Tangun – huyền thoại lập quốc korea báo cáo nghiên cứu khoa học sinh viên

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LẠC HỒNG
KHOA ĐÔNG PHƢƠNG HỌC


BÁO CÁO
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
ĐỀ TÀI:

TANGUN - HUYỀN THOẠI LẬP QUỐC
KOREA

ĐẶNG MỸ HẰNG

BIÊN HÒA, THÁNG 12 NĂM 2012

BIÊN HÒA, THÁNG 12 NĂM 2012


TRƢỜNG ĐẠI HỌC LẠC HỒNG
KHOA ĐÔNG PHƢƠNG HỌC


BÁO CÁO
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
ĐỀ TÀI:

TANGUN - HUYỀN THOẠI LẬP QUỐC
KOREA

Sinh viên thực hiện: ĐẶNG MỸ HẰNG
Giảng viên hƣớng dẫn: GVC. Trần Chút

BIÊN HÒA, THÁNG 12 NĂM 2012


LỜI CẢM ƠN
Trong thời gian hơn 4 năm học tập và nghiên cứu tại trƣờng Đại học Lạc
Hồng, tôi nhƣ đƣợc mở rộng thêm kiến thức, đƣợc chắp thêm đôi cánh bƣớc vào đời.
Tại đây tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, các Thầy cơ, các Phịng ban đã
giúp đỡ tôi vƣợt qua những bỡ ngỡ của buổi đầu đến trƣờng, cảm ơn Hội Đồng cấp
xét học bổng đã tạo điều kiện cho tôi tiếp tục học tập và nghiên cứu cho đến nay.
Tôi xin chân thành gửi lời cảm ơn sâu sắc đến Thầy Trần Chút, ngƣời Thầy
đã tận tình giúp đỡ tơi, bảo ban tơi giúp tơi nhận ra cái sai, cái cịn thiếu để tơi hồn
thành tốt đề tài nghiên cứu này. Tơi cũng xin gửi lời cảm ơn đến Cô Nguyễn Xuân
Thùy Linh đã tận tình chỉ bảo, giúp tơi nhận ra lỗi sai về ngữ pháp cũng nhƣ về cách
dùng từ trong tiếng Hàn và cũng tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt tiến trình
nghiên cứu.
Trong thời gian thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học, tôi nhận đƣợc sự tƣ
vấn, chỉ giúp tƣ liệu và động viên chân tình của các Thầy cô giáo trong khoa Đông
Phƣơng, trƣờng Đại học Lạc Hồng, đặc biệt là PGS.TS. Trần Thị Thu Lƣơng Trƣởng Khoa Đông Phƣơng. Tôi xin chân thành cảm ơn Cô và các Thầy cô trong
Khoa đã quan tâm và giúp đỡ tơi hồn thành đề tài này.
Tơi cũng xin cảm ơn các anh chị khóa trƣớc đã dày cơng nghiên cứu ra
những đề tài Nghiên cứu khoa học để tơi có tƣ liệu để tham khảo. Cảm ơn các bạn
lớp 08DH111 đã cho tƣ liệu và giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện đề tài nghiên
cứu này.
Và cuối cùng, cảm ơn gia đình đã động viên tinh thần và giúp đỡ tôi về vật
chất để tôi yên tâm hồn thành đề tài tốt nghiệp.
Chân thành cảm ơn!
Biên Hịa, tháng 12 năm 2012
Đặng Mỹ Hằng

MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
DANH MỤC BIỂU ĐỒ, BẢNG BIỂU
A. PHẦN MỞ ĐẦU ...................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ....................................................................................................... 1
2. Lịch sử nghiên cứu .................................................................................................... 2
3. Mục tiêu nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu ............................................................ 3
3.1 Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................... 3
3.2 Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................... 3
4. Phƣơng pháp nghiên cứu ........................................................................................... 4
5. Những đóng góp mới của đề tài ................................................................................ 4
6. Cấu trúc đề tài............................................................................................................ 4
B. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ................................................................................... 5
CHƢƠNG 1 THẦN THOẠI VÀ ĐẶC ĐIỂM CỦA THẦN THOẠI KOREA ............. 5
1.1 Khái niệm về thần thoại ............................................................................................. 5
1.2 Đặc điểm thần thoại Korea ......................................................................................... 9
1.3 Các nhóm chính của thần thoại Korea ..................................................................... 11
CHƢƠNG 2 THẦN THOẠI TANGUN VÀ LỊCH SỬ KOREA THỜI KỲ ĐẦU
LẬP QUỐC .................................................................................................................... 14
2.1 Thần thoại Tangun và nguồn gốc dân tộc Hàn ........................................................ 14
2.1.1 Thần thoại Tangun ............................................................................................. 14
2.1.2 Nguồn gốc dân tộc Hàn ..................................................................................... 18
2.2 Bối cảnh Korea thời kỳ đầu lập quốc ....................................................................... 20
2.2.1 Lịch sử hình thành quốc gia đầu tiên ................................................................. 20
2.2.2 Văn hóa Korea ................................................................................................... 22
2.2.2.1 Tín ngƣỡng .................................................................................................. 22
2.2.2.2 Phong tục- tập quán ..................................................................................... 27
2.2.2.3 Quan niệm về con số 3 ................................................................................ 32

2.2.3 Xã hội Korea ...................................................................................................... 34
2.2.3.1 Các tầng lớp trong xã hội ............................................................................ 34
2.2.3.2 Tính cách ngƣời Hàn cổ .............................................................................. 38
2.2.3.3 Dấu ấn nền kinh tế nông nghiệp .................................................................. 41
CHƢƠNG 3 TÍNH NHÂN VĂN TRONG THẦN THOẠI TANGUN ....................... 45
3.1 Khái niệm về nhân văn ............................................................................................. 45
3.2 Tính nhân văn của xã hội nguyên thủy trong thần thoại Tangun............................. 47
C. KẾT LUẬN ............................................................................................................ 50
D. TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 52
Tài liệu tiếng Việt: ...................................................................................................... 52
Tài liệu tiếng nƣớc ngoài: ........................................................................................... 53
Nguồn từ Internet: ....................................................................................................... 54
Nguồn ảnh minh họa:.................................................................................................. 54


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
BC

: Trƣớc Công nguyên

CN

: Công nguyên

GS.TSKH.

: Giáo sƣ, Tiến sĩ Khoa học

NXB

: Nhà xuất bản

PGS.TS.

: Phó Giáo sƣ, Tiến sĩ

Tp. HCM

: Thành phố Hồ Chí Minh

Tr

: trang


DANH MỤC BIỂU ĐỒ, BẢNG BIỂU
Bảng 2.1:

Tính cách ngƣời Hàn cổ trong mối quan hệ với các yếu tố

Bảng 2.2:

Dấu ấn nền kinh tế nơng nghiệp

Mơ hình 2.1: Bộ máy Nhà nƣớc Gojoseon
Mơ hình 2.2: Các tầng lớp trong xã hội Korea

1

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Quan hệ hợp tác cùng phát triển là xu thế tất yếu của thế giới hiện nay. Ngày
nay, không một quốc gia nào muốn phát triển thịnh vƣợng mà lại “đóng kín cửa”.
Chính vì vậy, các nền kinh tế dù ở phƣơng diện nào, trình độ nào đều phải hợp tác
với nhau để trao đổi, học hỏi kinh nghiệm và hỗ trợ nhau cùng phát triển. Quan hệ
Việt Nam - Hàn Quốc phản ánh điều đó.
Trong những năm gần đây, mối quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và Hàn Quốc
ngày càng đƣợc gắn chặt và đi vào chiều sâu vì hịa bình, ổn định và hợp tác phát
triển cho cả hai dân tộc. Mối quan hệ hợp tác Việt Nam - Hàn Quốc từ “Quan hệ
hợp tác toàn diện” đã nâng lên tầm cao mới “Quan hệ đối tác hợp tác chiến lƣợc”
năm 2009. Mối quan hệ Hàn Việt còn biết đến là mối quan hệ của sự tƣơng đồng về
lịch sử, văn hóa, phong tục tập qn và các ngày lễ. Vì vậy việc tìm hiểu về văn hóa
phong tục tập qn của Hàn Quốc có thể coi là một điều hết sức cần thiết để thắt
chặt hơn mối quan hệ Việt - Hàn mỗi ngày một thêm vững chắc.
Thế nhƣng muốn tìm hiểu một ngơn ngữ, một nền văn hóa của một đất nƣớc,
một dân tộc nào đó chúng ta khơng thể không nghiên cứu về nguồn gốc dân tộc và
quá trình lập quốc của đất nƣớc đó. Sẽ dễ dàng hơn cho sinh viên ngành Hàn Quốc
học trong quá trình học tập nghiên cứu ngơn ngữ hay văn hóa của một đất nƣớc nhƣ
đất nƣớc Hàn Quốc nếu hiểu và biết tỉ mỉ hơn về nguồn gốc của dân tộc họ. Đó
cũng chính là lý do chọn đề tài của ngƣời viết.
Trên Thế giới khơng có quốc gia nào mà khơng có thần thoại về nguồn gốc
hình thành của dân tộc mình. Và trong mỗi thần thoại đó ln chứa đựng các yếu tố
về lịch sử, văn hóa, tƣ tƣởng của dân tộc mỗi nƣớc. Ở Việt Nam có sự tích “Lạc
Long Quân và Âu Cơ”, trên đất nƣớc Trung Hoa có thần thoại “Nữ Oa”, Ấn Độ có
thần thoại “Brahma”, trên xứ sở của đất nƣớc Mặt trời mọc có thần thoại “Izanagi
và Izanami” và đất nƣớc của xứ sở Kim chi cũng khơng ngoại lệ. Có một nhân vật
huyền thoại gắn liền với câu chuyện thần thoại nói về nguồn gốc và sự hình thành

quốc gia đầu tiên của dân tộc Korea mà cho đến nay vẫn hiển hiện trong tâm thức, ý


2

thức và cả trong lối sống, cách suy nghĩ của ngƣời dân trên bán đảo Triều Tiên. Đó
là Tangun trong thần thoại cùng tên - thần thoại Tangun. Đây là một trong những
huyền thoại cổ nhất và quan trọng nhất nói về q trình lập quốc của Korea. Tại sao
gọi là “huyền thoại” thì theo PGS.TS. Phan Thị Thu Hiền, tác giả bài viết “Huyền
thoại lập quốc Korea” đã nói: gọi là huyền thoại vì những truyện kể loại này vừa
mang tính chất thần thoại (giải thích nguồn gốc vũ trụ, con ngƣời và xã hội theo tƣ
duy của ngƣời nguyên thủy) vừa mang tính chất truyền thuyết (liên quan đến những
nhân vật, sự kiện lịch sử đƣợc chắp thêm đôi cánh thơ và mộng của hƣ cấu nghệ
thuật tự phát) đồng thời vừa bao gồm cả một số yếu tố của truyện cổ tích thần kỳ (ví
dụ những mơ típ biến hóa từ vật thành ngƣời và ngƣợc lại).1
Theo thần thoại, quốc gia Gojoseon (Triều Tiên Cổ) đƣợc xây dựng bởi một
nhân vật có tên gọi là Tangun Wang Keom (Đàn Quân Vƣơng Kiệm). Tangun đã
thống nhất các bộ lạc nguyên thủy sống trên vùng đất có tên gọi là Pyeong Yang
(Bình Nhƣỡng - thủ đơ của Cộng hịa dân chủ nhân dân Triều Tiên) vào khoảng
2333 trƣớc Công ngun, và ơng đã trị vì đất nƣớc gần 1500 năm. Về sau ông trở
thành thần Núi. Lúc ấy, Tangun 1908 tuổi.2
2. Lịch sử nghiên cứu
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói: “Các vua Hùng đã có cơng dựng nước,
Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước” để đề cao truyền thống lịch sử 4000 năm
dựng nƣớc và giữ nƣớc của dân tộc ta, để luôn nhắc nhở tinh thần yêu nƣớc, ý thức
tự lực tự cƣờng của nhân dân ta.
Cũng giống nhƣ ngƣời Việt Nam, ngƣời Hàn cũng luôn tự hào về mấy ngàn
năm dựng nƣớc của dân tộc mình. Sự hình thành nhà nƣớc đầu tiên là sự kiện có ý
nghĩa cực kỳ quan trọng đối với mọi dân tộc. Vì sự xuất hiện nhà nƣớc vừa là cái
mốc bƣớc nhảy vọt của một cộng đồng cƣ dân đƣa họ bƣớc vào thời đại văn minh

1

Phan Thị Thu Hiền (2009), Huyền thoại lập quốc Korea, < />2
Woo Han Yong-Park In Gee-Chung Byung Heon-Choi Byeong Woo-Yoon Bun Hee,Đào Thị Mỹ Khanh
dịch, Văn học cổ điển Hàn Quốc, NXB Văn Nghệ, 2009, tr 15


3

vừa là sự kết tinh của những thành tựu về văn hóa đã đạt đƣợc trƣớc đó, bƣớc đầu
định hình một bản sắc văn hóa.
Vậy dân tộc Hàn đã đƣợc hình thành nhƣ thế nào? Ai là ngƣời sinh ra
Tangun và nhân vật huyền thoại này đã lập nên quốc gia Triều Tiên Cổ ra sao?
Những vấn đề nêu trên có lẽ đã đƣợc giải thích ở một số đề tài nghiên cứu. Vì
nghiên cứu về huyền thoại lập quốc của Korea không phải là một đề tài mới mẻ, đã
có nhiều nhà nghiên cứu quan tâm và nghiên cứu về các thần thoại lập quốc Korea
nhƣ tác giả Phan Thị Thu Hiền với đề tài “Huyền thoại lập quốc Korea”, tác giả Hà
Đan với đề tài “Huyền thoại lập quốc ở Việt Nam, Trung Hoa, Hàn Quốc và Nhật
Bản”. Các tài liệu này nghiên cứu khá chi tiết về các thần thoại lập quốc của Korea
nói riêng và các quốc gia châu Á nói chung. Ở đây trong bài nghiên cứu này, ngƣời
viết chú trọng nghiên cứu chuyên sâu về thần thoại Tangun và làm rõ về bối cảnh
văn hóa - lịch sử - xã hội của quốc gia cổ đại này trên bán đảo Korea.
3. Mục tiêu nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu
3.1 Mục tiêu nghiên cứu
Tìm hiểu về thần thoại Tangun là tìm hiểu về nguồn gốc dân tộc Hàn cũng
chính là tìm hiểu về q trình hình thành quốc gia đầu tiên - Gojoseon (Triều Tiên
Cổ) cịn có tên gọi là “Triều đại Tangun”. Cũng qua thần thoại Tangun, ngƣời viết
sẽ đi sâu phân tích những giá trị mang tính lịch sử, văn hóa, xã hội mà ngƣời Hàn cổ
đại đã tạo ra và ảnh hƣởng của những giá trị đó đến đời sống văn hóa xã hội của

ngƣời Hàn ngày nay. Thơng qua hình tƣợng các nhân vật chính, chúng ta có thể cảm
nhận về sự hình thành tính cách của ngƣời Hàn cổ trong cuộc sống Korea xƣa.
3.2 Phạm vi nghiên cứu
Huyền thoại lập quốc của Korea khá phong phú, đa dạng và giàu ý nghĩa.
Nhƣng ngƣời viết quyết định chọn thần thoại Tangun làm đề tài nghiên cứu cho vấn
đề lập quốc của Korea. Nhƣ đã nói ở trên, đây là thần thoại cổ nhất và quan trọng
nhất của dân tộc Hàn. Và hơn hết, buổi bình minh của lịch sử bán đảo Korea đƣợc
đánh dấu từ năm 2333 trƣớc Công nguyên, gắn liền với sự ra đời của quốc gia đầu
tiên trong lịch sử dân tộc Hàn - Gojoseon (Triều Tiên Cổ).


4

Vì vậy trong các nguồn tài liệu, ngƣời viết chỉ tập trung vào những tƣ liệu
viết về thần thoại Tangun và lịch sử ra đời nƣớc Gojoseon cũng nhƣ những nét văn
hóa - xã hội của dân tộc Hàn trong thời kỳ đó.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
Các phƣơng pháp ngƣời viết sử dụng trong nghiên cứu này là: thu thập và
đọc tài liệu; dịch tài liệu và phân tích các chi tiết; tổng hợp và so sánh. Phƣơng pháp
tổng hợp và phân tích đƣợc dùng để khảo sát nội dung cụ thể của thần thoại.
Phƣơng pháp so sánh dùng để làm rõ sự tƣơng đồng và khác biệt trong thần thoại và
trong lịch sử, so sánh thần thoại lập quốc của Việt Nam và Korea. Ngồi ra ngƣời
viết cịn sử dụng một số phƣơng pháp bổ trợ khác.
5. Những đóng góp mới của đề tài
Với đề tài nghiên cứu này, ngƣời viết rất mong đƣợc đóng góp thêm một cái
nhìn cụ thể hơn về thế giới của ngƣời Hàn cổ cũng nhƣ những tâm tƣ suy nghĩ của
con ngƣời với con ngƣời, của con ngƣời với tự nhiên trong buổi sơ khai qua thần
thoại Tangun. Cũng qua đề tài này, ngƣời viết mong muốn tăng cƣờng thêm sự hiểu
biết lẫn nhau của quốc dân hai nƣớc.
Thơng qua q trình nghiên cứu, tiến hành viết bài luận này, ngƣời viết cũng

mong muốn nêu lên vai trò của các bậc vĩ nhân trong quá trình xây dựng đất nƣớc,
làm nền tảng cho sự phát triển của Hàn Quốc ngày nay. Từ những thành quả nghiên
cứu đƣợc ngƣời viết mong muốn có thể đóng góp thêm một tài liệu tham khảo mới
cho những ai quan tâm đến bán đảo Korea nói chung và đất nƣớc Hàn Quốc nói
riêng.
6. Cấu trúc đề tài
Mở đầu
Chƣơng 1
Thần thoại và đặc điểm của thần thoại Korea
Chƣơng 2
Thần thoại Tangun và lịch sử Korea thời kỳ đầu lập quốc
Chƣơng 3
Tính nhân văn trong thần thoại Tangun
Kết luận
Tài liệu tham khảo


5

Chƣơng 1
THẦN THOẠI VÀ ĐẶC ĐIỂM CỦA THẦN THOẠI KOREA
1.1 Khái niệm về thần thoại
Thần thoại bắt nguồn từ cuộc sống của người nguyên thủy
Ở bất cứ nơi nào trên thế giới, thần thoại là một trong những thể loại văn học
xuất hiện sớm nhất gắn liền với sự hình thành và phát triển của xã hội loài ngƣời.
“Chủ nghĩa Mac đã gắn liền thần thoại với thời đại sinh ra nó. Ra đời và phát triển
trong các xã hội nguyên thủy, thần thoại là sản phẩm của một trình độ nhận thức
của nhân loại”3. Và C.Mac cũng đã nhận định: “thần thoại là một vẻ đẹp một đi
không trở lại của loài người khi xã hội nguyên thủy kết thúc”4. Nhƣ vậy theo quan
điểm trên, cho thấy thần thoại chủ yếu ra đời trong xã hội nguyên thủy, vào thời kỳ

xa xƣa trƣớc khi có giai cấp. “Thần thoại là sáng tác dân gian thời nguyên thủy, là
đặc sản chủ yếu của xã hội thị tộc, khi chưa phân biệt giai cấp”5.Trải qua một quá
trình đấu tranh lâu dài và gian khổ, lồi ngƣời đã tiến dần từ trình độ ăn lơng ở lỗ
đến trình độ văn minh. Qua quá trình lao động, con ngƣời nguyên thủy đã xuất hiện
tƣ duy và ngôn ngữ. Con ngƣời khi tiếp xúc với thiên nhiên, tiếp xúc với những
hiện tƣợng vũ trụ huyền bí, họ muốn tìm hiểu, muốn khám phá, muốn nhận thức
đƣợc thế giới, muốn nhận thức đƣợc tự nhiên và muốn biết về chính mình. Chính sự
“tị mị” muốn khám phá thế giới, khám phá bản thân mà con ngƣời đã hình thành
tƣ duy về thế giới xung quanh mình. Dù cách nhìn, cách suy nghĩ của ngƣời cổ đại
có phần hạn chế so với tƣ duy ngày nay của chúng ta nhƣng nó vẫn phản ánh hiện
thực và vẫn còn nguyên ý nghĩa đối với chúng ta. Bởi ngay chính câu hỏi về nguồn
gốc trái đất và nhân loại của ngƣời nguyên thủy lúc bấy giờ cũng là một câu hỏi lớn
của triết học hay tôn giáo. Và hơn hết chính cái tƣ duy mộc mạc ấy của ngƣời cổ đại
lại đƣợc sản sinh ra trên cơ sở phản ánh những mối liên quan giữa thế giới khách
quan và con ngƣời.
3
4

Bằng Việt, Bùi Duy Tân, Chu Xuân Diên, Từ điển văn học, tập II, NXB KHXH, 1984, tr 356-357
Dẫn theo Bùi Mạnh Nhị, Văn học dân gian- những cơng trình nghiên cứu, NXB Giáo dục, 2001, tr 80

5

Chu Xuân Diên, VHDG Mấy vấn đề phương pháp luận và nghiên cứu thể loại, NXB Giáo Dục, 2001, tr 232


6

Mối quan hệ giữa con ngƣời và thế giới bên ngồi đƣợc thể hiện qua lao
động và qua q trình con ngƣời hiệp đồng với nhau đấu tranh để khai thác, chế ngự

và cải tạo thiên nhiên. Nền văn hóa ngun thủy đã ra đời trong bối cảnh đó. Đó
chính là các giá trị sáng tạo vật chất và tinh thần của ngƣời nguyên thủy. Trong các
giá trị sáng tạo vật chất và tinh thần ấy có thần thoại. Vào thời mơng muội, con
ngƣời dùng cái cây, hịn đá vừa làm vũ khí vừa làm cơng cụ lao động nên việc săn
bắt thú vật về làm thức ăn là một chuyện hết sức khó khăn, phải trải qua một ngày
hay hai ba ngày tìm kiếm, săn bắt mới có đƣợc một con vật. Nên đối với ngƣời
nguyên thủy, có thể nói đây là một chiến cơng. Vì vậy mà sau khi săn bắt đƣợc một
con vật mang về cho cả thị tộc thì ngƣời nguyên thủy tổ chức những buổi ăn mừng,
họ nhảy múa, reo hò vòng quanh đống lửa và tự hào kể cho nhau nghe chiến cơng
của mình bằng các cử chỉ điệu bộ. Ngôn ngữ và một hình thức nghệ thuật nguyên sơ
đã ra đời trong những buổi sinh hoạt cộng đồng ấy là điều tất yếu. Bởi con ngƣời
cần truyền đạt về kỹ năng, những kinh nghiệm trong lao động của mình cho con
cháu. Đó cũng là dịp mà ngƣời nguyên thủy ca ngợi những anh hùng có nhiều cơng
lao và thành tích đối với thị tộc.
Những chiến công của các anh hùng đƣợc truyền miệng từ đời này sang đời
khác và “không những được kể lại hoặc diễn lại đúng với sự thực mà còn được tơ
điểm theo óc tưởng tượng chất phác và phong phú của mọi người” 6. Và đó chính là
một ngun nhân nảy sinh ra thần thoại. Vì vậy mà khơng phải ngẫu nhiên tác giả
Đinh Gia Khánh đã viết rằng: “Thần thoại đã nảy sinh từ cuộc sống của người
nguyên thủy”7. Một số nhà nghiên cứu Hàn Quốc cũng cho rằng: thần thoại là một
loại hình nghệ thuật ngơn từ ra đời sớm nhất “thần thoại là văn hóa nghệ thuật

6.

Đinh Gia Khánh (chủ biên), Chu Xuân Diên, Võ Quang Nhơn, Văn học dân gian Việt Nam, NXB Giáo dục,

2009, tr 274
7

Đinh Gia Khánh (chủ biên), Chu Xuân Diên, Võ Quang Nhơn, Văn học dân gian Việt Nam, NXB Giáo dục,

2009, tr 275


7

nguyên thủy được sáng tạo đầu tiên, ngay sau khi xuất hiện loài người”8. Nhƣ vậy,
thần thoại ra đời rất sớm, đƣợc thoát ra từ triết lý sống tự nhiên của con ngƣời, đƣợc
sáng tạo ra trong thời kỳ các thị tộc, bộ lạc đã sớm ý thức về lãnh vực cƣ trú và ý
thức về giống nòi. Bởi vậy thần thoại ra đời ngay từ thời nguyên thủy là một nhận
định không phải bàn luận thêm nữa. Thần thoại phát sinh và nảy nở trên cơ sở đời
sống lao động và những sinh hoạt của ngƣời xƣa. Vì vậy thần thoại có giá trị hiện
thực và nó phản ánh xã hội nguyên thủy về mọi mặt, phản ánh con ngƣời nguyên
thủy trong đời sống vật chất cũng nhƣ trong đời sống tinh thần.
Về khái niệm “thần thoại”
Thần thoại là một trong những thể loại của văn học dân gian, xuất hiện sớm
ở các nƣớc có nền văn minh phát triển sớm nhƣ Hy Lap, La Mã cổ đại, Ai Cập, Ba
Tƣ, Ấn Độ, Trung Quốc… Nhà nghiên cứu ngƣời Nga, E.M. Mêlêtinski cho rằng:
từ “thần thoại” (myth) có nguồn gốc từ tiếng Hy Lap là muthos. Muthos có nghĩa
đen là truyền thuyết, truyền thoại. Thường người ta hiểu đó là “những truyện về các
vị thần, các nhân vật được sùng bái hoặc có quan hệ nguồn gốc với các vị thần, về
các thế hệ xuất hiện trong thời gian ban đầu, tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp vào
việc tạo lập thế giới cũng như vào việc tạo lập nên những nhân tố của nó - thiên
nhiên và văn hóa.”9
Trong tiếng Pháp, từ “thần thoại” đƣợc viết là “mythe” cịn có nghĩa là
“huyền thoại” nên có thể nói : “đó là tồn bộ những truyện hoang đường, tưởng
tượng về các vị thần hoặc những con người, những loài vật mang tính chất thần kì,
siêu nhiên do con người thời nguyên thủy sáng tạo ra để phản ánh và lí giải các
hiện tượng trong thế giới tự nhiên và xã hội theo quan niệm vạn vật có linh hồn

8

Kim Seun Poong và Kim Keam Chu , Khái thuyết văn học dân gian Hàn Quốc , NXB Viện Tƣ Liệu Quốc
tế, Hàn Quốc, 1992). Dẫn theo: Trần Thúc Việt, Văn học Korea(Triều Tiên-Hàn Quốc), NXB Đại học Quốc
gia Hà Nội, tr 24.
9

E.M. Mêlêtinxki (chủ biên), Từ điển thần thoại, NXB Bách Khoa Xô Viết, M, 1991, tr 653-654. Dẫn

theo :Bùi Mạnh Nhị, Văn học dân gian-những cơng trình nghiên cứu, NXB Giáo dục, 2001, tr 74.


8

(hay thế giới quan thần linh) của họ”10. Ta thấy ở khái niệm này, thần thoại bao
trùm yếu tố siêu tự nhiên nên có thể thấy yếu tố tơn giáo ẩn mình trong thần thoại.
Trong cuốn Từ điển từ Hán Việt của tác giả Lại Cao Nguyện, từ thần thoại
cũng đƣợc giải thích là: “chuyện tưởng tượng về các vị thần hoặc các anh hùng cổ
đại được thần thánh hóa, biểu hiện mơ ước của con người trong cuộc đấu tranh
chinh phục thiên nhiên”11. Với cách tiếp cận khác, tác giả Lại Nguyên Ân định
nghĩa: “thần thoại là sáng tạo của trí tưởng tượng tập thể tồn dân, phản ánh khái
quát hóa hiện thực dưới dạng những vị thần được nhân cách hóa hoặc những sinh
thể có linh hồn”12. Trên đây là một số cách hiểu về khái niệm thần thoại ở Việt Nam.
Vậy thuật ngữ thần thoại dƣới con mắt của ngƣời Hàn đƣợc hiểu nhƣ thế nào? Khi
tìm hiểu các thần thoại trên bán đảo Hàn chúng ta thấy hiện lên đặc điểm chung của
các thần thoại là các nhân vật thƣờng là các vị thần - nhân vật sáng tạo văn hóa thần
linh. Nội dung cơ bản của thần thoại là phản ánh, giải thích những quan điểm, nhận
thức của ngƣời xƣa về thế giới tự nhiên và đời sống xã hội của con ngƣời bắt đầu từ
kỷ nguyên hình thành vạn vật và vũ trụ. Do đó, các học giả Korea có định nghĩa về
thần thoại nhƣ sau: “thần thoại là những câu chuyện mang tính sáng tạo của các vị
thần…là những câu chuyện giải thích những việc đã từng xảy ra trên thực tế trong

quá khứ13. Nói một cách đơn giản nhƣ ý kiến của các nhà nghiên cứu Đỗ Bình Trị
và Chu Xuân Diên: “thần thoại là một loại truyện nói về thần, mang yếu tố thiên
nhiên, thần kỳ và xuất hiện vào thời kỳ khuyết sử”14.
Qua các định nghĩa trên rõ ràng ta có thể thấy thần thoại là những câu
chuyện hoang đƣờng, ngƣời nguyên thủy đã nhân cách hóa các hiện tƣợng tự nhiên
10

Lê Bá Hán, Trần Đình Sử, Nguyễn Khắc Phi(đồng chủ biên), Từ điển thuật ngữ Văn học, NXB Giáo dục,
2007, tr 250
11
Lại Cao Nguyện, Từ điển Hán-Việt, NXB Khoa học Xã hội, 2007, tr 420
12

Lại Nguyên Ân, 150 Thuật ngữ Văn học, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, H, 2003, tr 299-301

13

Khái luận văn học khẩu bi Hàn Quốc, Nhiều tác giả, NXB Dân Tộc, Hàn Quốc, 1995. Dẫn theo: Trần
Thúc
Việt, Văn học Korea(Triều Tiên-Hàn Quốc), NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, tr 24
14

Nguyễn Xuân Kính, Một nhận thức về Văn học dân gian Việt Nam, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, 2012,

tr 446


9

và văn hóa một cách ngây thơ. Và thần thoại không đơn thuần là một thể loại văn

học mà tồn tại trong nó rất nhiều tri thức tổng hợp, đa dạng, nó là một kiểu tƣ duy
tồn tại phổ biến ở nhiều loại hình nghệ thuật cũng nhƣ trong cuộc sống của ngƣời cổ
đại. Vì vậy mà Mac đã nhận định: “dùng trí tưởng tượng để hình dung, giải thích và
chinh phục thế giới, người nguyên thủy đã tạo ra thần thoại và thần thoại là một
hình thái ý thức nguyên hợp đa chức năng, nó vừa là khoa học vừa là nghệ thuật vơ
ý thức, đồng thời cịn là tín ngưỡng, tơn giáo của người ngun thủy”15. Và trong
các thần thoại luôn luôn tồn tại các vị thần. Các vị thần này có khi là các hiện tƣợng
thiên nhiên đã đƣợc nhân cách hóa, có khi đƣợc bắt nguồn từ các nhân vật có thực
trong xã hội nguyên thủy. Dẫu có nguồn gốc thế nào thì các nhân vật thần thoại
thƣờng có ý nghĩa tƣợng trƣng và thể hiện những nỗi gian khổ chung, những niềm
hoan lạc chung, những lo âu chung và những ƣớc mơ chung của thị tộc, bộ lạc. Do
đó, thần thoại cũng có ảnh hƣởng sâu rộng và lâu dài trong đời sống văn hóa tinh
thần của các dân tộc.
1.2 Đặc điểm thần thoại Korea
Cũng nhƣ thần thoại Việt Nam, thần thoại Korea ra đời từ rất xa xƣa và đƣợc
sáng tạo trên cơ sở quan niệm “vạn vật hữu linh”16 và tƣ duy “suy nguyên thần
thoại”17 để phản ánh nhận thức của ngƣời đời trƣớc về quá trình hình thành, tạo lập
nên quốc gia qua các mơ tip, tình tiết và biểu tƣợng thần thoại tiêu biểu.
Đặc điểm nổi bật nhất của thần thoại, truyền thuyết Korea là ý thức tự tôn
dân tộc. Ngƣời xƣa đã biết lấy những câu chuyện li kỳ, hoang đƣờng để giải thích,
chứng minh dân tộc mình thuộc dịng dõi cao quý.
Thần thoại Korea là những tác phẩm rất gần với lịch sử, giải thích lịch sử và
có những chi tiết hiện thực về tập tục sinh hoạt, tổ chức xã hội, tín ngƣỡng nguyên
thủy và những chi tiết lịch sử dù đã đƣợc thần thoại hóa. Nhƣ: thần thoại Tangun
kể về sự ra đời của vương quốc đầu tiên trong lịch sử Triều Tiên mang tên Choson

15

Dẫn theo: Đinh Gia Khánh (chủ biên), Văn học dân gian Việt Nam (Tái bản lần thứ 3), Giáo Dục, Hà Nội,
1998, tr 9.

16
Trần Thúc Việt, Văn học Korea (Triều Tiên-Hàn Quốc), NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, tr 30
17
Trần Thúc Việt, Văn học Korea (Triều Tiên-Hàn Quốc), NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, tr 30


10

(조선), có nghĩa là“mảnh đất buổi sáng êm đềm” vào năm 2333 trước Cơng
ngun (TCN); tiếp đó là thần thoại Nhà thiện xạ hay cịn gọi là thần thoại vua
Đơng Minh (thần thoại kiến quốc Koguryo vào năm 37 TCN); thần thoại Onjo và
Biryu, theo truyền thuyết Onjo và Biryu là hai con trai của vua Đông Minh Thánh
Vương nước Koguryo khi bị vua cha đuổi đã rời xuống phía Nam và dựng nên nước
Baekjae vào năm 18 TCN…đó là thời gian các quốc gia trên bán đảo Hàn được
hình thành.18
Cũng giống nhƣ bao truyện thần thoại của các nƣớc phƣơng Đơng, thần thoại
Korea cũng có một hình dung về vũ trụ gồm ba tầng Thiên giới - Hạ giới - Thủy
phủ và các nhân vật thần thoại hoạt động trong các tầng đó: “Ngọc hồng Hwan In
(환인) cai quản trên thiên giới có một người con trai tên là Hwan Ung (환웅).
Hồng tử mỗi ngày chỉ chăm chú nhìn xuống trần gian mà khơng hề để tâm đến
thiên đình”(thần thoại Tangun). Hay trong thần thoại ở Koguryo, “Haemosu
(해모수) - con trai của Thiên đế xuống núi Ungsin (웅신) cai quản trần gian. Ngài
kết hôn cùng Yuhwa (유화) là công chúa cả của thần Sông Biển - và sinh ra
Chumong(주몽), sau là Tongmyong (동명왕), nhà vua lập quốc Koguryo(고구려)”.
Ngoài các biểu tƣợng thần thoại có tính khái qt kỳ vĩ nhƣ thần Gió, thần
Mây, thần Mƣa, thần Núi…thì trong thần thoại Korea nhiều đồ vật bình thƣờng
xung quanh cũng đƣợc gắn thêm một sức mạnh thần bí: cây trên đỉnh núi Thái Bạch
nơi mà Hwan Ung đặt chân xuống trần gian đƣợc gọi là Thần Đàn Thụ “Hwan Ung
cùng với ba ngàn thiên binh thiên tướng đã hạ xuống gần cái cây nằm trên đàn của
vị thần”, hay nhƣ tỏi và ngải cứu là những món ăn của ngƣời dân cũng đƣợc thổi

vào một luồng sinh khí kỳ lạ làm cho vật có thể biến thành ngƣời “Hwan Ung đã
đưa cho Gấu và Hổ hai mươi củ tỏi và một nắm ngải rồi nói: nếu các ngươi muốn
trở thành người thì phải nghe và làm theo đúng lời ta. Từ lúc này các ngươi chỉ
được ăn những thứ này và ở trong hang tối, tuyệt đối khơng được nhìn ánh sáng
mặt trời. Nếu chịu đựng được 100 ngày thì sẽ có thể thành người”.

18

Trần Thúc Việt, Văn học Korea (Triều Tiên-Hàn Quốc), NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, tr 25


11

Đó là vì ngƣời ngun thủy chƣa tách mình ra khỏi thế giới tự nhiên, họ đem
bản thân mình với các sự vật, các lực lƣợng trong tự nhiên hợp thành một. Họ hình
dung và gán cho các hiện tƣợng tự nhiên tâm hồn, lý trí, tình cảm con ngƣời. Chính
vì chƣa có sự phân biệt ranh giới giữa ngƣời và tự nhiên nên ngƣời nguyên thủy cho
rằng tất cả các thành viên trong thị tộc đều do một giống động vật hay thực vật hoặc
một sinh thể đặc biệt nào đó sinh ra mà ngƣời ta gọi là vật tổ. Vật tổ hay còn gọi là
totem vừa là vật, vừa là ngƣời, hơn nữa là tổ tiên của ngƣời. Bởi vì vật tổ có sự
nghiệp khai sáng kỳ vĩ nên có tồn uy tồn năng đối với thế hệ con cháu. Trong
thần thoại các nƣớc, sự tích về vật tổ thƣờng đƣợc nhắc đến. Vật tổ có thể là con
Rồng của dân tộc Việt, con Gấu của dân tộc Hàn, con Đại Thử của một số bộ lạc
thổ dân Úc. Vì vậy đây là một đặc điểm chung của thần thoại các dân tộc không chỉ
riêng ở Korea.
1.3 Các nhóm chính của thần thoại Korea
Thần thoại Korea đƣợc chia thành nhiều loại, trong đó có các nhóm chính sau:
Thần thoại về nguồn gốc vũ trụ: lý giải cho những câu hỏi tại sao lại có vũ
trụ, trời đất từ đâu mà có? Thế giới này ở đâu mà ra? Lồi ngƣời xuất hiện từ đâu?
Tại sao vũ trụ có một trật tự, bốn mùa tuần hoàn, ngƣời và vật sinh ra rồi mất đi? ...

Con ngƣời trong quá trình lao động và phát triển đã bắt đầu ý thức về mình và mọi
vật tồn tại xung quanh mình. Có thể nói đó là điểm mở đầu của tƣ duy thần thoại
nảy sinh ở con ngƣời cổ đại. Con ngƣời bắt đầu có ý thức về chủ thể của mình đối
lập với khách thể là thiên nhiên, đƣợc khoác bộ áo hƣ ảo của thần linh. Và ngƣời ta
có khát vọng tìm hiểu cái khách thể đó từ đâu ra, bản chất của nó đƣợc cấu tạo nhƣ
thế nào?...Để trả lời cho những thắc mắc đó thì ngƣời Việt cổ có thần thoại Thần trụ
trời, ngƣời Trung Hoa thời nguyên thủy có thần thoại Thần Bản Cổ. Thần thoại
Khai thiên lập địa của Korea cũng phản ánh nguồn gốc về sự hình thành vũ trụ và
thiên nhiên dƣới lăng kính của ngƣời Hàn cổ cũng lung linh huyền ảo nhƣ chính thế
giới nguyên sơ hỗn độn, mờ mịt, trời đất âm dƣơng chƣa phân định. Không gian
huyền thoại cũng đƣợc tạo nên trong thần thoại Sự tích núi và sơng, các con sông,
các thung lũng quanh núi cũng đƣợc tạo nên bởi bàn tay huyền thoại của các vị thần.


12

Thần thoại về các hiện tƣợng tự nhiên: Ngƣời Việt có thần thoại Thần Mặt
trời và Mặt trăng giải thích các hiện tƣơng trăng trịn trăng khuyết, lý do có mùa hè
mùa đơng thì ngƣời Hàn có câu chuyện thần thoại Nhật thực và nguyệt thực thể hiện
quan niệm của ngƣời Hàn về các hiện tƣợng tự nhiên đều do bàn tay của các thế lực
siêu nhiên, đặc biệt thế giới thần tiên trên trời tạo ra. Điều này cho thấy việc thờ
Mặt trăng, Mặt trời là một việc phổ biến trong các dân tộc thời cổ.
Thần thoại về lập quốc và nguồn gốc tộc ngƣời: bên cạnh thần thoại nói về
sự hình thành vũ trụ, về thiên nhiên về núi sơng cây cỏ với những vị thần sáng tạo
có tầm vóc lớn lao kỳ vĩ, ta dần dần thấy xuất hiện bóng dáng con ngƣời. Nhóm
thần thoại này kể về nguồn gốc dân tộc, về sự nghiệp dựng nƣớc và giữ nƣớc trong
buổi bình minh của lịch sử dân tộc. Trong thần thoại của các dân tộc, con ngƣời đầu
tiên xuất hiện đều do một đấng siêu nhiên sinh ra. Và thần thoại Korea cũng không
ngoại lệ. Thần thoại khơng phải là lịch sử nhƣng thần thoại là bóng dáng của lịch sử
“Thần thoại Korea cổ thường lấy các bộ lạc hoặc sự hình thành liên minh các bộ

lạc làm cơ sở, lấy việc ra đời các bộ lạc đầu tiên, bộ lạc thủy tổ làm nội dung cơ
bản. Loại thần thoại cổ này chính là cội nguồn của nền văn học Korea”19. Thần
thoại về lập quốc là nhóm truyện thần thoại có ý nghĩa vơ cùng to lớn đối với ngƣời
dân bán đảo Korea. Có nhiều tác phẩm phản ánh công cuộc kiến quốc trƣớc hết là
thần thoại Tangun, sau đó là truyện Nhà thiện xạ - thần thoại kiến quốc Koguryonăm 37 TCN, truyện Ôn Tộ và Phất Lưu rời xuống phía nam - thần thoại dựng nƣớc
Bách Tế (năm 18 TCN)…trong đó thần thoại Tangun là một trong những thần thoại
cổ nhất của dân tộc Korea, nội dung thần thoại phản ánh lịch sử của tổ tiên dân tộc
Korea và sự hình thành quốc gia đầu tiên. Nếu nhƣ vật tổ của ngƣời Việt là con
Rồng (Sự tích trăm trứng) thì ngƣời Korea lại cho tổ tiên mình có nguồn gốc là Gấu
(thần thoại Tangun). Mẹ Tangun là một cô gái do Gấu biến thành. Chi tiết này phản
ánh việc thờ Gấu làm vật tổ của ngƣời Hàn thể hiện dấu hiệu văn hóa tinh thần
trong buổi đầu lập quốc của bán đảo Korea.

19

Trần Thúc Việt, Văn học Korea (Triều Tiên-Hàn Quốc), NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, tr 28


13

Cho dù tác phẩm thần thoại thuộc nhóm nào, cho dù sự tích các vị thần có
hoang đƣờng đến đâu và cho dù trong ý thức của ngƣời Hàn cổ có phản ánh hiện
thực một cách méo mó nhƣ thế nào thì thần thoại vẫn chứa đựng những hiểu biết,
những kinh nghiệm của ngƣời Hàn thời cổ đại.