Nghệ thuật thể hiện tâm lí nhân vật của r tagore trong tiểu thuyết nàng binôdini

Khoá luận tốt nghiệp

mục lục
Trang

Mục lục... 1
Phần mở đầu................................................................................................................. 2

1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................................... 2
2. Mục đích và nhiệm vụ..................................................................................................... 4
3. Lịch sử vấn đề................................................................................................................. 4
4. Đối tợng và phạm vi khảo sát...................................................................................... 8
5. Phơng pháp nghiên cứu............................................................................................... 9
6. Cấu trúc luận văn............................................................................................................. 9
Chơng 1: Nghệ thuật thể hiện tâm lý nhân vật qua cốt truyện, tình huống................ 10
1. 1. NghƯ tht thĨ hiƯn t©m lý nh©n vËt qua cèt trun........................................................... 10
1.1.1. Giíi thut kh¸i niƯm .............................................................................................. 10
1.1.2. Cốt truyện trong tiểu thuyết Nàng Binôdini........................................................... 13
1.2. Nghệ thuật thể hiện tâm lý nhân vật qua tình huống truyện............................................. 21
1.2.1. Giới thuyết khái niệm ............................................................................................... 21
1.2.2. Nghệ thuật tạo tình huống trong tiểu thuyết Nàng Binôdini.............................. 22
Chơng 2: Thể hiện tâm lý nhân vật qua kết cấu không - thời gian nghệ thuật ........ 33
2.1. Nỗi cảm hoá không gian nghệ thuật ................................................................................... 33
2.1.1. Không gian hẹp và trạng thái tâm lý khủng hoảng............................................... 34
2.1.2. Không gian rộng và khả năng giải toả tâm lý........................................................ 38
2.2. Thời gian nghệ thuật với việc thể hiện dòng tâm trạng của nhân vật................................ 44
2.2.1. Giới thuyết khái niệm................................................................................................ 44
2.2.2. Thể hiện tâm trạng nhân vật qua hồi tởng....................................................... 44
Chơng 3: Nghệ thuật thĨ hiƯn t©m lý nh©n vËt qua viƯc sư dơng ngôn ngữ............. 49

3.1. Ngôn ngữ ngời kể chuyện mang tính tâm lý...................................................................... 59
3.1.1. Lời kể.......................................................................................................................... 50
3.1.2. Lời tả.......................................................................................................................... 53
3.2. Ngôn ngữ nhân vật mang tính tâm lý..................................................................................... 60
3.2.1. Độc thoại nội tâm.. .................................................................................................. 60
3.2.2. Đối thoại.................................................................................................................... 69
Phần kết luận...................................................................................................................... 73

S i n h v i ª n t h ù c h i Ư n : N gu y Ơ n T h ị Ph ơ n g T h u ỳ - 4 0A 3
Văn
1




Khoá luận tốt nghiệp

Tài liệu tham khảo..................................................................................................... 76

phần mở đầu
1. Lý do chọn đề tài
1.1. Hơn nửa thế kỷ đà tr«i qua, kĨ tõ khi con ngêi Êy tõ bá chiếc áo khoác
của thơ ca và cũng nh Chúa, trở về với đất bụi. Nhng, Ngời đà kịp hằn dấu mình
lên dung mạo của thế kỷ. Đó chính là Rabindranath Tagore (1861-1941).
R.Tagore là thiên tài của mọi thiên tài. Ông là nhà thơ, nhà văn, nhà viết
kịch vĩ đại, một hoạ sĩ có tài, một nhạc sĩ nổi tiếng, một nhà giáo, một nhà hoạt
động xà hội, một vị hiền triết hiểu biết sâu rộng. Hơn 3/4 thế kỷ miệt mài sáng
tạo, R.Tagore đà để lại cho đời một di sản mà ngay cả thời phục hng ở Châu Âu
cũng ít ngời có đợc: 52 tập thơ trong đó có tập Thơ Dâng (Gitanjali) đợc xem là
kì công thứ hai của văn học ấn Độ sau Kalidasa và đà đoạt giải Nobel văn chơng năm 1913, 42 vở kịch, hơn 100 truyện ngắn, 12 tiểu thuyết, hàng ngàn bức

vẽ và 2006 ca khúc, trong đó có quốc ca ấn Độ. Giải Nobel văn học dành cho
Thơ Dâng năm 1913 đà đa R.Tagore lên vị trí ngời Châu á đầu tiên đợc trao
tặng danh hiệu cao quí này và đó là lý do khiến cho cả phơng Đông và phơng Tây
đều biết đến R.Tagore với t cách là nhà thơ. Tuy nhiên, nh cố Thủ tớng Indra
Gandhi (1917-1984) đà viết: Thơ chỉ là một phần của con ngời ấy thôi. Bởi lẽ,
với 12 tiểu thuyết để lại, R.Tagore xứng đáng là một cây bút bậc thầy của tiểu
thuyết và đặc biƯt trong lÜnh vùc ph©n tÝch t©m lý nh©n vËt. Vì vậy, khám phá thế
giới nghệ thuật trong tiểu thuyết là một sự bổ sung cần thiết giúp chúng ta có đợc sự
hình dung đầy đủ hơn về tài năng nhiều mặt này.
1.2. Trong t cách một nhà tiểu thuyết, R.Tagore để lại cho đời 12 tác
phẩm. Đây quả là một con số khiêm tốn khi đặt trong khối lợng tác phẩm đồ sộ
mà ông để lại cho đời. Tuy nhiên, với những cuốn tiểu thuyết này, ông đà khẳng

S i n h v i ª n t h ù c h i Ư n : N gu y Ơ n T h ị Ph ơ n g T h u ỳ - 4 0A 3
Văn
2




Khoá luận tốt nghiệp

định đợc vị trí của mình trong quá trình hiện đại hoá tiểu thuyết ấn Độ mà
B.Bakim Chandra là ngời khởi xớng.
Từ buổi bình minh của lịch sử, văn hoá ấn Độ đà vừa mang tính chất híng
néi, võa mang tÝnh chÊt híng ngo¹i. Con ngêi Ên Độ, một mặt quay về nhìn rất
sâu vào bản thân mình, mặt khác lại cũng nhìn rất rộng ra bên ngoài. R.Tagore
là cái mà ta gọi là văn hoá ấn Độ (Indra Gandhi ) ông đà kết hợp nhuần nhuyễn
những giá trị tâm linh của nền văn hoá ấn Độ truyền thống với những tinh hoa
của nền văn hoá Âu Mỹ cận hiện đại. Điều này, thể hiện rõ nhất trong nghƯ tht

tiĨu thut cđa R.Tagore. TÝnh chÊt híng néi giúp R.Tagore nhìn sâu hơn vào
thế giới tâm linh huyền bí của con ngời ấn Độ, còn tính chất hớng ngoại giúp ông
thể hiện thế giới ấy một cách sâu sắc, hiện đại. Tiểu thuyết Nàng Binôdini là
một ví dụ.
Từ thuở con ngời biết suy nghĩ về mình trên đất ấn Độ, kinh Vêđa đà ghi :
Trong tất cả mọi cái gì đang tồn tại, trong tất cả mọi cái gì sẽ tồn tại, con ngời là
và sẽ là tối cao”. KÕ thõa trun thèng Êy, víi R.Tagore mäi sù kiếm tìm, sáng
tạo của ông đều hớng về đời sống con ngời - Tôn giáo con ngời, đặc biệt là đời
sống tâm linh. Theo Sernsepxki, Sự hiểu biết tâm trạng con ngời, khả năng phát
hiện những điều bí ẩn của trái tim ra trớc mắt mọi ngời, đó là lời đầu tiên trong
đặc điểm của các nhà văn mà tác phẩm của họ làm cho ngời ta kinh ngạc. Và
đặc biệt: ở đâu mà không hiểu biết về tâm hồn con ngời thì ở đấy không có
nghệ thuật. Đề tài của chúng tôi, vì vậy, nhằm "mở rộng bản sắc" của R.Tagore
trớc ngời đọc ở một phơng diện khác - tài năng trong việc thâm nhập và phản ánh
chiều sâu tâm hồn con ngời.
1.3. R.Tagore đợc biết đến ở Việt Nam khá sớm (1924), đà trở thành một
tác giả trọng tâm đợc học trong hệ thống nhà trờng từ phổ thông đến đại học ở
Việt Nam. Nhng cho đến nay, R.Tagore vẫn là một đại diện thần bí của ánh
sáng Phơng Đông (E.Komarov) và việc tìm hiểu tác giả này quả là điều không

S i n h v i ê n t h ù c h i Ö n : N gu y ễ n T h ị Ph ơ n g T h u ỳ - 4 0A 3
Văn
3




Khoá luận tốt nghiệp

dễ đối với cả ngời dạy và ngời học. Từ thực tế đó, đề tài của chúng tôi nhằm góp

phần khắc phục phần nào những khó khăn ấy, giúp ngời dạy, ngời học có một cái
nhìn đầy đủ hơn v ề con ngời vĩ đại này.
2. Mục đích và nhiệm vụ
2.1. Nh tên đề tài đà xác định, mục đích của đề tài là tìm hiểu nghệ thuật
thể hiện tâm lý nhân vật trong tiểu thuyết Nàng Binôdini.
2.2. Với mục đích trên, đề tài có nhiệm vụ:
Thứ nhất, chỉ ra đợc các thủ pháp nghệ thuật cơ bản mà R.Tagore đÃ
sử dụng để thể hiện tâm lý nhân vật trong tác phẩm.
Thứ hai, trên cơ sở ấy, chØ ra ý nghÜa cđa viƯc sư dơng c¸c thđ pháp
đó trong việc thể hiện tâm lý nhân vật.
Thứ ba, trong phạm vi có thể, chỉ ra những nét riêng biƯt trong viƯc
sư dơng c¸c thđ ph¸p nghƯ tht thĨ hiƯn t©m lý nh©n vËt cđa R.Tagore so
víi mét sè nhà văn khác nổi tiếng về phơng diện này.
3. Lịch sử vấn đề
3.1. Giải Nôben văn chơng năm 1913 trao cho tập Thơ Dâng (Gitanjali) là
sự tôn vinh của cả thế giới dành cho R.Tagore. Cũng từ đó, tên tuổi của ông đợc
nhắc đến nh một hiện tợng kì lạ của văn hoá phơng Đông. Vị trí của ông trên bầu
trời văn học ấn Độ và thơ ca thế kỷ XX cũng đợc xác lập rõ ràng hơn. Chính vì
vậy, trên thế giới, cả phơng Đông và phơng Tây, ngời ta biết đến R.Tagore nhiều
nhất trong t cách một nhà thơ. Thơ là thành tựu xuất sắc nhất trong sự nghiệp
sáng tác của R.Tagore.
Tuy nhiên, nh đà nói ở trên, "Thơ chỉ là một phần của con ngời ấy thôi".
Bởi lẽ bên cạnh đó R.Tagore còn là một nhà viết kịch nổi tiếng, một cây bút văn
xuôi kỳ tài, trong ®ã ph¶i kĨ ®Õn tiĨu thut cđa R.Tagore. Víi u thế là có thể
chuyển tải những vấn đề lớn của xà hội, tiểu thuyết cũng là một thể loại đợc
R.Tagore khá quan tâm. 12 tiểu thuyết để lại trong cuộc đời sáng tác không mệt

S i n h v i ª n t h ù c h i Ö n : N gu y Ơ n T h Þ Ph ¬ n g T h u ú - 4 0A 3
Văn
4

Khoá luận tốt nghiệp

mỏi của ông đà đủ minh chứng cho tài năng xuất sắc của R.Tagore trong lĩnh vực
này. Nhng, dờng nh văn xuôi của R.Tagore vẫn là một mảnh đất bí ẩn đối với các
dịch giả và độc giả thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng.
3.2. Đợc mệnh danh là "nhà thơ vĩ đại của những tâm hồn ấn Độ", ngay
trên quê hơng mình, R.Tagore đà đợc giành cho những lời xng tụng, ngợi ca.
Nhiều ngời đà từng bàn về cuộc đời và tác phẩm của bậc thiên tài này, trong đó
có thánh Gandhi, đặc biệt là J.Nehru - lÃnh tụ của phong trào giải phóng dân tộc
ấn Độ. Tác phẩm Cuộc đời R.Tagore của học giả ấn Độ Kirixna Kripalini, cuốn
Bàn về triết học R.Tagore của Radhakrisnhan, Nêrala với Rừng thơ đề cập đến
nhiều khía cạnh trong cuộc đời và sự nghiệp văn học R.Tagore, trong đó thơ là
địa hạt đợc nói đến nhiều nhất.
Thơ cũng là một lĩnh vực đợc ngời phơng Tây chú ý nhiỊu nhÊt khi nãi vỊ
R.Tagore - T¸c phÈm R.Tagore đà đợc dịch và giới thiệu ở nhiều nớc phơng Tây
(Anh, Pháp, Mỹ, Đức) mà dịch giả là những nhà văn, học giả nổi tiếng nh :
W.Yeast, Sturge Moore, Edword, Rhys Ernest
3.3. So với phơng Tây, R.Tagore xuất hiện ở Việt Nam muộn hơn. ở Việt
Nam R.Tagore lần đầu tiên đợc biết đến là vào năm 1924 trên báo Nam Phong
(số 81 và 84) với những bài viết có tính chất giới thiệu nh Một đại thi sĩ ấn Độ,
ông R.Tagore. Và cũng trên số báo đó, trong bài Bàn phiếm về văn hoá Đông
Tây, học giả Thợng Chi đà nói đến R.Tagore nh một đại diện siêu việt của văn
hoá Phơng Đông - ngời chủ trơng hoà hợp hai nền văn hoá Đông - Tây. Năm
1929, trên đờng về nớc từ Nhật Bản, R.Tagore đà ghé thăm Sài Gòn và đợc nhiều
nhà văn, công chúng yêu văn chơng đón tiếp trọng thể. Tuy nhiên, phải đến năm
1943, khi cuốn Thi hào R.Tagore của Nguyễn Văn Hai đợc nhà xuất bản Tân

Việt ấn hành thì ngời đọc Việt Nam mới có một cái nhìn đầy đủ hơn về R.Tagore.
Sau cách mạng Tháng Tám, việc nghiên cứu, giới thiệu văn hoá nớc ngoài
ở Việt Nam gặp không ít khó khăn. Năm 1958, trong chuyến thăm ấn Độ đầu
tiên khi nớc nhà giành đợc độc lập, Chủ tịch Hồ Chí Minh đà đến thăm Bảo tàng

S i n h v i ê n t h ù c h i Ö n : N gu y ễ n T h ị Ph ơ n g T h u ỳ - 4 0A 3
Văn
5




Khoá luận tốt nghiệp

R.Tagore ở thành phố Calcutta, quê hơng R.Tagore. Đây có thể xem là sự thể
hiện một tình cảm kính trọng đặc biệt của danh nhân văn hoá Hồ Chí Minh đối
với thiên tài R.Tagore. Ghi lại chuyến đi này, trên báo Nhân Dân số ra ngày
19/3/1958 Chủ tịch Hồ Chí Minh đà viết: Đại thi hào Rabindranath Tagore cả
thế giới đều kính trọng Đây có thể xem là một mốc quan trọng trong quá trình
giới thiệu, nghiên cứu R.Tagore ở Việt Nam.
Hơn 40 năm qua, kể từ chuyến thăm ấn Độ của Chủ tịch Hồ Chí Minh,
nhiều tác phẩm của R.Tagore (thơ, truyện ngắn, tiểu thuyết, kịch) đà đợc dịch và
giới thiệu ở Việt Nam. Trong đó, năm 1961, kỷ niệm 100 năm ngày sinh của
R.Tagore là một mốc quan trọng, đợc đánh dấu bằng sự ra đời của nhiều công
trình dịch thuật giới thiệu về R.Tagore; trong đó, đáng chú ý là cuốn R.Tagore thơ, kịch (Cao Huy Đỉnh, La Côn dịch và giới thiệu), NXB Văn học, Hà Nội,
1961 gồm 50 bài thơ và 2 vở kịch của R.Tagore.
Bên cạnh việc dịch, giới thiệu tác phẩm của R.Tagore cũng đà xuất hiện
một số bài viết ngắn trên các báo cáo và tạp chí của một số nhà thơ, nhà nghiên
cứu nh: Đào Xuân Quý, Xuân Diệu, Cao Huy Đỉnh, Lu Đức Trung...
Năm 1984, sau một thời gian nghiên cứu, Phó giáo s Lu Đức Trung đà cho

xuất bản cuốn giáo trình Văn học ấn Độ (từ khởi nguồn đến 1950) trong đó
R.Tagore là một trọng điểm. Tuy nhiên, trong cuốn sách này, tác giả cũng chỉ
mới giới thiệu một cách khái quát cuộc đời và sự nghiệp của R.Tagore, nhấn
mạnh đến thành tựu của R.Tagore trong thơ mà cha chú ý đến mảng văn xuôi của
ông, đặc biệt là tiểu thuyết.
Trong những năm gần đây, khoá luận tốt nghiệp của sinh viên nhiều trờng
đà đi vào khám phá những khía cạnh khác nhau trong sự nghiệp sáng tác của
R.Tagore. Trong phạm vi t liệu bao quát đợc, chúng tôi xin điểm qua một số luận
văn nổi bật về R.Tagore. Trớc hết, ở trờng Đại học S phạm I Hà Nội đà có một số
đề tài nh : "Nghệ thuật đặc sắc của hai tập thơ tình Ngời làm vờn, Tặng phẩm
của ngời yêu, của R.Tagore" (Nguyễn Thị Quế Anh, 1990) ; " Sự kết hợp giữa
hiện thực và huyền ảo trong hai tập thơ Ngời làm vờn và Tặng phẩm của ngời

S i n h v i ª n t h ù c h i Ö n : N gu y Ô n T h Þ Ph ¬ n g T h u ú - 4 0A 3
Văn
6




Khoá luận tốt nghiệp

yêu của R.Tagore" (Lê Trúc Anh, 1991) ; "Không gian và thời gian nghệ thuật
trong thơ tình của R.Tagore" (Nguyễn Thị Ngọc Thuỷ, 1996) ở trờng Đại học
Vinh cũng đà có những đề tài nghiên cứu về R.Tagore nh : "Thiên nhiên trong
cảm xúc hớng nội của R.Tagore" (Tèng CÇm Ren, 1998), "ThÕ giíi nghƯ tht
cđa R.Tagore trong Mảnh trăng non" (Vơng Đình Đông, 1998), "Tính trữ tình triết lý trong thơ tình R.Tagore" (Phan Huệ Chi, 2000), "Thế giới nghệ thuật
trong thơ tình R.Tagore" (Nguyễn Thị Kim Thanh, 2001)
Nhìn lại quá trình tìm hiểu và nghiên cứu R.Tagore trên thế giới và ở Việt
Nam, chúng ta thÊy r»ng, sau gÇn mét thÕ kû tõ khi R.Tagore nổi tiếng trên văn

đàn thế giới, tên tuổi và tác phẩm của ông đà không còn xa lạ với bạn đọc Việt
Nam mọi lứa tuổi. Tuy nhiên, so với những gì mà R.Tagore để lại và những gì mà
các nớc đà giới thiệu về ông thì những gì chúng ta có đợc là quá ít ỏi, phiến diện.
Cho đến nay, lĩnh vực nghiên cứu chúng ta cha có một công trình nào có tính
chuyên sâu. Các bài viết rải rác trên báo, tạp chí, các tham luận tại các hội thảo,
luận văn. Xu hớng chính vẫn là giới thiệu về cuộc đời, sự nghiệp, t tởng và thơ
R.Tagore. Tiểu thuyết của R.Tagore vẫn là một mảnh đất đầy bí ẩn và thách thức
đối với chúng ta.
3.4. Về văn xuôi R.Tagore nói chung và tiểu thuyết của ông nói riêng vẫn
cha đợc các dịch giả và bạn đọc quan tâm đúng mức. Bởi, dờng nh giải Nobel văn
chơng năm 1913 dành cho Thơ Dâng nh ánh hào quang làm toả sáng R.Tagore một nhà thơ vĩ đại, vô tình che khuất các ánh sáng khác cũng không kém phần
rực rỡ trong một con ngời là "tổng hợp thiên tàikì diệu của văn học ấn Độ". Chỉ
bàn riêng về thể loại tiểu thuyết, nh chúng tôi đà nói ở trên, chỉ có 3 tiểu thuyết
đợc dịch ra tiếng Việt ở Việt Nam : Gia đình và thế giới (The Home and the
World), Mặc Lan dịch, đăng trên tạp chí Tao Đàn (từ số 6 đến số13), Đắm
thuyền, Lu Đức Trung, Hoàng Dũng, Thu Văn dịch, Nhà xuất bản văn học,
H,1989 và Nàng Binôdini, Hồng Tiến và Mạnh Chơng dịch, giới thiệu, NXB Đà
Nẵng, 1989.

S i n h v i ê n t h ù c h i Ö n : N gu y ễ n T h ị Ph ơ n g T h u ỳ - 4 0A 3
Văn
7




Khoá luận tốt nghiệp

Trong tình hình đó, sự thiếu vắng những công trình nghiên cứu về văn xuôi
R.Tagore nói chung, tiểu thuyết nói riêng là điều dễ hiểu. Tuy nhiên, đó đây,

trong những bài giới thiệu về R.Tagore cũng đà rải rác xuất hiện những ý kiến
bàn về tiểu thuyết của R.Tagore. Chẳng hạn trong bài giới thiệu về cuộc đời và
quá trình sáng tạo của R.Tagore, Cao Huy Đỉnh đà nhắc đến vị trí tiểu thuyết
trong hành trình sáng tạo của R.Tagore. Và nó đợc xem nh một biểu hiện cho
tính cách mạng trong t tởng của R.Tagore chứ không phải đợc giới thiệu nh một
sự cách tân trong nghệ thuật tiểu thuyết của ông.
Trong Tác gia, tác phẩm văn học nớc ngoài trong nhà trờng, Phó giáo s
Lu §øc Trung ®· ®Ị cËp ®Õn hai tiĨu thut nỉi bật của R.Tagore là Đắm thuyền
và Nàng Binôdini. Ông cũng đà có những nhận xét xác đáng nhng mới ở mức độ
khái quát nhất về nghệ thuật miêu tả tâm lý nhân vật trong 2 tiểu thuyết này.
Trong bài giới thiệu về tiểu thuyết Nàng Binôdini, ông viết: Bút pháp miêu tả
tâm lý khá tinh tế và sâu sắc của R.Tagore đà làm cho Nàng Binôdini có sức
hấp dẫn kì diệu, khắc sâu một ấn tợng đẹp đẽ trong lòng đông đảo bạn
đọc.[296 ; 36].
Ngoài ra, nhạy cảm với những cái mới trong văn chơng, trong những năm
gần đây, luận văn tốt nghiệp của sinh viên nhiều trờng đà đi vào khám phá nghệ
thuật miêu tả tâm lý trong tiểu thuyết của R.Tagore. Trong đó, tiêu biểu là các
luận văn : "Nghệ thuật tâm lý qua nhân vật Ram`esh trong Đắm thuyền - tiểu
thuyết của R.Tagore" (Trần Thị Loan, 1994) ; "Bút pháp miêu tả nội tâm nhân vật
Binôdini trong tác phẩm Nàng Binôdini của R.Tagore" (Bùi Thị Lý, 1998). Trong
lụân văn của mình, Bùi Thị Lý đà đề cập đến nghệ thuật thể hiện tâm lý nhân vật
của R.Tagore. Tuy nhiên, đề tài cho giới hạn trong việc khảo sát nhân vật
Binôdini.
Nh vậy, có thể nói cho đến nay việc nghiên cứu tiểu thuyết của R.Tagore
còn ít và tơng đối mới. Những ý kiến, đề tài nghiên cứu trên đà gợi mở cho chúng
tôi về một công trình có tính chuyên sâu hơn về nghệ thuật tiểu thuyết của
R.Tagore nhằm "mở rộng bản sắc" của ông trớc độc giả Việt Nam.

S i n h v i ê n t h ù c h i Ö n : N gu y ễ n T h ị Ph ơ n g T h u ỳ - 4 0A 3
Văn

8




Khoá luận tốt nghiệp

4. Đối tợng và phạm vi khảo sát
4.1. Nh tên đề tài đà xác định, đối tợng khảo sát của đề tài là thế giới nhân
vật trong tiểu thuyết Nàng Binôdini. Trong đó, trọng tâm là các nhân vật chính
nh Binôdini, Mahendra, Bahari, Asa
4.2. Về văn bản, chúng tôi chọn bản dịch của Hồng Tiến và Mạnh Chơng,
NXB Đà Nẵng, 1989. Ngoài ra, để làm nổi rõ đặc sắc của R.Tagore trong nghệ
thuật thể hiện tâm lý nhân vật, chúng tôi khảo sát thêm một số tác phÈm cđa
nh÷ng tiĨu thut gia nỉi tiÕng trong lÜnh vùc này.
5. Phơng pháp nghiên cứu
Để giải quyết yêu cầu, nhiệm vụ mà đề tài đặt ra, chúng tôi chủ yếu sử
dụng một số phơng pháp cơ bản nh : khảo sát, thống kê, phân tích theo đặc trng
thể loại, mà ở đây là tiểu thuyết. Ngoài ra, chúng tôi còn sử dụng thêm phơng
pháp so sánh đối chiếu nhằm làm nổi bật đặc trng của tiểu thuyết R.Tagore.
6. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, luận văn gồm 3 chơng :
Chơng 1 : Nghệ thuật thể hiện tâm lý nhân vật qua cốt truyện, tình huống.
Chơng 2 :Thể hiện tâm lý nhân vật qua không - thời gian nghệ thuật.
Chơng 3 :Nghệ thuật thể hiện tâm lý nhân vật qua ngôn ngữ.
Và cuối cùng là danh mục tài liệu tham khảo.

S i n h v i ê n t h ù c h i Ö n : N gu y ễ n T h ị Ph ơ n g T h u ỳ - 4 0A 3
Văn
9

Khoá luận tốt nghiệp

Chơng 1
nghệ thuật thể hiện tâm lý nhân vật qua cốt truyện, tình huống

1.1. Nghệ thuật thể hiƯn t©m lý nh©n vËt qua cèt trun
1.1.1. Giíi thut khái niệm
ở đây, chúng tôi không có ý định xây dựng hay bàn về khái niệm cốt
truyện. Tuy nhiên, do yêu cầu của đề tài, khái niệm cốt truyện mà chúng tôi đa ra
đây có thể xem nh một sự định hớng để đi vào tìm hiểu đặc điểm cốt truyện trong
tiểu thuyết Nàng Binôdini, xem xét vai trò của cốt truyện nh một thủ pháp nghệ
thuật khắc hoạ tâm lý nhân vật của R.Tagore.
Với loại tác phẩm tự sự, cốt truyện là vấn đề thiết yếu và việc tổ chức, sắp
xếp nó nh thế nào để mang lại hiệu quả nghệ thuật cao nhất là cả một câu chuyện
lớn của sáng tạo nghệ thuật. Trong mối quan hệ với chủ đề và t tởng tác phẩm,
cốt truyện đóng vai trò trọng yếu. Sự lôi cuốn, hấp dẫn của cốt truyện sẽ góp phần
đáng kể tạo nên sức thuyết phục của chủ đề và t tởng tác phẩm. Ngợc lại, cốt
truyện quá sơ lợcvà nhạt nhẽo, nhàm chán thì chủ đề, t tởng tác phẩm sẽ khó sâu
sắc, mới mẻ. Và nếu không có cốt truyện hấp dẫn thì sự hoạt động của các tính
cách cũng trở nên buồn tẻ, mất đi tính sinh động của nó. Xuất phát từ đó, khi
nghiên cứu về cốt truyện trong các tác phẩm tự sự và kịch, chúng ta thờng chú
trọng đến sự phát triển hành động của nhân vật, tiến trình các sự kiện, các biến cố
diễn ra trong không gian và thêi gian.
HiƯn nay, xung quanh kh¸i niƯm cèt trun cã rất nhiều cách hiểu khác
nhau. Xin dẫn ra đây một số quan niệm đang đợc nói tới nhiều trong các giáo
trình, từ điển văn học.

Từ điển thuật ngữ văn học (Lê Bá Hán, Trần Đình Sử, Nguyễn Khắc Phi
đồng chủ biên, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, 2000) viết : "Cốt truyện là hệ
thống các sự kiện cụ thể đợc tổ chức theo yêu cầu t tởng và nghệ thuật nhất định,
tạo thành một bộ phận cơ bản quan trọng nhất trong hình thức vận độngcủa tác

S i n h v i ª n t h ù c h i Ư n : N gu y Ơ n T h ị Ph ơ n g T h u ỳ - 4 0A 3
Văn
10




Khoá luận tốt nghiệp

phẩm văn học thuộc các loại tự sự và kịch () có thể tìm thấy qua cốt truyện hai
phơng diện hữu cơ : một mặt, cốt truyện là một phơng diện cơ bản bộc lộ tính cách,
nhờ cốt truyện, nhà văn thể hiện sự tác động qua lại giữa các tính cách. Mặt khác,cốt
truyện còn là phơng tiện để nhà văn tái hiện xung đột xà hội. Cốt truyện vừa góp
phần bộc lộ có hiệu quả đặc điểm mỗi tính cách, tổ chức tốt hệ thống tính cách lại
vừa trình bày một hệ thống sự kiện phản ánh chân thực xung đột xà hội, có sức
mạnh hấp dẫn và lôi cuốn ngời đọc. Cốt truyện là một hiện tợng phức tạp. Trong
thực tế văn học, cốt truyện các tác phẩm hết sức đa dạng, kết tinh truyền thống dân
tộc, phản ánh những thành tựu văn học của mỗi thời kỳ lịch sử, thể hiện phong cách
và tài năng của nhà văn (). Cốt truyện là sản phẩm độc đáo của chủ quan nhà văn
(). Dù đa dạng, mỗi cốt truyện đều trải qua tiến trình vận động có hình thành, phát
triển và kết thúc. Vì vậy, mỗi cốt truyện thờng bao gồm các thành phần : trình bày,
khai đoan (thắt nút), phát triển, đỉnh điểm (cao trào) và kết thúc (mở nút). Tuy
nhiên, không phải cốt truyện nào cũng bao hàm đầy đủ các thành phần nh vậy" [88,
89]. Qua định nghĩa trên, khái niệm cốt truyện đà đợc phân tích khá kỹ trên các vấn
đề : Vai trò và chức năng của cốt truyện, các thành phần tham gia vào cốt truyện.

Cũng bàn về khái niệm cốt truyện, Giáo trình Lý luận văn học do Hà Minh
Đức chủ biên, tái bản lần thứ 7, năm 2001 viết : " Cốt truyện là hệ thống các sự
kiện phản ánh những diễn biến của cuộc sống và nhất là các xung đột xà hội một
cách nghệ thuật, qua đó các tính cách hình thành và phát triển trong những mối
quan hệ qua lại của chúng nhằm làm sáng tỏ chủ đề và t tởng tác phẩm" [137].
giữa các nhóm ngời, các giai cấp, các dân tộc Đó chính là các xung đột xà hội.
Miêu tả một cách nghệ thuật sự vận động của các tính cách qua những xung đột
xà hội ấy để nêu bật chủ đề, t tởng của tác phẩm là nhiệm vụ hàng đầu của cốt
truyện" [136].
Lại Nguyên Ân trong 150 thuật ngữ văn học , (NXB Đại học Quốc gia Hà
Nội, năm 1999 thì cho rằng : "Cốt truyện là một phơng diện của lÜnh vùc h×nh
thøc nghƯ tht, nã trá líp biÕn cè của hình thức tác phẩm. Chính hệ thống biến
cố (tức cốt truyện) đà tạo ra sự vận động của nội dung cuộc sống đợc miêu tả
trong tác phẩm Trong các thể loại văn học, cốt truyện là thành phần quan träng

S i n h v i ª n t h ù c h i Ö n : N gu y ễ n T h ị Ph ơ n g T h u ỳ - 4 0A 3
Văn
11




Khoá luận tốt nghiệp

thiết yếu của tự sự và kịch. Cốt truyện tạo ra một trờng hành động cho các nhân
vật và cho phép tác giả thể hiện và lý giải tính cách của chúng, cái dệt nên cốt
truyện là hành động của các nhân vật (hành động là sự thể hiện các xúc cảm, ý
nghĩa, ý định của con ngời vào các hành vi, hoạt động, lời nói, cử chỉ nét mặt
của họ)() Cốt truyện có chức năng quan trọng là bộc lộ các mâu thuẫn của đời
sống, tức là thể hiện xung đột " [113, 114].

Nhà nghiên cứu Ephim Dôbin đà đa ra một định đợc chú ý : "Cèt trun lµ
mét quan niƯm vỊ hiƯn thùc". Nhµ lý luận M.B.Khrápchencô phê bình rằng : "Cốt
truyện chỉ thực hiện chức năng hẹp của nó và không thể mang quan niệm của nhà
văn. Cốt truyện không phải là yếu tè duy nhÊt mang tÝnh quan niƯm, nhng râ rµng
nã có nội dung quan niệm của nó". Nhà nghiên cứu O.M.Phrâyđenbéc trong cuốn
sách Thi pháp cốt truyện cũng khẳng định : "Các cốt truyện hàm chứa một hệ
thống thế giới quan, mét quan niƯm vỊ cc ®êi, tøc thĨ hiƯn một quan niệm nhất
định".
Trên đây, chúng tôi chỉ nêu ra phần nào hình dung đợc sự phức tạp của vấn
đề. Điểm gặp gỡ trong các quan niệm trên đây trớc hết là ở chỗ, khẳng định cốt
truyện là một yếu tố chiếm vị trí quan trọng trong các tác phẩm tự sự và kịch. Nó
là trờng cho các sự kiện, hành động diễn ra. Thông qua đó, tính cách của nhân vật
đợc bộ lộ. Đặc biệt, nghệ thuật tổ chức cốt truyện là nơi in dấu ấn riêng về phong
cách của mỗi nhà văn. Cái thúc đẩy diễn biến của cốt truyện chính là hành động
của nhân vật. Ngời ta thêng hiĨu cèt trun theo kh¸i niƯm cã tõ thêi cổ đại Hy
Lạp với các thành phần : giới thiệu, thắt nút, phát triển, cao trào và mở nút, kết
thúc. Quan niệm cốt truyện đó đợc đúc kết trớc hết từ nghệ thuật kịch, và do đó
thờng chỉ thích hợp víi kÞch. Trong mét vë kÞch, theo Arixtèt chØ cã một hành
động duy nhất với các quan hệ nhân quả rõ ràng, đẩy kịch tới một cao trào và kết
thúc. Cốt truyện trong tác phẩm tự sự thì khác hẳn, bởi nhà văn xuôi không nhất
thiết phải dùng xung đột gay gắt kiểu kịch để thể hiện sự sống. Bởi "Cốt truyện
không phải là yếu tố tất yếu của mọi loại tác phẩm văn học" [88, 12]. Trong văn
xuôi, nhiều khi một cuộc chuyện trò, một cuộc gặp gỡ cũng thành một truyện ;

S i n h v i ê n t h ù c h i Ö n : N gu y ễ n T h ị Ph ơ n g T h u ỳ - 4 0A 3
Văn
12

Khoá luận tốt nghiệp

nhất là đặt văn xuôi nói chung và và thể loại tiểu thuyết nói riêng vào dòng chảy
của sự cách tân đổi mới của tiểu thuyết cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX.
Do sự phát triển của lịch sử và thành tựu của tiểu thuyết hiện thực thế kỷ
XIX, ở các hình thức tiểu thuyết thế kỷ trớc, việc đặc biệt hớng về tâm lý của
nhân vật đà trở thành một hiện tợng đáng chú ý. Sự thấu hiểu của con ngời và lịch
sử và đòi hái cđa mét thĨ lo¹i vèn híng vỊ mét hƯ thống ý nghĩa giống nh thật,
mối liên hệ chặt chẽ giữa tiểu thuyết với cái bình thờng hàng ngày đà khuyến
khích nó đi theo hớng thể hiện tâm lý, đồng thời lấy sự phát triển của tâm lý để
kết cấu tác phẩm. Zatônxki, một nhà nghiên cứu Liên Xô trớc đây, trong một
công trình nghiên cứu mang tên Nghệ thuật tiểu thuyết thế kỷ XX, đặc biệt đề cao
một xu hớng phát triển trong tiểu thuyết mà ông tạm đặt tên, là tiểu thuyết hớng
nội. Trong sự giao thoa giữa hai nền văn hoá Đông - Tây ở đất nớc ấn Độ vào
những năm đầu thế kỷ XIX, R.Tagore đà bắt vào cái mạch ấy. Tuy nhiên,
R.Tagore không phải là ngời đầu tiên và duy nhất đón nhận ngọn gió đổi mới
này, trớc đó phải kể đến B .Bankim Chenđra. Ông là ngời khởi xớng phong trào
phục hng nền kịch dân tộc kết hợp với những thể cách mới của Tây phơng. Ông
cũng là ngời viết tiểu thuyết tâm lý xà hội đầu tiên ở ấn Độ. Nhng, R.Tagore là
ngời ảnh hởng mạnh mẽ nhất và thể hiện sự cách tân trong nghệ thuật tiểu thuyết
một cách rõ rệt. Trong xu trào đổi mới ấy,. cốt truyện đi vào tâm lý là một hớng
đi rất hiện đại. Cốt truyện tâm lý là cốt truyện đợc thúc đẩy phát triển dựa trên sự
vận động phát triển của tâm lý nhân vật. Ngời ta còn gọi loại cốt truyện này là
"truyện không có chuyện", "Cốt truyện đặc biệt" Tâm lý là cái bí mật lớn nhất
mà hầu hết các nhà văn lớn cần tìm hiểu. Trong tâm lý có cả lịch sử, xà hội. Những
động thái tâm lý phức tạp là bằng chứng của sự tiến triển trong trình độ làm ngời.
R.Tagore là một trong những nhà văn tiêu biểu và thành công trong hớng tìm vào
nội tâm, tìm vào cảnh giác, một nhà văn chú trọng trớc hết đến việc biểu hiện tâm
lý với quan niệm và cách thức riêng của ông. Nghệ thuật xây dựng cốt truyện trong

tiểu thuyết Nàng Binôdini của R.Tagore là một ví dụ tiêu biểu cho hớng tìm tòi
này.

S i n h v i ê n t h ù c h i Ö n : N gu y ễ n T h ị Ph ơ n g T h u ỳ - 4 0A 3
Văn
13




Khoá luận tốt nghiệp

1.1.2. Cốt truyện trong tiểu thuyết "Nàng Binôdini"
Thông thờng, đối với cốt truyện, hệ thống các sự kiện bên ngoài đóng vai
trò hết sức quan trọng: nó tạo nên hình thức vận động của truyện. Nhng đến
R.Tagore, với mong muốn khai thác chiều sâu của hiện thực, khai thác thế giới
nội tâm sâu kín của nhân vật: "phát giác sự vật ở những bề cha thấy, ở cái bề sâu,
ở cái bề sau, ở cái bề xa" (Chế Lan Viên), ông đà tìm cho mình một hớng đi
riêng. Tiểu thuyết Nàng Binôdini không có cốt truyện đầy kịch tính và những
tình tiết éo le, ly kỳ. Có thể nói, tác phẩm không mấy hấp dẫn ở cái bề ngoài, cái
gọi là "chuyện", một cốt truyện gọn gàng dựa trên một số sự việc của đời sống
hàng ngày đợc R.Tagore dẫn dắt, đan cài một cách nghệthuật, cũng chỉ có thể
xem nh một cái khung hữu hình, một ®êng viỊn râ nÐt, mét ®iĨm tùa cã thĨ n¾m
b¾t đợc của thiên tiểu thuyết. Bù lại, thế giới nhân vật mà ông khai sinh lại có
chiều sâu nội tâm với đầy đủ diễn biến cảm xúc tâm lý. Mối nhân vật trong tác
phẩm nh: Binôdini, Mahenđra, Asa, Bihari...hiện lên nh một tiểu vũ trụ chứa đầy
bí mật. đó là kiểu nhân vật tâm trạng. Họ sống với những cuộc đấu tranh nội tâm
gay gắt, với những cơn sóng ngầm va đập dữ dội.
Cốt truyện đối với tiểu thuyết truyền thống thực sự là vấn đề quan tâm
hàng đầu của nhà văn. Đồng thời nó là yếu yếu tố tạo nên cái hay, cái dở, sự hấp

dẫn, hay nhàm chán của tác phẩm. Vì lẽ đó, có khi chạytheo sự hấp dẫn của cốt
truyện, nhà văn đà hi sinh cả nhân vật. Thành ra, sự phát triển tính cách ở một số
nhân vật có khi miễn cỡng, giả tạo. Cốt truyện chủ yếu đợc dệt nên từ hành động
của nhân vật. Chức năng quan trọng nhất của cốt truyện là bộc lộ những xung đột
hiện thực hay còn gọi là những mâu thuẫn đời sống. Với R.Tagore, trong Nàng
Binôdini , ông đà không tìm đến một kiểu cốt truyện nh vậy. Sự kiện, chi tiết bên
ngoài chỉ đóng vai trò nh những cái cớ để ông khai thác triệt để những biến thái
tâm lý dù là nhỏ nhất trong tâm hồn nhân vật. Vì thế, có thể gọi, cốt truyện trong
tiểu thuyết Nàng Binôdini là kiểu cốt truyện không có chuyện - một dạng cốt
truyện mà theo tâm lý nhân vật. Nói khác đi, đó là dạng cốt truyện của dòng tâm
trạng. Tác giả đà không quan tâm nhiều đến những sự kiện, hành động bề ngoài
của nhân vật với t cách là những yếu tố tạo nên cốt truyện. ®iỊu nµy cã ngn gèc

S i n h v i ª n t h ù c h i Ö n : N gu y Ơ n T h Þ Ph ¬ n g T h u ú - 4 0A 3
Văn
14




Khoá luận tốt nghiệp

sâu xa trong đặc trng văn hoá ấn Độ - một nền văn hoá kia coi trọng đời sống
tâm linh, hớng tới những giá trị tuyệt đối, phổ quát, bỏ qua cái cá biệt cụ thể.
Đắm chìm trong chiêm nghiệm, suy t trớc thực tại, khao khát tìm kiếm điều mới
lạ, khám phá thế giới tâm hồn con ngời là một đặc điểm nổi bật trong t duy ấn
Độ góp phần làm nên cái vẻ thuần bí. Là ngời kết tinh nền văn hoá ấn Độ, t duy
nghệ thuật R.Tagore đà mang đặc trng t duy ấn Độ. Tuy nhiên, tính chất thần bí
trong tác phẩm của ông chỉ là lớp vỏ bề ngoài nh chiếc áo cà sa khoác lên vai ngời trần tục. Đọc tác phẩm của R. Tagore, cả thơ, kịch, truyện ngắn và đặc biệt là
tiểu thuyết, một điều chúng ta dễ nhận thấy là ông ít quan tâm đến những vấn đề

bản thể vũ trụ. Mọi sự tìm kếm, sáng tạo của ông đều hớng về đời sống con ngời,
đặc biệt là đời sống tâm linh. Từ điểm nhìn đó, ông đà nghệ thuật hoá t tởng của
mình trong sáng tạo mà tríc hÕt lµ trong mét quan niƯm nghƯ tht vỊ con ngời.
Ông cho rằng:"chúng ta không bao giờ có đợc mét quan niƯm ch©n chÝnh vỊ con
ngêi nÕu chóng ta khong chứng tỏ một tinh yêu thơng đối với nó" [195; 13]. Để
yêu thơng con ngời thì trớc hết phải hiểu đợc bản chất con ngời nh C. Mác từng chỉ
rõ: "bản chất con ngời không phải là một cái trừu tợng cố hữu của cá nhân riêng
biệt. Trong tính hiện thực của nó, bản chất con ngời là tổng hoà các mối quan hệ
xà hội". Vậy cách nào cho chúng ta hiểu đợc con ngời?. R.Tagore - nhà nhân đạo
chủ nghĩa vĩ đại, đà tìm đợc một giải pháp đắc địa nhất đó là qua "việc đào sâu
vào những bí ẩn tâm lý" của con ngời.
Khác với phơng Tây, t duy nặng về lý trí, thờng lấy cái khách quan bên
ngoài để suy xét thế giới xung quanh thì t duy của ngời phơng Đông lại thờng
thiên về duy cảm, thờng lấy cái chủ quan của mình để suy xét thế giới. Chính vì
vậy, nếu ngời phơng Tây a hành động "khởi thuỷ là hành động", "hành động là tất
cả, danh vọng không nghĩa lý gì", (J.Goethe, 1749 - 1832) thì ngời phơng Đông
lại a trầm t mặc tởng. Điều này thể hiện ngay trong cách t duy và sáng tạo nghệ
thuật của các nhà văn. Hành động bên ngoài có vai trò quan trọng trong các tác
phẩm của Dostoievski, Dickens, Bulgakov, Sholokhov là một nhà tâm lý sâu
sắc có sức tiên tri, không ngần ngại thăm dò cả bản năng, tiềm thức, nửa ý thức

S i n h v i ª n t h ù c h i Ö n : N gu y Ô n T h Þ Ph ¬ n g T h u ú - 4 0A 3
Văn
15




Khoá luận tốt nghiệp

trong lòng ngời, trong Tội ác và trừng phạt Dostoievski rất coi trọng hành động
của nhân vật. Có thể nói, hành động là tiền đề cho mọi mạch chảy tâm lý trong Tội
ác và trừng phạt, dặc biệt là tiền đề cho cuộc đấu tranh nội tâm gay gắt trong tâm
hồn nhân vật trung tâm - chàng thanh niên Raxcolnicov. Chỉ qua hành động phạm
tội giết mụ chủ hiệu cầm đồ của Raxcolnicov, Dostoievski đà dựng lên một cuốn
tiểu thuyết nổi tiếng "khảo sát tâm lý của một tội ác". Chính vì vậy, cốt truyện
trong Tội ác và trừng phạt rất gay cấn và đầy kịch tính. Mâu thuẫn bị đẩy đến đỉnh
điểm khi Raxcolnicov quyết định giết ngời. Cốt truyện tâm lý đợc phát triển từ
chính hành động này.
Trong Nàng Binôdini, R.Tagore đà xây dựng song song hai cốt truyện: Cốt
truyện sự kiện bên ngoài là điểm tựa cho sự phát triển của cốt truyện tâm lý bên
trong. ở luận điểm này, chúng tôi xin đề cập tới giá trị nghệ thuật của kiểu cốt
truyện đơn giản trong tiểu thuyết Nàng Binôdini của R.Tagore đồng thời cũng
gián tiếp bàn đến vai trò của cốt truyện tâm lý trong việc thể hiện tâm lý nhân
vật. Hơn nữa, đây cũng là sự lựa chọn độc đáo và táo bạo mà không phải nhà văn
nào cũng đủ bản lĩnh, trình độ và tài năng sáng tạo để có thể xử lý thành công nh
R.Tagore.
Cốt truyện trong tiểu thuyết Nàng Binôdini có thể tóm tắt trong vài dòng
ngắn ngủi và không nhiều sự kiện phức tạp, đặc biệt là những sự kiện đột biến lớn
lao, bất ngờ và kịch tính. Chúng ta có thể tóm tắt cốt truyện của tác phẩm này nh
sau :
Bà Railasmi - mẹ của Mahenđra định cới nàng Binôdini - một cô gái xinh
đẹp, thông minh, có học vấn cho con trai mình. Lúc đầu Mahenđra từ chối, sau
nhận lời, nhng đến ngày cới thì chàng quyết định không lấy Binôdini. Nàng
Binôdini sau đó đà lấy mét ngêi hä hµng xa cđa bµ Railasmi vµ Ýt lâu sau
Binôdini trở thành goá phụ khi còn rất trẻ. Thời gian trôi đi, vì bị mọi ngời thúc
ép, Mahenđra đà quyết định lấy asa - cháu gái của bà thím chàng - bất chấp sự
phản đối của mẹ. Sau khi cới, bà Railasmi vì bất mÃn với con trai và con dâu đÃ
bỏ về quê. ở đây, bà đà gặp lại Binôdini. Bà rất quý Binôdini và quyết định ®a

S i n h v i ª n t h ù c h i Ö n : N gu y ễ n T h ị Ph ơ n g T h u ỳ - 4 0A 3
Văn
16




Khoá luận tốt nghiệp

nàng theo khi trở về Calcutta. Tất cả mọi ngời đều bị sắc đẹp, trí thông minh và
học vấn của Binôdini chinh phục, kể cả Mahenđra - ngời đà từng chối bỏ nàng.
Binôdini tìm cách quyến rũ Mahenđra để trả thù cho sự đối xử của Mahenđra đối
với nàng trớc kia. Binôdini lại yêu Bihari - bạn thân của Mahenđra nhng không đợc đáp lại; nàng rất đau khổ. Trong khi đó, Mahenđra lại say mê và theo đuổi
nàng. Cuối cùng, lá th của Binôdini gửi cho Mahenđra cự tuyệt tình cảm của
chàng bị Asa bắt gặp ; mọi chuyện bị phát hiện. Bị mọi ngời căm ghét, cuối cùng,
không còn con đờng nào khác Binôdini đành chấp thuận theo Mahenđra ra đi
mặc dù không yêu chàng. Sau một thời gian tìm cách chiếm đoạt Binôdini không
đợc, Mahenđra chán nản và quyết định trở về với Asa. Còn Binôdini, mặc dù đợc Bihari hiểu và yêu nhng nàng quyết định dồn tâm trí vào việc tu tâm vì nàng
chợt nhận ra rằng: Tôn giáo và xà hội sẽ chẳng dung thứ cho nó[330; 31].
Câu chuyện chỉ có thế, song bao vấn đề trong đời sống tinh thần của ngời
ấn Độ đợc đặt ra ; nhất là những khát vọng đợc hạnh phúc, đòi quyền giải phóng
tự do cá nhân của ngời phụ nữ ra khỏi những ràng buộc của lễ giáo phong kiến hủ
lậu

là điều mà R.Tagore - nhà cải cách xà hội muốn bàn đến trong cuốn tiểu

thuyết của mình. Cốt truyện đơn giản thực ra là cái cớ, là phơng cách để nhà văn
đi vào khai thác thật sâu, thật đậm, thể hiện thật tập trung và phong phú thế giới
nội tâm của nhân vật. Kiểu tổ chức cốt truyện đơn giản, gọn nhẹ, không ôm đồm
của R.Tagore trong Nàng Binôdini nh một đòn bẩy nâng kích sự phong phú,

phức tạp, đa diện và đa thanh trong chủ đề, t tởng của tác phẩm. Sự cô gọn trong
tổ chức cốt truyện chính là sự mở ra đến không cùng chiều sâu của thế giới nội
tâm của nhân vật với đầy những suy nghĩ, trăn trở, day døt. C¸c sù kiƯn thêng
xt hiƯn víi t c¸ch là nguyên nhân, là nguồn gốc cảu những cảm xúc, tâm trạng,
suy nghĩ của nhân vật. Nhân vật bộc lộ thái độ, tình cảm, t tởng của mình chủ yếu
qua hành vi, cử chỉ, nét mặt, lời nói và nhất là qua độc thoại nội tâm. Ngay ở
đầu tác phẩm, sự kiện con chim Koen chết trong hoàn cảnh bà Railasmi - mẹ
Mahenđra đà bỏ về quê, bà Annapuna cũng đi khỏi không ai chăm sóc con chim,
nó nh một điềm gở báo hiệu những điều không hay khiến tâm lý Asa rất lo
sợ :"Asa tái mặt trớc cảnh tợng đó. Những nhón tay nàng tê cứng, vòng hoa để dë

S i n h v i ª n t h ù c h i Ö n : N gu y ễ n T h ị Ph ơ n g T h u ỳ - 4 0A 3
Văn
17




Khoá luận tốt nghiệp

dang, những bông hoa nằm thành đống" (tr.82). Hay sự xuất hiện của Bihari với
những lời châm chọc đem đến cảm giác khó chịu cho Asa. Việc Asa năn nỉ
chồng gặp Binôdini là tiền đề cho tác giả đi sâu lý giải tâm lý của Mahenđra. Tại
sao Mahenđra lại tránh gặp Binôdini ?"không phải là Mahenđra không tò mò
muốn gặp Binôdini, thực ra đôi khi sự tò mò đà nghiêng sang phía hăng hái. Nhng anh lại sợ chính sự hăng hái đang dờng nh còn mơ hồ trong anh. Anh tự hào về
sự nghiêm chỉnh trong tình yêu của mình () Anh tự hào với mình về sự khó tính
và trớc sau nh một trong tình yêu của mình. Đối với tình bạn với Bihari cũng nh
vậy. Sự trung thành đà choán hết chỗ của những ngời bạn khác. Khi một ai đó bắt
đầu có cử chỉ làm thân anh liền chỉnh ngay và sau đó lại khoe khoang với Bihari,
lại mắng nhiếc, chế giễu anh chàng không may ấy, và lại hÃnh diện bày tỏ sự khắt

khe của mình trong việc giao du với đám ngời tầm thờng, trần tục (tr66, 67). Qua
sự kiện này đà bộc lộ bản chất con ngời Mahenđra : luôn ảo tởng về chính sự siêu
phàm của mình nhng thực ra chỉ là một con ngời bình thờng nh bao con ngời
khác : biết rung động trớc cái đẹp và biết tránh xa cái xấu, có những phút cao thợng, có những lúc bị dục vọng thấp hèn lấn át nhng quan trọng là cuối cùng con
ngời phải biết tự thức tỉnh mình trở về với bản chất tốt đẹp của mình. Trong Nàng
Binôdini còn rất nhiều những sự kiện có tính chất gợi mở cho sự phát triển tâm lý
nhân vật nh vậy. Chẳng hạn, sự kiện Binôdini từ chối gặp Mahenđra cũng là một
tiền đề, điểm tựa cho những suy nghĩ, là chìa khoá cho dòng độc thoại nội tâm
trong Mahenđra : "Mahenđra tức giận : lòng sĩ diện bị động chạm. Sao con mụ đàn
bà này lại dám khớc từ làm quen ! Nó đà coi ta là một trong cái lũ tầm thờng chăng
? Chẳng nhẽ nó không hiểu rằng nếu Mahenđra này mà cứ nh những thằng khác
thì gà đà tin nó từ lâu rồi ? Chỉ mỗi việc ta không thèm làm nh thế cịng thõa ®đ
cho nã hiĨu ra vỊ ta, nã tÊt phải biết ta khác những kẻ khác nh thế nào" (tr.69).
Việc Mahenđra tránh không gặp Binôdini cũng khiến nàng khó hiểu : "Vậy thì sự
làm ngơ này nghĩa là làm sao ? Làm nh nàng chỉ là thứ đồ đạc trong nhà ấy !
Chẳng nhẽ nàng không là ngời, không là đàn bà sao ? Chỉ cần anh ta hiểu nàng,
anh ta nhất định sẽ thấy sự khác nhau trời biển giữa nàng với con bé Chănni quý
hoá của anh ta" (tr.69). Sự lạnh lùng, tự kiêu của Mahenđra làm cho Binôdini bị

S i n h v i ê n t h ù c h i Ö n : N gu y ễ n T h ị Ph ơ n g T h u ỳ - 4 0A 3
Văn
18




Khoá luận tốt nghiệp

tổn thơng, nàng cảm thấy bị coi thờng, nàng quyết tâm quyến rũ Mahenđra, quyết
đánh đổ sự kiêu ngạo của kẻ một thời đà chối bỏ nàng. Nhng thực chất, Binôdini

cũng chỉ là một ngời phụ nữ đáng thơng, nàng cần có tình yêu, nàng khao khát
hạnh phúc nh một ngời lữ hành đi trên sa mạc cần một bóng cây để có thể nghỉ
ngơi chốc lát, cần một chút nớc để thoả cơn khát đang cháy họng. Sự kiện
Mahenđra đi trực đêm ở bệnh viện và phải ở lại phòng nghiên cứu cạnh trờng một
thời gian tởng nh là một sự kiện bình thờng đối với một sinh viên y khoa, nhng lại
trở thành một sự kiện tâm lý đối với Mahenđra. Mahenđra thực chất là đi chạy trốn
tình cảm của mình, chạy trốn lực hút ma quỷ từ Binôdini. Nhng cuối cùng,
Mahenđra đà phải "đầu hàng" trớc sức quyến rũ của Binôdini. Có thể nói, cốt
truyện sự kiện (cốt truyện bên ngoài) đơn giản tạo điều kiện cho nhà văn dồn bút
lực vào khám phá chiỊu s©u t©m hån con ngêi. Cèt trun t©m lý trong tiểu thuyết
Nàng Binôdini đợc xây dựng trên cơ sở miêu tả những cuộc đấu tranh nội tâm của
nhân vật, đặc biệt ở hai nhân vật chính của tác phẩm là Binôdini và Mahenđra.
Những cuộc gặp gỡ, những thái độ, cử chỉ của Binôdini luôn tạo ra mạch ngầm đấu
tranh t tởng trong Mahenđra, và ngợc lại. Chẳng hạn, việc Mahenđra rời nhà vào ở
trong bệnh viện với lý do trực đêm khiến cho "Binôdini băn khoăn không biết có
chuyện gì", "không hiểu đó là niềm kiêu hÃnh bị tổn thơng hay là giận dỗi ? Hay
chỉ là sợ thôi nhỉ ? HÃy để xem anh ta bỏ đi đợc bao lâu" (tr.106). Sự cự tuyệt của
Binôdini đối với Mahenđra cũng làm cho chàng suy nghĩ : "Phải chăng mình là kẻ
vô nghĩa đến thế ? - Anh tự hỏi - Sao cô ta lại dám đối xử với mình nh đối với con
sâu, cái kiến, trong khi cô ta chỉ có mỗi mình mình che chở? " (tr.225).
Cốt truyện dờng nh không có gì đặc biệt, ngoài việc tác giả đi vào thể hiện
cuộc đời của Binôdini - một ngời phụ nữ bất hạnh nh bao ngời phụ nữ khác trong
xà hội ấn Độ bấy giờ. Nàng khao khát hạnh phúc và căm giận cho số phận của
mình đến mức đố kị trớc hạnh phúc của ngời khác. Nàng tìm mọi cách quyến rũ
Mahenđra - ngời trớc kia đà từ chối lấy nàng để lấy Asa - một "con bé xinh đẹp
nhng ngốc nghếch" để thoả mÃn sự hận thù trong nàng. Cuối cùng, nàng đà thực
hiện đợc mục đích của mình. Nhng cái cuốn hút, hấp dẫn độc giả chính là cốt
truyện tâm lý của tác phẩm. Các nhân vật của R.Tagore luôn tự đấu tranh với

S i n h v i ª n t h ù c h i Ư n : N gu y Ơ n T h ị Ph ơ n g T h u ỳ - 4 0A 3

Văn
19




Khoá luận tốt nghiệp

chính mình, tự phân thân mình ra thành hai cá thể có tiếng nói độc lập, phê phán
lẫn nhau, soi chiếu vào nhau. Điều này tạo nên sự phức hợp, đa thanh trong tiểu
thuyết của R.Tagore - một dấu hiệu của sự cách tân, đổi mới trong nghệ thuật tiểu
thuyết của ông vào những năm cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX. Sự độc đáo của
R.Tagore chính là ở chỗ, nhà văn đặt nhân vật chông chênh giữa thiện - ác, cao
thợng - thấp hèn, đáng thơng - đáng giận, để miêu tả tâm lý nhân vật. Nhân vật
Binôdini chẳng hạn. Nàng là nạn nhân của những hủ tục phong kiến có từ rất lâu
đời trong xà hội ấn Độ nhng cũng chính nàng trở thành kẻ phá hoại hạnh phúc
của ngời khác. Nhng trong nàng không giản đơn chỉ có sự hận thù, căm ghét, đố
kỵ mà trớc hết và hơn hết nàng là một ngời phụ nữ đang khát thèm hạnh phúc.
Nàng đau khổ cho những mâu thuẫn đang giằng xé trong tâm hồn mình. Nhiều
khi nàng rơi vào sự bế tắc, tuyệt vọng, không biết mình đang muốn gì và đang
làm gì ? "Không biết có ngời đàn bà nào khổ sở nh ta không ? Ta muốn chết đi
hay muốn đập phá đây ? Ta là kẻ đi săn hay là con thú bị săn hở trời ? Ước gì ta
biết đợc nhỉ ?" (tr.107). Mahenđra cũng vậy. Là một con ngời kiêu ngạo, luôn tin
mình là một ngời siêu việt, không giống những ngời khác, Mahenđra luôn phải
chống chọi với những ham muốn tầm thờng trong mình. Nhiều khi, R.Tagore để
cho Mahenđra tự phân thân mình ra thành hai con ngời tự đối thoại với chính
mình: một con ngời tự nhận mình là kẻ tội lỗi, xấu xa, ngay lập tức con ngời kia
phủ nhận cho mình là kẻ nghiêm túc trong tình bạn và tình yêu. Mahenđra đÃ
sống trong cuộc đấu tranh nội tâm gay gắt. Con ngời này luôn giằng xé lẫn nhau :
"Sao mình lai hét to nh thế và dữ dội đến thế rằng mình không hề quan tâm đến

Binôdini làm gì ? Đúng là mình không yêu cô ta, nhng việc tuyên bố rằng mình
không hề quan tâm đến cô ấy thì thật là tàn nhẫn quá. Những lời nh vậy sẽ làm
tổn thơng đến phụ nữ ghê gớm làm sao ! Tất nhiên là mình không thể nói với cô
ấy là mình yêu, nhng mình ớc gì đợc bày tỏ để cô ấy hiểu, một cách lờ mờ và trực
tiếp, rằng mình thực có quan tâm đến cô ấy. Sẽ không hay nếu để cô ấy ấp ủ một
ý nghĩ cay đắng và sai lầm rằng cô ấy không có nghĩa lý gì với mình cả" (tr.137,
138). Cứ nh vậy, nhân vật luôn sống trong sự day dứt, dằn vặt, khổ đau về tinh

S i n h v i ª n t h ù c h i Ư n : N gu y Ơ n T h ị Ph ơ n g T h u ỳ - 4 0A 3
Văn
20




Khoá luận tốt nghiệp

thần. Nhng qua cuộc đấu tranh nội tâm ấy, con ngời đà tự "thanh lọc" mình, tự
hoàn thiện mình. Đó là bức thông điệp mà R.Tagore muốn gửi đến ngời đọc.
Cốt truyện men theo dòng tâm lý là một đặc điểm tiêu biểu của tiểu thuyết
Nàng Binôdini thĨ hiƯn mét kiĨu t duy nghƯ tht - t duy hớng nội của R.Tagore.
Trong tập truyện ngắn Mây và Mặt trời, dạng cốt truyện này đợc sử dụng rất phổ
biến. Trong truyện Mây và Mặt trời, tâm trạng nhân vật Xasibuxan chủ yếu đợc
R.Tagore thể hiện qua dòng suy tởng của nhân vật này. Những suy nghĩ, tâm t của
Xasibuxan kéo dài từ kia chuẩn bị vụ kiện cáo tai hại chống lại quan toà, từ vụ kiện
này đến khi trông thấy sự tàn nhẫn của viên quan Anh giết một ngời ấn đang
nghiền gia vị, và khi anh phải đi tù và đợc ra tù. Dòng suy tởng chảy dài theo từng
bớc chân và suốt cả cuộc đời nhân vật này, làm bật nổi những trạng thái tâm lý
phức tạp trong chiều sâu nội tâm nhân vật tạo nên những xung đột nội tâm gay
gắt : vừa tủi nhục, vừa phẩn nộ trớc những kẻ ngoại xâm và bọn tay sai bán nớc.

Xasibuxan ý thức đợc kiếp sống của ngời dân nô lệ và ý thức đợc bản chất tàn bạo
của những kẻ ngoại xâm đà cớp đi quyền sống, quyền hởng hạnh phúc của con ngời.
Rõ ràng, cốt truyện đơn giản, ít tình tiết là một sự lựa chọn nghệ thuật của
R.Tagore, góp phần làm nên dấu ấn phong cách, một cá tính sáng tạo độc đáo của
ông. Và đây cũng là một xu hớng hiện đại hoá văn xuôi với sự ra đời của dòng văn
xuôi trữ tình trong những năm cuối của thế kỷ XIX. ở Việt Nam, sáng tác của
Thạch Lam, Thanh Tịnh, Hồ Dzếnh đà nằm trong dòng mạch này.
1.2. Thể hiện tâm lý nhân vật qua tình huống truyện
1.2.1. Giới thuyết khái niệm
Tìm hiểu các dạng thức tình huống đặt ra trong sáng tác là một công việc
cần thiết trong quá trình tìm hiểu phong cách nghệ thuật của nhà văn. Bởi "Đôi
khi ngời ta nghĩ ra đợc một tình thế xây ra câu chuyện thật hay và vì thế là coi
xong một nửa" (Nguyễn Minh Châu). Và có thể nói, tình huống không cần đến
những mâu thuẫn gay gắt nh kịch, nhng nó là cái cớ chắc chắn, hết sức cụ thể và
mang tính riêng, ở đó cốt truyện và nhân vật nơng tựa vào nhau để thực hiện đắc
lực tất cả ý định của tác giả. Yếu tố tình huống đóng vai trò quan trọng nh vậy,

S i n h v i ª n t h ù c h i Ư n : N gu y Ơ n T h ị Ph ơ n g T h u ỳ - 4 0A 3
Văn
21




Khoá luận tốt nghiệp

nhng, trong phạm vi t liệu có thể bao quát đợc chúng tôi thấy khái niệm tình
huống ít đợc đề cập đến trong các sách lý luận văn học.
Trong cuốn Phong cách nghệ thuật Nguyễn Minh Châu, NXB Khoa học
xà hội, ở trang 123 tác giả Tôn Phơng Lan có định nghĩa :"Tình huống là bối

cảnh đặc biệt mà tác giả tạo ra để triển khai cốt truyện, để nhân vật hành động,
suy nghĩ". Đây là một định nghĩa ở mức độ khái quát nhất về thuật ngữ tình
huống. Và chúng tôi cũng coi đây là cơ sở để triển khai luận điểm này.
Đối với tác phẩm tự sự, tình huống là một yếu tố không thể thiếu. Cùng với
sự kiện, tình huống góp phần xây dựng nên cốt truyện, thúc đẩy cốt truyện phát
triển. Tinh huống trở thành phơng tiện giúp nhà văn miêu tả chiều sâu của đời
sống tâm linh con ngời, để trình bày quan điểm của mình về đời sống dới dạng
thẩm mĩ. Đặc biệt đối với những tác phẩm thiên về thể hiện tâm lý nhân vật thì dờng nh yếu tố tình huống lại càng không thể vắng mặt. Bởi lúc này, hành động
của nhân vật không còn là điểm mấu chốt của cốt truyện nữa và cũng không còn
là mối quan tâm hàng đầu của nhà văn. Vậy yếu tố nào giúp cốt truyện đợc duy
trì nếu đó không phải là các tình huống truyện. ở đây, chúng tôi muốn khu biệt
bàn đến yếu tố tình huống trong kiểu "tiểu thuyết hớng nội" (chữ dùng của nhà
nghiên cứu Zatônxki), tiểu thuyết tâm lý xà hội mà tác phẩm Nàng Binôdini của
R.Tagore là đối tợng khảo sát của chúng tôi.
1.2.2. Nghệ thuật tạo tình huống trong tiểu thuyết Nàng Binôdini
Là "hiện thân của văn hoá ấn Độ" , "Ngôi sao sáng của văn học phục hng
ấn Độ", R.Tagore luôn kiếm tìm một sự thể nghiệm của chính mình trong nghệ
thuật, không ngừng kiếm tìm những hình thức nghệ thuật mới nhằm thể hịên đợc
nhiều nhất, sâu sắc nhất tinh hoa của văn hoá ấn Độ - văn hoá của thế giới tâm
linh huyền bí. Trong quá trình kiếm tìm không mệt mỏi ấy, R.Tagore đà bắt vào
mạch của sự đổi mới nghệ thuật tiểu thuyết ở châu Âu đang chảy vào đất nớc ấn
Độ cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX. ở tiểu thuyết Nàng Binôdini , một trong

S i n h v i ª n t h ù c h i Ư n : N gu y Ơ n T h ị Ph ơ n g T h u ỳ - 4 0A 3
Văn
22

Khoá luận tốt nghiệp

những đặc điểm nổi bật của tác phẩm này là R.Tagore đà sử dụng rất tài tình một
hệ thống các tình huống nhằm khám phá tâm lý nhân vật ở những thời khắc bất
ngờ, ngẫu nhiên nhất, nói cách khác, các nhân vật, đặc biệt là nhân vật trung tâm
Binôdini đợc đặt trong tình huống với nhiều dạng khác nhau. Nhờ đó, qua mỗi tình
huống, tính cách, tâm trạng nhân vật đợc hiện lên một cách tự nhiên. Những ngõ
ngách trong tâm lý nhân vật với những biến thái nhỏ nhặt nhất cũng đợc khám phá,
tạo nên một sức hấp dẫn riêng cho tác phẩm.
Phân chia ra các dạng tình huống khác nhau, trên thực tế chúng tôi quan
niệm đây chỉ là một việc làm tơng đối. Mọi hoạt động sáng tạo của nhà văn
chung quy lại ®Ịu nh»m diƠn t¶ sù vËn ®éng cđa nhËn thøc, nhằm đa lại một nhận
thức về t tởng, về thẩm mỹ mới cho ngời đọc. Việc phân chia này, vì thế, chủ yếu
vẫn là thao tác cần thiết để tìm hiểu các phơng tiện biểu hiện nghệ thuật, nói lên
cái nhìn độc đáo của sáng tác của nhà văn trong việc tiếp cận và thể hiện hiện
thực cuộc sống.
1.2.2.1. Tình huống thắt nút
Đọc tiểu thuyết Nàng Binôdini dễ dàng nhận thấy sự phong phú đa dạng
của các loại tình huống. Trong đó, tình huống thắt nút có vai trò rất quan trọng,
nh một sự khởi đầu.
Nh trên đà nói, trong Nàng Binôdini cốt truyện sự kiện rất đơn giản, không
kịch tính, gay cấn nhng bù lại tác phẩm hay là ở chiều sâu tâm lý của các nhân
vật đợc khám phá qua cốt truyện tâm lý. Khi hành động không còn là đối tợng
quan tâm hàng đầu của các nhà văn khi sáng tạo tác phẩm thì yếu tố tình huống
lại phải đóng vai trò trọng tâm duy trì cái "cốt" mà yếu tố hành động để lại. Cốt
truyện tâm lý trong tiểu thuyết Nàng Binôdini đợc triển khai từ những tình huống
thắt nút : cuộc gặp gỡ tình cờ, ngẫu nhiên giữa bà Railasmi - mẹ của Mahenđra
với Nàng Binôdini xinh đẹp - ngời trớc đây là con dâu "hụt" của bà nơi làng quê
trong hoàn cảnh éo le : bà Railasmi không thích cô con dâu Asa vì sự ngốc
nghếch, vụng về ; Tình huống Asa nhặt đợc lá th của Binôdini gửi cho Mahenđra

nhằm cự tuyệt tình yêu của chàng.

S i n h v i ê n t h ù c h i Ö n : N gu y ễ n T h ị Ph ơ n g T h u ỳ - 4 0A 3
Văn
23




Khoá luận tốt nghiệp

Vậy thế nào là tình huống thắt nút ?
Tình huống thắt nút là bối cảnh đặc biệt mà tác giả tạo ra để triển khai cốt
truyện, là mấu chốt của những diễn biến tâm lý của các nhân vật. Từ cách tình
huống đó, nhà văn có điều kiện đi sâu vào phát hiện bản chất tính cách của nhân
vật. Đó đợc xem là các bớc thử thách đối với nhân vật. Đặt nhân vật trong những
tình huống có tính chất bớc ngoặt ấy, nhân vật phải trăn trở, dằn vặt suy nghĩ tìm
cách giải quyết. Và đó là lúc nhà văn có cơ hội quan sát sự biến chuyển trong tâm
lý nhân vật. Nếu nhân vật bị bao bọc trong một "không khí vô trùng" thì không bao
giờ chúng ta có thể biết đợc bản chất thực của nhân vật. Trong Nàng Binôdini,
R.Tagore đà đặt nhân vật vào những tình huống thắt nút nh vậy giúp nhà văn
khám phá sâu sắc thế giới bí ẩn sâu kín của con ngời.
Quả thực, nếu không có cuộc gặp giữ tình cờ giữa bà Railasmi và Nàng
Binôdini ở thôn quê và việc bà quyết định đa Binôdini theo khi trở về Calcutta thì
chúng ta không có tác phẩm Nàng Binôdini . Bởi mọi chuyện chỉ đợc bắt đầu từ
khi Binôdini xuất hiện. Sự xuất hiện của Nàng Binôdini giữa căn nhà ở Calcutta
lâu nay vốn ngột ngạt, tù túng đà đem lại sinh khí mới cho nơi đây. Nhng cũng từ
đó dông bÃo đà nổi lên trong tình yêu hạnh phúc của Mahenđra và Asa. Binôdini
đến không chỉ với mục ®Ých ®i theo ®Ĩ gióp ®ì bµ Railasmi, mµ mµng mang theo
cả sự khát khao hạnh phúc của ngời phụ nữ bị giam hÃm trong những tập tục lạc

hậu của lễ giáo ấn Độ và lòng hận thù đối với kẻ mà nàng cho là đà đem bất
hạnh đến cho nàng là Mahenđra - ngời đà từ chối lấy nàng trớc kia. Rất tinh tế và
nhạy cảm trong vấn đề phản ảnh, R.Tagore hiểu thấu tâm lý của ngời phụ nữ. Chỉ
có ngời nào hiểu và thật sự thông cảm cho hoàn cảnh của ngời phụ nữ ấn Độ ngời chịu thiệt thòi nhất, chịu số phận bất hạnh nhất thì mới khám phá đợc những
khổ đau, khắc khoải ẩn trong vẻ bề ngoài nhẫn nhịn, cam chịu của họ. R.Tagore
đà đi "khảo sát tâm lý" của một trong rất nhiều những số phận nh thế trong tác
phẩm Nàng Binôdini của mình. Đó là nhân vật Nàng Binôdini. Xinh đẹp, sắc sảo,
có học vấn và thông minh, đáng lẽ nàng phải có cuộc sống hạnh phúc nhng oái
oăm thay nàng lại toàn "hởng" những "quả đắng" của đời. Lấy chồng do mèi mai

S i n h v i ª n t h ù c h i Ö n : N gu y ễ n T h ị Ph ơ n g T h u ỳ - 4 0A 3
Văn
24




Khoá luận tốt nghiệp

và trở thành goá phụ khi còn rất trẻ, không tài sản, không con cái, nàng sống âm
thầm ở một làng quê nghèo nàn : "Cái ao tù phủ đầy váng xanh dày, suốt ngày
đêm chỉ nghe tiếng hú của chó hoang. Cảnh vật thực là ủ ê" (Lời nhận xét của
nhân vật Bihari), trong nàng luôn âm ỉ niềm khao khát một lần đợc yêu, đợc hạnh
phúc nhng phong tục lạc hậu đối với một ngời phụ nữ goá chồng không cho phép
nàng thực hiện điều đó. Nàng tò mò, ham muốn đợc biết : "Mahenđra là ngời nh
thế nào. Asa trông ra sao, tình yêu của họ hình thù thế nào và sâu sắc đến đây"
(tr.47). Tình yêu và hạnh phúc là điều tất cả mọi ngời cần và có quyền đợc hởng,
nhng với Binôdini nó lại trở thành niềm mơ ớc, thành sự "hồi hộp tò mò" muốn
biết. Sống trong môi trờng ấy, niềm khao khát hạnh phúc của Binôdini đà trở
thành sự đố kỵ đối với hạnh phúc của đôi vợ chồng trẻ Mahenđra và Asa ; Nó nh

một đập nớc lớn nó đang ầm ào nổi sóng và có thể phá bờ bất cứ lúc nào. Nàng
đà bớc vào gia đình của Mahenđra trong tâm thế ấy và chuyện gì phải đến đà đến.
Mahenđra là một con ngời dễ thay đổi, không có lập trờng, luôn tự huyễn hoặc về
sự siêu việt của chính mình : mình không phải là một kẻ tầm thờng, luôn chung
thuỷ trong tình yêu, chính chắn trong tình bạn. R.Tagore đà đặt ra tình huống để
thử thách nhân vật đó là để cho Mahenđra gặp và phải lòng Binôdini. Cốt truyện
lại đợc đẩy thêm một bớc. Nó tạo cơ hội cho nhà văn không chỉ "khảo sát tâm lý"
nhân vật Binôdini mà còn thăm dò, khám phá, khảo sát tâm lý của Mahenđra - kẻ
lâu nay luôn sống trong "không khí vô trùng". Và bản chất thật của con ngời
Mahenđra đợc "phanh phui" trớc các nhân vật khác và ngời đọc. Đây đợc xem là
tình huống thắt nút của tác phẩm, bởi từ đây nhân vật tự nhận chân đợc bản chất
của mình nhng luôn cố che dấu, phủ nhận nó, dẫn đến những cuộc đấu tranh t tởng, những xung đột gay gắt trong nội tâm nhân vật. Mahenđra không còn sống
bình thờng, vô t, vô tâm nh trớc đợc nữa, bởi chàng chợt nhận ra rằng mình
không phải là kẻ siêu việt, bậc thánh thần mà là kẻ bình thờng thậm chí tầm thờng, xấu xa vì đà phụ bạc vợ. Đặt Mahenđra vào tình huống này, R.Tagore có
điềukiện khám phá chiều sâu tâm hồn của nhân vật với cái vẻ bên ngoài lạnh
lùng, kiêu ngạo trớc Binôdini, nhng bên trong là một cuộc đấu tranh gay gắt
nhằm níu giữ một chút mảnh vỡ cuối cùng của lòng tự trọng, của danh dự mà lâu

S i n h v i ª n t h ù c h i Ư n : N gu y Ơ n T h ị Ph ơ n g T h u ỳ - 4 0A 3
Văn
25