Quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở trường tiểu học quận bình tân, thành phố hồ chí minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC VINH
__________________________________

VÕ PHƢƠNG BÌNH

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐỔI MỚI
PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở TRƢỜNG TIỂU HỌC
QUẬN BÌNH TÂN, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA QUẢN LÝ GIÁO DỤC

NGHỆ AN - 2018


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC VINH
_________________________________________

VÕ PHƢƠNG BÌNH

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐỔI MỚI
PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở TRƢỜNG TIỂU HỌC
QUẬN BÌNH TÂN, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.01.14

Người hướng dẫn khoa học:

TS. TRẦN THẾ LƢU
NGHỆ AN - 2018


LỜI CẢM ƠN
Trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hồn thành luận văn này,
bản thân tơi đã nhận đƣợc sự hƣớng dẫn, sự hỗ trợ, giúp đỡ và góp ý rất chân
tình của rất nhiều thầy cơ, đơn vị. Tôi xin chân thành cảm ơn sự đồng hành
này.
Trƣớc tiên tôi xin cảm ơn quý thầy cô là Lãnh đạo, CBQL Trƣờng Đại
học Vinh, trƣờng Đại học kinh tế cơng nghiệp Long An,q thầy cơ Phịng
Sau Đại học, khoa Quản lý giáo dục đã tận tình giảng dạy, hƣớng dẫn, tạo mọi
điều kiện tốt nhất để giúp tơi hồn thành Chƣơng trình học cũng nhƣ nghiên
cứu đề tài này.
Tơi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới Tiến sĩ Trần Thế Lƣu - Ngƣời thầy
đã dành thời gian, tâm huyết hƣớng dẫn, giúp đỡ tơi rất nhiệt tình để tơi
nghiên cứu và hồn thành luận văn này.
Tơi xin gửi lời cảm ơn đến quý thầy cô là CBQL, GV, HS của các
trƣờng Tiểu học quận Bình Tân, thành phố Hồ Chí Minh mà tơi tiến hành
khảo sát đã tích cực hỗ trợ tơi trong cơng tác khảo sát, thu thập số liệu phục
vụ cho việc nghiên cứu đề tài luận văn.
Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến bố mẹ, anh chị em tôi đã luôn là
những ngƣời ủng hộ, tiếp thêm cho tôi niềm tin để tơi an tâm hồn thành đề
tài nghiên cứu này.
Tơi xin gửi lời cảm ơn đến những ngƣời bạn tri kỉ, những đồng nghiệp
đã luôn âm thầm đồng hành, giúp đỡ, hỗ trợ, động viên tinh thần, tiếp thêm
cho tôi sức mạnh, nghị lực để tôi vững bƣớc trong suốt thời gian tôi nghiên
cứu đề tài này.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Tác giả

Võ Phƣơng Bình
i


MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN .................................................................................................... i
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN .................................. vii
DANH MỤC BẢNG BIỂU ........................................................................... viii
DANH MỤC HÌNH VẼ .................................................................................... x
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ....................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................. 3
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu .......................................................... 3
4. Giả thuyết khoa học .................................................................................. 4
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................ 4
6. Phƣơng pháp nghiên cứu........................................................................... 4
7. Đóng góp của luận văn.............................................................................. 6
8. Cấu trúc của luận văn ................................................................................ 6
CHƢƠNG 1 CƠ S
ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở TRƢỜNG TIỂU HỌC ................. 8
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ..................................................................... 8
1.1.1. Các nghiên cứu ở nƣớc ngoài ........................................................... 8
1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam .............................................................. 8
1.2. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến đề tài ....................................... 9
1.2.1. PPDH và PPDH ở tiểu học ............................................................... 9
1.2.2. Đổi mới PPDH và đổi mới PPDH ở tiểu học ................................. 10
1.2.3. Quản lý và quản lý hoạt động đổi mới PPDH ở tiểu học ............... 12
1.3. Lý luận về quản lý hoạt động đổi mới PPDH ở trƣờng tiểu học ......... 14
1.3.1. Sự cần thiết phải đổi mới PPDH ở trƣờng tiểu học ........................ 14

ii


1.3.2. Các giải pháp quản lý hoạt động đổi mới PPDH ............................ 15
1.4. Nội dung quản lý hoạt động đổi mới PPDH ở trƣờng tiểu học ........... 18
1.4.1. Sự cần thiết phải quản lý hoạt động đổi mới PPDH ở trƣờng tiểu
học ............................................................................................................. 18
1.4.2. Nâng cao nhận thức, thay đổi tƣ duy về đổi mới PPDH................. 18
1.4.3. Lập kế hoạch quản lý hoạt động đổi mới PPDH ............................ 19
1.4.4. Tổ chức bộ máy quản lý hoạt động đổi mới PPDH ........................ 20
1.4.5. Chỉ đạo thực hiện các hoạt động đổi mới PPDH của giáo viên và
học sinh ..................................................................................................... 21
1.4.6. Tổ chức bồi dƣỡng PPDH theo định hƣớng phát triển năng lực học
tập của học sinh cho giáo viên .................................................................. 24
1.4.7. Quản lý ứng dụng công nghệ thông tin, đảm bảo cơ sở vật chất,
trang thiết bị phục vụ đổi mới PPDH ........................................................ 25
1.4.8. Kiểm tra, đánh giá thực hiện đổi mới PPDH .................................. 26
1.4.9. Tạo cơ chế thúc đẩy, tạo động lực thực hiện công tác quản lý hoạt
động đổi mới PPDH .................................................................................. 27
1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến công tác quản lý hoạt động đổi mới PPDH ở
trƣờng tiểu học ............................................................................................ 29
Kết luận chƣơng 1 ........................................................................................... 31
CHƢƠNG 2 THỰC

ƢƠNG

PHÁP DẠY HỌC Ở TRƢỜNG TIỂU HỌC QUẬN BÌNH TÂN, THÀNH
PHỐ HỒ CHÍ MINH ...................................................................................... 33
2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế-xã hội và giáo dục quận Bình
Tân, thành phố Hồ Chí Minh ...................................................................... 33

iii


2.1.1. Điều kiện tự nhiên và điều kiện kinh tế - xã hội quận Bình Tân,
thành phố Hồ Chí Minh ............................................................................ 33
2.1.2. Vài nét về ngành giáo dục và đào tạo quận Bình Tân, thành phố Hồ
Chí Minh ................................................................................................... 35
2.1.3. Đặc điểm trƣờng tiểu học quận Bình Tân, thành phố Hồ Chí Minh
................................................................................................................... 36
2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng ................................................................. 39
2.3. Tiêu chí đánh giá .................................................................................. 41
2.4. Kết quả khảo sát ................................................................................... 42
2.4.1. Thực trạng đổi mới phƣơng pháp dạy học ở các trƣờng Tiểu học
quận Bình Tân,TPHCM ............................................................................ 42
2.4.2. Thực trạng quản lý hoạt động đổi mới phƣơng pháp dạy học ở các
trƣờng Tiểu học quận Bình Tân, thành phố Hồ Chí Minh .......................... 48
2.4.3. Lập kế hoạch đổi mới phƣơng pháp dạy học .................................. 52
2.4.4. Tổ chức bộ máy chỉ đạo hoạt động đổi mới phƣơng pháp dạy học 55
2.4.5. Chỉ đạo tổ chuyên môn và giáo viên đổi mới phƣơng pháp dạy học
................................................................................................................... 56
2.4.6. Tổ chức bồi dƣỡng nâng cao trình độ chun mơn, nghiệp vụ sƣ
phạm, kỹ năng sử dụng các phƣơng pháp dạy học tích cực cho giáo viên
................................................................................................................... 61
2.4.7. Quản lý ứng dụng công nghệ thông tin, cơ sở vật chất, trang thiết bị
dạy học phục vụ cho thực hiện công tác quản lý hoạt động đổi mới
phƣơng pháp dạy học ................................................................................ 63
2.4.8. Kiểm tra, đánh giá thực hiện công tác quản lý hoạt động đổi mới
phƣơng pháp dạy học ................................................................................ 68
iv

2.4.9. Tạo cơ chế thúc đẩy, tạo động lực thực hiện công tác quản lý hoạt
động đổi mới phƣơng pháp dạy học ......................................................... 70
2.5. Đánh giá chung về thực trạng .............................................................. 72
2.5.1. Nh

........................................................................... 72

2.5.2. Nh

....................................................................... 73

ƣơng 2 ........................................................................................... 74
CHƢƠ
PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở TRƢỜNG TIỂU HỌC QUẬN BÌNH TÂN,
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ....................................................................... 77
3.1. Nguyên tắc đề xuất giải pháp ............................................................... 77
3.1.1. Đảm bảo tính mục đích ................................................................... 77
3.1.2. Đảm bảo tính hiệu quả .................................................................... 79
3.1.3. Đảm bảo tính hệ thống .................................................................... 80
3.1.4. Đảm bảo tính đồng bộ ..................................................................... 80
3.1.5. Đảm bảo tính thực tiễn và khả thi ................................................... 81
3.2. Đề xuất các giải pháp quản lý hoạt động đổi mới phƣơng pháp dạy học
ở trƣờng TH quận Bình Tân, thành phố Hồ Chí Minh ............................... 82
3.2.1. Giải pháp lập kế hoạch quản lý hoạt động đổi mới phƣơng pháp dạy
học ............................................................................................................. 82
3.2.2. Giải pháp nâng cao nhận thức và năng lực quản lý hoạt động đổi
mới phƣơng pháp dạy học cho tổ trƣởng chuyên môn và giáo viên ........ 90
3.2.3. Giải pháp phát triển cơ sở vật chất - kỹ thuật, thiết bị phục vụ công

tác quản lý hoạt động đổi mới phƣơng pháp dạy học ............................. 107
3.2.4. Giải pháp kiểm tra, đánh giá công tác quản lý hoạt động đổi mới
phƣơng pháp dạy học .............................................................................. 110
v


3.3. Khảo nghiệm tính cấp thiết và khả thi của các giải pháp đề xuất ...... 112
3.4. Thử nghiệm giải pháp ........................................................................ 113
3.5. Kết quả thử nghiệm .......................................................................... 114
Kết luận chƣơng 3 ......................................................................................... 118
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................... 120
PHỤ LỤC ...................................................................................................... 128

vi


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN
CBQL

Cán bộ quản lý

GV

Giáo viên

CMHS

Cha mẹ học sinh

CNH

Cơng nghiệp hố

ĐT

Đào tạo

GD&ĐT

Giáo dục và Đào tạo

GD

Giáo dục

HĐH

Hiện đại hố

HĐGD

Hội đồng giáo dục

CNTT

Cơng nghệ thơng tin

LLXH

Lực lƣợng xã hội

LĐLĐ

Liên đoàn lao động

MTTQ

Mặt trận tổ quốc

NV

Nhân viên

PGD&ĐT

Phòng Giáo dục và Đào tạo

PHHS

Phụ huynh học sinh

QL

Quản lý

QLGD

Quản lý giáo dục

TW

Trung ƣơng

TH

Tiểu học

PPDH

Phƣơng pháp dạy học

TBDH

Thiết bị dạy học

UBND

Uỷ ban nhân dân

VH

Văn hoá

XH

Xã hội

XHH

Xã hội hoá

XHHGD

Xã hội hoá giáo dục

vii


DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1. Tổng số lớp tại các trƣờng tiểu học quận Bình Tân qua các năm học
......................................................................................................................... 37
Bảng 2.2.Tổng số học sinh tại các trƣờng tiểu học quận Bình Tân qua các năm
học ................................................................................................................... 37
Bảng 2.3. Đội ngũ quản lý tại các trƣờng công lập và tƣ thục ....................... 37
Bảng 2.4. Đội ngũ Giáo viêntại các trƣờng công lập và tƣ thục..................... 38
Bảng 2.5.Tổng số CBQL và GV chung toàn quận, năm học 2016 -2017 ...... 38
Bảng 2.6. Khách thể khảo sát .......................................................................... 40
Bảng 2.7. Quan niệm của CBQL, GV về đổi mới PPDH ............................... 42
Bảng 2.8. Quan niệm của cán bộ quản lý, giáo viên về tầm quan trọng và sự
cần thiết của hoạt động đổi mới PPDH ........................................................... 44
Bảng 2.9. Năng lực thực hiện đổi mới PPDH của giáo viên .......................... 45
Bảng 2.10. Kỹ năng thực hiện đổi mới PPDH của GV .................................. 47
Bảng 2.11.Nhận thức về ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác quản lý họa
động đổi mới PPDH ở trƣờng TH ................................................................... 48
Bảng 2.12 Quản lý nâng cao nhận thức về đổi mới PPDH ............................. 51
Bảng 2.13. Quản lý xây dựng kế hoạch đổi mới PPDH của tổ chuyên môn và
cá nhân............................................................................................................. 52
Bảng 2.14 Mức độ tổ chức bộ máy chỉ đạo hoạt động đổi mới PPDH .......... 55
Bảng 2.15 Quản lý xây dựng Quy chế hoạt động tổ chuyên môn .................. 56
Bảng 2.16 Quản lý tổ chuyên môn và giáo viên đổi mới PPDH .................... 58

Bảng 2.17 Tổ chức bồi dƣỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên ........... 61
Bảng 2.18 Quản lý các điều kiện cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, CNTT ...... 63
Bảng 2.19 Kiểm tra, đánh giá thực hiện công tác quản lý hoạt động đổi mới
PPDH ............................................................................................................... 68
Bảng 2.20 Quản lý tạo cơ chế, động lực thực hiện đổi mới PPDH ................ 71
viii


Bảng 3.1 Đánh giá về tính cấp thiết và khả thi của các giải pháp ................ 112
Bảng 3.2 Xây dựng tiêu chí đánh giá giờ dạy đổi mới PPDH ...................... 114
Bảng 3.3 Kết quả tổ chức các hội giảng, hội thi về đổi mới PPDH ............. 115
Bảng 3.4 Kết quả hội thi giáo viên dạy giỏi về đổi mới PPDH .................... 116
Bảng 3.5. Hiệu quả hoạt động của tổ kiểm tra chuyên môn ......................... 117

ix


DANH MỤC HÌNH VẼ
Hình 2. 1. Quan niệm của cán bộ quản lý, giáo viên về đổi mới PPDH ........ 43
Hình 2. 2 Nhận thức về ý nghĩa, tầm quan trọng của hoạt động quản lý đổi
mới PPDH ở trƣờng TH .................................................................................. 49
Hình 3. 1. Tiêu chí đánh giá giờ dạy đổi mới PPDH ...................................115

x


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Ngày nay tri thức nhân loại phát triển rất nhanh chóng, sự phát triển của
khoa học công nghệ với tốc độ quá lớn cả về số lƣợng và chất lƣợng. Kiến

thức trong nhà trƣờng chỉ là nền tảng ban đầu. Nhà trƣờng phải xem trọng
PPDH, cách thức truyền thụ kiến thức giúp cho học sinh tự tìm kiếm và chiếm
lĩnh những thành tựu tri thức khoa học. Trên cơ sở đó, nhà trƣờng trang bị cho
học sinh những kĩ năng cần thiết nhằm đáp ứng cho việc tự học và tự giáo dục
sau này. Chính vì vậy, đổi mới PPDH ln ln là sự thôi thúc, băn khoăn và
trăn trở của ngành giáo dục nói chung, giáo dục Tiểu học nói riêng. Trong văn
kiện Hội nghị lần thứ VI - Ban Chấp hành Trung ƣơng khoá IX đã đƣa ra các
giải pháp để tiếp tục đổi mới giáo dục. Trong đó, giải pháp thứ nhất là: “Đổi
mới mạnh mẽ quản lý giáo dục”.
Thực ra, đổi mới quản lý giáo dục và công tác quản lý hoạt động đổi mới
PPDH đã đƣợc đề cập, bàn luận từ rất nhiều năm qua (Từ năm 1996) Bộ Giáo
dục và Đào tạo đã có hàng loạt văn bản pháp quy vừa định hƣớng, vừa chỉ
đạo cụ thể, thống nhất về mục tiêu đào tạo, chƣơng trình đào tạo và chuẩn
kiến thức, kĩ năng các môn học. Tuy mỗi thời kì có những quan niệm thể hiện
các phƣơng châm cụ thể khác nhau nhƣng đều có mục đích chung là nhằm
phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh trong quá trình học
tập. Muốn thế phải tăng cƣờng quản lý hoạt động đổi mới phƣơng pháp dạy
học. Vì vậy nên tơi chọn đề tài nghiên cứu khoa học: “Quản lý hoạt động đổi
mới phương pháp dạy học ở các trường Tiểu học quận Bình Tân, thành
phố Hồ Chí Minh”.
1.1. Lý do về mặt lý luận
- Mục tiêu của việc đổi mới chƣơng trình giáo dục phổ thông trong Nghị
quyết số 40/2000/NQ-QH10 ngày 09 tháng 12 năm 2000 của Quốc hội khóa
1


X nƣớc Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam nhƣ sau: “Xây dựng nội dung
chương trình, phương pháp giáo dục, SGK phổ thông mới nhằm nâng cao
chất lượng giáo dục toàn diện thế hệ trẻ, đáp ứng nhu cầu phát triển nguồn
nhân lực phục vụ cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, phù hợp với thực

tiễn và truyền thống Việt Nam, tiếp cận trình độ giáo dục phổ thông ở các
nước phát triển trong khu vực và thế giới,…”. Chỉ thị 40/2004/CT-TW ngày
15 tháng 06 năm 2004 của Ban Chấp hành Trung ƣơng Đảng về việc xây
dựng, nâng cao chất lƣợng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục.
- Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04 tháng 11 năm 2013 của Ban Chấp
hành Trung ƣơng 8 khóa XI về: “Đổi mới căn bản, tồn diện giáo dục và đào
tạo”. Thực hiện Thông tƣ số 30/2014/TT-BGDĐT ngày 28 tháng 8 năm 2014
Ban hành quy định về đánh giá học sinh tiểu học. Thực hiện Thông tƣ số
22/2016/TT-BGDĐT ngày 22 tháng 9 năm 2016 về sửa đổi, bổ sung một số
điều của quy định đánh giá học sinh tiểu học. Thực hiện việc dạy học theo tài
liệu “Hƣớng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kỹ năng các môn học ở tiểu học”
của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Nhƣ vậy, PPDH là một trong những thành tố rất quan trọng của q trình
dạy học, góp phần quyết định chất lƣợng và hiệu quả của tiến trình một giờ
lên lớp. Mặc dù việc thực hiện đổi mới nội dung, chƣơng trình sách giáo khoa
đã đƣợc thực hiện hồn thành và có sự chuẩn bị cho lần đổi mới tiếp theo
nhƣng cách làm và hiệu quả mang lại chƣa cao. Vì vậy, tôi chọn đề tài “Quản
lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở các trường Tiểu học quận
Bình Tân, thành phố Hồ Chí Minh” để làm luận văn nghiên cứu khoa học.
1.2. Lý do về mặt thực tiễn
Chúng ta thấy rất rõ, sự phát triển vƣợt bậc của q trình cơng nghiệp
hóa, hiện đại hóa đất nƣớc địi hỏi những con ngƣời năng động, sáng tạo, tự
lực, tự cƣờng. Thế giới đang chuyển sang thời kì kinh tế tri thức, nhu cầu học
2


tập của ngƣời dân ngày càng trở nên thiết yếu, trình độ dân trí ngày một tăng
cao, cộng đồng học tập cũng nhƣ xã hội học tập đang hình thành và phát
triển…Sự phát triển của khoa học công nghệ đang mở ra những khả năng và
điều kiện thuận lợi cho việc sử dụng phƣơng tiện công nghệ thông tin vào q

trình dạy học. Việc sử dụng có tính sƣ phạm những thành quả của khoa học
công nghệ sẽ làm thay đổi hiệu quả của quá trình dạy học, hiệu quả của việc
sử dụng các PPDH. Khi đổi mới mục tiêu và nội dung dạy học, những PPDH
đã và đang sử dụng sẽ không đáp ứng yêu cầu đào tạo thế hệ trẻ năng động,
sáng tạo của tƣơng lai nếu không có sự thay đổi về cách thức tiến hành đổi
mới PPDH.
Vì vậy, tơi chọn đề tài “Quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy
học ở các trường Tiểu học quận Bình Tân, thành phố Hồ Chí Minh”
, thành phố Hồ Chí Minh nói riêng sẽ có những thay đổi mạnh
mẽ.
2. Mục đích nghiên cứu
- Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn đề xuất những giải pháp
quản lý nhằm tăng cƣờng chất lƣợng của việc đổi mới phƣơng pháp dạy và
học, góp phần nâng cao chất lƣợng dạy học nói riêng và chất lƣợng giáo dục
nói chung ởtrƣờng Tiểu học quận Bình Tân, thành phố Hồ Chí Minh.
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
+ Khách thể nghiên cứu: Hoạt động đổi mới PPDH ở trƣờng Tiểu học.
+ Đối tƣợng nghiên cứu: Giải pháp quản lý hoạt động đổi mới PPDH ở
trƣờng Tiểu học quận Bình Tân, thành phố Hồ Chí Minh.

3


4. Giả thuyết khoa học
Có thể nâng cao hiệu quả quản lý hoạt ðộng ðổi mới PPDH ở các
trýờng Tiểu học quận Bình Tân, thành phố Hồ Chí Minh nếu ðề xuất và thực
hiện ðýợc các giải pháp có cõ sở khoa học, có tính khả thi.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của vấn đề quản lý hoạt động đổi mới
PPDH ở trường Tiểu học.

5.2. Nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động đổi mới PPDH ở các
trường Tiểu học quận Bình Tân, thành phố Hồ Chí Minh.
5.3. Đề xuất các giải pháp quản lý hoạt động đổi mới PPDH ở trường
Tiểu học quận Bình Tân, thành phố Hồ Chí Minh.
6. Phƣơng pháp nghiên cứu
6.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý thuyết:
- Nghiên cứu các văn bản pháp quy, các tài liệu khoa học có liên quan
đến đề tài (Về cơng tác quản lý, quản lý phƣơng pháp dạy học, đổi mới
phƣơng pháp dạy học, quản lý hoạt động đổi mới phƣơng pháp dạy học, Tập
san…)
- Nghiên cứu hồ sơ quản lý của nhà trƣờng (đặc biệt của Hiệu trƣởng);
Hồ sơ tổ khối chuyên mơn và hồ sơ cá nhân. Nếu có điều kiện tham khảo cả
hồ sơ của Cơng đồn, Chi đồn, Liên đội…
6.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
6.2.1. Phƣơng pháp điều tra bằng phiếu:
Mục đích điều tra:
+ Phát phiếu tìm hiểu tâm tƣ, nguyện vọng của giáo viên và sự chỉ đạo,
tổ chức đổi mới của Hiệu trƣởng đối với các thành viên trong trƣờng.
+ Phát phiếu tìm hiểu Hiệu trƣởng trong việc đề ra các biện pháp đổi
mới phƣơng pháp dạy học cho từng khối, cho từng giáo viên.
4


Đối tƣợng điều tra: Giáo viên và Học sinh.
Cách thức tổ chức điều tra: Soạn câu hỏi bằng phiếu trắc nghiệm điều
tra.
6.2.2. Phƣơng pháp điều tra trắc nghiệm:
Mục đích điều tra:
+ Phỏng vấn và trò chuyện trực tiếp với giáo viên, tìm hiểu tâm tƣ,
nguyện vọng của họ và sự chỉ đạo, tổ chức quản lý hoạt động đổi mới phƣơng

pháp dạy học của Hiệu trƣởng đối với các thành viên trong trƣờng.
+ Phỏng vấn Hiệu trƣởng trong việc đề ra các biện pháp quản lý hoạt
động đổi mới phƣơng pháp dạy học cho từng khối, cho từng giáo viên.
Đối tƣợng điều tra: Ban Giám hiệu, tổ trƣởng chuyên môn, giáo viên,
học sinh.
Cách thức tổ chức điều tra: Sử dụng các hình thức trao đổi, mạn đàm,
phỏng vấn, phiếu điều tra.
6.2.3. Phƣơng pháp quan sát:
Mục đích quan sát: Kết hợp giữa việc nghe Hiệu trƣởng báo cáo về kế
hoạch nội dung, hình thức tổ chức đổi mới phƣơng pháp dạy học cho đội ngũ
với việc quan sát các hoạt động của nhà trƣờng trong thời gian tiến hành
nghiên cứu nhƣ: dự giờ, dự chuyên đề.
Đối tƣợng quan sát: Hoạt động dạy và học trên lớp.
Cách thức tổ chức quan sát: Nghe Hiệu trƣởng báo cáo, quan sát các
hoạt động của nhà trƣờng trong thời gian tiến hành nghiên cứu nhƣ: dự giờ,
dự chuyên đề.
6.2.4. Phƣơng pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động của đối tƣợng:
Mục đích: Nghiên cứu sản phẩm hoạt động của nhà trƣờng nhằm đổi
mới phƣơng pháp dạy và học.

5


Đối tƣợng: Hồ sơ quản lý của Hiệu trƣởng, Phó Hiệu trƣởng, Tổ trƣởng
chuyên môn: hồ sơ dạy và học; tập vở, bài làm của học sinh.
Cách thức: Nghiên cứu các văn bản: Kế hoạch năm học 2015-2016,
2016-2017, 2017-2018; Kế hoạch chuyên môn năm học 2015-2016, 20162017, 2017-2018; Kế hoạch của các tổ khối chuyên môn; Biên bản sinh hoạt
chuyên môn; Kế hoạch bài dạy của giáo viên; Các phiếu dự giờ của Hiệu
trƣởng, Phó Hiệu trƣởng; Tập vở và các bài kiểm tra của học sinh.
6.3. Nhóm các phương pháp bổ trợ:

6.3.1. Phƣơng pháp thống kê toán học: Sử dụng các cơ sở biểu đồ để
biểu diễn các số liệu cụ thể về chun mơn, về các loại hình đào tạo, tay nghề,
trình độ …
6.3.2. Phƣơng pháp phân tích số liệu: Dựa vào các thông tin thu thập
đƣợc từ việc nghiên cứu các tài liệu, các báo cáo của Hiệu trƣởng và các hoạt
động đã trực tiếp quan sát, theo dõi. Trên cơ sơ phân tích, lập luận để rút ra
nhận xét đánh giá cho phù hợp, đúng với bản chất và bài học kinh nghiệm.
7. Đóng góp của luận văn
7.1. Về mặt lý luận
Hệ thống hoá những vấn đề lý luận về đổi mới PPDH và quản lý hoạt
động đổi mới PPDH ở trƣờng Tiểu học.
7.2. Về mặt thực tiễn
Khảo sát thực trạng, đề xuất một số giải pháp có cơ sở khoa học, có
tính khả thi để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động đổi mới PPDH ở trƣờng
Tiểu học quận Bình Tân, thành phố Hồ Chí Minh.
8. Cấu trúc của luận văn
Ngồi phần mở đầu, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn
gồm có:

6


Chương 1: Cơ sở lý luận của vấn đề quản lý hoạt động đổi mới phương
pháp dạy học ở trường Tiểu học.
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học
ở trường Tiểu học quận Bình Tân, thành phố Hồ Chí Minh.
Chương 3: Một số giải pháp quản lý hoạt động đổi mới phương pháp
dạy học ở trường Tiểu học quận Bình Tân, thành phố Hồ Chí Minh.
Kết luận và khuyến nghị.

7


CHƢƠNG 1
PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở TRƢỜNG TIỂU HỌC
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Các nghiên cứu ở nƣớc ngoài
Theo J.Rousseau (1712 - 1778) chủ trƣơng giáo dục ngƣời học biết tự
khám phá tích luỹ kiến thức thơng qua chính hoạt động của mình. “Lấy hoạt
động của trẻ làm trung tâm” là một trong những tƣ tƣởng giáo dục tiến bộ
của lồi ngƣời đã tìm thấy trong tƣ tƣởng giáo dục của ông.
Các nhà QLGD Nga rất quan tâm đến việc nâng cao chất lƣợng dạy học,
giáo dục thông qua các giải pháp quản lý và cho rằng kết quả các hoạt động
của nhà trƣờng phụ thuộc vào việc tổ chức và quản lý của đội ngũ giáo viên.
Đổi mới PPDH hiệu quả và những giải pháp ứng xử trong Ngành Giáo dục
hiện nay, NXB Tài chính, Thành phố Hồ Chí Minh.
1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam
Ở nƣớc ta, ngay những ngày đầu của nền giáo dục cách mạng Việt Nam,
trong thƣ gửi cho học sinh nhân ngày khai trƣờng, Bác Hồ đã viết: “Từ giờ
phút này trở đi, các cháu đƣợc hƣởng một nền giáo dục hoàn toàn Việt Nam...
làm phát triển hoàn toàn năng lực sẵn có của các cháu.”. Nội dung bức thƣ
nhƣ là một định hƣớng cho sự phát triển của PPDH.
Đổi mới giáo dục ở Việt Nam hiện nay đang là một nhu cầu tất yếu và
cấp thiết. Trong đó, cùng với đổi mới cơng tác quản lý giáo dục (QLGD) thì
đổi mới quá trình dạy học (QTDH) trong các bậc học vừa là trung tâm, vừa là
điều kiện tiên quyết.
Một số tác giả nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học, đổi mới PPDH
nhƣ Thái Duy Tuyên, Nguyễn Ngọc Quang, Nguyễn Trần Chí, Hà Sĩ Hồ,
Trần Kiểm, Lê Tuấn, Ngơ Viết Sơn, Nguyễn Thị Tuyết Hạnh...
8

Tác giả Phạm Quang Huân cho rằng để đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo
dục cần thực hiện một số vấn đề trọng tâm trong quản lý, trong đó có nêu lên
công tác tổ chức, chỉ đạo đổi mới PPDH.
Nghiên cứu về quản lý hoạt động đổi mới PPDH còn có một số cơng
trình ở trình độ luận văn thạc sĩ nhƣ: tác giả Viên Thị Dung - “Biện pháp quản
lý hoạt động dạy học của Hiệu trƣởng trƣờng Tiểu học tại thành phố Thanh
Hoá” (2002); Tác giả Thân Thị Kim Tuyến (2011) - “Biện pháp quản lý hoạt
động dạy học theo định hƣớng đổi mới PPDH của Hiệu trƣởng ở các trƣờng
Tiểu học huyện Đắk R'Lăk”.
Các cơng trình nghiên cứu trên là tài liệu quý giá để tác giả luận văn kế
thừa và phát triển các ý tƣởng nghiên cứu của mình trong đề tài.
1.2. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến đề tài
1.2.1. PPDH và PPDH ở tiểu học
1.2.1.1. PPDH
Phƣơng pháp chính là cách thức làm việc của chủ thể, cách thức này tùy
thuộc vào nội dung vì “phƣơng pháp là sự vận động bên trong của nội dung”
(Hêghen). PPDH là hệ thống những cách thức hoạt động (bao gồm các hành
động và thao tác) của GV và HS nhằm thực hiện tốt mục đích và nhiệm vụ
dạy học. PPDH bao gồm phƣơng pháp dạy và phƣơng pháp học.
- Phƣơng pháp dạy: Phƣơng pháp tổ chức nhận thức, phƣơng pháp điều
khiển các hoạt động trí tuệ và thực hành, phƣơng pháp giáo dục ý thức và thái
độ đúng đắn cho HS.
- Phƣơng pháp học: Phƣơng pháp nhận thức và rèn luyện để hình thành
hệ thống tri thức và kĩ năng thực hành, hình thành nhân cách ngƣời học.
Hai phƣơng pháp này không tồn tại độc lập, tách rời nhau mà nó liên
quan và phụ thuộc nhau, chúng vừa là mục đích vừa là nguyên nhân tồn tại
của nhau.Mục đích dạy học hợp lí, nội dung dạy học hiện đại, cần có một hệ
9

phƣơng pháp tƣơng ứng. Bởi vì dạy học là quá trình có tính mục đích, nội
dung dạy học phục vụ cho mục đích dạy học và quy định PPDH. Nhƣ vậy,
dạy học sử dụng một hệ thống các phƣơng pháp tuỳ theo mục đích và nội
dung các mơn h
.
Chúng ta có thể thống nhất khái niệm: PPDH là phƣơng pháp hoạt động
phối hợp thống nhất của giáo viên và học sinh trong quá trình dạy học đƣợc
tiến hành dƣới vai trò chủ đạo của giáo viên nhằm thực hiện tối ƣu mục tiêu
và các nhiệm vụ dạy học.
1.2.1.2. PPDH ở tiểu học
- PPDH ở tiểu học là hoạt động có chủ định của giáo viên bằng các cách
thức khác nhau nhằm tạo ra các tình huống có vấn đề, hƣớng học sinh vào quá
trình học tập để diễn đạt và giải quyết các vấn đề học tập. Tạo điều kiện cho
các em lĩnh hội các tri thức mới và các cách thức hoạt động mới nhằm hình
thành nên năng lực sáng tạo của học sinh.
1.2.2. Đổi mới PPDH và đổi mới PPDH ở tiểu học
1.2.2.1. Đổi mới PPDH
Quan niệm chung về đổi mới phƣơng pháp dạy học
Đổi mới PPDH là đổi mới kỹ thuật thực hiện các PPDH hiện đang sử
dụng trong nhà trƣờng, đổi mới cách tiến hành các phƣơng pháp, đổi mới các
phƣơng tiện và hình thức triển khai PPDH trên cơ sở khai thác triệt để ƣu
điểm của các PPDH cũ và vận dụng linh hoạt một số PPDH mới nhằm phát
huy tối đa tính tích cực, chủ động và sáng tạo của ngƣời học.
Đƣa các PPDH mới vào nhà trƣờng phải trên cơ sở phát huy tính tích
cực của các phƣơng pháp truyền thống để nâng cao chất lƣợng dạy học, nâng
cao hiệu quả đào tạo của giáo dục. Đƣa PPDH mới vào quá trình dạy học giúp
HS chủ động sáng tạo, để HS tự phát hiện, tự giải quyết vấn đề trong học tập
10

và trong cuộc sống, từ đó tự chiếm lĩnh và biết vận dụng các kiến thức kỹ
năng cơ bản với sự tổ chức và hƣớng dẫn của GV nhằm góp phần thực hiện
mục tiêu GDĐT trong giai đoạn thực hiện đổi mới GDTH hiện nay.
Đổi mới PPDH là sự kế thừa và sử dụng một cách có chọn lọc và sáng
tạo hệ thống PPDH truyền thống hiện cịn có giá trị tích cực trong việc hình
thành tri thức, rèn luyện kỹ năng, kinh nghiệm và phát triển thái độ tích cực
với đời sống, chiếm lĩnh các giá trị xã hội.
Đổi mới PPDH cần phải đặt trong mối quan hệ biện chứng với sự đổi
mới mục tiêu, nội dung, chƣơng trình sách giáo khoa và thiết bị dạy học, đổi
mới kiểm tra - đánh giá đặc biệt là năng lực ngƣời dạy.
Đổi mới phƣơng pháp dạy học là quá trình phối hợp linh hoạt và hợp lý
những kinh nghiệm và thành tựu sử dụng và cải tiến các phƣơng pháp dạy học
của đội ngũ giáo viên ở nƣớc ta với việc vận dụng các phƣơng pháp dạy học
mới đã đƣợc thử thách trong thực tế dạy học ở nƣớc ta và nƣớc ngoài.
1.2.2.2. Đổi mới PPDH ở tiểu học
Đổi mới PPDH ở tiểu học hiện nay vẫn còn là điều lúng túng của rất
nhiều giáo viên. Trên lý thuyết đổi mới PPDH là phát huy những mặt ƣu điểm
của các phƣơng pháp truyền thống, đồng thời vận dụng linh hoạt các PPDH
hiện đại, phối hợp hài hòa, nhuần nhuyễn giữa các phƣơng pháp trong từng
tiết học cụ thể. Mỗi GV sẽ phát huy tính tự giác chủ động sáng tạo của học
sinh phù hợp hơn với đặc điểm của từng lớp học, mơn học. Với HS tiểu học
kiến thức chƣa địi hỏi ở mức độ quá khó, vấn đề cơ bản là GV phải biết khơi
gợi niềm say mê yêu thích mơn học của HS.
Ngồi mục đích truyền thụ tri thức cho học sinh, các tiết lên lớp phải có
một phƣơng pháp giảng dạy phù hợp, sinh động. Đây là điều mà bất cứ GV
nào cũng hiểu. Tuy nhiên, để tạo nên một khơng khí và lơi cuốn HS vào tiết
học thì khơng phải GV nào cũng làm đƣợc. Để làm đƣợc điều đó ngƣời GV
11

không chỉ làm chủ kiến thức trong lĩnh vực dạy học của mình mà cần phải có
phƣơng pháp sƣ phạm thích hợp để phát huy tính chủ động, tích cực, sáng tạo
của HS. Trƣớc hết GV phải có tay nghề vững vàng, phải biết yêu nghề, mến
trẻ, phải có năng lực sƣ phạm. Năng lực sƣ phạm gồm: Năng lực khoa học;
hiểu học sinh; ngôn ngữ diễn đạt; cách tổ chức; trình bày bài giảng; óc tƣởng
tƣợng sƣ phạm… GV muốn phát huy tính tích cực, tự giác, độc lập của học
sinh cần phải biết lựa chọn phƣơng pháp và hình thức tổ chức thích hợp, trong
đó có các phƣơng pháp thuyết minh; đàm thoại; quan sát; thảo luận; thí
nghiệm; hỏi đáp; nêu vấn đề…
Đổi mới phƣơng pháp dạy học ở tiểu học tất yếu phải đổi mới hình thức
tổ chức dạy học để tạo một sự tƣơng ứng cần thiết. Sự đa dạng của PPDH địi
hỏi phải có một số hình thức tổ chức dạy học thích hợp. Mỗi hình thức tổ
chức dạy học đều có tác dụng tích cực để phát triển học sinh ở một khía cạnh
nào đó. Tiểu học là cấp học đầu tiên khơng chỉ hình thành nên nhân cách
ngƣời học mà cịn tạo nền tảng kiến thức và đặc biệt là cách tiếp cận với tri
thức khoa học. Bởi vậy nhiệm vụ của GV tiểu học gắn với trách nhiệm nuôi
dƣỡng tạo cho các em niềm say mê khám phá những tri thức khoa học đầu
tiên.
1.2.3. Quản lý và quản lý hoạt động đổi mới PPDH ở tiểu học
1.2.3.1. Quản lý
Khái niệm “quản lý” đƣợc hình thành từ rất lâu và cùng với sự phát triển
của tri thức nhân loại cũng nhƣ nhu cầu của thực tiễn, nó đƣợc xây dựng và
phát triển ngày càng hoàn thiện hơn. Quản lý đƣợc hiểu bằng nhiều cách khác
nhau và đƣợc định nghĩa ở nhiều khía cạnh khác nhau trên cơ sở những quan
điểm và các cách tiếp cận khác nhau.
Tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc cho rằng: “Định nghĩa
quản lý một cách kinh điển nhất là: tác động có định hƣớng, có chủ đích của
12

chủ thể quản lý (ngƣời quản lý) đến khách thể quản lý (ngƣời bị quản lý)
trong một tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt đƣợc mục đích của
tổ chức”.
Nhƣ vậy có thể hiểu: Quản lý là tác động có định hƣớng có chủ định của
chủ thể quản lý đến khách thể quản lý nhằm đƣa hệ thống đạt đến mục tiêu đã
định và làm cho nó vận hành tiến lên một trạng thái mới về chất. Mỗi hệ quản
lý bao gồm hai bộ phận gắn bó khăng khít với nhau: Bộ phận quản lý (giữ vai
trị chủ thể quản lý) có chức năng điều khiển hệ quản lý, làm cho nó vận hành
với mục tiêu đã đặt ra. Bộ phận bị quản lý (đối tƣợng quản lý - giữ vai trò
khách thể quản lý) gồm những ngƣời thừa hành trực tiếp sản xuất và bản thân
quá trình sản xuất. Trong quản lý chủ thể quản lý và đối tƣợng quản lý lại có
mối quan hệ hữu cơ, tác động qua lại với nhau nhằm đạt đƣợc mục tiêu của tổ
chức. Khi mục tiêu của tổ chức thay đổi sẽ tác động đến đối tƣợng quản lý
thông qua chủ thể quản lý.
1.2.3.2. Quản lý hoạt động đổi mới PPDH ở tiểu học
Quản lý hoạt động đổi mới PPDH là q trình tác động của Hiệu trƣởng
có mục đích, có tổ chức đến tồn bộ con ngƣời, tổ chức và các điều kiện vật
chất của nhà trƣờng nhằm làm cho hoạt động đổi mới PPDH đạt đƣợc mục
tiêu chung đã đề ra.
Quản lý hoạt động đổi mới PPDH đƣợc thực hiện hợp quy luật theo 4
chức năng của chu trình quản lý (kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra đánh
giá) với chủ thể quản lý là hiệu trƣởng, khách thể quản lý là tổ chuyên môn,
giáo viên, nhân viên, các tổ chức và đoàn thể trong trƣờng và các điều kiện
phục vụ đổi mới PPDH.

13