Bài giảng Xây dựng tổ chức cơ sở Đảng và đội ngũ Đảng viên - TS. Nguyễn Xuân Phương

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ - HÀNH CHÍNH KHU VỰC I

KHOA XÂY DỰNG ĐẢNG
*****

XÂY DỰNG TỔ CHỨC CƠ SỞ
ĐẢNG VÀ ĐỘI NGŨ ĐẢNG VIÊN

TS. Nguyễn Xuân Phƣơng
GVCC - TRƢỞNG KHOA


Kết cấu bài
Phần 1. XÂY DỰNG TỔ

Phần 2. XÂY DỰNG ĐỘI

CHỨC CƠ SỞ ĐẢNG

NGŨ ĐẢNG VIÊN

• Những vấn đề lý luận cơ

• Những vấn đề lý luận cơ

bản

bản

• Thực trạng

• Thực trạng

• Giải pháp

• Giải pháp


Phần 1. XÂY DỰNG TỔ CHỨC CƠ SỞ ĐẢNG
I. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN
1. Một số quan niệm xuất phát

a. Tổ chức cơ sở đảng:
• Ở xã, phƣờng, thị trấn có từ 3 đảng viên chính thức trở lên,
lập tổ chức cơ sở đảng (trực thuộc cấp ủy cấp huyện).

• Ở cơ quan, doanh nghiệp, hợp tác xã, đơn vị sự nghiệp,
đơn vị quân đội, công an và các đơn vị khác có từ 3 đảng
viên chính thức trở lên, lập tổ chức đảng; cấp ủy cấp trên
trực tiếp xem xét, quyết định việc tổ chức đảng đó trực
thuộc cấp ủy cấp nào cho phù hợp.
• Nếu chƣa đủ 3 đảng viên chính thức thì cấp ủy cấp trên
trực tiếp giới thiệu đảng viên sinh hoạt ở TCCSĐ thích hợp.


b. Năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng
Năng lực lãnh đạo

• Năng lực cụ thể hố
đƣờng lối, chính sách của
Đảng các cấp.

• Năng lực tổ chức và chỉ
đạo thực hiện nghị quyết.
• Năng lực tổng kết thực
tiễn – lý luận.
• Năng lực lãnh đạo các tổ
chức trong HTCT và nhân
dân.

Sức chiến đấu

• Ý chí phấn đấu, quyết tâm
thực hiện thắng lợi nghị quyết
• Phẩm chất đạo đức, tác
phong, lối sống của đảng viên
• Tinh thần tự phê bình và phê
bình, giữ gìn sự đồn kết thống
nhất nội bộ.
• Tinh thần đấu tranh chống
tiêu cực, các tƣ tƣởng, quan
điểm sai trái và âm mƣu phá
hoại của kẻ thù.


c. Hình thức tổ chức của tổ chức cơ sở đảng
Tổ chức cơ sở đảng

1

3

(Chi bộ cơ sở)

Tổ đảng

Tổ đảng

(Đảng bộ cơ sở)

Chi bộ

Tổ đảng
2

Tổ chức cơ sở đảng

Tổ chức cơ sở đảng
(Đảng bộ cơ sở)

Đảng bộ bộ phận

Tổ đảng

Chi bộ

Tổ đảng

Tổ đảng

Chi bộ

Tổ đảng
Chi bộ
Tổ đảng

Tổ đảng

Chi bộ
Tổ đảng

Tổ đảng
Tổ đảng


2. Vị trí, vai trị:
Tổ chức cơ sở đảng là nền tảng của Đảng, hạt nhân chính trị
ở cơ sở. Biểu hiện:
• Nơi trực tiếp gắn với nhân dân, đồn kết, tập hợp, lắng
nghe, giải quyết và phản ánh mọi tâm tƣ, nguyện vọng chính
đáng của nhân dân.
• Trực tiếp đƣa đƣờng lối, chủ trƣơng, chính sách của Đảng,
pháp luật của Nhà nƣớc vào quần chúng và tổ chức cho quần
chúng thực hiện.
• Trực tiếp giáo dục, rèn luyện, kết nạp và sàng lọc đảng viên;
đào tạo cán bộ cho Đảng; nơi xuất phát để cử ra cơ quan lãnh
đạo các cấp của Đảng;
• Là cửa ngõ quan trọng để bảo đảm tính tiên phong, tính
trong sạch của Đảng.


3. Chức năng

Lãnh đạo:

Xây dựng nội bộ:

• Giữ vai trị đồn kết và lãnh
đạo HTCT ở cơ sở.

• Xây dựng đảng bộ,
chi bộ trong sạch,
vững mạnh về chính
trị, tƣ tƣởng và tổ
chức
• Xây dựng và nâng
cao chất lƣợng đội
ngũ cán bộ, đảng viên
• Giáo dục, bồi dƣỡng
quần chúng, làm cơng
tác kết nạp đảng viên

• Qui tụ, đồn kết, tập hợp mọi
lực lƣợng, tập hợp quần chúng
thực hiện đƣờng lối, chính sách,
pháp luật của Đảng và Nhà nƣớc.
• Định hƣớng cho cơ sở phát
triển theo đúng đƣờng lối, nghị
quyết chính sách, pháp luật của
Đảng và Nhà nƣớc


1. Đề ra và tổ chức thực

hiện chủ trƣơng, nhiệm
vụ chính trị

3. Lãnh đạo xây dựng
chính quyền, các tổ
chức trong sạch, vững
mạnh; chấp hành đúng
pháp luật và phát huy
quyền làm chủ của
nhân dân

2. Xây dựng đảng bộ, chi
bộ vững mạnh về chính
trị, tƣ tƣởng và tổ chức

Nhiệm
vụ

4. Liên hệ mật thiết với
nhân dân, chăm lo và
bảo vệ lợi ích của nhân
dân; lãnh đạo nhân
dân thực hiện đƣờng
lối, chính sách của
Đảng và Nhà nƣớc

5. Kiểm tra, giám sát việc thực hiện
nghị quyết của Đảng, pháp luật Nhà
nƣớc; kiểm tra tổ chức đảng và đảng
viên chấp hành Điều lệ Đảng

II. THỰC TRẠNG…
1. TÌNH HÌNH TỔ CHỨC CƠ SỞ ĐẢNG

a. Những ƣu điểm
• Đến nay, có khoảng trên 52 nghìn tổ chức cơ sở đảng
• Trong đó, khoảng 25% tổ chức cơ sở đảng khu vực xã,
phƣờng, thị trấn (chiếm 2/3 số đảng viên).
• Đã từng bƣớc xóa thơn, bản, trƣờng, trạm trắng tổ

chức đảng (cịn khoảng gần 2000 thơn, bản trắng),
nhất là khu vực vùng sâu, vùng xa, vùng cao, vùng dân
tộc thiểu số.


Phần lớn đảng viên ở cơ sở giữ vững đƣợc bản lĩnh chính trị,
đạo đức cách mạng, lối sống, kiên định mục tiêu, lý tƣởng của
Đảng. Trình độ và năng lực đội ngũ cán bộ cơ sở ngày càng
đƣợc nâng lên.
• Đã năng động, sáng tạo trong việc cụ thể hố nghị quyết của
Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nƣớc vào điều kiện cụ
thể của địa phƣơng, đơn vị, tổ chức thực hiện khá tốt, đạt kết
quả kinh tế – xã hội thiết thực.
• Việc thực hiện dân chủ trong Đảng và trong xã hội, phát
huy quyền làm chủ của nhân dân, thực hiện đại đồn kết tồn
dân có nhiều tiến bộ, mối quan hệ gắn bó mật thiết giữa Đảng
với dân ngày càng phát triển.

• Việc thực hiện nguyên tắc của Đảng, nhất là nguyên tắc
tập trung dân chủ, tự phê bình và phê bình, xây dựng
nội bộ Đảng đồn kết thống nhất, đấu tranh chống quan
liêu, tham nhũng, lãng phí đạt đƣợc những kết quả tích
cực.
• Vai trị hạt nhân chính trị lãnh đạo các mặt hoạt động ở
cơ sở đƣợc phát huy; từng bƣớc đổi mới phƣơng thức
lãnh đạo, dân chủ ở cơ sở ngày càng đƣợc mở rộng, vai
trò của Mặt trận, các đồn thể ngày càng đƣợc nâng
lên, góp phần to lớn thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính
trị của địa phƣơng, đơn vị.


b. Những khuyết điểm
• Việc cụ thể hố nghị quyết nhìn chung cịn chậm, chƣa sát
thực tiễn, nội dung chƣa mang tính định hƣớng, chủ trƣơng
mà cịn nặng tính chất điều hành của chính quyền.
• Việc tun truyền, phổ biến, qn triệt nghị quyết cịn yếu
kém, cịn tình trạng đảng viên ngại học tập, quán triệt nghị
quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nƣớc các cấp.
• Nhiều nơi chƣa thực sự quan tâm thƣờng xuyên công tác
giáo dục tƣ tƣởng, rèn luyện đạo đức, lối sống cho cán bộ,
đảng viên; chƣa ngăn chặn kịp thời tiêu cực. Do đó, vẫn cịn
tình trạng quan liêu, tham nhũng, lãng phí, mất đoàn kết nội
bộ, làm giảm năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng,
mất lòng tin đối với nhân dân.


• Một số tổ chức cơ sở đảng yếu kém, mất sức chiến đấu,
không đủ năng lực giải quyết các vấn đề nảy sinh từ cơ

sở. Một số đảng viên giảm sút ý chí chiến đấu.
• Vai trị hạt nhân chính trị, năng lực lãnh đạo các mặt
hoạt động ở cơ sở còn yếu kém, bất cập; phƣơng thức
lãnh đạo chậm đổi mới, chất lƣợng, hiệu quả lãnh đạo
chƣa cao.
• Sinh hoạt chi bộ còn nhiều yếu kém, nội dung sinh hoạt

chƣa đƣợc cải tiến, chất lƣợng thấp, nguyên tắc tập
trung dân chủ, tự phê bình và phê bình bị coi nhẹ, công
tác quản lý đảng viên thiếu chặt chẽ.


Ngun nhân khuyết điểm:
Khách quan:
• Sự tác động tình hình chính trị phức tạp trên thế giới.
• Ảnh hƣởng của mặt trái cơ chế thị trƣờng.
• Âm mƣu phá hoại của các thế lực thù địch.
Chủ quan:

• Trình độ, năng lực của đội ngũ đảng viên.
• Cơng tác giáo dục tƣ tƣởng, chính trị, đạo đức cách mạng,
tác phong lãnh đạo cho đội ngũ đảng viên cịn yếu.

• Nhận thức và thực hiện các nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt
đảng chƣa đầy đủ, chƣa nghiêm túc, còn biểu hiện hình thức.
• Việc phân cơng nhiệm vụ đảng viên làm chƣa tốt.
• Cơng tác kiểm tra thiếu thƣờng xun, cịn bị động.


2. TÌNH HÌNH XÂY DỰNG TỔ CHỨC CƠ SỞ ĐẢNG

a. Ƣu điểm:
• Chức năng, nhiệm vụ của các loại hình tổ chức cơ sở đảng
đƣợc xác định phù hợp hơn trong điều kiện hoạt động mới.
• Đã tập trung kiện tồn tổ chức cơ sở đảng nơng thơn và một
bộ phận doanh nghiệp; chú ý xây dựng các tổ chức đảng ở
vùng sâu, vùng xa; bƣớc đầu xây dựng tổ chức đảng trong
các công ty cổ phần, doanh nghiệp tƣ nhân và doanh nghiệp
có vốn đầu tƣ nƣớc ngồi.
• Việc xây dựng tổ chức cơ sở đảng gắn với xây dựng hệ
thống chính trị ở cơ sở có chuyển biến tích cực. Nhiều tổ chức
cơ sở đảng xã, phƣờng, thị trấn đã tích cực triển khai thực
hiện Luật thực hiện dân chủ ở cơ sở, tăng cƣờng lãnh đạo
việc đổi mới cơ cấu kinh tế, xây dựng cơ sở hạ tầng, xóa đói,
giảm nghèo, chăm lo đồi sống nhân dân.


• Công tác phát triển đảng viên mới đƣợc quan tâm chỉ đạo
và đạt đƣợc một số kết quả, nhất là ở những vùng trọng
yếu, những nơi có ít hoặc chƣa có đảng viên. Số lƣợng
đảng viên mới đƣợc kết nạp hàng năm đều tăng, tỷ lệ đảng
viên là đoàn viên, nữ, ngƣời dân tộc thiểu số, giáo viên, trí
thức đều tăng, góp phần làm thay đổi cơ cấu đảng viên.
• Sinh hoạt chi bộ, cấp ủy đi vào nền nếp, nội dung thiết
thực, hình thức đa dạng, phong phú. Trong sinh hoạt thực
hiện nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ, tự phê bình và
phê bình, bảo đảm tính chiến đấu, giữ vững kỷ cƣơng, tăng
cƣờng đồn kết nhất trí trong Đảng.


• Khuyết điểm:

• Việc xây dựng, chỉnh đốn, tự phê bình và phê bình chƣa đạt
yêu cầu đề ra, chƣa ngăn chặn đƣợc tình trạng suy thối, tệ
tham nhũng, lãng phí, quan liêu. Việc xử lý những ngƣời vi
phạm kỷ luật chƣa kịp thời, thiếu kiên quyết.
• Năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của một số tổ chức cơ sở
đảng yếu kém, có nơi tê liệt, mất sức chiến đấu không đủ khả
năng giải quyết những vấn đề nảy sinh ở cơ sở.
• Cơng tác quản lý đảng viên cịn lỏng lẻo.
• Nội dung, hình thức sinh hoạt cịn nghèo nàn, tự phê bình và
phê bình yếu, chƣa thực hiện đúng nguyên tắc TTDC.


• Một bộ phận đảng viên thiếu tinh thần trách nhiệm, khơng
thể hiện rõ vai trị tiên phong.
• Việc thực hiện Qui chế dân chủ nhiều nơi chƣa nghiêm túc,
chƣa phát huy quyền làm chủ của nhân dân.
• Cơng tác đánh giá, phân loại TCCSĐ, đảng viên cịn hình
thức, chƣa phản ánh đúng thực chất.
• Cơng tác phát triển đảng viên nhiều nơi chƣa làm tốt. Nhiều
địa bàn trọng yếu, vùng sâu, xa vẫn còn trắng đảng viên,
trắng tổ chức đảng.
• Một số cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ lãnh đạo, quản lý thiếu
tôn trọng, lắng nghe ý kiến của đảng viên, của cấp dƣới.


Nguyên nhân khuyết điểm:
• Chƣa nhận thức đầy đủ và sâu sắc một số quan điểm, chủ
trƣơng của Đảng về xây dựng, củng cố TCCSĐ, về đổi mới
và nâng cao chất lƣợng hệ thống chính trị ở cơ sở.

• Việc tổ chức, thực hiện các chủ trƣơng, nghị quyết của
Đảng về xây dựng Đảng chƣa nghiêm, thiếu các biện pháp
cụ thể, khả thi.
• Nhiều cấp ủy, bí thƣ chƣa quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo
đúng mức và quyết liệt.
• Một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, kể cả cán bộ
chủ chốt các cấp, thiếu tu dƣỡng, rèn luyện phẩm chất, đạo
đức, thối hóa, biến chất nhƣng chƣa đƣợc xử lý kiên
quyết.
• Nhiều vấn đề mới chƣa đƣợc nghiên cứu, hƣớng dẫn kịp
thời, cấp ủy cơ sở thiếu chủ động, sáng tạo.


III. PHƢƠNG HƢỚNG, NHIỆM VỤ, GIẢI PHÁP
1. Phƣơng hƣớng
•Kiện tồn và đổi mới hoạt động của TCCSĐ, nâng cao chất
lƣợng đội ngũ đảng viên, làm cho mỗi TCCSĐ có trách nhiệm
và qui tụ đƣợc sức mạnh của toàn đơn vị hồn thành nhiệm
vụ chính trị đƣợc giao, mỗi đảng viên thực sự tiên phong,
gƣơng mẫu, có phẩm chất, đạo đức cách mạng, có ý thức tổ
chức kỷ luật và năng lực hoàn thành nhiệm vụ. Phải kiện
toàn hệ thống tổ chức cơ sở đảng, thể chế hóa về mặt nhà
nƣớc vai trị, chức năng, nhiệm vụ của các loại hình tổ chức
cơ sở đảng; gắn việc nâng cao chất lƣợng đội ngũ đảng viên
với việc nâng cao chất lƣợng TCCSĐ.


2. Nhiệm vụ:
• Làm tốt cơng tác giáo dục chính trị, tƣ tƣởng, quản lý, giám
sát đảng viên về năng lực, phẩm chất, đạo đức, lối sống; đấu

tranh chống tham nhũng, lãng phí, quan liêu.
• Tiếp tục hồn thiện và thực hiện các qui định về chức năng,
nhiệm vụ, phƣơng thức hoạt động của từng loại hình TCCSĐ.

• Đổi mới nội dung và phƣơng pháp đánh giá TCCSĐ và ĐV.
• Thực hiện tốt nguyên tắc dựa vào dân để xây dựng Đảng từ
cơ sở.

• Chú trọng củng cố các TCCSĐ ở địa bàn trọng yếu.
• Kiện tồn, nâng cao chất lƣợng các trƣờng đào tạo cán bộ


3. GIẢI PHÁP
1. Xác định và thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ; tiếp tục
đổi mới nội dung và phƣơng thức hoạt động:

- Căn cứ qui định của Điều lệ Đảng và của Trung ƣơng, mỗi
loại hình phải có vận dụng sáng tạo và tự mình xác định
cho đƣợc chức năng, nhiệm vụ cụ thể trong mỗi kỳ đại hội.
- Đổi mới nội dung, phƣơng thức hoạt động nhằm phát huy
cao nhất hiệu lực của chính quyền, đồn thể; xây dựng và
thực hiện tốt qui chế hoạt động của từng tổ chức và qui chế
phối hợp hoạt động giữa các tổ chức; phát huy dân chủ đi
đôi với tăng cƣờng kỷ cƣơng, kỷ luật.


2. Kiện tồn các tổ chức trong hệ thống chính trị,
xây dựng đội ngũ cán bộ cơ sở:
• Kiện tồn bộ máy các tổ chức đảng ở cơ sở.
• Xây dựng, hồn thiện bộ máy chính quyền

• Đa dạng hố hình thức tổ chức và hoạt động của các đồn

thể quần chúng.
• Xây dựng cơ chế để phát huy quyền làm chủ của nhân dân.
• Xây dựng đội ngũ cán bộ của hệ thống chính trị ở cơ sở,
nhất là đội ngũ cán bộ chủ chốt, thật sự vững mạnh trên
tất cả các mặt


3. Cải tiến, nâng cao chất lƣợng sinh hoạt cấp ủy, chi bộ:
Nội dung sinh hoạt cần tập trung vào 3 loại vấn đề:

• Sinh hoạt học tập, quán triệt đƣờng lối, chính sách, chỉ thị,
nghị quyết của Đảng, pháp luật của Nhà nƣớc; thông tin,
thông báo những vấn đề thời sự trong nƣớc và thế giới.
• Bàn bạc và quyết nghị về sự lãnh đạo của tổ chức đảng đối
với các nhiệm vụ của địa phƣơng, đơn vị.
• Thảo luận, quyết nghị những vấn đề xây dựng nội bộ Đảng
bộ, chi bộ, xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên.


Biện pháp nâng cao chất lƣợng sinh hoạt:
• Chọn đúng nội dung sinh hoạt, thời gian sinh hoạt.

• Tiến hành chuẩn bị chu đáo nội dung, thời gian, địa điểm
cho mỗi kỳ sinh hoạt.
• Thực hiện tốt sinh hoạt cấp uỷ trƣớc khi sinh hoạt chi bộ.
• Bảo đảm thực sự dân chủ trong các cuộc sinh hoạt.
• Phát huy vai trị ngƣời chủ trì trong các buổi sinh hoạt.
• Thƣờng xuyên đánh giá, rút kinh nghiệm