng điền vào bảng hệ thống. Các HS khác theo dõi, đối chiếu với sự chuẩn bị của mình, góp ý - bổ sung. - GV nhận xét, đánh giá. Sau đó có thể trình bày bảng hệ thống ôn tập bằng máy chiÕu (qua giÊy trong) hoÆc b¶ng phô (lÇn lît c¸c bµi 15, 16, 18, 19, 20, 24, 26, 27). MÉu: V¨n b¶n T¸c gi¶ ThÓ lo¹i Gi¸ trÞ néi dung chñ yÕu Kh¸t khao tù do; ch¸n gÐt c¶nh sèng tï Nhí rõng ThÕ L÷ Th¬ míi tóng, tÇm thêng, gi¶ dèi vµ lßng yªu níc thÇm kÝn. thÇn l¹c quan c¸ch m¹ng, phong th¸i ChÝ Th¬ tø Tinh Tøc c¶nh P¾c Bã Hå ung dung vµ t©m hån hoµ hîp víi thiªn Minh tuyÖt nhiªn Hoạt động 2: 2. So sánh hình thức nghệ thuật thơ. GV cho HS đọc yêu cầu ở mục (2) HS đứng tại chỗ trả lời. GV bổ sung. Yêu cầu nh sau: a. Ba văn bản (trong bài 15, 16) là Cảm tác vào nhà ngục Quảng Đông, Đập đá ở Côn Lôn, Muốn làm thằng Cuội, đều thuộc thể thơ thất ngôn bát cú Đờng luật. Thể thơ này có số câu chữ đợc hạn định, với luật bằng trắc, phép đối, quy tắc gieo vần rất chặt chẽ. (ở lớp 7 có bài Qua Đèo Ngang và Bạn đến chơi nhà). b. Ba văn bản (trong bài 18, 19) là Nhớ rừng, Quê hơng, Ông đồ. Số chữ trong các câu bằng nhau (Nhớ rừng, Quê hơng mỗi câu 8 chữ, Ông đồ mỗi câu 5 chữ), đều có vần nhịp điệu, tức là cũng có quy tắc nhất định, nhng không chặt chẽ gò bó nh thơ luật Đờng: Có số câu không hạn định, lời thơ tự nhiên, không có ớc lệ khuôn sáo, cảm xúc nhà thơ đợc bộc lộ chân thật... Vì vậy gọi là thơ mới (từ năm 1932). (HS đối chiếuvới bài chuẩn bị ở nhà, tự sửa trong vở bài tập). Hoạt động 3: 3. So s¸nh c¸c v¨n b¶n tù sù. - GV cho HS nêu nội dung và nghệ thuật của một số văn bản tự sự đã học ở lớp 8. Lớp trao đổi, bổ sung. GV nhận xét, đánh giá, bổ sung. - Yªu cÇu nh sau: Ba v¨n b¶n lµ Trong lßng mÑ, Tøc níc vì bê, L·o H¹c. a. Gièng nhau + Néi dung: Nh÷ng ®au khæ, bi kÞch cña con ngêi trong x· héi cò. Tè c¸o x· héi phong kiÕn, th«ng c¶m víi sè phËn con ngêi. + Nghệ thuật: Những tác phẩm tự sự đã xây dựng đợc những nhân vật điển hình. KÕt hîp c¸c yÕu tè kÓ, miªu t¶, biÓu c¶m. b. Kh¸c nhau Néi dung: + Trong lòng mẹ là tình cảm của bé Hồng đối với mẹ. + Tøc níc vì bê lµ tiÒm n¨ng ph¶n kh¸ng cña ngêi phô n÷ n«ng d©n tríc c¸ch m¹ng. + L·o H¹c lµ tÊm lßng nh©n hËu bao dung vµ c¸i chÕt thª th¶m cña ngêi n«ng d©n. NghÖ thuËt : + Trong lòng mẹ văn hồi ký kết hợp kể và bộc lộ cảm xúc, giọng văn đằm thắm giµu chÊt tr÷ t×nh, h×nh ¶nh so s¸nh giµu søc gîi c¶m..

(120) + Tøc níc vì bê x©y dùng tÝnh c¸ch nh©n vËt ®iÓn h×nh qua c¸c chi tiÕt, hµnh động, ngôn ngữ của nhân vật; phong cách khẩu ngữ nhuần nhuyễn. + Lão Hạc là lối kể chuyện kết hợp với tả, bình luận. Nhân vật có đời sống nội tâm phong phó (l·o H¹c, «ng gi¸o); c¸ch x©y dùng t×nh huèng truyÖn hÊp dÉn... (HS ghi nh÷ng néi dung chÝnh vµo vë) Híng dÉn HS ë nhµ ChuÈn bÞ tiÕt tæng kÕt phÇn V¨n ë bµi 33. ChuÈn bÞ bµi tiÕt sau: ¤n tËp phÇn TiÕng ViÖt. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. ( ThÕ L÷ ). TiÕt 73 –Bµi 18. Nhí rõng. A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: - Kü n¨ng: - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV: - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. Nội dung cần đạt. TiÕt 2:. ¤N tËp vµ kiÓm tra phÇn tiÕng viÖt * Mục tiêu cần đạt. Gióp HS: - HÖ thèng nh÷ng kiÕn thøc tiÕng ViÖt vÒ c¸c kiÓu c©u (nghi vÊn, cÇu khiÕn, c¶m thán, phủ định) các hành động nói, hội thoại, lựa chọn trật tự từ trong câu... - Vận dụng những hiểu biết đó để làm văn bản thuyết minh, nghị luận... và các hoạt động giao tiếp khác. * Tæ chøc «n tËp. - HS đã đợc thông báo trớc về tiết ôn tập này, đã hệ thống lại lý thuyết và làm các bµi tËp trong SGK. - GV có thể vừa kiểm tra lý thuyết vừa luyện tập thực hành để củng cố lý thuyết. - GV cho HS lÇn lît lµm c¸c bµi tËp cña c¸c phÇn theo bè côc cña SGK. Hoạt động 1: 1. ¤n tËp c¸c kiÓu c©u. Bài tập 1: GV cho HS làm việc độc lập, đứng tại chỗ trả lời, lớp trao đổi. GV bổ sung. Yêu cầu : Cả 3 câu đều là câu trần thuật. Bài tập 2: Đặt câu nghi vấn. HS làm việc độc lập. Đứng tại chỗ trả lời. Lớp trao đổi, góp ý. GV bổ sung. HS sửa vào vở bài tập. Yªu cÇu: + C¸i b¶n tÝnh tèt cña ngêi ta cã thÓ bÞ nh÷ng nçi lo l¾ng, buån ®au Ých kû che lÊp mÊt kh«ng? + Nh÷ng g× cã thÓ che lÊp mÊt c¸i b¶n tÝnh tèt cña ngêi ta? + C¸i b¶n tÝnh tèt cña ngêi ta cã thÓ bÞ nh÷ng g× che lÊp mÊt? Bài tập 3 : Đặt câu cảm thán có từ "buồn" (hoặc vui, hay đẹp...) C¸ch tæ chøc (gièng bµi tËp 1, 2). Yªu cÇu + Chao «i buån ! + ¤i buån qu¸ ! + Buån ¬i lµ buån !....

(121) Bµi tËp 4: Yªu cÇu nhËn diÖn c¸c kiÓu c©u lµ: + C©u trÇn thuËt lµ c¸c c©u 1, 3, 6. + C©u cÇu khiÕn lµ c©u 4. + C©u cã h×nh thøc cÊu t¹o lµ kiÓu c©u nghi vÊn : c©u 2, 5, 7. + Câu nghi vấn dùng để hỏi là câu 7. (ăn hết tiền lấy gì mà ma chay?) + Câu nghi vấn không dùng để hỏi là câu 2, 5. + Câu phủ định bác bỏ là câu 6. (bác bỏ nội dung câu 4, 5). Hoạt động 2. II. ÔN tập về hành động nói. Do néi dung qu¸ dµi, GV tæ chøc cho HS gi¶i c¸c bµi tËp trong SGK. (giao viÖc cho c¸ nh©n hoÆc nhãm). GV bæ sung. Yªu cÇu nh sau: Bài tập 1: Xác định hành động nói của các câu trong bảng: - KÓ, tr×nh bµy. - Béc lé c¶m xóc ng¹c nhiªn tríc sù lo xa cña l·o H¹c. - Trình bày, nhận định về sức khoẻ của lão Hạc. - Điều khiển, đề nghị lão Hạc để tiền mà ăn. - Tr×nh bµy gi¶i thÝch tiÕp ý trªn. - Tr×nh bµy, b¸c bá ý «ng gi¸o. - Hái chÝnh m×nh (hÕt tiÒn lóc chÕt lÇy g× lo liÖu). Bµi tËp 2: S¾p xÕp c¸c c©u ë bµi tËp 1 theo c¸c cét nh sau: Sè TT Hành động nói H×nh thøc cña c¸c kiÓu c©u C¸ch dïng cho s½n đợc thực hiện (1) c©u kÓ tr×nh bµy trùc tiÕp (2) c©u hái béc lé c¶m xóc gi¸n tiÕp (3) c©u c¶m th¸n tr×nh bµy trùc tiÕp (4) c©u cÇu khiÕn ®iÒu khiÓn trùc tiÕp (5) c©u c¶m th¸n tr×nh bµy gi¸n tiÕp (6) câu phủ định tr×nh bµy trùc tiÕp (7) c©u hái hái trùc tiÕp Hoạt động 3: III. ¤N tËp vÒ chän trËt tù tõ trong c©u. GV cho HS lÇn lît gi¶i quyÕt c¸c bµi tËp. Vì thời gian trong 1 tiết nên HS đứng tại chỗ trả lời. GV bổ sung. HS tù söa ch÷a trong vë bµi tËp. §¸p ¸n nh sau: Bµi tËp 1: Gi¶i thÝch lý do s¾p xÕp c¸c côm tõ in nghiªng trong v¨n b¶n Th¸nh Giãng: - Con ngựa sắt có giá trị lớn hơn cái roi sắt. Ngựa, roi sắt là để tấn công (đánh), giáp sắt để phòng bị (đỡ) → đánh đợc quan tâm trớc đỡ. - Các trạng thái và hoạt động của sứ giả đợc sắp xếp theo đúng trình tự: đầu tiên là tâm trạng kinh ngạc, sau đó là mừng rỡ, cuối cùng là hoạt động về tâu vua. Bµi tËp 2: Gi¸ trÞ kh¸c nhau cña trËt tù tõ trong c©u: - a: Nèi kÕt c©u (ý vua - ý vua). - b: Nhấn mạnh, làm nổi bật đề tài của câu nói (của Bác - của Bác). Bài tập 3: Đối chiếu 2 câu, tìm tính nhạc khi đổi trật tự từ man mác (câu a rõ tính nh¹c h¬n). Híng dÉn häc ë nhµ.. + Suy nghĩ sâu hơn, kỹ hơn về các nội dung ôn tập (ngữ pháp, hành động nói, chọn trật tự từ trong câu... để chuẩn bị cho tiết kiểm tra Tiếng Việt ở bài 32). + ChuÈn bÞ bµi tiÕt sau: V¨n b¶n têng tr×nh.. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. ( ThÕ L÷ ). A. Mục tiêu cần đạt:. TiÕt 73 –Bµi 18. Nhí rõng.

(122) - KiÕn thøc: - Kü n¨ng: - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV: - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. TiÕt 3 :. Nội dung cần đạt. V¨n b¶n têng tr×nh. * mục tiêu cần đạt. Gióp HS: - HiÓu nh÷ng trêng hîp cÇn viÕt v¨n b¶n têng tr×nh. - Nắm đợc những đặc điểm của văn bản tờng trình. - Biết làm 1 văn bản tờng trình đúng quy cách. * TiÕn tr×nh lªn líp. a. ổn định lớp. kiểm tra bài cũ.. - GV ổn định những nền nếp bình thờng. - KiÓm tra bµi cò. + Kể những văn bản hành chính, công vụ mà em đã học và em biết? (đơn từ, biên bản, báo cáo, đề nghị...). + GV chuyÓn tiÕp giíi thiÖu bµi míi. b. Tổ chức các hoạt động dạy - học. Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt I. §Æc ®iÓm cña v¨n b¶n têng tr×nh Hoạt động 1: - GV cho HS đọc 2 bản tờng trình 1. Ngời viết, ngời nhận tờng trình. (về việc nộp bài chậm và mất xe Mục đích : xin nộp bài chậm hơn. và đề nghị nhà trờng giúp tìm xe đạp). Nêu các câu hỏi: đạp... + Mục đích viết tờng trình? + Chó ý g× vÒ néi dung vµ h×nh thøc Néi dung : tr×nh bµy lý do, sù viÖc... Hình thức : trang trọng, đúng quy cña b¶n têng tr×nh? c¸ch. + Nh÷ng viÖc cÇn têng tr×nh? Nh÷ng viÖc cÇn têng tr×nh ë trêng em trong sinh ho¹t vµ häc tËp nh ®i häc muén, lµm gÉy bµn thÕ, kh«ng mang khăn quàng đỏ... (mất tài sản không lín th× kh«ng nªn lµm têng tr×nh tíi c¬ quan c«ng an). - GV cho HS đọc yêu cầu mục (2) về 2. Tờng trình để cấp trên hoặc 1 tổ c¸c t×nh huèng cÇn lµm têng tr×nh. chức nào đó hiểu đúng bản chất sự HS đứng tại chỗ trả lời, giải thích. việc. Lớp trao đổi. GV bổ sung. Têng tr×nh cÇn nãi râ néi dung, têng - GV cho HS rút ra đặc điểm của t- trình cho ai, sự việc, thời gian... êng tr×nh. (tờng trình khác báo cáo, đơn từ, biên b¶n). II. C¸ch lµm v¨n b¶n têng tr×nh. Hoạt động 2: - GV cho HS trao đổi các tình huống 1. Tình huống cần phải viết bản ttrong SGK (về những tình huống nên ờng trình: vµ kh«ng cÇn lµm b¶n têng tr×nh. + Mục đích tờng trình? HS đứng tại chỗ trả lời. GV bổ sung. + Sự việc xảy ra cha? + Cấp trên có cơ sở để hiểu bản chất sù viÖckh«ng?.

(123) 2. C¸ch lµm v¨n b¶n têng tr×nh (SGK). a. ThÓ thøc më ®Çu têng tr×nh. - Tªn quèc hiÖu, tiªu ng÷. - Tªn v¨n b¶n: B¶n têng tr×nh VÒ viÖc... - Lêi më ®Çu : KÝnh göi... b. Néi dung têng tr×nh: ngêi viÕt, thêi gian, sự việc, địa điểm. c. ThÓ thøc kÕt thóc têng tr×nh: Thêi gian, địa điểm làm tờng trình, chữ ký - hä tªn ngêi lµm têng tr×nh. - GV cho HS đọc ghi nhớ (HS ghi ý - Ghi nhớ: (SGK) khái niệm, đặc chÝnh phÇn Ghi nhí) ®iÓm, c¸ch lµm. - GV cho HS đọc phần lu ý trong 3. Lu ý: về quy cách chữ viết, trình SGK. bµy mét v¨n b¶n têng tr×nh (SGK). - GV cho HS đọc thầm mục (2) về c¸ch lµm mét v¨n b¶n têng tr×nh. Sau đó GV dùng bảng phụ hoặc đèn chiếu để cho HS thấy thể thức, nội dung, quy c¸ch cña mét b¶n têng tr×nh.. c. Híng dÉn häc ë nhµ.. - Nắm khái niệm, đặc điểm cách làm và cách trình bày văn bản tờng trình. - Lµm bµi tËp 1, 2, 3 tiÕt. LuyÖn tËp lµm v¨n b¶n têng tr×nh. TiÕt 73 –Bµi 18. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. ( ThÕ L÷ ). Nhí rõng. A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: - Kü n¨ng: - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV: - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. Nội dung cần đạt. TiÕt 4 :. LUyÖn tËp lµm v¨n b¶n têng tr×nh. * Mục tiêu cần đạt. Gióp HS: - Ôn tập lại những tri thức về văn bản tờng trình (mục đích, yêu cầu, cấu tạo). - N©ng cao n¨ng lùc viÕt têng tr×nh cho HS. * TiÕn tr×nh lªn líp. a. ổn định lớp. kiểm tra bài cũ.. - GV ổn định những nền nếp bình thờng. - KiÓm tra bµi cò + KiÕn thøc lý thuyÕt vÒ v¨n b¶n têng tr×nh. + Tình hình làm 3 bài tập đã giao. + GV nhËn xÐt vµ chuyÓn tiÕp vµo tiÕt luyÖn tËp. b. Tæ chøc luyÖn tËp.. Phần ôn tập lý thuyết đợc thực hiện trong khi kiểm tra bài cũ. GV tiến hành tổ chức các hoạt động để HS luyện tập làm văn bản tờng trình. Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt Hoạt động 1: Bµi tËp 1: ChØ ra nh÷ng chç sai trong c¸c t×nh huèng: - GV cho HS đọc yêu cầu bài tập 1. a. Cô giáo chủ nhiệm muốn bạn ấy nhận.

(124) HS mở vở bài tập đã chuẩn bị ở nhà, rõ khuyết điểm và thành khẩn sửa chữa ! tr×nh bµy cho líp nghe. Líp nhËn xÐt. (cÇn) b. Đại hội Chi đội lại làm tờng trình GV bæ sung. HS söa vµo vë bµi tËp. (kh«ng cÇn). c. Thành tích của Chi đội lại viết tờng tr×nh (kh«ng cÇn). (T×nh huèng b vµ c) (kh«ng phï hîp víi v¨n b¶n têng tr×nh) - HS đứng tại chỗ nêu 2 tình huống Bài tập 2: (hoÆc nhiÒu t×nh huèng) cÇn lµm têng Hai t×nh huèng cÇn têng tr×nh: + §i häc muén v× gióp 1 em bÐ r¬i tr×nh. xuèng ao. + Bµi kiÓm tra bÞ ®iÓm kÐm v× tèi qua không ôn bài, xem bóng đá quá khuya... Hoạt động 2: Bµi tËp 3. GV cho HS độc lập làm việc, viết vào Viết tờng trình tại lớp với những tình vë bµi tËp. huống cụ thể mà HS đã gặp. Gọi HS đọc trớc lớp. Lớp nhận xét. HS viết đúng quy cách của bản tờng GV nhËn xÐt, bæ sung. tr×nh. c. Híng dÉn häc ë nhµ.. - N¾m yªu cÇu, c¸ch thøc lµm v¨n b¶n têng tr×nh. - ChuÈn bÞ tiÕt sau kiÓm tra TiÕng ViÖt (häc kú 2): «n lý thuyÕt vµ lµm l¹i c¸c bµi tËp khã trong SGK vµ c¸c s¸ch n©ng cao kh¸c. TiÕt 73 –Bµi 18. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. ( ThÕ L÷ ). Nhí rõng. A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: - Kü n¨ng: - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV: - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. Bµi 32. TiÕt 1. Nội dung cần đạt. - Tr¶ bµi kiÓm tra V¨n (1 tiÕt) - ¤n tËp vµ kiÓm tra TiÕng ViÖt tiÕp theo (1 tiÕt) - Tr¶ bµi TËp lµm v¨n sè 7 (1 tiÕt) - V¨n b¶n th«ng b¸o (1 tiÕt). Tr¶ bµi kiÓm tra v¨n * Mục tiêu cần đạt. Gióp HS hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc V¨n häc, TiÕng ViÖt vµ TËp lµm v¨n th«ng qua đề văn, bài làm văn. Từ đó HS tự đánh giá năng lực làm văn nghị luận về vấn đề văn học hay x· héi vµ c¸c kü n¨ng kh¸c trong lµm v¨n. * TiÕn tr×nh lªn líp..

(125) a. ổn định lớp. kiểm tra bài cũ.. - GV ổn định những nền nếp bình thờng. - Kh«ng kiÓm tra bµi cò v× c¸c giê sau chñ yÕu lµ «n tËp, tæng kÕt, kiÓm tra. b. Tæ chøc tr¶ bµi.. Hoạt động 1:. 1. Tìm hiểu đề, tìm ý.. - GV chép lại đề văn lên bảng. - GV cho HS xác định đề (về nội dung, thể loại, các ý lớn, nhỏ...) Hoạt động 2: 2. LËp dµn ý. - GV cho HS lËp dµn ý (3 phÇn, néi dung mçi phÇn...) - Xác định cách viết phù hợp (sử dụng từ ngữ, kiểu câu, đa yếu tố miêu tả, biểu c¶m vµo v¨n nghÞ luËn ?...) Hoạt động 3: 3. NhËn xÐt t×nh h×nh lµm bµi cña HS. - GV nhËn xÐt nh÷ng u ®iÓm, h¹n chÕ chung. - Những điểm nổi bật, đặc biệt trong bài làm này. - Đánh giá mức độ tiến bộ của HS trong học tập ngữ văn. Hoạt động 4: 4. Trả bài, đọc mẫu và lấy điểm vào sổ. - GV trả bài cho HS. HS đọc thầm, xem kỹ những chỗ GV phê, nhận xét. - Đọc mẫu một số bài làm tốt để HS học tập. - LÊy ®iÓm vµo sæ. c. Híng dÉn häc ë nhµ.. - HÖ thèng kiÕn thøc V¨n, TiÕng ViÖt, TËp lµm v¨n häc kú 2 vµ c¶ n¨m. - Hệ thống hoá kiến thức Tiếng Việt để tiết sau kiểm tra. TiÕt 73 –Bµi 18. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. ( ThÕ L÷ ). Nhí rõng. A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: - Kü n¨ng: - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV: - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. TiÕt 2. Nội dung cần đạt. «n tËp vµ KiÓm tra tiÕng viÖt (tiÕp theo). * Mục tiêu cần đạt. Gióp HS «n tËp vµ lµm tèt bµi kiÓm tra theo 3 néi dung (c¸c kiÓu c©u, c¸c hµnh động nói, chọn trật tự từ trong câu). * Tæ chøc kiÓm tra. - SGK có giới thiệu các bài tập, các đề về Tiếng Việt nhng GV không nên lấy đó làm đề kiểm tra. - Tổ chuyên môn, nhóm chuyên môn nên ra các đề khác có đủ 3 nội dung đã học, kÕt hîp c¶ lý thuyÕt vµ thùc hµnh, dùa vµo c¸c v¨n b¶n v¨n häc, c¸c bµi phª b×nh... lµm căn cứ ra đề kiểm tra Tiếng Việt. - GV tổ chức cho HS làm bài: thái độ nghiêm túc, khách quan. Gợi ý về đáp án các bài tập trong SGK nh sau: Bµi tËp phÇn Ng÷ ph¸p. c©u a: c©u cÇu khiÕn c©u e: c©u cÇu khiÕn.

(126) c©u b: c©u trÇn thuËt c©u g: c©u c¶m th¸n c©u c: c©u nghi vÊn c©u h: TrÇn thuËt c©u d: c©u nghi vÊn. Bài tập phần Hành động nói. c©u a: béc lé c¶m xóc c©u d: ®e do¹ câu b: phủ định câu e: khẳng định c©u c: khuyªn nhñ. Bµi tËp phÇn Lùa chän trËt tù tõ trong c©u. 1. Dïng tõ chØ c¸ch thøc (rãn rÐn, mét c¸ch rãn rÐn). ViÕt l¹i nh sau: - Rón rén, chị Dậu bng một bát [cháo] lớn đến chỗ chồng nằm. - Chị Dậu bng một bát [cháo] lớn đến chỗ chồng nằm. - Chị Dậu bng một bát [cháo] lớn đến chỗ chồng nằm một cách rón rén. 2. Động từ đợc đặt ở đầu câu, nếu viết lại là: Anh Dậu hoảng quá, vội để bát cháo xuống phản và lăn đùng ra đó, không nói đợc c©u g×. 3. Hoảng quá đặt ở câu làm tăng tình trạng hoảng sợ của anh Dậu, gây tính chất bÊt ngê, bÊt th×nh l×nh. Nếu để sau (nh viết lại) sẽ không hay bằng. TiÕt 73 –Bµi 18. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. ( ThÕ L÷ ). Nhí rõng. A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: - Kü n¨ng: - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV: - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. Nội dung cần đạt. TiÕt 3. Tr¶ bµi tËp lµm v¨n sè 7 * Mục tiêu cần đạt. Gióp HS mét lÇn n÷a thÊy tÇm quan träng cña viÖc ®a yÕu tè tù sù, miªu t¶, biÓu cảm vào văn bản nghị luận (chứng minh hoặc giải thích) về một vấn đề nào đó (văn học hoặc đời sống xã hội). HS qua bµi lµm rót kinh nghiÖm cho bµi viÕt sau. * TiÕn tr×nh lªn líp a. ổn định lớp. kiểm tra bài cũ.. - GV ổn định những nền nếp bình thờng. - KiÓm tra bµi cò. + HÖ thèng kiÕn thøc th¬ tr÷ t×nh ë líp 8. + KiÕn thøc vÒ v¨n b¶n nghÞ luËn. b. Tæ chøc tr¶ bµi.. Hoạt động 1: 1. Tìm hiểu đề, tìm ý. - GV ghi lại đề lên bảng. - Hớng dẫn HS tìm hiểu yêu cầu của đề (thể loại, nội dung, các ý...). Hoạt động 2: 2. Lập dàn ý đề văn..

(127) - GV cho HS x©y dùng dµn bµi 3 phÇn, luËn ®iÓm - luËn cø - luËn chøng ë phÇn th©n bµi. - Xác định cách viết phù hợp với giọng văn nghị luận có sử dụng các yếu tố tự sự, miªu t¶, biÓu c¶m - giäng ®iÖu... Hoạt động 3:. 3. NhËn xÐt t×nh h×nh lµm bµi cña HS.. Hoạt động 4:. 4. Trả bài, đọc mẫu, lấy điểm.. - Nh÷ng u, khuyÕt ®iÓm chÝnh (so víi bµi tríc, so víi c¸c líp trong khèi). - Nh÷ng bµi kh¸, tèt vµ nh÷ng bµi yÕu kÐm. - Cách sửa lỗi dùng từ, đặt câu, diễn đạt. - GV trả bài cho HS. HS đọc thầm bài của mình. Chú ý lời phê của GV. - Cho đọc một vài bài văn hay nhất để lớp học tập. - LÊy ®iÓm vµo sæ: ChÝnh x¸c. c. Híng dÉn häc ë nhµ.. - ChuÈn bÞ néi dung Tæng kÕt phÇn V¨n (tiÕp theo). - ChuÈn bÞ bµi tiÕt sau: V¨n b¶n th«ng b¸o TiÕt 73 –Bµi 18. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. ( ThÕ L÷ ). Nhí rõng. A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: - Kü n¨ng: - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV: - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. Nội dung cần đạt. TiÕt 4. V¨n b¶n th«ng b¸o * Mục tiêu cần đạt. Gióp HS: - HiÓu nh÷ng trêng hîp cÇn viÕt th«ng b¸o. - Nắm đợc đặc điểm của văn bản thông báo. - Biết làm một văn bản thông báo đúng quy cách. * TiÕn tr×nh lªn líp. a. ổn định lớp. kiểm tra bài cũ.. - GV ổn định những nền nếp bình thờng. - KiÓm tra bµi cò. + Mục đích, đặc điểm, cách thức làm văn bản tờng trình. + HS đứng tại chỗ trả lời. + GV nhËn xÐt vµ chuyÓn tiÕp vµo bµi míi: V¨n b¶n th«ng b¸o. b. Tổ chức các hoạt động dạy - học. Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt I. §Æc ®iÓm cña v¨n b¶n th«ng Hoạt động 1: b¸o. - GV cho 2 HS đọc 2 văn bản thông - Hiệu trởng và Liên đội trởng viết b¸o trong SGK vµ nªu c©u hái: ai viÕt th«ng b¸o. thông báo, cho ai đọc, mục đích, nội Đối tợng đợc thông báo: GV chủ.

(128) dung, h×nh thøc cña th«ng b¸o? HS đứng tại chỗ trả lời.. - GV cho HS t×m hiÓu xem c¸c t×nh huống nào trong đời sống học tập của HS cần thông báo (mất xe đạp, hội diễn văn nghệ, tổng kết hoạt động của Liên đội). - GV cho HS rót ra kh¸i niÖm vÒ v¨n b¶n th«ng b¸o, quy c¸ch cña v¨n b¶n th«ng b¸o? HS ghi ý chÝnh vµo vë.. Hoạt động 2: - GV cho HS đọc 3 tình huống (mất xe đạp, tổng vệ sinh, tổng kết hoạt động của liên đội) trong SGK. HS lµm viÖc theo nhãm, c¸c nhãm trao đổi, trình bày. GV bổ sung. HS tự ghi ý chÝnh vµo vë. - GV cho HS đọc thầm mục (2) về c¸ch thøc lµm v¨n b¶n th«ng b¸o. Sau đó HS gấp SGK để trình bày lại xem cã nhí ngay t¹i líp kh«ng. - GV nhấn mạnh đặc điểm, cách làm văn bản thông báo và cho HS đọc phÇn Ghi nhí (SGK). HS ghi ý chÝnh. - GV cho HS đọc phần Lu ý (SGK) vừa đọc chậm vừa theo dõi đối chiếu với 2 văn bản thông báo để nhớ cách tr×nh bµy, kiÓu ch÷.. nhiệm, lớp trởng và Chi đội TNTP. Mục đích: chuẩn bị cho Hội diễn văn nghệ và Đại hội Liên đội. Néi dung: nghe phæ biÕn kÕ ho¹ch Héi diÔn v¨n nghÖ, kÕ ho¹ch §¹i héi Liên đội. Hình thức: trang trọng, đầy đủ cách thøc. - C¸c t×nh huèng cÇn th«ng b¸o:. + Nhµ trêng chuÈn bÞ héi diÔn v¨n nghÖ (20/11). + Liên đội TNTP tổng kết hoạt động n¨m häc (trong sinh ho¹t vµ häc tËp ë nhµ trêng). - Văn bản thông báo để truyền đạt nội dung và yêu cầu nào đó từ cấp trªn xuèng díi. Văn bản thông báo có quy định cách thức trình bày nhất định (nh 2 văn b¶n trªn). II. C¸ch lµm v¨n b¶n th«ng b¸o.. 1. T×nh huèng cÇn lµm v¨n b¶n th«ng b¸o: + Mục đích thông báo.. + Ngêi viÕt th«ng b¸o. + Ngời đọc thông báo. 2. C¸ch thøc lµm v¨n b¶n th«ng b¸o: Gåm 3 phÇn nh SGK (phÇn ®Çu, phÇn néi dung, phÇn kÕt thóc). Riªng phần đầu, phần kết thúc phải đầy đủ theo quy định chung. - Ghi nhí (SGK). Về đặc điểm, yêu cầu, cách thức tr×nh bµy mét v¨n b¶n th«ng b¸o. - Lu ý (SGK). VÒ kiÓu ch÷, h×nh thøc tr×nh bµy v¨n b¶n th«ng b¸o.... c. Híng dÉn häc ë nhµ.. - Nắm đặc điểm, cách trình bày 1 văn bản thông báo. - Làm bài tập: Em hãy thay mặt Liên đội trởng TNTP nhà trờng ra thông báo về kế hoạch hoạt động gây quỹ vì ngời nghèo. - ChuÈn bÞ cho tiÕt Tæng kÕt phÇn V¨n (TiÕp theo) TiÕt 73 –Bµi 18. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. ( ThÕ L÷ ). Nhí rõng. A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: - Kü n¨ng: - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV: - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò:.

(129) 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. Bµi 33. Nội dung cần đạt. - Tæng kÕt phÇn V¨n (tiÕp theo) (1 tiÕt) - Chơng trình địa phơng (phần Tiếng Việt) (1 tiết) - ViÕt bµi kiÓm tra tæng hîp cuèi n¨m (2 tiÕt). TiÕt 1:. Tæng kÕt phÇn v¨n * Mục tiêu cần đạt.. (TiÕp theo). Giúp HS củng cố, hệ thống hoá những nội dung và đặc điểm nghệ thuật của các văn bản nghị luận Trung đại và nghị luận hiện đại. Từ đó học tập thêm cách viết văn nghị luận phù hợp với yêu cầu từng nội dung.. * TiÕn tr×nh lªn líp. a. ổn định lớp. kiểm tra bài cũ.. - GV ổn định những nền nếp bình thờng. - KiÓm tra bµi cò. + Kể tên các tác phẩm nghị luận đã học ở lớp 7, và lớp 8.. + NhËn xÐt chung vÒ c¸c v¨n b¶n nghÞ luËn Êy (néi dung; h×nh thøc; c¸ch sö dông c¸c yÕu tè tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m...).. + GV bổ sung những ý cơ bản để chuyển tiếp vào tiết tổng kết. b. Tổ chức các hoạt động dạy - học.. Hoạt động 1 . So sánh văn nghị luận trung đại và hiện đại. - GV cho HS đọc yêu cầu nội dung (3). HS đứng tại chỗ trả lời. GV bổ sung. HS ghi ý chÝnh vµo vë. - Yªu cÇu + Các văn bản nghị luận ở các bài 22, 23, 24, 25, 26 là Chiếu dời đô, Hịch tớng sĩ, Níc §¹i ViÖt ta, Bµn luËn vÒ phÐp häc, ThuÕ m¸u. + Kh¸i niÖm vÒ v¨n b¶n nghÞ luËn (nh SGK).. + Bốn văn bản đầu (chiếu, hịch, cáo, luận) đều dịch từ Hán ngữ, là nghị luận trung đại: có từ ngữ cổ, văn phong cổ, tính ớc lệ, câu văn biền ngẫu, còn mang t tởng thiên mÖnh (chiÕu, hÞch, c¸o). + V¨n b¶n ThuÕ m¸u (dÞch tõ tiÕng Ph¸p) cïng víi c¸c bµi nghÞ luËn ë líp 7 nh Nhân dân ta rất anh hùng, ý nghĩa văn chơng... là những bài nghị luận hiện đại, từ ngữ câu văn giản dị, gần gũi đời sống hơn. + Nhng nói chung đều mang đặc điểm của văn nghị luận. Hoạt động 2: Sức thuyết phục của các văn bản nghị luận.. - GV cho HS đọc yêu cầu nội dung (4, 5). HS làm việc theo nhóm. Các nhóm trao đổi, trình bày. GV bổ sung. HS ghi ý chính vào vở. - Yªu cÇu: Nªu chung c¶ c¸c v¨n b¶n hoÆc riªng tõng côm v¨n b¶n nghÞ luËn còng đợc. Gi¶i thÝch. + Cã lý lµ cã luËn ®iÓm x¸c thùc, lËp luËn chÆt chÏ. + Có tình là có cảm xúc (trong nghị luận là thái độ, gửi gắm một niềm tin, khát väng...) + Có chứng cứ là có sự thật hiển nhiên để khẳng định luận điểm. (C¶ 3 yÕu tè nµy ph¶i kÕt hîp chÆt chÏ). Chiếu dời đô, Hịch tớng sĩ, Nớc Đại Việt ta đều bao trùm tinh thần tự hào dân tộc, ý chÝ tù cêng, quyÕt chiÕn quyÕt th¾ng bän x©m lîc → tinh thÇn d©n téc, tinh thÇn nhân đạo tạo nên chất trữ tình, biểu cảm... văn phong cổ, trang trọng, có sức hấp dẫn riªng. Thuế máu : Lòng căm thù sâu sắc, mãnh liệt đối với thực dân Pháp. Ngòi bút trào phúng độc đáo, sâu cay... Hoạt động 3: So sánh hai bản Tuyên ngôn độc lập với ý thức về độc lập dân tộc?.

(130) - GV cho HS đọc yêu cầu mục (7). HS làm việc độc lập, đứng tại chỗ trả lời. Lớp nhËn xÐt, GV bæ sung, HS ghi ý chÝnh vµo vë.. - Yªu cÇu: + Hai văn bản đó cùng chung tinh thần ý thức độc lập dân tộc, đều đợc coi là 2 bản Tuyên ngôn độc lập của nớc Đại Việt.. + Bài Sông núi nớc Nam: ý thức độc lập dân tộc biểu hiện ở ý thức về lãnh thổ (s«ng nói níc Nam) vµ chñ quyÒn (vua Nam ë). + Bµi Níc §¹i ViÖt ta (trÝch): ý thøc d©n téc ph¸t triÓn cao h¬n mét bíc. Ngoµi 2 yếu tố lãnh thổ và chủ quyền còn thêm yếu tố về nền văn hiến lâu đời, phong tục tập quán riêng, truyền thống lịch sử lâu đời... c. Híng dÉn häc ë nhµ.. häc.. - Hệ thống lại các nội dung, nghệ thuật và nét đặc sắc của các văn bản nghị luận đã - ChuÈn bÞ cho tiÕt «n tËp phÇn V¨n tiÕp theo ë bµi 34.. - Chuẩn bị cho tiết tiếp theo Chơng trình địa phơng phần Tiếng Việt (làm các bài tập). TiÕt 73 –Bµi 18. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. Nhí rõng. ( ThÕ L÷ ). A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: - Kü n¨ng: - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV: - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. Nội dung cần đạt. Tiết 2: Chơng trình địa phơng (Phần Tiếng Việt) * Mục tiêu cần đạt. Gióp HS:. - Biết nhận ra sự khác nhau về từ ngữ xng hô và cách xng hô ở các địa phơng.. - Có ý thức tự điều chỉnh cách xng hô địa phơng theo cách xng hô của ngôn ngữ toµn d©n trong nh÷ng hoµn c¶nh giao tiÕp cã tÝnh chÊt nghi thøc. * TiÕn tr×nh lªn líp. a. ổn định lớp. kiểm tra bài cũ.. - GV ổn định những nền nếp bình thờng. - KiÓm tra bµi cò: vÒ sù chuÈn bÞ bµi cña HS (lµm c¸c bµi tËp). b. Tổ chức các hoạt động dạy - học.. Hoạt động 1: Bµi tËp 1. - GV cho HS đọc bài tập 1. HS mở vở bài tập đã làm ở nhà, GV cho học sinh đứng tại chỗ trả lêi. GV nhËn xÐt, bæ sung. HS söa vµo bµi lµm cña m×nh.. - §¸p ¸n: + Đoạn trích (a) có từ xng hô địa phơng là "u" (gọi mẹ) + Đoạn trích (b) từ "mợ" dùng để gọi mẹ, không thuộc từ xng hô địa phơng, cũng kh«ng thuéc tõ xng h« toµn d©n mµ thuéc tõ xng h« cña 1 tÇng líp x· héi. Hoạt động 2:. Bµi tËp 2.. - HS đứng tại chỗ trả lời. - Các từ xng hô ở địa phơng em (miền Bắc, miền Trung, miền Nam...) - GV bổ sung và liên hệ, giải thích mối quan hệ giữa từ xng hô địa phơng và từ xng hô toàn dân. Bµi tËp 3:.

(131) - HS đứng tại chỗ trả lời. - Dùng từ xng hô địa phơng tuỳ hoàn cảnh giao tiếp (ngời cùng quê, trong sinh hoạt hàng ngày, trong sáng tác văn học...) cần chú ý đến sự đa dạng, tinh tế và mức độ sử dông chóng. Kh«ng dïng trong hoµn c¶nh giao tiÕp cã tÝnh nghi thøc. c. Híng dÉn häc ë nhµ.. - Tìm thêm những từ địa phơng ở quê em và trong tác phẩm văn học mà em biết. - Ôn tập các phần Văn - Tiếng Việt - Tập làm văn để kiểm tra tổng hợp cuối năm (theo híng dÉn trong SGK). Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. ( ThÕ L÷ ). TiÕt 73 –Bµi 18. Nhí rõng. A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: - Kü n¨ng: - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV: - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. Nội dung cần đạt. TiÕt 3, 4: kiÓm tra tæng hîp cuèi n¨m * Mục tiêu cần đạt. Nhằm đánh giá HS:. - Kh¶ n¨ng vËn dông linh ho¹t theo híng thÝch hîp c¸c kiÕn thøc vµ kü n¨ng cña 3 ph©n m«n V¨n - TiÕng ViÖt - TËp lµm v¨n trong mét bµi kiÓm tra.. - N¨ng lùc vËn dông c¸c ph¬ng thøc tù sù kÕt hîp víi miªu t¶, biÓu c¶m; ph¬ng thøc thuyÕt minh vµ lËp luËn trong mét bµi V¨n. * Tæ chøc kiÓm tra. 1. VÒ néi dung kiÓm tra.. - PhÇn V¨n: C¸c v¨n b¶n th¬, tù sù, nghÞ luËn (häc ë líp 8). - Phần Tiếng Việt: Ngữ pháp, Hành động nói, Chọn trật tự từ trong câu. - PhÇn TËp lµm v¨n: v¨n thuyÕt minh vµ nghÞ luËn. 2. VÒ h×nh thøc.. gian.. - Đề tự luận (giải thích, chứng minh một vấn đề xã hội hay văn học): 50% thời. - §Ò tr¾c nghiÖm (50% thêi gian) kho¶ng 15 c©u cho c¶ 3 phÇn V¨n - TiÕng ViÖtTËp lµm v¨n. (Các tổ chuyên môn đề nghị nhà trờng in đề trắc nghiệm). 3. VÒ thêi gian: 2 tiÕt (trªn líp). 4. Về thái độ: - Yêu cầu HS cả khối 8 làm cùng thời gian (thi chung giữa các lớp để tập dợt).. - Động viên tinh thần thái độ làm bài của HS. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. ( ThÕ L÷ ). A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: - Kü n¨ng:. TiÕt 73 –Bµi 18. Nhí rõng.

(132) - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV: - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. Bµi 34. TiÕt 1. Nội dung cần đạt. - Tæng kÕt phÇn V¨n (tiÕp theo) (1 tiÕt) - LuyÖn tËp lµm v¨n b¶n th«ng b¸o (1 tiÕt) - ¤n tËp phÇn TËp lµm v¨n (2 tiÕt) Tæng kÕt phÇn v¨n (tiÕp theo) * Mục tiêu cần đạt.. Gióp HS cñng cè, hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc v¨n häc cña c¸c v¨n b¶n v¨n häc níc ngoµi vµ cụm văn bản nhật dụng đã học trong SGK lớp 8.. * TiÕn tr×nh lªn líp. a. ổn định lớp. kiểm tra bài cũ.. - GV ổn định những nền nếp bình thờng. - Kiểm tra tình hình làm bài tập 8, 9 trong SGK đã giao từ tuần trớc. b. Tổ chức c ác hoạt động dạy - học.. Hoạt động 1: Lập bảng hệ thống văn bản văn học nớc ngoài.. - GV kÎ c¸c cét theo mÉu lªn b¶ng. HS lªn ®iÒn c¸c néi dung. Líp nhËn xÐt. GV bæ sung. - MÉu: STT Tªn v¨n b¶n Tªn t¸c gi¶ Tªn níc ThÕ kû ThÓ lo¹i Tù sù (truyÖn 1 C« bÐ b¸n diªm (trÝch) H.C.An ®Ðc xen §an M¹ch 19 ng¨n) §¸nh nhau víi cèi xay giã Tù sù (tiÓu 2 (trÝch) XÐc - van - tex T©y Ban Nha 16, 17 thuyÕt) 3 ChiÕc l¸ cuèi cïng (trÝch) O'Hen-ri Mü 19, 20 Tù sù(truyÖn ng¾n) Tù sù (truyÖn 4 Hai c©y phong (trÝch) Ai-ma-tèp C-r«-g-xtai 20 ng¾n) 5 §i bé ngao du (trÝch) G.G.Ru-x« Ph¸p 18 NghÞ luËn Giuèc ®anh 6 ¤ng M«-li-e Ph¸p 17 KÞch mÆc lÔ phôc (trÝch) Hoạt động 2: Ba văn bản nhật dụng.. sung.. - GV cho HS đọc yêu cầu mục (9). HS đứng tại chỗ trả lời. Lớp nhận xét. GV bổ. - Yêu cầu: gồm các văn bản Thông tin về Trái đất năm 2000; Ôn dịch, thuốc lá; Bµi to¸n d©n sè. Nêu chủ đề của từng văn bản và phơng thức biểu đạt chủ yếu của từng văn bản. Phần này không khó đối với HS. c. Híng dÉn häc ë nhµ.. - HÖ thèng l¹i phÇn v¨n häc níc ngoµi, v¨n b¶n nhËt dông. - Chuẩn bị bài tập để học tiết Luyện tập làm văn bản thông báo. TiÕt 73 –Bµi 18. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. ( ThÕ L÷ ). A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc:. Nhí rõng.

(133) - Kü n¨ng: - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV: - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. TiÕt 2. Nội dung cần đạt. LuyÖn tËp lµm v¨n b¶n th«ng b¸o * Mục tiêu cần đạt.. Gióp HS: - Ôn tập lại những tri thức về văn bản thông báo (mục đích, yêu cầu, cấu tạo).. - N©ng cao n¨ng lùc viÕt th«ng b¸o cho HS. * TiÕn tr×nh lªn líp. a.ổn định lớp. kiểm tra bài cũ.. - GV ổn định những nền nếp bình thờng. - KiÓm tra bµi cò: + KiÕn thøc vÒ v¨n b¶n th«ng b¸o, so s¸nh víi têng tr×nh. + T×nh h×nh lµm bµi tËp ë nhµ cña HS? b.Tổ chức các hoạt động dạy - học.. Hoạt động 1: Bµi tËp 1. - GV cho HS đọc bài tập 1. HS mở vở bài tập (đã chuẩn bị ở nhà), trình bày bài làm của mình (về 3 thông báo: kỷ niệm ngày 19/5, tình hình hoạt động của chi đội, giải phãng mÆt b»ng). GV gãp ý, bæ sung. - Yêu cầu đúng cách thức: phần nội dung phải ngắn gọn, đầy đủ, chính xác, dễ hiểu.. Bµi tËp 2: - GV cho HS chỉ rõ chỗ sai của thông báo và chữa lại cho đúng. - Đáp án: Mục (1) mục đích và yêu cầu kiểm tra viết dài. Thõa c©u: "Trªn c¬ së... trong toµn trêng". Hoạt động 2: Bµi tËp 3: Nªu mét sè t×nh huèng thêng gÆp trong trêng hoÆc ngoµi x· héi cÇn viÕt th«ng b¸o: sinh hoạt câu lạc bộ, đi tham quan du lịch, đóng góp quỹ vì ngời nghèo, thăm bà mẹ Việt Nam anh hïng. Bµi tËp 4:. HS tự chọn 1 trong những tình huống cụ thể đó để viết 1 thông báo (làm tại lớp kho¶ng 6 phót). GV cho HS đọc thông báo của mình. Lớp nhận xét, GV bổ sung. c. Híng dÉn häc ë nhµ.. - N¾m l¹i yªu cÇu c¸ch viÕt 1 th«ng b¸o.. - ChuÈn bÞ tiÕt «n tËp TËp lµm v¨n (lµm c¸c bµi tËp trong SGK). TiÕt 73 –Bµi 18. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. ( ThÕ L÷ ). A. Mục tiêu cần đạt: - KiÕn thøc: - Kü n¨ng: - T tëng: B. ChuÈn bÞ: - GV:. Nhí rõng.

(134) - HS: C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học: 1. KiÓm tra bµi cò: 2. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. Nội dung cần đạt. TiÕt 3, 4. ¤N tËp phÇn tËp lµm v¨n * Mục tiêu cần đạt. Gióp HS: - Hệ thống hoá các kiến thức và kỹ năng tập làm văn đã học trong năm. - N¾m ch¾c kh¸i niÖm vµ biÕt c¸ch viÕt v¨n b¶n thuyÕt minh; biÕt kÕt hîp miªu t¶, biÓu c¶m trong tù sù; kÕt hîp tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m trong v¨n nghÞ luËn. * Tæ chøc «n tËp. HS đã chuẩn bị 11 câu hỏi ở nhà. Trên lớp GV tổ chức cho HS trình bày trớc tổ hoặc trớc lớp các bài tập đó. Tổ, lớp trao đổi. GV nhận xét chung và bổ sung. §¸p ¸n nh sau: Bài 1: Chủ đề trong văn bản. Tính thống nhất của chủ đề văn bản thể hiện trong bố cục. Bố cục văn bản đợc sắp xếp theo trình tự hợp lý, liên kết và lôgíc (dùng các từ liên kÕt). VÝ dô : Nh©n d©n ta rÊt anh hïng. Bài 2: - Em rất thích đọc sách vì sách giúp em mở mang tri thức. Sách còn là ngời b¹n t©m t×nh, lµ ngêi thÇy cña em. - Mùa hè thật hấp dẫn. Cứ chiều chiều đợc ông cho lên bờ đê thả diều. Tối đến trẻ em vui đùa quanh gốc đa làng dới ánh trăng mát rợi... Bài 3: Phải tóm tắt văn bản tự sự để dễ nhớ. Muốn tóm tắt phải đọc tác phẩm nêu đợc những sự việc chính và nhân vật chính, thể hiện đợc nội dung - chủ đề văn bản. Ch¼ng h¹n tãm t¾t ®o¹n trÝch Tøc níc vì bê. Bµi 4: Tù sù kÕt hîp víi miªu t¶ vµ biÓu c¶m cã t¸c dông: + Tù sù : tÝnh hÖ thèng, tr×nh tù kÓ.... + Miêu tả: cụ thể, sinh động, chi tiết. + BiÓu c¶m: thÓ hiÖn c¶m xóc, t¨ng chÊt tr÷ t×nh. Tác dụng của sự kết hợp này làm cho văn bản sinh động, hấp dẫn hơn. Bài 5: Văn bản thuyết minh (tính chất, đặc điểm, lợi ích - xem ghi nhớ). C¸c v¨n b¶n thuyÕt minh thêng gÆp: di tÝch, danh th¾ng, s¶n phÈm, ph¬ng ph¸p... Bµi 6: C¸ch lµm bµi v¨n thuyÕt minh. + Quan s¸t, am hiÓu thùc tÕ, vèn sèng.... + Nội dung thuyết minh chính xác, đầy đủ, từ ngoài vào trong... + Chó ý yÕu tè miªu t¶ vµ biÓu c¶m cÇn thiÕt cho thuyÕt minh.. Bµi 7: C¸c ph¬ng ph¸p thuyÕt minh (xem phÇn ghi nhí SGK). Bµi 8: Bè côc cña bµi v¨n thuyÕt minh (3 phÇn). - PhÇn më bµi : Giíi thiÖu kh¸i qu¸t.. - PhÇn th©n bµi: Néi dung thuyÕt minh. - PhÇn kÕt bµi : t¸c dông, ý nghÜa. Vận dụng 3 phần ấy để xây dựng nội dung cho từng đề văn thuyết minh. Bµi 9: LuËn ®iÓm (ý chÝnh) trong v¨n nghÞ luËn. LÊy 1 vÝ dô vµ nªu tÝnh chÊt cña nã.. (HS tù nªu luËn ®iÓm vµ ph©n tÝch). Bµi 10 : V¨n b¶n nghÞ luËn cã thÓ kÕt hîp miªu t¶, tù sù, biÓu c¶m. Tác dụng: hấp dẫn, cuốn hút ngời đọc, ngời nghe.. VÝ dô: HÞch tíng sÜ cña TrÇn Quèc TuÊn. Bµi 11: - Văn bản tờng trình: 1 sự việc đợc chứng kiến, do yêu cầu của tổ chức, cấp trên... tờng trình không có đề nghị, cần trung thực, có cam đoan... - V¨n b¶n th«ng b¸o: cña tæ chøc, cã néi dung cô thÓ, kh«ng cã cam ®oan nhng l¹i có yêu cầu, đề nghị, đầy đủ thời gian, địa điểm....

(135) Lu ý: GV có thể hớng dẫn HS cách sử dụng bảng tra yếu tố Hán Việt để HS bổ sung thêm nh÷ng hiÓu biÕt vÒ nghÜa cña tõ H¸n ViÖt vµ vèn tõ H¸n ViÖt.. Môc lôc Bµi 18 .Nhí rõng .Ông đồ .C©u nghi vÊn .ViÕt ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n thuyÕt minh Bµi 19 .Quª h¬ng .Khi con tu hó .C©u nghi vÊn (tiÕp theo) .ThuyÕt minh mét ph¬ng ph¸p (c¸ch lµm) Bµi 20 .Tøc c¶nh P¸c Bã .C©u cÇu khiÕn .ThuyÕt minh mét danh lam th¾ng c¶nh .¤n tËp vÒ v¨n b¶n thuyÕt minh Bµi 21 .Ng¾m tr¨ng (Väng nguyÖt) .Đi đờng (Tẩu lộ) .C©u c¶m th¸n .C©u trÇn thuËt .ViÕt bµi tËp lµm v¨n sè 5 - V¨n thuyÕt minh Bµi 22 .Chiếu dời đô (Thiên đô chiếu) .Câu phủ định .Chơng trình địa phơng (phần Tập làm văn) Bµi 23 .HÞch tíng sÜ .Hành động nói .Tr¶ bµi tËp lµm v¨n sè 5 Bµi 24 .Nớc Đại Việt ta (Trích Bình Ngô đại cáo) .Hành động nói .¤n tËp vÒ luËn ®iÓm Bµi 25 .Bµn luËn vÒ phÐp häc .ViÕt ®o¹n v¨n tr×nh bµy luËn ®iÓm .LuyÖn tËp x©y dùng vµ tr×nh bµy luËn ®iÓm .ViÕt bµi tËp lµm v¨n sè 6 - V¨n nghÞ luËn (lµm t¹i líp) Bµi 26 .Thuế máu (Trích Bản án chế độ thực dân Pháp) .Héi tho¹i .T×m hiÓu yÕu tè biÓu c¶m trong v¨n nghÞ luËn Bµi 27 .§i bé ngao du (TrÝch £-min hay VÒ gi¸o dôc) .Héi tho¹i (tiÕp theo) .LuyÖn tËp ®a yÕu tè biÓu c¶m vµo bµi v¨n nghÞ luËn Bµi 28 .KiÓm tra V¨n .Lùa chän trËt tù tõ trong c©u .Tr¶ bµi tËp lµm v¨n sè 6 .T×m hiÓu c¸c yÕu tè tù sù vµ miªu t¶ trong v¨n nghÞ luËn. Bµi 29 .¤ng Giuèc-®anh mÆc lÔ phôc (TrÝch Trëng gi¶ häc lµm sang) .Lùa chän trËt tù tõ trong c©u .LuyÖn tËp ®a c¸c yÕu tè tù sù vµ miªu t¶ vµo bµi v¨n nghÞ.

(136) luËn. Bµi 30 .Chơng trình đại phơng (phần Văn) .Chữa lỗi diễn đạt (lỗi logic) .ViÕt bµi TËp lµm v¨n sè 7 - V¨n nghÞ luËn Bµi 31 .Tæng kÕt phÇn V¨n .¤n tËp vµ kiÓm tra phÇn TiÕng ViÖt .V¨n b¶n têng tr×nh .LuyÖn tËp lµm v¨n b¶n têng tr×nh Bµi 32 .Tr¶ bµi kiÓm tra V¨n .¤n tËp vµ kiÓm tra phÇn TiÕng viÖt (tiÕp theo) .Tr¶ bµi tËp lµm v¨n sè 7 .V¨n b¶n th«ng b¸o Bµi 33 .Tæng kÕt phÇn V¨n (tiÕp theo) .Chơng trình địa phơng (phần Tiếng Việt) .KiÓm tra tæng hîp cuèi n¨m Bµi 34 .Tæng kÕt phÇn V¨n (tiÕp theo) .LuyÖn tËp lµm v¨n b¶n th«ng b¸o .¤n tËp phÇn TËp lµm v¨n. Trang ông đồ ( Vò §×nh Liªn) *Mục tiêu cần đạt Gióp HS: - Cảm nhận đợc tình cảnh tàn tạ của ông đồ và niềm cảm thơng, nhớ tiếc ngậm ngùi của tác giả đối với một lớp ngời tài hoa, một nét sinh hoạt văn hoá từng gắn bó với đời sống của con ngời Việt Nam hàng trăm, nghìn năm, nay trở nên suy tàn, vắng bóng. - Nắm đợc nghệ thuật kết cấu chặt chẽ, ngôn ngữ bình dị nhng giàu sức gợi và søc truyÒn c¶m cña bµi th¬. * TiÕn tr×nh lªn líp A. ổn định lớp, kiểm tra bài cũ. - Giáo viên ổn định những nền nếp thông thờng. - Kiểm tra bài cũ: GV có thể yêu cầu HS đọc thuộc lòng bài thơ hoặc một đoạn tiªu biÓu trong bµi Nhí rõng vµ nªu kh¸i qu¸t gi¸ trÞ cña t¸c phÈm. - Vào bài: Từ xa, ở Trung Quốc và Việt Nam ngời ta đã biết thởng thức chữ đẹp và có cái thú chơi chữ, chơi câu đối Tết. Các nhà nho, vì vậy, có một vị trí trung tâm trong đời sống văn hoá dân tộc. Nhng từ đầu thế kỉ XX, chế độ thi cử chữ Hán bị bãi bỏ, chữ Nho bị rẻ rúng, nhờng chỗ cho tiếng Pháp, chữ quốc ngữ. Các ông đồ, vì thế, trở nên lạc bớc trong thời đại mới, bị ngời đời lãng quên dần. Xúc cảm trớc tình cảnh đó, bài thơ Ông đồ của Vũ Đình Liên đã ra đời. Bài thơ không lí lẽ, không bàn bạc về sự hết thời của ch÷ nho mµ chØ thÓ hiÖn t©m tr¹ng cña t¸c gi¶ tríc sù tµn t¹ råi v¾ng bãng cña mét líp ngời từng có một vai trò rất quan trọng trong đời sống văn hoá dân tộc một thời qua. B. tæ chøc §äc - HiÓu v¨n b¶n. Hoạt động của thầy và trò. Hoạt động 1: Hớng dẫn HS đọc diÔn c¶m vµ t×m hiÓu chung vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm. - GV yªu cÇu 1 HS dùa vµo "chó thÝch" nªu nh÷ng hiÓu biÕt vÒ t¸c gi¶. GV tæng kÕt, nhÊn m¹nh mét sè nÐt chÝnh.. Nội dung chính cần đạt. I. T×m hiÓu chung 1. T¸c gi¶: - Vò §×nh Liªn (1913 - 1996), quª Hµ Néi, lµ mét nhµ th¬, nhµ dÞch thuËt, nhµ gi¸o. - Th¬ «ng thêng mang nÆng lßng th¬ng ngêi vµ niÒm hoµi cæ. - Ông đồ là bài thơ thành công xuất sắc nhất của Vò §×nh Liªn. 2. §äc diÔn c¶m.

(137) - GV gọi một vài HS đọc, GV nhận - Hai khổ thơ đầu đọc với giọng vui, hân hoan; ba xét và đọc mẫu. khổ sau đọc với giọng trầm lắng, ngậm ngùi, da diÕt. - GV hái: Bµi th¬ thuéc thÓ th¬ g×, bè côc bµi th¬ nh thÕ nµo? HS trao đổi, thảo luận. GV tổng kết, định hớng. Hoạt động 2: Hớng dẫn HS phân tích hình ảnh ông đồ thời kì đắc ý. - GV hái: ë hai khæ th¬ ®Çu, «ng đồ có một vị trí nh thế nào trong bøc tranh vµ trong con m¾t cña ngêi qua l¹i? HS ph¸t hiÖn, ph©n tÝch. GV tổng kết, bình giảng định hớng.. Hoạt động 3: Hớng dẫn HS phân tích hình ảnh ông đồ, thời kì bị quªn l·ng. - GV híng dÉn HS lÇn lît ph©n tÝch, tr¶ lêi c¸c c©u hái: . ở hai khổ thơ tiếp theo, ông đồ có mét vÞ trÝ nh thÕ nµo trong bøc tranh? . Nếu ở trên ông đồ là biểu tợng cho thời kì đắc ý của nho học thì ở đây, hình ảnh ông đồ biểu tợng cho ®iÒu g×? . Nỗi buồn tủi, xót xa của ông đồ đợc khắc hoạ nổi bật qua những h×nh ¶nh nµo? . Hai khổ thơ giữa có phải dùng để tả cảnh ông đồ ế khách không? HS t×m tßi, ph¸t hiÖn, vµ th¶o luËn nhãm ë c©u hái cuèi. GV gîi ý, tổng kết, bình giảng định hớng.. Hoạt động 4: Hớng dẫn HS phân tÝch khæ th¬ cuèi. - GV híng dÉn HS lÇn lît ph©n tÝch, tr¶ lêi c¸c c©u hái: . C¸c em h·y so s¸nh c¶nh ë khæ th¬ cuèi víi c¶nh ë bèn khæ th¬ ®Çu xem cã g× gièng vµ kh¸c nhau? . "Nh÷ng ngêi mu«n n¨m cò" lµ ai? . C©u hái "Nh÷ng ngêi mu«n n¨m cũ, Hồn ở đâu bây giờ?" dùng để hỏi hay để nhà thơ bộc lộ cảm xúc. 3. ThÓ th¬ vµ bè côc bµi th¬ - ThÓ th¬ ngò ng«n nhiÒu khæ. - Bè côc: Cã thÓ t¹m chia bµi th¬ thµnh ba ®o¹n để dễ phân tích: hai khổ đầu, hai khổ giữa và khổ th¬ cuèi. II. Ph©n tÝch 1. Hai khổ thơ đầu: Hình ảnh ông đồ thời kì đắc ý. - Tết đến, hoa đào nở, phố xá tng bừng, ngời xe nờm nợp qua lại - một khung cảnh đông vui, nhộn nhịp; một bức tranh giàu màu sắc, đờng nét tơi t¾n, rùc rì. Næi bËt gi÷a trung t©m bøc tranh Êy lµ hình ảnh ông đồ. Ông đang là trung tâm chú ý, là đối tợng ngỡng mộ, tôn vinh của mọi ngời: "Bao nhiªu ngêi thuª viÕt. TÊm t¾c ngîi khen tµi". H×nh ảnh ông hoà cùng cái đông vui, náo nức của phố phêng ngµy gi¸p TÕt. ¤ng chÝnh lµ mét trong nh÷ng n¬i gÆp gì, héi tô cña v¨n ho¸ - t©m linh ngêi ViÖt mét thêi. 2. Hai khổ thơ tiếp theo: Ông đồ thời kì bị quên l·ng - Cũng nh bức tranh trớc, ở đây, ông đồ vẫn là hình ảnh trung tâm của bức tranh, là đối tợng miêu tả chính của tác giả. Nhng ngoại trừ điều đó, xung quanh ông, mọi sự đã thay đổi. Ông đồ "vẫn ngồi đấy", giữa phố xá đông đúc ngời qua lại nhng lẻ loi, lạc lõng, không ai biết, "không ai hay". - Tác giả không miêu tả tâm trạng ông đồ, nhng bằng biện pháp nhân hoá, hai câu thơ: "Giấy đỏ buồn không thắm - Mực đọng trong nghiên sầu" đã nói lên một cách thấm thía nhất, đắt nhất nỗi buån tñi, xãt xa cña nhµ nho buæi thÊt thÕ. Nçi buån tñi thÊm ®Ém lªn c¶ nh÷ng vËt v« tri v« giác. Ông đồ "ngồi đấy" chứng kiến và nếm trải tÊn bi kÞch cña c¶ mét thÕ hÖ. §ã lµ sù tµn t¹, suy sôp hoµn toµn cña nÒn Nho häc. H×nh ¶nh "l¸ vàng" lìa cành và "ma bụi bay" trong trời đất mênh mang là những ẩn dụ độc đáo cho sự tàn tạ, sụp đổ đó. - Hai khổ thơ tả cảnh nhng chính là để thể hiện nçi lßng cña ngêi trong c¶nh. §ã lµ nçi xãt xa lặng lẽ, nỗi đau đớn ngậm ngùi của lớp nhà nho buæi giao thêi. 3. Khổ thơ cuối: Ông đồ - ngời "muôn năm cũ" - Hoa đào vẫn nở, Tết vẫn đến, quy luật thiên nhiªn vÉn tuÇn hoµn, nhng ngêi th× kh«ng thÊy nữa: "Không thấy ông đồ xa." Tứ thơ: cảnh cũ còn đó, ngời xa ở đâu và hình ảnh "ngời muôn năm cũ" gợi lên trong lòng ngời đọc niềm cảm thơng, tiÕc nuèi v« h¹n. - "Ngêi mu«n n¨m cò", tríc tiªn lµ c¸c thÕ hÖ nhµ nho và sau đó còn là "bao nhiêu ngời thuê viết" thời đó. Vì vậy, "hồn" ở đây vừa là hồn của các nhµ nho, võa lµ linh hån cña nÐt sinh ho¹t v¨n ho¸.

(138) lµ chÝnh? HS trao đổi, thảo luận.GV tổng kết, bình giảng định hớng và nhấn m¹nh chøc n¨ng, ý nghÜa cña c¸c câu nghi vấn trong bài thơ để thực hiÖn tÝch hîp.. Hoạt động 5: Hớng dẫn HS phân tÝch t©m tr¹ng cña t¸c gi¶. - GV hái: Vò §×nh Liªn miªu t¶ ông đồ bằng thái độ, tình cảm nh thế nào? Tình cảm đó có đợc bộc lé b»ng nh÷ng c©u c¶m trùc tiÕp nh trong "Nhí rõng" kh«ng? HS phát hiện, trao đổi. GV tổng kết. Hoạt động 6: Hớng dẫn HS phân tích một số nét đặc sắc về nghệ thuËt bµi th¬. - GV hái: Em cã nhËn xÐt g× vÒ kÕt cÊu còng nh c¸ch sö dông h×nh ¶nh, ng«n ng÷ cña t¸c gi¶ trong bµi th¬? HS kh¸i qu¸t. GV tæng kÕt, định hớng. Hoạt động 7: Hớng dẫn HS tổng kÕt. - GV yêu cầu HS đọc phần ghi nhớ, nªu kh¸i qu¸t gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña bµi th¬. GV nhÊn m¹nh nh÷ng nÐt chÝnh.. truyền thống tốt đẹp đã từng gắn bó thân thiết với đời sống của con ngời Việt Nam hàng trăm nghìn n¨m. - Hai câu cuối là câu hỏi nhng không để hỏi mà nh một lời tự vấn. Dấu chấm hỏi đặt ở cuối bài thơ nh rơi vào im lặng mênh mông nhng từ đó dội lªn bao nçi niÒm. §ã lµ nçi day døt, tiÕc nhí, th¬ng xãt ngËm ngïi cña t¸c gi¶ vµ còng lµ cña c¶ một thế hệ các nhà thơ mới. Đó còn là nỗi mong ớc tìm lại, gặp lại vẻ đẹp của một thời đã qua. 4. T©m tr¹ng cña t¸c gi¶ - Bài thơ chủ yếu khắc hoạ hình ảnh ông đồ, tác gi¶ kh«ng trùc tiÕp béc lé t×nh c¶m cña m×nh. Tuy nhiªn, th«ng qua giäng th¬ lóc h©n hoan, lóc trÇm lắng; qua hình ảnh thiên nhiên lúc đẹp tơi, lúc rơi rông tµn t¹; qua nh÷ng c©u nghi vÊn mµ thùc chÊt là lời tự vấn, nỗi day dứt, ngời đọc có thể dễ dàng nhận ra một Vũ Đình Liên nh đang lặng lẽ đứng ở một góc phố khuất dõi theo số phận của ông đồ víi mét niÒm mÕn yªu, th¬ng c¶m vµ nhí tiÕc rng rng. 5. Vài nét về nghệ thuật đặc sắc của bài thơ - ThÓ th¬ ngò ng«n võa phï hîp víi lèi kÓ chuyện, vừa thích hợp để diễn tả tâm tình. - KÕt cÊu ®Çu cuèi t¬ng øng chÆt chÏ cña bµi th¬ đã làm nổi bật chủ đề tác phẩm: quá trình tàn tạ, suy sôp cña nÒn nho häc. - Ng«n ng÷, h×nh ¶nh trong s¸ng, b×nh dÞ nhng hµm sóc, ®Çy ¸m ¶nh, giµu søc gîi. III. Tæng kÕt - Néi dung: Bµi th¬ thÓ hiÖn s©u s¾c t×nh c¶nh đáng thơng của ông đồ và niềm cảm thơng, nuối tiếc của tác giả đối với một lớp ngời, một nét sinh hoạt văn hoá truyền thống tốt đẹp của dân tộc. - Nghệ thuật: Tất cả đợc thể hiện qua kết cấu chặt chÏ, ng«n ng÷, h×nh ¶nh th¬ b×nh dÞ, trong s¸ng mµ ¸m ¶nh, giµu søc gîi.. C. Híng dÉn HS luyÖn tËp vµ häc bµi ë nhµ. - §äc diÔn c¶m vµ häc thuéc lßng bµi th¬. - Qua bài thơ, hãy nêu cảm nghĩ sâu sắc của em về hình ảnh ông đồ. - Bµi th¬ cã bao nhiªu c©u nghi vÊn? Nh÷ng c©u nghi vÊn nµy cã vai trß, chøc n¨ng g×?.

(139)

G an van 8 hoc ki II

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về