Nghệ thuật tự sự trong truyện của nguyễn nhật ánh

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
---------------------------------------------------

NGUYỄN THỊ THƢƠNG

NGHỆ THUẬT TỰ SỰ
TRONG TRUYỆN CủA NGUYỄN NHẬT ÁNH

LUẬN VĂN THẠC SĨ VĂN HỌC

Hà Nội - năm 2016


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
---------------------------------------------------

NGUYỄN THỊ THƢƠNG

NGHỆ THUẬT TỰ SỰ
TRONG TRUYỆN CủA NGUYỄN NHẬT ÁNH

Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành: Lý luận văn học
Mã số: 60 22 01 20

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Trần Khánh Thành

Hà Nội - năm 2016

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 3
1. Lí do chọn đề tài ...........................................................................................3
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề...........................................................................3
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................9
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ..............................................................9
5. Phƣơng pháp nghiên cứu ..........................................................................10
6. Cấu trúc luận văn ......................................................................................10
Chƣơng 1: NGHỆ THUẬT XÂY DƢ̣NG NHÂN VẬT ...... Error! Bookmark not
defined.
TRONG TRUYỆN NGUYỄN NHẬT ÁNH ......... Error! Bookmark not defined.
1.1. Nghê ̣ thuâ ̣t xây dƣ ̣ng nhân v ật ngƣời kể chuyêṇ .. Error! Bookmark
not defined.
1.1.1. Khái quát về nhân vật người kể chuyê ̣n .......... Error! Bookmark not
defined.
1.1.2. Nhân vật người kể chuyện trong truyện Nguyễn Nhật Ánh.... Error!
Bookmark not defined.
1.1.2.1. Nhân vật người kể chuyện ở ngôi kể thứ nhất .. Error! Bookmark
not defined.
1.1.2.2. Nhân vật người kể chuyện ở ngôi kể thứ ba Error! Bookmark not
defined.
1.1.3. Điểm nhìn trầ n thuật ........................ Error! Bookmark not defined.
1.1.3.1. Điểm nhìn khơng gian ................... Error! Bookmark not defined.
1.1.3.2. Điểm nhìn thời gian ...................... Error! Bookmark not defined.
1.1.3.3. Điểm nhìn bên trong, bên ngồi ... Error! Bookmark not defined.

1


1.2. Nhân vâ ̣t “đƣơ ̣c kể ” trong truyêṇ Nguyễn Nhâ ̣t Ánh.................. Error!

Bookmark not defined.
1.2.1. Khái quát về nhân vật “được kể’’ .... Error! Bookmark not defined.
1.2.2. Các phương thức và thủ pháp nghệ thuật xây dựng nhân vật “được
kể” ..................................................................... Error! Bookmark not defined.
1.2.2.1. Khắ c họa nhân vật qua ngoại hình ............. Error! Bookmark not
defined.
1.2.2.2. Khắ c họa nhân vật qua nội tâm .... Error! Bookmark not defined.
1.2.2.3. Khắ c họa nhân vật qua lời nói và hành động ... Error! Bookmark
not defined.
1.3. Tiểu kết .................................................... Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 2: NGHỆ THUẬT TỔ CHỨC KẾT CẤU VÀ XÂY DỰNG CỐT
TRUYỆN TRONG TRUYỆN NGUYỄN NHẬT ÁNH ..... Error! Bookmark not
defined.
2.1. Nghê ̣ thuâ ̣t tổ chƣ́c kết cấu..................... Error! Bookmark not defined.
2.1.1. Khái quái về nghệ thuật tổ chức kết cấu ....... Error! Bookmark not
defined.
2.1.2. Nghệ thuật tổ chức kết cấu trong truyện Nguyễn Nhật Ánh .. Error!
Bookmark not defined.
2.2. Nghê ̣ thuâ ̣t xây dựng cốt truyện ............ Error! Bookmark not defined.
2.2.1. Khái quát nghệ thuật xây dựng cốt truyện .... Error! Bookmark not
defined.
2.2.2. Nghệ thuật xây dựng cốt truyện trong truyện Nguyễn Nhật Ánh
........................................................................... Error! Bookmark not defined.
2.2.2.1. Nghệ thuật tạo tình huống truyện đầy kịch tính ................. Error!
Bookmark not defined.
2.2.2.2. Nghệ thuật tổ chức diễn trình vận động cốt truyện ............ Error!
Bookmark not defined.

2

2.3. Tiểu kết .................................................... Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 3: NGÔN NGỮ VÀ GIỌNG ĐIỆU ......... Error! Bookmark not defined.
TRONG TRUYỆN NGUYỄN NHẬT ÁNH ......... Error! Bookmark not defined.
3.1. Ngôn ngữ trần thuật ............................... Error! Bookmark not defined.
3.1.1. Khái quát về nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ .. Error! Bookmark not
defined.
3.1.2. Khái quát về nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ nhân vật ............ Error!
Bookmark not defined.
3.1.3. Nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ nhân vật trong truyện Nguyễn Nhật
Ánh .................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.2. Giọng điệu trần thuật ............................. Error! Bookmark not defined.
3.2.1. Khái quát về giọng điệu trần thuật .. Error! Bookmark not defined.
3.2.2. Giọng điệu trần thuật trong truyện của Nguyễn Nhật Ánh.... Error!
Bookmark not defined.
3.2.2.1. Giọng điệu hài hước, tinh nghi ̣ch, hóm hỉnh .... Error! Bookmark
not defined.
3.2.2.2. Giọng điệu đối thoại hồn nhiên, ngộ nghĩnh .... Error! Bookmark
not defined.
3.2.2.3. Giọng điệu triết lý, chiêm nghiệm và suy tưError! Bookmark not
defined.
3.3. Tiểu kết .................................................... Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN .............................................................. Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................................... 11

MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Xuất hiện trên văn đàn như một hiện tượng văn học đặc sắc, Nguyễn Nhật
Ánh là một cây bút tài năng với nỗ lực cách tân nghệ thuật. Mỗi tác phẩm của anh

3


ra đời đều mang đến một ấn tượng mạnh mẽ cho người đọc. Với giọng văn hài hước
nhẹ nhàng cùng nghệ thuật phân tích tâm lý sâu sắc những trang văn của anh thực
sự hấp dẫn các độc giả không chỉ là trẻ em mà cả những ai “từng là trẻ em”.
Nguyễn Nhật Ánh là cây bút trẻ đa tài, viết ở nhiều lĩnh vực nhưng có thể
khẳng định thành công nhất của tác giả vẫn là văn xuôi với những sáng tác cho
thiếu nhi. Anh đã từng vinh dự nhận nhiều giải thưởng: giải văn học Trẻ hạng A
(1995) do Trung ương Đồn Thanh niên Cơ ̣ng sản Hờ Chí Minh trao t
ặng cho
truyện dài Chú bé rắc rối, giải thưởng văn học (2002) của Hội Nhà văn Việt Nam
cho bộ Kính vạn hoa, huy chương Vì thế hệ trẻ (2003) của Trung ương Đồn Thanh
niên Cơ ̣ng sản Hồ Chí Minh , giải thưởng Văn học của Hội Nhà văn Việt Nam và
giải Sách hay của Hội xuất bản Việt Nam (2008) cho tác phẩm Cho tôi xin một vé đi
tuổi thơ, giải thưởng Văn học ASEAN (2010) tại Thái Lan, giải thưởng FAHASA
(2012)... Năm 1995, Nguyễn Nhật Ánh cịn được bầu chọn là nhà văn được u
thích nhất trong 20 năm (1975 - 1995) và sau này (2005) là 30 năm (1975- 2005) do
Thành đoàn thành phố Hồ Chí Minh và báo Tuổi trẻ tổ chức.
Trân trọng, ngưỡng mộ tài năng và ấn tượng với những tác phẩm tự sự của
Nguyễn Nhật Ánh viết về thế giới tuổi thơ, từng là người giáo viên giảng dạy bộ môn
Ngữ Văn, tôi nhận thức được sự ảnh hưởng của tác giả đối với các em học sinh bậc
Trung ho ̣c cơ sở khi học môn Ngữ Văn nên tôi quyết định chọn đề tài: Nghệ thuật tự
sự trong truyện của Nguyễn Nhật Ánh với một mong muốn sẽ giải mã được phần
nào nghệ thuật tự sự của Nguyễn Nhật Ánh và góp thêm cảm nhận của cá nhân về
nhà văn này.
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Nguyễn Nhật Ánh sinh ngày 07 tháng 5 năm 1955, tại huyện Thăng Bình,
tỉnh Quảng Nam. Anh đến với diễn đàn văn học trước hết bằng những tập thơ trữ
tình ngọt ngào lãng mạn: Thành phố tháng Tư (in chung với Lê Thị Kim, 1984),

Đầu xn ra sơng giặt áo (1986), Thơ tình Nguyễn Nhật Ánh (1988), Lễ hội của
đêm đen (1994) và Tứ tuyệt cho nàng (1994).
Truyện dài đầu tiên của Nguyễn Nhật Ánh là Trước vòng chung kết (Nhà

4


xuất bản Măng Non 1984) và từ đó anh mải mê viết những tập truyện cho thanh
thiếu niên như: Cô gái đến từ hôm qua (1987), Chú bé rắc rối (1989), Cho tôi xin
một vé đi tuổi thơ (2008), Đảo mộng mơ (2009), Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh
(2010), Có hai con mèo ngồi bên cửa sổ (2012), Ngồi khóc trên cây (2013), Chúc
một ngày tốt lành (2014), Bảy bước tới mùa hè (2015) và Con chó nhỏ mang giỏ
hoa hồng (2016)...
Tác phẩm của Nguyễn Nhật Ánh đã thu hút sự quan tâm của độc giả và các
nhà phê bình văn học. Đến nay độc giả đã biết đươ ̣c nhiều bài viết về tác phẩm của
Nguyễn Nhật Ánh trên các phương diện nội dung và nghệ thuật. Tấ t cả các tác giả
khi viế t về Nguyễn Nhật Ánh đều giành những lời có cánh cho cây bút tài năng này .
Đó là những bài nhâ ̣n xét , bài báo phỏng vấn, những bản tin đươ ̣c in trong các cuố n
sách tư liệu , đăng trên báo , tạp chí, câ ̣p nhâ ̣t trên ma ̣ng Internet ... Chính những bài
viế t này đã chứng minh đươ ̣c rằ ng : Nguyễn Nhâ ̣t Ánh đã gây đươ ̣c thiê ̣n cảm và sự
yêu mế n từ những tác phẩ m văn chương , mô ̣c ma ̣c , tự nhiên, đời thường... nhưng
chứa đựng nhiề u ý nghiã nhân văn sâu sắ c .
Trên báo Văn nghê ̣ thành phố Hồ Chí Minh số 273 ra ngày 26 tháng 12 năm
1996, Nguyễn Thi ̣Thanh Xuân đã viế t : “Đi sâu vào các cảm xúc ma ̣nh mẽ và tâm
trạng khắc khoải nặng nề không phải là chủ trương mà cũng

không phải là sở

trường của Nguyễn Nhâ ̣t Á nh. Anh nắ m bắ t rấ t tinh những tra ̣ng thái mong manh ,
niề m vui, nỡi b̀ n t hống qua của tuổi mới lớn .... Nguyễn Nhâ ̣t Ánh viế t về cái gì

vâ ̣y? Anh viế t về cái đang diễn ra , cái quen thuộc và gần gũi trong thế giới trẻ thơ :
những cuô ̣c ho ̣c , cuô ̣c chơi , những mố i tin
̀ h thơ da ̣i ... Trong tiể u thuyế t của anh ,
không gian không rô ̣ng lắ m , thời gian khơng dài lắ m . Những câu chuyện chẳng có
gì là ly kỳ để kích thích trí tưởng tượng của độc giả trẻ thơ

như các truyện cổ tích ,

truyê ̣n phiêu lưu viễn tưởng thế mà trẻ thơ vẫn “say anh như điế u đổ ” [61, tr.35].
Hồng Loan trên trang : “Phong cách viết của
Nguyễn Nhật Ánh thật trong trẻo, hồn nhiên, đã đưa người đọc về gần với tuổi thơ
của mình hơn”.
Trong lời giới thiệu sách trên trang: wwwlazada.vn nhận xét: “Có thể khơng

5


ngoa khi nói rằng Nguyễn Nhật Ánh là nhà văn của tuổi mới lớn và là nhà văn
thành công nhất khi khai thác nghệ thuật tự sự trong truyện. Nhiều thế hệ trẻ đã lớn
lên cùng các tác phẩm hồn nhiên, trong sáng của anh".
Lã Thị Bắc Lý trong bài

Nguyễn Nhật Á nh người

thiế u nhi đã nhâ ̣n xét , nổi bật ở Nguyễn Nhật Ánh
quan. Tính hài hước bắt nguồn từ thái độ lạc quan

giữ lửa cho văn học

là tính dí dỏm , hài hước , lạc

, nhẹ nhõm với cuộc đời : “Tôi

quan niê ̣m cuô ̣c đời con người vố n éo le , chẳ ng viê ̣c gì min
̣ hóa nó
̀ h phải bi kich
thêm lầ n nữa . Nhìn mọi sự bằng con mắt hài hước, tôi cho rằ ng chúng ta sẽ thấ y
yêu đời hơn , vượt qua những nghịch cảnh cũng dễ dàng hơn...” [41, tr.15,16].
Trên trang Bình luận văn nghệ qn đội ,
Thụy Anh có viết: Trước đây, tơi cho rằng Nguyễn Nhật Ánh là nhà văn biết cách
đáp ứng nhu cầu của người đọc. Ơng tìm hiểu bọn trẻ rất kĩ. Theo tôi được biết, nhà
văn dành tương đối nhiều thời gian để trò chuyện với tuổi teen, lên mạng đọc, thậm
chí, mở diễn đàn để lắng nghe và đối thoại với các em. Vì thế, Nguyễn Nhật Ánh
hiểu đứa trẻ cần gì, mong gì khi đến với một cuốn sách. Bên cạnh những khao khát
phiêu lưu, tìm hiểu thế giới, đứa trẻ cịn có nhu cầu tìm hiểu chính bản thân mình:
những cảm xúc kì lạ khơng tên, những xáo trộn trong các mối quan hệ đang bình ổn
bỗng một ngày trở nên rối tung khiến chúng hoảng sợ, những mong muốn nho nhỏ
một ngày bỗng trở nên nhức nhối, bức xúc khiến chúng khơng hiểu nổi mình.
Nguyễn Nhật Ánh ln tìm nhiều cách diễn đạt mới, và tiến hành các thử nghiệm
nho nhỏ, tuy khá thận trọng. Các tác phẩm gần đây ẩn dụ nhiều hơn, chiêm nghiệm
nhiều hơn dù vẫn giữ cách viết hài hước, trong sáng.
Trang tài liệu Thanh niên diễn đàn Hội thanh niên Việt Nam, nhà báo Dương
Thành Truyền nhận định: Xét về mặt tâm lý - giáo dục, có một điều hết sức quý giá
của hệ thống tác phẩm viết cho thanh thiếu niên của Nguyễn Nhật Ánh, vốn rất lớn
về số lượng, đa dạng về thể loại, từ truyện tâm lý, tình cảm đến truyện pháp thuật,
truyện phiêu lưu, truyện thể thao và phong phú về không gian biểu hiện từ làng đến
phố, từ gia đình đến lớp học: đó là chúng có thể đồng hành theo q trình phát triển
tâm lý lứa tuổi của các bạn trẻ.
Trên trang văn http://Tôn vinh văn hóa đọc .com.vn có bài viết: Nguyễn Nhật

6

Ánh - Anh Bồ câu đa t ài. Đo ̣c bài viế t này , Nguyễn Nhâ ̣t Ánh đã đươ ̣c đô ̣c giả đánh
giá là một trong những nhà văn viết cho thiếu nhi thành công nhất hiện nay ở nước
ta. Nhưng khơng chỉ có thế c ác tác phẩm tự sự của Nguyễn Nhật Ánh còn được
đánh giá là giúp trẻ “lớn lên” theo từng nấc thang của cuộc đời với một thế giới trẻ
thơ hết sức trong sáng, khơng có cái ác, cái xấu, cái thấp hèn, chỉ ngập tràn yêu
thương và tôn trọng con người, như chính cái khát khao mà mỗi con người ln muốn
hướng tới dù ở lứa tuổi nào. Chính nghệ thuật tự sự của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh đã
giúp các bạn trẻ yêu đời hơn, tự tin hơn, bình thản hơn trong cuộc sống thường nhật
hôm nay vốn đầy ắp những bộn bề lo toan và không thiếu những khắc nghiệt.
Vân Thanh, nhà nghiên cứu văn học thiếu nhi, trên Tạp chí Văn học đã
từng nhận xét: Truyện của Nguyễn Nhật Ánh có khả năng đi vào lịng người bởi
tình cảm nồng hậu của tác giả đối với các lứa tuổi trẻ thơ mà anh lnu q và
tơn trọng. Có trái ngược chăng, ở tuổi trưởng thành, Nguyễn Nhật Ánh đã phải chịu
đựng biết bao gian lao, vất vả và cay đắng, nhưng viết về lứa tuổi này, anh lại
không hề đi vào những chua chát, mỉa mai, oán hận đời. Anh ln muốn truyền cho
các em lịng tin vào cuộc sống và nghị lực vượt mọi khó khăn. Lịng tin yêu cuộc
sống và nghị lực vượt khó khăn là những đức tính tốt đẹp của thiếu nhi đã được nhà
văn Nguyễn Nhật Ánh truyền tải qua câu chuyện của mình một cách gần gũi với
thiếu nhi nhất.
Lê Phương Liên trong bài viết Văn xuôi và trẻ em đã nhận xét: “Nhà văn
Nguyễn Nhật Ánh là một tác giả thành cơng với bạn đọc trẻ, anh là người có một
“khóe văn” riêng. Anh chiếm được tình cảm của hàng triệu người đọc cũng khơng
ngồi quy luật tự sự và đối thoại nội tâm của tuổi thơ, khơng ngồi sự tự phát hiện
ra chất hài hước của chính mình” [38, tr.39].
Nhà nghiên cứu Vân Thanh đã từng nhiều lần nhắc đến thành công của
Nguyễn Nhật Ánh trong sáng tác dành cho thiếu nhi. Trong bài viết Nguyễn Nhật
Ánh nhà văn lôi cuốn trẻ thơ, tác giả đã đề cập đến đề tài, chủ đề, nhân vật, giọng
điệu và giới thiệu khái quát về tập truyện Kính vạn hoa. Nguyễn Nhật Ánh đã làm

7


được một điều kì diệu, đó là đem đến cho bạn đọc trẻ thơ sự thú vị và niềm vui háo
hức mong chờ những tác phẩm tiếp theo của anh. Và quả nhiên, Nguyễn Nhật Ánh
đã không làm bạn đọc thất vọng. Anh tiếp tục trình làng Cho tơi xin một vé đi tuổi
thơ. Vẫn với lối viết dí dỏm kiểu Kính vạn hoa, Tơi là Bêtơ nhưng dấu ấn tâm trạng
tác giả đã in đậm nét hơn, tâm trạng của con người càng đi xa tuổi thơ càng da diết
nhớ về tuổi thơ. Đây là tập sách được giải thưởng của Hội nhà văn Việt Nam và
giảithưởng ASEAN, 2010. Cùng với Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh và Lá
nằmtrong lá, Có hai con mèo ngồi bên cửa sổ… Nguyễn Nhật Ánh đã thể hiện sức
viết bền bỉ của mình.
Nguyễn Thi Thu
̣ ́ y Hằ ng (ThS. Trường PTTH Âu Lạc, thành phố Hồ Chí
Minh), có bài Tâm hờ n tuổ i thơ trên trang sách Nguyễn Nhật Á nh . Mở đầ u bài viế t ,
cô đã giới thiê ̣u về Nguyễn Nhâ ̣t Ánh như sau : Nguyễn Nhâ ̣t Ánh đế n với văn ho ̣c
thiế u nhi như mô ̣t lẽ tự nhiên. Đó là sự trở về của ký ức, của những hoài niệm, là sự
thôi thúc của ý tưởng và hơn hế t là tấ m lòng của nhà văn

. Trong mô ̣t lầ n trả lời

phỏng vấn trên báo Sài Gòn Giải Phóng , Nguyễn Nhâ ̣t Ánh nói rằ ng : “Nhà văn viế t
cho thiế u nhi bao giờ cũng đồ ng thời là nhà giáo du ̣c” , thâ ̣m chí là “nhà giáo du ̣c
bẩ m sinh” . Ơng viế t với trách nhiê ̣m của mơ ̣t người thầ y

, người nuôi dưỡng tâm

hồ n trẻ thơ” [31, tr.70].
Nhà văn Lê Minh Khuê trên báo Tiền phong đã nhận xét: “Nguyễn

Nhật Ánh trong sáng từ cách nghĩ, cách cảm, từ ngôn ngữ đối thoại, từ cách miêu tả
đến xây dựng nhân vật. Tất cả đều đầy sức khơi gợi tới cái đẹp. Anh khơi dậy sự tự
tin, tin vào sức mạnh của trí tuệ, tin vào con đường của mỗi người trong đời. Tác
phẩm của Nguyễn Nhật Ánh in hàng chục ngàn bản mỗi cuốn, là sự chờ đợi háo
hức như chờ đợi người “hò hẹn” của các em. Mấy ai được hạnh phúc như anh” [35,
tr.17]. Nhà văn có một khoảng trời riêng và thực sự làm chủ khoảng đất sáng tạo
của mình đó chính là lý do người đọc háo hức chờ đón tác phẩm mới của Nguyễn
Nhật Ánh. “Mỗi cuốn truyện là một tuổi thơ trọn vẹn, lần nào cũng như bắt đầu lại
từ đầu, với những ký ức lung linh hoa lá và những trải nghiệm khóc cười rất thật
tưởng chừng khơng có bóng dáng của “hư cấu văn học”. Cũng vì thế mà khó có thể

8


xác định nhà văn viết cho hế hệ nào, về thời đại nào. Có cảm tưởng, người đọc sau
trăm năm nữa vẫn sẽ có được một Nguyễn Nhật Ánh đồng hành với ký ức tuổi thơ
của mình như thế này mà thôi” [35, tr.17].
Bên cạnh các ấn phẩm trên, các bài viết về Nguyễn Nhật Ánh và các tác
phẩm của anh còn xuất hiện trên các báo như báo Lao động, Thanh niên,các tạp chí
và nhiều trang thơng tin điện tử như Evan.net, Phongdiep.net... bộ truyện Kính vạn
hoa đã được dựng thành phim truyền hình nhiều tậpcho thiếu nhi, các tác phẩm
khác cũng được dựng thành phim như Cô gái đến từ hôm qua, Tôi thấy hoa vàng
trên cỏ xanh và một số truyện của Nguyễn Nhật Ánh đang có dự án chuyển thể
thành truyện tranh. Có thể thấy Nguyễn Nhật Ánh là tác giả đang rất được quan tâm
và giành được nhiều tình cảm ưu ái của độc giả ở mọi lứa tuổi.
Đặc biệt là sức hút , sự ảnh hưởng rấ t lớn của truyê ̣n Nguyễn Nhâ ̣t Ánh đố i
với đô ̣c giả trẻ tuổi ở thành phố Hồ Chí Minh hiê ̣n nay. Thố ng kê kế t quả khảo sát ở
khu vực thành phố Hồ Chí Minh ta ̣i các trường trung học cơ sở (83,33% học sinh
biế t và yêu thić h nhà văn Nguyễn Nhâ ̣t Ánh

), trung ho ̣c phổ thông (93,87% học

sinh biế t và yêu thích nhà văn Nguyễn Nhâ ̣t Ánh )... Có thể khẳ ng đinh
̣ rằ ng: “Thành
công của Nguyễn Nhâ ̣t Ánh chin
́ h là lố i kể chuyê ̣n hấ p dẫn , rấ t hay, dễ đi vào lòng
người, trong mỗi mẩ u chuyê ̣n mang mô ̣t ý nghĩa

giáo dục sâu sắc”

(Theo Ảnh

hưởng của truyê ̣n Nguyễn Nhật Á nh đố i với độc giả trẻ ở thành phố Hồ Chí Minh
[22, tr.128]).
Trong bài viế t Nguyễn Nhật Á nh và truyê ̣n thiếu nhi của Lê Huy Bắc có đoạn
viế t: “Phải thừa nhận, ở thời điểm thực tại , viế t truyê ̣n cho trẻ em (thiế u nhi) ở Việt
Nam, chẳ ng ai sánh bằ ng Nguyễn Nhâ ̣t Ánh . Ơng khơng chỉ viế t khỏe mà còn viế t
hay và rấ t đề u tay . Đã rấ t lâu , bạn đọc Việt Nam mới có thể tiếp xúc được với một
cây bút truyê ̣n thiế u nhi có mô ̣t phông văn hóa , mô ̣t nề n tảng kiế n văn rô ̣ng, cô ̣ng
với mô ̣t cảm xúc trẻ thơ chân thành , sâu sắ c với lố i tư duy đâ ̣m chấ t triế t lí , đầ y ngỗ
nghịch và mang tính đột biến cao”.
Mơ ̣t ý kiế n khác về cách sử du ̣ng ngôn ngữ của Ng uyễn Nhâ ̣t Ánh : Trong
truyện, Nguyễn Nhâ ̣t Ánh sử dụng ngơn ngữ rất dễ hiểu. Ở đó, ngơn ngữ trầ n thuâ ̣t
thường đươ ̣c biể u hiê ̣n bằng những câu văn ngắ n, đơn giản nhưng vẫn biểu đạt được

9


các sắc thái tình cảm rõ rệt..
Dù đứng ở góc độ nào, chúng ta nghiên cứu ở nội dung nào thì chúng ta cũng

đều khẳng định được tài năng độc đáo của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh. Vì vậy trên cơ
sở tiếp thu những ý kiến đi trước, tôi mong muốn ở đề tài này phần nào lý giải được
Nghệ thuật tự sự trong truyện của Nguyễn Nhật Ánh và hiểu hơn nữa về các tác phẩm
tự sự của anh.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Đối với đề tài này, tôi tập trung khám phá nghệ thuật tự sự trong truyện của
Nguyễn Nhật Ánh với các phương diện: Nghê ̣ thuâ ̣t xây dựng nhân vâ ̣t , điể m nhin
̀
trầ n thuâ ̣t, nghê ̣ thuâ ̣t tổ chức k ết cấu, xây dựng cốt truyện, ngôn ngữ và giọng điệu
trần thuật. Từ đó xác định và khẳng định được những đóng góp độc đáo của
Nguyễn Nhật Ánh cho văn học thiếu nhi.
Chỉ ra những nét độc đáo trong nghệ thuật tự sự của Nguyễn Nhật Ánh đồ ng
thời giúp người đo ̣c thấ y đươ ̣c những đó ng góp tić h cực cũng như lý tưởng sớ ng, tài
năng và tấm lịng nhân hậu của nhà văn.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng luận văn hướng đến là Nghê ̣ thuật t ự sự
trong truyê ̣n của Nguyễn Nhật Ánh.
- Phạm vi: Sự nghiệp thơ văn của Nguyễn Nhật Ánh vô cùng phong phú
song ở đề tài này, tôi chủ yếu tập trung khảo sát nghệ thuật tự sự của anh qua một
số tác phẩm như: Cho tôi một vé đi tuổi thơ, Kính vạn hoa, Đảo mộng mơ, Tôi thấy
hoa vàng trên cỏ xanh, Bảy bước tới mùa hè, Thằ ng quỷ nhỏ, Tôi là Bêtô... đồng
thời tham khảo thêm những bài viế t c ủa các nhà khoa học về Nguyễn Nhật Ánh. Từ
đó có thể thấ y rõ nghê ̣ thuâ ̣t

tự sự trong truyê ̣n của Nguyễn Nhật Ánh cũng như

những đóng góp của anh cho văn ho ̣c nước nhà .
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
Ở luận văn này tôi sử du ̣ng mô ̣t số phương pháp nghiên cứu cơ bản sau:
- Phương pháp liên ngành: đối tượng miêu tả trong truyện Nguyễn Nhật Ánh

10


là tuổi thơ và tuổi mới lớn - những đối tượng phức tạp trong văn chương và ngoài
đời thực. Do vậy, khi thực hiện đề tài, tôi kết hợp với phương pháp của các ngành
khoa học khác như: văn hóa học, giáo dục học...
- Phương pháp tiếp cận thi pháp học và lý thuyết tự sự: Khám phá thế giới
nghệ thuật nhà văn từ các yếu tố hình thức đến nội dung, tìm hiểu đặc điểm nổi
bật trong nghệ thuật tự sự của tác giả.
- Phương pháp so sánh: nhằm chỉ ra những nét chung và nét độc đáo riêng
của Nguyễn Nhật Ánh về nghệ thuật tự sự so với các nhà văn khác ở các giai đoạn
văn ho ̣c khác nhau và đă ̣c biê ̣t là nhà văn khác cùng viết cho thiếu nhi.
6. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo, Luận văn được triển khai
trên ba chương:
Chương 1: Nghê ̣ thuâ ̣t xây dựng nhân vâ ṭ trong truyê ̣n Nguyễn Nhâ ̣t Ánh .
Chương 2: Nghệ thuật tổ chức kết cấu và xây dựng cốt truyện trong truyện
Nguyễn Nhật Ánh.
Chương 3: Ngôn ngữ và giọng điệu trong truyện Nguyễn Nhật Ánh.

11


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Nguyễn Nhật Ánh (2008), Cho tôi xin một vé đi tuổi thơ, Nxb. Trẻ, Tp. Hồ Chí
Minh.
2. Nguyễn Nhật Ánh (2010), Tơi thấy hoa vàng trên cỏ xanh, Nxb. Trẻ, Tp. Hồ Chí
Minh.
3. Nguyễn Nhật Ánh (2014), Chúc một ngày tốt lành

, Nxb. Trẻ, Tp. Hồ Chí Minh.
4. Nguyễn Nhật Ánh (2014), Bảy bước tới mùa hè
, Nxb. Trẻ, Tp. Hồ Chí Minh.
5. Nguyễn Nhật Ánh (2008), Kính vạn hoa, Nxb. Trẻ, Tp. Hồ Chí Minh.
6. Nguyễn Nhật Ánh (2015), Tôi là Bêtô, Nxb. Trẻ, Tp. Hồ Chí Minh.
7. Nguyễn Nhật Ánh (2002), Thằ ng quỷ nho,̉ Nxb Trẻ, Tp. Hồ Chí Minh.
8. Nguyễn Nhật Ánh (2009), Đảo mộng mơ, Nxb. Trẻ, Tp. Hồ Chí Minh.
9. Nguyễn Nhật Ánh (1982), Trước vòng chung kết,Nxb. Măng non, Tp. Hồ Chí
Minh.
10. Nguyễn Nhật Ánh (1984), Thành phố tháng Tư (in chung với Lê Thị Kim), Nxb.
Măng non, Tp. Hồ Chí Minh.
11. Nguyễn Nhật Ánh (2002), Hạ đỏ, Nxb. Trẻ, Tp Hồ Chí Minh.
12. Nguyễn Nhật Ánh (2013), Có hai con mèo ngồi bên cửa số, Nxb. Trẻ, Tp. Hồ Chí
Minh.
13. Nguyễn Nhật Ánh (2013), Ngồi khóc trên cây, Nxb. Trẻ, Tp. Hồ Chí Minh.
14. Nguyễn Nhật Ánh (2007), Chuyện xứ Lang Biang, Nxb. Trẻ, Tp. Hồ Chí
Minh.
15. Thái Phan Vàng Anh (2013), Nguyễn Nhật Ánh, người kể chuyện của thiếu nhi,
Tạp chí Nghiên cứu sáng tác phê bình văn hóa, văn học nghệ thuật, (số187), tr.
2-5.
16. A. Xâytlin (1968), Lao đợng nhà văn, tập 2, Nxb. Văn hóa.
17. Lê Huy Bắ c (2015), Nguyễn Nhật Ánh hiệp sĩ của tuổi thơ, Nguyễn Nhật Á nh và
truyê ̣n thiế u nhi, Nxb. Đại học Quốc gia Hà Nội, tr.39-49.
18. Nam Cao (tái bản 2014), Chí Phèo, Nxb. Văn học.

12


19. Nam Cao (tái bản 2013), Đôi mắt, Nxb. Văn học.
20. Nguyễn Minh Châu (2001), Truyện ngắn, Nxb. Văn học.

21. Nguyễn Du (2008), Truyện Kiều, Nxb. Văn học.
22. Văn Giá (2015), Nguyễn Nhật Ánh hiệp sĩ của tuổi thơ, Nxb. Đại học Quốc gia
Hà Nội.
23. Phan Cự Đệ (2008), Tiểu thuyết Việt Nam hiện đại, Nxb. Giáo dục Viê ̣t Nam
24. Hà Minh Đức (Chủ biên), Lí luận văn học, (tái bản, 2012), Nxb. Giáo dục Viê ̣t
Nam
25. G. N. Pospelov (1998), Dẫn luận nghiên cứu văn học, Trần Đình Sử-Lại
Nguyên Ân-Lê Ngọc Trà dịch, Nxb. Giáo dục Việt Nam.
26. Lê Bá Hán, Trần Đình Sử, Nguyễn Khắc Phi (đồng chủ biên, 1997), Từ điển
thuật ngữ văn học, Nxb. Giáo dục Việt Nam.
27. Nguyễn Thái Hòa (2000), Những vấn đề thi pháp của truyện, Nxb. Giáo dục Việt
Nam
28. Tơ Hồi, Vợ chồng A Phủ, Ngữ Văn 12, Nxb. Giáo dục Viê ̣t Nam.
29. Tơ Hồi (tái bản 2014), Dế Mèn phiêu lưu ký, Nxb. Kim Đồng.
30. Nguyên Hồng (1985), Những ngày thơ ấu, Nxb. Văn hóa thơng tin, Hà Nội
31.Ngũn Thi Thu
̣ ́ y Hằ ng

(Trường PTTH Âu La ̣c , thành phố Hồ Chí Minh ),

Nguyễn Nhật Ánh hiệp sĩ của tuổi thơ, Tâm hồ n tuổ i thơ trên trang sách Nguyễn
Nhật Á nh, Nxb. Đại học Quốc gia Hà Nội, tr. 70-74
32. J.K.Rwling (2007), Harry Potter 7, Lý Lan dịch, Nxb. Trẻ, Tp. Hồ Chí Minh
33. , />ngoi-khoc-tren-cay-truyen-dai-cua.html.
34.Trần Đăng Khoa (2009), Lá bùa của nhà ảo thuật, Báo Lao động cuối tuần (số
6), tr.8-10.
35. Lê Minh Khuê, Báo Tiền phong, .
36. Cao Kim Lan, “Lý thuyết về điểm nhìn nghệ thuật của R.scholes và P.
Kellogg”. />
13

37. Phong Lê (1984), Trên hành trình bốn mươi năm văn xuôi, Ngôn ngữ và giọng
điệu, TCVN (số 5-6).
38. Lê Phương Liên, Văn xuôi và tuổi trẻ, .
39. Phương Lựu (chủ biên), Trần Đình Sử, Nguyễn Xn Nam (2006), Lí luận văn
học, Nxb. Giáo dục Việt Nam.
40. wwwLazada.vn.
41. Lã Thị Bắc Lý (2015), Nguyễn Nhật Ánh hiệp sĩ của tuổi thơ, Nguyễn Nhật
Ánh người giữ lửa cho văn học thiếu nhi

,Nxb. Đại học Quốc gia Hà Nội, tr.

14-28.
42. M. Gorki (1970), Bàn về văn học, Nxb. Văn học.
43. M.H. Abrahams (2014), Từ điển thuật ngữ văn học - A Glossary of Literature
terms, Nxb. Giáo dục Việt Nam.
44. Nguyễn Đăng Mạnh (2006), Con đường đi vào thế giới nghệ thuật của nhà văn,
Nxb Giáo dục Việt Nam
45. Lê Minh Quố c (2012), Nguyễn Nhật Á nh – Hoàng tử trong thế giới t̉ i thơ ,
Nxb. Kim Đồng.
46. Trần Đình Sử (Chủ biên), (2008), Tự sự học - Một số vấn đề lí luận và lịch sử,
(tâ ̣p 1) Nxb. Đại học Sư phạm Hà Nội.
47. Trần Đình Sử (Chủ biên) (2008), Tự sự học - Một số vấn đề lí luận và lịch sử, (tâp̣
2) Nxb Đại học Sư phạm Hà Nội.
48. Trần Đình Sử, Phương Lựu, Nguyễn Xuân Nam, Lý luận văn học, (tập 2)
(1987). Nxb. Giáo dục Việt Nam.
49. Lê Thời Tân (2014), Giáo trình dẫn luận tự sự học , Nxb. Đa ̣i ho ̣c Quố c gia Hà
Nội.
50. Bùi Việt Thắng (2007), Truyện ngắn những vấn đề về lý thuyết và thực tiễn thể loại,

Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội.
51. Nguyễn Đình Thi (1998), Cái tết của mèo con, Văn học 6, Nxb Giáo dục Việt
Nam.

14


52. Nguyễn Huy Tưởng (1941), Vũ Như Tô, Ngữ Văn 11, Nxb Giáo dục Việt
Nam.
53. Trần Mạnh Thường (2003), Từ điển tác gia Văn học Việt Nam thế kỷ XX,
Nxb Giáo dục Việt Nam.
54. Ngô Tất Tố (Tái bản 2014), Tắt đèn, Nxb Văn học.
55. Dương Thành Truyền (Chủ tịch Hội đồng thành viên Nhà xuất bản Trẻ

),

Thanh niên diễn đàn Hội thanh niên Việt Nam,http://thanhniendiendan.
56. Bùi Thanh Truyền (2015), Nguyễn Nhật Ánh hiệp sĩ của tuổi thơ, Ảnh hưởng
của truyện Nguyễn Nhật Ánh đối với độc giả trẻ ở thành phố Hồ Chí Minh hi ện
nay, Nxb. Đại học Quốc gia Hà Nội, tr. 169-187.
57. ,Chúc một ngày tốt lành -Tác phẩm mới nhất của Nguyễn
Nhật Ánh.
58. />59. , Bình luận văn nghệ quân đội.
60. VictorHuygo (2010), Nhà thờ đức bà Pari, Nhị Ca dịch, Nxb. Văn học.
61. Nguyễn Thi ̣Thanh Xuân (1996), Văn nghê ̣ thành phố Hồ Chí Minh , (số 273), tr
3-4.
62. Y.Banama (2007), Tugumi, Vũ Hoa dịch, Nxb. Hội Nhà văn - Công ty Nhã
Nam.

15